Ngon Tay Minh Con Thom Mui Oai Huong

Ngn Tay Mnh Cn Thm Mi Oi Hng
Ng Th Ging Uyn
Nhng cu chuyn k ca Uyn Du k Chu u
C mt c gi Vit Nam nh nhn, chic knh trng trng va thong minh va nghch ngm trn khun mt ci cht tr th. C gi trng ch ngoi tui i mi y c ci duyn may m bao ngi ao c: c rong rui y nhiu x s xa xi. Trn nhng chng ng i qua, c khm ph khng ch v p mm ca thin nhin, s quyn r ca nhng cng trnh kin trc c xa, m cn khm ph c nhng mn n thc ung ngon lnh v hp dn. Nhng c khng th hng ring cho mnh m k li cho nhiu ngi nhng ngt ngo nm, nhng xc cm tri qua bng bi vit v hnh nh. i ba nm tr li y, tn c xut hin khu trn nhiu bo v tp ch. Mt ci tn cng khin ngi ta d nh khi tng bit n. Khi c mt vi bi u tin ca Ng Th Ging Uyn gi v t Chu u hn hai nm trc, lc c ang du hc bn Anh, tht tnh ti khng ngh l ca mt ngi tr nh vy. Uyn vit gn nh hon chnh, nhng hnh nh v mu sc c c din t ging nh mt on phim t liu quay kho, vi ci ti - cm xc tht rung ng. Trong s nhng cu chuyn k ca Uyn m ti rt thch c n . Mt ci ta bo tht kho, ngn gn m sc tch, hm cha c s khoi khu ca ngi vit vi cc mn n c trng ca x . Khng ring nhng bi ch vit v m thc, trong nhiu bi vit ca Ging Uyn c thng k chuy n ung x ngi. Dng nh khi ni n cc mn n th tc gi tr nn tht ho hng. Mu ch cc bi trong du k Chu u. Trong tp bt Qu qun ti xa gi v t Anh (ng tr Tui Tr Cui Tun), Nhng hi c ca Uyn v chn cm ngui vi c cm kho tiu tht cay, ri mn bnh cn v t bnh canh c dm sao m nh, sao m da dit! Ng Th Ging Uyn l hnh nh kh tiu biu ca mt lp tr c hc vn, c tri thc, bit nm ly nhng c hi. C cu sinh vin i hc Ngoi Thng y tng lm vic cho mt cng ty ln ca nc ngoi, v l ngi min Nam duy nht nhn c hc bng Chevening nm hc 2004-2005 sang ANh hc MBA ti i hc Southampton. Thi gian sng v hc tp Anh cng l lc Ging Uyn c nhng chuyn i n nhiu t nc Chu u. C l cng l thi gian c vit c nhiu nht Tp sch ny mi ch l mt phn trong nhng cu chuyn k tht sng ng ca Uyn. NGUYN TRNG CHC ( th k ta son bo Tui Tr Cui Tun)
http://tieulun.hopto.org - Trang 1
Li cm n.
Trc ht, xin c gi li cm n chn thnh n nhng t chc trao cho ti cc hc bng tham d cc hi ngh quc t, c bit l hi ng Anh, i s qun v Tng lnh s Anh ti Vit Nam vi chng trnh hc bng British Chevening, nh ti c c nhng chuyn i ng nh cho nhng trang vit ca cun Du k Chu u ny. Cm n t sch Tui Tr v nhng nh bo nhit tnh gip ti trong vic vit v gii thiu Ngn tay mnh cn thm mi oi hng. Cm n Alastair Warren, bn thn nht sut thi gian du hc Anh, rong rui cng ti H Lan, Thy in, Thy S v c nhng no ng min Nam nc Anh. Cm n Daniel Eherer, bn trai c cng l ngi ng hnh Thy S, Anh, o, Php, , Ty Ban Nha, Hi Lp. Cm n gia nh Lyntt v Bruce Jackson London, Fiona Watson Manchester, cu mang ti nhng ngy mi n Anh cn b ng. Ti khng k ht c y tn nhng ngi gip ti trong nhng chuyn i xa. D tn cc bn c c nhc n trong cun sch hay khng, cng mong cc bn nhn ly t ti long bit n su sc. Tt nhin lii cm n ln nht xin c dnh cho gia nh ti, c bit l m: Trn th Hip v ch Ba: Ng Th Thy Vy, nhng ngi lun di theo v c v tng bc i ca ti trong cuc sng. Gi n cc bn c gi ca Ngn tay mnh cn thm mi oi hng: d bn tng sng Chu u nhiu nm hay cha bao gi t chn n, hy vng bn cng s sng cng ti nhng ngy thng va m m va si ni ni ny, nhng ngy thng rt tht thi tui tr ca ti. 25-1-2007 (vit nhn dp ti bn ln th nht)
i ung c ph
Nhng ngy hc cp hai, ti thng rt khoi nhng ngy c m ch i ch cch nh bn cy s h hng cm t tin mi c cho chy mt mch n quy nc i din hng vi, gi mt ly c ph sa mn mng ri thch th dng mung khy bo (thng chim t l p o trong ly) cho c ph trn sa ng Th si bt ln, nhm nhp th thc ung va ng, va ngt, va bo ngy thm lng. Ai thy cng bo m ti: Sao n cn nh m cho n ung c ph d vy?, nhng m ti ci: K, n thch c n ung. C l cng v nhng ngy n thch c n ung m by gi i u ti cng ln la mun bit c ph x ra sao, c khi s mt ng khng dm ung c ph cng vo qun gi mn khc, nhn khng kh qun v ngi qua li. Khi cn i hc Anh, nh ti c mt anh bn ngi Ailen tn Paddy. Anh chng ny kh lum thum v hay lm hai a con gi trong nh l Janette v ti cng nhn, nhng thnh thong anh li chu kh lm c ph kiu Ailen (Irish coffee) cho c nh ung nn chng ti t khi gin anh c lu, nht l t khi bit c Irish coffee l mn c ph rt mc tin m ch nhng qun tng i sang mi c. T Telegraph gi y l thc ung mn nh nhung v d chu, lm ta hi phc c sc khe ln tinh thn. Lm Irish coffee rt cng phu, phi dng nc nng ra ly thy tinh c chn, lau kh, rt ru whiskey vo, phi l nhng loi whiskey chn chnh ca Ailen nh Bushmills hay Tyrconnell, thm mt mung ng nu, khuyy u cho tan ng, ly dim chm la t ru vi giy gim cn trong ru v cn bng hng v gia cn v caffeine, ng l ngh chi cng lm cng phu. Rt y c ph tht nng vm c cch ming ly ng 1 cm, ch mt lc hn hp ru v c ph ha ln vo nhau mi cho kem ti (whipped cream) trng mut ln trn, khng khuy na v b quyt ung Irish coffee l nhm nhp c ph nng xuyn qua lp kem lnh. Tuyt vi nht l chui vo chn va c bo va ung mn c ph lm ta chnh chong ny vo nhng ngy ma lnh v sng m ging kn khp ni. Bi vy lu lu tm hoi khng thy ci da yu thch nht trong bp v bit ngay th phm Paddy n xong cha ra, Janette v ti cng vui v i kim da khc, khng ci nhu cht no. M tm hiu v c ph nn sang Php, ti nh c gp nc. trong mt cun sch ti c, d khng phi dn tc u tin ung c ph nhng ngi Php c khng t ci tin cho th nc ung c nng ln tm vn ha ny, nh vic cho them ng vo c ph vo i vua Loi XIV. Cui th k 17, vic ung c ph pha sa tr nn ph bin khi mt bc s ngi Php khuyn nn dung caf au lait ci thin sc khe. C n Php mi thy dn tnh ung c ph d di n mc no. Sng sm, trong nhng qun c ph h ph hay nhng tim n Paris, dn vn phng ai ny cng nng tch c ph, c th l caf au lait to tng nh chn n cm. gm mt na c ph mt na sa ti nng bc khi nghi ngt, m c mt king, caf serr m c v ch c mt na lng nc so vi c ph en thng thng, hay caf crme mu nu c kem thm v bo, ung mt hi ri tt c xch cp chy ra bn tu in ngm. Nhng phn ln thi gian, ngi Php thch ngi r r trong qun nhm nhi c ph vi my vin chocolate en hay ko truffle mm, th gin v tn dc, y nh Vit Nam. Nhng ln r r nhp gia ty tc nhng qun c ph Paris, ti thch gi un noisette, mn c ph ging espresso nhng c pha t kem hay sa, n gin ch v thch ngi phc v hi li Un noisette? bng th ging mi rt ng yu ca ngi a phng. 2g khuya mt ngy Paris cui tun p tri, sau mt ba n no n, trong khi chng ti nhm nhp trng ming, anh bn ngi Php tn Ben gi mt tch c ph. Thy ti trn mt nhn, anh khot tay: Khng c c ph ti khng ng c. Khi c hi sao l i qu vy, Ben ci: y ai cng vy ht m!. Qun ng, mi na ting sau, anh chng phc v mi mang c ph li, b cn nhn, anh ny ch nhn vai, ci nhn vai c trng kiu Gloa, vi hai vai ko ln tn mang tai v hai bn tay nga ra, ni: Ti khng bit. Khng phi ti ti. (Nu bn mun thy ci nhn vai tng t hy Thiery http://tieulun.hopto.org - Trang 3
Henry lc b trng ti thi pht khi cho Arsenal). Nhng tch c ph sng snh thm phc kia chc ngon lm nn Ben khng nhn nh na, v li nhng anh chng v c nng phc v ngi Paris vn ni ting th gii v s ng nh. Ti tri qua ba thng ung tr thay c ph x sng m trc khi n , k phng ch th ca Php trong vic chim tri tim dn nghin c ph. Qu tht, quc gia xinh p ny vic ung c ph c xem nh mt mn ngh thut. Espresso bn ung khch sn nm sao ni khc c th c ngi pha ch lng danh pha t my Espresso loi xn, nhng ti mo mui ni khng th snh bng Espresso m c, ng v thm trong tch nh xu ung ti mt trong nhng torrefazione bn mt cy cu g vi nhng ngi nh kiu Phc hng, do mt c nng ngi a phng tc en, mt cng en ly, pha ri bng ra lm mt cu chc ung ngon ming bng ting du dng. (c bit na, nu khng mun b dn a phng ci thm, bnn ng gi Espresso thnh Expresso, c ngha l tu tc hnh). Nhng ti thy cappuccino ngon v d ung hn, c l v loi thc ung ny c1/3 espresso, 1/3 sa ti nng lm mm bt v ng ca c ph, v 1/3 bt sa mn mng c rc bt qu hay bt chocolate xay li ti ln trn. Thc ung ny chim lnh thc n t nhng qun rt hip trung tm Manhattan ca New York n o no nhit n nhng th trn xa xi qu ma Marc, ni ngi phc v c i cha gp ngi nc ngoi. Ti o lng s lch lm ni ting th gii ca ngi bng kh nng ung cappuccino rt nhanh nhng khi ung xong bt khng trng c mp nh nhng ngi trn mt tht khc. Du khc n y, c bit l ngi M, d c sang trng cch my cng hay b cho l nh qu v quen gi cappuccino sau ba tra hoc ba ti, m theo dn a phng l khng ng iu cht no. Ngi ch ung mn ny trong ba sng hoc dnh thi gian ring trong ngy thng thc cappuccino nh mt mn ring bit, v c bit rt chm cht bt sa, khng bao gi ht b hay khuy bt ha ln vo c ph v lm nh vy mt ht tinh ty ca thc ung ny mt ri. Nu qu nhiu caffeine trong c th lm bn tim p chn run khng cn sc lang thang qua nhng con ph c nh xu ng yu , hy chuyn sang dng caff hag, tc c ph khng c caffeine, hoc granite di caff con panna, tc c ph nng c pha t ng, vo khay t lnh qua m cho ng li, khi ung mi b vo my xay nhuyn vi t nc ri y vo ly, pha trn cho tht nhiu kem ti ngon bo. Nhng ngy h nng nc, du khch v dn a phng ngi li bing trong ci nng thng by la ca mt tri phng Nam va ung mn c ph c ci tn di ngong ny va nhn th gii chm chp tri qua. Nhng i ung c ph Amsterdam li l mt chuyn khc. Trc khi sang H lan, ti vn bit Amsterdam l mt trong nhng thnh ph quy nht Chu u nhng khng ng li t do n mc ny. Th b nh ny c c mt h thng hn 300 qun c ph c cp giy php cho khch mua v ht cc loi thuc phin nh, cn sa (marijuana, weed, grass, hash, cannabis). Vic ht nhng loi ma ty nh c chnh ph hp php ha t nm 1976, d nhin ch dnh cho ngi trn 18 tui v vi liu lng di 5gr mi ln, c bit nhng qun ny khng c bn bia ru hay bt c thc ung c cn no khc. L l a ra nghe chng cng kh hp l: nu c php ht nhng loi thuc phin nh ti mt ni c qun l ng hong, s khng ai ra ng mua mt loi ma ty gy nghin nng nh heroin hay cocaine ca nhng k bun bn bt hp php, bng chng l t l ngi nghin ma ty H Lan lun t hn gp nhiu ln so vi M v nhiu nc khc. Nhng trm ngh nhng iu lut tng t ch p dng c nhng ni thc tht s cao m thi, nu khng rt d bin thnh con dao hai li. Nhng ngy ngn ngi Amsterdam, v ht phng chng ti phi ngay khu ph dnh cho khch du lch gn ga xe la trung tm thnh ph, ni tp trung rt nhiu qun c ph kiu ny. Mi ln i ngang qua qun ng lc c ngi m ca bc ra, mi c ph u khng thy, ch thy mi cn sa thoang thong trong gi. (Mi ln ti k ti y, m bn ti li rt u, l li: Gh qu, ngi mi vy c nghin khng?). i din ch ti l mt qun c ph tn Grasshopper cao n my tng, bui ti n mu xanh chu chu thp sng rc soi bng xung con knh nc chy loang long. Khi gp c bn ngig H Lan li xe tn Utrecht ln Amsterdam dn chng ti i chi, ti i qua ung c ph, c ci: Gan qu ha? Bit trong ti n lm g khng? ri a hai ngn tay trc ming lm hiu nh ang ph thuc. Khi oc hi c ht khng, c bo: Hi tr y ai chng th, phn ln thy chng c g hay ho nn http://tieulun.hopto.org - Trang 4
thi. Thng thng ci g cm on ngi ta mi thch, vi li cn ty thc mi ngi m, rt thn nhin nh c hi c thch chi bng bn khng vy. Bi khng c g hay ho nn c quyt nh a chng ti n mt bruine kroeg (ting H Lan ngha l qun c ph nu,ban u ti c tng y mi l loi hnh c ph nh cp trn, v tn gi d lien tng n nng tin nu, nhng khng phi). l mt tra h nng gn 38C, dn tnh khoi ch ht ra ng phi nng tn hng ci nng phng Bc him hoi. Nhng chic bn k bn ngoi, dc theo b knh ca qun c ph nu chng ti n cht nch, nhng tht s hiu c ht ch gezellig m ngi a phng rt thch dng, ngha i loi l m p, thn mt, vui v, bn nn ngi bn trong. Nhng bruine kroeg Amsterdam c tui i vi trm nm, vi cch trang tr nh trong nhng chic tu thy xa, x nh nng tru, vn lt sn v bn gh sm mu, tn gi ca n c l bt ngun t nhng bc tng m khi thuc l nu qua thi gian, di sn c c ct bin v tri thm Ba T lau c ph hay bia b trn. Trong qun chng ti n c c mt cy kn khng l kiu xa trong gc. C ph H Lan khng c sc lm nn chng ti, cng nh hu ht nhng ngi vo bruine kroeg, mc d gi l i ung c ph nhng li chn bia, vn c sn y. Mi khi n ti Stockholm, ti mi t nghim ra mt chn l l quc gia no ung nhiu bia nh Anh, Scotland, c, B, H Lan s khng ung nhiu c ph v ngc li. Bi vy, khng ai ngc nhin cht no khi bit Thy in, ni bia b nh thu rt nng v t gn gp bn, nm ln cc nc Chu u khc, c ph l mt phn khng th tch ri cuc sng. Thy in c mt t rt ph bin, fika, ngha l i ung c ph, thot khi nhng bn rn thng ngy ca cuc sng, gpj g bn b c, lm quen bn mi, tn gu Fika gn nh mt th tn gio y, ngi ta c th fika sng , tra, chiu, ti, trong nhng Kafekoppen m cng. Sau mt ngy quanh qun trong thnh ph Bc u ny, qua khu ph c mun mu Gamla Stan vi nhng con ng cui nh b ch dnh cho khch b hnh, chng ti ngh chn ni Stortorget, qung trng chnh ca thnh ph c t nhiu gh di v nhng chu hoa ti thm du du, c trong rt nhiu bc nh ca ban nhc ngi Thy in ABBA, nghe mi c ph rang t nhng qun c ph dc qung trng ngo ngt trong khng gian. Thy in t nht trong s nhng nc ti tng i, mi ln qua nhng nc EU khc u c th n ung thoi mi v vt gi r hn Anh, nhng qua Thy in, ng bn Alastair v ti phi thc hin chnh sch tht lng buc bng. Song mi c ph mi pha thm lng nh nu bc chn lm ti t thng cho c hai mt chu trong Sundbergs Konditori, tim c ph v bnh ngt xa nht Stockholm, c t nm 1785, nh xu v m p vi nhng m samovar bng ng ng y c ph mi pha sng snh nng bng, t trn bn thp cnh quy khch t rt ly. Bnh ngt y qu tuyt vi. Ti n mt chic bnh khng bit tn, mm v do nh tan trong ming, chnh gia c mt lp mt mng v thanh thanh d chu, trn tri kem mm v dy lm t mt th tri cy ngn ngt mu vng mt. C ph y hi ging caff Americano, ng trong nhng tch dy v nng bc khi nghi ngt, khng m dc nhng v ngt v ng i km vi cc loi bnh ngt thm phc c phc v ang b ra trn nhng khay g t l nng bn trong. Bn o Scandinavia vo thu sm hn nhng ni khc, l vng xo xc rng y nhng cng vin v tri lnh hn nhiu. Mc d vy, nhng qun c ph Stockholm vn k bn gh ra va h cho dn tnh ngi fika, v v tri lnh nn qun no cng sn mn cho khch qun nu chn ngi ngoi. Nhng chic mn cng l mt phn trang tr ca qun, c mua thnh b c mu sc hp vi bn gh v sn tng, t cnh gh ngi. Tht bun ci khi thy mi ngi ung c ph theo kiu alfresco, nhng khng eo king en trong ci nng chi chang m va ngi qun mnh thu lu trong mn va nhm nhp c ph nng hi, thnh thong li xut xoa co ro v cn gi but gi t mt h Malaren thi ti. Ch cch Thy in vi ting ng h bay nhng Hi Lp l mt th gii khc hn, vi nng vng bin xanh v ci nng a Trung Hi lm ngi ta u oi, ch muni ung c ph. (Qu vy, d tri nng hay lnh dn Chu u cng kim c ung thc ung d nghin ny). ph hp vi kh hu y c frappe, mn c ph c trng Hi Lp khng km bnh pita kp tht nng hay yaourt n vi mt ong. Trn khp t nc khi xa y p nhng chuyn thn thoi ny, ngy nay u u cng thy nhng qun c ph (kafeneio) y khch ung frappe: T th Athens ng c n o khng km Si Gn, ni khi http://tieulun.hopto.org - Trang 5
