TOPLU KURUMSAL FLASIMIZ

ALI MANIN AMACI

Sosyal politikalar yrtme amal kamu kurumlarnn neo-liberal zihniyetle kar amal kurumlara dnmn ve bugnn kentsel politikalar ekseninde TOKnin roln ve uygulamalarn irdelemek.

TOKNN DN M
Dar gelirlinin konut sorununu kamu arazileri ve finansman olanaklarn kullanarak zmek Kar amac gtmeyen, sosyal hizmet kuruluu

Dar gelirlilerin konut sorununu zmek yerine kendi kstl imkanlar ile oluturduklar konut ve yaam alanlarn bile ellerinden almak

Ekonomik, siyasal rant ve kar amal projeler yapan kamu kuruluu

TOKnin Kuruluu ve 2000ler ncesi Grevleri

1980lerden sonra merkezi ynetimin toplu konut arznda artan etkisi 1981 ylnda kan 2487 sayl Toplu Konut Yasas 1984 ylnda kan 2985 sayl Toplu Konut Yasas zerk Toplu Konut Fonunun Oluturulmas, Toplu Konut ve Kamu Ortakl daresinin Kurulmas
Menkul kymetler karmak, kredi olanaklarn kullanmak, bankalar konut sektrnde desteklemek, dier aktrleri desteklemek Sosyal konutlardan uzaklalarak bireysel mlk edinmenin nnn almas ve ikinci konutlara da destek olunmas (Toplu Konut Fonunun yaklak te biri ky blgelerinde ikinci konut finansmanna ayrlyor)

1990 ylnda Toplu Konut ve Kamu Ortakl daresinin Toplu Konut daresi haline gelmesi, Kamu Ortakl daresinin zelletirme daresi olarak yeniden kurgulanmas, Toplu Konut Fonu ile TOKnin ayrlmas, 1993 ylnda fonun Genel Bteye dahil edilmesi, 2001 ylnda ise tamamen kaldrlmas ve TOK iin yeni kaynaklarn hazrlanmas Toplu konut politikas bu dnemde sosyal hedefler asndan amacna ulaamam, asl konut ihtiyac olan dar gelirli kesim yine devre d kalmtr.

2000li Yllarn Altn ocuu TOK

2001 krizi, zelletirme ve zel sektr eleman haline gelme Krizi amann yolu: naat sektrnn ykselii Kentsel rantlarn kefi ve bir ara olarak TOKnin devreye girmesi Konut seferberlii: 58. ve 59. AKP Hkmetlerinin Acil Eylem Planlar
44. Madde ile yerel ynetimlerle ibirlii salanarak kentlerimizdeki gecekondulamann nlenmesi ve mevcut gecekondu alanlarnn dntrlmesi, 45. Madde ile de dar gelirlilerin kira der gibi ve ksa srede ev sahibi olmalarnn salanmas hedeflenmitir. Hkmet, bu tedbirler ile ekonominin canlandrlmasn, retimin artrlmasn ve isizliin azaltlmasn da hedeflemitir

TOKnin kamu imkanlarn kullanan giriimci bir yatrmcya ve neoliberal politikalarn uygulanmasn, kentlerdeki dnmn hzlanmasn salayan politik bir araca dnmesinin zemini hazrlanyor

Sayn Babakanmz greve geldikten sonra ben kendisine ksa bir brifing vermeye altm. Ve TOK'nin gemiini inceledim. 20 senede 43 bin konut yapm. Yani ylda ortalama 2 bin 300 konut yaplm. Biz dedik, bunun 5 katn yaparsak ylda, yani 10 bin konut yaparsak ok baarlyz demektir. yle bir projeksiyonu Babakan'a gtrnce tabi katlar suratma att ve 'Git doru drst hesap getir bana' dedi. 'Bana 100 binlerden 500 binlerden bahset' dedi.

Erdoan Bayraktar TOK Bakan

http://www.haberturk.com/haber.asp?id=78531&cat=130&dt=2008/06/04

2000li Yllardaki Yasal Dzenlemeler

2001-Toplu Konut Fonunun tamamen kaldrlmas 2003-4966 sayl Yasa TOKnin zel irket yetkileri ile donatlmas, kar amal projeler yapmasnn nnn almas 2004 5273 sayl Yasa Arsa Ofisi Genel Mdrlnn kaldrlmas ve arsalarnn bedelsiz olarak TOKye devredilmesi
TOKnin elindeki arsa stokunun 16.5 milyon m2den 194 milyon m2ye kmas

