Professional Documents
Culture Documents
Labour Act, 2048
Labour Act, 2048
Labour Act, 2048
np
@)%$.!).!%
@=
@)%&.#.&
#=
@)^#.$.@#
$=
%=
P]g, @)^^
@)^^.!).&
@)^&.!@.!%
kl/R5]b!
k|f/lDes
!=
;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd >d P]g, @)$* /x]sf]5 .
-@_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 .
of] P]g @)^!.*.! ut]b]lv k|f/De x'g] u/L tf]lsPsf] . -g]kfn /fhkq, @)^!.&.#)_
of] P]g ;+jt\ @)^% ;fn h]7 !% ut]b]lv nfu" ePsf k|z:tL / clw/fHo zAb lemlsPsf] .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
@=
kl/efiff
kl/efiff M ljifo jf k|;+un] csf{] cy{ gnfu]df o; P]gdf,
-s_
s'g} rLh j:t' agfpg], kfGt/ ug{], dd{t ug{], a'f eg{], tof/
ug{], Kofs ug{], t]n nufpg], w'g], ;/;kmfO{ ug{], tf]8\g], eTsfpg],
jf s'g} rLh j:t'sf] k|of]u, laqmL lat/0f, 9'jfgL jf 6'+uf]
nufpg] x]t'n] To:tf rLh j:t'nfO{ cGo k|sf/af6 Jojxf/
ug{] sfo{,
-@_
-#_
-$_
-v_
-@_
-3_
sfdbf/ eGgfn] k|lti7fgsf] pTkfbg sfo{ jf ;]jf k|bfg ug{] sfo{ jf
;f] sfo{sf] lgldQ k|of]u ePsf] 3/ hUuf jf d]lzg/L jf To;sf] s'g}
efudf sfo{ ug{] jf To:tf] sfo{ ;+u ;DalGwt sfd jf c s'g}
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtMM hfu]sf] .
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
=
JolQm ;Dg' k5{ / ;f] zAbn] lk;/]6, 7]Ssf jf s/f/ cGt{ut sfd ug{]
sfdbf/nfO{ ;d]t hgfpF5 .
-_
-r_
-h_
-_
===========================
gfaflnu eGgfn] #;f]x| jif{sf] pd]/ k'u]sf] t/ c7f/ jif{sf] pd]/ k"/f
gu/]sf] JolQm ;Dg' k5{ .
-`_
-6_
-7_
df};dL k|lti7fg eGgfn] vf; df};ddf afx]s cGo df};ddf sfd ug{
g;Sg] jf gldNg] k|lti7fg ;Dg' k5{ / ;f] zAbn] Ps jif{df Ps;o
c;L lbg eGbf a9L sfd x'g g;Sg] df};dL k|lti7fgnfO{ ;d]t
hgfpF5 .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-8_
lbg eGgfn] s'g} dWo/ftaf6 z'? eO{ csf{] dWo/ftdf cGTo x'g]
rf}aL; 306fsf] cjlw ;Dg' k5{ .
-9_
-0f_
-t_
>d clws[t eGgfn] o; P]g cGtu{t lgo'Qm >d clws[t ;Dg' k5{
/ ;f] zAbn] al/i7 >d clws[tnfO{ ;d]t hgfpF5 .
-y_
-b_
-w_
kl/R5]b @
/f]huf/L / ;]jfsf] ;'/Iff
#=
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
$=
xflh/L cflb s'/fsf] cfwf/df :yfoL lgo'lQm ug{' kg{]5 . To;/L lgo'Qm ubf{
sfdbf/ jf sd{rf/Lsf] kb tyf lghn] kfpg] kfl/>lds tyf ;]jf, zt{ pNn]v
u/L lgo'lQmkq lbg' kg{]5 / To;sf] hfgsf/L >d sfof{nonfO{ lbg' kg{]5 .
;]jf cjlw eGgfn] s'g} sfdbf/ jf sd{rf/Ln] s'g} k|lti7fgdf afx| dlxgfsf]
cjlwe/df b'O{ ;o rfnL; lbg sfd u/]sf] jf df};dL k|lti7fgdf ;f] rfn"
/x]sf] df};dsf] cjlwdf cljlR5Gg ;]jf u/]sf] cjlw ;Dg' k5{ / b'O{ ;o
rfnL; lbgsf] u0fgf ubf{ ;fj{hlgs / ;fKtflxs labf ;d]t u0fgf ul/g]5 .
-#_ s'g} k|lti7fgdf :yfoL ksf] lk;/]6 jf 7]Ssfdf ;+rflnt sfo{df
sfo{/t sfdbf/ jf sd{rf/LnfO{ klg pkbkmf -@_ adf]lhd :yfoL ul/g]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd sfo{/t sfdbf/ jf sd{rf/Ln] o; P]gdf
Joj:yf eP cg';f/sf ;'ljwfx lghsf] kb:s]n cg';f/ kfpg]5 .
-%_
=
================
bkmf # adf]lhd
juL{s/0f ul/Psf] s'g} klg kbdf u}/ g]kfnL gful/snfO{ sfddf nufpg kfOg]
5}g .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
%=
========================
km/s gkg]{ u/L k|li7fgsf] s'g} zfvf jf OsfO{df ;?jf ug{ ;Sg]5 .
