do Campus de Ourense

As rbores

do Campus de Ourense

As rbores

Oficina de Medio Ambiente Universidade de Vigo

Campus de Ourense.

EDITA: Oficina de Medio Ambiente. Universidade de Vigo. TEXTOS: David Tan Guzmn. FOTOGRAFAS: Diego Fernndez Sevilla e David Tan Guzmn. MAPA: Jos Manuel Prez Teijeiro. REVISIN LINGSTICA: Sergio Ramos Felpez. MAQUETACIN: David Tan Guzmn. IMPRESIN: Impresin Artes Grficas. AGRADECEMENTOS: Jos Manuel Prez Teijeiro por coidar destas rbores e pola sa axuda, que foi imprescindble para facer este libro. Juan Antonio De Jess Gonzlez, Rosa Aricia Rodrguez Romero e Vicente Rodrguez Gracia, revisaron o manuscrito. DEPSITO LEGAL: OU 41-2011

As rbores.

ndice_______________________
1.- Introducin. 2.- As rbores. Pteridophyta
Dicksonia antarctica

7 8

Sequoiadendron giganteum Taxodium distichum

30 31

Angiospermae Dicotyledonae

Dicksoniaceae

Liriodendron tulipifera Laurus nobilis

Magnoliaceae Lauraceae

32 33 34 35 36 37 37 38 39 40 41 42 43 44 45 45 47 48 49 49 50 50 51

Gimnospermae
Ginkgo biloba

Ginkgoaceae Araucariaceae Cupressaceae

9 10 11 11 12 13 14 15 15 16 17 18 18 19 20 21 22 22 24 24 25 26 26 27

Platanus hispanica

Platanaceae Hamamelidaceae Fagaceae

Araucaria heterophylla Wollemia nobilis

Liquidambar styraciflua Castanea sativa Fagus sylvatica Quercus ilex Quercus robur Quercus rubra Quercus suber

Calocedrus decurrens X Cupressocyparis leylandii Cupressus arizonica Cupressus sempervirens Abies concolor Abies nordmanniana Abies pinsapo Cedrus atlantica Cedrus brevifolia Cedrus deodara Cedrus libani Larix decidua Larix kaempferi Pinus mugo Pinus pinea Pinus strobus Pinus sylvestris Pinus thumbergii Pseudotsuga menziesii Cephalotaxus harringtonia Taxus baccata

Piaceae

Populus x canadensis Tamarix gallica

Salicaceae

Tamaricaceae Tiliaceae Ulmaceae Theaceae

Tilia americana Celtis australis Ulmus minor

Camellia japonica Ilex aquifolium

Aquifoliaceae Ericaceae

Taxaceae

Arbutus unedo

Pittosporum tenuifolium Cotoneaster horizontalis Crataegus monogyna Malus floribunda Prunus laurocerasus

Pittosporaceae Rosaceae

Cryptomeria japonica 28 Metasequoia glyptostroboides 29 Sciadopitys verticillata 29 Sequoia sempervirens 30

Taxodiaceae

Campus de Ourense.

Prunus serrulata Prunus spinosa Prunus subhirtella Sorbus aucuparia Albizia julibrissin Cercis canadensis Cercis chinensis Cercis siliquastrum Sophora japonica Grevillea lanigera

Fabaceae

51 52 53 53 54 55 55 56 57 58 58 59 59 60 61 62 62 63 64 65 66 66

Proteaceae Cornaceae Rhamnaceae Sapindaceae

Cornus sanguinea

Ceanothus thyrsiflorus Koelreuteria paniculata

Aesculus hippocastanum Acer campestre Acer cappadocicum Acer palmatum Acer pseudoplatanus Poncirus trifoliata Ligustrum lucidum

Hippocastanaceae Aceraceae

Rutaceae Oleaceae

Catalpa bignonioides Viburnum tinus

Bignoniaceae Caprifoliaceae

Monocotyledonae
Trachycarpus fortunei Cordyline australis

Palmaceae

Agavaceae

67 68

3.- Glosario 4.- Bibliografa

69 72

As rbores.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21.

Abies concolor Abies nordmanniana Abies pinsapo Acer campestre Acer cappadocicum Acer palmatum Acer pseudoplatanus Aesculus hippocastanum Albizia julibrissin Araucaria heterophylla Arbutus unedo Calocedrus decurrens Camellia japonica Castanea sativa Catalpa bignonioides Ceanothus thyrsiflorus Cedrus atlantica Cedrus brevifolia Cedrus deodara Cedrus libani Celtis australis

22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42.

Cephalotaxus harringtonia Cercis canadensis Cercis Chinensi Cercis siliquastrum Cordyline australis Cornus sanguinea Cotoneaster horizontalis Crataegus monogyna Cryptomeria japonica Cupressus arizonica Cupressus sempervirens Dicksonia antarctica Fagus sylvatica Ginkgo biloba Grevillea lanigera Ilex aquifolium Koelreuteria paniculata Larix decidua Larix kaempferi Laurus nobilis Ligustrum lucidum

Campus de Ourense.

43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63.

Liquidambar styraciflua Liriodendron tulipifera Malus floribunda Metasequoia glyptostroboides Pinus mugo Pinus pinea Pinus strobus Pinus sylvestris Pinus tumbergii Pittosporum tenuifolium Platanus hispanica Poncirus trifoliata Populus x canadiensis Prunus laurocerasus Prunus serrulata Prunus spinosa Prunus subhirtella Pseudotsuga menziesii Quercus ilex Quercus robur Quercus rubra

64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78.

Quercus suber Sciadopitys verticillata Sequoia sempervirens Sequoiadendron giganteum Sophora japonica Sorbus aucuparia Tamarix gallica Taxodium distichum Taxus bacata Tilia americana Trachycarpus fortunei Ulmus minor Viburnum tinus Wollemia nobilis X Cupressocyparis leylandii

As rbores.

1.- Introducin_______________
O Campus das Lagoas esta situado no barrio de igual nome, dentro do ncleo urbano d cidade de Ourense. Nel medran moitas rbores de diferentes especies procedentes de diferentes partes do planeta, algunhas delas senlleiras pola sa porte e idade, como seis cedros centenarios que deberon ser sementados cando se construu o xardn do hospital provincial a comezos do sculo vinte. En total unhas oitenta especies diferentes, a maior parte delas sinalizadas cun pequeno atril, que recolle a informacin bsica para coecelas. A Oficina de Medio Ambiente da Universidade de Vigo constite o rgano responsable da sa poltica ambiental. Nun dos seus obxectivos fundamntase a realizacin desta publicacin: o fomento da educacin, sensibilizacin e investigacin ambiental, como xeito de achega-las rbores comunidade universitaria e a calquera interesado, pois coecer respectar, sendo un forma de educar no medio ambiente. As rbores no libro estn ordenadas seguindo a clasificacin das plantas vasculares proposta polo Doutor D. J. Mabberley, na segunda edicin da sa publicacin: The plant-book: A portable dictionary of the vascular plants. Publicado por: Cambridge University Press. Para cada especie pdense atopa-los seguintes apartados: Nome cientfico. Nome do taxon en lingua latina. Nomes vernculos. En galego e casteln. Orixe. Lugar do planeta do que provn. Distribucin. Onde podemos atopala no noso pas. Descricin das sas caractersticas principais. Usos que fai ou fixo dela o home. Co libro na man propoemos que se percorra o campus, achegndose as rbores como parte da natureza que nos rodea.

Campus de Ourense.

2.- As rbores________________
PTERIDOPHYTA FAMILIA: Dicksoniaceae Dicksonia antarctica Labill. NOMES VERNCULOS: dicksonia, fento arbreo, helecho arbreo. ORIXE: endmico de Nova Gales do Sur, Tasmania e Victoria. DISTRIBUCIN: ornamental. DESCRICIN: fento moi primitivo, de orixe Xursica. Acada ata os 3 m de altura, medrando moi pasenio, uns 3-5 cm anuais. Na sa rexin de orixe pode chegar s 6-15 m, o que d unha idea do tempo que pode chegar a vivir. O tronco chmase estipe, e a cortiza est constituda polos restos das frondes, peludas e fibrosas, de cor parda- vermella. Rematan nun penacho de grandes frondes coriceas, de ata 2 m de lonxitude, cos pecolos peludos e de cor verde-escura. Reprodcese por esporas microscpicas xeradas no envs das frondes dos fentos ou esporfitos adultos, nunhas estruturas chamadas soros, que abrrense liberan as esporas que son esparexidas polo vento e a auga. Se van dar a un lugar axeitado xerminan, formando un pequeno rizoma e unha estrutura plana con forma de corazn, o prtalo, cos rganos femininos, chamados arquegonios e os masculinos, os anteridios. darse a fertilizacin frmase un esporfito, o fento acabado de sar que absorbe prtalo. USOS: moi empregada como ornamental tolerar temperaturas de ata -5 C. A medula da planta pdese comer, sendo unha boa fonte de amidn.

As rbores.

GIMNOSPERMAE FAMILIA: Ginkgoaceae Ginkgo biloba L. NOMES VERNCULOS: xinkgo, rbore dos corenta escudos, ginkgo. ORIXE: China central. DISTRIBUCIN: sementada en parques e xardns pero non frecuente. DESCRICIN: rbore de folla caduca, relicta ou fsil vivente, que pode chegar a vivir 2500 anos. Para atopar especies emparentadas hai que buscar no rexistro fsil do Prmico, hai 270 millns de anos. Ten os sexos separados e pode acada-los 35 m de altura. Ten copa algo piramidal e formada por un ou mis troncos. Cortiza de cor parda-agrisada con fendas e follas con forma de abano e cor verde clara. Exemplares masculinos con inflorescencias amarelas, os amentos, moi numerosos. Os femininos con flores en grupos de dous ou tres. Froito semellante a unha cereixa, de cor acastaadaamarelenta e textura carnosa, verde-agrisada madurar. USOS: empregada na China e Xapn con fins ornamentais e medicinais dende hai miles de anos. Das follas obtense un extracto que pose flavonas, e que inxerilo aumenta o fluxo sanguneo central e perifrico, o que fai mis eficiente a irrigacin do cerebro e as extremidades. Estas flavonas teen tamn "actividade antiagregante", que reducen a formacin de cogulos nas veas e arterias e, con iso, o risco de padecer tromboses. Tamn neutralizan os radicais libres implicados no proceso do envellecemento.

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: araucaria da illa de Norfolk, araucaria, pino de Norfolk, pino de pisos. ORIXE: endmica da Illa de Norfolk, descuberta polo capitn Cook en 1774 a 1450 km leste de Australia. DISTRIBUCIN: en Galicia moi empregada como rbore ornamental. DESCRICIN: confera membro da antiga familia das araucarias. Ten os sexos separados, existindo ps hermafroditas. Moi alta, chega a acadar dos 50 s 70 m de altura. Estrutura simtrica con porte cnico e plas en pisos con corte pentagonal. Cortiza escamosa e follas de dous tipos: as xuvens rematadas en punta, brandas e de cor verde-brillante, as follas maduras son ovaladotriangulares coa punta dura. Inflorescencias masculinas de 4-5 cm de lonxitude; femininas de maior tamao, con forma de globo, mis anchas na base e coas escamas rematadas en punta curvada. USOS: amplamente sementada en todo o mundo polo seu valor ornamental. Na antigidade foi empregada para facer mastros da maria inglesa, polos seus grandes troncos, rectos e fortes.

FAMILIA: Araucariaceae Araucaria heterophylla (Salisb.) Franco

10

As rbores.

Wollemia nobilis W.G.Jones, K.D.Hill & J.M.Allen ORIXE: escasa rbore, descuberta no ano 1994 no Wollemi National Park en Nova Gales do Sur, Australia. DISTRIBUCIN: pdese atopar en moi poucos parques do pas. DESCRICIN: confera de folla perenne, considerada un fsil vivente, pois os ltimos fsiles coecidos do xnero teen dous millns de anos. Acada os 25-40 m de altura e ten a cortiza de cor

acastaada-escura. Follas planas e lineares de 3-8 cm de longo e cor verde. Os conos masculinos e femininos medran no mesmo p; os masculinos conteen o pole e teen forma cnica, os femininos sitanse nas plas mis altas. As pias son de cor verde, duns 612 cm de longo e, maduraren, mudan a cor acastaada, desintegrndose para libera-las sementes. USOS: grazas o programa de propagacin en Europa occidental pdese atopar venda dende xuo do ano 2006. FAMILIA: Cupressaceae Calocedrus decurrens (Torrey) Florin

NOMES VERNCULOS: cedro do incenso, cedro de incienso,

11

Campus de Ourense.

libocedro de California, cedro blanco de California. ORIXE: oeste dos Estados Unidos e de Mxico. DISTRIBUCIN: sementado en Europa dende o sculo XIX. En Galicia unha rbore exclusivamente ornamental. DESCRICIN: confera perenne que acada os 45 m de altura. Copa cnica e cortiza de cor pardavermella que co tempo agreta en estras lonxitudinais. Follas con forma de escamas, dispostas en plas planas, semellando abanos de cor verde-escura. As flores masculinas son pequenas e amarelas, as femininas son pequenas pias ovoides de cor verde que tornan acastaadas maduraren, liberando pequenas sementes con s. USOS: rbore moi valorada como ornamental pola sa resistencia seca. A madeira de boa calidade e moi aromtica. Emprgase para ebanistara, marquetara, talla e para facer lapis. A cortiza pode queimarse como incenso, de a o nome.