i b trn va h cht hp bn phi va trng chng lung xe c i lon x trn lng ng st bn v xe hi u khng theo trt t, va trnh nhng b bn gh k bn ngoi qun; n nhng hn o vng v vi nhng ta nh sn trng mt mt v gi bin mang theo v mui mn mn. Cch lm frappe kh n gin, ch cn Nescafe, nc lc, , ng, cho vo trn cocktail xc mnh trong vng na pht, rt vo ly km ng ht l bn c thc ung d chu y bt li ti thm v mt lnh lm du i ci nng ma h a Trung Hi. Ni v khon ngi dm d qun c ph, ngi Php hay ngi Vit t hn phi thua xa ngi y. Bt c lc no trong ngy, bn cng c th thy ngi a phng ngi qun, t nhng qun c ph ln sang trng thp n thy tinh vng long lnh n nhng qun tm b vi vi b bn gh lng chng, nhiu nht vn l nhng ng gi va ung nc va nh c. Sch du lch Fodor ni: Ngi nh l ni tr ng ca tri tim, nhng vi phn ln ngi Hi Lp, qun c ph mi l ni tr ng ca tri tim, nh ch l ni v ng. Phn ln thi gian hai tun Hi Lp, ti vi gia nh bn ti trn o Evia, hn o vng v khng c khch du lch cch Athens hai gi va i ph va li xe. Ngy cui cng trc khi v, chng ti sang cho gia nh hng xm v c thng thc mn c ph Hi Lp (Greek coffee) tuyt vi. Trong bt c mt ngi lng no trn t nc hiu khch y nng v gi bin, y cng l thc ung lm u cu chuyn mang ra mi bn n nh. Nhng nu c ph phin Vit Nam lm bn xy xm th nn d dt khi th th c ph m c gp nhiu ln ny, c nu si trong m bng ng c tay cm dai v ming rng, gi lm ibrik. B ch nhng tui rc vo bt c ph xay nhuyn mn mt t ht gia v c mi hi ging hoa hi, ri cho nc vo nu si trong m ibrik n ba do trc khi rt vo tch. Nhng chic bnh quy gin b mi nng lm cn bng v ng v tng ln v thm c hu ngt ca Greek coffee lm chng ti nhm nhp hoi khng chn, khi bn ngoi mt tri mu rc bt u ln xung bin v gi i dng thi lao xao nhng cy liu xanh rn ngoi sn. V n bui tra n tnh c theo ch i b trn con ng giy dp gn ch Bn Thnh, quy c ph bn hng ch vi nhng chic gh nha thp l t c l s khut trong nhng tp np ng ph khng li cht n tng g nu ngi bn khng dng mung khuy , c ph v sa c trong ly ln vi mt m thanh rn rt vui tai. V nht l ci mi quen thuc y, mi c ph phin nh tng git mi pha nng v thm, sc nc khng gian bi bm n o, lm ti ng nhn sng, va nhn va nut nc ming. Mi thm quyn r y lm ti nh nhng ngy hc cp hai theo m i ch ung c ph sa , hay khi lang thang Chu u, bn ngoi tuyt ri lnh cng nhng va bc vo qun hai m nng rc ln Nhng ngy i ung c ph y, ng xa xm bng v qu thnh thang
Nhng gic m cha ht
C l nn bt u t mt bui ti trong qun, ni chng ti ngi run cm cp v chic my lnh ang m vi cng sut ti a. Tht k cc l nhng qun c ph chu , ngoi tri nng mun cht nhng bt khch ngi bn trong phi xut xoa v lnh, nht nh khng chu gim nhit . Bee Thiam, anh bn rt thn hai nm khng gp ng ln i qua li trong qun quen, ri dng ni k sch vi nhng cun sch ngh thut dy v nng, cm ly mt quyn mang li bn. Ti cng ng nghing nhn cun sch hi: Anh ch em cch xem hnh ngh thut i, nh bc ny chng hn, ri lt, ch i bc nh chp t sau lng c gi nh, chng mi bn mi lm tui, mc chic o m rng ang chy vo rng tha. nh chp nhng c x l nh tranh v, hi lng ng v m nht. Anh ngi nhn hi lu ri ni: Bc tranh ny c lm em thy nh mt gic m khng? Ti git mnh, v ch mt vi giy thi thy bc tranh ging gic m tht. Nhng gic m lm ta thc dy vo bui sang bn khon khng bit mnh m gm qua, nhng chc chn l c m Ti trn mt, khen anh bn ngh s ti vn thng ch l chm chp ch vi mt cu ni khai ha c u c phi ngh thut ca ti. Cu chuyn qun c ph khin ti suy ngh mt my ngy, ln thn nh li nhng gic m t xa xa. Hi nh, ti s nht nhng ln nh c m gi phi lm g vt. Nhng lc y, ti ra ngoi hng hin c nhng vin gch v lng chng, ngi b gi gt nc mt khc hu hu. . Cho n gi ti vn khng bit mnh khc v thng l g vt hay ch v s. C ln, ng anh h ti chi c, ly a tit canh ra d d vo ti ang ng khc, lm ti cng khc nc n nh ti thn, m ti phi nt: em i ch khc. Em s m cn chc em na, ln sau a no m chc em l b n nghe cha?. Nhng m , gic m tr con ca ti c nhng chic lng g long vt bay xao xc v l gia cm nhn ti bun b. C l ngay c t nhng nm thng ln chin, ln mi , ti thng b m nh bi nhng gic m, nhng gic m vui c, bun c ca mt th gii tm linh, siu thc. n ni c mt thi gian vng nhng gic m, ti bn chn nh thiu mt iu g quan trng lm, ri nh nhm khi sang hm sau ng dy, mt bui sang ch nht li bing va ngp va rc u vo gi, nhn ra ti qua mnh c nm m, cng mt gic m khng nh l g nhng chc chn l c m. Nm hc lp 10, ti c chuyn Cun theo chiu gi, on cui ni v nhng gic m ca Scarlet c mn sng m dy c lm nng khng thy li i, n lc git mnh tnh dy gia m lc no cng c Rhett cnh bn an i qua cn xc ng hay s hi. Gn mi nm sau, ti tnh c xem cun phim y sau m ging sinh mt ngi nh g trn nh ni x Alps tuyt ph dy nh trong nhng cy bnh kem bn dp Noel, n ch Rhett b i, thy quanh mnh mn sng m dy c ht nh trong nhng gic m, c gi xinh p, t lp v y c tnh Scarlet OHara lc ny phi chy khp ni gi Rhett, Rhett t nhin ti thy tim mnh nng tru m khng hiu v sao. m , ti m thy mnh ang nh th b ng t, hong lon chy ra ng thy cy xung quanh khng bit gi tn ai. Ti tnh dy, lng li nng tru mc d mt tri bn ngoi chiu sang dt vng khong sn tuyt trng bn ngoi. Nhng n khi chng ti ang ngi ung tr v n bnh m, c bn t phng khch bc ra, bo: Bangladesh hm qua c ng t, nhiu ngi cht lm. ch l nhng tin tc u tin ca thm ha Tsunami. Nhng ngy sau, lin tio nhng thng tin c cp nht v s nn nhn v mt mt lm ti thy bn thn c ngi thy i nh nh my khi, m no trc khi i ng cng r rm cu nguyn nhng gic m ng v. My bay gn h cnh. C m ti gn nh khng ng, m con gu mu vng c di bng mt chm bi ca BBC Children in need mua ng h qu t thin nm ngoi, bn ng hnh trong nhng chuyn i ca ti, m mt thao lo nhn ra bu tri m ti thm, thnh thong li le ln nh sang t cnh my bay, ngay c trn nhng chuyn bay ng di, c l v trong ting Vit ngi ta ch ni nm m ch khng phi ngi m chng? Anh tip vin hng khng ngi H Lan tr mng c gng mt ng ng n a ti mt ti y bnh ko v scla, anh bit ti cn mt chuyn bay khc trong vng vi gi na: bn http://tieulun.hopto.org - Trang 7
n lc ngi ch sn bay, lm ti cm ng, qun c cm n. Ngi n ng trung nin cng ngi H Lan ngi cnh ti ni vui: ng l lm con gi tr thch tht. C i ti i my bay hang KLM cha c tng vin ko no n trong lc ngi ch qu cnh chuyn sau y nh lm c hai chng ti cng ci. Nhng sau khi ci, t nhin ti thy cu ni ny quen quen, cnh trn my bay vi anh tip vin hang khng v ngi n ng trung nin vui tnh nh th ny cng quen quen, nh th ti tng thy u , hay l trong nhng gic m khng chng? bao gi bn thy vy cha, n mt ni no , hay nghe ai ni cu g, mc d bit l ch mi ln u tin, ln u nghe cng vn thy quen quen nh th tng gp u trong nhng gic m? My bay h cao, nhng git ma bay thnh nhng ng xin cho trn ca s lm ti nh ti cu ht ca Trnh Cng Sn Sng ong a linh hn, c ma quanh ch nm mc d xem ra cu ht chng n nhp g vi by gi. Tri t m sng, thnh ph Amsterdam dp lp do nm di mt nc bin, khng c i ni chp chng nhng y knh rch sng ngi chng cht ni nhng khong cy xanh mt trong cm ma bui sm dn hin ra trc mt. Ti cc u cu th ting Anh Ma l nhng n hn t tri. Ti thy ma ging nhng git nc mt t tri hn. Nh lc ny nc ma ng li thnh mt git ln trn ca s my bay, ri t t ln xung nh mt git ni mt. By gi ti mi nhn ra mnh cha bao gi t hi khi my bay cn bay cao trn tri c th thy ma c khng, v nc ma rt xung t nhng m my, my li nm di my bay? Miu xem ra c g quan trng,, hay cng ch l mt gic m? C khi tt c mi th cng ch l nhng gic m. Nhng gic m cha bit
Hoa x ngi ta
Ti c nh hoi cu chuyn c tch Andersen nhng bng hoa ca b Ida ai k cho nghe t thi xa xa lm. Cu chuyn v b gi tn Ida bun v hoa ho trong bnh, anh sinh vin mi bo hoa mt v ban m, khi tri ti mt v tt c mi ngi ng, chng i d v hi hoa v nhy ma sut m trong ta lu i bn ngoi cng thnh ph. m y sau khi t nhng bng hoa tn vo ni bp b, Ida c trn trc mi, ri khng nn c t m, em rn rn bc vo phng t ni bp b v thy mt cnh tng tuyt vi: n t ht nhng cn phng sng huyn o nh nh trng xuyn qua ca s ht xung sn. Tt c nhng chu hoa ti u rng khng, ngay c nhng bng hoa ho ca em ti tr li, ha cng l hoa tulip khiu v trn sn, cn bng lily vng ang ngi chi n piano c nh mt thiu n xinh p y Ti khng cn nh nh Ida tin cu chuyn ca anh sinh vin v nhng bng hoa d v hi trong mt lu i chu u trng l. Nhng thnh thong ti cng vu v c mt ln nm m thy nhng bng hoa m nhau nhy ma trn sn trong nh trng chiu xuyn qua ca, c thy ng bp b bng sp mng nhng bp b giy: Ti sao li nhi nhng iu v vn nh vy vo u tr con kia ch? nh ng lut s nhn nh vi anh sinh vin khi anh k Ida nghe cu chuyn v nhng bng hoa khiu v. Song ti cm nhn c cm gic ng ngn y khi thy nhng gi hoa ti tn trn mt qun ru ngy u tin London. n gi, d tr li bit bao ln nhng lc no i ngang qun ru y ti vn khng khi bi hi nh. Nh c lc ti ng nghch hi anh bn ngi bn x i cng khi thy hoa mc khp ni trn ph v trn b ca s nhng ngi nh ven ng: Vy ch trng nhiu hoa khng s ngi ta b trm sao?. chu u khng ai b trm hay ph hoa c, ngay c trong nhng khu ph mt an ninh nht vi y ry nn mc ti hay trm xe hi. Phi chng vi hoa, ngi ta nng niu, nng nh hn? M khng nng niu sao c, hoa mng manh qu, xinh xn qu, ci p ca to ha, ca cy cht chiu qua bao ma mi u c nhng bo mn mn nh vy, tn nhn sao nh. Vn bit l hoa x ngi ta nhng sao ti yu qu chng. Nhng ngy nm trc, bui sng dy sm i b ti trng cch nh gn bn cy s, my cy to tri l qua ma ng y sng m v gi rt nc Anh mt sm kia rt hng (*), hoa nh xu mng tang rung rinh cho ti, ri n thng tm, thng chin u tri lc lu au cho ngi cht ngt lnh. Trn ng ti i mi sm bng qua cng vin y nhng bng hoa c ci tn ng nghnh hoa cc b (butter - cup) mc hoang, vng ng trn xoe n trn c xanh mt cn t sng m, thnh thong ti hay ngt mt vi bng kp trong nhng ngn tay i cng trc khi vo lp ct vo bal eo vai. Mt ngy n ti bng qua cng vin n trng nh thng l, thy ngi ta mang xe n xn c nh k, l hoa cc b ca ti b dt khi t m nm rp mnh vn cn vng rc r, ti bun thiu khi ngh ch ngy hm sau nhng bng hoa bn ng s ho a tn t. Nhng c ct i ri li mc li sau nhng cn ma phn, cc b li n trn xoe cho ti mi sng n trng N, c thy hoa chu u p cha?. Ti yu hoa x lnh bng mt tnh yu nh mt ng cu thng chu nh nhng khng bit by t tnh cm lm sao, ch bit ngm nhn a b khng chn mt ri vng v vut bn tay cc mch ln hai m bu bnh mn mng. Mi ln thy hoa thm ngt bn nhng ngi nh c mi u hi c trng Amsterdam, khoe mu trn nhng gnh hng hoa Paris, rung rinh trn nhng ca s nh xa gch bong tng mng bn nhng con knh o Venice, cung qut n trn ra c ng trn ph i b Barcelona, t im nhng qun c ph ngoi tri nng nht Brussels, hay ti ri bn trong hng ro sn trng c trng vng Scandinavia Sigtuna ti li thy tim mnh p rn ln trong lng ngc. Nhng cng nh http://tieulun.hopto.org - Trang 9
ng cu vng v n, ti l ngi ngoi o vi hoa, ch bit ngm hoa khng chn mt ri ly nhng ngn tay kh khng chm nh, khng bit phi khen, phi cng, phi yu hoa th no mi ng. Ti khng nh ht tn hoa nhng nc chu u ti i qua, sng hng ngy, nhng thng nm rt tht; nhng thy tin, din v, lily, d lan hng, ut lim hng, t inh hng, oi hng, hoc hng, png-x, git tuyt, mimosa, kim ngn, phong lNhng bng hoa thay nhau n hoi lm nu chn ngi d trng tn nguyt tn (*). Nhng ci tn xa l tng chng u u, m qu tht, hoa ny n u u chng phi qu mnh, nhng sao ti nh, ti thng khi hoa tn nh b Ida thng nhng bng hoa heo a trong bnh mi ly hp g t vo, r hai ngi anh h chn hoa xung t. V nhng ngy h Si Gn nng la, tnh c lt nhng cu th ng bo hi 16, 17 tui Nu vo ma c. Ch thy lnh bn tay. Nhng cn ma cng thnh qu kh, t nhin ti da dit nh nhng bng hoa cng thnh qu kh x lnh nm no. Nhng bng hoa n ht trong hong hn i gi v thng ln (*) ca x ngi ta
Ch thch: (*)a hoa v thng - Trnh Cng Sn
Ph yu
Trc khi bt tay vo vit mt thnh ph tnh yu cho dp l Valentine 14-2, ti c suy ngh mi khng bit nn chn ni no ti i qua. Mi thnh ph u c nhng nt ring tht lng mn, tht xinh xn, tht yu lm nhng k ang yu l n khng ang yu u cm thy nh ha mnh vo mi gc ph, ng i c l ri, nc bic v hoa ti n rc r bn cu. Bi vy, ti chn cho bn khng ch mt m ba ph yu ny: Vencie, Paris v Vienna. Trn chuyn xe but t sn bay Treviso v trung tm thnh ph Vencie (Venezia trong ting ), ti ngi cnh mt c gi vui tnh ngi c i du lch mt mnh. C ci, nu tay ti ch xung quanh: Lc ny ngi trn my bay thy ton cp i du l ch vi nhau, by gi ngi trn xe cng vy. Ha ra ch mt mnh mnh i l thi. Tht d hiu v sao nhng k yu nhau li thch thnh ph lng mn min bc nc ny n th. C ph ni trn nc v i nhng con knh xanh ngt lng l tri qua cy cu g ct kt di bc chn v nhng ngi nh xa vn cn gi nguyn nhng nt p nh trong tranh v Vencie ca cc ha s s ti thi Phc hng. Hoa ti n khp ni trn nhng b ca s, bn nhng mng tng trc l mu thi gian. Thnh thong, mt chic Gondola - thuyn mi cong c trng Vencie - lt nh nhng qua, anh chng a phng cho thuyn da rm nng nhe rng ci tht ng yu vi khch du lch ang vy tay trn b. V nu thay i trai gi mc qun jiean, o thun ang ngi ng u ln vai nhau trn thuyn bng nhng cng nng, cng t th k 15, s c cm gic nh ang xem mt cun phim v qu tc chu u ngy no. Bui ti, chng ti va i b va n kem thm ngt lnh but rng, mi mua ti mt xe kem hng ra dng knh tnh lng vi con thuyn g sn xanh gi u ln b, nghe hi nc ph ln mt mt lnh v ting mi cho r nc rc rch di vm cu. nh n nhng cn nh xa bn dng knh ht xung mt nc lp long, khng kh thong hng hoa du du lm lng ti thy nh tnh. Cn g bng oc n y dp l Valentine, cng ngi ung cappuccino bn nhau trn mt qun c ph k bn gh ra ngoi qung trng thnh Marco - y b cu bay ln, nghe ting v cm lan trong khng gian v ngm nhng i trai gi tay trong tay, mt long lanh rng r? Cng ni ting l thnh ph ca nhng cp tnh nhn, nhng Paris p kiu khc. Khi i b t thp Eiffel bng qua cy cu bc qua sng Siene c nhng hiu sch c im lm trong sng sm, ti sng s bt gp mt hnh nh tht m. Mi sang xun, mt loi cy ti khng bit tn, hnh nh cy d th phi, va qua ma ng tri l ny nhng tri trn nh mu nu v chm nhng bp non xanh ri ri trn cnh khng khiu, r bng xung sng thp thong bng thp Eiffel kiu hnh. Cnh p lm ti nght th, phi dng chn ngm mi khng thi. th nc Php, rt d bt gp nhng hang hoa y hoa hng ti thm t ngoi ch v, cm trong nhng x nhm gin d. Di t, c hang hoa c rc y nhng cnh hng trng tht lng mn. Vo dp l 14-2, nhng anh chng ngi Php vn g-lng kh ai cm lng khng bc vo mua ngay mt b cho c bn gi xinh xn c cp mt xanh bic nh bu tri ma xun Paris. Trc khi ti a bn ra ga xe la, chng ti mua hai tch caf crme ng ung sng Siene. Ma phn bay lt pht v nc sng cun cun chy di chn cu Pont Marie. Ung tch c ph nng hi vi mi v ng, ngt, bo, thm, t nhin ti ln thn nh nhng ngy xa mi ti chu kh chy xe n IDECAF hc nhng bi hc v nc Php trong gio trnh mang tn Caf Crme. Ti yu th ting du dng vi cch pht m ch R v nhng m mi ny bit my, t bn thn n cng l mt th rt yu. http://tieulun.hopto.org - Trang 11