^=
-s_
-v_
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
&= s/f/ ;]jfdf lgo'lQm M k|lti7fgn] tTsfn pTkfbg jf ;]jfdf j[l4 ug'{ k/]df
k|lti7fgsf] :yfoL k|s[ltsf] sfddf afx]s c s'g} lglZrt sfdsf] lgldQ s'g}
JolQmnfO{ ;dofjlw tf]sL lghn] kfpg] kfl/>lds / ;]jf zt{ pNn]v u/L
s/f/df lgo'lQm ug{ ;lsg]5 .
*=
(=
-v_
sfdsf] k|s[lt,
-u_
-3_
tf]lsPsf] c ljj/0fx .
!)=
!!=
hu]8fdf /fVg]
/fVg] M -!_ s]xL cjlwsf] nflu k|lti7fgsf] pTkfbg jf ;]jfdf
s6f}tL ug'{ kg{] cfjZos ePdf jf k|lti7fg ;~rfng u/L /fVg ljz]if
kl/l:yltjz g;lsg] ePdf Joj:yfksn] pkbkmf -@_ sf] cwLgdf /xL pTkfbg
jf ;]jfdf s6f}tL ug{ jf k|lti7fg jf To;sf] s'g} efu aGb ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd pTkfbg jf ;]jfdf s6f}tL ug{ jf k|lti7fg jf
;f] sf] s'g} efu aGb ug{' kbf{ kGw| lbg ;Ddsf] nflu eP >d sfof{nosf] / ;f]
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
eGbf a9L cjlwsf] nflu eP >d ljefusf] :jLs[lt lng' kg{]5 . >d sfof{non]
:jLs[lt lbPsf]df ;f] sfof{non] To;sf] hfgsf/L >d ljefunfO{ lbg' kg{]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd pTkfbg jf ;]jfdf s6f}tL ubf{ abnL jf
Hofnfbf/Ldf sfd ug{] sfdbf/ jf
sd{rf/L
kfl/>ldsdf nufPsf] ;dfg sfd ug{ c:jLsf/ u/]df jf sfd x'g] ;do leq
:yfoL sd{rf/L jf sfdbf/ dWo] To:tf] sfddf ;a} eGbf kl5 lgo'Qm
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
:yfoL
=
:ki6
:ki6L
i6Ls/0f M s'g} jif{df slDtdf 5 dxLgf;Dd sfd
u/]sf] eP o; v08sf] k|of]hgsf] lgldQ Ps jif{sf] ;]jf
cjlw u/]sf] dflgg]5 .
-$_ s/f/ ;]jfdf lgo'Qm sfdbf/ jf sd{rf/Lsf] xsdf pkbkmf -#_ nfu"
x'g] 5}g .
-%_ s6f}tLdf k/]sf sfdbf/ jf sd{rf/Lsf] :yfgdf k'gM sfddf nufpg'
k/]df s6f}tLdf k/]sf sfdbf/ jf sd{rf/LnfO{ k|fyldstf lbg' kg{]5 .
!#=
!#
df};dL k|lti7fg M
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-@_ df};dL k|lti7fg rfn" jf aGb u/]sf] ;"rgf >d sfof{nonfO{ lbg'
kg{]5 .
-#_ df};dL k|lti7fg aGb /x]sf] a]df};dsf] cjlwdf :yfoL sfdbf/ jf
sd{rf/LnfO{ lghn] kfpg] kfl/>ldssf] Go"gtd kRrL; k|ltzt l/6]lg eQf
lbg' kg{]5 .
-$_ s'g} k|lti7fg df};dL k|lti7fg xf] jf xf]Og eGg] ljjfb p7]df >d
ljefusf] lg0f{o clGtd x'g]5 .
!$=
!%=
===============================
kl/R5]b #
sfd ug{] ;do
!^=
sfd ug{] ;do M sfdbf/ tyf sd{rf/LnfO{ k|ltlbg cf7 306f jf ;Ktfxdf
c7\rfnL; 306f eGbf a9L ;do sfddf nufpg' x'F+b}g / k|To]s ;Ktfxdf Ps
lbg ;fKtflxs labf lbg' kg{]5 .
!&=
sfd ug{] ;dosf] k|f/Desf] u0fgf M sfdbf/ tyf sd{rf/Ln] sfd ;'? ug{]
;do Joj:yfksn] tf]lslbP adf]lhd x'g]5 .
!*=
vfhf
vfhf / cf/fdsf] ;do M sfd /f]Sg x'g] lsl;dsf] k|lti7fgdf sfdbf/ tyf
sd{rf/LnfO{ vfhf vfgsf] nflu cfwf 306fsf] 5'L glbO{ nuftf/ kfFr 306f
eGbf a9L ;do;Dd sfddf nufpg x'Fb}g . sfd /f]Sg gx'g] nuftf/ rnfO{ /xg'
kg{] k|lti7fgdf To:tf] 5'L cfnf] kfnf] u/L lbg' kg{]5 . o:tf] cfwf 306fsf]
5'Lsf] ;do b}lgs sfd ug{' kg{] ;dofjlw leqs} dflgg]5 .