X Cupressocyparis leylandii (Dallimore & Jackson) Dallimore

NOMES VERNCULOS: ciprs de Leyland, alcipreste de Leyland. ORIXE: hbrido natural entre Cupressus macrocarpa e Chamaecyparis nootkatensis, descuberto en 1888 no Pas de Gales por C. J. Leyland. DISTRIBUCIN: rbore ornamental moi cultivada en xardns de todo o pas. DESCRICIN: chega a ter entre 20 e 25 m de altura, porte columnar e crecemento rpido. Follas con aparencia de escama, lixeiramente aromticas e de cor verde-escura, un pouco mis plidas no envs. Pias

12

As rbores.

duns 2 cm de lonxitude, con cinco sementes estriles. USOS: rbore exclusivamente ornamental. No mercado existen varios clons desta especie. Atopmola solitaria, en pequenos grupos ou formando sebes.

Cupressus arizonica Greene

NOMES VERNCULOS: ciprs de Arizona, alcipreste de Arizona, ciprs glabro de Arizona. ORIXE: sur dos Estados Unidos e norte de Mxico. DISTRIBUCIN: en Galicia unha rbore ornamental. DESCRICIN: confera perenne que pode chegar s 10-25 m de tamao. Copa cnica e cortiza fibrosa e agretada de cor pardavermella. Follas como pequenas escamas de cor verde-agrisada ou azulada e con glndulas de resina, que lle confiren un forte cheiro. As inflorescencias terminais son pequenas e solitarias, podendo ser dun ou doutro sexo. As masculinas son de cor amarela e as femininas de cor verde. As pequenas pias permanecen moito tempo na rbore e conteen moitas sementes, teen forma de globo, cor parda-verdosa e pasan a parda-agrisada maduraren. USOS: empregado como rbore ornamental para formar sebes ou en solitario. A sa madeira pdese empregar como combustible ou en carpintara.

13

Campus de Ourense.

Cupressus sempervirens L. NOMES VERNCULOS: ciprs, alcipreste comn. ORIXE: suponse que nativo do Mediterrneo oriental (Irn, Siria, Chipre). DISTRIBUCIN: a rea de distribucin orixinal non est ben determinada, xa que dende a antigidade foi moi cultivado en todo o mundo. DESCRICIN: pode chegar s 30 m de tamao e ten porte columnar ou estendido. Cortiza delgada de cor parda-agrisada, con longas fendas lonxitudinais. Follas como escamas, planas e de cor verde-escura. Florece a finais do inverno. As inflorescencias masculinas son de cor amarela e as femininas solitarias ou en grupos. Pias esfricas de cor verde, que pasan a gris-acastaada s dous anos, na madureza. USOS: moi empregado como rbore ornamental e para facer sebes. Non est clara a procedencia da sa simboloxa funeraria e a orixe do costume de sementalo nos camposantos. Se cadra, debido sa lonxevidade e dado que unha rbore sempreverde e que maxestosamente apunta ceo, o que determinou que se crese que axudaba as almas dos mortos a elevrense. Ten unha madeira pesada, duradeira e resistente humidade. Empregada dende a antigidade na construcin naval, na carpintara ou para facer guitarras. En medicina as follas e as pias utilzanse para o tratamento das varices, das chagas varicosas, das almorrs e dos problemas da prstata. astrinxente, expectorante, diurtico, vasoconstritor, sudorfico e febrfugo.

14

As rbores.

NOMES VERNCULOS: abeto do Colorado, abeto del Colorado. ORIXE: montaas occidentais de Norteamrica, dende o sueste dos Estados Unidos norte de Mxico. DISTRIBUCIN: rbore ornamental. DESCRICIN: confera perenne que pode acadar dos 25 s 45 m de altura. De cor xeral gris-prateada. Cortiza agrisada e lisa. Co tempo agrtase de xeito irregular. Follas aciculares dispostas en cepillos, coa punta non aguzada e de cor verde ou azul-verdosa na face e con das bandas azul-claras no envs. Inflorescencias separadas por sexo; masculinas amarelas, colgantes na parte inferior dos brotes e as femininas amarelo-verdosas, que fecundar forman as pias que se dispoen erectas sobre as plas. Pias cilndricas de cor verde-prpura; pardas na madurez. USOS: moi sementada como ornamental e para ser empregada como rbore do Nadal, ter un arrecendo agradable e as acculas sen punta. A madeira branda e de mala calidade, polo que pouco empregada. NOMES VERNCULOS: abeto do Cucaso, abeto del Cucaso, abeto de Nordman. ORIXE: norte de Asia Menor, Xeorxia, montes de Crimea e do Cucaso. DISTRIBUCIN: cultivado en grande parte de Espaa. DESCRICIN: rbore perenne que pode acada-los 60 m de altura. Copa piramidal e cortiza lisa de cor agrisada, que co tempo se agreta lonxitudinalmente. Acculas pequenas coa punta escotada, face verde e con das lias brancas no envs. Inflorescencias masculinas globosas e

FAMILIA: Pinaceae Abies concolor (Gordon & Glend.) Lindley

Abies nordmanniana (Steven) Spach

15

Campus de Ourense.

verde-amarelentas. Inflorescencias femininas cilndricas e verdes. Pias de cor parda-avermellada, cilndricas, erectas e situadas na parte superior da copa. USOS: unha das especies mis sementada para ser empregada como rbore do Nadal, pois as acculas consrvanse moito tempo na rbore e non mancan teren a punta roma. Tamn se emprega como ornamental e a madeira para a construcin ou para fabricar papel. NOMES VERNCULOS: abeto Espaol, abeto pinsapo, pinsapo. ORIXE: especie endmica de serras do sur de Espaa (Cdiz e Mlaga), entre os 1000 e os 1800 metros sobre o nivel do mar. DISTRIBUCIN: cultivado con frecuencia en todo o pas con fins ornamentais. DESCRICIN: rbore de tamao medio, que pode chegar s 30 m de altura. Copa piramidal e cortiza fendida lonxitudinalmente. Acculas curtas, de 10 a 15 mm de lonxitude, grosas, rxidas, de pice aguzado e dispostas helicoidalmente, o que d s plas un aspecto de cepillo. Xemas enzoufadas de resina, ben diferenciadas das acculas terminais. Inflorescencias masculinas amarelas que pasan a vermellas na floracin. Inflorescencias femininas verde-pardentas na floracin. Pias cilndricas, erectas, de 10 a 16 cm de lonxitude e situadas na parte superior da copa. USOS: ornamentais, paisaxsticos e cientficos.

Abies pinsapo Boiss.

16

As rbores.

NOMES VERNCULOS: cedro do Atlas, pieiro de Marrocos, cedro atlntico, cedro del Atlas. ORIXE: especie das montaas de frica do Norte (Marrocos e Alxeria). DISTRIBUCIN: en Galicia empregada como rbore ornamental. DESCRICIN: rbore de gran tamao e moi lonxeva, pode chegar s 40 m de altura e vivir 1000 anos. Porte piramidal, con plas ascendentes e cortiza grisclara, pouco fendida. Acculas de corte cuadrangular, verdes ou azuladas, de 0,8 a 3 cm de lonxitude e co pice agudo. Inflorescencias masculinas de cor amarela-verdosa e femininas de tonalidade verde-esbrancuxada. Florecen entre outubro e novembro. Pias erectas, cilndricas, co vrtice aplanado, de 5 a 10 cm de lonxitude e de cor verdosa, que chegan a ser acastaadas na madureza. USOS: o mis resistente de tdolos cedros e proporciona unha boa madeira, moi resistente a podrecer, moi aromtica, e cun cheiro que afasta os insectos. Moi empregado con fins ornamentais. O aceite natural aromtico ten propiedades antispticas e era empregado polos antigos exipcios no proceso de embalsamamento.

Cedrus atlantica (Endl.) Carrire.

17

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: cedro de Chipre. ORIXE: endmico das montaas do centro de Chipre. DISTRIBUCIN: en Galicia unha rbore ornamental difcil de atopar. DESCRICIN: confera de tamao mediano que medra moi pasenio, acadando os 8-24 m de altura. Pode acada-los 500 anos de idade. O porte nas rbores novas e piramidal, os exemplares vellos teen forma de paraugas coas plas curtas dispostas en horizontal. Follas aciculares, perennes e moi pequenas. Teen cor verde escura e medran erectas sobre as plas. Flores en inflorescencias separadas: as masculinas de cor verde-azulada e as femininas verdes. Pias cilndricas, duns 7 cm de longo e de cor parda madurar. USOS: a madeira empregouse na construcin ser moi resistente s insectos e s fungos, pero dende 1879 est protexido estar en perigo de desaparecer na natureza. Noutros tempos adoitbanse colocar pezas da madeira nos armarios para protexe-la roupa dos insectos.

Cedrus brevifolia (Hook. f) A. Henry

Cedrus deodara (Roxb. ex D.

Don) G. Don f. NOMES VERNCULOS: cedro do Himalaia, cedro del Himalaya, cedro deodara. ORIXE: oeste da cordilleira do Himalaia. DISTRIBUCIN: constite inmensos bosques nas pendentes do Himalaia, entre os 1300 e os 2500 m de altitude, na India, no Pakistn, Cachemira, no Nepal e no Afganistn. En Galicia unha rbore ornamental. DESCRICIN: rbore de gran tamao (de 40 a 50 m), pode chegar ata os 70 m de altura. O

18

As rbores.

porte piramidal te-las ramificacins colgantes. A cortiza gris escura, fendida en escamas irregulares. Acculas longas, de 2,5 a 4 cm de lonxitude ou mis, de cor verde-prateada e estreitas. Flores en inflorescencias cos sexos separados que saen no outono. Pias erectas, ovoides, de 6 a 12 cm de lonxitude e co pice arredondado. USOS: pose unha madeira excelente, moi duradeira e que desprende un cheiro agradable. Desta extrese unha esencia empregada na perfumara e con propiedades antispticas. Tamn se emprega na construcin e con fins ornamentais.

Cedrus libani. A.Rich NOMES VERNCULOS: cedro do Lbano, cedro de Salomn. ORIXE: Medio Oriente. DISTRIBUCIN: emblema do Lbano, onde non existe mis que como unha reliquia nas pendentes do Monte Lbano. A maior poboacin hoxe en da atpase na Turqua, na cordilleira do Taurus. En Galicia atpase como rbore ornamental. DESCRICIN: rbore de gran tamao, pode pasar dos 40 m de altura. Cortiza fendida e de cor parda-agrisada. Porte cnico nos exemplares novos e de adulto con forma de parasol. Acculas de seccin subcuadrangular, de 1,5 a 3 cm de lonxitude, rxidas e punzantes, de cor verde-escura. Pias erectas con forma de bocoi, de 7 a 10 cm de lonxitude e co vrtice aplanado, de cor violcea e agrisada na madureza. USOS: a sa madeira considrase das mis pesadas, densas, fortes, duradeiras e aromticas. As referencias s cedros do Lbano remntanse s comezos da escritura, no terceiro milenio a. de C. Subministraba s reis do Exipto, Mesopotamia, Fenicia, Asiria,

19

Campus de Ourense.

Babilonia, Persia e Grecia a madeira mis prezada do Oriente Prximo, ata que a rexin foi sometida por Roma. No sculo X a. de C. os fenicios construron para Salomn un gran palacio con madeira de cedro. Tamn se empregou madeira de cedro para constru-lo Templo de Eolo na Grecia. Os antigos exipcios non s utilizaron amplamente a madeira de cedro, senn que usaron tamn un conservante de resina de cedro, chamado vida dos mortos, no seu proceso de embalsamamento. Dise que Xess-Cristo foi crucificado nunha cruz de madeira de cedro. No ano 118 da nosa era o emperador Adriano estableceu regras para protexelos.

