Αν ρωτήσεις κάποιον να σου πει τη γνώμη του για τα μαθηματικά, ασφαλώς θα

πρέπει να είσαι ιδιαίτερα αισιόδοξος να πιστέψεις ότι θα πάρεις μια απάντηση που να
αποπνέει ικανοποίηση !ι περισσότερες απαντήσεις θα περιστρέφονται γ"ρω από τις
δυσάρεστες ή ακόμα και τις τραυματικές εμπειρίες ορισμένων που τους προξένησε το
πλήθος των ακατανόητων συμ#όλων $ε όλους αυτο"ς θα έμειναν %ή μένουν&
αναπάντητα ερωτήματα, όπως γιατί να υπάρ'ουν αυτά τα σ"μ#ολα, και γιατί θα
πρέπει κάθε φορά να συνδέονται μεταξ" τους με διάφορες σ'έσεις οι οποίες να
οδηγο"ν ή ό'ι σε κάποιο αποτέλεσμα για το οποίο κανείς δεν γνωρί(ει που
αποσκοπεί
Αν τώρα αυτό συνδυασθεί και με τη διδακτική μέθοδο που ακολουθήθηκε %και
συνε'ί(ει να ακολουθείται& για να τα )καταλά#ουν*, τότε το συναίσθημα της
αντιπάθειας ίσως να είναι δικαιολογημένο +τσι γενιές μαθητών πέρασαν και
συνε'ί(ουν να περνο"ν έ'οντας πάντα (ωγραφισμένη στο μυαλό τους για τα
μαθηματικά την (οφερή εικόνα μιας φορμαλιστικής επι#ολής ,ίναι όμως αληθινή η
εικόνα αυτή-
,ίναι πράγματι τα .αθηματικά ένα πλήθος συμ#όλων που φαίνεται να αποτελεί τη
γλώσσα ενός αν"παρκτου κόσμου-

/ απάντηση είναι ό'ι.ια μονολεκτική όμως απάντηση 'ωρίς συ(ήτηση και πολ"
περισσότερο τεκμηρίωση θα προσδιόρι(ε μια θέση δογματική, η οποία θα ήταν
τελείως ασυμ#ί#αστη με το πνε"μα των μαθηματικών +να πνε"μα που
προσδιορί(εται από την ανα(ήτηση της αλήθειας, ό'ι με 'αρακτήρα )αποκαλυπτικό*,
αλλά αποδεικτικό στηριγμένο σε αρ'ές και διαδικασίες επιστημονικές 0αι πρώτα
απ1 όλα ας αναφερθο"με στη λέξη σ"μ#ολο 0αθημερινά ερ'όμαστε αντιμέτωποι με
δεκάδες αντικείμενα το κάθε ένα από τα οποία φέρει επάνω του κάτι το διακριτικό
2ια παράδειγμα ένα συγκεκριμένο γράμμα ή λέξη ή αριθμό ή ακόμα και μια εικόνα
που προσδιορί(ουν το αντικείμενο ως προς τη 'ρηστικότητά του 3ο πέρασμα από το
ένα πε(οδρόμιο στο απέναντι γίνεται ασφαλέστερο όταν υπάρ'ουν φωτεινοί
σηματοδότες 3ο σφ"ριγμα του διαιτητή σ1 ένα ποδοσφαιρικό αγώνα σηματοδοτεί
την προσωρινή πα"ση 4διακοπή του παι'νιδιο" 5αρατηρο"με ότι σε κάθε μια από τις
παραπάνω περιπτώσεις μια εικόνα ,ένα φωτεινό ή ένα η'ητικό σήμα είναι αρκετά για
να ενεργοποιήσουν %σ'ηματίσουν& στο μυαλό μας, την ιδέα ότι το συγκεκριμένο
αντικείμενο μας είναι απαραίτητο ή ό'ι, ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να
διασ'ίσουμε τη διά#αση, ότι κάποιο γεγονός αντίθετο με τους κανόνες του παι'νιδιο"
συνέ#η στον αγώνα και πρέπει αυτός απαραίτητα να διακοπεί 6λοι αυτοί οι
συνειρμοί των εννοιών είναι ά7λες μορφές που κατοικο"ν στο 8ου μας 2ια να
μπορέσουμε όμως τις έννοιες και τους συνειρμο"ς να τους δια'ειριστο"με θα πρέπει