10
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
!(=
@)=
xflh/L lstfa /fVg' kg{] M k|To]s k|lti7fgn] cfgf] sfdbf/ tyf sd{rf/Lsf]
xflh/L lstfa /fVg' kg{]5 .
kl/R5]b $
kfl/>lds
@!= Go"gtd kfl/>lds lgwf{/0f ;ldlt M -!_ g]kfn ;/sf/n] Go"gtd kfl/>lds
lgwf{/0f ;ldltsf] l;kmfl/;df k|lti7fgsf sfdbf/ jf sd{rf/Lsf] Go"gtd
kfl/>lds, dx+uL eQf / ;'ljwf lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 / To;/L lgwf{/0f ul/Psf]
b/ ;DaGwL ;"rgf g]kfn /fhkqdf k|sfzg ul/g]5 .
-@_ Go"gtd kfl/>lds, dx+uL eQf / ;'ljwf lgwf{/0f ug{ g]kfn ;/sf/n]
sfdbf/ jf sd{rf/L, Joj:yfks / g]kfn ;/sf/sf] k|ltlglwxsf] ;dfg ;+Vof
ePsf] Pp6f Go"gtd kfl/>lds lgwf{/0f ;ldlt u7g ug]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd ul7t Go"gtd kfl/>lds lgwf{/0f ;ldltn]
sfdbf/ jf sd{rf/Lsf] dx+uL eQf / ;'ljwfsf] ;DaGwdf l;kmfl/; ubf{ ef}uf]lns
If]qsf] cfwf/df ug{ ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd tf]lsPsf] Go"gtd kfl/>lds, dx+uL eQf /
;'ljwfsf] b/ g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg ePsf] ldltb]lv dfq nfu" x'g]5 .
11
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
@!s= jflif{s kfl/>lds a[l4 M -!_ bkmf $ sf] pkbkmf -@_ adf]lhd :yfoL lgo'lQm
kfPsf] sfdbf/ tyf sd{rf/Ln] k|To]s jif{ Pp6f kfl/>lds a[l4 kfpg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd kfpg] kfl/>lds a[l4sf] /sd ;DalGwt sfdbf/
jf sd{rf/Lsf] cfwf lbgsf] kfl/>lds a/fa/ x'g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg bkmf %@ sf] pkbkmf
-@_ adf]lhd kfl/>lds /f]Ssf ePsf] cj:yfdf To:tf] kfl/>lds a[l4 kfpg] 5}g .
@#=
-s_
-v_
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
12
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-u_
hfgL
hfgL
jf
-_
-r_
-5_
-h_
-_
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd sL x'g] /sdsf] xb, sL x'g] t/Lsf, Dofb /
tT;DaGwL cGo s'/f tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
@%= cg'lrt tj/n] kfl/>lds sL u/]df jf lbg l9nfO{ u/]df jf cGo ;'ljwf
glbPdf jf lbg l9nfO{ u/]df lgj]bg lbg]M -!_
13
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-v_
-u_
14
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-3_
@^=
k'g/fj]bg M bkmf @% sf] pkbkmf -#_ / -$_ cGtu{t lbOPsf] cfb]zdf lrQ
ga'g] kIfn] cfb]zsf] hfgsf/L kfPsf] ldltn] k}+tL; lbg leq To:tf] cfb]z
pk/ >d cbfntdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 / >d cbfntsf] lg0f{o clGtd
x'g]5 .
kl/R5]b %
:jf:Yo / ;'/Iff
@&=
k|To]s
k|lti7fgnfO{
k|To]s
lbg
;kmf
u/L
-u_
-3_
-_
15
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-r_
-5_
-h_
-_
-`_
@*= cfFvfsf] arfp M -!_ P]gf, sfFr, kf/f], r'Das, Kn]6, kmnfd, s+lqm6, l;d]06,
r"g, 9'+uf / lj:kmf]6s kbfy{ k|of]u x'g] k|lti7fgdf sfd ubf{ lg:sg] w"nf] jf
6'qmfaf6 sfdbf/ sd{rf/Lsf] cfFvfdf rf]6 nfUgaf6 arfpg] cfjZos
;'/IffTds ;fwgsf] Joj:yf ug{' kg{]5 .
-@_ j]lN8 jf UofF; sl6+u jf o:t} cGo sfo{sf] l;nl;nfdf pTkGg x'g]
xflgsf/s ls/0faf6 cfFvfsf] arfp ug{ cfjZos ;'/Iff ;DaGwL pks/0fsf]
Joj:yf ug{' kg{]5 .
16
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
@(=
#)=
#!=
vt/gfs d]lzgdf 5]saf/ nufpg' kg{] M -!_ zlQmaf6 ;+rfng x'g] vt/gfs
d]lzg cf}hf/ jf pks/0fxsf] k|To]s efudf alnof] 5]saf/ nufpg' kg{]5 .
-@_ rfn" /x]sf] s'g} vt/gfs d]lzgsf] s'g} efusf] lg/LIf0f, n'la|s]zg
jf d]lzg ldnfpg] sfo{ ug{' k/]df ;f] sfo{df tfnLd k|fKt Pj+ cg'ejL aflnu
sfdbf/ jf sd{rf/LnfO{ dfq nufpg' kg{]5 .
#@=
a9L ef/L p7fpg] ;DaGwdf M -!_ s'g} klg sfdbf/ jf sd{rf/LnfO{ rf]6k6s
jf :jf:Yodf xfgL k'Ug] u/L ef/L p7fpg, af]Sg jf cf];f/ k;f/ ug{] sfo{df
nufpg' x'Fb}g .
