2) TKDK UYGUN EL SANATLARI LSTES Bu liste IPARD Program altnda kullanlmak zere Ynetim Otoritesi tarafndan oluturulmutur.

EL SANATININ ADI TANIM Ahap ii mimariyle ilikili olarak ahap ii iki gruba ayrlr. Ahap, sehpa, ekmeceler, sandklar, kaklar, bastonlar, krsler, Kuran muhafazalar, beik, sedir gibi ev eyalar ve minberler ve cami ilemeleri, tavanlar, stun balar, pencereler, kaplar, konsollar, kiriler gibi mimari paralar iin kullanlr. Ceviz, elma, sedir, abanoz ve gl aac, boyama, kabartma, oyma, dekorlama gibi farkl tekniklerle ilendiinde zellikle popler olmaktadr. Metal ileri : metal ii farkl alet ve gerelerle ham metali ilenmi metal yapmaktr. Atlyenin koullar ve uygulanan teknik, metalin sertliine ve rn tipine gre deimektedir. Altn ileri altna ekil verme almasdr. zellikle deerli ve yar deerli talarla takmlar iin farkl teknikler kullanlmaktadr. Bakr Anadolu sanatnda nemli bir yer tutar ve kolayca elde edilir. Bakr kaplar dekore etmek iin ve kap tokmaklar, balklar, mcevher, kaplar iin gnlk yaamda kullanlr. ekil vermek iin gmle alma. zellikle taklar, ssler, v.b. retme iin farkl teknikler kullanlr. Demir ileri (demir-elik) baklar, bahe gereleri (balta, krek, keser, kazma , v.b.) el aletleri ve kaplar, tencereler, setler, balklar ve kaplar iin kullanlr. Ham madde olarak cam kullanarak mavi boncuk ve gaz lambas, lale vazosu, eker kaseleri, mozaik cam panolar, kadehler gibi aksesuarlar ve aletlerin retimi flemeli cam eya, kakmaclk, boyal ve mozaik cam kullanlan tekniklerden bazsdr. Seramik eitli aralarla inorganik malzemelerin piirilmesi ve oluumu demektir. Seramiin ana bileeni, bir frnda piirilen ve bir torna veya kalpta ekil verilebilen kildir. Toprak kaplar ve mlekler kil ve suyu kartrarak veya torna veya kalpta ekillendirip bir frnda piirerek yaplr.piirme aamasndan sonra, nesneler sertleir ve ekil alrlar. ini ana malzemesi kuvars olan nesne veya bir pimi biskvi panelle kullanlr ve bir yan dekorasyonda srlanr. iniler mimaride kullanlp kullanlmamalarna gre iki grupa ayrlr. Mendil, puu, Trabzon giysisi, petemal, el yazmal barts, Vezirkpr giysisi gibi yn, pamuk ve ipek iplikleri kullanarak bir tesgahta kuman yaratlmas Saz ve msr kapndan kullanarak yaplr. (Karadeniz blgesi). Sazlar ve kapklar bir tezgahn zerine yerletirilir. Dokuma ayn malzemenin birbirine sarlmasyla yaplr. Bu teknik duvar kaplamas, zemin kaplamas, tabanlk, seccase, kova olarak kullanlmaktadr, gnmzde asl olarak dekorasyon iin kullanlmaktadr. Bir sepet, plastik mazlemeler ve ince aa dallar, sazlardan yaplr ve farkl eyalar tamak iin kullanlan el kabdr. Ince, salam sepetler bambu veya st aac, kestane, ceviz, hasr, palmiye gibi farkl ham maddelerden retilir. Nemli malzeme, sepetin istenen boyutunu yanstan bir + eklindeki zemine yerletirilir. Ayn malzemenin farkl miktarlar daha sonra eklenir ve rlr. Bu aletler ahap, bitkiler, hayvan barsa, hayvan kl, kemik ve boynuz kullanarak yaplr. Nefesli, perksyon, telli alglar olarak snflandrlr. Kee, sabun, yalar ve asitle s, nem ve basn altnda zellkle yn gibi hayvansal dokular katarak elde edilir. Kee fabrikalarda veya bask yntemiyle retilir. Kuzu ynnn yan sra, tavan, deve, tiftik ve kei tylerinin tm kullanlr. Doal renkler (siyah, beyaz, kahverengi) yzey iin kullanlr ve genelde sentetik boyalarla renklendirilen keeli tasarmlar uygulanr. Tasarmlarn ou geometrik ekillere sahiptir ancak doadan ekiller de grlebilir. Bu rg yzeyli dokumadr, rg iplikleri, zg iplii boyunca biri ne biri arakaya geirilir ve zg iplikleri sklatrlp gizlenir. Tasarmn olduu zel alanlardaki

Ahap ii

Metal ii

Cam eya

Seramiklerin retimi anak mlek (toprak eya, mlek yapm) inicilik Dokumaclk Hasr ii

6 7

Sepet dokuma

10

Mzik aletleri yapm

11

Kee yapm

12

Kilimcilik

13

Halclk

14

Semer yapm

15

Ta ileme Dekoratif ta ii Sedef deme Kat sanatlar (hattatlk (kaligrafi),ebr u sanat, tezhip) Saralk Folklorik bebek ve giysi yapm Yorganclk Tarak yapm Al ileri/tandr yapm

