REKLAMASYON NEDR?

Prof. Dr. Sleyman YK D.E. niversi esi ..!.". #le me !$lm $%re im yesi &' (R) Satlan mal veya hizmetin istenilen kalite standartlarna uygun olmamas nedeniyle ortaya kan Reklamasyon son yllarda zellikle tekstil sektr ve dier sektrlerde ska karlalan uygulamadr. Bir firmann dierine fatura dzenlemesi biiminde yaanan reklamasyon olgusu faturalarda sade!e "reklamasyon# olarak ifade edilmesine ramen zde ok farkl uygulamalar olabilir. Bu uygulamalar u biimde sralanabilir. $% Reklamasyon bir skontodur. &% Reklamasyon bir iadedir. '% Reklamasyon bir tazminat veya !ezadr. Bu ihtimalleri aadaki gibi in!elemek mmkndr. &&' SKON*O !MNDE REKLAMASYON Satlan mal veya hizmetin istenilen kalite dzeyinde olmamas nedeni ile al!nn indirim tale( etmesi ile ortaya kar. Satlan maln veya hizmetin sat bedeli zerinden anlalan bir tutar zerinde al! ile sat! anlaarak al!nn sat!ya indirim faturas kesmesi biiminde yaanr. )n!ak sz konusu indirimin bir kalitesizlik nedeni ile yaanm olmas gerekir. *akit (ein veya erken deme ile ortaya kan "nakit skontosu# ile byk miktarlarda alm ya(lmasyla ortaya kan miktar skontosunu reklamasyon olarak dnmemek gerekir. +skonto biiminde yaanan reklamasyon ayn zamanda bir kalite maliyetidir. ,alite maliyetleri iersinde bir dsal baarszlk maliyeti olan "-zlama%.on!essions# maliyetidir. Bu tr bir skonto uygulamas kanmz!a hem kurumlar vergisi mkellefleri hem de gelir vergisi mkellefleri asndan kanunen kabul edilen bir gider zelliindedir. ,onuyu yle rneklemek mmkndr/ +rne,a. 0letme to(lam 122.222.222 345lik mal yars (ein yars kredili olarak satmtr. 6$7 ,89 ayr!a (ein tahsil edilmitir. /. )l! firma satn ald mallar yeterli kalitede bulmam bu nedenle 6&2 reklamasyon :uzlama; indirimi tale( etmitir. Sat! da bu indirimi kabul etmitir. 0. )l! bor!unun kalan ksmn demitir. $1ma. Sat kayd/ < $&2 )4+.+4)R =22.222.222

/. 0ndirim tutar ve tahsilatn kayd/ indirim tutar 122.222.222 > 6 &2 ?$@2.222.222 34 $22 ,)S) &$@.222.222