-@_ aflnu, gfaflnu, dlxnf jf k'?if sfdbf/ jf sd{rf/Ln] p7fpg,
af]Sg jf cf];f/ k;f/ ug{] clwstd ef/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
17
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
#@v= pd]/ ;DaGwL ljjfb M -!_ k|lti7fgdf sfd ug]{ s'g} gfaflnusf] pd]/ ;DaGwL
ljjfb k/]df To:tf] gfaflnusf] hGd btf{ k|df0fkqdf plNnlvt hGd ldlt
cg';f/sf] pd]/ g} lghsf] jf:tljs pd]/ dflgg]5 .
-@_ s'g} gfaflnusf] hGd btf{ k|df0fkq gePdf >d ljefun] tf]s]sf]
lrlsT;sf/f To:tf] gfaflnusf] :jf:Yo k/LIf0f u/fO{ lglZrt ul/Psf] pd]/ g}
lghsf] jf:tljs pd]/ dflgg]5 .
##=
#$=
#%=
18
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
#^=
kl/R5]b^
sNof0fsf/L Joj:yf
#&=
#*=
#(=
pkbfg,
$)= labf M k|To]s k|lti7fgsf sfdbf/ tyf sd{rf/Lxn] kfpg] ;fj{hlgs labf,
la/fdL labf, 3/ labf, ;'Ts]/L labf, s[of labf, ljz]if labf,
kfl/>lds
$!=
af;:yfgsf]
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
19
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd 5'6\ofOPsf] /sd hDdf ug{ Pp6f sf]if v8f
ug{' kg{]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] sf]ifsf] ;~rfng tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
$@= afnsx
afnsxsf]
xsf] lgldQ Joj:yf M -!_ krf; jf ;f] eGbf a9L dlxnf sfdbf/ tyf
sd{rf/Lx sfo{/t /xg] k|lti7fgsf] Joj:yfksn] To:tf dlxnf sfdbf/ tyf
sd{rf/Lxsf] afnsxsf] nflu :jf:Yok|b sf]7fsf] Joj:yf ug{' kg{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df plNnlvt afnsxsf lgldQ cfjZos v]nf}gfsf] ;fy}
tfnLd k|fKt wfO{sf] k|aGw ug{' kg{]5 .
-#_ dlxnf sfdbf/ tyf sd{rf/Lsf afnsxnfO{ cfjZostfg';f/ b'w
v'jfpg] ;do lbg' kg{]5 .
$#=
lj>fd sf]7f M krf; jf ;f] eGbf a9L sfdbf/ jf sd{rf/L sfo{/t /xg]
k|lti7fgdf Joj:yfksn] Go"gtd ;'ljwfo'Qm lj>fd sf]7fsf] Joj:yf ug{' kg{]5 .
$$= rd]gf u[x M Joj:yfksn] krf; jf ;f] eGbf a9L sfdbf/ tyf sd{rf/L Ps}
;dodf sfd ug{] k|lti7fgdf rd]gf u[xsf] Joj:yf ug{' kg{]5 .
kl/R5]b&
ljz]if k|lti7fgsf] ;DaGwdf nfu" x'g] ljz]if k|fjwfgx
jwfgx
$%= lrofaufgM -!_ lrofaufgsf] ;DaGwdf b]xfosf ljz]if k|fjwfgx nfu"
x'g]5g\ M
-s_
;ldltsf] u7gM
u7g g]kfn ;/sf/n] lrofaufgsf] k|j4{g,
gLlt lgdf{0f / tT;DaGwL cfjZos ;/;Nnfx lbgsf]
nflu tf]lsP adf]lhd Pp6f ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .
-v_
af;:yfgsf]
af;:yfgsf] k|aGwM lrofaufgsf] glhs 3/ gx'g]
lrofaufgsf sfdbf/xnfO{ Joj:yfksn] lrofaufg
leq pko'Qm cfjf;sf] k|aGw ug{' kg{]5 .
-u_
20
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
;'/Iff
;fdu|LM
lrofaufgsf]
Joj:yfksn]
To:tf
-5_
dgf]/Ghgsf]
k|aGw
lrofaufgsf
sfdbf/xsf]
21
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-s_
lrofaufg
eGgfn]
Jofkfl/s
p2]Zon]
k|rlnt
hgfpg]5 .
-v_
$^= lgdf{0f Joj;fo M lgdf{0f Joj;fosf] ;DaGwdf b]xfosf ljz]if k|fjwfgx nfu"
x'g]5g\ M
-s_
-v_
nflu Joj:yfksn]
af;:yfg,
vfB ;fdu|L,
lkpg]
-3_
22
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
:ki6Ls/0f
ki6Ls/0fM o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu nfdf]
23
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
afkt
-_
-r_
klxnf]
klxnf]
klxnf]
klxnf]
;+zf]wgf/f
;+zf]wgf/f
;+zf]wgf/f
;+zf]wgf/f
;+zf]lwt
;+zf]lwt
;+zf]lwt
;+zf]lwt
.
.
.
.
24
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-h_
:jfldTj
kl/jt{g M
Joj;fo ;DaGwL k|lti7fgsf] xsdf klg of] bkmfdf n]lvPsf] Joj:yf / bkmf $,
!), &@, &# / kl/R5]b $ / * sf] Joj:yf nfu" x'g]5 .