Larix decidua Miller NOMES VERNCULOS: lrice, alerce europeo, alerce comn. ORIXE: montaas de Centroeuropa. DISTRIBUCIN: en Galicia unha rbore ornamental.DESCRICIN: confera que perde as acculas no inverno. Pode acada-los 40 m de altura. Estrutura cnica con plas colgantes e finas, cortiza pardaavermellada, profundamente agretada. Acculas pequenas e de cor verde-clara cando medran na primavera; no outono tornan a amarela. Florece final da primavera. As inflorescencias masculinas, os amentos, son pequenos, amarelos e colgan das plas. As inflorescencias femininas son mis grandes, vermellas e erguidas. As pias son duns 2-4 cm de lonxitude, ovaladas e persisten moito tempo na rbore.

20

As rbores.

USOS: a madeira de moi boa calidade e imputrescible, polo que se emprega na construcin en instalacins ar libre. Tamn se emprega como ornamental e para extrae-la sa resina, a trementina de Venecia, con usos nas artes e na medicina natural.

Larix kaempferi (Lamb.) Carrire NOMES VERNCULOS: alerce del Japn. ORIXE: endmico do Xapn. DISTRIBUCIN: parques e xardns. DESCRICIN: confera caducifolia que medra moi rpido, acadando os 30-40 m de altura. A rbore ten forma cnica coa cortiza pardaavermellada. Follas pequenas e aciculares que caen no inverno, de cor verde-agrisadas ou azulentas, amarelas no outono. As inflorescencias son amarelas. As masculinas colgan das plas e as femininas sitanse erguidas sobre as mesmas. As pias son ovoides e duns 3 cm de lonxitude. Dispense erectas sobre as plas. USOS: xunto con L. decidua moi cultivado en Espaa. Existe un hbrido de ambas Larix x denominado marschlinsii. A madeira resistente e por iso se sementa en Xapn e en Europa.

21

Campus de Ourense.

Pinus mugo Turra NOMES VERNCULOS: pino negro, pino de montaa. ORIXE: montaas centroeuropeas. DISTRIBUCIN: comeza a ser moi empregado no xardns galegos. DESCRICIN: confera de alta montaa que atopamos no lmite do hbitat no que as rbores son capaces de medrar, entre os 1500 e os 2500 metros de altitude. Por iso moitas veces medra pasenio, esmagado contra o solo, chegando s 3-4 m de altura. Cortiza de cor grisescura. Follas aciculares de 3-8 cm de lonxitude, agrupadas de das en das, de cor verde-escura e curvadas. Florece entre maio e xuo. Flores unisexuais: as masculinas en conos amarelos e as femininas en conos vermellos. As pequenas pias teen cor verdosa e tornan pardas maduraren. USOS: existen varios cultivares ornamentais que se empregan como tapizantes ou conferas ananas. Pinus pinea L. NOMES VERNCULOS: pieiro manso, pino pionero. da rexin ORIXE: orixinaria mediterrnea. DISTRIBUCIN: especie naturalizada que atopamos nas proximidades dos ncleos habitados. DESCRICIN: pieiro que pode supera-los 25 m de altura. Cortiza acastaada-avermellada, con placas

22

As rbores.

tamn vermellas separadas por gretas. O tronco nico e divdese en plas formando unha copa con forma de parasol. Acculas en grupos de das, de 10 a 20 cm, persistentes e de cor verde algo azulada. Florece entre marzo e maio e ten flores unisexuais: as masculinas reunidas en conos amarelos e as femininas reunidas en conos ovoides, verdosos. As pias maduran o terceiro ano despois da floracin e son ovoides, de 8 a 14 cm de lonxitude e de cor acastaada-avermellada. A semente o coecido pin, un comestible apreciado recuberto por unha dura cortiza.

USOS: como madeira e como combustible de mala calidade. Espaa o primeiro produtor mundial de pins, que se usan en repostara, ensaladas, etc.

23

Campus de Ourense.

Pinus strobus L.

NOMES VERNCULOS: pino canadiense, pino de Weymouth, pino blanco. ORIXE: leste de Norteamrica. DISTRIBUCIN: en Galicia unha rbore exclusivamente ornamental. DESCRICIN: pieiro que pode acadar ata os 30-50 m de altura. Cando novo ten forma cnica e a cortiza lisa de cor verde-agrisada. Na madureza a cortiza agreta lonxitudinalmente e ten cor acastaada-agrisada. Acculas en grupos de 5, brandas e coa punta roma, cor verde co interior da agulla con das lias de estomas verde-azulados. Flores masculinas amarelas agrupadas en conos; femininas en pequenos conos ovoides, de cor rosa. Pias longas que colgan dun pednculo; sitanse nos extremos das plas e teen cor acastaada na madureza. USOS: madeira de calidade que se emprega para talla, carpintara, etc. As agullas en infusin de tisana conteen mis vitamina C cs limns. A tribo dos Adirondacks norteamericanos coman a cortiza interna nas pocas da escaseza no inverno. A tribo dos indios Ojibwe acostumaban guisar con carne os conos das flores masculinas. A resina tense empregado como impermeabilizante, para facer trementina e como antisptico.

Pinus sylvestris L. NOMES VERNCULOS: pieiro silvestre, pieiro rubio, pino silvestre, pino albar. ORIXE: orixinario e distribudo por unha rea moi extensa de Europa e Asia. DISTRIBUCIN: foi moi abundante en Galicia trala ltima glaciacin, hai uns 10. 000 anos, segundo testemuan as anlises do pole. Hoxe en da s hai bosques de pieiros silvestres procedentes de repoboacins, sobre todo nas montaas orientais galegas (San Mamede, Queixa, Trevinca, Os Ancares, O Caurel), case sempre por riba dos 800 ou 1000 m de altitude.

24

As rbores.

DESCRICIN: pieiro que pode alcanzar entre 30 e 40 m de altura. Tronco groso, dereito e cilndrico, coa cortiza profundamente fendida e de cor parda-avermellada, que se desprende en placas. Follas acculas de 3 a 7 cm de lonxitude, persistentes, de cor verdeagrisada, en grupos de das. Florece entre maio e xuo e polinizada coa axuda do vento. Flores unisexuais; as masculinas reunidas en conos amarelos ou prpura-violceos e as femininas reunidas en conos avermellados, solitarios ou agrupados por pares. O froito unha pequena pia de cor parda e a semente ten unha moi desenvolvida, que madura no outono do ano seguinte da floracin. USOS: empregado en repoboacins artificiais en zonas de elevada altitude. A madeira, de excelente calidade e con mltiples aplicacins, a mis apreciada dos pieiros do pas. A lea moi estimada como combustible. Antigamente empregbase na medicina contra a reuma e outras dores, pero o mellor uso contra os arrefriados e a tose.

Pinus thunbergii Parl. NOMES VERNCULOS: pino negro del Japn, pino japones de Thunberg. ORIXE: beiramar de Xapn, China e Corea do Sur. DISTRIBUCIN: en Galicia unha rbore empregada como ornamental. DESCRICIN: confera perenne, acada unha altura media duns 25 m e pode chegar os 40 m. Forma cnica na xuventude e mis piramidal cos anos, adquirindo unha cortiza gris-escura moi agretada. Largas follas aciculares de cor verde-escura en grupos de dous. Flores unisexuais que saen en plas diferentes principio do vern, as masculinas reunidas en conos amarelos e as femininas en conos de cor vermella. A pia pequena, duns 7 cm, ovalada; contn as sementes e ten cor verde, mudando a parda- agrisada madurar. USOS: unha das rbores mis empregada para facer bonsais. Comn nos parques e xardns do Xapn ser considerada sagrado pola sa lonxevidade. A resina ten trementina que se emprega por inhalacin ou por va externa como expectorante, balsmico e antisptico das vas respiratorias.

25

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: abeto de Douglas, pino de Oregn. ORIXE: occidente de Amrica do Norte. DISTRIBUCIN: en Galicia moi empregado con fins ornamentais e en repoboacins forestais. DESCRICIN: rbore de folla perenne e monoica; polo normal chega s 75 m de altura, anda que existen exemplares de ata 100 metros. Est considerada como unha das rbores mis altas do mundo. O abeto mis alto de que se ten constancia era coecido como Mineral Tree, e medrou perto de Mount Rainier, en Washington; tia 1020 anos de idade e 119,8 m de altura, e caeu en 1930. Na actualidade o mis alto o abeto Brummit, descuberto en 1991 en Coos County, no Estado de Oregn. Mide 100,27 m de altura e 3,5 m de dimetro, e ten un volume de 296,63 m3. Cortiza grosa, mis ou menos profundamente fendida e de cor acastaadaavermellada. Acculas flexibles e acanaladas na face, de 2 a 3 cm de lonxitude e de cor verde-escura, cun forte arrecendo a limn ou tanxerina refregar. As inflorescencias masculinas son verdeamareladas e as femininas verdosas ou vermellas. Pia grande, de cor acastaada-clara e con brcteas que sobresaen entre as escamas. USOS: con fins ornamentais e como madeira, ten moitas aplicacins na carpintara e sase, ademais, para facer pasta de papel, trabes, travesas de ferrocarril etc. FAMILIA: Taxaceae. Cephalotaxus harringtonia (Forbes) K. Koch

Pseudotsuga menziesii (Mirbel) Franco

NOMES VERNCULOS: teixo de Hokkaido, cefalotaxo japons. ORIXE: Xapn e China. DISTRIBUCIN: sementado en Europa dende 1829, pero raro de atopar en Galicia. DESCRICIN: esta confera unha pequena rbore caducifolia, que chega s 10 m de altura. Cortiza escamosa de cor gris-

26

As rbores.

avermellada. Follas en filas a mbalas das beiras dos brotes, lineais, de 5 cm de longo, rematadas en punta e cor verde-escura; envs con das bandas de estomas esbrancuxados. Dioica, os ps son macho ou femia e as flores saen en inflorescencias entre marzo e maio; as masculinas teen forma globular e cor crema. Os froitos son pequenas drupas de cor verde-clara, que tornan acastaadaavermellada maduraren. USOS: tense desenvolvido varios cultivares ornamentais.

Taxus baccata L. NOMES VERNCULOS: teixo, tejo. ORIXE: Europa e suroeste de Asia. DISTRIBUCIN: atpase nas montaas orientais de Galicia e como ornamental en parques e xardns de toda a xeografa galega. O Teixedal de Casaio, en Carballeda de Valdeorras, un dos mis importantes bosques desta rbore en Espaa. DESCRICIN: confera non resinosa, perenne e autctona. Acada os 20 m de altura. Medra moi pasenio e chega a acada-los 4000 anos de idade. Copa piramidal e cortiza de cor pardapurprea que se pode arrincar en lminas. As pequenas follas son lineares, planas, rematadas en punta, de cor verde-escura na face e mis claras no envs. Dioica, hai ps que botan inflorescencias masculinas, conos solitarios situados na cara inferior das plas, esfricos e de cor amarela. Outros ps botan flores femininas que son moi pequenas e medran illadas no pice das plas. A semente est recuberta na sa maior parte polo arilo, que unha envolta carnosa de cor vermella. USOS: ten moitas variedades que se empregan como ornamentais. Foi eliminado en moitos lugares polos pastores, ser unha rbore txica para o gando por conte-lo alcaloide taxina. No pasado foi unha rbore sagrada e por iso se atopa a carn de moitas igrexas cristis.

27

Campus de Ourense.

FAMILIA: Taxodiaceae. Cryptomeria japonica (L. f.) D. Don

NOMES VERNCULOS: criptomeria japonesa, sugi, cedro japons. ORIXE: Xapn e sur da China. DISTRIBUCIN: moi cultivada en Galicia. DESCRICIN: confera de gran porte que pode acada-los 60 m de altura. Tronco recto e copa densa con forma cnica. Cortiza de cor parda-avermellada que agreta verticalmente. Pequenas follas aciculares perennes, dispostas en espiral nas plas e de cor verdeclara, que tornan a cor bronce no inverno. As flores saen inicio da primavera; as masculinas son de cor parda-amarelenta e agrpanse nas axilas das follas; as femininas son unhas pequenas pias esfricas que saen illadas na punta das plas, teen cor verde e maduraren mudan a cor acastaada. USOS: pdese atopar en xardns das zonas tempers do planeta. Tamn boa para bonsais de mediano tamao. Emprgase para cultivos forestais, pois a madeira e moi resistente e duradeira, tendo moitas aplicacins na construcin, carpintara e ebanistara. unha especie moi lonxeva, podendo chegar a vivir 2000-3000 anos. Se cadra, por iso son reverenciadas no Xapn e se adoitan plantar nos templos e nas tumbas das persoas ilustres.

28

As rbores.

