- Sistemik Etki: ilacn emildikten sonra tm organizmay etkilemesidir.
-Selektif Etki: Dolama geen ilacn belli bir organda youn etki gstermesidir.
Yan Etki: Beklenen etki dnda deiiklikler oluturmasdr. Genellikle hafif belirtilerdir.
ZEL TERMLER Toksik etki: lacn yksek dozda alnmas veya vcuttan yeterince atlamamas sonucunda ortaya kan ve hayati tehlike oluturan bir durumdur.
Alerjik Etki: ilaca kar vcudun gsterdii alerjik tepkilerdir.Deride kzarklk,dknt,kant,bulant,kusma gibi belirtilerle balar bazen anafilaktik ok ve lm gibi ciddi sonular dourabilir. ZEL TERMLER
Endikasyon : lacn hastaya tedavi iin uygulanabilirliini tanmlar. rnek: Hipoglisemik komadaki hastaya %50 dekstroz verilir.
Kontrendikasyon (Kullanlmas nerilmeyen durumlar) : olumsuz etkilerin grld durumlar. inde bulunulan durumun ilacn tedavi amacyla kullanlmasn engelleyen olaslklarn tanmlar. Astml hasta morfinden olumsuz etkilenir. Bu nedenle astm hastalarna morfin verilmemelidir.
Depressant (basklayc): Vcudun veya bir organn etkinliinin ilacn etkisiyle azalmasdr. Morfin solunumu yavalatr(basklar).
Stimulant ( uyarc) : Vcudun veya bir organn aktivitesinin ilacn etkisiyle artmasdr. Kafein ieren iecekler iildiinde uyank kalma.
ZEL TERMLER Kmlatif etki: lacn vcutta belli bir doygunluuna ulatktan sonra etkin olmasdr.
Tolerance: Belli miktardan sonra daha fazla alnan ilaca vcudun hassasiyetinin azalmasdr.
Hypersenstvty: daha nce ayn ilacn kullanmna ramen sonra ortaya kan ar reaksiyondur
ZEL TERMLER Tedavi Dozu: stenen etkiyi yaratacak olan dozdur.
Minimal Doz: stenen etkiyi gsterecek olan en dk dozdur.
Maksimal Doz: Toksik etki gstermeyen snrdaki dozdur.
dame doz: Srekli dk doz halinde verilmesidir.
Ykleme doz: laca maksimal doz ile balanmasdr.
Prodos: Bir defalk doz.
Prodie: Bir gnlk doz.
Letal doz: ldrc dozdur. ZEL TERMLER Sinerjistik Etki: Birbirine benzer ilalarn birlikte kullanldklarnda etkilerinin artmasdr.Yaralda olabilir zararl da.
Antigonist Etki: lalarn birbiri ile zt etki oluturmasdr. lalarn verilmesinde kullanlan l birimleri 1 ml=15 damla
5 ml= 1 tatl ka
15 ml= 1 yemek ka
200/250 ml= 1 su barda/1 ay fincan
100 ml= 1 ay barda
1 ml=1cc=10 dizyem lalarn verili yollarna gre etki gsterme sreleri
UYGULAMA YOLU
Deri Oral Rektal Cilt alt Kas ii Dil alt tablet nhalasyon Endotrakeal Damar ii Kalp ii ETK GSTERME SRES
Deiken 30-90 dak 5-30 dak 15-30 dak 10-20 dak 3-5 dak 3 dak 3 dak 3 dak 30-60 sn 15 sn Alfa adrenerjik: Periferik arter ve venlerde bulunur,uyarldnda vazokonstrksiyon yapar. Beta 1: Esas olarak kalpte lokalizedir,uyarldnda kalp hzn,iletimini ve kaslma gcn arttrr.Sonu olarak kardiyak output ve kan basnc artar. Beta 2: Arter ve bron duvarlarnda bulunur.Vaskler dilatasyon ve bronkodilatasyon yapar. Adrenalin Deri ve mezenterik akmn azalp kalp ve beyine ynlenmesine neden olur. -Kalp atm hzn arttrr. -Kalp kasnn kontraktilitesini arttrr -Kalbin hem atm hacmi hem de atm says arttndan dakika hacmi iki misline kadar hatta daha fazla ykselir. -Koroner arterler geniler. karacierdeki glikojenin glikoza deimesi ve bylelikle, acil bir enerji kayna salanmas eklinde gsterir. Gz bebekleri (pupilla) byr CPR adrenalin