2004 5162 sayl Yasa Gecekondu dnm projelerinde TOKye plan yapma yetkisinin verilmesi 2005 5366 sayl Yasa Ypranan tarihi ve kltrel alanlarda TOK ile belediyelerin ortak proje retebilmesi 2006 5492 sayl Yasa Her trl altyap-styap inaatlaryla ilgili ayrcalkl yetki 2007 5069 sayl Yasa 775 sayl Gecekondu Kanununda deiiklik yaplmas, Bayndrlk ve skan Bakanlnn gecekondu alanlarndaki tm yetkilerinin TOKye devri, TOKnin mutlak planlama otoritesi olmas 2008 Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanununda deiiklik yaplmas, hazine arazileri zerinde plan yapma yetkisinin TOKye verilmesi

TOK neredeyse bir bakanln yetkileri ile donatlyor ve tek otorite haline getiriliyor. Bir yandan da giriimci, yatrmc ve mekansal politikay belirleyen/uygulayan bir araca dnyor.

Dorudan Babakana Bal Kurulu: MGK, MT, TOK

Piyasann Bir Numaral Aktr, zel Giriimci TOKnin Grevleri

Konut sektryle ilgili irketler kurmak veya kurulmu irketlere itirak etmek; Ferdi ve toplu konut kredisi vermek, ky mimarisinin gelitirilmesine, gecekondu alanlarnn dnmne, tarihi doku ve yresel mimarinin korunup yenilenmesine ynelik projeleri kredilendirmek ve gerektiinde tm bu kredilerde faiz sbvansiyonu yapmak; Yurt ii ve yurt dnda dorudan veya itirakleri araclyla proje gelitirmek; konut, altyap ve sosyal donat uygulamalar yapmak veya yaptrmak; dareye kaynak salanmasn teminen kar amal projelerle uygulamalar yapmak veya yaptrmak; Doal afet meydana gelen blgelerde gerek grld taktirde konut ve sosyal donatlar, altyaplar ile birlikte inaa etmek, tevik etmek ve desteklemek. *www.toki.gov.tr

TOKnin Proje Tipleri ve hale Sistemi

Arsa sat karl gelir paylam Emlak GYO A. . Projesi Altyap ve Sosyal Donat Projeleri Restorasyon dare Konut Uygulamalar Afet Konutu Alt Gelir Grubu Kentsel Yenileme Projeleri TOK hazine arazilerinde istedii konut projesini gerekletirmek iin, deerli arazileri lks konut yapacak firmalara vererek rant salayabilmektedir. Vergilerden ve denetimden muaf olmas ve projelerini gerekletirirken uygulad/uygulamad ihale sistemi ile oka eletirilmektedir.

Denetlenemeyen Kurum TOK

TOKnin projelerini ihale etme, projelerinin uygulanma sreleri ve alt inaat irketleri ya da taeronluk sistemi oka eletiriye maruz kalmakta, hatta bu eletirilerin nemli ve byk ksm da bizatihi inaat sektrnn iinde olan aktrlerden gelmektedir.

Mteahhitler Birlii Bakan Erdal Eren

Hibirimizin haberi olmadan, hepimizin uaa giderken ancak grdmz Esenboa yolunda olaanst byk bir inaat balad. Hibirimizin haberi yok. Bu i ihale edilmi. Mutlaka bir ihale yaplmtr ama ak ilan filan yok. Dar kapsaml ihaleler yaplm filan. Veya gryoruz Ankarann gbeinde gerekten bir baraj byklnde inaat yaplyor, bykehir belediyemiz yapyor. Kiminle yapyor nasl yapyor, hibirimiz bilmiyoruz. Projesi var m, onu bile bilmiyoruz. Bunlarn hepsi ihale yasas delinip ihale yasas kapsam dna karld. Muhtemelen belli firmalar arasnda, "aciliyetine binaen" diyerek arlarak yaplyordur. halesiz olarak yaplmas mmkn deil ama tabii bunlarn kamu vicdannda soru iareti retmemesi mmkn deil.* *Referans Gazetesi, 27.12.2006

TOKnin Mteahhitleri
5 yllk dnem boyunca alan ihale says yaklak 700. bu ihalelerin toplam tutar 16 milyar YTL (2007 btesinin %10u) halelere giren firma says 400-500. (Kamuya i yapmaya yetkili 70.000 firma bulunmaktadr)

*Grek, H. 2008, AKPnin Mteahhitler, Gncel Yaynclk, sy. 126-127.

TOKnin Mteahhitleri
hale says 400 olarak alnrsa toplam ihale bedellinin %60 60, % 40 ise 340 firma arasnda paylalmaktadr. hale says 500 olarak alnrsa toplam ihale bedellinin %60 60, % 40 ise 440 firma arasnda paylalmaktadr.
*Grek, H. 2008, AKPnin Mteahhitler, Gncel Yaynclk, sy. 126-127.

Kamu mknlarn Kullanmak!