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
25
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-v_
6]ls jf ofkm
ofkm6Ldf
f/Lxsf]
fkm6Ldf ;+nUg x'g] sfdbf/ jf sd{rf/Lx
xsf] ;'/Iff M
-!_
-u_
b'3{6gf
aLdf u/fpg'
-_
26
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
kl/R5]b *
cfr/0f / ;hfo
%)= ;hfosf] k|sf/ M Joj:yfksn] v/fa cfr/0f ug{] sfdbf/ jf sd{rf/LnfO{
b]xfo adf]lhdsf] ;hfo ug{ ;Sg]5 M
-s_
gl;xt lbg],
-v_
-3_
%!=
;]jfaf6 x6fpg] .
-v_
k|lti7fgsf] pTkfbg jf ;]jf k|lqmofdf c;/ kg{] u/L s'g} czflGt pTkGg
ug]{ sfo{ u/] u/fPdf jf cGg kfgL, 6]lnkmf]g, ljB't ;]jf aGb u/]df jf
k|lti7fg leq cfjt hfjt ug{ glbPdf,
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
27
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-u@_ lagf ;"rgf nuftf/ tL; lbgeGbf a9L ;do;Dd k|lti7fgdf pkl:yt
gePdf .
-3_
-_
g}lts ktg b]lvg] s'g} kmf}hbf/L cleof]udf bf]ifL k|dfl0ft eO{ s}bsf]
;hfo kfPdf,
-r_
-5_
sfg'gL k|lqmof k"/f gu/L x8tfn u/]df jf k|lti7fgsf] lxt k|lts"n x'g]
u/L hfgfhfgL sfo{ ;':tL u/]df,
-h_
-_
-`_
:jLs[lt glnO{ a/fa/ sfddf u}/ xflh/ ePdf jf xflh/ x'g' kg{] ;do
gf3L xflh/ x'g] u/]df,
-6_ sfo{ ;dodf dfbs kbfy{ ;]jg u/L cfPsf] jf ;]jg u/]sf]
lrlsT;sf/f k|dfl0ft ePdf
-7_
-8_
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
28
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
%@=
;hfo M -!_ bkmf %! sf] v08 -_, -`_, jf -8_ sf] cfr/0f ug{] sfdbf/ jf
sd{rf/LnfO{ gl;xt lbg ;lsg]5 .
-@_ bkmf %! sf]
-^_
%#=
29
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
%$= >d ljefun] ;]jfaf6 x6fpg ;Sg] M -!_ cfkm" sfo{/t /x]sf] k|lti7fg afx]s
cGo k|lti7fg jf ;/sf/L sfof{nodf u}/ sfg'gL tl/sfaf6 x'nbf ug{] jf 3]/fp
ug{] jf To:tf] ug{ k|ToIf jf ck|ToIf kdf k|f]T;fxg lbg] sfdbf/ jf
sd{rf/LnfO{ >d ljefun] bkmf %@ adf]lhd s'g} ;hfo ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} sfdbf/ jf sd{rf/LnfO{ ;hfo ug'{ kbf{
bkmf %# adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfpg' kg{]5 .
%%=
-v_
-u_
-3_
30
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-_
dgd'6fj
%^=
=
==========================
kfFr xhf/
%&=
c b08 ;hfo M o; P]gsf] cGo bkmfdf ;hfosf] Joj:yf ePsf]df afx]s of]
P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod jf hf/L ul/Psf] lnlvt cfb]z jf
lgb{]zgsf] cGo s'g} s'/f pNn\3g ug{] JolStnfO{ To:tf] k|To]s s;"/ u/] afkt
s;"/sf] dfqf cg';f/ >d ljefun] bz xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5
/ To:tf] s;"/ k|dfl0ft eO;s] kl5 klg To:tf] s;"/ rfn"g} /fv]df To;/L
rfn"/flvPsf] k|To]s lbgsf] lgldQ yk Ps;o ?k}ofF h/Ljfgf x'g]5 .
%*= sfd sf/jfO{ ab/ x'g] M of] P]g jf o; P]g cGtu{tsf] lgoddf cGoyf Joj:yf
ul/Psf]df afx]s o; P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf] lgodsf] lak/Lt s'g} sfd
s'/f eP u/]sf] /x]5 eg] ;f] sfd sf/jfO{ >d ljefusf] cfb]zn] ab/ x'g]5 .
31
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
%(=
d'2fsf] bfo/L / xbDofb M -!_ o; P]g cGtu{t ;hfo x'g] s;"/sf] ;DaGwdf
>d
jf kLl8t jf
===========================
-#_ o; P]g cGtu{tsf] s;"/ u/] afkt o; P]gsf] bkmf bkmfdf ;hfo
ug{] clwsf/L tf]lsPsf]df ;f]xL clwsf/L ;dIf / ;f] afx]s c s;"/ ;DaGwL
d'2f >d cbfntdf bfo/ ug{' kg{]5 .
^)=
k'g/fj]bg M o; kl/R5]b cGt{ut lbPsf] s'g} ;hfo jf cfb]z pk/ lrQ ga'g]
kIfn] To:tf] ;hfo jf cfb]zsf] ;"rgf kfPsf] ldltn] k}+tL; lbg leq b]xfo
adf]lhd k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 M
-s_
-v_
-u_
^!=
kl/R5]b (
;ldlt, clwsf/L / cGo Joj:yf
^@=
s]Gb|Lo >d ;Nnfxsf/ ;ldlt M -!_ g]kfn ;/sf/n] >d ;DaGwL gLlt lgdf{0f
Pj+ sfg'g th{'df ug{] ;DaGwdf cfjZos /fo ;Nnfx k|fKt ug{sf] lgldQ
sfdbf/ jf sd{rf/L, Joj:yfks / g]kfn ;/sf/sf] k|ltlglwTj x'g] u/L Ps
lqkIfLo s]Gb|Lo >d ;Nnfxsf/ ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
klxnf] ;+zf]wgf/f k|ltaGwfTDs jfSof+z lemlsPsf] .