sang gia thng hai, nhng th Vienna (Wien trong ting c) c nm vn cn ngp trong uyt trng. Khng gp bng nc o nhng ngy tuyt ri. Nhng ngi nh mu lnh p mt cch qu tc v thanh thot lt qua xe nh trong mt gic m thu thiu thi ca ti v chu u. Khng gian trn ngp nhng bn nhc du dt. p nht l lc tuyt ngng ri, mt tri lp lnh trn cao va xa va gn (*), chiu nhng tia vng ng xung tuyt trng xp lo xo di chn. Nhng i trai gi trong o chong to s, tay nm tay tm hi m ngn tay nhau qua nhng i gng dy, ng ngn ng trong khu ph i b nghe m hng nhc Mozart v Strauss vang trn ngn n iu luyn ca nhng ngh s lang thang. Khi chng ti n qung trng Stephansplatz nm ngoi, mt gc ca nh th Stephansdom ang c trung tu li. Nhng tia nng him shoi dt vng trn cc ng ln kiu Gothic gi nh n thi hong gia nhng th k trc.Nhng nm nay c l cng trnh c sa xong, nhng cp tnh nhn c th dn nhau vo ta thp cu nguyn cho mt ngy Valentine vui v v hnh phc, Rt nhiu ngi cng dn nhau v vi sng Danube. Ni chng ti ng ch l mt nhnh nh ca con sng th mng ny, c cy cu bc ngang, n vt tri bi chm ri v lau mc xuyn qua lp bng mng ph trn mt mt gc sng. Hi nc bc m mt v mt chic xe in t nhin chy vt qua trn cu treo cao trn kia, lm n vt git mnh ng ngc ri v cnh bay i. Mt Valentine tuyt vi Vienna s kt thc bng bui ti dng chn trong mt qun c ph nh bn gc ph se lnh. Mi ngi ngi bn nhau cnh l si t bng ci v tri thng kh t tch bn nhng hoa la nh li ti, nhm nhp nhng chic bnh qui mi ra l cn thm phc mi b sa. Venice, Paris, Vienna v cn nhiu, nhiu na nhng ph yu, lm mi ma Valentine n, tim ti li p lon nhp nh v nhng k nim mi y m nh xa xm
London ngy khng sng m
Mt trong nhng ngy cui cng ca ti London, mt ngy thng 10-2005 khng sng m, trong lc bng qua ng n hng bnh sandwich Subway mua mt chic lt d, ti cht nhn ra lu ri ti khng bun nhn nhng in Buckingham, Big Ben, Tower Bridge p nh m khi i ngang na. Ti cng khng nhn nc sng Thames thc mc ti sao mt con sng xu x nh vy c th ni ting th gii c. Ti cng khng nhn nhng bung in thoi cng cng mu ri trm tr khen. Ti cng khng nhn nh bc bi v khu mua sm nh giu Harrod bt phi tr mt s tin tng ng 60.000 ng s dng toilet. By gi ti c th i b qua ng lun lch trc mi nhng chic xe ang dng n m khng cn nhn trc ng sau, c th hiu Cockney rhymes (*) hay nhng t lng khc mt cch nhanh nhn, c th k vanh vch tn nhng trm tu in ngm London thuc tuyn no v bit i qun bia no c th gp c nhiu c ng vin i Arsenal London l thnh ph chu u u tin ti n vo nm 2002. Cho n gi nh li, ti vn thy r nh in sn bay Heathrow mt thi c bit n vi ci tn Thiefrow v kht ting vi nn mc ti chm cha nhn nhp vi hng trm chuyn bay mi ngy, nhng ngi nh kiu Tudor trng en dc ng i, v nhng ngn gi ma h mt ri khi bc ra trm xe in ngm Camden Town, khi ti ng ngn nhn nhng qun ru tng xm treo y hoa rc r. Th nc Anh ngy ti tr li vo nm 2004 gn nh khng thay i cht no. Vn nhng du khch lm lm my nh trn tay chp bt c cnh g trong tm mt. Vn con sng Thames c yu nht trong s nhng a con ca i dng nh li cu th t th k 17 ca Robert Herrick chy hoi trong tr nh ngi dn London v nhng ai yu thch thnh ph m mnh trong lch s ny. Vn in Buckingham uy nghi, Big Ben sng sng, London Tower vi hoa thng xun rc qun trn tng Gp li, London khng lm ti ng ngn nh nm no, nhng cm gic bi hi ro rc v t ho c ng ni bao ngi m c thy mt ln trong i vn cn nguyn vn, d nay London ch cch ni ti khng xa v ti c dp n y t nht mi thng mt ln. Ti khng bit bt u t u vit v mt trong nhng thnh ph ni ting nht th gii ny, bi mi gc ph, mi a danh London u lm ti c cm gic nh ang c sch hay ang xem nhng cun phim t nhng th k trc, v nh li nhng ngy mi hc ting Anh, m v thnh ph sng m kiu hnh. Bt u t qung trng Trafalgar Square chng? Nhng ngy nng m, du khch ko nhau ra h nc, ni l tng ngi li bing ngm th gii i qua. Nhng chic xe but hai tng mu , mt trong nhng hnh nh c trng London, dp du qua li xung quanh qung trng. V b cu bay rp tri. Chnh quyn thnh ph chnh thc cm bn thc n b cu xung quanh khu vc bt lng b cu tp trung ni y, nhng du khch vn lt lt ly bnh m, thc n ca mnh cho chng. C ngi ni a i lc du khch phi chin u tranh ch ngi vi chng Trafalgar Square. B cu dn ngi, c khi ui khng thm bay v m thc n ngay trn tay nhng du khch n t khp ni trn th gii. Ti ngh c khi chng cn hiu nhiu ngn ng khc nhau khng chng (?) Hay bt u t ta nh quc hi Houses of Parliament, c xy vo nm 1840 khi London cn m mn kin trc kiu neo-Gothic? Mt trong nhng du n c bit n nhiu nht trn th gii thp chung ng h Big Ben, vi mt v kim ng h c lau chi nm nm mt ln t khi ra i nm trong hng triu tm nh nhng ai tng n thm. c c ci nhn ton cnh ta nh, bn nn i v hng ng cu Lambeth, nht l vo lc hong hn, c khu phc hp tri di m mnh trong nh nng chiu vng in bng xun dng sng Thames vi nhng chic thuyn tri. Hi chng ti mi quen c hai http://tieulun.hopto.org - Trang 13
thng, Daniel c sang Anh thm ti. Sau mt ngy i li mi chn, chng ti dng li ngh trn cu. Hm l mt ngy nng him hoi ca ma thu, m tri phng Bc nhum vng nhng ta nh lng ly, ht bng xung mt nc ging ht nh tng tng ca ti v mt nn vn minh chu u. C ting chung nh th t u vng li, c th l ting chung t Big Ben chng, ngn vang trong khng gian tnh lng lm ti xc ng n nght th, thy mnh qu l may mn c tn hng nhng khonh khc nh th ny. Ch cch mt qung i b, nh th Westminter l trung tm h thng nh th Thin cha gio ca c Vng quc Anh gm Anh, Scotland, x Wales v Bc Ailen. y cng l in hnh duy nht ca kin trc theo kiu neo-Byzantine London, vi thp xy bng trng v gch bn ngoi; cn bn trong nh th dt cm thch v mosaic, nhng ch mt na, na cn li dt gch trn v nh th ang trang tr d th ht tin ( l nhng g ti bit t sch du lch Lonely Planet v nhng trang web chnh thc ca thnh ph). Nhng nh vy m nh th mang nt c trng rt ring, nht l vo lc u m, khi nh nn lung linh ht ln tng v c khng gian ngp trong nhng mng sng ti. Vit Nam, Hyde Park l cng vin Anh c nhiu ngi bit n nht do l cng vin ln nht London, c vua Henry VIII ly ca nh th t nm 1536, trc l ni vua v qu tc sn nai, sau l ni u sng, x trm, ri thnh trng ua. Bt u t th k 17, Hyde Park l cng vin hong gia u tin m ca cho dn chng. Ma xun, cng vin trn ngp sc hoa, cn ma h y y dn a phng ra tm nng, trng khng c hp dn cho lm v dn Anh quanh nm sng m nn da d qu trng, so vi dn Hawaii sn chc rm nng khc xa mt tri mt vc. Nhng ti vn yu nht cy cu bc ngang dng song Thames, khng phi London Bridge nh trong bi ht ru em London Bridge falling down: Cu London b sp ri b sp ri. Phi xy li bng bc v vng vy! Bc v vng ti khng c. Phi xy li bng kim v inh ghim vy! Kim v inh ghim b cong v gy mt thi. Phi xy li bng g v t st vy! G v t st s b tri mt. Vy th xy li bng , tht chc vo! D London Bridge khng b sp nh trong bi ht ru em d thng , ngi ta cng quyt nh xy Tower Bridge v hng ng London Bridge vo cui th k 19 trnh tnh trng kt xe trn cy hng my gi lin. V chc v nghe theo li bi ht, bn cnh nhng st thp kin c, Tower Bridge c xy bng t vng Cornwall v Portland. Trng xa p v sang trng nh mt ta lu i, nht l vo m, khi in thp sng huy hong ht bng cu xung mt nc lung linh nh mt gic m thi th u. Trung bnh mi nm Tower Bridge c nhc ln khong 900 ln nhng con tu ln qu c c th bng qua. Chc v ti khng c duyn nn cu khng nhc ln ln no mi khi ti n. Song chng h g, ti vn thch c i b trn cu, nhn hai ct cao sng sng, dng xe c xui ngc bn cnh v cng Katherines vi nhng con thuyn nm gi u im lm bn di Nhng London khng ch l mt ni xa l vi nhng a danh honh trng m cn cha ng nhiu iu gin d, ni c nhng ngi bn ti ht sc yu qu, trong phi nhc n gia nh Lynette v Bruce khu Kiburn. C hai v chng gi London l nh my chc nm v mc d khng sng trong nhng cng ng ngi c Bayswater hay Earls Court nhng vn cn gi ging c c st. Hai anh ch gi nhau l mate, ban u nghe rt bun ci nhng lu dn ti cng quen i. Chuyn i Anh v x Wales u tin nm 2002 ca ti cng do Lynette v t chc ca c gip kim hc bng nn ti rt mn c, v cng v mt l do no gia hng trm sinh vin tham gia chng trnh c chn ti lm tri m tri k. Hai v chng c c a con gi hai tui rt d thng tn Molly, tc vng xon tt v rt dn ngi l. Lc ti mi sang, c nhc hay ly bn chi nh rng ca ti i khp nh va i va nh rng, lm Lynette y ny bo c mua n cho ti bn chi khc. Gn nh ln no ti li nh cng vy, ch khi http://tieulun.hopto.org - Trang 14
Molly ln hn, c thm a em trai mi sinh nn ra v ch hn, khng cn ly bn chi ti nghch na, ti li thy nh nh. Ngoi ra cng khng th qun hai chin hu khc ca ti l anh Hng v Thim, u l dn hc bng Chevening ging ti. C hai ln chng ti li nh anh Hng ti Hackney Down, mt trong nhng khu c ln da nht London v cng l ni nhiu Vit kiu Anh sinh sng (Tuyn xe but t nh anh Hng chnh l tuyn xe 30 b nh bom trong t 7-7 nm ngoi, nhng may mn hm anh khng i). Nh anh Hng ti mi bit c mn mm tp chng tht thm ngon nc mi m anh khoe v anh gi tn H Ni qua. Thy ti khoi mn ny, sinh nht ti Thim ln li t London v Southampton tng ti hai h, khin ti cm ng qu chng. Nhc n Thim, ti vn cn bun ci chuyn n su ring. S l anh chng ngi Bc ny cha bao gi c n su ring nn t nhin mt ngy n ni mu ln mun th th tri cy ny, vy l b ra 11 bng Anh (khong hn 300.000 ng) mua mt tri v n chi. Nghe chuyn ti ci sc sa, bo Cc chng ngi ta tng n ri, thm qua mi b ra chng tin mua. ng ny cha bao gi n m li qua London th su ring vi gi ct c. ng l in. Nhng ti mn Thim v anh bn ny cng mu i chi ging ti, ch cn gi in Thim i thng sau i H Lan v B vi tui khng l lin rt st sng. Ti ch bit mnh gn b vi London trong chuyn du lch n Ty ban Nha vo thng by nm ngoi, xem truyn hnh trc tip bui cng b quyn ng cai Olympic 2012 ti khch sn. Ti c v London nhit lit nh c v ngi nh i thi trn TV, hn h khi ln lt Matxcva, New York ri Madrid b loi. V khi Paris i th nng k nht - cng b loi khi vng u v dng ngi tp trung Trafalgar Square v a ra trong nim hn hoan tt , y ti cng nhy ma h ht nh in. (Sau ny ti c bit trong cuc ua dnh ng cai, tng thng Jacques Chirac cp n vic m thc Php ngon hn v c a chung trn th gii hn mn n Anh. Ng ni nu t chc Anh vn ng vin s kh s chuyn n ung, c l cu ni ny c tc dng ngc i vi Paris chng?). Ri cng t chic ti vi cn phng khch sn y, ch ngy hm sau khi va v t chuyn i thm ngi lng a Trung Hi m m, thy phng vin ang ng ni v mt v khng b, ti ngi va nghe va gm tht g mt cch th . C l li mt trong nhng v nh bom nh cm ba Palestine hay Israel ch g. Nhng bng nhng ngi nh gch quen quen thp thong sau lng phng vin lm ti bt dy Hnh nh London v ngy ngi nhn ra ng l London tht. Chic xe but 96 anh Hng vn i hc mi ngy ch cn l mt ng st vn bc khi. Trm Liverpool Street, ni ti t bn xe in ngm xung bt xe la n sn bay Stansted i Ty Ban Nha ch mi cch hai ngy, tan nt v khi la. King Cross St. Pancras ni ti v Alastair, bn thn nht ANh, hay i xe la v chi nh ba m anh Harpenden, ton nhng ngi y mu ang hong lon chy khp ni. Ton a danh quen thuc. Ch mi hai ngy, ti tri qua bao nhiu cm xc khc nhau cho thnh ph y: va vui mng h hi hm qua, hm nay run ry, s hi, thng xt, lo lng. Lc y, ti mi bit mnh yu London n chng no: D mi ln n phi nhn n nhn ung v vt gi t u tt mt ti v cng vic, chy ngc xui cho kp chuyn xe, d thnh ph c th khng bit ti l ai v t u n... Thnh tht m ni, trc c mt giai on ti khng a London. Ni ra nghe d ght v trng gi khng km nhng ai ni Ta khng a i xe limousine cht no ht, nhng ti c nhng l do chnh ng khng a th ny. Nhng ln n London ca ti lun gn vi mt vic g va gp va quan trng: gia hn h chiu, ly visa Schengen, lm d n trong kha hc, ln gp sp nn thowfng rt "chp git", khng c th th cho lm nn khi ri London ti lun c cm gic nh nhm. Li na, c mt iu g v thnh ph t rng ngi ng ny lm ta lun thy hi h. C th l do dng ngi vi v ln xung trong nhng bn tu in ngm, do nhng khu ph shopping nh Oxford Street hay Regent Street cun cun ngi mua sm, hay do nhng bc si di ca ngi dn y. C ln ti gip ch ng cho mt ng ngi New Zealand khoang 60 tui ln u tin n London vi thm nin 40 nm nui cu trang tri qu hng: D lm! y l nh ga Waterloo, ng i thang cun xung theo bng ch dn c du hiu underground ca London , ri i tuyn Piccadilly Line mu xanh dng, hng i Cockfoster nhng ng i tut Cockfoster m xung tu Kings Cross. Xung http://tieulun.hopto.org - Trang 15
Kings Cross ng s khng i tu in ngm na m s i xe la. By gi h thng ang sa cha nn ng phi ra khi ga tu in ngm, theo bng ch dn i b tiga St. Pancras, t hi ngi bn v hng i St. Albans. D lm!. Sau khi ni mt hi, ti mi nhn ra mnh ging anh chng trong chuyn i mt ca Nam Cao, nhit tnh ch ng nhng khng nhn bit i vi ngi khc nhng ch dn y ri rm chng no.ng nhn xung quanh, than: Sao y ngi ta lc no cng lt t qu vy? lm ti ci, thm so snh ni ny vi nhng cnh ng ngt ngn c n cu trng ca ng. Hi vng ng khng b lc trong ma trn tu in ngm London hm y v khi ti vit bi ny, c l ng v li qu nh gin d v yn tnh. Lc no hong hn bung xung trang tri mnh mng, ng ngi nh nhn ra nhng n cu chy mi chn trn i, c nh ti lc ny y, nh London vi v ca nhng ngy khng sng m. Ch thch: (*) Cockney rhymes: Nhng t lng bt ngun pha ng London, c hnh thnh bng cch dng mt cm t c cng vn m ch mt t khc. Chng hn nh "bread and honey" (bnh m v mt ong) l ting lng ch money (tin), v honey cng vn vi money.
