PUSAT PENGAJIAN PENDIDIKAN JARAK JAUH

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA

JMG 101 PENGANTAR GEOGRAFI

(Perbincangan 2)
Profesor Madya Dr. Hj. Wan Rozali Hj. Wan Hussin BAHAGIAN GEOGRAFI
PUSAT PENGAJIAN PENDIDIKAN JARAK JAUH

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA

DATA & CARA PENYUSUNANNYA

DATA Merupakan himpunan fakta, angka, huruf, kata-kata dan grafik yang dianggap sebagai bahan mentah untuk diproses bagi sesuatu kajian. Jenis data 1) Data Primer Data pertama yang dikutip secara asal di kawasan kajian. 2) Data Sekunder Data yang dikutip daripada sumber lain: Buku rujukan, Akhbar, Majalah dsb.

Berfungsi 1) Menerangkan pola Statik: Kawasan; Aktiviti; Masa 2) Menerangkan Pertalian Fungsi: Hubungan dalam pelbagai aspek; Pengangkutan; Penghijrahan; Komunikasi; dsb. * MAKLUMAT INI diterjemahkan kepada: 1) Peta: Teknik Kartografi 2) Matriks: Teknik Kuantitatif

PEMBOLEHUBAH
Satu sifat yang nilainya tidak konstan bagi semua unit bagi setiap set e.g. sekumpulan pekerja: Ketinggian, Umur, Pendapatan tidak sama. Pembolehubah i) Tak bersandar ii) Bersandar

Pembolehubah kualitatif: (Yang melibatkan kualiti), sukatan, ukuran, (e.g. tinggi, rendah, panas, sejuk, dsb.) Pembolehubah kuantitatif: (Yang melibatan angka) yang diperincikan daripada pembolehubah kualitatif e.g. 32C, 30 TH , 1, 2, dsb.

DATA & MAKLUMAT Maklumat/data dapat diterjemahan kepada Peta. Penyediaan peta, gambarajah, model, illusrtasi dan lakaran berada di bawah Sains Kartografi. Jenis-jenis Peta: 1) Peta Am. Peta topografi Skala besar (e.g. 1:50,000) Peta korografik Skala kecil (e.g. 1:500,000) Peta Dunia Skala lebih kecil (e.g. 1:1,000,000) 2) Peta Khas. Peta Kadastral Peta sesebuah kawasan e.g. bandar Peta yang berfungsi sebagai pelan, geran tanah Peta pandu arah (Penerbangan, Pelayaran) Peta ekonomi, politik, strategik, statistik Peta rangkaian perhubungan, pengangkutan Peta komersial, illustrasi, iklan dsb.

Asas kartografi bergantung kepada 3 aspek utama: 1) Skala: Unit ukuran di Peta berbanding di Muka bumi yang sebenar. 2) Projeksi: Unjuran: Menukar sfera kepada permukaan. 3) Simbol: Catatan sebagai mewakili objek di Muka bumi. Skala (3 jenis)

i) Perkataan (e.g. 1 cm mewakili 1 km)

ii) Skala linear (e.g. pembaris, tali pengukur) 1 1 iii) Skala numetrik/pecahan , 50,000 63,360 Projeksi Menukar bentuk sfera kepada permukaan (e.g. Glob Peta) yang melibatkan ciri glob iaitu keluasan, bentuk, jarak dan arah.

Dapat dikelaskan kepada 3 cara: i) Zenital ii) Berbentuk kon (Konik) iii) Silinder (Silinderikal) Simbol - Catatan yang mewakili objek di permukaan bumi. - 2 jenis: (1) Simbol Kuantitatif melibatkan angka e.g. (Ketinggian) 2000M (2) Simbol Kualitatif Tanpa angka e.g. Perbezaan tumbuhan, gunatanah dsb. PENGGUNAAN FOTO UDARA Gambar Foto yang diambil melalui 2 cara: i) Menegak Paksi kamera 90 ke bumi ii) Menyerong (Senget) Pertindihan 60%, tepi 20 30%. (Garisan selari)

Formula S (skala) =

F (Jarak Fokus kamera) T(Ketinggian penerbangan)

e.g. 210 mm = 0.21 m 2,500 m 400 m = 2100

Ketinggian purata 400 m 1 0.21 S= = 2,100 10,000 f T A (Purata) B

Penderiaan Jauh (Remote sensing) Maklumat termoden Satelit

G.I.S.

