Hip nh Xc nh tr gi tnh thu hi quan (thc thi iu VII ca GATT 1994)

23/12/2009 Quyt nh xc nh tr gi hi quan cho php C quan Hi quan yu cu nh nhp khu cung cp thm thng tin khi c l do nghi ng v tnh chnh xc ca gi tr khai bo hng nhp khu. Nu nghi ng ca c quan hi quan l hp l, bt k c thng tin b sung no, c th cho rng tr gi hi quan ca hng nhp khu khng th cn c trn gi tr khai bo, v c quan hi quan cn phi tnh gi tr da trn cc iu khon ca Hip nh. Thm vo , hai ph lc i km lm r thm mt s iu khon ca Hip nh lin quan n cc nc ang pht trin, n gi tr ti thiu v hng nhp khu thng qua i l c quyn, nh phn phi c quyn, v ngi tha k kinh doanh c quyn. Cu hi thng gp: Thu nhp khu c tnh ton theo phng thc no? tnh thu nhp khu (thu hi quan) cho hng ha nc ngoi nhp khu, hi quan cc nc thng dng 03 phng php sau:

Tnh thu theo phn trm tr gi hng ho (v d thu sut 5% mc gi hng ho ghi trn hp ng); Tnh thu theo nh lng (trng lng, th tch hoc s lng hng ho) (v d mc 5$ vi mi kg hng hoc vi mi lt); Tnh thu theo phng thc phc hp (kt hp c cch tnh theo tr gi hng v nh lng). Trong s 03 phng php tnh thu quan ni trn, phng php th nht c xem l cng bng v thun tin nht. Cng bng v thu phi np cho hng gi r s thp hn thu phi np cho hng gi cao (trong khi cch tnh theo nh lng th c hng nng hn, nhiu hn th thu cao hn). Thun tin v doanh nghip d xc nh mc thu tnh ton gi khi giao dch; Nh nc cng d c tnh ngun thu t thu. Cho n nay hu ht cc nc s dng phng php tnh thu theo phn trm tr gi hng ho. Vic thng nht mt phng php xc nh gi tnh thu c li g cho doanh nghip? tnh thu theo phng thc phn trm tr gi hng ho, im mu cht l xc nh tr gi hng ho tnh thu (hay cn gi l tr gi tnh thu hi quan). y c xem l vn gy nhiu mu thun gia c quan thu thu (hi quan) v doanh nghip np thu. Hi quan lun c xu hng mun tnh thu nhiu hn, v v th chn phng php tnh ton no cho tr gi hng ho cao nht c th. Doanh nghip li lun mun thu thp nht, v th mun s dng phng php tnh no c tr gi hng ho khai bo thp. gii quyt mu thun ny, to iu kin thun li t do ha thng mi, cc nc thnh vin WTO m phn v thng qua Hip nh v xc nh tr gi tnh thu hi quan (Agreement on Custom Valuation sau y gi l Hip nh CVA) nhm thng nht v phng php tnh tr gi hng ho.

Hp 1 - Hip nh Xc nh Tr gi tnh thu hi quan c li cho ai? Hip nh CVA c xy dng trn t tng t do ho thng mi (c li cho doanh nghip) nhng vn tn trng ch quyn tng i ca cc quc gia thnh vin. Do :

Mt mt, Hip nh quy nh nhng nguyn tc chung v cch thc v phng php tnh tr gi tnh thu mt cch cng bng m hi quan tt c cc nc thnh vin phi tun th; do l mt s bo m cho cc doanh nghip xut nhp khu; Mt khc, Hip nh cng l mt s tho hip, chp nhn quyn ca c quan hi quan nc nhp khu c t chi p dng phng php tnh tr gi hi quan chun trong mt s trng hp.

Cc doanh nghip cn nm vng cc nguyn tc tnh tr gi tnh thu hi quan ca Hip nh ny bi y s l cng c doanh nghip bo v li ch thit thn ca mnh khi xut khu, nhp khu hng ho. Cc phng php xc nh tr gi tnh thu hi quan? Hip nh v xc nh tr gi tnh thu hi quan nu 01 phng php chun v 05 phng php thay th (s dng trong trng hp khng p dng phng php chun). Hi quan cc nc thnh vin WTO phi tun th cc nguyn tc ny khi xc nh tr gi tnh thu. Cc doanh nghip np thu cng cn hiu v vn dng cc nguyn tc ny bo v li ch ca mnh trong trng hp c quan hi quan hnh x khng ph hp. Phng php tnh chun: Tr gi hng ho c s dng tnh thu nhp khu l gi thc tr hoc gi s phi tr khi hng ho c bn t nc xut khu sang nc nhp khu (gi l gi giao dch). Ni cch khc, gi s dng tnh thu s l gi ghi trn hp ng mua bn ngoi thng, trn ho n bn hng. Mc gi ny c th c iu chnh cng thm mt s loi chi ph hp l. Cc phng php tnh thay th l cc phng php xc nh gi tnh thu thay th khi hi quan quyt nh khng p dng phng php chun (tc l khng tha nhn gi giao dch lm gi tnh thu hi quan). Bao gm:

Tr gi giao dch ca cc hng ho ging ht; Tr gi giao dch ca hng ho tng t; Tr gi khu tr; Tr gi tnh ton; Mt phng php hp l (trong trng hp c 4 phng php trn u khng s dng c) Nhng chi ph no c iu chnh cng vo gi giao dch khi xc nh tr gi tnh thu hi quan theo cch tnh chun? Gi giao dch c nhiu loi (gi FOB, CIF), trong c nhng loi khng bao hm ht nhng chi ph m ngi mua/nhp khu thc s phi tr hoc tr. V vy, m bo tnh cng bng khi xc nh tr gi tnh thu hi quan (phn nh ng tr gi hng ho), Hip nh v Xc nh tr gi tnh thu hi quan quy nh mt danh sch hn ch cc loi chi ph c cng vo gigiao dch (khi c quan hi quan xc nh tr gi tnh thu). Lu y l danh sch ng, tc l ngoi cc loi chi ph trong danh sch, khng loi chi ph no khc c cng thm vo gi giao dch tnh thu hi quan. Ngoi ra, c mt s loi chi ph khc c th c tnh cng thm vo gi giao dch mt cch c iu kin (ch c cng thm vo gi hp ng nu trc cc chi ph ny c th tch bit khi gi hp ng).

Hp 2 - Cc loi chi ph c php cng vo gi mua bn hng ho xc nh gi tnh thu hi quan

Ph hoa hng v mi gii (tr hoa hng mua hng); Chi ph, ph ng gi, container; Gi tr hng ho hoc dch v ph tr (vt t, ph kin, cng c, khun mu, bn v, thit k) c ngi mua cung cp min ph hoc vi gi thp s dng trong qu trnh sn xut ra hng ho ; Ph bn quyn v ph xin php s dng bng sng ch; Cc khon thu v sau m ngi bn c hng pht sinh do vic bn li hng hoc s dng hng nhp; Chi ph vn ti, bo him v cc chi ph lin quan khc tnh n a im nhp khu (trng hp ny ch p dng nu nc nhp khu quy nh gi tnh thu l gi CIF) Cc vn ti sau khi hng ho c nhp khu vo lnh th hi quan nc nhp khu; Chi ph xy dng, lp t, bo tr hoc h tr k thut pht sinh sau khi nhp khu; Thu quan v cc loi thu ca nc nhp khu iu kin tnh gp cc chi ph ny vo gi tnh thu l cc chi ph ny phi tch bit c vi gi mua bn hng ho.

Khi no hi quan nc nhp khu c php khng cng nhn gi tr giao dch m ngi nhp khu k khai? Phng php xc nh gi tnh thu hi quan m cc nc thnh vin WTO bt buc p dng l tnh theo gi giao dch. Mc d vy, Hip nh CVA vn cho php hi quan nc nhp khu c php nghi ng gi giao dch l khng chnh xc (khng phn nh ng tr gi hng ho) v c p dng cc phng php thay th khc. Tuy nhin, m bo rng hi quan khng lm dng quyn ny tu tin t chi dng phng php tnh theo gi giao dch, Hip nh quy nh nhng iu kin v tnh hung c th m hi quan c php khng cng nhn gi tr giao dich. Ngoi cc tnh hung ny, hi quan buc phi xc nh gi tnh thu theo gi giao dch. C th, cc trng hp sau hi quan c php khng cng nhn gi tr giao dch m ngi nhp khu k khai:

Khng c hnh vi mua bn (v d giao dch hng i hng, chuyn hng t cc n v khc nhau ca cng mt cng ty); Khi c nhnghn ch i vi ngi mua v vic bn hoc s dng hng ho , tr cc trng hp sau: Hn ch do quy nh ca php lut (v d php lut nu yu cu v bao b cho hng ho lu thng); Hn ch v khu vc a l c php lu thng hng ho (v d hp ng quy nh ch c phn phi hng ho trong phm vi lnh th Vit Nam); Hn ch khng lm nh hng n tr gi hng ho (v d: vi loi hng ho mi, iu khon hp ng quy nh khng c bn hng ho trc mt thi im nht nh); Khi vic bn hng hoc gi c phi tun theomt iu kin no c th nh hng n tr gi giao dch (v d nu ngi bn nh gi giao dch vi iu kin ngi mua cng phi nhp mt loi hng ho khc vi s lng nht nh); Khingi bn c hng mt phn t cc khon thu c t vic ngi mua bn li hng ho cho ngi khc; Khi ngi mua v ngi bn c quan h ph thuc vi nhau v gi c b nh hng bi mi quan h (v d nu ngi bn v ngi mua l cng ty m-con-chi nhnh ca cc cng ty xuyn quc gia v mi quan h ny c nh hng n gi hng ho).

Vit Nam gia nhp WTO v khng c bo lu g vi Hip nh ny, v vy c quan hi quan ca Vit Nam phi m bo tun th cc nguyn tc v iu kin xc nh gi tnh thu ni trn. y l mt thun li rt ln cho doanh nghip nhp khu so vi trc y, v doanh nghip cn c hiu bit y tn dng cng c ny bo v li ch hp php ca mnh. Trng hp hi quan nghi ng gi giao dch khng chnh xc, ai c ngha v chng minh? Theo quy nh ca Hip nh CVA, Hi quan c quyn nghi ng gi m nh nhp khu khai bo. V h khng c ngha v phi chng minh nghi ng ca mnh (h ch cn c l do nghi ng). Trch nhim chng minh rng nghi ng l khng c c s thuc v doanh nghip. V vy doanh nghip cn c bit ch n trch nhim chng minh ny hnh ng kp thi, bo v quyn li chnh ng ca mnh. Ch khi chng minh v thuyt phc c c quan hi quan rng nghi ng ca h i vi gi giao dch l khng c c s th doanh nghip mi c hy vng c tnh gi tnh thu l gi giao dch. Cc phng php xc nh gi tnh thu hi quan khng da trn gi giao dch? Hip nh CVA quy nh 05 phng php tnh thu hi quan thay th trong trng hp hi quan c nghi ng v tr gi giao dch v quyt nh khng tha nhn gi ny l gi tnh thu. Thc t ch c 04 phng php c th, p dng theo trnh t ln lt (ch khi phng php trc khng th p dng th mi s dng phng php sau):

Tr gi giao dch ca hng ho ging ht Trng hp khng th dng gi giao dch ca hng ho cn tnh thu th hi quan trc ht phi dng gi giao dch ca mt loi hng ho ging ht (ging hon ton v cc c tnh vt l, mc ch s dng, danh ting) lm gi tnh thu.

Tr gi giao dch ca hng ho tng t Nu khng th tm c tr gi giao dch ca loi hng ging ht th hi quan s dng n gi giao dch ca hng ho tng t (hng ha gn ging v thnh phn, c im vi loi hng ho cn tnh thu). Hp 3 - Xc nh giao dch ca hng ho ging ht hoc tng t thay th nh th no? Giao dch ca hng ho ging ht hoc tng t c la chn xc nh gi tnh thu phi l giao dch ca hng ging ht hoc tng t c nhp khu vo nc t cng mt nc xut khu, vo cng mt thi im v ca cng nh sn xut vi loi hng ho ang cn tnh thu. Ch trong trng hp nh sn xut lin quan khng sn xut bt k loi hng ho ging ht hay tng t no th ngi ta mi ly gi giao dch ca hng ging ht hoc tng t do nh sn xut khc trong cng nc xut khu.

Tr gi khu tr Phng php ny cho php hi quan xc nh gi tnh thu cho loi hng ho cn tnh thu trn c s gi bn ca hng nhp khu ging ht hoc tng t ti trng nc nhp khu sau khi tr i cc khon nh li nhun, thu nhp khu, thu khc, ph vn ti v bo him cng cc chi ph khc pht sinh trn lnh th nc nhp khu. Hp 4 - Cng thc xc nh gi tnh thu theo tr gi khu tr Gi tnh thu = Gi bn ti th trng nc NK (ca hng tng t hoc ging ht) - Thu nhp khu (v thu khc) - Ph vn ti v bo him - Li nhun - Cc chi ph khc t lc nhp khu.