CPR da geni kullanmna ramen vasopresinde (40 U) de dahil vasopresrlerin insanlarda hayatta kalmay arttrd saptanmam Ancak kapsaml hayvan almalarndaki sonular nedeniyle kullanm neriliyor ENDKASYONLAR Alfa ve beta agonist Anaflaksi Akut Astma Miyokardial stimulan kardiyak arrestte VF ve nabzsz VT Asistol
adrenalin Anaflakside tedavi edici 0,5 mg im
Spontan sirklasyon dndkten sonra fazla doz (>1mg) adrenalin taikardi,VF,VT ve myokardiyal iskemiyi indkler.Bu yzden panikle deil titre edilerek yaplmal
3. oktan sonra 2 dk CPR devam hala VF/VT devam ediyorsa adrenaline bala (1mg 3-5 dk arayla)
VF/VT devam ediyorsa ok ve adrenaline devam et
Anti aritmikler Bunlarnda CPR da hayatta kalmay arttrma etkisine dair kant yok
Lidokain 1 mg/kg kullanlabilir ama amiodaron veriliyorsa gerek yok amiodaron Membran stabilize edici antiaritmik (Bunlar iletimi yavalatr eksitabilite ve otomatisiteyi azaltr) Mild negatif inotrop,alfa blokr ve histamin saldrc olduundan hipotansiyon yapar, yava enjeksiyon nemli VF/VTde lidokainle kyaslandnda oka cevab daha iyi arttrr, short-term survive daha yksek Aritmojen etkisi de var, long QT yapar Spektrumu en geni en uzun etkili antiaritmik.
amiodaron Genel konsensus: 3.oktan sonra persistan VF/VT varsa 300mg bolus amiodaron, sonraki doz 150 mg.Gnlk toplam doz 900 mg olacak ekilde infzyon yaplabilir.
Ksa donem yan etkileri:Hipotansiyon,bradikardi Uzun donem yan etkileri:Tiroid hastalklar(hipo ya da hipertiroidi),pulmoner fibrosis,deride diskolorasyon,Korneal bozukluklar,hepatik disfonksiyon. odine icerir.(Allerjen). Amiodoron+Warfarin:Warfarin metabolizmas azalr ve dzeyi artar =KANAMA Digoksin ve teofilin seviyesini arttrr Ca kanal blokerleri ve b-blokerler ile bradikardi,sinus arresti,AV blok lidokain Membran stabilize edici, ventrikler otomatisiteyi azaltc, lokal anestetik etkisiyle ventrikler ektopik aktiviteyi azaltc Balang dozu 100mg(1-1.5mg/kg) Sonrasnda 50mg lk ilaveler yaplabilir.total doz 1 saatte 3mg/kg amamal Hipokalemi,hipomagnesemi varlnda etkisi ok azalr 24 saat devaml inf.sonras yarmr ok artar.KC metabolizasyonundan doyar. FARMAKOKNETK
45-90 sn de etkisi balar. 10-20 dk surer nfzyon gerekli.Terapotik etkilerin erken ortaya kabilmesi iin ykleme dozu da gerekli
YAN ETKLER
5 mikrogr/ml serum seviyesi zerindeki MSS bulgular Konumada bozulma,konfuzyon,bulant kusma, ataksi,kas seyirmeleri vs. 9 mikrogr/ml zerinde nbetler,psikoz ve respiratuar depresyon balar vasopressin Doal antidiretik hormon 2 byk almada adreanalinle kyaslanm. balangta adr.yerine 40 U vasopresin vermek hayatta kalmay iyiletirmi ancak nrolojik survive deimemi 5 almalk son metaanalizde V ve A arasnda 24 saat iinde lm asndan ist. Olarak anlaml fark saptanmam magnezyum Refrakter VF de hipomagnezemi phesi veya kant varsa 8 mmol=4ml 50% MgSO4 ya da 2 gr,10-15 dk da bir tekrarlanabilir.hipotansiyon yapar Torsades de pointes Digoksin toksisitesi
**rn: potasyum kaybettiren diretik kullanm biliniyorsa Dier ilalar Atropin Teofilin: asistoli ve atropine direnli periarrest bradikardide endike.250-500mg(5mg/kg). plasma konsantrasyonu 10-20mg olmal.doz amnda toksik. Kalsiyum:hiperkalemi, hipokalsemi, Ca kanal blokr ilalarn ar dozuyla gelien NEA de etkili.10ml %10luk CaCl2 yava enj. BKARBONAT SONRA DENLECEK !!