PROSEDUR PERSAMPELAN
Sampel: Cabutan daripada sesuatu populasi yang mewakili keseluruhan populasi setelah dibuat rumusan dalam sebarang kajian. 2 jenis sampel 1) Sampel bertujuan kajian kes (Spesifik). 2) Sampel kebarangkalian mengikut format tersendiri. Prosedur Membuat sampel (Sampel kawasan) 3 bentuk 1. Titik (berpandukan panduan grid) 2. Garisan rangkaian (Jalanraya) 3. Bentuk Kuardrat empat segi Jenis sampel - i) Rambang ii) Sampel strata

KAJIAN WILAYAH
ASAS MANUSIA FIZIKAL TEKNIK WILAYAH

GEOGRAFI

KONSEP WILAYAH
Berdasarkan ciri-ciri fizikal (semulajadi) Berdasarkan ciri-ciri ciptaan manusia Mempunyai perbezaan yang ketara dengan yang lain

PENGERTIAN
Wilayah merupakan kawasan yang sama ada mempunyai sempadan atau tidak mempunyai sempadan dengan berdasarkan ciri-ciri yang menunjukkan keseragaman sama ada fizikal atau ciptaan manusia yang berbeza dengan kawasan-kawasan di sekitarnya. Ciri-ciri Perbezaan Wilayah

Fizikal

Manusia

: : : : : : : :

Bentuk Muka bumi Kawasan Hutan/Tumbuh-tumbuhan Tanah-tanih Lanskap fizikal Ekonomi Sosial Budaya/Kepercayaan Teknologi

Asia Tenggara; Timur Tengah; Timur Jauh; Asia Selatan; Eropah Barat; Eropah Timur; dsb.

JENIS-JENIS WILAYAH

1) Wilayah Seragam Alam persekitaran/semulajadi e.g. Iklim, tumbuh-tumbuhan

2) Wilayah Nodal/Pemusatan Pertalian antara bahagian dalam wilayah Pengaliran barangan, perkhidmatan dan manusia 3) Wilayah Kefungsian Budaya dan Kemanusiaam e.g. ekonomi, politik, sosial 4) Wilayah Total Hierarki Skala: Kecil Besar Berdasarkan matlamat Kajian

KEPENTINGAN KONSEP PENGWILAYAHAN 1. 2. 3. 4. Penyusunan data Pemilihan kawasan/wilayah Penekanan terhadap ciri Perbezaan dengan yang lain

Analisis Wilayah

Menunjukkan sesuatu lokasi/kawasan

1) Tempat Khusus: Peta a) Lokasi (Mutlak/Relatif) b) Kedudukan (Relatif) 2) Tempat Umum : Peta Padang Pasir Ladang Tanah Pamah Kawasan Pantai

KLASIFIKASI & PENGWILAYAHAN

Klasifikasi Pembahagian populasi mengikut kriteria tertentu. Berdasarkan kelas. Cantuman di bawah kelas tertentu. Proses klasifikasi untuk mengenalpasti kawasan yang mempunyai ciri-ciri yang sama.

Pengwilayahan

1) Pengwilayah deduktif (Umum Spesifik) Kawasan besar kawasan berasingan

2) Pengwilayah Induktif (Spesifik Umum) Kawasan yang mempunyai ciri yang serupa

MODEL DALAM GEOGRAFI

Ia boleh jadi sama ada hipotesis, teori, hukum, penjelasan, peraturan, abstrak, ide-ide, sintesis, analog dan sebagainya dalam mewakili kenyataan-kenyataan yang ideal supaya dapat menerangkan dengan jelas mengenai beberapa konsep, penganalisisan dan bukti-bukti yang nyata.