Mt ngy thnh ph Anh nht nc Anh
Ln u tin khi ti i chu u vo gia nm 2002, Louise mt ngi bn hi ti thm c nhng u Anh ri. Khi bit ti mi i c London, c ci: London th khng tnh. l thnh ph quc t (metropolitan), khng c g c trng cho nc Anh ht. Mun bit nc Anh ra sao, bn phi i York kia! Vy l chuyn i th hai n Anh theo hc kha MBA mi y, ti quyt tm i York cho bng c. Ti Southampton, mt thnh ph min Nam, cn york li xa tt tn u min bc. May sao, ti c c bn than Fiona (tn than mt l Fi) Manchester. Sau hai ngy vi Fi v Paul bn trai c- do khp thnh ph cng nghip rng ln ny vi nhng ta nh to sng sng v nhng i l rng thnh thang, ti nng nc i i York ngay v t Manchester n ch cch hai ting chy xe hi. Fi rnh nn ng dn ti i, cn Paul phi i lm. Bui sng, thy anh xch cp i m mt u xu: Ght i lm qu, phi chi c i York chi! m thy ti nghip. Ba ca Fiona, ch Andrew, n hai a ti ti cn h ca Fiona v Paul ng Hathersage bng mt cu cho rt ngl: Tri ba nay p qu ha! vi ging ngn ngm. Bu tri sng xm xt, t sng nc, lm thm ma. Ti hi Fi c phi ngi Anh lc no gp nhau cng ni chuyn thi tit khng; c ngng ngp: , nhiu lc mun trnh m khng trnh c, thnh thi quen ri. Ti thi tit Anh kh xu so vi nhng nc chu u khc, li thay i lien mien nn l ch d ni nht. Xe chng ti i qua nhng ng c xanh mt tri di hoa di li ti n trng. Nhng ngn ni cao v nhng qun ru kiu Anh ri rc trn ng. Ba ca Fi ch: ng kia i Scarborough, nhng cch kh xa York. Mnh ch i c mt ngy ch c thi gian ta gh vo chi. Ti hn h: Scarborough h? C phi a danh trong bi Scarborough Fair (Gin thin l xa) khng?. ! M by gi n khng cn hi ch nh trong bi ht na u. Ti u xu: Ung qu! Vy lm sao nh ngi hi thm c gi ti yu c na y? (Remember me to one who lives there. She once was a true love of mine). C Fi v ba c cng bt ci. York khng khc bao nhiu so vi tr tng tng ca ti v mt thnh ph yn bnh, c gio ng uy nghim cng nhng qun ru xy bng , nhng ta nh xa treo nhiu gi hoa ti mu York n chng ti cng vo vi mi vm bng ru phong v nh nng u ngy ht nhng tia lp long. Mi bc i thnh ph nh b v yn tnh ny, ti nh thy hn nc ANh ni li i lt , trn nhng ngi nh gch hay kiu Tudor bng g trng en. V nht l York Minster, nh th kiu Gothic nguyn thy ln nht Bc u vi ta thp i vn ln nn tri, bn nhng rng cy xanh thm. Bn ngoi York Minster p, nhng bn trong mi thc s l nhng g tinh ty nht ca ngh thut kin trc chu u c cch y gn ngn nm. Nh th c xy hnh ch thp, tng trng nim tin vo Cha Gisu cht trn thnh gi. Bn trong c nhng bc tng, mi vm, ca s c chm khc tinh xo v ghp t nhng mnh knh mu p nh tranh v. Ti dng li thp nn trn bc thm. Nhng ngn nn lm tan i ci lnh t cc vch v lm khng gian bng sang, m p hn ln. Ra khi nh th, ti bt gp xa bc tng v ta nh as nt cnh nhng lung hoa ging hng tng vy n trng bn thm c xanh mt. Qu tht, chng gi ti nh n nhng iu c hc v thi hong kim ca chu u trong cc th k trc. Fiona trc y l sinh vin i hc York nn c rt rnh thnh ph ny. Ri York Minster, chng ti bt gp ca hiu bn ko c ci tn kh ng ; Bp Ko Do (Fudge Kitchen). Fi bo y l mt trong nhng ca hiu ko do ni ting nht Anh. Ti thch th nhn nhng c gi mc trang phc min qu nc Anh lm ko ngay ti qun c l v th m qun c ci tn ng nh vy v nm th nhng vin ko http://tieulun.hopto.org - Trang 17
hnh vung cm trn que tm t trn mt knh lm qu cho khch n thm ca hang. Fi mua mt t ko c v c ph cappucion, bo phn cho Paul ti nghip. Mc d rt thch li coi lm ko nhng chng ti phi ri Fudge Litchen v cn rt nhiu ni i thm na. Chng ti do bc trn nhng khu ph p nh tranh, vi nhng ca hang treo bng bn ngoi nhng thanh st un ln c hoa n ti tn trn u nhng ngi dn a phng i mua sm ngy cui tun. Khc vi Manchester nhn nhp xe c, York c rt nhiu khu ph ch ginh ring cho ngi i b v i xe p, hon ton khng b ting ng c xe ph tan khng kh trong lnh v yn tnh. May mn cho ti n York v ng dp l hi n ung ca thnh ph (Yorks Food and Drink Festival). Trn khu ch Newgate trung tm san st nhng quy hng n vi tri cy ti c sn a phng v nhng mn rt l nh yaourt u nnh, c hi v ti xng khi, c ri tm v c bit l mn xc xch tht keo Yorkshire. Ti ci bo Fi: Heo Yorkshire ni ting Vit Nam lm. C bn m trn mt: Thit h? Xa vy m cng ni ting c ?. Ri c gii thiu vi ngi bn mt ngi n ng trung nin vui v: Bn chu ni Vit Nam heo Yorkshire ni ting lm lm ng ph ln ci thch ch. Khc vi nhng thnh ph ln, ngi a phng y rt mn khch v thn thin. Nhng ngi bn xung quanh cng ph ln nhn ti ci Hello, luv. Th ra ngi Anh, nht l min qu v nhng thnh ph nh, ni chuyn rt hay m luv vo cui cu, ging nh ngi Si Gn hay gi ngi nh tui hn l cng vy. Trc khi ch Andrew ch chng ti vo thnh ph v li xe i thm ngi b con, ng a 30 bng Anh: Cho hai a i chi vi n tra. Nh phi n mn g t t . Ti York l khng c n McDonald hay Burger King nh!. Vy l chng ti h hng n tra xa x hn thng l ti mt nh hng gn b sng. Fi hi c cho ti hay rng con sng ny ni ting v nm no nc l cng dng ln ngp thnh ph. C chn gip ti mn khoai ty nhi tm v mayonnaise c trng kiu Anh rt ngon nhng v ti nm nhng mn c sn York ch no nn n mi mi xong. York c bit n nhiu trn th gii khng phi nh tht heo m v nhng s kin lch s thi cp bin Viking trn t Scandinavia qua ri nh c t nm 876 trc cng nguyn. Chuyn i n York s khng trn vn nu khng gh qua Jorvik (Jorvik theo ng ng Viking l York) khm ph nhng mn kho c tng c khai qut thi Viking t hn ngn nm trc. Tht n tng khi tham quan Jorvik tour, c ngi trn chuyn xe chy chm chm nhn cnh vt ging y nh thnh ph cng min Bc nc Anh thi xa xa, vi nhng tp lu rm, thuyn g ln buc thng nm gi ln b, nhng r my ng c v nhng tm li vt phi ngoi sn. c bit hn, khch i tour khng ch cm nhn lch s bng mt v tai m bng c xc gic, v ton b khu vc ny tm trong v mn ca gi bin, ca lng chi, them cht mi g, rm v nn t m c trng thi xa xa. Jorvik, ti cn hc cch vit tn mnh bng ngn ng cp bin v khc tn mi hc ln ng bng Anh em theo lm k nim. nh Fi c treo mt bc hnh York tn l The Shamble, mt trong nhng con ng xa nht chu AAuu c li i hp lt un ln quanh co v nhng ngi nh hai bn nghing mnh xung ng. Ha ra The Shamble ch cch Jorvik c nm pht i b. Con hm nh lm ti nh ti nhng ngi nh np mnh Zurich, nhng ph c Zurich nhiu mu sc v nhn nhp hn, cn The Shamble yn tnh vi nhng shop nh xinh xn bn lu nim v nhng qun ru c trng kiu Anh, ng thi c nhiu hoa n nghing nghing trn mi gc. C nhiu ch nh c xy nghing n ni ngi ng trn gc nh ny c th bt tay ngi ng trn gc nh bn kia ng. Gn The Shamble l con hm nh v ngn c tn Whip-Ma-Whop-Ma-Gate. Mi ngi thng a rng cha kp c ht ci tn l lung th i ht hm! Chng ti ra bi u xe v li Manchester. Trn ng i, ch Andrew ch ti mt qun ru rt xa tn Golden Fleece. Pha trc qun c treo mt ch cu long vng bng . Qun ru ny l ni dn nhu York hay ti. Ti n ung ru xong hay ht h n o lm. ng k vy, nhng ti khng tin, York p v yn bnh vy m, lm sao ngi ta xn ti mc khy ng c? http://tieulun.hopto.org - Trang 18
York cn ni ting v tour Chuyn i do ma (Ghost Walk) gn b sng, vn khng dnh cho ngi yu tim. Phi dnh cho chuyn sau i York cn c ci m xem na ch ba ca Fi khuyn ti. Nhng ti bit d c i thm ht tt c nhng ngc ngch ca thnh ph Anh nht nc Anh ny, ln sau, hay ln sau na n y, nhng cm xc v York trong ti vn cn nguyn nh trc.
i tm du vt The Beatles
Trong cun s tay du lch ti c phu nhn i s Anh ti Vit Nam tng ring trc khi sang Anh du hc, phn vit v Liverpool ch c hai hnh minh ha, trong mt v bn chng trai trong ban nhc huyn thoi The Beatles. Chng bit Fab Four tn gi thn mt ca The Beatles c ngha nh th no i vi thnh ph cng min Bc nc Anh ny. l mt ngy u thu. Ma thu Anh, c bit l min bc, rt lnh nhng ti hm h dy tht sm n mt trong nhng chuyn xe u tin ca ngy khm ph Liverpool v cm nhn khng kh Beatles trn vn. Qu l mt s trng hp ngu nhin khi vn i Virgin Radio, sau nhng bn nhc rock quen thuc trong thng (mt anh bn bo mi nghe Virgin Radio rt thch v nhc hay, nhng sau vi ngy rt d ni in v c nghe i nghe li nhng bi ht y chang vy), ti tnh ng hn khi nghe ging John Lennon: Tt c nhng ni y u c nhng khonh khc ring vi nhng ngi yu v bn b ti vn cn nh Nhng tt c nhng bn b v ngi yu y u khng th so snh vi em (In my life). Virgin Radio rt him khi chi The Beatles, th mi l. n Liverpool vo thng chn qu khng ng lc v Hi ngh quc t v The Beatles din ra mt thng trc , cn Liverpool MOW l hi m nhc hng nm vi nhng ban nhc a phng c trin vng li c t chc vo thng mi. Nhng khng kh m nhc vn trn ngp thnh ph rn r ny, trong dng ngi tp np i mua sm ngy cui tun, trong nhng ca hiu bn nhc c bn ng, v ngay c trong nhng gc ph khut no t ai n. Ging Liverpool rt kh nghe, ngay c i vi ngi Anh n t nhng vng khc. (Ging nh ngi Si Gn ln u i Hu rt d ku tri v khng hiu ngi Hu ni g). c mt ngi a phng nhit tnh ch cn k ng n qung trng thnh ph, v vi tm bn trong tay ti hoang mang vi mt m ri rm nhng t a phng v cch pht m c trng Liverpool nghe cu c cu mt. Cui cng ti cng n c qung trng thnh ph, qu khng ung cng ln li. Qung trng y nng v trn ngp nt nhc ro rt ca nhng ngh s lang thang. ti nghe li nhng ca khc The Beatles quen thuc And I love her, Hey Jude v bn nhc ti rt thch m nhiu nm khng nghe li Ti yu em tm ngy mi tun Tm ngy mi tun cng khng chng t ti quan tm n chng no (Eight days a week). Bi ht c lm ti mm ci. Mc d rt mun ngi nn li nghe thm cc giai iu ca Fab Four, ti quyt nh i thm nhng ni khc ca Livepool. Trn bn mt a im c nh du vi ci tn Cu chuyn The Beatles cng Albert. Ti hi ngi n ng trung nin c khun mt vui v ngi nghe nhc cng bc thm. Tht may mn, ng khng ni ging Liverpool, v may hn na ng cng mun i n cng Albert thm bo tng ngh thut thnh ph gn . Trn ng i, ti hi: Sao ging Liverpool kh nghe nhng ging The Beatles li d nghe n vy!. ng ci xa: Phi i cht t ch, ai li mang ging a phng c st vo m nhc hin i. Nhng i thng Fab Four vn ni ging Livepool y. , ng ny r vo Cavern Club, c c mun vo cho bit khng?. Trong cun guidebook c vit v Cavern Club, ni t qui tng chi nhc t khi cn hn vi n lc nh cao m nhc. R vo ng Mathew, mt con ng kh nh so vi mc ni ting ca n, l n Cavern Pub, mt qun ru bn ngoi c dng tng John Lennon cm n guitar to bng ngi tht. Trn khp bc tng bn ngoi qun c khc tn tt c nhng ngh s tng biu din Cavern Club t 1957-1973, trong c khng t tn tui d dn khng km nh Eric Clapton, The Rolling Stones, Status Quo, The Who, Rod Stewart, Queen, Stevie Wonder, Elton John, Jimi Hendrix. i din Cavern Pub l http://tieulun.hopto.org - Trang 20
Cavern Club, nhng tht ng tic Cavern Club tht b p b vo thp nin 1970, ni chng ti n ch l mt phin bn ging ht trn nn ngi nh c v dng li nhng vin gch c ca Cavern Club ngy xa. Ti thc mc sao p i ri li xy li y vy lm g mt ht ngha. ng bn ng hnh nhn vai: Nhiu khi dn Liverpool in in vy . , m ti khng phi dn Liverpool u nghe!. D vy ti vn c cm gic bi hi khi i b xung cu thang m m nh in vng, xung snh chnh lung linh nh nn vi sn khu cng bng , nhng cy n guitar in v chic trng Ringo Starr c ch Ludwig The Beatles. Ngi n ng tt bng bo ti: Trn ng Slater c qun bar tn Jacaranda, Beatles cng tng chi . Nu cn thi gian cui ngy c n cho bit, qun bar ny chnh hiu, hi vng h khng c p b n nh Cavern Club. ng Mathew c mt ca hiu tn Beatles Shop rt ni ting vi b su tp ln nht nhng lu nim v a nhc The Beatles. Song trn ng i, bt gp bng hiu Tng bn m nhc Beatles v mi tn ch n mt shop c tn From Me To You, chng ti quyt nh i n . Cch thc marketing ny qu hiu nghim: rt nhiu du khch n From Me To You, sau khi c ch tim vui v tng tm bn in mu, hu nh ai cng nn li mua mt mn g : o thun The Beatles, a nhc, hay vi tm postcard Theo bn , khng lu sau khu ny s mc ln mt khch sn mang tn Hard Days Night hotel. Nhng ai yu nhc t nhn ra l tn mt bi ht ca Fab Four A hard days night (m sau mt ngy mt nhc). Ti tm bit ngi dn ng vui tnh cng Albert, ni chic tu neo gn b ang pht ra bi Yellow submarine, v mua v i tuor Cu chuyn The Beatles lm mt chuyn l hnh hoi c ngc v lch s bn g trai lm rung chuyn th gii cu chuyn c khc trn bc tng Dooley trn ng Mathew. Tri ng v chiu, ti ri cng ln xe but n giao l Penny Lane. Gia giao l c mt cn chi nh (shelter), gi nh ngay n li bi Penny Lane do Paul McCartney sang tc v thi th u ca mnh Pha sau cn chi nh chnh gia giao l, c y t xinh p ang bn hoa thuc phin (*) trn mt ci khay. Mt thi nhc The Beatles b ch trch rng c nhng bi ht ca h c sy li sng bung th vi ma ty (trong kht ting nht l Lucy in the Sky with Diamond vi tn vit tt LSD, mt loi ma ty cc mnh. Cc nh ph bnh cho rng bi ht ny ni v cm gic lng lng khi ph, nhng The Beatles li khng khng bo khng phi ca h). Penny Lane ch l mt con ng rt bnh thng nh mi con ng khc, vi nhng ngi nh gch rm ca vim ren trng tri di di nh nng cui ngy. u ng c mt qun ru cng tn, trn tng khc trn vn li bi ht ca Paul. Cnh l mt pan qung co d n bin Penny Lane thnh mt a danh ni ting hn na vi cch chi ch rt kho Penny Lane not just any lane (Penny Lane ch khng phi mt con ng bnh thng). Lang thang cui ngy, ti cn mun n Strawberry Fields (Nhng cnh ng du), a danh trong bi Strawberry Fields forever, nhng ng n cn xa qu nn nh luyn tic hn dp khc. Cng cn phi ni thm, y ch l tn a danh, nu mun n hi du bn s rt tht vng v chng c tri du no! V sut mt ting ng h trn xe but, trong u ti c lun qun nhng bi ht ca The Beatles: Con ng di quanh co dn n nh em s khng bao gi bin mt, ti thy con ng y trc yPenny Lane vang trong tai ti, ng trong mt ti. , di bu tri ngoi thnh xanh thm, ti ngi. (*) Bi bo ny c ng trn Tui Tr Ch Nht s 23-10-2004, mt tun sau ti c bit ch poppies trong bi ht khng phi hoa thuc phin (cn gi l hoa anh tc) m l mt loi hoa vi c hnh dng v mu sc ging nh hoa anh tc, c bn trn ng ph trong khong thi gian u thng http://tieulun.hopto.org - Trang 21
mi mt hng nm Anh gy qu cho qun i hong gia Anh (v mt s nc khc nh Canada, M, c, Colombia). Nhng ngi mua hoa poppies s gi ln o tng nh nhng chin s t trn trong chin tranh th gii v nhng cuc chin khc. Hoa anh tc c chn l biu tng mt phn do bi th Trn nhng cnh ng Flanders ca trung t John McCrae ca qun i Canada nm 1915, vit thay li nhng ngi ng xung trn ng Flanders v c chon ti y vo chin tranh th gii th nht. c bit sau khi nhng ngi lnh c chn mt thi gian, ni y mc ln rt nhiu hoa anh tc thm. Hai on cui c vit: We are the dead. Short days ago We lived, felt dawn, saw sunset glow, Loved and were loved, and now we lie In Flanders fields. Take up our quarrel with the foe: To you from failing hands we throw The torch; be yours to hold it high. If ye break faith with us who die We shall not sleep, though poppies grow In Flanders fields. Tm dch: Chng ti l nhng ngi cht. Ch va mi vi ngy trc Chng ti cn sng, cm nhn bnh minh, thy hong hn rc r Yu v c yu Cn by gi chng ti nm Trn nhng cnh ng Flanders Hy tip tc cuc chin u ca chng ta vi k th T nhng cnh tay yu t ca mnh, chng ti s nm ln cho bn ngn uc N s l ca bn, bn ging cao. Nu bn khng cn nim tin vo chng ti, nhng ngi cht Chng ti s khng ng c D hoa anh tc vn c n Trn nhng cnh ng Flanders. Nh vy c y t trong bi Penny Lane ca The Beatles bn hoa poppies bng vi gy qu, khng phi bn hoa thuc phin nh ti nhm tng lc vit bi.