NEA VE ASSTOL ALGORTM V yol hazr olur olmaz adrenalin 1 mg EMD=Nabzsz elektriksel aktivite:EKG de organize bir ritmin (sins ritmi veya idioventrikler) bulunmasna karlk nabzn alnamamas, kalp seslerinin duyulamamas ve kalpte hi kontraksiyonun olmamasdr.Yol aan nedenler:hipovolemi,hipoksi,kalp tamponad,ar pulmoner emboli,AM,terminal kalp hastal
Atropinin asistoli ve nabzsz elektriksel aktivitede (NEA) rutin kullanm nerilmemektedir. ok uygulanmaz Asistoli ok uygulanmaz NEA Kardiyak arrest srasnda asistolinin nedeni vagal tonusun artmasndan ziyade primer miyokardiyal patolojidir. Yaplan baz yeni almalarda atropinin hastane ii veya d kardiyak arrestlerde rutin olarak kullanlmasnn asistoli ve NEA tedavisinde etkin olduuna dair delil bulunmamamtr. 226,251-256 Artk asistoli ve NEAde, rutin atropin kullanlmas nerilmemektedir. 226. Stiell IG, Wells GA, Field B, et al. Advanced cardiac life support in out-of-hospital cardiac arrest. N Engl J Med 2004;351:647-56. 251. Stiell IG, Wells GAAcad Emerg Med 1995;2:264-73. 252. Engdahl J, Bang A, Lindqvist JAm J Cardiol 2000;86:610-4. 253. Engdahl J, Bang A, Lindqvist J, Resuscitation 2001;51:17-25. 254. Dumot JA, Burval DJ, Sprung J,. Arch Intern Med 2001;161:1751-8. 255. Tortolani AJ, Risucci DA,. Chest 1989;96:622-6.
bikarbonat Arrest, CPR, spontan sirklasyonun dnmesi durumlarnda rutin kullanm yok Kardiyak arrest eer hiperkalemi ile birlikteyse kullanlabilir Baz otrler kan gaznda pH 7.1 in altndaysa verilmesini nerirler ama bu tartmal nk arrest srasnda asit-baz analizi doku dengesini yanstmaz.mixed venz kan alnmas daha doru sonu verir ancak hazr takl pulmoner kateter olmal Bikarbonat Mild asidemi 1. ntraseller asidozu arttrr 2. skemik kalpte negatif inotropik etki yapar 3. Sodyum yklenmesine neden olur 4. O2 disosiasyon erisini sola kaydrr 5. CO2 artna neden olur 1. Vasodilatasyon yapar
2. beyin kan akm artar
3. O2 disos.erisi saa kayar, dokulara O2 brakmak kolaylar
424. Rawles JM, Kenmure AC.. Br Med J 1976;1:1121-3. Pekok byk randomize kontroll alma ki, hastanede yatan AKSli hastalara ASA (75-325 mg) verilmesinin mortaliteyi azaltn gstermitir. 429, 430 AKS phesi olan tm hastalara, alerjisi yoksa en ksa zamanda ASA verilmelidir. ASA yerel prokollere gre hastayla karlaan ilk salk alan, olaya tank olan kii veya yardmc salk personeli tarafndan verilebilir. inenebilir ASA balang dozu 160-325 mgdr. ASAnn dier formlar da (solsyon, IV) inenebilir tabletler kadar etkin olabilir.
429. Barbash IM, Freimark D, Gottlieb S, et al. Cardiology 2002;98:141-7. 430. Yusuf S, Zhao F, Mehta SR. N Engl J Med 2001;345:494-502. Asetilsalisilik asit
Akut koroner sendromlarda balang tedavisi
Nitratlar tansal amala kullanlmamaldr. Oksijen yalnz; Hipoksemi, Solunum gl veya Pulmoner konjesyon varlnda uygulanmaldr. Komplike olmayan infarktslerde hiperoksemi zararl olabilir inspire edilen oksijen konsantrasyonu, SaO 2 % 94-98 arasnda olacak ekilde ayarlanmaldr.
424. Rawles JM, Kenmure AC. Br Med J 1976;1:1121-3. 425. Wijesinghe M, Perrin K, Ranchord A. Heart 2009;95:198-202. 426. Cabello JB, Burls A. Cochrane Database Syst Rev 2010;6:CD007160.