JENIS-JENIS MODEL
1) 2) 3) 4) 5) 6) Model Peta Model Model Model Model skala

Simulasi Matematik Analog Teoritikal

PENGGUNAAN MODEL DALAM TRADISI RUANG 1) 2) 3) Model Negara Terpencil Von Thunen Sistem Alfred Weber Model Petempatan Pusat Christaller MODEL NEGARA TERPENCIL VON THUNEN Model Guna Tanah Von Thunen Model Guna Tanah Pertanian Von Thunen Model Terpencil Von Thunen Model Von Thunen Johan Heinrich Von Thunen 1783 1850 (Jerman) Kepentingan jarak dan kos pengangkutan

ANDAIAN
1) 2) 3) 4) 5) 6) Kawasan terpencil Pusat bandar yang tunggal Seragam: Kesuburan tanah, iklim, muka bumi, pengangkutan, tawaran harga, dll. Petani sebagai manusia ekonomi Satu jenis mod pengangkutan: kereta kuda Kos pengangkutan berkadar dengan jarak. Sewa ekonomi (Sewa lokasi) Semakin jauh semakin tinggi kos pengangkutan

Sewa lokasi
Z Jarak daripada pasaran

Bentuk ruang model von Thunen: (a) kes mudah, (b) kes lebih kompleks
(a)

(b) bandaraya kecil yang mempunyai pola guna tanah tersendiri

ZON 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. bandaraya pusat susu dan sayur-sayuran segar hutan kecil rai ialah tanaman bergilir 6 tahun hasil pasaran tanaman bergilir 7 tahun yang penting sistem 3 - padang ternakan binatang sistem 3 - padang

KELEMAHAN MODEL VON THUNEN

1) Tidak wujud di dunia nyata.

2)
3) 4) 5) 6)

Kawasan di dunia nyata mempunyai lebih daripada sebuah bandar.

Tidak seragam (berlainan) dalam semua aspek: Kesuburan tanah, iklim, muka bumi, pengangkutan dan pasaran. Keupayaan teknologi: Pengangkutan yang berbagai-bagai. Kos pengangkutan yang tidak berkadar dengan jarak. Kepentingan sektor ekonomi, sosial di bawah dasar kerajaan/pemerintah.

MODEL LOKASI INDUSTRI WEBER

Berasaskan kepada Kos pengangkutan Kos buruh Aglomerasi ekonomi ANDAIAN & PRINSIP

1. Taburan bahan sumber yang tidak sama rata. e.g. elektrik, buruh, air pengeluaran lokasi tertentu. 2. Saiz, pasaran, lokasi penggunaan perindustrian ditetapkan. 3. Taburan dan lokasi tenaga buruh/upah ditetapkan. 4. Budaya, iklim, ekonomi dan politik yang seragam. 5. Usahawan berusaha mengurangkan kos pengeluaran. 6. Persaingan pasaran. 7. Sistem rangkaian pengangkutan yang seragam.

kos mengangkut hasil akhir ke pasaran (M)

kos mengangkut bahan mentah dari sumber (R) isodapane: jumlah kos pengangkutan

KELEMAHAN TEORI INI 1. Abstrak 2. Tidak sesuai dengan zaman sekarang. Teknologi Pengangkutan Mobiliti buruh Organisasi Dasar kerajaan 3. Tidak semuanya seragam. 4. Tidak semua boleh ditetapkan/ditentukan

MODEL PETEMPATAN PUSAT

W. Christaller, 1933 (Jerman) Deduktif: Rumusan umum Spesifik; Induktif Hubungan saiz dan taburan petempatan di muka bumi Sifat-sifat kefungsiannya Hierarki
A B A D C A B B B D A A B B A A

A. Pusat Wilayah C. Pusat Kecil Daerah

B. D.

Pusat Daerah Pusat Tempatan

KONSEP DASAR MODEL INI

1. 2. 3. 4. 5. Barangan dan perkhidmatan Kawasan pelengkap Takat penduduk Jarak pembelian barangan Orde barangan dan perkhidmatan