Metasequoia glyptostroboides Hu & W. C. Cheng NOMES VERNCULOS: falsa sequoia, metasecuoya, falsa secuoya. ORIXE: Lichuan, provincia de Hubei na Repblica Popular China. DISTRIBUCIN: o primeiro exemplar foi sementado en Cantabria en 1956. En Galicia medran algns exemplares en parques e xardns. DESCRICIN: confera que un fsil vivente. Foi descuberta en 1944 e a derradeira especie viva do xnero Metasequoia, do que se coecen outras tres especies fsiles. Ten rpido crecemento, chegando s 30-40 m de altura e 2 m de dimetro no tronco. unha rbore monoica e caducifolia de porte cnico e cortiza pardaavermellada. Follas aciculares aplanadas de 0,8-2,5 cm e cor verde que vira a parda-vermella no outono. As flores saen principio da primavera. Os conos masculinos son amarelos e os femininos son unhas pequena pias ou conos, verdosas, que maduran s 8-9 meses de seren polinizadas, tornando a cor parda. USOS: doada facela medrar nas rexins tempers e por iso moi sementada como ornamental. Sciadopitys verticillata (Thunb.) Siebold & Zucc. NOMES VERNCULOS: pino sombrilla del Japn, pino parasol. ORIXE: endmica do Xapn. DISTRIBUCIN: pieiro sementado en Galicia en coleccins de ornamentais. DESCRICIN: se-la nica especie do seu xnero considerada un fsil vivente. Confera de folla perenne que acada os 25-35 m de altura. Forma piramidal e cortiza de cor parda-avermellada que se desprende en longas tiras verticais. Follas aciculares duns 12 cm de lonxitude, de cor verde-escura e envs verde-amarelento, que saen agrupadas en verticilos e de a o seu nome latino. Florece na primavera en inflorescencias dun ou outro sexo; as masculinas de cor amarela e as femininas verdes. Pia ovalada de cor verde, pardaagrisada madurar s dous anos. USOS: apreciado como ornamental.

29

Campus de Ourense.

Sequoia sempervirens (D. Don) Endl. NOMES VERNCULOS: sequoia comn, secuoya, secuoya roja. ORIXE: unha estreita franxa do oeste dos Estados Unidos, dende Oregn ata California. DISTRIBUCIN: en Galicia atpanse algns exemplares en parques e xardns. DESCRICIN: na actualidade o ser vivo mis alto do mundo a sequoia chamada Hyperium, ten 115,5 m e atpase no Parque Nacional de Redwood norte de San Francisco. Especie moi lonxeva, a mis vella coecida ten arredor dos 2 200 anos. Tronco recto con base de ata 7 m de dimetro, plas horizontais, porte piramidal e cortiza moi grosa, esponxosa, de cor pardavermella. Follas aciculares perennes, duns 2 cm, verde- escuras na face e no envs teen das bandas de estomas branco-azulados. Florece a finais do inverno ou principios da primavera. As inflorescencias sitanse separadas no mesmo p; as masculinas son pardo-amarelentas e as femininas verdes. Posen pequenas pias pardo-avermelladas e ovoides, que maduran s 8-9 meses despois da polinizacin. USOS: madeira de cor vermella e de moi boa calidade que se emprega na construcin e na ebanistara. Introducida en Europa no ano 1843, sendo moi sementada como ornamental. Sequoiadendron giganteum (Lindley) Buchholz NOMES VERNCULOS: sequoia xigante, secuoya gigante, wellingtonia. ORIXE: unha pequena rea da parte occidental da Serra Nevada en California. DISTRIBUCIN: en Espaa semntase con fins ornamentais dende mediados do sculo XIX. DESCRICIN: confera de folla perenne descuberta polos europeos no ano 1833. En volume o vexetal mis grande do mundo; a rbore chamada

30

As rbores.

General Sherman, situada en Giant Forest, tia 1486,9 m3. Poden medrar ata os 50-85 m de altura e chegan s 5-7 m de dimetro. A sequoia mis alta coecida chegaba s 94 m e tia 8,85 m de dimetro; a mis vella tia 3200 anos, contados nos seus aneis de medra. Cortiza parda-vermella, moi grosa e fibrosa, de ata 60 cm de ancho na base do tronco. A sa funcin protexe-la rbore do lume. Follas moi pequenas e rematadas en punta, de cor verde-escura e dispostas en espiral. principio da primavera saen as sas flores, situadas en inflorescencias separadas polo sexo; masculinas amarelas nos extremos das plas e femininas verdes. Pias pequenas de cor verde, maduran s 18-20 meses e poden quedar pechadas ata 20 anos, precisando do lume, dos esquos ou da accin dalgns insectos para abrrense. Tamn as sementes precisan do lume para xerminar e medrar sen a competencia doutras especies. USOS: a madeira das rbores maduras moi resistente descomposicin, en cambio fibrosa e quebradiza, polo que non vale para a construcin e emprgase para fins comerciais marxinais. As rbores novas son menos quebradizas e por iso existen cultivos madeireiros en California e na Europa occidental. Tamn se sementan para o seu uso como rbore do Nadal e moi empregada como ornamental en Europa, Estados Unidos, Australia e o Canad. NOMES VERNCULOS: ciprs dos ills, alcipreste dos ills, ciprs de los pantanos, ciprs calvo. ORIXE: sueste de Norteamrica, de Delaware a Texas. Hai oito millns de anos, no mioceno, tamn habitaba Europa. DISTRIBUCIN: en Europa introduciuse como ornamental en 1640. DESCRICIN: confera caducifolia que pode acada-los 30-50 m de altura. Pose unhas protuberancias leosas nas races que lle permiten respirar nas zonas pantanosas que conforman o seu hbitat. a rbore emblema de Louisiana. Copa en forma de

Taxodium distichum (L.) Rich.

31

Campus de Ourense.

pirmide nas rbores novas, cortiza grosa e fibrosa de cor pardaavermellada. Acculas dispostas en espiral ou estendidas, son pequenas e de cor verde-clara. As flores masculinas dispense en inflorescencias terminais colgantes de cor verde-amarelenta; as inflorescencias femininas teen cor verde e saen na base das inflorescencias masculinas. As pias son pequenas, arredondadas e de cor verde. Maduran no mesmo outono ou inverno do mesmo ano da floracin, adquirindo cor parda. USOS: moi empregado como rbore ornamental, tanto en estanques como en terreos mis secos. A sa madeira de boa calidade e moi duradeira. Emprgase nas construcin ar libre. Dicotyledonae ANGIOSPERMAE

NOMES VERNCULOS: tulipeiro, tulipero de Virginia, rbol de las tulipas, tulipfero americano. ORIXE: leste de Norteamrica. DISTRIBUCIN: frecuente en parques e xardns do norte da Pennsula Ibrica. DESCRICIN: rbore de folla caduca que medra rpido e acada os 45-65 m de altura. Cortiza acastaada con gretas nos exemplares de certa idade. Grandes follas pedunculadas e con catro lbulos, verde-escuras e co envs mis claro; no outono tornan a cores amarelas. Flores que lembran os tulipns, de cor verdeesbrancuxada, coa base alaranxada; medran solitarias no pice de cada pla. O froito unha infrutescencia cnica de cor parda-clara. USOS: gran valor ornamental pola sa floracin e a cor das follas no outono. unha das mis grandes plantas para as abellas melferas, dando un mel forte e de cor vermella-escura. A madeira de moi boa calidade e fcil de traballar. Da cortiza extrese a tulipirefina, alcaloide estimulante do corazn e o sistema nervioso.

Liriodendron tulipifera L.

FAMILIA: Magnoliaceae

32

As rbores.

NOMES VERNCULOS: loureiro, laurel. ORIXE: estndese por toda a rea mediterrnea, ata Asia Menor. DISTRIBUCIN: espontneo en Galicia, sendo unha especie sucesoria dos bosques de laurisilva do terciario. Na illa de Cortegada existe un pequeno bosque de loureiros, nico en Europa. DESCRICIN: pequena rbore de folla perenne, dioica, con ps machos ou femias, acada os 5 a 10 m de altura. Cortiza agrisada e lisa, copa densa e dun verde moi escuro. Follas coriceas de 5 a 10 cm de lonxitude, coa marxe enteira algo ondulada, face de cor verde-escura e envs mis plido. Posen clulas oleferas que lles confiren o seu caracterstico arrecendo. Florece entre marzo e abril, as flores son unisexuais debido aborto das estruturas dun dos sexos; amarelentas e agrupadas en inflorescencias de catro a seis flores. O froito unha baga ovoide e negra, denominada lorbaga (do latn "lauri baca"), que madura no comezo do outono pero que pode permanecer na rbore ata xaneiro. As sementes son diseminadas polas aves. USOS: especie leosa de gran valor histrico. A rama de loureiro smbolo do triunfo nas culturas mediterrneas e con ela corobanse os heroes e os poetas. Os estudantes na antigidade reciban unha rama de loureiro con froitos (de aqu deriva a palabra bacharelato: bacca laureatus). Cultivada nos xardns como rbore ornamental e tamn polas sas follas, utilizadas como condimento en culinaria, e polas sas propiedades medicinais, coecidas dende a antigidade, tales como tnico estomacal, carminativas e emenagogas. Tamn en forma de ungento resulta eficaz contra a reuma. A madeira, moi dura, de utilidade en marquetara e exhala un agradable arrecendo.

Laurus nobilis L.

FAMILIA: Lauraceae.

33

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: pltano, pltano de sombra. ORIXE: de acordo con algns autores, os pltanos de sombra proveen do cruce entre Platanus orientalis, do suroeste asitico, e Platanus occidentalis, da zona atlntica dos Estados Unidos. Esta hibridacin suponse que se produciu en Espaa, no sculo XVII, de a o seu nome latino. DISTRIBUCIN: pdese atopar por toda Galicia, ser cultivada e ocasionalmente naturalizada. DESCRICIN: rbore caducifolia de ata 35 ou 40 m. Tronco groso e dereito coa cortiza acastaada, que se desprende en placas e deixa ver manchas amareladas ou abrancazadas da cortiza interna. Follas grandes, cun longo pecolo, de tres a cinco lbulos triangulares e con forma de corazn na base, face de cor verde viva e envs mis claro. Florece en abril, mesmo tempo que aparecen as follas, e polinizada coa axuda do vento. Flores unisexuais, moi pequenas e de cor amarela ou verdosa, agrupadas en amentos esfricos colgantes; os amentos con flores femininas son de maior tamao. Froitos de cor parda, agrupados nunha infrutescencia globosa e colgante de 25 a 30 mm de dimetro, que permanece na rbore durante o inverno. USOS: moi utilizado con fins ornamentais nas cidades, por ter unha agradable sombra, ser resistente polucin e soportar ben a poda. A madeira, dura e resistente, adecuada para ebanistara, para elaborar xoguetes e ferramentas e para o contrachapeado.

FAMILIA: Platanaceae. Platanus hispanica Miller ex Mnchh.

34

As rbores.

NOMES VERNCULOS: liquidmbar, rbol del mbar. ORIXE: sur dos Estados Unidos, Mxico e Guatemala. DISTRIBUCIN: como rbore sementada ten unha distribucin moi extensa. DESCRICIN: rbore monoica que polo normal chega ata os 10-15 m de altura, e na natureza pode ser maior (de 20 a 35 m). Copa piramidal, cando nova, e cortiza moi fendida. Follas caedizas e similares s do freixo, coa face verde escura e o envs mis plido, que mudan de cor no outono. Florece de marzo a maio; as flores femininas sitanse en inflorescencias colgantes e as masculinas en acios erectos. O froito espiento e est composto por moitas pequenas cpsulas. USOS: popular rbore ornamental polas sas intensas cores outonais. Madeira de mala calidade, que se usa para facer pasta de papel. A resina, chamada estoraque, unha goma con poucas propiedades teraputicas e cheiro a mbar gris, de a o nome da rbore. Foi empregada como blsamo pulmonar, contra a citica, contra a debilidade nerviosa, etc. Mesturada co tabaco era fumada na corte dos emperadores mexicanos.

FAMILIA: Hamamelidaceae. Liquidambar styraciflua L.

35

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: castieiro, castao. ORIXE: sueste de Europa e Asia Menor. Non unha rbore autctona de Galicia. O seu espallamento parece ser anterior chegada dos romanos. DISTRIBUCIN: ben distribudo por toda Galicia, sendo mis abundante no oriente ourensn e sur de Lugo. DESCRICIN: o castieiro e moi lonxevo, ten a folla caduca e chega s 30 m de altura. O tronco groso e dereito e coa cortiza pardo-agrisada, lisa cando a rbore nova; coa idade torna agretada cunha cor acastaadaescura. Follas cun curto pecolo, forma de lanza e bordo aserrado, face verde-escura e envs algo mis plido. No outono as follas tornan a unha cor amarela e antes de caeren a pardo-escuro. Florece en maio-xuo, as flores son de cor amarelenta. As flores masculinas dispense en amentos e as femininas en grupos de tres, p das inflorescencias masculinas. O froito comestible, a castaa, con forma globosa e de cor parda-avermellada. As castaas maduran entre setembro e novembro; atpanse agrupadas en nmero de 2 a 3 nunha cpula espienta, o ourizo, que se abre na madurez por varias valvas. USOS: cultvase dende hai miles de anos pola madeira e polos froitos, as castaas, que no norte de Espaa foron a base da alimentacin para as persoas e os seus animais ata que se comezou a cultiva-la pataca. Se cadra por iso se celebra a colleita co magosto nos primeiros das de novembro. Tamn se emprega como ornamental e como medicinal, pois as follas e a cortiza teen propiedades astrinxentes.