Yasal yaps bir hayli glendirilmi, neredeyse tm planlama yetkilerini, denetim altnda olmakszn kullanabilen TOK, bugn lkenin her kesinde ayn ekilde karmza kmaktadr. mara at alann sosyal, fizik, tarihsel ve kltrel zelliklerini yok sayarak, neredeyse her yerde ayn tipolojide konut ina eden TOK, ehirleri bir yandan kimliksizletirmekte, bir yandan da ehirlerin geliimini olumsuz (younluk, estetik, vs.) ynde etkilemektedir.

STANBUL HALKALI 3. BLGE

ORDU MERKEZ

ZMR UZUNDERE

ANKARA KARACAREN

ORDU FATSA

STANBUL BEZRGANBAHE

PER EMBE YAYLASINDA TOK PROJES!

Mekan ve Sosyal likiyi Yok Sayan TOK

Manavgat yangnnda, Antalya Serik ilesine bal Karata Kynde kylnn yanan evlerini TOKnin yapaca syleniyor.

TOK Binalar Kalitesiz

TOKnin kurulu amac olan sosyal konut konusunda kaliteden sz etmek mmkn deil.

Vaadettikleri gibi mi?

Halkal Bezirganbahe Toplu Konutlar

(Ayazma-Tepest Kentsel Dnm Projesi ile yerinden edilenlerin tand konutlar)

Halkal Bezirganbahe Toplu Konutlar

Halkal Bezirganbahe Toplu Konutlar

Halkal Bezirganbahe Toplu Konutlar

stanbulda TOK Projeleri

PROJE TP Arsa Sat Karl Gelir Paylam Emlak GYO A. . Projesi Altyap-Sosyal Donat Restorasyon dare Konut Uygulamalar Afet Konutu Alt Gelir Grubu Kentsel Yenileme TOPLAM naat Aamasnda 17 18 24 2 19 1 2 4 87 3 20 1 2 naat Tamamlanm 4 1 7 1 4 1 1 hale Deerlendirme Aamasnda 1 hale lan Aamasnda TOPLAM 22 19 32 4 23 1 2 7 110

Kaynak: www.toki.gov.tr Kasm 2008 verileri

Projeler Arasnda Ksa Bir Karlatrma

Ankarada; arsa karl gelir paylam projesi 5 adet, Emlak GYO tarafndan yrtlen proje bulunmamakta zmirde; arsa sat karl gelir paylam projesi bulunmazken Emlak GYO tarafndan yrtlen yine 5 adet proje bulunmakta stanbulda; arsa sat karl gelir paylam projelerinde yaplan konut says 14.132 adet, Emlak GYO projeleri olarak yaplan konut says ise 25.760 adet Ankarada toplamda bu proje tiplerinde 4326 konut, zmirde ise yaklak 3000 konut (yaplan bir projenin konut says ise verilmemitir) yaplmaktadr. TOKnin toplamda 50.422 konutluk kaynak gelitirme projesinin yaklak %79u stanbulda yrtlmektedir. stanbulda retilmesi planlanan 64.350 adet konutun neredeyse yarsnn arsa sat karlnda gelir dalm projelerinden ve Emlak GYO projeleri oluturmaktadr.

stanbulun yeniden yaplanmas srecinde kentsel arsalarnn olduka deerlenmesi ve byk inaat projeleri iin TOKnin bir ara olarak arsa arzn salayan kurum olmas
Rakamlar www..toki.gov.tr Kasm 2008 verileri derlenerek elde edilmitir.

Kentsel Dnm ve TOK

TOK bakan Erdoan Bayraktarn vermi olduu demeler; Trkiye, gecekondu problemini zmeden kalknmadan bahsedilemez. Terrn, uyuturucunun, devlete arpk bakmann, psikolojik olumsuzluklarn, eitimsizliin ve salk problemlerinin temelinin gecekondu blgeleri, arpk alanlar olduu bilinmektedir. Trkiye, kaak yaplamadan, depreme dayanksz yaplardan mutlaka kurtulmaldr" (Sabah Gazetesi 13.11.2007) Baz siyasi oluumlar, akgzler, yanl dnenler, esrar, eroin ve kadn ticareti yapan yanl insanlarmz, gecekondu ve kaak yaplama blgelerinden oka beslendikleri iin bu olgunun kaldrlp atlmasna engel olmaya alyorlar. (Yeni afak
Gazetesi 19 Kasm 2007)

Halk incitmeden dntreceiz (Milliyet Gazetesi 13.11.2007) Biz Vatandaa Deil, Devlete Tabiyiz (Vatan Gazetesi- 14.01.08) Paras pulu olmayan stanbula gelmesin (Ankara Haber Ajans 12.11.08) ster yerli, ister yabanc olsun, ster putperest, ister zenci olsun, fark etmez... Yeter ki paras olsun ve i bitsin. Getirsinler teminatlarn yatrsnlar (Milliyet Gazetesi 24.06.08)