32
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-@_ pkbkmf -!_ cGtu{tsf] ;ldltsf] u7g ljlw, sfd, st{Jo / clwsf/
tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
-#_ ;ldltn] cfgf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw cfkm}F Jojl:yt ug{ ;Sg]5 .
^#=
^$= >d clws[tsf] lgo'lQm M g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L
lgo'lQm ug{ jf cGo s'g} clws[tnfO{ >d clws[tsf] sfo{ ug{] u/L tf]Sg
;Sg]5 .
^%=
k|lti7fgsf]
lgldQ
k|of]u
eO/x]sf]
:yfgdf
-u_
-3_
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
33
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-_
-r_
-5_
-h_
-_
-@_ >d clws[tsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
^^=
lg/LIfs lgo'Qm ug{ jf g]kfn clw/fHo e/sf] nflu Pp6f k|d'v sf/vfgf
lg/LIfs lgo'Qm ug{ ;Sg]5 .
^&=
sf/vfgfsf]
lgldQ
k|of]u
u/L
/fv]sf]
:yfgdf
;DaGwL
/lhi6/
sfuhft
x]g{]
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
34
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-u_
-3_
sfdbf/
jf
sd{rf/Lsf]
tfnLdsf]
Joj:yf
ug{
-r_
^*=
sNof0fsf/L clws[t M -!_ b'O{;o krf; jf ;f] eGbf a9L sfdbf/ jf sd{rf/L
sfo{/t /xg] k|lti7fgdf Ps sNof0fsf/L clws[t / Psxhf/ eGbf a9L sfdbf/
jf sd{rf/L ePsf]df yk Pshgf ;xfos sNof0fsf/L clws[t ;d]t lgo'Qm ug{'
kg{]5 .
-@_ b'O{;o krf; eGbf sd sfdbf/ jf sd{rf/L ePsf] k|lti7fgsf]
Joj:yfksn] ;f]xL k|lti7fgdf sfo{/t s'g} clws[tnfO{ sNof0fsf/L clws[t tf]Sg
jf lgo'Qm ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd sNof0fsf/L clws[t / ;xfos sNof0fsf/L
clws[t lgo'Qm ul/Psf]df To;sf] hfgsf/L >d ljefunfO{ lbg' kg{]5 .
-$_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd lgo'Qm jf tf]lsPsf] sNof0fsf/L clws[t
Pj+ ;xfos sNof0fsf/L clws[tsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd
x'g]5 .
^(=
k|lti7fg :yfkgf ug{ hgfp lbg' kg{] M -!_ s'g} 3/ hUufdf k|lti7fg v8f
ug{, agfpg jf eO/x]sf]nfO{ a9fpg k/]df tf]lsP adf]lhdsf] ljj/0f v'nfO{
Joj:yfksn] >d sfof{nodf k7fpg' kg{]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k|fKt x'g cfPsf] ljj/0f pk/ ;DalGwt >d
sfof{non] hfFra' ubf{ :jf:Yo, ;'/Iff / kof{j/0f ;d]tsf] b[li6sf]0faf6 plNnlvt
35
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
ljj/0fdf x]/km]/ ug{ cfjZos b]lvPdf ;f] ug{ lgb{]zg lbg ;Sg]5 / To:tf] lgb{]zg
kfng ug{' ;DalGwt Joj:yfkssf] st{Jo x'g]5 .
&)= Joj:yfksn] ;"rgf lbg' kg{]M -!_ Joj:yfksn] k|lti7fgsf] lgldQ s'g} gofF
3/ hUuf ef]u rng jf pkof]u ug{' kbf{ To;sf] kGw| lbg cufj} ;DalGwt >d
sfof{no ;dIf tf]lsP adf]lhdsf] ljj/0f v'nfO{ lnlvt ;"rgf lbg' kg{]5 .
-@_ Joj:yfks jf k|aGwsn] cfgf] sfo{ef/ klxnf] k6s ;Dxfn]sf]
ldltn] ;ft lbg leq To;sf] ;"rgf >d sfof{nonfO{ lbg' kg{]5 .
&!=
kl/R5]b!)
>d ljjfbsf] ;dfwfg
&@= >d cbfntsf] u7g M -!_ o; P]gsf] k|of]hgsf] nflu g]kfn ;/sf/n] g]kfn
/fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L cfjZos ;+Vofdf >d cbfnt u7g ug]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd u7g ePsf] >d cbfntsf] d'sfd tyf k|fb]lzs
If]qflwsf/ ;f]xL ;"rgfdf tf]lsPadf]lhd x'g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd Pp6f dfq >d cbfnt u7g ePsf]df To:tf]
cbfntsf] d'sfd sf7df8f}+ pkTosfdf /xg]5 / ;f] cbfntn] cfjZostf cg';f/
g]kfnleq cGo 7fpFdf klg Ohnf; sfod ug{ ;Sg]5 .