&&&' ADE !MNDE REKLAMASYON Reklamasyon faturalarnn iade biiminde olmas durumunda iade edilen mala ilikin faturaya aklama olarak sade!e "Reklamasyon# ifadesi yazmak yeterli olmamaktadr. 0ade edilen maln teknik zelliklerinin ve miktarna ilikin ak ifadenin faturada bulunmas gerekmektedir. 0ade edilen malla ilgili olarak iade kaydnn hem satlan "ti!ari mal# veya "mamuln# maliyetine ilikin hem de sat fiyatna ilikin iade ilemi ya(lmas gerekmektedir. 0ade ilemine ilikin muhasebe kaytlarnda iletmenin "devaml envanter# veya "aralkl envanter# ynteminin kullanlyor olmas nemli olmaktadr. 8evaml envanter ynteminin kullanlmas durumunda iade ilemine ilikin kayt ya(lrken iade edilen maln maliyet fiyat ile de kayt ya(lmaldr. Aaliyet fiyat ile iade kayd ya(lrken $7' 3i!ari Aallar veya $7&% Aamuller hesa(larna kayt dmenin yannda stok kartlarna da giri ya(lmaldr. )n!ak bu kayt esnasnda iade ilemi daha n!e satlan maln maliyeti ne ise o maliyet zerinden ya(lmaldr. Brnein ay n!e sat ya(lan maln iadesi yine ay n!eki satlan maln maliyeti zerinden ya(lmaldr. Son ayda ya(lan satlarn ortalama maliyeti v.b. gibi deerler zerinden ya(lmamaldr. Byle ya(ldnda matrah fark hesa(lanmas sz konusu olabilir. 0ade sz konusu olduunda ayn zamanda bir kalite maliyeti kalemi de sz konusu olmaktadr. Bu maliyet kalemi mamul satldktan sonra mteri tarafndan beenilmeyi( iletmeye iade dildiinde ortaya kmaktadr. 0ade ilemine ilikin iki durum sz konusu olabilir. Birin!isi/ iade edilen mamul tmyle deitirilebilir veya yerine baka bir mamul verilebilir. 0kin!isi/ iade edilen mamul tamir edilir ve tamir edilen mamul mteriye salam olarak teslim edilir. Bu iki durum maliyetleme teknii ve muhasebeletirme asndan birbirinden farkl bir grnm vermektedir. 0ki durumu ayr ayr ele al( in!elemek yararl ola!aktr. )% A)A-44CR0* 3DADE4C EC*0S0 04C 8CF0G30R04ACS0 Satlan mamuln tmyle yenisi ile deitirilmesinde ortaya kan maliyet kayb maliyet hesa(lama sistemini ok fazla ilgilendirmeyi( sat sonras ortaya kan bir maliyet kayb olarak karmza kmaktadr. Bu ayn zamanda bir kalite maliyetidir ve maliyet hesa(lama sistemi dnda byk defter ve yardm! defter hesa(larnda izlenmesi gereken bir maliyet gideridir. Sonuta bu maliyetin @H2% 8nem ,ar ve Iarar hesabna aktarlmas gereklidir. ,onuyu an!ak geni bir rnek ile aklamak mmkn ola!aktr. +rne, a. Dretim iletmesi 12.222 345ye mal ettii bir J mamuln $22.222 34. ya (ein satmtr. )yr!a 6$7 ,89 (ein tahsil edilmitir. /. Ateri satn ald mal beenmemi geriye reklamasyon olarak iade etmitir. Eerine yeni bir mamul verilmitir. 0. 0ade edilen mamuln deeri dk mal olarak $2.222 34.lk bir deeri olduu sa(tanmtr. 8eeri den mal iin karlk ayrlmtr. 2. 0ade alnan mal baka bir mteriye $7.222 34.ye satlmtr. )yr!a 6$7 ,89 tahsil edilmitir. :$. varsaym;
&

e. 0ade alnan maln tekrar retimde hammadde olarak kullanlmasna karar verilmitir. :&. varsaym; $1m a) Sat kayd; < $22 ,)S) < @&2 S)3+4)* A)4+* A)40EC30 < b) Maln iadesi ve yerine yeni bir mamul verilmesi < $7K 80FCR S3L,4)R < 8aha n!e satlan mamuln dier stoklar hesabnda izlenmesi satlan mamullerin maliyeti hesabyla kartrlmamas gerekir. 0ade edilen maln yerine yeni bir mamul verildii iin daha n!e maliyet fiyatyla ya(lan kaydn tekrar ya(lmas gerekir. sat fiyat deimedii ve demede iade olmad iin sat fiyatyla ya(lan kaydn i(tal edilmemesi gerekir. c) Deeri dk mal iin karlk ayrlmas 12.222 345ye mal edilen mamuln satldktan sonra gerekte $2.222 34. deerinde olduu sa(tanmtr. 8eer dklnn nedeni retim aamasndaki bir aksaklk datm kanalndaki bir arza veya mteri hatas olabilir. *edeni ne olursa olsun bu olayda kay( ayn zamanda bir kalite maliyeti olarak mamuln deerinde ortaya kan dmedir. Brneimizde :12.222 34. % $2.222 34.; ? K2.222 34. dr. K2.222 34.nn stok deer dkl karl olarak ayrlmas gerekmektedir. < @7= ,)RG+4+, M08CR4CR0 @7=.2'2 0ade Cdilen Aamuller K2.222 $71. ,)RG+4+F+ S3L, 8CF. 8DG. K2.222 K2.222 12.222 12.222 $$7.222

$71.22$ Aam.Stok 8.8. ,ar < Bu aamada nemli bir noktay daha vurgulamakta yarar bulunmaktadr. Aaliyet kayb maliyetleri olarak ra(orlanmas gereken tutar iade edilen mamuln sat fiyat veya iletmeye olan maliyetinin tm deil maliyetinde ortaya kan deer dkldr. Bu da @7=% ,arlk Mideri Nesabnn yardm! hesab biiminde izlenmeli ve dnem sonunda @H2% 8nem ,ar ve Iarar Nesabna devredilmelidir. d) ade edilen maln baka mteriye satlmas < @&' 80FCR S)3+G4)R+* A)40EC30 $7K 80FCR S3L,4)R 12.222 12.222