FAMILIA: Fagaceae. Castanea sativa Miller

36

As rbores.

Fagus sylvatica L.

NOMES VERNCULOS: faia, haya. ORIXE: centro e oeste de Europa.

DISTRIBUCIN: en Galicia moi escasa. Podemos atopala nuns poucos lugares da provincia de Lugo, como por exemplo no Faial de Fontefermosa en Pedrafita do Cebreiro, na Devesa da Rogueira no Caurel e, nos Ancares. DESCRICIN: rbore caducifolia de ata 35-40 m de altura. Cortiza lisa e gris. Follas de cor verdeescura, mis plidas no envs, dispostas en horizontal, de xeito que non deixan pasa-los raios do sol; por iso nos faiais medran poucas plantas baixo as rbores. As flores saen mesmo tempo cs follas, en abril ou maio, e son unisexuais; dicir, son masculinas, agrupadas en amentos colgantes, de cor amarela, ou son femininas, de cor verde e agrupadas no extremo dos brotes. O froito o faiuco, que se dispn en grupos de 1 a 3, pechados nunha cpula cuberta de pelos. comestible e madura entre setembro e outubro. USOS: seleccionronse varios cultivares ornamentais. A madeira apreciada en carpintara, ebanistara e para fabricar parqus. Do froito extraase un aceite empregado na cocia no norte de Europa. cortiza atribenselle propiedades antifebrfugas e astrinxentes. Coa brea extrada da madeira combatase a tuberculose e tamn se empregaba como antisptico e desinfectante.

NOMES VERNCULOS: acieira, encina, carrasca. ORIXE: rexin Mediterrnea. DISTRIBUCIN: en Galicia mis ben escasa; atopmola nas zonas de clima mediterrneo da provincia de Ourense e Lugo. DESCRICIN: rbore ou mato perenne moi lonxevo, chega a acadalos 25 m de altura. O tronco ten a cortiza cincenta moi escura e moi gretada nos exemplares de certa idade. A acieira ten a copa de

Quercus ilex L.

37

Campus de Ourense.

forma arredondada e follas de pequeno tamao, coriceas, con forma variable, de elpticas a ovadas, marxe espienta ou lisa e cor verde-escura no face, envs mis claro e agrisado. Florece entre abril e maio. As flores son unisexuais; as masculinas en amentos pndulos de cor amarela e as femininas solitarias ou en grupos de dous sobre un pequeno pednculo. O froito unha landra de cor acastaada-escura e forma ovoide, que madura entre outubro e novembro. USOS: as landras da acieira son as mis doces. Noutras zonas da Pennsula Ibrica emprganse na alimentacin dos porcos e asadas na alimentacin humana. A madeira moi dura e imputrescible; emprgase na construcin, para elaborar carbn vexetal, etc. A sa lea moi bo combustible. A cortiza, como a do resto dos Quercus, ten propiedade astrinxente ser rica en taninos; en Marrocos sana para curti-lo coiro.

Quercus robur L. NOMES VERNCULOS: carballo comn, roble comn. ORIXE: Europa e Asia occidental. DISTRIBUCIN: a rbore mis tpica de Galicia. Distribese espontnea por tdalas provincias galegas. DESCRICIN: rbore caducifolia que pode acadar ata 40 m de altura. Cortiza lisa e agrisada nos ps novos, co tempo torna gretada e apardazada. Follas cun curto pecolo e con lbulos de cor verde-escura; mis plidas no envs e acastaadas no outono. As flores son unisexuais e medran entre abril e maio; as masculinas sitanse en amentos colgantes verde-amarelentos, as femininas solitarias final dun longo pednculo. O froito unha landra pedunculada, ovoide e de cor acastaada, que madura no outono.

38

As rbores.

USOS: ornamental, existen algunhas variedades. A lea e a madeira son moi boas; a lea ter un elevado poder calorfico e a madeira por ser de excepcional calidade. A cortiza contn taninos e por iso se pode empregar para curtir peles. NOMES VERNCULOS: carballo americano, roble americano. ORIXE: leste de Norteamrica. DISTRIBUCIN: pdese atopar por toda Galicia ser moi empregado nas repoboacins forestais; s veces pode aparecer naturalizado. DESCRICIN: rbore caducifolia de 25 m ate 43 m de altura. Tronco de cortiza lisa e gris nos exemplares novos, escurecendo e agretando nos maduros. Follas grandes, con pecolo e con 4-5 pares de lbulos angulares co estremo mis ou menos espiento; cor verde-escura que torna a vermello no outono. Florecen a mediados da primavera, sendo polinizados polo vento. Flores unisexuais; as masculinas agrupadas en feixes de amentos colgantes, as femininas son pequenas, agrupadas por pares, pedunculadas e de cor vermella. O froito unha landra de 2-3 cm, ovoide, de cor acastaada-agrisada e situada sobre un pequeno pednculo. USOS: a madeira emprgase en construcin, carpintara e ebanistara. rbore con moito valor forestal, menos esixente e de crecemento mis rpido cs especies autctonas. A coloracin das follas no outono confire a este carballo un grande atractivo para o seu uso ornamental.

Quercus rubra L.

39

Campus de Ourense.

Quercus suber L. NOMES VERNCULOS: sobreira, corticeira, cortizo, alcornoque. ORIXE: rexin mediterrnea occidental. DISTRIBUCIN: especie autctona que atopamos nas zonas mis clidas das ras, onde non moi abundante, e que se estende cara interior e cara sur polos vales fluviais. Polo ro Sil chega ata o Bierzo. Polo norte podemos atopala na desembocadura do ro Eume. DESCRICIN: rbore robusta de ata 25 m de altura, co tronco curto, groso e dereito. Cortiza agrisada, agretada, que descortizar pasa de vermella a anegrazada. Follas de 2,5 a 10 cm de lonxitude, persistentes e coriceas, co bordo enteiro ou dentado-espiento. Face de cor verde-escura e envs esbrancuxado. Florece entre maio e xuo, pero pode prolongarse ata o outono. Srvese do vento para a sa polinizacin. As flores son unisexuais; as masculinas agrupadas en amentos colgantes e as femininas solitarias ou en pequenos grupos. O froito unha landra ovoide, de cor acastaadaavermellada, que madura entre setembro e xaneiro. USOS: a cortiza sase na fabricacin de rollas, tapns, cortizos tradicionais, etc. As landras son un bo alimento para o gando. A lea e o carbn son de boa calidade. No ano 1667 o cientfico R. Hooker descubriu na cortiza a estrutura celular dos seres vivos.

40

As rbores.

NOMES VERNCULOS: chopo canadense, lamagueiro do Canad, lamo mouro, chopo del Canad. ORIXE: grupo moi polimorfo de hbridos obtidos mesturar Populus deltoides e Populus nigra. DISTRIBUCIN: ornamental e en repoboacins forestais por todo o mundo. DESCRICIN: rbore caducifolia, dioica, con ps machos ou femias, de ata 25-30 m de altura. Tronco dereito cunha cortiza que co tempo fende longo; de cor gris ou pardoagrisada. Follas grandes, verdes, de forma triangular, base con forma de corazn e bordo dentado. Floracin nos meses de febreiro a marzo (antes de apareceren as follas) e o vento o que axuda na sa polinizacin. Flores unisexuais agrupadas en amentos colgantes. O froito unha cpsula. USOS: fins ornamentais e, medrar rapidamente, para a producin de madeira. Emprgase para carpintara e para elaborar pasta de papel.

FAMILIA: Salicaceae. Populus x canadensis Moench

41

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: tamargueira, tamarxeira, taray, taraje. ORIXE: oeste da rexin Mediterrnea, norte de frica e Illas Canarias. DISTRIBUCIN: en Galicia unha rbore sementada ou naturalizada; podemos atopala nas costas das provincias da Corua e Pontevedra. DESCRICIN: rbore ou mato caduco de ata 6-8 m de altura. Cortiza agretada e de cor parda, plas delgadas e flexibles. Follas como escamas, moi pequenas e de cor verde-azulada, dispostas en forma helicoidal e cubrndose unhas s outras como tellas. As flores son hermafroditas, moi pequenas, cor branca ou rosa e dispostas en densos acios; desenvlvense mesmo tempo cs follas, en abril ou xuo. O froito unha cpsula de 3 caras, de cor rosa-clara e contn varias sementes que teen un longo penacho de pelos. USOS: moi empregado como rbore ornamental en zonas litorais, xardns ou beiras de estradas, ser moi resistente salinidade e polucin. A cortiza e as follas en como infusin emprganse astrinxente; a cortiza da raz emprgase como diurtico, sudorfico e aperitivo.

Tamarix gallica L.

FAMILIA: Tamaricaceae.

42

As rbores.

FAMILIA: Tiliaceae. Tilia americana L. NOMES VERNCULOS: tileiro americano, tilo americano. ORIXE: leste de Norteamrica, nordeste de Estados Unidos e sueste de Canad. DISTRIBUCIN: en Galicia unha rbore utilizada como ornamental. DESCRICIN: rbore de tamao mediano que pode acadar ata os 30 m de altura. Cortiza fendida e de cor gris ou acastaada. Follas caducas de 10 a 15 cm de lonxitude, con forma de corazn e bordo dentado, face verde-escura e envs algo mis plido. Florece en xuo e xullo; as flores estn dispostas en inflorescencias colgantes nas axilas das follas, sostidas por unha brctea. Froito leoso e seco, pequeno e con forma de globo. USOS: ten moitos usos medicinais. O mis coecido o emprego da infusin de flores ou follas como un analxsico chamado tila.

43

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: lodoeiro, lidueiro, lodn bravo, almez. ORIXE: rexin Mediterrnea. DISTRIBUCIN: en Galicia atopmolo cultivado ou naturalizado, en zonas con clima mediterrneo, sendo abundante na cidade de Ourense. DESCRICIN: moi lonxevo, chega a acada-los 20 m de altura. Tronco dereito e curto, de cortiza lisa e cincenta. Follas caducas, simples, pecioladas, forma lanceolada, rematadas en punta aguda retorcida e co bordo dentado, cor verde-escura na face e mis plidas no envs. unha rbore androdioica, dicir, uns individuos s teen flores unisexuais masculinas, mentres que outros teen flores hermafroditas. Flores solitarias ou en pequenas inflorescencias, amarelentas e cun longo pednculo; aparecen en abril ou maio mesmo tempo que saen as follas. O froito unha pequena cereixa comestible de sabor doce; ten cor verde e torna negra madurar a finais do vern ou primeiros do outono. USOS: moi sementada con fins ornamentais ter moita resistencia polucin. A madeira elstica, hidrfuga e duradeira; ten utilidade para fabricar remos, utensilios agrcolas, sendo ademais bo combustible. O froito e as follas presentan propiedades astrinxentes, antihemorrxicas e antidiarreicas.

Celtis australis L.

FAMILIA: Ulmaceae.

44

As rbores.

Ulmus minor Mill. NOMES VERNCULOS: ulmeiro, olmo, negrillo. ORIXE: norte de frica, suroeste de Asia e Europa. DISTRIBUCIN: unha especie que foi sementada dende tempos moi antigos, por iso non se coece ben a sa orixe no pais. Medra espontneo nalgns ros de Galicia. DESCRICIN: rbore de ata 2030 m de altura e porte arredondado. Cortiza lisa e de cor acastaadaagrisada, moi fendida e mis escura cos anos. Algunhas plas presentan cortiza coma a das sobreiras, formando cristas lonxitudinais. As follas son caducas e de cor verdeintensa, teen un curto pecolo, forma ovada, bordo aserrado e rematan en punta. Flores moi pequenas de cor verde, que se agrupan en inflorescencias a principios da primavera. O froito unha pequena semente con unha que o rodea. USOS: sementada como ornamental. A sa madeira foi moi apreciada, pero dende comezos do sculo pasado por mor da grafiose, unha enfermidade producida por un fungo, unha especie moi escasa.
FAMILIA: Theaceae. Camellia japonica L.