-$_ >d cbfntsf] sfo{ljlw tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-%_ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf avt sfod /x]sf] +>d cbfnt o; P]gadf]lhd
g} u7g ePsf] dflgg]5 .
Gofo k|zf;g ;DaGwL s]xL g]kfn P]gnfO{ ;+zf]wg ug{ ag]sf] P]g, @)^& f/f ;+zf]lwt .
36
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
&#=
Ps jf Ps eGbf a9L
sfdbf/
kg{]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd 5nkmn ubf{ ;d:of ;dfwfg x'g g;s]df sfdbf/
jf sd{rf/Ln] cfgf] bfaL :ki6 pNn]v u/L ;DalGwt >d sfof{nodf lgj]bg ug{
;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] bfaL k|fKt ePsf] kGw| lbg leq >d sfof{non]
Joj:yfks / sfdbf/ jf sd{rf/L aLr b'O{ kIfLo 5nkmn u/fO{ ;d:of ;dfwfg
ug{' kg{]5 .
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd ;d:of ;dfwfg gePdf ;DalGwt >d
sfof{nosf] k|d'vn] ;ft lbg leq k|:t't ljjfbdf lg0f{o ug{' kg{]5 .
-^_ pkbkmf -%_ cGtu{tsf] lg0f{o pk/ lrQ ga'g] kIfn] lg0f{o ePsf]
;"rgf kfPsf] ldltn] k}+tL; lbg leq >d cbfntdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .
k|lti7fgsf sfdbf/
jf sd{rf/Lxsf] ;fd"lxs xs, lxt / ;'ljwf ;DaGwL bfaL :ki6;Fu pNn]v u/L
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
37
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
jf pkbkmf -^_ adf]lhd g]kfn ;/sf/ ;dIf k'g/fj]bg k/]sf]df ;f] k'g/fj]bg k/]sf]
ldltn] ;f7L lbgleq g]kfn ;/sf/af6 lg0f{o gePdf sfdbf/ jf sd{rf/Ln] bkmf
&^ sf] k|lqmof cjnDag u/L x8\tfn ug{ ;Sg]5 .
&%=
bfjL k|:t't ug{df k|ltaGw M o; cl3 h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg b]xfo
adf]lhdsf] dfu jf bfaL k|:t't ug{ kfOg] 5}g M
-v_
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg'g ;+zf]wg ug]{ P]g, @)^^ f/f ;+zf]lwt .
38
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-u_
-3_
-_
;f7L k|ltztn] uf]Ko dtbfgaf6 kfl/t u/]sf] k|:tfj / ;f] ;DaGwL lnlvt
;"rgf lbO{ To:sf] hfgsf/L >d ljefu, ;DalGwt >d sfof{no / :yfgLo
k|zf;gnfO{ lbO{ x8tfn ug{ ;Sg]5 .
&&=
tfnfaGbL M -!_bkmf &^ cg';f/ k"j{ ;"rgf glbO{ x8tfn u/]df jf x8tfn
hf/L /fv]df jf bkmf &$ sf] pkbkmf -#_ adf]lhdsf] k|s[ofaf6 ;fd"lxs ljjfb
;dfwfg geO{ Joj:yfks kIfaf6 cf}lrTo ;lxtsf] k'i6\ofO{ lbO{
g]kfn
sfdbf/
tyf sd{rf/Lxsf]
hfgsf/Lsf] nflu tfnfaGbLsf] ldlt ;d]t pNn]v u/L Joj:yfksn] ;"rgf hf/L ug{'
kg{]5 .
-#_ x8tfn cjlwdf
sfdbf/
cflb eO{ k|lti7fgnfO{ Iflt k'Ug hfg] l:ylt ePdf Joj:yfksn] pkbkmf -!_ / -@_
sf] k|s[of k"/f gu/L klg tfnfaGbL ug{ ;Sg]5 . To;/L tfnfaGbL ul/Pdf tfnfaGbL
ug{' k/]sf] cf}lrTo ;lxtsf] hfgsf/L tLg lbg leq >d sfof{no / >d ljefunfO{
lbg' kg{]5 .
-$_
af6 b]zsf] zflGt / ;'/Iffdf vnn kg{ ;Sg] ;Defjgf b]lvPdf jf b]zsf] cfly{s
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
klxnf] ;+zf]wgf/f ;+zf]lwt .
39
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
lxtsf] k|lts"n x'g] ePdf To:tf] tfnfaGbLnfO{ g]kfn ;/sf/n] s'g} klg ;dodf
cj}w 3f]lift ug{ ;Sg]5 .
&*= x8tfn ug{ k|ltaGw M -!_ o; P]gdf o; cl3 h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg
k|rlnt sfg'gn] s'g} k|lti7fgdf sfd ug{] sfdbf/ jf sd{rf/Ln] x8tfn ug{
gkfpg] u/L k|ltaGw nufPsf] /x]5 eg] To:tf] k|lti7fgsf sfdbf/ jf
sd{rf/Ln] x8tfn ug{ kfpg] 5}g .
-@_ s'g} k|lti7fgsf] lgoGq0f, ;'/Iff / kfnf] kx/f ug]{ sfo{df lgo'Qm ePsf
jf vl6Psf sd{rf/Ln] klg x8tfndf efu lng kfpg] 5}g .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ cg';f/ x8tfn ug{ gkfpg] sd{rf/Lxn] cfgf]
hfoh dfux Joj:yfks ;dIf k|:t't ug{ ;Sg]5 . To:tf] dfu ;dfwfg geO{
ljjfb pTkGg x'g uPdf ;f] sf] ;dfwfgsf] nflu g]kfn ;/sf/n] Ps l6Jo"gn
u7g ug]{5 . l6Jo"gnsf] lg0f{o clGtd / b'a} kIfnfO{ dfGo x'g]5 .