Kentsel Dnm ve TOK

Gayrimenkul yatrm ortaklklar hazine arazileri zerinde, deprem riski yksek kentsel alanlarda ve arpk yaplamann yaand blgelerde kentsel dnm projelerine ynelerek proje gelitirme yoluna gidebilir ve bizim de beklediimiz nemli hususlardan biri budur. Bylelikle hem kentsel dnm projeleri gereklemi olacak, hem de gayrimenkul yatrm ortaklklarnn yaplanmas yoluyla, bu tip projelerden salanacak gelirlerden geni kesimlerin yararlanmas mmkn olacaktr. Bunun iin de gayrimenkul yatrm ortaklklarnn hem kamu kesimiyle hem Toplu Konut daresiyle hem de mahalli idarelerle ibirlii yapmas nem arzetmektedir ve kanlmazdr.
Erdoan Bayraktar, Gayrimenkul Zirvesi IV-2004

Kentsel Dnm ve TOK

Toplu Konut idaresi olarak hem lkemizdeki GYOlarla, hem de dnyamzdan Trkiyeye yatrm yapmak isteyen yatrmc kurulularla ortak projeler retebilecek yetenek ve kabiliyete ve kanuni ehliyete sahibiz. Toplu Konut daresi kanununda byle bir yetkimiz var. En iyi, en kolay ekilde, en az brokrasi ile bu yatrmlar gerekletirebiliriz.

Erdoan Bayraktar, Gayrimenkul Zirvesi V-2005

Kentsel Dnm ve TOK

2) Kentsel dnm projelerinde aranan zellikler nedir? Kentsel arazi deeri yksek ancak yaplama kalitesi dk, sosyal donat hizmetinden yoksun ve kentsel kimlie uyumsuz alanlar dnm projelerine konu edilmektedir. Bu projelerde dntrlmesi gereken alan belediyelerce tespit edilmektedir. TOK Konut Edindirme Rehberi, s. 24 Her ne kadar kentsel dnm/yenileme alanlarnn belediyelerce belirlendii sylense de hem TOK brokratlar hem de belediye yetkilileri her frsatta yatrmclara kentsel dnm projelerinden doacak frsatlar anlatmakta, daha proje alanlar belirlenmeden arazilerin pazarlamas yaplmakta, hatta akllarda olan projelerin gerekletirilmesi iin arazi sunulmaktadr. SONU: Kentsel dnmn hatt kamu kurumlarnn stn gayretleriyle sermaye gruplar tarafndan izilmektedir.

Kentsel Dnm ve TOK

TOK, program erevesinde zellikle gecekondu dnm projelerine byk nem vermektedir. Gecekondu dnm ile kaak ve arpk kentsel alanlarn iyiletirilmesi, ayrca e zamanl olarak yeni ve planl kentsel arsa retimini salamak suretiyle hem kent merkezlerinde bulunan deerli arsalarn, kentin prestijini arttracak zel proje alanlar olarak gelitirilmesini salayabilecek, hem de vatandalarn tm kentsel servislerle donatlm, baka alanlarda yaanlabilir, salkl evrelerde konut sahibi olmasn salanm olacaktr. Kentsel dnm projelerinin sonucunda, yeni yatrmlarn yaplmas, yeni i ve retim olanaklarnn yaratlmas ve kentsel alanlarda yaam kalitesinin arttrlmas da hedeflenmektedir.
Erdoan Bayraktar, Gayrimenkul Zirvesi IV-2004

Kent indeki Deerli Araziler?? BA IBYK

Kent indeki Deerli Araziler?? AYAZMA

Kent indeki Deerli Araziler?? SULUKULE

Salkl, ada sosyal konut mu demitiniz? TOK bunu yapmaz!

TOK hazine arazilerini imara aarak lks konut iin arsa retir; Byk inaat irketleri ile lks konut yapar; TOK hazine arazilerini satar; TOK hastane, okul, camii gibi kamu kurulularn yapar ve hatta bunlara kendi brokratlarnn akrabalarnn ismini verir; TOK alveri merkezi yapar; Otel yapar; Yabanclara ynelik olmak zere ky alanlarnda yazlk konut yapar Tema park ad altnda elence parklar yapacan ve ksa zaman iinde ihaleye kacan beyan etmitir. Son olarak TOK karakol yapmak iin kollar svamtr.

SONU

Bugn TOK, kamudan ald gc sermayenin karlar dorultusunda kullanan, yurttalar mteri olarak gren ve politikalarn dayatan, sylemleri ile ayrmclk yaratan, insanlar salksz kentlere mahkum eden, kurulu vasf sorgulanan bir kurumdur.