να αποκτήσουν μια υπόσταση που να γίνεται αντιληπτή από τις αισθήσεις μας
9ηλαδή να αντικειμενοποιηθο"ν Αυτή την αντικειμενοποίηση τον ά7λων μορφών
ονομά(ουμε συμ#ολισμό και τα αντικείμενα που συμ#ολί(ουν τις έννοιες σ"μ#ολα
+τσι για παράδειγμα το σήμα που #ρίσκεται επάνω σε κάθε αυτοκίνητο και
απεικονί(ει τη σ'εδιαστική ιδέα, την οργάνωση της παραγωγής και τελικά την
"παρξη μιας συγκεκριμένης αυτοκινητο#ιομη'ανίας είναι ένα σ"μ#ολο 3ο πράσινο ή
το κόκκινο 'ρώμα του σηματοδότη που καθορί(ει αν επιτρέπεται ή απαγορε"εται η
διέλευση των πε(ών από τη διά#αση είναι ένα σ"μ#ολο 3ο σφ"ριγμα του διαιτητή
είναι ένα σ"μ#ολο 5ολλά παραδείγματα θα μπορο"σαμε να 'ρησιμοποιήσουμε
προκειμένου να δείξουμε την "παρξη των συμ#όλων στην καθημερινότητα μας /
υπόθεση των συμ#όλων δεν είναι όμως κάτι που αφορά μόνο την καθημερινότητα /
μετά#ασή μας από μια πόλη σε μια άλλη απαιτεί πολλές φορές τη 'ρήση ενός οδικο"
'άρτη 5ως παριστάνονται4 συμ#ολί(ονται οι πόλεις επάνω στο 'άρτη- Ασφαλώς ως
σημεία. 5ως παριστάνονται4 συμ#ολί(ονται οι δρόμοι επάνω στον ίδιο 'άρτη-
Ασφαλώς ως καμπ"λες γραμμές που συνδέουν μεταξ" τους σημεία του 'άρτη που
όπως είπαμε συμ#ολί(ουν τις πόλεις 3ι σ"μ#ολο θα 'ρησιμοποιο"σαμε αν μας
(ητο"σαν να συνδέσουμε δυο διαφορετικά σημεία επάνω σε μια επίπεδη επιφάνεια
ακολουθώντας τον συντομότερο δρόμο- Ασφαλώς ένα ευθύγραμμο τμήμα. 3ι σ"μ#ολο
θα 'ρησιμοποιο"σαμε αν μας (ητο"σαν να παραστήσουμε την επιφάνεια του
τραπε(ιο" μας, την επιφάνεια ενός από τους τοί'ους του σπιτιο" μας, ή την επιφάνεια
του δαπέδου της αυλής μας- Ασφαλώς ένα επίπεδο. 3ι σ"μ#ολο θα 'ρησιμοποιο"σαμε
αν μας (ητο"σαν να γράψουμε το πλήθος των καθηγητών που διδάσκουν σ1 ένα
σ'ολείο- Ασφαλώς ένα αριθμό 2ραμμές και αριθμοί $"μ#ολα που εκφρά(ουν
έννοιες οι οποίες προήλθαν από αισθητικές αφαιρέσεις 2ια να ισορροπήσουμε όρθιοι
επάνω σε ένα ορι(όντιο επίπεδο θα πρέπει το σώμα μας να είναι κάθετο στο επίπεδο
Ανα(ητώντας ένα κριτήριο που να μας εξασφαλί(ει αυτή την καθετότητα
ανακαλ"πτουμε ένα γνωστό σε όλους μας θεώρημα :το 5υθαγόρειο ;εώρημα 3ο
5υθαγόρειο ;εώρημα είναι μια σ'έση :μια συμ#ολική σ'έση4 τόσο γεωμετρική, όσο
και αλγε#ρική ,ίναι μια Αλήθεια .ια αντικειμενική αλήθεια .ια απόλυτη
αλήθεια .ια αλήθεια που προέκυψε μέσω αποδεικτικής διαδικασίας και η οποία
εκτός απόκριτήριο καθετότητας μπορεί κάλλιστα να λειτουργήσει και ως μετρική
επάνω στο επίπεδο 9ηλαδή 'ρησιμοποιώντας την να υπολογίσουμε την απόσταση
μεταξ" δυο σημείων σε ένα επίπεδο $"μ#ολα λοιπόν και συμ#ολικές σ'έσεις
9ηλαδή αντικειμενοποιήσεις ιδεών καθώς επίσης και σ'έσεων μεταξ" των ιδεών που