Hipotermi 32-35 hafif, 30-32 orta,<30 ar Yaam bulgularnn tespiti 1 dk <30 iken VF/VT varsa pepee 3 ok uygula, dzelmediyse 30 derecenin stne kana kadar CPR yap 30 stne kana kadar adrenalin yapma nternal eksternal st
Hayat tehdit eden Astm PEF<%33, SpO2<%92, siyanoz, sessiz gs, bradikardi,hipotansiyon, aritmi,konfzyon Oksijen Salbutamol 5 mg nebul Kortikosteroid 30-40 oral, hidrokort.200mg) pratropyum 0,5 mg Magnezyum 2 gr iv Aminofilin Hidrasyon Salbutamol salbutamol broniyal dz kaslardaki alfa 2 adrenerjik reseptrler zerine selektif etki gsterirken kalpteki alfa 1 adrenerjik reseptrlere ok daha az veya hi etki gstermez. Salbutamol oral olarak alndktan sonra bronkodilatasyona neden olur. Ayrca periferik damarlar zerinde vazodilatr etki gstererek az miktarda diyastolik basnc da drebilir. Reversibl hava yolu tkankl olan hastalarda salbutamoln hava yollarndaki rezistans azaltt, vital kapasiteyi artrd gsterilmitir ENDKASYONLAR:
Salbutam SR Mikropellet Kapsl, broniyal astma, kronik bronit, pulmoner amfizem, kistik fibrozis gibi reversibl obstrktif akcier hastalklarnn tedavisinde bronkodilatr olarak kullanlr.
KONTRENDKASYONLAR: lacn ieriindeki bileiklerden herhangi birine kar ar duyarll olan kiilerde kullanlmamaldr.
kortikosteroid Kuvvetli antiinflamatuvar etki ve uzun sre semptom kontrol salamasndan dolay Kortikosteroidler astm tedavisinin temelini oluturmutur Aratrmalar Kortikosteroidlerin havayolu enflamasyonunu ve ar yantlln anlaml bir ekilde azalttn, akcier fonksiyonlarn iyiletirdiini, semptom iddetini azalttn ve akut astm alevlenmelerinin meydana gelmesini etkili bir ekilde nlediini veya azalttn gstermitir
nhale kortikosteroidlerin olas lokal ve sistemik yan etkileri
Bronkospazm Adrenal kriz (yetmezlik ile birlikte) Dispne Katarakt Orofarengeal kandida enfeksiyonu Glokom Farenjit ocuklarda alt bacak uzunluunda azalma Refleks ksrk ocuklarda byme hznn basklanmas Boaz ars Azalm kemik mineral dansitesi Osteoporoz Kemik krklar Deride incelme Deride rkler pratropyum pratropium bromr solunum yollarndaki kaslar geveterek akcierlere hava akn arttran, bronlar geniletici bir ilatr. Atrovent Combivent Aminofilin Aminofilin'in vcuttaki etkileri teofilin etkisidir.Teofilin gl bir bronkodilatrdr, bron dz kaslarn ve pulmoner arter dz kaslarn gevetir. Merkezi sinir sistemini, solunum merkezini ve miyokard uyarr, daha az lde sistemik rezistans azalmas ve miyokard stimlasyonu sonucu organ perfzyonu ve direzis fazlalar
-Carena
-Aminocardol Anaflaksi Bronkospazm, anjiodem, asfiksi Allerjeni uzaklatr Yksek akml oksijen m adrenalin 0.5 mg, 5 dk da bir tekrarla Hidrasyon H1 ve H2 bloker Kortikosteroid Erken entbasyon
Diretikler Balangta idrar sodyum ekskresyonunu arttrarak plazma volmn,ekstraselller sv volmn ve kalp debisini drrler,6-8 hafta sonra normale dner.Kan basnc d periferik diren ile ilikilidir. Beta blokerler lk defa 1960 ylnda kullanlan beta blokerler, hzl kalp atna yol aabilen sempatik sinir sisteminin belli etkilerini bloke ederek kalbin i ykn azaltan ilalardr. Kalpteki "beta reseptrler" ad verilen blgeleri bloke ettikleri iin "beta-blokerler" olarak adlandrlrlar. Bu beta reseptrler, normal olarak, stres srasnda salnan belli hormonlarca (adrenalin gibi) aktive edilirler. Stres hormonlarnca aktive edildiklerinde, beta reseptrler kalp hzn ve kalp atm gcn artran bir reaksiyonu tetikler. Beta blokerler ise beta reseptrlere balanarak, stres hormonlarnn bu reaksiyonu tetiklemesini nlerler. Bylece, beta blokerler kalp hzn yavalatarak ve kalp kaslarnn kaslma gcn (pompa ilevi) azaltarak kardiyak stresi azaltr. Ayrca, kalp, beyin ve vcuttaki kan damarlarnn spazmn (daralma) da azaltr.