Mt ln n Notting Hill
Hi cn sinh vin ti cng nh m bn 19, 20 tui u m mt b phim hi tnh cm Notting Hill vi cu chuyn anh bn sch ngi Anh "ngho, xui xo, ch c mi ci p trai" (Hugh Grant) v ngi sao in nh Hollywood (Julia Roberts). V th, khi c dp n London, sau khi chp hnh tho thch thp chung Big Ben, qung trng Tralfagar, n Buckingham... ti nhy xe in n ngay Notting Hill tho ch t m. Notting Hill khng phi "i Notting Hill nh mt s ngi lm tng m l tn mt khu ph hin i, "trendy", thi thng, t tin vo bc nht London. C bn ngi Anh l li: "Mt cn nh nh c triu bng nghe!". Vi t gi mt bng Anh gn gp i mt la M, c v nh bt ng sn y cn t hn khu trung tm Manhattan ca New York. ng nh tng tng ca ti, Notting Hill c rt nhiu ca hiu sch, "ng iu" nh trong cun phim Hollywood n. y bn cc th loi sch, t truyn trinh thm, khoa hc vin tng, tiu thuyt tnh cm, sch dy kinh doanh, bo ch... ang t sale ma h nn i u cng thy ch sale to tng bn trong. Sau khi i mt vng mi chn, ti hi mt ngi n ng tr ang ngi trn bng gh gn ni n ngi nh ca mu xanh ca Hugh Grant trong phim v c bit chnh l nh ca nh sn xut phim Richard Curtis, nm khu Westbourne Park. Nhng cnh ca mu xanh ni ting c g ra bn u gi lm t thin v c thay bng mt cnh ca mu en bnh thng nh mi ngi nh khc Anh. "Vi li t y n xa lm, c phi i xe but mi c"- anh bo ti. Khng c nhiu thi gian, li s lc ng (ti vn rt d xc nh phng hng, ngay c Si Gn cn i lc, hung chi London rng ln v phc tp nh ma trn, ti lc khng bit bao nhiu ln), ti quyt nh khng i na m vo qun bar bn ng ngh chn. Mt trong nhng qun bar ni ting y tn 192, ni c nng Bridget trong phim Nht k Bridget Jones hay n cng bn b. Nhng qun bar ti ngi p hhn nhiu, vi kin trc rt c trng kiu Anh: mt tin bn ngoi thm v nhng ca sn mu kem nht. Nu bn chn ngi ngoi ng, trn u bn s l nhng gi hoa ti mu sc thnh thonh li rng nhng cnh hoa li ti xung tc.Cn mt iu c bit na Nottinh Hill: ch cn ngi na ting ng h, bn s thy t nht vi nhn vt ni ting i ngang. y l ni c gii showbiz: cc din vin in nh, ngi mu thi trang, ca s... c Anh ln M rt a chung v sn sng b ra hng ni tin c s hu mt cn h y. H i li rt thoi mi, chng cn mang knh rm hay eo khn chong ngu trang trnh b fan lm phin, v ngi dn Notting Hill c phong cch ng ngha "pht ngl", chng ai g n nhng ngi sao ang i trc mt c. Hay nhng ngi dn ti gp cng l ngi sao nhng lnh vc khc m ti khng bit chng? Mt trong nhng s kin ni bt khu ph thi thng bc nht London ny l l hi ho trang (Notting Hill Carnaval) c t chc vo dp cui tun ca mi thng tm hng nm. Lch s vit: cuc xung t sc tc u tin ca c Lin hip Anh din ra vo thng 8-1958. n nm tip theo, l hi ho trang Notting Hill ra i nh mt hnh thc khng chnh thc nhm xoa du xung t ny. Ngy nay, bn cnh l hi Rio - Brazil, y l l hi ng ph ln nht th gii vi hng triu ngi tham gia ch trong hai ngy mi nm. Mi khi nhn nhng bc nh chp y, nht l bc hai anh chng vui tnh vy tay cho v gi vi theo ti" i chi London vui v nh" trong lc ti ang ng tm gc d chp nh Notting Hill, ti li nh n bui chiu ma h lang thang mt mnh y. Nh khng gian se lnh, ma lm thm, nh nng nht lc 8h ti v nhng hiu sch chy dc nhng con ph di...
Manchester nhng ngy gi
Ti vn khng my cm tnh vi thnh ph Manchester: c l v l fan rut ca Arsenal v ging nh bt k mt fan "chn chnh" no ca nhng pho th thnh London, ti ght ngon ght ngt i bng Manchester United. Nhng lu khng gp c bn Fiona v cng mun lm mt chuyn n min Bc nc Anh; t London ti bt u cuc hnh trnh di nm ting ng h bng xe but n Manchester. n tng u tin ca ti v Manchester l nhng to nh to sng sng. V gi. Gi y thi hun ht, mc d ngi trong xe ti vn on c khi nhn nhng ngi i b ang cm ci ro bc trn ng. Paul (bn trai ca Fi - tn gi thn mt ca Fiona) ra n ti. Khi ng ch xe but ni thnh v cn h ca hai ngi, Paul a tay ch: "ng kia l ph Tu, Uyn thy cnh cng kiu Trung Hoa khng?Ph Tu Manchester ln nht nc Anh !". Ngi trn xe anh t ra l mt hng dn vin ht sc nhit tnh: "To nh ny trc kia thuc i hc Manchester, by gi l vin bo tng, nhng vn gi li bng tn trng". Xe i ngang 1 con ng c rt nhiu nh hng n , Paul ni: "ng ny c nhiu ca hiu bn c ri rt ngon, bi vy cn c gi l Dm c ri (curry mile)". ang ho hng ni, quay sang thy mt ti mo xch, anh ngc nhin: "Sao vy? Khng thch c ri h, hay say xe?". Ti nhn nh: "Khng phi, nguyn vali trnn chuyn xe but t London ri". Paul mc in thoi ra gi ngay n ng dy khn ca hng xe, ni mt thi mt hi ri bo ti: "H ni chuyn xe hi ny ch dng li manchester mt cht thi, i Huddersfield mt. Ba nay ti th su h khng lm vic, biu mnh sng th hai ln trm xe Manchester nhn li". Ti ngi quu qu, va gin mnh va ght ly lun Manchester. Thnh ph g m xu qu, khng c v g "Anh" ht, vy gi li cn thi lanh but da. Xe i ngang nhng to nh gch ging nhau y ht, ti ngc nhin: "Sao k vy?", ", trc khi xy dng nhng khu nh th ny, ngi ta a chng nm, sukiu nh g mnh chn". Ngha l nu mnh chn mt kiu no s c t nht nm chc nh khc ging mnh y chang?", "ng vy!". i tri i, sao m chn qu Manchester! Ti ch bt u thy mn Manchester sau ba n ti c trng ngl: c km khoai ty chin (fish and chip), v sau khi Fi dn ti n Bramall Hall, mt trong nhng to nh kiu Tudor trng en bng g p nht vng Cheshire. Bao quanh to nh l hn 60 hecta cng vin xanh ngt vi nhng li i n y hoa, nhng h nc v n vt c bi tung tng. Fi bo: "To nh ny c xy t th k 11 Uyn", "Sao nhn mi qu vy?", ", khong cui th k 19 n c mt gia nh khc mua v trng tu, nhng vn gi nhng kin trc c trng bn ngoi. Sau chin tranh th gii th nht, Bramall Hall c thnh ph mua li. Uyn thy chic xe c ngoi sn khng? y ang c m ci!". Qu vy, ch mt lc sau chng ti thy co du ch r v nhng c ph du mc o d hi mu thm bc ra sn. Ti c cm gic mnh ang xem mt b phim v chu u thi xa xa, vi nhng gia nh qu tc v nhng c gi xinh p vy di lt tht. Manchester ln th ba Anh, ch sau London v Birmingham, nhng v l thnh ph cng nghip v khng oht trin du lch nn hu nh khng c my khch du lich y. Manchester khng c nhng gc ph be b xinh xinh nu bc chn khch b hnh, m d thy nhng to nh ln, nhng i l rng thnh thang. To th chnh thnh ph qung trng Albert c nhng gi hoa mu sc treo trn ct n v l c lin hip Anh bay php phi trong gi. T qung trng Albert, chng ti qua khu ph mua sm ln nht thnh ph. C nhng vin trn ng nghnh rt ln nm ri rc trn ng. Xa xa, mt ngh s lang thang ang m n guitar chi bi Don t dream it s over ca Crowded House vi ging rt m v bun: In the paper today, tales war and of waste. But you turn right over to the TV page. Hey now, hey now, don t dream it s over ( Trn bo l nhng cu chuyn v chin tranh v tn ph, nhng bn li lt ngay qua trang v chng trnh TV. Ny, ny, ng m na, n qua ri...). Ti ny ra nh vit v bn m nhc Manchester khi n qung trng Men Arena, khn i nhc ln nht chu u vi 20.000 ch, cng l im hn m nhc nhn nhp nht hnh tinh vi gn mt triu ngi mua v vo xem mi nm. Hu nh tt c nhng ngh s ln, t REM n Kylie Minogue, u tng chi y t nht mt ln. http://tieulun.hopto.org - Trang 24
Vi tm bn m nhc ly t vn phng du lch trn tay, ti ln li mt mnh qua nhng i l rng thnh thang vi nhng ngi nh gch , ni nhng ban nhc v ca s nh Vi tm bn m nhc ly t vn phng du lch trn tay, ti ln li mt mnh qua nhng i l rng thnh thang vi nhng ngi nh gch , ni nhng ban nhc v ca s nh The Rolling Stones, James, Simply Red, Sex Pistols... tng i qua, nhng gc ng ni xe but khng ti v gi thi hun ht qua tay. T cn h ca Fiona v Paul n trung tm thnh ph phi bng qua Oxford Road, ni ti tng thy trong mt tm nh chp ban nhc Bee Gees. Anh em nh Bee Gees sinh ra v ln ln Manchester, cng l nim t ho ca thnh ph cng nghip nc Anh ny. Ba anh em ni ting vi nhng b ru tc b x v nhng bn tnh ca du dng How deep is your love? hay Night fever - mt trong nhng bn nhc quc t u tin ti tp tnh nghe nhng nm 1990-1991. Oxford Road, gn giao l rng ln cch tr s i BBC khong nm pht i b, ti bt gp The Corner House, ngi nh ngh thut u tin Manchester, vi hai rp chiu phim, mt qun bar v mt qun cafe, ni lui ti ca nhiu nhn vt "giang h", trong c cu th Eric Cantona vo nhng nm anh cn y. Bn ngoi Corner House kin trc c trng min Bc khng c g c bit, tht kh tin l ni nhiu ngh s ln sng tc nhng bn nhc ni ting nh Badly Drawn Boy theo chn Hugh Grant trong b phim About a boy, hay soundtrack ca Barry Adamson cho nhng phim Hollywood gn y nh The beach hay Scream 3. T Oxford mt qung l n Rockworld - khng hiu sao by gi li mang tn Jilly - v Music Box. Rockworld l ngi nh ca nhng m nhc dnh cho "dn ghin nhc rock chi sut m th su" (Friday all-nighters), cn ngi hng xm Music Box ni ting vi nhng nigh club th v nht Manchester nh Rafters v Fagins, ni Joy Division c Factory Records pht hin vo nm 1977. Ti v li ta th snh thnh ph (Town Hall), ni thp chung ng h vn ln nn tri xanh thm trn ngp nh nng tra. Town Hall tng chng kin tic chia tay khi Take That tan r, nhng fan hm m c nc Anh v nhiu ni khc gt nc mt tm bit nm chng trai tr tui mi ngi mt hng. Ca s chnh ca nhm, Gary Barlow, tip tc s nghip sng tc nhc cho nhng ngh s th gii nh Mariah Carey, Blue hay Donny Osmond. Cn Robbie Williams, vn khng my c "sng i" nhng ngy Take That nhng sau c xem l thn ng m nhc quc t, bt u yu thin thn nh li bi ht Angel ca anh "I m loving angels instead". Town Hall cch trung tm thnh ph Piccadilly, ni tt c nhng chuyn xe but ni thnh v, mt qung ngn. T Piccadilly, ti vc baloo v my nh chu kh i b t Newton Street n The Roadhouse, b phng ca nhiu ti nng tr. y, nhwgx ban nhc a phng t ai bit ti nh Elbow hay Longview biu din cnh nhng tn tui ly lng Stereophonics hay Coldplay, ban nhc London m ti bt u ghin khong hn hai nm nay. gn v chiu nhng ti vn quyt nh n The Boardwalk, tng l t im m nhc ca "Madchester" (Manchester in), by gi ang trong thi gian ch trng tu nn rt vng v. y l ni kh tm nht trong s nhng a danh trn bn m nhc. Gi thi lnh but nhng ti vn tot m hi v i lng vng khp nhng con hm m khng thy ng Little Peter u. May qu, ti gp my ngi a phng ng ni chuyn trc mt cn nh, khi hi ng ti The Boardwalk, ai cng ci "Tri t, c g u m ti?", nhng cng nhit tnh dn ti n. Qu tht, The Boardwalk nhn khng c v g "khi sc". Khng bit Oasis, c mnh danh "nhng anh chng qu a phng" (local bad boys), vi s lng album nhc bn ra hng triu bn, c cn nh thi hn vi nm 1992 xp hng ch c biu din ln u tin trc vn vn hai mi khn gi y? T The Boardwalk ch mt vi ohuts n Granada, (nhng ai tng Anh chc cn nh hng Granada sn xut series phim truyn hnh Coronation Street di nht kch s, ang tip din t hn 40 nm nay), cng l ni t qui thnh ph lng ging Liverpool The Beatles thu hnh TV ln u tin vo nm 1962. http://tieulun.hopto.org - Trang 25
Sng th hai, ti ln trm xe trung tm Manchester hi thm mn hnh l lu lc ca mnh. Ti cha kp trnh by g nhiu, ch mi va ni "Ti c qun mt vali trn xe but..." ngi n ng trong phn thng tin trm xe li ra mt vali sau lng "Phi ci ny khng?", m chng cn ti m t qun trn chuyn xe no, vali ra sao, c ng g bn trong... Ti mng rn, cm n ng ri rt ri hi c cn k nhn khng, nhng ng xua tay "khng cn u". Ti hn h li vali v nh. Mc d gi Manchester vn thi hun ht nhng trong lng ti li thy mn Manchester qu chng. Ti mn Manchester khi nghe giongj c trng min Bc c Anh ca Fi v ngi a phng ay, vi cch pht m ch "u" ng ng. Ti mn Manchester khi Paul t Bolton v, bc vo bp, sng sa: "Manchester United ha, cn Arsenal thng na ri:. Ti mn Manchester khi bt gp mt ngi nh sinh xn vi nhng ch bm bng vi u trn tng. Ti mn Manchester khi i b mt mnh trn nhng ng ph rng thnh thang, ch c xe but qua li v gi thi lnh but. Ti mn Manchester khi ngm nga bi ht ti thch nht ca ban nhc a phng The Verve "Cuc i ny l mt bn giao hng va ngt va ng...". (bittersweet symphony). Ti mn c ta nh Urbis rt hin i m ba ca Fi bo: "N cho mnh vo ca min ph tnh lt ngi vo cho xm t m: lm ti bt ci. V mi khi ngi dn a phng hi ti: "Thy Manchester ra sao?", ti ni: "Khng phi kiu thnh ph ti yu. Ti thch ph c vi nhng ngi nh nh kia. Nhng ti mn Manchester lm!". V ti bit mnh ni tht.