προήλθαν από αφαιρέσεις και λειτουργο"ν σ1 ένα εννοιολογικό επίπεδο <σως τώρα
είναι κατάλληλη η στιγμή να πο"με τι είναι μαθηματικά .αθηματικά είναι
αφαίρεση .αθηματικά είναι αυτός ο κόσμος των ιδεών που δημιο"ργησε η
αφαίρεση και που μέσα σ1 αυτόν ανα(ητώνται οι νόμοι, δηλαδή οι Αλήθειες που θα
ερμηνε"σουν αποδεικτικά και ό'ι αποκαλυπτικά τα μυστικά της φ"σης .αθηματικά
λοιπόν δεν είναι τα δυσνόητα σ"μ#ολα ,ίναι οι απόλυτες αλήθειες εκφρασμένες ως
ιδέες =δέες που γεννιο"νται από εικόνες του νου και εκφρά(ουν τον 'ρόνο, τον 'ώρο,
τους αριθμο"ς, τις σ'έσεις
Ποιος είναι όμως ο ρόλος των μαθηματικών στην εκπαίδευση;
;α πρέπει κατ1 αρ'άς να σημειωθεί ότι ως ένα #αθμό τα μαθηματικά δεν
απευθ"νονται σε ξε'ωριστά άτομα, αλλά σε όλους που θεωρο"ν ότι η κατάκτηση της
γνώσης είναι #ασική προ7πόθεση του ελε"θερου ανθρώπου / κατάκτηση της
γνώσης δεν είναι όμως μια ε"κολη υπόθεση Αφορά και πρέπει να τους αφορά όλους
2νώση δεν είναι η πληροφορία 2νώση είναι η ικανότητα να μπορείς να
επεξεργά(εσαι την πληροφορία και αξιολογώντας την να μπορείς να την κρίνεις 0άτι
τέτοιο όμως απαιτεί δυνατότητα του σκέπτεσθαι 0αι η σκέψη δεν προκ"πτει αφ1
εαυτής Αποκτάται με την άσκηση του 8ου 8α ένας λοιπόν από τους ρόλους των
μαθηματικών
Ποιο είναι όμως το κλίμα μέσα στο οποίο διδσκονται τα μαθηματικ;
9υστυ'ώς το κλίμα μέσα στο οποίο διδάσκονται τα μαθηματικά είναι ένα κλίμα
άκρατου φορμαλισμο" στο οποίο αναπτ"σσονται τε'νικές που πολλές φορές
θυμί(ουν >συνταγές μαγειρικής1 $υνταγές οι οποίες σε καθοδηγο"ν για το πώς πρέπει
να λ"σεις μια άσκηση ή μια ομάδα ασκήσεων, ανάγοντας έτσι τα μαθηματικά σε ένα
οδηγό μαγειρικής με υλικά τα διάφορα σ"μ#ολα και στό'ο τα >καλά αποτελέσματα1
στις εξετάσεις
?ωρίς υπερ#ολή τα μαθηματικά προσφέρονται για μια >καλή1 και για μια >κακή1
διδασκαλία / κακή διδασκαλία οφείλεται κυρίως στην αδυναμία να αναδει'θεί η
γοητεία της μαθηματικής δημιουργίας
Πως όμως θα προκύ!ει αυτή η γοητεία;

.ε ποιο τρόπο θα γοητευθεί από αυτά ο μαθητής, ο φοιτητής, ο οποιοσδήποτε τα
διδάσκεται ή θα επιθυμο"σε να τα προσεγγίσει και να ασ'οληθεί σε τελευταία
ανάλυση με αυτά-
.όνο με τον τρόπο που αυτά θα συνδεθο"ν με τον πολιτισμό που μέσα στους αιώνες
δημιο"ργησε ο άνθρωπος, τη φ"ση που τον περι#άλει, την τέ'νη που τον εκφρά(ει, τα
μέσα που καθημερινά 'ρησιμοποιεί .όνο όταν πίσω από τα σ"μ#ολα αναδυθο"ν οι
έννοιες .όνο όταν τον κάνουμε να αντιληφθεί το άλλο μέρος του δυ@κο" εαυτο"
του

,κείνου που τον οδηγεί στην ανάγκη να κατανοήσει
Aρης .αυρομμάτης
0αθηγητής .αθηματικών
9Bντης ,στίας 2νώσης και 5ολιτισμο" ?αλκίδας