NOMES VERNCULOS: camelia, camelio comn. ORIXE: Asia oriental. DISTRIBUCIN: empregada como ornamental dende hai centos de anos no Oriente. Trada a Europa polos misioneiros xesutas; en Galicia a sa presenza remntase a principios do 1800. DESCRICIN: arbusto ou pequena rbore de folla perenne, medra pasenio acadando os 5-10 m de altura. Follas verde-escuras, mis plidas no envs, con pednculo, textura de coiro, beiras dentadas e rematadas en punta. As flores son grandes e medran solitarias no pice de cada pla. A cor e a data da floracin varan segundo a

45

Campus de Ourense.

variedade: a cor vai do branco vermello, pasando polo rosa, e a floracin pode darse no outono, inverno ou a comezo da primavera. O froito unha cpsula esfrica que protexe as sementes; algunhas variedades non o producen. USOS: mato de gran valor ornamental pola sa floracin; moi popular en todo o mundo. Existen mis de 2000 variedades diferentes e cada ano aumenta este nmero apareceren outras novas. Das sas sementes extrese un aceite, o aceite de t ou aceite de camelia, que retn a humidade e se empregou como acondicionador do cabelo e para trata-la pel. As xaponesas emprgano para tinxi-lo cabelo e na China o principal aceite de cocia nalgunhas das sas provincias.

46

As rbores.

NOMES VERNCULOS: acivro, acebo. ORIXE: Europa, norte de frica e oeste de Asia. DISTRIBUCIN: unha especie autctona, mis abundante na parte oriental de Galicia, onde chega a formar pequenos bosques: Serra de San Mamede, Os Ancares, O Caurel, etc. Non rara a sa presenza no resto do pas en zonas sombras de bosques caducifolios. DESCRICIN: pequena rbore de folla perenne, dioica, con ps machos ou femias. Alcanza os 15 m nos individuos mis vellos e normalmente non supera os 5 ou 8 m. Cortiza lisa de cor agrisada e copa baixa, de forma cnica, moi ramalluda. Follas de 6 a 8 cm de lonxitude, persistentes, coriceas, co bordo ondulado e espiento. A cor verde escura, brillante na face, mis plida no envs. Florece entre abril e maio; as pequenas flores son de cor branca e estn situadas nas axilas das follas. O froito de cor vermella, ten de 7 a 8 mm de dimetro; asemllase a unha baga e madura a mediados do outono ou no inverno. USOS: fins ornamentais, especialmente no Nadal, por iso est prohibida a colleita de ps e plas, as como a comercializacin de exemplares silvestres. A madeira moi apreciada para o traballo do torno e a ebanistara. Tamn tivo certa utilidade en medicina popular: as follas como diurtico e laxante, a cortiza como febrfuga, os froitos como purgante e, en grandes doses, como vomitivo. Ten un importante valor ecolxico por ser refuxio e reserva de alimento invernal para moitos animais.

Ilex aquifolium L.

FAMILIA: Aquifoliaceae.

47

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: rbedo, albedro, esbedro, madroo. ORIXE: rexin mediterrnea e costa atlntica do sur de Europa. DISTRIBUCIN: espontnea nas zonas clidas e bacas dos ros de toda Galicia. DESCRICIN: arbusto ou pequena rbore de folla perenne que poder chegar ata os 10 m de altura. Tronco curto con cortiza parda-avermellada, agretada e caediza cando vella. Follas algo coriceas, co bordo dentado, de cor verde-escura, mis claras no envs. Florece no outono ou principio do inverno, sendo os insectos os que axudan na polinizacin. As pequenas flores son hermafroditas e de cor brancaverdosa, agrupadas en inflorescencias colgantes. O froito unha baga comestible de cor vermella-escura que en Ourense chamado morogo, madura en novembro ou decembro do ano seguinte, coincidindo coa nova floracin. USOS: empregada con fins ornamentais. Os froitos serven para elaborar licores, aromatizar augardentes e preparar marmelada. As follas e a cortiza son astrinxentes e como tal combaten diarreas e disentera. As follas tamn teen propiedades antispticas. A madeira tense utilizado no traballo do torno.

Arbutus unedo L.

FAMILIA: Ericaceae.

48

As rbores.

NOMES VERNCULOS: pitsporo de hojas tenues. ORIXE: nativo de Nova Zelandia. DISTRIBUCIN: en xardns. DESCRICIN: pequena rbore que acada os 10 m de altura. Cortiza de tronco lisa e gris-escura. Follas ovaladas e perennes, duns 6 cm de lonxitude, coa marxe ondulada e cor verde-clara. Pequenas flores que saen a finais da primavera; dispense solitarias ou en inflorescencias nas axilas das follas e teen cor prpura moi escura. O froito unha pequena cpsula verde e arredondada, negra madurar. USOS: rbore ornamental da que existen no mercado varios cultivares con diferentes cores nas follas. FAMILIA: Rosaceae. Cotoneaster horizontalis Decne.

FAMILIA: Pittosporaceae. Pittosporum tenuifolium Gaertn.

NOMES VERNCULOS: cotoneaster, griolera, espia de pescado ORIXE: oeste da China. DISTRIBUCIN: en parques e xardns. DESCRICIN: mato que estende as sas plas na horizontal e como moito acada o metro de altura. As follas son ovaladas, caducas ou semicaducas, de pequeno tamao e cor verde-escura, co envs piloso. Flores pequenas, rosas ou brancas, saen nas axilas das follas en maio-xuo. O froito unha baga vermella e venenosa, que madura a partir do mes de agosto e permanece moito tempo nas plas. USOS: mato ornamental empregado para tapizar superficies, facer bonsais ou en sebes.

49

Campus de Ourense.

Crataegus monogyna Jacquin NOMES VERNCULOS: estripeiro, escambrn, majuelo, espino albar. ORIXE: Europa. DISTRIBUCIN: campos e montes de toda Galicia. DESCRICIN: pequena rbore caducifolia que como moitas rosceas ten espias; acada os 4-10 m de altura. Cortiza agretada e de cor parda-alaranxada. As follas son pequenas e de cor verde-escura, mis plidas no envs, con lbulos irregulares en nmero variable, aserradas no bordo e cun longo pecolo. Florece nos meses de abril e maio; as pequenas flores teen un arrecendo moi agradable, son hermafroditas, cos ptalos brancos e dispostas en pequenas inflorescencias. O froito vermello e semella unha pequena cereixa, madura entre setembro e outubro, permanecendo na rbore no inverno, polo que un recurso trfico para moitos animais na estacin da escaseza. USOS: ornamental, existindo varios cultivares e hbridos con outros arbustos do mesmo xnero. Tamn se emprega como patrn rstico para enxertar froiteiras da mesma familia e para facer sebes que pechen as fincas. Malus floribunda Van Houtte. NOMES VERNCULOS: maceira de flor, manzano silvestre japons. ORIXE: Xapn. DISTRIBUCIN: rbore ornamental moi empregada en todo tipo de parques e xardns. DESCRICIN: pequena rbore de folla caduca, acada os 3-5 m de altura. Follas ovais coa base arredondada e coas beiras dentadas, face de cor verdeescura e envs mis plido. Espectacular floracin na primavera, coas plas anda espidas e pequenas flores de cor vermella e rosa, dispostas en acios. Froitos no vern, esfricos e de cor amarela. USOS: unha das mis fermosas maceiras ornamentais pola cor das flores na primavera, dos froitos no vern e das follas no outono.

50

As rbores.

Prunus laurocerasus L. NOMES VERNCULOS: loureiro real, loureiro romano, falso loureiro, laurel cerezo, lauroceraso. ORIXE: sueste de Europa e suroeste de Asia. DISTRIBUCIN: pdese atopar en parques e xardns as veces salvaxe na natureza, sendo considerada unha planta invasora, pois as aves comen os froitos e a dispersan. DESCRICIN: pequena rbore perenne que acada os 10 m de altura. A copa arredondada e a lisa cortiza ten cor parda-agrisada. As follas son grandes, lanceoladas, brillantes, coa marxe lisa e de cor verde-escura, mis claras no envs. Florece nos meses de abril e xuo; as flores son de cor branca e dispense en acios erectos, seren polinizadas tornan en froitos parecidos s cereixas e de cor vermella, que na madureza escurecen. USOS: rbore con valor ornamental cultivada nas zonas tempers de Europa. As follas empregronse como narctico ou antiespasmdico, sedante, pero son venenosas para o homes e os animais. Prunus serrulata Lindley NOMES VERNCULOS: cerdeira do Xapn, cerezo japons. ORIXE: leste de Asia, Xapn, Corea e China. DISTRIBUCIN: moi empregada como rbore ornamental. DESCRICIN: pequena rbore de folla caduca de 8 a 12 m de altura, pode chegar ata os 20 m. Cortiza acastaada ou agrisada,

51

Campus de Ourense.

follas arredondadas, de marxe simple ou dobremente aserrada e de cor verde-escura, vermellas no outono. Flores brancas ou rosadas en acios, que aparecen mesmo tempo cs follas, en abril ou maio. O froito unha cereixa de cor escura, non comestible. USOS: en Xapn est considerada como emblema nacional e forma parte do patrimonio do pas. A sa floracin un dos eventos mis esperados inicio da primavera. unha rbore de gran valor ornamental e moi cultivada.

Prunus spinosa L. NOMES VERNCULOS: abrueiro, bruo, ameixeira brava, endrino, ciruelo silvestre. ORIXE: Europa e oeste de Asia. DISTRIBUCIN: atopmola por toda Galicia pero e mis abundante na beiramar. DESCRICIN: arbusto espiento de folla caduca que acada os 4 m de altura. Forma grandes matos producir novos brotes pola raz. A cortiza tena lisa e de cor parda-escura. As follas son de cor verde-escura, forma oval lanceolada, cun curto pecolo, bordo aserrado e co pice rematado en punta. Florece entre marzo e abril antes de que lle saian as primeiras follas, sendo as flores pequenas e de cor branca. O froito unha pequena drupa globosa chamada abruo; madura entre setembro e outubro, ten cor azul-escura e sabor acedo. USOS: en Navarra o abruo mestrase con anisete para elaborar patxarn. En Galicia fanse licores mesturalos con augardente. Dende a antigidade cocenselle virtudes medicinais: as flores e follas teen propiedades lixeiramente laxantes e diurticas, o froito e moi astrinxente. Desenvolvronse variedades de uso agronmico.

52

As rbores.

NOMES VERNCULOS: cerdeira de flor, cerezo de flor, cerezo de primavera. ORIXE: nativa do Xapn. DISTRIBUCIN: moi sementada como ornamental. DESCRICIN: mediana rbore de folla caduca de ata 10 m de altura. Follas ovaladas ou ovado-lanceoladas, simples, coa marxe aserrada e de cor verdeescura, amarelas no outono. Flores en acios, que poden ser de cor branca ou rosa, e que aparecen antes cs follas (a finais de marzo ou abril). O froito unha cereixa de cor escura. USOS: as cerdeiras de flor en Xapn estn consideradas emblema nacional e forman parte do patrimonio do pas. A sa floracin un dos eventos mis esperados inicio da primavera: a festa do Hanami. NOMES VERNCULOS: capudre, cancereixo, cornabude, escornabois, serbal de los cazadores. ORIXE: Europa, centro e norte de Asia. DISTRIBUCIN: citado en tdalas provincias de Galicia, mis abondoso nas montaas orientais e meridionais de Galicia: Macizo Central e Oriental Ourensn, O Caurel, Ancares. DESCRICIN: rbore pequena de 8-15 m e forma cnica. Cortiza agrisada, lisa cando novos e agretada medraren. Follas caducifolias, duns 20 cm e compostas duns 15 fololos, con forma de lanza, dentados e de cor verde-escura, envs verde-azulado. As flores son moi pequenas e de cor branca, agrpanse en inflorescencias que saen a finais da primavera, entre maio e xuo. O froito pequeno, arredondado e vermello-

Prunus subhirtella Miq.

Sorbus aucuparia L.

53

Campus de Ourense.

alaranxado; madura entre setembro e outubro, e persiste na rbore durante parte do inverno. USOS: estimada como ornamental, existindo moitos cultivares. A madeira tense empregado para fabricar ferramentas. O froito e a cortiza teen propiedades astrinxentes, o froito ademais antiescorbtico. As follas e a cortiza conteen taninos e emprganse para curti-las peles. O froito buscado por gran cantidade de aves, para as que supn un importante alimento invernal; para os homes cru velenoso. Cos froitos obtense unha augardente usada na elaboracin dos bos vodkas rusos. FAMILIA: Fabaceae. Albizia julibrissin (Willd.) Durazz.

NOMES VERNCULOS: acacia de Constantinopla, acacia persa, rbol de la seda. ORIXE: sueste e leste de Asia, dende Irn ata a China e Corea. DISTRIBUCIN: en Galicia s se pode atopar sementada. DESCRICIN: pequena que rbore caducifolia acada os 8-12 m de altura. Tronco coa cortiza lisa de cor parda-escura. As follas son compostas de 20 a 40 cm de longo, con 6-12 pares de pinnas, subdivididas sa vez en 20-30 pares de pequenos fololos de cor verde-escura. As pequenas flores dispense en inflorescencias e son moi visibles teren grandes e numerosos estames de cor rosa; florece no vern e primeiros do outono. O froito un legume duns 10-15 cm de longo. USOS: introducida en Europa a mediados do sculo XVII como rbore ornamental. En Xapn e Estados Unidos unha especie invasora. A cortiza empregbase para cura-las feridas e como vermicida.