Ch thch: Nhng thng tin v m nhc Manchester trong bi vit ny c ly t bn m nhc Manchester ca phng thng tin du lch thnh ph. Nu bn mun n nhng a danh ni ting lin quan n m nhc c nhc n y, trn bn cng c nh du sn.
Qu quan ti xa
Ti him khi nh nha trong nhng chuyn i xa, nhng t nhin nhng ngay cui nm ti thng hay nghi v qu cu. Khng phai Sai Gon, ni gia inh ti ang ma la qu cu thoonThanh Minh, cach thanh ph Nha Trang 15km kia. Co le vi khi noi n "qu", ngi ta thng nh n nhng ni xa lc qu mua ma minh sng nhng ngay con nho.
Mua ng Anh thng ma. Ti nm trum chn oc sach, thinh thoang nhin ra ca s, ni nhng canh cy khng khiu trui la ve ln nn tri xam nhng ng ngon ngoeo. Hi ti hoc ai hoc, me thng noi sao me hay m thy nha cu qua Bin i! (Bin la tn nha cua ti). Ti hay nhn mt: "Nh gi khng bit na, Sai Gon co con khng vui sao?". Nhng cang gn n cui nm, ti cang nh ngi nha cu nn t lp ngoi m dng, co cy sabch ti hay treo ln trn mi ln lam bing i tm hay i n cm. Hi con ba, trc nha co cy mai ln quanh nm y su, nhng tt n su i u mt, chi co hoa mai n vang rc. Ti m chi bup b toc vang mt xanh nhng me noi " tin me mua n vi sach v ch, tin u mua bup b chi" nn ti phai nghi ra tro khac. Bui chiu ti thng ra khoang sn t trc nha ly que ve cng chua. Trn sn co nhiu con cuc, ging con bo nhng nhoe bng mong tay ut em be, mm mm, sng di nhng l nho xiu ao di t rt kho thy. Mi ln bt gp mt l nh vy ti li bt tc xe li cho vo l cu cc ln, b ln tay cho b qua b li nhn nht. Chi mt mnh chn, ti chy qua nh d T (d T nu ch tri nc ngon tuyt, by gi ngh li ti cn thm) r con Trm qua chi chung. Ti by n o t, ly t nho nc chi c bnh, thng sau mi ln chi nhng ci bnh t trn tr vng vi y sn. D T rt ght tr ny nn mi ln qua r n chi ti phi phi ln lt nh n trm. Con Trm ln ln rt xinh p v cng ging nh m bn c ca ti, c chng, cn ti c i hoi ht cng tc n hi ngh v by gi lang thang cch qu nh mi my ting ng h bay. Ti v thm qu, hng xm c c hi: "B Uyn i c my nc ri con? Chng no my c chng?" (Lc u ti ngc nhin thy ngi lng gi mnh l "b", nhng sau ti on c l v i vi ngi qu ti vn l con nh bui tra hay vc cy so di ngong i hi trng c ht nh ny n nh khc. Bn thng nay ti khng c mt ht cm v bng. M gi in ni: "Hay Bin mua ni cm in nu cm n chung vi bn, g th g cm cng tt hn ch!". Ti bo con chung vi hai a ngi Anh, mt a Ailen, b ti n nh hng ri con khng n cm na u. Ni vy cho m khi lo nhng ti bit mnh nh cm ngui vi c cm kho kh cong cho nhiu tiu tht cay, hay cm nng mi nu vi canh chua nng hi. Gn y, mi ln va coi Tony Blair c din vn trn BBC hay Coldplay chi rock trn Channel 4, va gm sandwich hay nhai spaghetti, ti li nh nhng ba cm ngon lnh qu. Ti thch n bnh cn (m min Nam gi l bnh kht) nn mi sng thng em mt ci trng vt ra ch bn bnh bo thm trng vo bt. Bnh cn gin tan, ph mt lp trng vng rm n vi nc c v m hnh bo ngy ngon lnh. Bnh cn tht bm l mt mn xa x m ti him khi c n, nhng gn y ngh li thy vy m hay v n bnh cn khng tht c ci th nhm nhp ring. Chn bnh cn ti i qua tim bnh t c Luyn, khng phi bnh t ph trn a rc u xanh m phi l bnh t mi vt ra t khun nghi ngt khi, nut trc tip t a c vt bnh, n vi mm t v ch la mng nh li mo gi l chui dy cm. Ti cng nh t bnh canh nu c dm, th nhng lt ch c mng gi thi cng bay, rc hnh tiu thm nc mi ti thng x xp hp... Mi y ti nm m thy mnh sp cht. M l ti nm m thy nh c qu ch khng phi nh Si Gn. i bo cho mi ngi bit nhng khng ai tin, ti nm nh khc hu hu. Tnh dy, ti nh n mt bi ht ca Trnh Cng Sn "Mt ln nm m ti thy toi qua i, d tht l ri lng khng bun my, git mnh tnh ra, nng ln ri..". http://tieulun.hopto.org - Trang 27
Ti r tay ln m, khng c git nc mt no, ngoi ca nng cng chng ln mc d hn 11g tra. Sng m dy c bn ngoi, ng khi nh bn ch thy m m trong sng. My con chim hay ng ht trc ca s phng ti sng nay cng khng thy u, chc bay qua tr ng nhng ni m p hn nh hay Ty ban Nha mt ri. a bn chung nh g ca a ti tch tr, bo "TV mi ni tuyt ri Scotland vi x Wales ri , vi ba na th no nc mnh cng c tuyt thi:. Nc mnh? Ti ung tr, bo: "Vy h? Chc vi ba cn lnh na, phi mua thm o m thi". Ti vit bi ny khi ngi trn xe anh bn thn trn ng t Southampton n Bristol xem bng , v khi nhn ra ca s xe thy lng qu nc Anh vi nhng cnh ng tri di c n cu trng tot gm c, ti li nh qu qun ti xa... M l, qu ti c bao gi thy con cu no u, sao t nhin nh k cc?...
Bng Anh mt nm nhn li
i sang qu hng bng t nhng ngy u thng 9-2004, khi gii ngoi hng va bt u c vi trn v Arsenal cn lm ma lm gi trn bng xp hng vi li c nhng chuyn gia Anh binh lun l "p ngy ngt". T n nay cc CLB Anh tri qua khng t thng trm. Ma bng 2004-2005 chnh thc khp li sau trn Liverpool nh bi AC Milan ti chung kt Champions League, nhng d m ca nhng trn u v s kin din ra trong nm vn cn l ti bn tn ca c ng vin x sng m. Liverpool xut thn Champions League Ti n sn vn ng Anifeld trc trn Liverpool gp Monaco vng u bng Champions League ma bng nm nay, khi i bng o cn "hn vi", li thi lch thch c hai mt trn chnh. ng l "sng c khc, ngi c lc", Liverpool c t t tin bc tng trn u gii v ch chu u, ln lt thng nhng i th c nh gi cao hn: Juventus, Chelsea v AC Milan nng cp v ch ln th nm trong lch s i bng mt trong nhng thnh ph lnh nht, ngho nht nc ANh ny. Vit Nam vy m sng, tuy phi thc khuya dy sm xem bng nhng t nht khng phi b l pht no, nht l nhng trn y kch tnh nh trn chung kt ngy 25-5 va qua, khng b kt gi lm vic nh dn ghin bng chu u. Hm ti ngi hp m rut nng nh la t, n khi kt thc bui hp l lao nh tn bn ra khi ca, t chi c li mi i ung nc ca khch hng. Cha ht li cn phi vi u trong th vin hon thnh xong bi lun nhm va g my tnh va gn headphone nghe bnh lun qua trong web ca UEFA ghin. Liverpool hip mt qua bt bt, thua 3-0 cn may. Ti ba chn bn cng v n nh lc hip hai mi bt u, xem tip 75 pht thi u cn li v lt lun lu 11m. n lc Shevchenko hng qur penlty cui cng ca AC Milan v bnh lun vin go khn ging trn TV "Chic cp danh gi nht cc CLB chu u v li nc Anh", ti vn khng hiu ni nhng chng trai tr Liverpool ly u ra bn lnh n chng . Vy l cui cng nc Anh, ni khi sinh mn th thao vua cho c th gii nhiu nm cay ng nhn cc i tuyn quc gia v cc CLB nc khc dnh cc chc v ch ln kiu hnh ngng u nh a con c cng nht ca mnh ti Champions League nm nay. Chelsea khi sc gii ngoi hng i bng o xanh by vn mang ting :ng chn", lc no cng xp hng t, hng nm mi ma bng, khng kh hn cng chng km hn. Mi vi nm trc, Chelsea l in hnh ca s tro ngoe v nm khu Chelsea - ni dn nh giu th London - nhng bn thn i bng li n nh cha chm, ban lnh o khc rng v khng c ngn sch. c t ph ngi Nga mua li, ma bng va qua chng kin s lt xc ca i bng ny. Khi Chelsea bt u nhng trn thng nh ch tre, bo ch Anh ua nhau ng hnh bim ha: mt bc v hai hun luyn vin Arsene Wenger v Alex Ferguson nhn nhau sng sa hn hc nh hai k th truyn kip, bc k bn v hai ng ny m ngc, v u "Nhng chng ta vn thua Chelsea". Nhiu ngi cho rng vic Chelsea ng quang chng minh tng lai nhng CLB Anh s t nng vo kh nng ti chnh, v vy ci p trong bng cng mt i. Tuy khng phi c ng vin i bng o xanh nhng chng kin li chi ln x ca Chelsea, ti vn cho kin y khng cng bng v c hun luyn vin ln cu th i ny lm ht sc mnh c mua bng. Hy vng Chelsea s tip tc s n nh v lm gii ngoi hng Anh thm si ng hn, khng phi "mt pht huy hoang ri cht tt" nh Blackburn Rovers mi nm trc. Nhng trn chin trong v ngoi sn c ca Arsenal v Manchester United http://tieulun.hopto.org - Trang 29
Khng cn phi l ngi trong cuoovj mi bit hai k phng ch th ny ght nhau n c no. Trong trn chung kt cp FA truyn hnh trc tip trn TV, khi cu th hai i bt tay trc lc trn u bt u, bnh lun vin ni ting John Motson bo: " Chc chn hai i trng Patrick Viera v Roy Keane s khng nhn vo mt nhau u", v qu ng vy. Vn l thnh vin fanclub ca Arsenal, ti thch th chng kin qua nhiu trn u v qua nhng din n trn mng CV i nh ght ngon ght ngt Man U n th no, nht l vic trn thua Man U vo thng 10 kt thc chui trn bt bi k lc v lm nhng pho th thnh London tut dc, may m c phanh. Kt qu thua knh ch 2-4 trn sn nh tip theo lm fan ca The Gunners thm ngn ngt la gin. Khi cc cu th con cng nng cp FA ngy 21-5 va qua, 90% c ng vin Arsenal xoa tay hn h khng phi v ngi v ch m v i th Man U i vo lch s cp FA vi ting tm khng my hay ho: i u tin thua trong lt lun lu 11 mt. V cng nh mt bnh lun vin BBC ni "C hay khng c Chelsea, hai i bng ny cng cn rt nhiu cng hin vo nhng ma bng ti". Southampton xung dc Gii ngoi hng Anh nm nay hp dn n pht cui v c bn i cuois bng vn cn hi vng li Premier League nh trn cui cng. V Westbromwich, vn t hi vng nht, tr hng. Sau 27 nm lin tc gii ngoi hng, cc fan ca Southampton quen vi vic xem i nh thi u vi phong n nh bn nhng tn tui ln. (Ti u i vit v i bng ny v "nh mnh Southampton" m). Mi cch y hai nm, The Saints, tn thng gi ca CLB Southampton, cn l qun cuups FA. Nguyn mt ma bng lao ao ln n, ngay c vic ch tch cu lc b "chm" Harry Redknapp t Portsmouth cng khng cu vn c i bng thnh ph cng min Nam nc Anh ny. Kt thc trn u cui cng, nhng CV o sc trng ta ra t nhng qun ru gn ni ti , mt bun thiu. C ngi bi quan v s phn The Saints nh con tu Titanic xut hnh cng Southampton nm no. Ma bng ti, nu cn li Southampton, ti phi lm quen vi nhng i th mi khng ai bit n tn tui, nhng Crewe, Brighton, Watford, Luton Tn, Milward, Stoke City..., hay ni theo kiu dn Bc Liu l i bng "ci cm xc ma", ngh m ti thn. Nhng iu khng vui khc Gii cu th ngoi hng kht ting n chi, ung ru bia nh h chm, v vn c tr lng cao nn hu ht u sng xa hoa mt cch khng cn thit, trong khi chnh ph ln ting ku gi dn chng Anh tit kim v th gii. Nhng vn lm au u nhiu ngi nht Anh, vn c xem l x s ca hooligan kht ting, vn l nn bo lc. Cch y vi thng, d lun Anh xn xao khi nhng nh chc trch cm truyn hnh trc tip nhng trn u trc 9g ti v nhiu ph huynh lo lng con em b nh hng nhng cu th hay chi th, ci v, nh nhau, chi xu... trn sn c. May m sau cc fan bng phn i d di nn thi. Khi ti ln li vi anh bn thn i my trm cy s c v i bng con cng thi u trn sn khch, lc ra bi u xe thy ti ci hn h v bn thng n nh t s 2-1 nhng pht cui, anh bn lo lng gh tai ni nh: "May m Uyn l con gi ti n khng gy s, ch ti m ci vy l c chuyn lin :. Cn hi ti sang y ln u tin cch y ba nm, l d n sn vn ng Highbury ca i Arsenal, mt ph n trung nin nh i din sn bng bo: "By gi cha vo ma vng cy ch vi tun na ti c ng vin giang h i y ht xung quanh ghen!", ging tnh kh. Thnh ng "pht ng-l" rt ng vi dn Anh. Bi l, mt ngi bn ti hc i hc Hull bo c ln xem bng trong qun ru, sau trn i nh thua, c ngi qung lun chic gh nh rm ln mn nh rng m c qun chng ai bun quay u li nhn. Mt iu ng xu h hn na: cc cu th gii ngoi hng bng th hay nhng kh nng vn ha thng rt km. David Beckham lc cn cha qua Real Madrid, mi ln tr li phng vn trn truyn hnh hay trn bo li lm mi ngi c dp ci b bng v cu th ny ngi Anh nhng ting Anh qu t, ni cu no dng t hay ng php c bn nht cng trt lung tung, (chng hn "we was" thay v "we http://tieulun.hopto.org - Trang 30
were"), li khng bao gi ni c g c ngha cho ra hn. Vy nn trung tm ting Anh n TP.HCM qung co trn bo "Trung tm ca chng ti s o to bn ni ting Anh nhe David Beckham" chc hn bn phi suy ngh li nu nghe anh ny ni chuyn mt ln. Ngy i BBC phng vn nhng cu th Chelsea va chnh thc ng quang, dn Anh li mt phen chn chng khi thy Joe Cole ni ting Anh lp bp thua xa... ngi Phn Lan cng i bng mt tri mt vc. Nh bng Nhng d g i na, sut ba thng khng bng ti y ti s nh lm nhng bun vui bng . Nh mi ti th by bt TV xem Gary Lineker, vn l ngi sao bng Anh thp nin 80, im li tng trn u trong tun vi li ni chuyn hi c rt c duyn. Nh khng kh ho hng trn ngp c thnh ph mi ln i nh thng trn. Nh nhng bui chiu i b gia tuyt ri lnh lo nghe bng trc tip trn radio xch tay nhng i a phng, vn rt thin v i nh v ni nng bt mng. Chng hn ln i nh chu t d ha v trng ti cho i th mt qu pht n gy tranh ci, bnh lun vin tc ti: "Chng ta ha trn ny cng v i th c mt cu th th mi hai mc o en c c:. Hay ln i bng n c ln hng, CV trn cung sn n mng b cnh st chn li, anh bnh lun vin i a phng lin sng s: "Ngi ta n mng cng chn li l sao? Cnh st g c x nh heo vy?"... Nh ln th c ln u tin William Hill thua ht hai bng Anh cng l ln cui cng v nhn ra rt d ghin nu tip tc c nhng trung tm ln ny, mc d vn khng khi ghen t mi ln nhn ln bng qung co ca Ladbrokes vi anh chng hn h ni qua in thoi: "Sp i, em mi thng c bng 10 triu bng Anh (*), em ngh vic y:. V cng nh ti, bn cng s ng d phi ng mi ngy ch ba ting ng h, d hc hnh hay cng vic b u b c, d c ln cn st p chn rn h h, d c phi di ma i nng, b n b ung, nhng ai l mang trong ngi tnh yu bng cng phi vo sn vn ng hay ngi trc mn hnh theo di mn th thao "khng coi th cht sng hn" nh mt tc gi bo Tui tr ci cch y hn mi nm kt lun... Ch thch: (*)Khong 300 t ng Vit Nam