'

< $22 ,)S) @22. E-R30O0 S)3+G4)R 'H$ NCS)P4)*)* ,89 ,arln ka(atlmas < $71 S3L, 8CFCR 8DG. ,)RG+4+F+ @== ,L*-S- ,)4. ,)RG+4+,. < e) ade edilen maln tekrar retimde hammadde olarak kullanlmas < $72 04, A)88C 9C A)4ICAC S3L, $71 S3L, 8CFCR 8DG. ,)RG+4+F+ $7K 80FCR S3L,4)R K$2 80RC,3 04, A)8. 9C A)4I. M08. $72.04, A)8. 9C A)4I. S3L, < Eukardaki rneklerin in!elenmesinden anlala!a zere maliye kayb olarak dikkate alnmas gereken iade edilen mamuller iin deer dkl karl ayrlmas durumunda sade!e ayrlan karlk gideridir. -ygulamada baz mallarn mteriye tesliminden sonra hi iade alnmad ve yerine yenisinin verildii gzlenmektedir. 0ade edilmesi gereken maln nakliyesine katlanmak bile ekonomik olmamaktadr. Byle olduunda kanmz!a tmyle gider kaydedilen mallar iin taktir komisyonu karar uygun ola!aktr. B% A)A-44CR0* 3)A0R C804CRC, ADG3CR0EC 3CS40A0 Ateriye teslim edildikten sonra eitli nedenler ile onarm ama!yla iade edilen mamuller iin eitli maliyet giderlerine katlanlabilir. Bu maliyet giderleri ortaya k biimlerine gre muhasebe ve maliyet hesa(lama sisteminde dikkate alnmaldr. Aaliyet giderlerinin olas ortaya k biimlerini u ekilde sralamak mmkndr. % Maranti ka(samnda tamir ve onarmlar. % Maranti ka(sam dnda !retsiz bakm ve onarmlar. % Maranti ka(sam dnda !retli bakm ve onarmlar. Bu ihtimalleri u biimde aklamak mmkndr. .% M)R)*30 ,)PS)A+*8),0 3)A0R 9C L*)R+A4)R :ED,DA4D4D,4CR; Bu kalite maliyetleri sat sonras mamullere belirli sreler ile verilen garanti ka(samnda ortaya kan her trl onarm tamir veya (ara deiimine ilikin giderlerdir. Bu tr kalite maliyetleri bu kalem ierisinde izlenmesi gerekmektedir. Baz iletmeler gerekletirdikleri iyi bir rgtlenme ile bu maliyet giderlerine sat sonras servis a ierisinde katlanmaktadrlar. Byle olduunda reti!i firma daha ok garanti ka(samndaki (ara veya
=

$K.&72 $7.222 &.&72

K2.222 K2.222

$2.222 K2.222 12.222 $2.222 $2.222

malzeme maliyetine katlanmakta bunun dndaki iilik ve dier maliyet giderleri sat sonras servis hizmeti veren kurum veya kiiler tarafndan verilmektedir. Bunun dnda sz konusu onarm tamir veya (ara deiimi ilemlerini kendi bnyelerinde zen kurulular her trl malzeme iilik ve dier giderlerine kendileri bizzat katlanmak zorunda kalmaktadrlar. Bu biimde belli bir sre tamir bakm ve yenileme garantisi ile ya(lan satlarda sat sonras garanti artlar erevesinde ya(la!ak bakm onarm hizmetlerinin karlnda ortaya kan maliyetler sat bedelinin bir unsuru olarak dikkate alnmas gerekmektedir. Sat!larn garanti sresi iinde ve garanti belgesi erevesinde mterilerine salad tamir bakm ve yenileme hizmetlerine ait bedeller sat fiyatlar iersinde daha n!eden vergilendirilmi olduundan bu hizmetlerin verilmesi srasnda ayr!a mteriden tahsilat ya(lmaya!ak fatura dzenlenmeye!ek ve katma deer vergisi hesa(lanmaya!aktr. Bu tr garanti ka(samndaki hizmetlerin bedelsiz hizmet olarak kabul edilmemesi gerekir. :Gkr ,zlot s.=7=; Bu biimde ortaya kan giderlerin muhasebeletirilmesinde iki yaklamdan sz edilebilir. Birin!isi/ Bu tr iletmelerde sz edilen maliyet giderleri bir genel retim gideri olarak dnlmelidir. Bu maliyetler K'2 Menel Dretim Mideri Nesab5nn bir alt hesab biiminde izlenmelidir. Sonuta mamul maliyetini ilgilendirmektedir. Natta genel retim gideri btesi ya(lrken sat sonras garanti ka(samndaki maliyet giderleri de dikkate alnmaldr. 0kin!isi/ Bu maliyetler "@7H 8ier Mider ve Iararlar# hesabnn bir alt hesab biiminde izlenmelidir. Sonuta retim sonras ortaya km bir gider grnmndedir. Eukarda aklanan zellikli durumlara ilikin u rnekler verilebilir. +rne, 3Aerkezi 0stanbul5da bulunan bir iletme tm lkeyi ka(sayan sat sonras servis tekilatn kurmutur. 0zmir servis tekilatnn talebi dorultusunda =2.222.222 34.lk malzeme 0zmir5e gnderilmitir. 0zmir servis tekilat deitirdii (aralar 0stanbul5daki merkeze teslim etmitir. $1m 3Mnderilen (aralar 0zmir5de stokta bekletilerek veya bekletilmeden kullanlabilmektedir. Nemen kullanldnda reti!i firma iin 8ier Llaan Mider ve Iarar grnmndedir. 0zmir servis tekilatnda bir sre bekleme olduunda/ (aralar bu sreden sonra kullanldnda/ "0zmir Stok Nesab#ndan ilgili hesaba aktarlmaldr. Eukarda aklanan iki yaklama ilikin muhasebe kaytlar benzer biimde ya(labilir. Birin!i yaklam Menel Dretim Miderleri hesabnda izlenilmesi/