54

As rbores.

Cercis canadensis L. NOMES VERNCULOS: ciclamor do Canad, rbol del amor americano. ORIXE: leste de Norteamrica. DISTRIBUCIN: en Galicia unha rbore ornamental. DESCRICIN: pequena rbore de folla caduca que chega a acada-los 6-10 m de altura. Tronco de cortiza lisa e cor acastaada-escura. Follas en forma de corazn, cor verdeescura, mis plidas no envs e bordos enteiros; difernzanse das do C. Siliquastrum en que rematan en punta e son un pouco mis pequenas. As flores son pequenas e con ptalos cor rosa; dispense en inflorescencias que aparecen de marzo a maio antes de que saian as follas. O froito e un legume aplanado, seco, de cor acastaada, duns 7,5 cm de lonxitude, que contn sementes planas de cor acastaada. USOS: rbore ornamental da que existen no mercado varios cultivares. Os indios americanos coman as flores cras ou fervidas e as sementes tostadas. Cercis chinensis Bunge
NOMES VERNCULOS: ciclamor da China, cercis arbustivo. ORIXE: centro de China. DISTRIBUCIN: parques e xardns. DESCRICIN: pequena rbore moi parecida s outras do xnero. Chega s 3,5 m de altura. Follas caducifolias, alternas, con forma de corazn e cor verde. Flores moi numerosas de cor rosa, prpura ou violeta, aparecen de marzo a abril antes de que saian as follas. O froito un legume plano con varias sementes. USOS: rbore e mato ornamental, estimado pola sa floracin.

55

Campus de Ourense.

Cercis siliquastrum L. NOMES VERNCULOS: rbore do amor, ciclamor, algarrobo loco, rbol del amor, rbol de Judas. ORIXE: sur de Europa e Asia. DISTRIBUCIN: en Galicia moi empregado con fins ornamentais. DESCRICIN: pequena rbore de folla caduca de 4 a 5 m de altura. Tronco de cortiza lisa, moura e copa irregular, cunha certa forma de parasol. Follas arredondadas de 7 a 12 cm de lonxitude, de cor verde na face e glaucas no envs. Pequenas flores de cor rosa e dispostas en acios, que aparecen en marzo ou abril longo das plas, antes de que saian as follas. O legume permanece na rbore moito tempo, de cor acastaadavermella, de 6 a 10 cm de lonxitude e contn moitas sementes. USOS: boa para usos ornamentais ser resistente seca, s solos con cal e soportar ben a calor do vern e o fro do inverno. En ocasins utilzase como mato ornamental pola sa follaxe, con moitas plas dende o solo.

56

As rbores.

NOMES VERNCULOS: sfora, acacia do Xapn, rbol de las pagodas. ORIXE: China, Corea. DISTRIBUCIN: cultivado en Amrica, Xapn (onde foi descrito para a ciencia) e Europa. En Espaa empregada como rbore ornamental dende o sculo XVIII. DESCRICIN: rbore de folla caduca que medra pasenio, ata chegar a unha altura de entre os 5 e os 20 m. Copa ampla e tronco recto coa cortiza rugosa, fendida e escura. Follas compostas de 15 a 20 cm de lonxitude, con 11 a 13 fololos aguzados verde-escuros na face e glaucos no envs. As flores saen fin do vern, cando xa rematou a floracin da maior parte das outras rbores; arrecenden moi ben e estn dispostas en acios terminais. Son de cor branca-crema, pequenas e moi visitadas polas abellas. O froito un legume de cor verde e de gran tamao, de 5 a 8 cm de lonxitude, que permanece bastante tempo na rbore. USOS: ornamentais; emprgase como rbore de aliacin e en xardns, ser rstica, ter boa sombra, aturar ben a friaxe, a calor e as podas fortes. Tdalas partes da planta conteen un principio purgante tan activo que mesmo tornea-la madeira se poden padecer clicos.

Sophora japonica L.

57

Campus de Ourense.

FAMILIA: Proteaceae. Grevillea lanigera A.Cunn. ex R.Br.

ORIXE: Vitoria e Nova Gales do Sur en Australia DISTRIBUCIN: sementada en Europa dende 1792. DESCRICIN: mato de formas arredondadas e perenne, que chega a pasar do metro de altura. Pequenas follas peludas de cor verdeagrisada. As flores son de cor vermella ou rosa e branco, poden medrar en calquera data do ano pero principalmente final do inverno e comezos da primavera. USOS: mato ornamental cunhas cantas variedades que acadan diferentes formas medraren. FAMILIA: Cornaceae Cornus sanguinea L.

NOMES VERNCULOS: sangomio, rbore da rabia, cornejo. ORIXE: Europa e Asia occidental. DISTRIBUCIN: oriente das provincias de Ourense e Lugo. DESCRICIN: arbusto caducifolio, que acada entre os 2 e os 4 m de altura. Cortiza parda con pequenas estras; a das plas de cor vermella coma o sangue e de a lle vn o nome de sangomio. Follas ovaladas e pecioladas, de cor verde-intensa na face e mis plidas no envs, que no outono tornan a cor vermella. Flores hermafroditas, brancas, pequenas e agrupadas en inflorescencias que en primavera saen do extremo das plas. O froito unha drupa globosa de cor negra ou vermella, que madura no outono. USOS: ornamental; a madeira ten utilidade en cestara e tornara. Os froitos e a cortiza son febrfugos, pois conteen cido saliclico. O nome de rbore da rabia alude a unha suposta virtude antirrbica. A cortiza utilizada como purgante, depurativo e antirreumtico; tamn se empregou para curti-lo coiro ou cocida contra a sarna.

58

As rbores.

NOMES VERNCULOS: lilo de California, ceanoto. ORIXE: endmico de California e Oregn. DISTRIBUCIN: parques e xardns. DESCRICIN: mato ou pequena rbore perenne que no seu hbitat orixinal chega s 6 m de altura, existindo variedades ornamentais tapizantes que non pasan dos 0,5 m. As follas son de cor verde-escura, brillantes, pequenas, de forma oval e marxe dentada. Florece na primavera e flores saen en as pequenas inflorescencias de cor azul, raramente brancas. Sementes dentro de cpsulas. USOS: ornamental da que se teen desenvolvido varias variedades, sendo unha das especies do xnero mis sementada. FAMILIA: Sapindaceae. Koelreuteria paniculata Laxm.

FAMILIA: Rhamnaceae. Ceanothus thyrsiflorus Eschsch.

NOMES VERNCULOS: jabonero de la China, rbol de los farolitos. ORIXE: leste da China, naturalizado en Corea e Xapn. DISTRIBUCIN: en Galicia atopmola en parques e xardns. DESCRICIN: rbore caducifolia de ata 12 m de altura. Forma arredondada e cortiza rugosa, con estras lonxitudinais e cor acastaada-clara. Follas compostas con 6 ou 9 pares de fololos, dentados no bordo e de cor verde-escura; tornan amarelas no outono. As pequenas flores de cor amarela medran entre os meses de xullo a agosto, dispndose en grandes inflorescencias piramidais. O froito unha cpsula cnica con tres valvas, de cor acastaadaavermellada madurar, que contn tres sementes de cor negra.

59

Campus de Ourense.

USOS: ornamental pola beleza da sa follaxe. A floracin e os froitos persistentes no inverno. Sementado na China dende hai 3000 anos, en Espaa dende o sculo XIX. O nome de jabonero de la China venlle por conter saponina e producir espuma que se pode empregar para limpar.

NOMES VERNCULOS: castieiro de Indias, castieiro das bruxas, castao de Indias. ORIXE: nunha pequena zona no sueste de Europa, os Balcns. DISTRIBUCIN: doada de atopar en avenidas, parques e xardns de toda Galicia. DESCRICIN: acada os 30 m de altura. Copa arredondada e cortiza estriada de cor parda-escura nas rbores maduras. Follas cun largo pecolo e compostas por 5-7 fololos, grandes e dentados, de cor verdeescura, que tornan a cores amarelas no outono. Flores amarelobranquecinas, dispostas en grandes inflorescencias erguidas que medran a finais da primavera. A semente unha castaa que vai en grupos de tres nun froito espiento de cor verde que abre por tres valvas.

FAMILIA: Hippocastanaceae. Aesculus hippocastanum L.

60

As rbores.

USOS: moi sementada como rbore de sombra estar aclimatada nos pases temperns. O seu nome cientfico hippocastanum quere dicir castaa de cabalo, xa que se lle daba de alimento gando; polo seu amargor e toxicidade non se emprega para a alimentacin humana. Na medicina tradicional empregouse para afeccins do aparato circulatorio; na actualidade os seus principios activos son empregados para elaborar mencias e xamps.

NOMES VERNCULOS: pradairo campestre, moscn, arce campestre, arce menor. ORIXE: grande parte de Europa e suroeste de Asia. DISTRIBUCIN: en Galicia unha rbore ornamental que se pode atopar naturalizada en Ourense, Ribadeo e Lugo. DESCRICIN: rbore caducifolia que chega s 10-15 m de altura. Tronco curto e cortiza acastaada, fendida e escamuda cos anos. Follas con 5 lbulos e cun longo pecolo, cor verde-escura na face e mis plida no envs; no outono viran a cores amarelas. As pequenas flores saen en maio mesmo tempo cs follas; teen cor verde-amarelenta e agrpanse en inflorescencias corimbosas. O pequeno froito madura no outono, sendo unha dobre smara coas s opostas. USOS: ornamentais e tamn se emprega a sa madeira que dura e compacta, moi estimada en carpintara, ebanistara e como combustible. A cortiza ten propiedades astrinxentes aproveitadas en cosmticos.

Acer campestre L.

FAMILIA: Aceraceae.

61

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: arce de Capadocia, arce del Cucaso. ORIXE: Asia, dende a Turqua, polo Cucaso, o Himalaia ata o suroeste da China. DISTRIBUCIN: en Galicia s se pode atopar en parques e xardns ser unha especie empregada como ornamental. DESCRICIN: rbore de folla caduca que acada alturas de ata 20 m. Cortiza gris e lisa. Follas duns 10 cm de lonxitude, con 5-7 lbulos e cor verde-brillante, amarela-brillante no outono. Flores que saen na primavera en pequenas inflorescencias, erguidas, de cor verde-amarela. Froito con s estendidas e duns 4 cm de lonxitude. USOS: ornamental. NOMES VERNCULOS: pradairo xapons, arce palmado japons. ORIXE: Xapn, China e Corea. DISTRIBUCIN: en Galicia unha planta ornamental. DESCRICIN: pequena rbore ou mato de folla caduca, pode acadar alturas de 6-15 m. Cortiza lisa, parda ou agrisada. Follas de 4 a 12 cm de lonxitude e anchura, con forma de palma e con 5 a 7 lbulos profundos, aserrados nas beiras. Teen cor verde e tornan vermellas ou amarelas no outono. As pequenas flores prpuras estn dispostas en inflorescencias e medran na primavera o sa-las follas novas. Froito en das smaras con s, duns 2 cm de lonxitude.

Acer cappadocium Gled.

Acer palmatum Thunb.

62

As rbores.

USOS: empregada nas tcnicas bonsai e como ornamental no Xapn dende hai sculos; na actualidade moi empregada en xardinera en Europa e Norteamrica o poder medrar nas reas tempers do mundo. moi decorativa polas cores das follas, existindo unha grande variedade de cultivares. NOMES VERNCULOS: pradairo comn, falso pltano, sicmoro, arce blanco. ORIXE: sur e centro de Europa, atpase tamn no oeste da Asia. DISTRIBUCIN: comn en parques e xardns e espontneo nas ribeiras dos ros de Lugo e Ourense. DESCRICIN: pode acadar ata 30 m de altura. Tronco dereito coa cortiza lisa e agrisada que cos anos torna agretada e escamuda. Follas caducifolias cun longo pecolo de cor vermella e cinco lbulos dentados, cor verde-escura na face e gris-azulada no envs; no outono tornan a cores amarelo-douradas. As pequenas flores saen na primavera e poden ser hermafroditas ou unisexuais, cor amarela-verdosa e agrupadas en inflorescencias colgantes. O froito madura final do vern e ten das s de cor vermella. USOS: moi empregado como ornamental. A sa dura madeira moi estimada en carpintara, tornara e ebanistara, sendo por outra banda a sa lea un combustible. As sas follas, os froitos e a cortiza das races tense utilizado como astrinxentes.