Lng gi Devon
Ti bit n ht Devon min Ty nc Anh khng nhng nh mn tr kem (cream tea) ni ting th gii m cn nh ph bin nh xinh vi nh sn mu trn ni, c xe tn xum xu bn nhng con thuyn nm gi u im lm trong sng. Mi khi, i vi ti mt bui sng th by hon ho bt u bng vic thc dy lc 12g tra, trm chn kn c nghe Khnh Ly ht Du chn a ng trn a MP3 mang t nh sang. Nhng gn mt nm ti cha thy bin, ni nh nhng con sng v vo b v nhng ngi nh hoa ngc lan rng trng sn chin thng cn bun ng du mt sng nay. V vy, khi Alastair g ca lc 9g sng, ti chun b sn sng cho chuyn i cui tun y ha hn n Devon. Alastair l bn thn nht ca ti Anh, cng v chung s thch i du lch nn d ngho nh ti cng rng nhn n sng dnh tin xng i chi. Xe i qua con ng qu nh hp vi hai hng cy xanh mt, ti thch th ht vang bi "Con ng min qu i a ti v nh i" (take me home country road). Qu vy, d cha n Devon ln no nhng ti vn c cm gic mnh ang v nh, bi th trn nh m m Christchurch gh thm trn ng n Devon hay nhng ch th rng nhy ra t bi rm, ging mt nhn xe chng ti i qua... lm ti thy bnh yn qu. V cm gic c v nh li tri dy trong ti khi n lng chi Brixham, ti tn vi nhng ngi nh y hoa trn b ca s v trn bc thm. D cha thy bin, ti vn cm nhn khng kh bin xung quanh, nh khi bn p xe trn nhng con ng tra tnh lng Nha Trang, nhn hoa ip vng rt xung nhng chic xch l ang ngh tra trc cng ra vo mt khch sn. Hay khi mi n Vng Tu t Si Gn mt bui chiu, thy mt bn bin mt bn ni vi nhng cy hoa s trng nao lng. Khng bit phi din t th no, nhng ti yu khng kh ph bin y cn hn yu bin. Ti ngi ngn ng mi khi vo thnh ph cho n khi anh bn ti bo: "Nghe g khng? Mi gi bin !" V ti li thy mnh trn con ng L T Trng lng gi v rm mt bng cy, nhng hng cy b cht mt khi ti v Nha Trang nm ngoi, lm ti bun ht my ngy. Nhng ngi bit th sn trng Brixham cng nm trn i lng gi bin, chen vi c xanh l ngc lan ty (magnolia) hng phn n kn cy v rng y khong sn lt . Gn , ti bt gp mt qun ru vi tm bng rt kiu hnh "Qun ru u tin v cui cng Brixham", tng qun y dy leo khng khiu n hoa vng li ti. Chng ti i b dc b , ni nhng con thuyn nh c gi u ng say v hi u v cnh bay trn u. Gn ni chng ti ng l quy bn hi sn nh, vi nhng k g ng tm, s, mc, cua... gi nh n nhng gnh hng rong trn b bin Mi N hay Hi Anh. lu lm, mn tm duy nht ti n l nhng con tm hiu "Young" bc v ng lnh mua siu th TESCO, n lc r ng chun b nu nhn thy ngao ngn. Ti mua mt hp tm luc nguyn v, tht ti ri, chc v ngt lm, mt sandwich cua thm phc, bt ng v mng rn khi c ngi bn tng thm hai bnh tht cua nh bng ngn tay khng ly tin. Qu tht nc no cng vy, ni min qu hay ph nh ngi ta thng d thng hn thnh ph ln. iu l ti yu lng chi ny cn hn lc mi n. Nhng ngi nh xinh xn nh hp dim sn mu nm chen nhau trn ni n y hoa cc trng, thy tin, pansy, mimosa... nh va bc ra t truyn c tch xa xa. Cn nhng con thuyn nh c nh lm bng g nm xp hng li bing, in bng xung mt nc trong xanh, phng lng n ni Alastair bo ging nh c cm gic i b c trn nc vy. Trong khi Brixham l lng chi cung cp hi sn khng ch cho ht Devon m cn cho c nhng ni khc nc Anh th Torquay ni ting vi b bin tri di sng v vo bi ct mn. Khi ti n, tri ng v chiu, thy triu ln lp ht ct, ch thy sng v nh vo nh ru ng. Torquay pht trin du lch t xa http://tieulun.hopto.org - Trang 32
nn trung tm thnh ph v dc bi bin c tht nhiu qun ru xy t th k 19..., nhng nh hng hi sn t bng g vit tay bn ngoi vi nhng k hoa lm t thn cy sn si hoa vn mnh ti thm. c bit, Devon vn ni ting vi mn kem ng (clotted cream), ch y mi c. Ngay c th London thng vng h cm g cng thy vn kh kim c kem ng v ch bin xong phi n ngay, li rt kh lm. V th dn nhng thnh ph khc mi khi mun n phi li xe my chc c khi my trm dm ng n Devon. V c bit mun n kem ng ng iu phi n nhng qun tr (tea room) c trng Anh, cun s du lch nh bng bn tay ti mang theo c nhc n Poppy Tea Room, qun tr xa kiu Victoria nm gn khu shopping tn Fleet Walk. Nhng ti v Alastair tm hoi khng thy u nn chng ti nh gh vo mt qun n gn bin, gi mt phn tr kem ri ngi nhm nhp mn kem do, bo ngy v thm phc mi sa ti, qut vo bnh scone kiu Devon ri ung tch tr nng bng, ngm hong hn bung xung trn bin v n bt u ging trn cu. Bn cnh mn kem ng, khm ph ln nht ca ti Torquay l mt qun ru c tn Hole in the Wall, nm khut trong mt con hm nh tnh lng n kh tin bn cnh khu trung tm mua sm nhn nhp. Ting Anh "hole in the wall" dng ch nhng qun n hay qun c ph rt ngon nhng nm nhng ni khut no ch dn a phng hay ngi snh n mi bit, v Hole in the Wall Torquay tht ng nh tn gi. M ca t nm 1540, y l ni "Hng trm nm nay, dn bun lu, nh c, doanh nhn, dn a phng, v khch n thm rt thch ung..." nh c vit trn tm bng sn thm cnh nhng chic gh g di sn cng mu t trn b bn ngoi. Chng ti tm bit Devon khi tri ti mt. T nhin khi ln i, sng m ging dy c n ni phi bt gt nc xua lp sng m mt bm trn ca s xe. Ti nu tay Alastair ang tnh b li xe nh khng c chuyn g xy ra "S qu! Sng dy vy sao thy ng y?". ng bn lc no cng "pht ng-l" ci: "C chuyn g th cng ht th c gi bin, thy thuyn g lng chi, n c tr kem ri, ng cng ln li ti Devon ch sao?"...
Nh mnh Southampton
Thy ti em khoe nhng bi bo v nc Anh ca mnh, c bn cng nh Janette hi chng no mi c bi v Southampton y. n lc ti mi nhn ra cha bao gi c nh s vit bi v thnh ph cng min Nam ti p ny, c l v ti ch vit nhng cm xc v nhng vng t i qua, cn ni mnh li lng qun khng ngh n. Ti chn i hc Southampton mt phn nh Paul, anh bn ngi Anh lm vic Si Gn. Hc bng Chevening ca ti cho php c hc bt c trng i hc no Vng quc Anh min trng nhn ti vo, nn sut my thng rng r ti h hoy ti thng tin t Internet v, nhn brochure ca cc trng, ri v biu so snh. Vit Nam mi ngi nh mt ai cng bo ti i hc London cho "sang", ch mi mnh Paul cng quyt lc u: "Nu mun hc cng trng vi ton sinh vin quc t, nht l Trung Quc, i Loan, Hng Kng... th i London. Cn nu mun hc trong mt mi trng nhiu sinh vin bn x, Uyn phi i thnh ph khc. Ngi Anh, ngay c dn London bn a rt t ai hc London v chi ph sinh hot rt t , h ch hc ch khc ri quay li London lm vic thi". Cui cng, sau mt thng cn nhc gia nhng lc chn khc nhau v ti c kh nhiu trng ng nhn vo, c hai chng ti ho hng quyt nh: "Southampton it is!" Cui thng chn kha hc MBA mi bt u nhng ti phi n sm tm ch , sau tranh th i du lch mt s ni Anh v v li n nh cuc sng trc khi nhp hc. Ti n Southampton mt mnh vo mt bui tra thu y nng, sau hai ngy lang thang tm c mt cn h nh bn phng ng rt tt i din cng vin, gi c va phi, chung vi ba bn mi Paddy ngi Ailen, Janette v Alastair ngi Anh. Nu Si Gn bn trong mt ngi nh nh nh ti qun Tn Ph, i din tim lu d, bn phi qun c ph, bn tri tim bida, , xo gc ch chi th nhn ca con nt, thnh thong li c mt xe bn keo dnh chut ca trung tm ng dng cng ngh ha mu i ngang qua rao ra r, bn mi bit ti qu khng gian yn tnh n mc no. Cng vin i din nh chng ti xanh mt c v c rt nhiu cy ln ta bng xung bng gh g sn si. y l ni nhn thy bn ma i qua r rt nht. Lc chng ti mi dn vo l trn cy mi bt u ng vng lm m, nhng ch thng sau ma thu dt vng vm cy, l thu cng rng trn mi bc chn qua, ti thch bc vo ht l kh nghe xao xc, C loi cy l nh v trn mng mnh, khi thu v l vng mt nh hoa trn cnh v rc y li i. Cnh vt ging ht trong bc tranh "Ma thu vng", vi nhng hng cy l vng m nh va c pht mt lp sn mi nht l khi chng ti "b ph v rng" i lang thang vung New Forest cch nh vi dm. Ma ng, mi ba gi chiu tri ti mt, cy tri l vn nhng cnh khng khiu ln nn tri xm nng tru c trng ma ng nc Anh. Bui sng thc dy, d trong nh c my si vn thy sng gi ph trng m ca knh, con ng chng ti i hc sng mui ng y trn c nh ngn t lnh b ng tuyt. May m c nhng cy thng xanh (evergreen), loi cy lun xanh ngt sut bn ma nh cy holy l xanh rng ca qu trn thm n dp Noel li c lm thnh nhng vng hoa trang tr trc ca nh, nu khng c l khng gian s m m bit bao! Nm ti , Southampton c tuyt mun, n cui thng ba tri mi tuyt khp ni, ti vn va nghe headphone va i b mt mnh qua nhng con ng tuyt lo xo di chn, o chong rng v dy, mang gng dy cm, m trm kn tai l loi qua nhng con ph bui ti vng ngi. C hm radio ni v v n mi nht vi mt k tm thn bc bi v ma ng di nng tru ni cn in git mt c gi khng quen bit cng i b mt mnh t trng v nh. Ti nghe m s rm r nhng bit lm sao c. Cn ma xun, ti yu nht ma xun chu u, khi nhng bp non bt u nh trn cnh v tt c nhng loi hoa ng yn qua nhng ngy di lnh lo bt u n khp li i. Bui sng ti m ca phng lng phi phi, ht nghu ngao bi "Hoa trn ca s" ca Travis: "Look at you now, flowers in the window it s such a lovely day, and I m glad you feel the same". n nc Anh ti mi phn bit c s khc nhau gia blossom - hoa nh li ti n bung trng xa hay hng phn khp vm cy ln, nhng hoa m, hoa mn, hoa to ri s u tri vo ma sau - vi flowers - hoa http://tieulun.hopto.org - Trang 34
mc trn cy nh hoc cnh mnh khnh, n ri tn phai. Ma h, 11g khuya mt tri mi ln, long ht m, mt mu xanh mt mt tri khp ni. Cy to nh gn trng ti h, nhng hoa to trng ma xun gi thnh tri i khp cnh v rng ln lc c trn ng i, to chn rng v ra ta mi hng ngt mt d chu. C l ti nn ni i diu v nhng ngi bn ti chung ngi nh ng St.James i din cng vin nh y. C gi Janette bng tui ti, sng rt chn chu ngn np, mi th u phi sp t theo mt trt t c nh v sch nh li nh lau, tron gkhi hai anh chng Patrick v Alastair (tn thng gi l Paddy v Ali) ln hn chng ti hai tui th lum thum ng kiu con trai. Ti khng c nh Janette nhng cng khng n ni nh hai anh kia nn thng ng gia can nhng v nhn nh v cc khu chung nh nh bp, phng khch, nh tm... Nhng chng ti rt thn nhau, nht l nhng lc cng mua v nng barbeque khong sn sau, ra cng ht th gi bin lng lng, ngm nhng con tu neo u (Southampton cng l ni con tu Titanic bc mnh nh neo i New York), hay ko nhau ra qun bia coi banh. C l bn khng tin ni khi bit c Anh khng truyn hnh trc tip gi bng ngoi hng Anh nh Vit nam, ch c truyn hnh cp mi xem c. Sn ni chuyn TV, chng ti c mt cu chuyn rt vui v TV license. Ch l quc gia c tn gi "nc Anh chm p" (rip-off Britain) ny, mun xem TV bn phi mua giy php 131 bng, khong gn 4 triu ng, mt s tin kh ln i vi sinh vin. Sau mt hi bn bc chng ti quyt nh s... xem chui, khng ng ph. (Nu b bt c bn s b pht mt s tin tng ng 30 triu ng). Cui cng mi ngi ngh nu c ai dnags v "kh nghi" bn chung gi ca, ti s c phn cng ra gp v... gi b khng bit ting Anh. C ba cn luyn ti cch ni lp bp cho d tin nht. Khng may cho chng ti, c hn mt thng c ngi n ch mi mnh Paddy nh - b dng ca nh chng ny rt Ailen nh ci tn Paddy ca anh - do khng th gi khng bit ting Anh c. Cng may, ng kia thng cm sinh vin ( c l nhng trng hp ny ng gp hoi) nn ch bt ng ng s tin giy php 131 bng ch khng pht, nu khng c bn a c nc nhn i ung nc l cm hi sut mt tun. Ch nh ca chng ti cng ngi Ailen, mt bc s ng tui lm bnh vin Southampton. Ging nh hu ht cc mi quan h sinh vin - ch nh khc, chng ti khng khoi ng lm. Tuy khng chung nh nhng thnh thong ng li o v ng nghing, ch chng ti d l rng dy su khng qut, hay cn nhn ti sao chn cha ra trong bn, ti sao sch ln xn y phng khch. Aly v Paddy thng hay nhi ng cch ni lp i lp li mi cng mt nh th ngi nghe khng hiu g (tt nhin khng phi nhi trc mt ng). Nhng d sao chng ti u bit n ng cho ch tt v cho chng ti gp g nhau. nh, Janette thn vi Paddy, cn ti hay chi chung vi Aly, cng l bn thn nht ca ti Anh trong sut thi gian theo hc. (Trong cun sch ny bn s gp li anh nhiu ln na di tn Alastair). Lc mi gp, anh i nghe ti ht ting Vit, ngay lp tc ti nga c ht rt "honh trng" "Anh yu em anh yu em nh rng yu th d... " lm anh chng h hc ming ng nhn. Mi sau ny mi ni lc rt bt ng v c tng con gi Vit nam ai cng hin lnh nht nht. chung nh, anh ha bin ging ti thnh ging mt c gi min Nam nc Anh chnh cng v by gi ti c nhiu ngi khen ni ging Anh kiu British cng nh Aly. Khi ti v li Vit Nam, anh chng ni hng t mua sch v hc ting Vit, mi ln c mail anh ting Anh xen ln ting Vit ngy ng ti li ci ln ci b. Chng hn "at the moment in the UK it s the ma ma bo. Ti c th mua ci u?", hay "Next february when I m in Vit Nam, I ll have a xoa bp everyday". Anh c chc danh Lord rt cao, trn c chc Sir, nhng ai c c a v n hong phong tng ny u khng gi bng tn thng thng m gn vi mt a dnah ngi sinh ra hoc sng phn ln thi gian, chng hn Lord Lavene Portsoken, hay Lord Griffiths of Forestfach. Cn Aly t xng mnh l Lord Alastair Cao Bng, sau ny hi ra mi bit anh chng gi bn Vit Nam ra thy tn Cao Bng cng hay hay nn chn lun. Cn mi ln ti ni in vi anh (kh thng xuyn, v nh ti ni anh chng rt lum thum), anh li gi l ni ting Vit "em p lm" lm ti ph ci, mun gin cng khng c. Ti qu Aly nht k t khi ti b quai b vo k ngh phc sinh thng t (c i ti cha thy ai hm my tui cn b bnh ny, nhng ti b tht). ng l hm ti i B v h Lan vi Thim nhng ngi mt mi khng nhc chn ni, ti nghip Thim phi li thi i xe but mi ting ng h t London n Brussels mt mnh. m ti st cao khng bit bao nhiu i i bnh vin nhng anh bo st cht http://tieulun.hopto.org - Trang 35