Prinsip Asas Model Petempatan Pusat

1) Pusat pertumbuhan bertindak sebagai nadi dan penggerak ekonomi dan sosial. 2) Kepentingan pusat pertumbuhan adalah berbeza mengikut saiz pusat pertumbuhan. a) Pusat pertumbuhan besar (Bandar-bandar utama) menawarkan barangan dan perkhidmatan orde tinggi. Pusat pertumbuhan kecil Orde rendah. b) Pusat pertumbuhan besar mempunyai fungsi unit kefungsian ruang niaga yang besar/banyak pusat pertumbuhan kecil di sebaliknya.

c)

Barangan dan perkhidmatan yang ditawarkan oleh pusat pertumbuhan dikenali sebagai barangan dan perkhidmatan pusat. d) Kawasan pengaruh barangan dan perkhidmatan dikenali juga kawasan pelengkap. e) Jarak ekonomi adalah berbeza mengikut kos pengangkutan. f) Hierarki barangan dan perkhidmatan. Andaian dan Prinsip-prinsip Model Petempatan Pusat Seragam a) Taburan penduduk b) Kuasa beli c) Pengangkutan Kereta kuda Enam segi Fungsi barangan/perkhidmatan bertindih, bandar besar Bandar kecil Pusat pertumbuhan Penggerak ekonomi sosial Hierarki barangan/perkhidmatan - Orde tinggi - Orde sederhana - Orde rendah

ORDE BARANGAN DAN PERKHIDMATAN

1) : Pasaraya, emporium, penjualan kereta motor, barang elektronik, barang kemas, universiti, hospital besar, pentadbiran, stadium, masjid negeri. 2) Orde sederhana : Kedai pakaian, perabot, pejabat pos, hospital daerah, baiki kereta motor, sekolah menengah, restoran. 3) Orde rendah : Barang runcit, warung, kedai gunting, sekolah rendah, surau, pondok polis, wakil pos. Bergantung kepada: Kawasan pelengkap - Kawasan tadahan/pengaruh Takat penduduk - Penduduk minima e.g. Sri Lanka 300 orang orde rendah (1 runcit) orde sederhana 1,800 orde tinggi 2,500 orang Orde tinggi

Konsep dasar (Prinsip Utama) 1. Jarak : Jarak jauh yang sesorang mungkin bergerak untuk mendapatkan sesuatu barangan/perkhidmatan

2) Threshole : Jumlah permintaan yang minima diperlukan untuk menampung pembekalan sesuatu barangan/perkhidmatan
Kelemahan Model Petempatan Pusat Dunia sebenar Tidak seragam - Taburan penduduk - Kuasa beli - Pengangkutan jenis/kos Tidak berbentuk enam segi. Kadang-kadang tidak mengikut hierarki. Kesan negatif terhadap pembangunan pusat pertumbuhan. Fungsi yang kurang berkesan.

Daripada A. Losch (1954) (Model Lanskap) Penambahan konsep hierarki Pusat tempatan penduduk agak seragam.

Barangan/perkhidmatan yang tidak seragam penggunaan tanah secara khusus, begitu juga penduduk.
Pentingkan pengangkutan.

Kegunaan/Kepentingan Model Petempatan Pusat

1. Asas aturan petempatan bandar. 2. Kajian yang umum boleh disesuaikan. 3. Asas dalam perancangan wilayah. 4. Asas pendekatan bersepadu.

RUMUSAN
Sebagai merintis jalan kepada kajian-kajian lain berikutnya dalam percubaan manusia memahami sistem petempatan. Malah teori ini masih lagi dirujuk untuk kajian-kajian lain yang tidak disentuk oleh Christaller.

PENILAIAN KENDIRI 1. Apakah andaian-andaian Model Von Thunen? 2. Apakah andaian-andaian Model Christaller? 3. Bagaimanakah Model Von Thunen dapat diaplikasikan dengan dunia nyata 4. Bagaimanakah Model Christaller dapat diaplikasikan dengan dunia nyata

TERIMA KASIH