-$_ bkmf &$ cGtu{tsf] sf/jfxL rln/x]sf] cj:yfdf x8tfn jf tfnfaGbL
ug{ kfOg] 5}g .
&(=
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
klxnf] ;+zf]wgf/f yk .
40
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} ph'/L k/]df >d sfof{non] cfjZostf
cg';f/ bkmf @% sf] pkbkmf -%_ df plNnlvt k|s[of ;d]t cjnDag u/L
;fd'lxs ;Df}tfsf] sfof{Gjog ug{ ;Sg]5 .
*)= x8tfnnfO{ /f]Sg cfb]z lbg ;Sg] M of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod
adf]lhd ul/g] elgPsf] jf rfn"ul/Psf] x8tfnn] c;fwf/0f l:ylt pTkGg eO{
b]zsf] zflGt ;'/Iffdf vnn kfg{ ;Sg] b]lvPdf jf b]zsf] cfly{s lxtsf]
k|lts"n x'g] ePdf jf k|rlnt sfg'gadf]lhd tf]lsPsf] cTofjZos ;]jfdf
ePsf] x8tfnnfO{ g]kfn ;/sf/n] s'g} klg ;dodf /f]Sg cfb]z lbg ;Sg]5 .
*!=
*#=
ljjfb ;dfwfg;DaGwL
;dfwfg;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ sfdbf/
jf
sd{rf/L
tyf
Joj:yfks aLr s'g} ljjfb pTkGg ePsf] jf x'g] ;Defjgf 5 egL g]kfn
;/sf/nfO{ nfu]df To:tf] ljjfbsf] ;dfwfg ug{ g]kfn ;/sf/n] Ps jf Ps
eGbf a9L JolQmsf] ;ldlt jf Joj:yfks, sfdbf/ jf sd{rf/L / g]kfn
;/sf/sf] k|ltlglw ;dfj]z ePsf] lqkIfLo ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 . ;ldltn]
cfgf] sfo{ljlw cfkm} Jojl:yt ug{ ;Sg]5 .
-@_pkbkmf -!_ adf]lhd ul7t ;ldltsf] k|ltj]bgsf] cfwf/df g]kfn
;/sf/n] lbPsf] lg0f{o clGtd x'g]5 / b'a} kIfnfO{ dfGo x'g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd ul7t ;ldltnfO{ u8fsf] ;DaGwdf ;fIfL k|df0f
a'g], ;fIfLxnfO{ pkl:yt u/fpg], lnvtx k]z u/fpg] ;DaGwdf k|rlnt
sfg'gadf]lhd cbfntnfO{ eP ;/xsf] clwsf/ x'g]5 .
41
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
kl/R5]b !!
ljljw
*$= g]kfn ;/sf/sf]
;/sf/sf] ljz]if clwsf/ M
*%= afwf c8sfp k'msfpg] clwsf/ M of] P]gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ s'g} afwf
c8sfp k/]df g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L cfb]z hf/L
u/L afwf c8sfp k'msfpg ;Sg]5 .
*^=
lgodx
lgodx agfpg] clwsf/ M -!_ of] P]gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ g]kfn
;/sf/n] lgodx agfpg ;Sg]5 .
42
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-v_
-u_
-3_
-_
-r_
-5_
-h_
*&= ljlgod pknAw u/fpg' kg{]M k|To]s k|lti7fgn] cfgf] sfdbf/ jf sd{rf/Lsf]
;]jf, zt{ ;DaGwdf agfPsf] ljlgodsf] k|lt ;DalGwt >d sfof{nodf k7fpg'
kg{]5 .
g]kfn ;/sf/n]
;/sf/n] lgb{
lgb{]zg lbg ;Sg]M -!_ o; P]gsf] p2]Zo sfof{Gjog ug{ g]kfn
;/sf/n] Joj:yfksnfO{ cfjZos lgb{]zg lbg ;Sg]5 .
g]kfn ;/sf/n] k6s} lkR5] aL; xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf ug{ ;Sg]5 .
>d -bf];|f] cWofb]z_, @)^@ f/f ;+zf]wg eO{ s]xL g]kfn P]gsf] Joj:yf hufpg] P]g, @)^# f/f :jtM hfu]sf] .
43
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
()= clwsf/ k|Tofof]hgM g]kfn ;/sf/n] o; P]g cGtu{t cfkm"nfO{ k|fKt clwsf/
g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L s'g} clws[tnfO{ ;'Dkg ;Sg]5 .
(!=
of] P]gadf]lhd x'g] M o; P]gdf n]lvP hlt o;} P]gadf]lhd / cdf k|rlnt
sfg'gadf]lhd x'g]5 .
(@=
vf/]hL / arfp M -!_ g]kfn sf/vfgf / sf/vfgfdf sfd ug{] dhb"/ ;DaGwL
P]g, @)!^ vf/]h ul/Psf]5 .
-@_ g]kfn sf/vfgf / sf/vfgfdf sfd ug{] dhb"/ ;DaGwL P]g, @)!^
44
www.lawcommission.gov.np