ACE inhibitrleri angiotensin Iin angiotensin II (AII) ye dnn katalize eden ACEi inhibe ederek gl bir vazokonstriktr olan AIInin oluumunu engellemek suretiyle etki ederler. vazodilatr bir peptid olan bradikinin dzeylerini ykseltirler. Bylece, vazokonstriksiyon nlenir ve vazodilatasyon sonucu periferik damar direnci der. Antihipertansif etki meydana gelir. AIInin aldosteron salnmn uyarc etkisi nlenir, natriretik etki meydana gelir, su ve tuz tutulmas azalr. Kaptopril , lisinopril, enalapril Kalsiyum kanal blokerleri Damar dz kas ve miyokard hcresine Ca2+ giriini azaltr vasodilatasyon meydana gelir .Meydana gelen arteriyel dilatasyon sonucu periferik direncin azalmas kalsiyum kanal blokerlerinin balca antihipertansif etki mekanizmalardr. Kalsiyum kanal blokerleri
Bu ilalardan fenilalkilamin(Verapamil- Ventrikl yetersizlii, bradikardi AV blok yapabilir.) ve benzodiyazepin (diltiazem) grubunda olanlar kalp hzn ve ritmini etkileyebilirler. Dihidropiridin (nifedipin,nicardipine,amlodipin) grubunda olanlar ise kalp debisini arttrabilirler NFEDPN Vazoselektif Ca kanal blokeri.Damar dz kas zerine daha etkili. Arteriyollerde daha fazla vazodilatasyon.Venullerde etki daha az. Total periferik rezistans azaltr.Kan basncn drr.Afterload drr.Bu rezistans dmesi kalpte refleks taikardiye yol aar. Antiaritmik etkisi minimal.SA ve AV noda etki etmiyor. Nifedipin LV fonksiyonu bozuk hastalara verilmemeli end diastolik volumu azaltyor. FARMAKOKNETK Etki 20 dk da balar.6 saat surer Yava salnml tablette etki 30 dk da balar ve 12 saat surer. KC de metabolize olur. %96 orannda proteinlere balanr. ENDKASYONLAR
Vazospastik ve kronik stabil AP Hipertansif acillerde yeri tartmal.Son aratrmalarda KB n ok hzl drd iin iskemik komplikasyonlara neden olduu gsterilmi.Esansiyel Ht tedavisinde hala yeri var. Alfa blokerler Alfa adrenerjik: Periferik arter ve venlerde bulunur,uyarldnda vazokonstrksiyon yapar. Xatral Doksura Cardura Dilatrand Hytrin
Angiotesin II reseptr blokerleri
Gl vazokonstriktif angiotensin II nin AT1 reseptre yapmasn nleyerek etki gsterirler. -Karvea,karvezide(irbesartan) -Atacand (candesartan) -cozaar,eklips,hyzaar,sarvas(losartan) -Pritor,micardis (Telmisartan)
NTROGLSERN Bu grup ilalar koroner arterlerde dilatasyon yaparak, koroner spazm nleyerek ve kollateral kan akmn artrarak endokardiyal dokularn perfzyonunu salar. Bu ila alkol ile birlikte kullanlmamal nk kardiyovaskler kollaps ve senkoba neden olabilir.
Bu grup ilalarn scak basmas, ba ars ba dnmesi, postral hipotansiyon bulant ve kusma gibi yan etkileri vardr, ayrca fazla alnmas ile methemoglobinemi grlr, (hemoglobin demirin deerli halidir ve yeterince 0 2 tayamaz)
PERLNGANNT (gliserol trinitrat) Nitroderm flaster
Ritim Analizi Bilin Kapal ? Solumuyor veya Gasping Hava yolunu a Yaam belirtilerini kontrol et
Ressitasyon Ekibini ar KPR 30:2 Defibrilatr/monitr bala Kesintileri en aza indir ok Uygulanabilir (VF/Nabzsz VT)
ok Uygulanmaz (NEA/Asistoli) Derhal KPR uygula ki Dakika Kesintileri en aza indir Derhal KPR uygula ki Dakika Kesintileri en aza indir
KARYAK ARREST SONRASI TEDAV ABCDE yaklam Oksijenasyon ve ventilasyon 12 derivasyon EKG Presipite eden nedenleri tedavi et. Isnn kontrol/Teraptik hipotermi 1 OK Spontan Dolamn Geri Dnmesi