< K'2 MC*C4 DRC30A M08CR4CR0 K'2.2'1 Maranti ,a(s. Ek. $72. 04, A)8. 9C A)4I. S3L, $72.22' 0zmir Stok Nesab =2.222.222 =2.222.222

0kin!i yaklam 8ier Llaan Mider ve Iararlar hesabnda izlenilmesi.

< @7H 80FCR L4)F)* M08. I)R. @7H.2'1 Maranti ,a(samndaki Ek. $72 04, A)8. 9C A)4I. S3L, $72.22' 0zmir Stok Nesab +rne, 4Dreti!i iletme garanti ka(samndaki onarm tamir ve (ara deitirmeler nedeniyle bir dnemde $2.222.222 345lik malzeme kullanm '2.222.222 345lik iilik tahakkuk etmi ve dier giderler iin 7.222.222 34. denmitir. $1m 4Auhasebe kayd/ Birin!i yaklam Menel Dretim Miderleri hesabnda izlenilmesi/ < K'2 MC*C4 EB*C30A M08CR0 K'2.2'1 Maranti ,a(samndaki Ekmllkler $72.04, A)8. 9C A)4I. S3L, '1$.M08CR 3)N),,-,4)R+ $22. ,)S) < @7H 80FCR L4)F)* M08CR 9C I)R. @7H.2'2 Maranti ,a(samndaki Ekmllkler $72 04, A)8. 9C A)4I. S3L, '1$ M08CR 3)N),,-,4)R+ $22. ,)S) 8% 3)IA0*)3 B0O0A0*8C RC,4)A)SEL* Dretilen mal veya hizmetin al! tarafndan tketilmesi esnasnda ortaya kan zarar veya ziyan reti!i firma tarafndan tazmin edilmesi sz konusu olabilir. Bu zararn tazmin esnasnda zarar gren al! imalat firmaya tazminat biiminde reklamasyon faturas dzenlemelidir. Sonu olarak hesa( (lannda @1%Llaand Mider ve Iararlar grubunda izlenmesi uygun olabilir. &5' SON6 ,esilen reklamasyon faturasnn sade!e fatura zerinde "Reklamasyon# ifadesi ile kesilmesi son dere!e yetersizdir. Reklamasyonun iade miQ indirim miQ veya tazminat mQ olduu ifade edilmelidir. Ner bir reklamasyonun muhasebe ve vergi asndan sonular farkl ola!aktr. $2.222.222 '2.222.222 7.222.222 =7.222.222 $2.222.222 '2.222.222 7.222.222 =7.222.222 =2.222.222 =2.222.222

0kin!i yaklam 8ier Llaan Mider ve Iararlar hesabnda izlenilmesi.

KAYNAKA ,+I+4L3 Gkr ED,OD Sleyman ,atma 8eer 9ergisi ,anunu ve -ygulamas Eaklam Eaynlar )nkara $HH1 ,alite Aaliyetlerinin Auhasebeletirilmesi )nadolu Aatbaas 0zmir $HHH