16 17

18

19

20 21 22 23

24

Dikiilik, giysi dekorasyonu, nak ileme, rg

25

Sprge yapm

kilimlerde, renkli zg iplikleri, dier tasarmn snrna eriip dnene kadar devam eder. Bu ekilde tasarmlar ayn renkli rgler zgler arasnda gidip geliyor eklinde grnr. Kilim, anta, zemin rts, seccade bu teknikle retilen baz rn rnekleridir. Yan yana pamuk, ipek, tiftik ve yn iplikleri yerletirerek bir zg iskeleti oluturulur. Iskeletteki her ift iplik aitli teknikler araclyla ipek veya flola balanr ve zg ipliiyle salamlatrlr. Hal retiminde iki veya zg olabilir. Bir ka sray tamamladktan sonra, dokuma hal makaslarnn yardmyla istenilen uzunlukta kesilir. Eek, katr veya beygirlere binme iin kullanlan hayvanlarn srtna yerletirilen ahap yastk semer olarak adlandrlr. Ahap, netal, deri, hasrotu veya dokunmu kumatan yaplabilir. Gl ipler semeri balamak iin kullanlr. Ta ileme sanatndan kullanlan ta, oyma, rliyef ve kazma gibi farl inaat tekniklerine gore snflandrlabilir. Ssleme unsurlar genelde bitkiler, geometrik tasarmlar ve yazdr. Geleneksel mimaride, ta ileme i ve d duvarlarn inaat ve dekorasyonunda nemli rol oynar. Dier yaygn kullanm mezar talar, el deirmeni ve mozaik ta sanatdr. Zmrt, yakut, ametist, yeim, kehribar, mercan gibi doal dekoratif talar kullanarak mcevher, elenk, sigara kutusu ve baston gibi rnlerin retimi Sedef yerletirerek farkl motifler yaratmak iin abanoz, maun ve ceviz gibi pahal ahaplar zerinde dekorasyon yapma. Kap, pencere, bardak, sandalye, ekmece, Kuran kab, masa, koltuk, silah, kahve takm, v.b.de kullanlr. Kaligrafi, arap harfleriyle yaplan yaz sanat trdr. Bu sanat Arap harflerinin ilerleme yapt dnemden sonra 6. ve 10. Yzyllarda kmtr. Kaligrafi, Arapa hat demektir. Ebru sanat, renklerin ve izimlerin birbirine girmeden yaplmas ve bakla seilebilmesi demektir. Kat zerine aktarlan bu ekillerle yaplan resimler ve su iinde sv boyayla rasgele kan ekiller sanatdr. Tezhip, altn kaplamay kasteder. Altn ve boyann kullanmyla yaplan dekorasyon sanatdr. Kitaplar, hat panolar, harfler, deri ve ahap ileri zerine yaplan geleneksel ekillerle yaplan dekorasyondur. Saralk, kaln deri ve ince deri kullanarak koum takm, kemer, silah klf, anta, dekorasyon malzemeleri, ayakkab gibi eyalar retme sanatdr. Krklk deri kullanan dier bir tekniktir. Orijinalinin aynsnn minyatr boyutunda veya bire bir aksesuarlar ve geleneksel giysilerin retimidir. Geleneksel giysiler her ilde farkldr. Bu giysilerin retiminde farkl giysiler, boncuklar ve farkl metaller kullanlr. Farkl diki teknikleri kullanarak farkl giysilerle yaplan klfa konan yy veya yn, pamukla yaplan ilte dekorasyonudur. Modern tekniklerden nce metaller ve baz hayvanlarn kabuu, kemii kullanlarak geleneksel yntemlerle ayna ve taraklarn retimidir. Alyla yaplan dekorasyonlara mala kari denir. Al ileri ta ii ve seramik tekniklerinin bir karmdr. Mimari dekorasyonlarn baz rnekleri, trabzan, tavan, kubbe, mihrap, krs, tandr v.ddir. Ine, mekik, t, firkete kullanlarak yaplr. Teknikler birbirine bal zincir, rme ve bazen pullar, boncuklar ve payetler kullanrak yapma kadar uzanr. Ine, t, firkete, yn, boncuk, koza gibi tipler vardr. ne ileri: in inesi, apraz ine, ahmerdan, iri ine ileri, mehur baz ine ilerinin rnekleridir. Dikiilik, makine kullanarak veya elle ev tekstili veya giysileri retmek iin dokumay birletirme. Dekoratif amal dikiilik ereve veya dier el ale tlerini kullanarak mendil, barts, seccade, boha ve peete yapmak iin farkl renkler ve ekillerde yaplr. Kuma boyama boya ve fra kullanarak bir kuma zerine her eit ekli aktarmadr. Genellikle ana malzemesi kuma olan eyiz malzemeleri, perdeler, giysiler, anta ve dier eyalar iin kullanlr. rg, seter, orap, patik, eldiven, barts, balk v.b.de kullanlr. Araziden toplanan sprge out, sprge yapmak in kesilir ve demet yaplp sulanr. Sulanan sprge otu kkrtle beyazlatlr. Ve beyazlatlan sprge krkla temizlenir ve demetler olarak toplanr ve iple balanr ve sprge yaplr.