Tr gi tnh ton Phng php ny xc nh gi tnh thu bng gi thnh sn xut ra loi hng ho ang cn tnh thu cng vi mt khon li nhun v cc chi ph chung ( mc tng ng vi li nhun v chi ph chung thng tnh trong gi bn ca cc mt hng cng loi c sn xut xut khu bi cng mt nh sn xut nc xut khu). Hp 5 - Cng thc tnh theo tr gi tnh ton Gi tnh thu = Gi thnh sn xut ra hng ho + Li nhun + Chi ph chung

Phng php khc Khi khng th xc nh gi tnh thu theo bt k phng php no trong s bn phng php ni trn, hi quan c th i n la chn cui cng (tng i bt li cho doanh nghip) l xc nh gi tnh thu theo mt phng php linh hot da trn mt trong bn phng php . Tuy nhin, hi quan khng c xc nh tr gi tnh thu theo:

Gi bn ca hng ho t nc xut khu sang mt nc th ba; Gi tnh thu ti thiu; Cc tr gi tu tin hoc khng thc t. Ch : Vic la chn phng php tnh ton no v qu trnh tnh ton ca hi quan u phi cho php doanh nghip c tham gia kin v trnh by lp lun ca mnh. V vy cc doanh nghip cn c bit ch n quyn tham gia ny bo v tt nht quyn li hp php ca mnh. Doanh nghip c quyn g trong qu trnh hi quan xc nh gi tnh thu cho hng ho ca mnh? Bn thn nguyn tc xc nh gi tnh thu theo gi giao dch ghi nhn trong Hip nh CVA l mt biu hin ca s bo v li ch ca cc thng nhn, doanh nghip trung thc. Ngoi ra, Hip nh cn ghi nhn nhiu quyn ca doanh nghip (m c bit l quyn ca nh nhp khu):

Quyn c a ra kin trong sut qu trnh xc nh tr gi tnh thu (v hi quan phi tnh n cc kin ny); Quyn rt hng khi c quan hi quan nu thy qu trnh xc nh tr gi tnh thu chm tr (nhng phi t cc mt khon bng thu m c th s phi tr);

Quyn yu cu hi quan gi b mt cc thng tin m mnh cung cp di dng thng tin mt; Quyn khiu ni c quan hi quan hoc kin ra to n. Ch : n thi im ny, tt c cc thnh vin WTO u phi thc hin tt c cc ngha v quy nh trong Hip nh (khng c ngoi l no). V vy, hi quan tt c cc nc thnh vin WTO u phi tn trng cc quyn ni trn ca doanh nghip. Doanh nghip hon ton c th t mnh hoc thng qua Chnh ph nc mnh bo v cc quyn ny nu hi quan nc nhp khu khng tun th ng cc ngha v lin quan . C th tm thng tin v trnh t, th tc, phng php xc nh gi tnh thu i vi hng nhp khu vo Vit Nam u? Quy nh v trnh t, th tc, phng php tr gi tnh thu hi quan ca Vit Nam c xy dng tun th c c nguyn tc ti Hip nh CVA ca WTO. Cc vn bn quy nh v vn ny bao gm:

Lut Thu xut khu, thu nhp khu 2005; Lut sa i b sung mt s iu ca Lut Hi quan 2005 (iu 72); Lut Qun l Thu 2006; Ngh nh 149/2005/N-CP quy nh chi tit thi hnh Lut thu xut khu, thu nhp khu; Ngh nh 40/2007/N-CP q uy nh v vic xc nh tr gi hi quan i vi hng ho xut khu, nhp khu; Thng t 59/2007/TT-BTC, ngy 14/6/2007, hng dn thi hnh thu xut khu, nhp khu, qun l thu i vi hng ha xut khu, nhp khu Quyn ca doanh nghip trong trng hp hi quan nghi ng gi giao dch khng chnh xc? Theo quy nh, Hi quan c quyn nghi ng gi giao dch m nh nhp khu khai bo l khng chnh xc v c th s dng cc phng php xc nh gi tnh thu khc. Tuy nhin, Hip nh cng ng thi quy nh mt s quyn ca ngi np thu trong trng hp ny:

Khi hi quan nghi ng s chn thc hoc chnh xc ca tr gi k khai, ngi nhp khu phi c quyn gii thch (bao gm c vic xut trnh cc bng chng, giy t chng t tr gi mnh k khai l chn thc); Khi hi quan khng tho mn vi gii thch m ngi nhp khu a ra, ngi nhp khu c quyn yu cu hi quan gi vn bn nu r l do nghi ng tnh chn thc ca tr gi khai bo.