Acer pseudoplatanus L.

63

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: naranjo trifoliado, naranjo espinoso. ORIXE: China. DISTRIBUCIN: rbore froiteira e ornamental. DESCRICIN: pequena rbore de folla caduca, emparentada coa laranxeira e o limoeiro. Acada os 3 a 5 m de altura e ten espias verdes, grandes e duras. Follas con tres ou cinco fololos, coriceas e verdeescuras. As flores son de cor branca e medran na primavera antes de que saian as follas, illadas ou a pares nas axilas das espias. O froito unha laranxa pequena e aceda, que ten cor verde e vira a amarela madurar. USOS: pola sa resistencia friaxe emprgase como base para enxertar outras rbores produtoras de ctricos, como o mandarino. A laranxa na China utilizada para preparar doces e mencias. Sementada dende hai sculos no norte da China e dende o sculo VIII en Xapn, na actualidade moi sementada con fins ornamentais ou para facer sebes espientas, en Europa, Asia e Amrica do Norte.

FAMILIA: Rutaceae. Poncirus trifoliata (L.) Raf.

64

As rbores.

NOMES VERNCULOS: alfaneiro Chins, ligustro chins, alfaneiro da China, aligustre de China. ORIXE: China. DISTRIBUCIN: podmola atopar en moitos parques de Galicia; non se atopou naturalizada. DESCRICIN: arboria sempreverde de 4 a 8 m de altura, copa frondosa e o tronco de cortiza lisa, agrisada. Follas ovaladas, coriceas, de 6 a 12 cm de lonxitude, de cor verde-lustrosa na face e mis plidas no envs. Flores hermafroditas, polinizadas coa axuda dos insectos, que se sitan en inflorescencias piramidais e florecen en xuo ou xullo. O froito unha pequena drupa con forma de globo e de cor negra-azulada, que permanece moito tempo na rbore e constite un bo alimento no inverno para os paxaros urbanos. USOS: moi empregada como rbore ornamental en Galicia; admite as fortes podas e soporta moi ben a polucin. Na China, as drupas, que son un pouco txicas, sanse na medicina tradicional para o tratamento da debilidade sexual, o cansazo e para aumenta-lo yin do corpo.

FAMILIA: Oleaceae. Ligustrum lucidum Aiton f.

65

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: catalpa, catalpa americana. ORIXE: sueste de Norteamrica. DISTRIBUCIN: en Galicia unha rbore ornamental. DESCRICIN: pequena rbore caducifolia que medra moi rpido e acada os 15 m de altura. Tronco de cortiza parda-agrisada e con fisuras. Grandes follas de forma acorazonada co pice rematado en punta, largo pecolo e cor verde mis plida no envs. Flores duns 5 cm de lonxitude, forma de camp, cor branca con manchas amarelas e prpuras, dispense en inflorescencias e medran no vern. O froito permanece moito tempo na rbore e semella un legume, pero unha cpsula de cor verde, parda madurar, delgada e colgante, duns 40 cm de lonxitude. USOS: como ornamental soporta-la polucin e ser moi rstica. A madeira dura e difcil de traballar; con ela fanse travesas do ferrocarril e postes para os valados.

FAMILIA: Bignoniaceae. Catalpa bignonioides Walter

NOMES VERNCULOS: lourentino, durillo, laurel salvaje. ORIXE: rexin mediterrnea. DISTRIBUCIN: en Galicia un mato ornamental. DESCRICIN: arbusto de folla perenne e forma arredondada, que acada os 2-4 m de altura. Follas coriceas, lanceoladas, de cor verde-intensa e mis claras no envs. Flores brancas e pequenas, dispostas en inflorescencias que medran de xaneiro a abril. O froito unha pequena drupa ovoide de cor azul-escura, e txico. USOS: ornamental, en sebes ou illado. Tamn ten propiedades medicinais por conter taninos e viburnina.

Viburnun tinus L.

FAMILIA: Caprifoliaceae.

66

As rbores.

Monocotyledonae FAMILIA: Palmaceae. Trachycarpus fortunei (Hook.) H. Wendl.

NOMES VERNCULOS: palmeira de abano, palma excelsa. ORIXE: leste e centro da China. DISTRIBUCIN: sementada por todo o mundo. DESCRICIN: palmeira sempreverde, monoica, dun nico tronco de ata 10 ou 15 m de altura, cuberto cos restos das bases das follas vellas e moitas fibras de cor escura. Grandes follas palmadas no seu penacho apical, divididas en segmentos erectos de cor verde-escura e cun largo pecolo. Inflorescencia mis curta cs follas e con gran cantidade de flores; se a inflorescencia feminina as flores son de cor amarela e de cor verde se son masculinas. Froitos pequenos, esfricos e de cor negra-azulada. USOS: moi empregada como rbore ornamental ser unha das palmeiras mis resistentes friaxe e calor.

67

Campus de Ourense.

NOMES VERNCULOS: dracena, cordilina de Nova Zelandia, dracaena, cordiline. ORIXE: unha monocotilednea endmica de Nova Zelandia. DISTRIBUCIN: pola tolerancia clima fro, a beleza e a facilidade do seu cultivo moi sementada en xardns das zonas tempers do planeta (oeste de Europa e costa occidental de Norteamrica). DESCRICIN: medra ata os 15 m de altura, primeiro cun tronco nico, e logo subdivdese nunha coroa de moitas plas. As follas teen forma de espada de 40 a 90 cm de lonxitude e son de cor verde. As flores son de cor crema ou brancas, pequenas e agrupadas nun acio de gran tamao. O froito unha pequena drupa branca. USOS: moi sementada como rbore ornamental. Polo seu contido en carbohidratos pode comerse logo de cocelo, por iso foron unha importante fonte de alimento nos primeiros sculos da ocupacin maor de Nova Zelandia. Facan grandes buracos onde os cociaban dous das, despois eran secados sol, e as podan durar anos. O tronco e as races poden macerarse para facer cordas, e coas follas pdese tecer roupa e calzado. O zume da planta bo para as infeccins e con el os primeiros misioneiros facan cervexa. Pdese empregar como adozante de poucas caloras e como fonte de etanol para facer biocarburantes.

FAMILIA: Agavaceae. Cordyline australis (Forster, f.) Endl.

68

As rbores.

3.- Glosario__________________
Acio ou racimo: inflorescencia con flores dispostas longo dun eixe. Alcaloide: metabolitos secundarios das plantas derivados de aminocidos. Alctona: especie incorporada nun ecosistema que non nativa da zona. Amento: inflorescencia xeralmente pndula de flores unisexuais. Analxsico: calma ou elimina a dor. Androdioica: planta cuns ps con flores hermafroditas e outros con flores masculinas. Antidiarreica: alivia ou cura as alteracins fisiolxicas dos excrementos. Antiespasmdico: relaxa o sistema muscular, curando os espasmos musculares. Antihemorrxico: detn o fluxo do sangue nas hemorraxias. Antirreumtico: axente teraputico que cura ou prevn o reumatismo. Antisptico: substancia que aplicada sobre a pel reduce a posibilidade dunha infeccin. Arilo: envolta carnosa dalgunhas sementes. Astrinxente: substancia de aplicacin tpica que produce constricin e sequidade. Autctona ou nativa: planta propia do ecosistema que medra salvaxe nel. Baga: froito carnoso e simple, polo xeral arredondada. Balsmico: substancia que se aplica como remedio para feridas e chagas da pel. Brctea: follas transformadas que medran prximas s flores. Caducifolia: planta con follas que caen comezo da estacin desfavorable. Cpsula: froito seco con varias sementes. Carminativo: substancia que favorece a expulsin dos gases do aparato dixestivo. Clon: organismos xeneticamente idnticos. Clico: sndrome que cursa con dores no abdome. Cono ou pia: froito dos pieiros e outras rbores, composto por varias pezas leosas. Corimbo: inflorescencia na que as flores estn mesmo nivel e os seus pedicelos se enxertan no eixe a diferentes niveles.

69

Campus de Ourense.

Depurativo: provoca a expulsin de substancias nocivas ou intiles para o organismo. Desinfectante: substancias que matan ou inactivan os axentes patxenos. Dicotilednea: taxon das plantas. Dioica: planta con flores masculinas ou femininas, que medran en individuos diferentes. Diurtico: substancia que aumenta a eliminacin da auga e do sal nos ourios. Drupa: froito cunha semente leosa no interior, recuberta por unha envolta carnosa. Emenagogo: estimula ou provoca a menstruacin. Endmica: especie que s posible de atopar de forma natural nun lugar. Envs: cara inferior da folla. Estame: rgano floral masculino que porta os sacos polnicos. Estril: individuos ou organismos que non se poden reproducir sexualmente. Estoma: pequenos poros das follas. Expectorante: substancias que provocan ou promoven a tose. Face: cara superior das follas. Febrfugo: serve para combate-la febre. Fololo: partes nas que se divide unha folla composta. Folla composta: ten o limbo da folla dividido en varios fololos. Folla simple: ten o limbo da folla composto por un s fololo. Fsil: restos ou sinais de organismos do pasado conservados nas rochas sedimentarias. Froito: ovario fecundado e maduro que contn as sementes nas plantas con flores. Glauca: cor verde claro lixeiramente azulado. Hermafrodita: flor ou planta que produce gametos masculinos e femininos. Inflorescencia: conxunto de flores agrupadas. Infrutescencia: conxunto de froitos derivados da fecundacin dunha inflorescencia. Invasora: especie introducida fra da sa rea de distribucin natural que se establece e dispersa, resultando dania para a diversidade biolxica. Landra: froito das rbores do xnero Quercus. Laxante ou purgante: substancia que provoca a expulsin dos excrementos.

70

As rbores.

Legume: froito que se abre por das suturas, tpico da familia das leguminosas. Monocotilednea: taxon de plantas. Monoica: especie na que na mesma planta hai flores masculinas e femininas. Narctico: substancia medicinal que inhibe a transmisin dos sinais nerviosos da dor. Naturalizada: planta que medra e se propaga sen ser orixinaria do lugar. Ornamental: plantas que se sementan co fin de amosa-la sa beleza. Pecolo: rabo que une a base da folla pla. Pednculo: rabo que une a flor, inflorescencia ou o froito, pla. Perenne ou sempreverde: follas que permanecen na planta en tdalas estacins do ano. Pomo: froito carnoso tpico das Rosceas. Relicta: cunha extensa rea de distribucin no pasado, localizada na actualidade. Smara: froito seco con s para ser esparexido polo vento. Sedante: substancia que deprime o sistema nervioso central. Senlleira: rbores nicas pola sa idade ou por outras caractersticas. Sudorfico: substancia que provoca a sudoracin. Taninos: substancias orgnicas empregadas para curti-las peles dos animais. Tnico: restablece o vigor e a tensin normal de rganos ou de todo o organismo. Unisexual: flor cun s sexo. Vasoconstritor: estmulo ou substancia que dimine o calibre dos vasos sanguneos. Vermicida: substancia que mata os vermes intestinais. Verticilo: conxunto de follas, plas ou outros rganos que nacen mesmo nivel. Xemas: rgano que d lugar a follas ou flores.

71

Campus de Ourense.

4.- Bibliografa________________
COOMBES. ALLEN, J. (1992). rboles. Manuales de Identificacin. Barcelona: Ediciones Omega. GUILLOT ORTIZ, D. (2009). Flora ornamental espaola: aspectos histricos y principales especies. Monografas de la Revista Boutelona, n 8. LPEZ LILLO, A.; SNCHEZ DE LORENZO CCERES, J. M. (1998).

Prensa.

rboles en Espaa. Manual de Identificacin. Ediciones Mundi-

MABBERLEY, D. J. (1997). The plant-book: A portable dictionary of the vascular plants. Second edition. Cambridge University Press. NIO RICOI, E; C. SILVAR (1997). Gua das rbores de Galicia. A Corua: Baha. PULGAR SAUDO, I; AMIGO VZQUEZ, J. E; GIMNEZ DE AZCRATE, J. (2006).Gua da flora do Parque Natural Fragas do Eume. Xunta de Galicia, Consellera de Medio Ambiente. RODRGUEZ GRACIA V.; DE JESUS GONZLEZ J. A.; RODRGUEZ ROMERO R. A. (2008): Flora Ornamental Auriense. Tomo I. Ourense. Editorial Duen de Bux. RODRGUEZ RO, X. (Coord) (2004): Termos esenciais de botnica. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de CompostelaServizo de Publicacin se Intercambio Cientfico. SNCHEZ LORENZO, J. M. (2001). Gua de las Plantas Ornamentales. Editorial Mundi- Prensa. SOMOZA MEDINA, J. (2.001). El Desarrollo Urbano de Ourense: 1895-2000. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.

72