t chc khng n ni no. Ti nm khc lc thm thit v da nu chuyn ny c cht s hin v bp c. Nhng khuya n, my ln git mnh v st ti li thy Aly ngi cnh ging, loay hoay ly khn t p ln trn cho ti. Ti bit n anh chm sc, git gi nu sp cho ti nhng ngy b quai b hnh ti m mt ht nt n n rn la, v bit c ng ngha cu bn b trong kh khn hon nn mi tht l bn. Nhc n Southampton, ti phi nhc n David, nh hn ti bn tui ang i hc i hc Warwick v cu l mt trong nhng ngi him hoi t xa n chi li nh ti. Ti quen David trong chng trnh "Nhng ngi tr tui lm thay i th gii" x Wales hai nm trc. Tuy anh chng cao to p trai nhng tnh tnh ht con nt bit ti vit bo c bo bi no ca ti nhc ti hay c hnh cu th cho mt t lng knh treo ln. David trc y l thnh vin Ngh vin tr ca Anh (UKYP), tng c t cu hi cho th tng Anh Tony Blair v hin lm vic cho t chc "Con ngi v hnh tinh". Nhng ti thch cu khng phi v nhng thnh tch t c m v anh chng n chay trng ny tht s quan tm n nhng vn ca th gii nh mi trng, i ngho, chin tranh... Toi hn vi David s n k tc xa trng Warwick hoc nh b m cu hoi m khng c. n khi ti sp v Vit Nam, cu vn cn gi in nhc chng no mi gh nh chi c y. Ti yu cn phng nh ca ti, c ca s trng xung khong sn phi qun o sau nh. Mi ln thy Aly loay hoay ng phi qun o bn di ti li m gu Yeovil ra gi gin con nt ku "ba i ba". Ti nhc n ch gu bng mu vng Yeovil. y l ch gu ca i BBC dnh cho chng trnh "BBC Children in need" ng h tr em ngho cc nc ang pht trin ti mua c trong mt shop t thin Southampton. Tn nguyn bn i BBC t cho ch l Pudse nhng Aly v ti gi l Yeovil v thch ci tn ng nghnh ny. Ch l chi thn thit nht ti tng c, tng theo ti i nhiu nc khc nhau. Mi ln c chuyn bun ti d vui tr li khi nhn dng ngi t tin ca Yeovil vi hai chn giang ram tay t ln m ming ci tm tm, mt li bng mt di bng trng c chm bi kiu cp bin tht nghch ngm. (Khi ti mang ch v Vit Nam, a chu ba tui ca ti thy Yeovil bng mt hay cm ln hi: "Em b sao vy? Em b i?"). Aly thy ti thch n chanh nhng tit kim khong mua, nn thnh thong anh li mua v Yeovil m chanh trong lng ri t ch ngi trn ging trong phng ti. Anh hi vng iu lm ti bt ng ci thch th khi y ca bc vo. Ti khng th tng tng ni nu lm mt Yaovil mnh s bun n mc no. C l cng nh Tom Hanks trong phum Cast away khc nc n khi lm tri mt bn Wilson - qu bng trn ng v mt ngi ln chi cng trong nhng ngy mt mnh trn hoang o. Sau ny, mun mua bao nhiu qur bng ging ht Wilson hay gu ging ht Yeovil cng c, nhng ci hn ca chi thn thit gn b nhiu k nim khng th no thay i c. Nhng ngy chu u, d c rong rui nhng thnh ph p nht hnh tinh, ti vn sung sng ngy v c ng ngi xung ging mnh trong cn phng m p sau chuyn i di mi mt. Sau m TV xem nhng chng trnh yu thch (mt trong nhng nim vui ln nht ca ti khi sng Anh l thot khi nhng b phim Hn Quc lo nho trn cc knh truyn hnh) ri lin dim ng. y mt thi gian, vo nhng m thc khuya vit bi cho kha hc trng, thnh thong ti li nghe ngwngc hui ting ho khan trong m ti. Sau mi bit ca nhng ngi lang thang nm pha sau lng nh chng ti, nhng k digan nay y mai ng mn tri chiu t trong gi lnh. Th mi bit ngay c trong lng mt nc t bn pht trin vn tn ti nhng thn haanj hn mn ng thng. Cc bn cng nh ti nhn mt"ti h, vic hc c chnh ph ti tr c nhng li bing khng mun hc hnh, khng mun lao ng, cng khng mun vo trong shelter (*) th phi chu thi. Bn ny la o ln lo lm, c gp ngoi ng Uyn phi cn thn". Ti khng bit h la o ln lo n mc no, nhng c gia khuya hc bi nghe nhng ting ho ngoi tri gi but li thy lng xn xang thng cm. Ht thng su, chng ti kt thc kha hc trng v bt tay vo vit lun vn. Hp ng nh cng ht nhng chng ti khng i v ng bc s Ailen khng gim gi ma h, trong khi nhng ni khc, g gim ng k do sinh vin bn x v ht.ng l Aly cng v nh ba m anh, nhng v mun li vi ti nn c hai chng ti dn qua ch mi trn ng Atherley. Phng rng hn nhiu v gi thu h gim gn mt na, ng ch nh gc n cng hin lnh d tnh hn. Nh rt ln nhng ma h nhng sinh vin thu i khi, ch cn hai a ti mi dn qua v Nick, mt anh chng ngi n cao lu u nu n rt chuyn nghip. Thnh thong thy ti bn rn anh li tnh nguyn nu cho ti cm c ri tht ngon. http://tieulun.hopto.org - Trang 36
Thi gian sng y, ti c vic lm Marketing Manager cho mt cng ty t nhn nh ca anh, li tit kim c tin thu nh nn cuc sng "sung tc" hn. Ti t i siu th TESCO hn v thc c h thng khng l ny lm rt nhiu ca hng nh ph sn. Thc n TESCO nhiu th cng khng c sn xut theo tiu chun bo v mi trng ti u. Thay vo , ti sing i ch nh d gi c t hn, mua hi sn t hng c ca mt ngi ph n mp mp vui tnh lun ch dn cch nu nng tng tn. Ri rau c tri cy t nhng sp trong ch ca nng dn, tht t hng tht ti cnh , v n Vit Nam t shop nh ca mt gia nh Vit kiu vui v. Ti cng ngng hn khng mua sa siu th m t ngi giao sa. Sa giao tn nh trong chai thy tinh cng l mt trong nhng th ti nh nht khi v li Vit Nam. ng ch nh ti ln tui, c ba nh ln cho thu nhng vn lm ngh giao sa, c l ng cn lm v quen v nh ngh hn l do kinh t. Tht thch khi sng sm ma thc na ng vi u vo chn, nghe ting lanh canh ca chai sa chm vo nhau khi ngi giao sa n trc nh. V khng g bng nhng ngy cui tun ng nng n tra, bc ra ca thy hai chai mp mp bu bnh bng thy tinh trong sut, thy my trng sa beenn trong, hi nc lnh tot ln sng bm li ti. L chim chc Anh rt tinh qui, theo thi gian, chng bit c chai sa bc lp giy bc mu trng l chai ng sa nguyn kem (full cream) v ch m np chao ung trm loi ny thi. Nhng chai bc giy bc mu v xanh ng sa t bo (skimmed hoc semi-skimmed) chng khng bun ng n. khng bit c phi ti cm gic hay khng m sa giao trong chai ti thy ngon, bo ngy v thm hn trong hp nha siu th. Sau ny ti mi bit c ngh giao sa gn nh ph sn ti Anh do siu th bn r hn. Sa kaf mt hng chnh yu nn ch cn t hn vi xu mt lt ngi ta cng s khng chn. Nhng cng ty giao sa tm cch giao thm nc cam, bnh m..., song vn khng gii quyt c vn . Ti cu mong ngh giao sa Anh ng bao gi b mt i, ngy no tr li t nc thn thit ny ti s cn c nghe ting ku lanh canh ca nhng chai thy tinh khi cn ngi ng ri xch hai chai nhy chn so xung bp pha tr vi sa ung bui sng. (Ngoi vic luyn ti ni ting Anh chun ging Anh, Aly cn truyn cho ti thi quen ng kiu ng-l: ung tr mi ngy t nht ba ln, rit thnh quen nu khng c li bt rt kh chu). Cng cic ca ti cng ty nh n lm t xa, ngha l khng phi n vn phng m ch cn lm vic vi ng nghip qua in thoi v internet, nhng i hi phi i cng tc nhiu. Nh lm y, ti i c Bristol, Coventry, Bath Anh, Edinburgh v nhng vng ven Scotland, v cn nhiu nht l Wilmslow, mt khu rt sang trng gn Manchester ni sp ti . Ln duy nht ti t Wilmslow v bng xe la nhng ngy London mi b khng b. Chuyn tu ca ti sp i Birmingham th c thng bo c du hiu t bay tuyn gn sn bay nn tu phi i ng vng, khng qua ga na. Khi nhng ai i sn bay Birmingham ngao ngn xch hnh l nng trch lc tc xung xe but i c mt lc mi c thng bo khng c chuyn g ht, nhng ngi li trn tu ch bit thowe du ti nghip cho "ngi ra i", c khi cn l c chuyn bay khng chng. Ti khng i tu na m chuyn sang bay. Ti thch nhng chuyn bay ni a ch check-in rt d. Ch cn a th ngn hng c tn mnh vo my t v nhp s hiu chuyn bay nhn th ln my bay, khng cn chng minh th hay h chiu g ht. Th ngn hng chng c nh, ch c tn ti l Ms U Ngo, tron gkhi tn trn v l Ng Th Ging Uyn cng chng sao. Nhng chuyn i Manchester sng i chiu v y ti gp rt nhiu ngi i cng tc ging mnh. H mc vest xch laptop rt chuyn nghip, ng c hai chuyn i v v chung vi ti nh hn trc, khi nhn ra nhau chng ti nhy mt thay cu cho. ng nh nht l chuyn Southampton - Manchester ca hng British Airways (BA) vo khong thng tm, mt chuyn bay hi hu gp li tt c nhng hnh khch ca ba tuyn Southampton Manchester ca BA, Southampton - Livepool ca BA, v Southampton - Manchester ca hng Flybe. ng hnh khch ngi gn ti ngn ngm cho bit ng mun i Liverpool c vic gp, ra khi nh t 2g chiu nhng ngi ch mn mi my ting sn bay. Mi 10g ti ha may mi ti c Liverpool v phi i xe la t sn bay Manchester n Liverpool na. Trong khi nu i xe la thng t y n Liverpool ch mt chng bn ting ng h. Ri ng cha cho ti xem coupon tr gi 3 bng Anh, chua cht: "N a ci ny n lc ch sn bay, ni "xin li, mong ngi nhn ly coupon ny ri mun mua thc n g cng c", lm nh khng phi n n 3 bng m 300 bng vy". (Qu tht sn bay Anh, 3 bng tng ng hn 90 000 ng ch mua c bnh m tht v h yaourt ca hng Boots. Nhng ti tic ng hnh khch ny khng ti Vit Nam xem Vietnam Airline hon mt chuyn bay n my ln, mt http://tieulun.hopto.org - Trang 37
ly nc cng khng c m ung lc ch th hi ng cn cng nhn n u). Qu tht, chuyn i "bo tp" ln khng biets my bay c b qu ti hay khng m sut chuyn ch bay thp l . Lc no cng thy phong cnh bn di, li gp ghnh ny ln ny xung nh vp g lm ai cng tht tim. Ti n Southampton mt mnh vo mt ngy u thng chn, v ri thnh ph vi Aly vo mt ngy thng mi nm sau, khi sng m bui sm ging y. Ti v nh ba m anh tm vi ngy trc khi bt u chuyn du lch vng quanh chu u mt thng. Lc i qua khc quanh trn i l, Aly t nhin bo: "Tng tng c khng, mnh ang ri khi Southampton lun ri!". Cu ni ca anh lm ti git mnh. Ti khng th quay li nhn Southampton ln cui v bng gh sau xe cht y nhng vali qun o c sch v TV my a tn nc lm ngn tm nhn ca ti, C tm chn to tng c bc ra v hnh chim c lon x Aly mua t Mng C t trong lng khin ti khng m ca xe c. Nhng ti khng bun v bit nhng k nim 14 thng y s mi cn trong ti, tic chi ci nhn ln cui?
Ging sinh trng
Bc ra khi ga xe la Innsbruck, trc mt ti ngp trn nhng tuyt l tuyt, ph trng rng ni Alps hng v nc o pha xa v nh git xung nhng cy d tri l vn cnh khng khiu ln nn tri xm nht nh cu ht ngn my xm chiu nay v y treo lng l, v cu ht v ru mnh trong gic ng va ( ). Sng nay, khi Alastair ch ti ra sn bay London Stansted, ma qut rt rt vo ca knh xe, anh bo Vy l nm nay min Nam khng c tuyt ri, Uyn thy cha, tri ang rng tuyt m c c u, ch ton nc ma!. Radio lc chuyn sang bi Wake up! Its a beautiful morning! (Dy i! Tht l mt bui sng p bit bao!) lm c hai chng ti cng bt ci v cnh vt ngoi tri tri ngc hn. Bu tri nng tru, gin d trt hng vn x nc xung nhng chic xe ang chy vn vt trn ng. Alastair li chc li tic r Uyn sng qu, ngh Noel o tha h trt tuyt nh! Li cn c gp bn trai. Ch cn hai ngy na n ging sinh, khng kh l hi o trn ngp. Mi bn gi chiu nhng tri ma ng chu u sp ti nhanh, khng nhn thy r mt ngi, n trang tr trn cy thng trc ca nhng ngi nh g xinh xn bt sng nhp nhy. Trn ng khi nhng qun ru cn c c ng gi Noel bng bng to bng ngi tht ang lm cm tm ng chui xung, ming ci vui v v gi qu nng tru trn vai. u t mt ca s bn kia ng vng ra mt bn nhc thnh tht ca Mozart, nhc s thin ti ngi a phng (Mozart sinh ra Salzburg ch cch Innsbruck hai ting ng h xe la), ngn vang trong bui chiu nh nhng git tuyt ri ln ngn tay tinh khit. Ti vn khng bit nghe nhc c in, nhng vo bui ti chp chong thnh ph xinh p vng Tirol ( ) ny, ting nhc lm ti ngn ng mi cho n khi mt chic xe but ngng li ni trm ti ang ng ch. Ti hm h ko vali v ba l ln xe, ti s Innsbruck mt mnh ti nay trc khi sang Feldkirch ngh l ging sinh cng gia nh Daniel. Ti khng mun k li v sao ti b mt cp trn chuyn xe but y, ton b ba l trong c h chiu, hai my nh, th sinh vin, 150 euro v rt nhiu qu Noel cho gia nh anh. Cm gic bng hong khi khm ph ra iu y lm ti gin n nght th. (Sau ny xem phim Vng quanh th gii trong 80 ngy bn mi ca Disney, on nh khoa hc kh kho ngi Anh Phileas Fogg b la ly cp ht hnh l San Francisco ai cng ci r ln trong khi ti bun thiu v nh li hon cnh t hi tng t ca ti Innsbruck). Ti khng cn mt mu giy t ty thn; th tn dng, th ngn hng mang theo rt tin cng mt nt v trong ti ch cn li vi euro tin xu ra bung in thoi cng cng gi v ngn hng Anh bo hy th. Anh chng cnh st tr n cnh st thnh ph c khun mt hin lnh, hai m bu bu phc hu. Anh chm ch nghe nhng cu ni ri rc v ngha ca ti, n cn Trng c khng c khe. Chng ti ghi li nhng g c ni v s c gng, nhng c l c nn v ngh, sng mai quay li y s bnh tnh hn. Ri thy v hong lon ca ti, anh t tn: Ngy mai khi c trnh by r hn, chng ti s cp mt bin bn cnh st, c n c s lm li c h chiu, ngng mt cht, anh bo Ti c Internet y, c c mun email cho cng ty bo him du lch hay ai khng? Ti m hp th, thy c mt email ca Daniel. Anh vn cn ang Zurich, dn d ti gi m v v ra tht nhiu d nh trang tr cy thng, p ngi tuyt trong khong sn sau nh. Email ca anh lm ti ti thn, li nh ban sng sn bay, ti quay li cn thy Alastair ng nhn theo ti khut sau mn ma nc Anh mt m. http://tieulun.hopto.org - Trang 39
Ti mun khc nhng khng khc c, tim tht li cm gic t but kh t khi thy mnh qu khn nh di ch, ch gii n hip bn b ngi thn trong khi ra ng b ngi ta la qu d dng. Ti ci xung, g mail tr li anh "B mt cp Innsbruck. Gi in cho em nh ngh, s in thoi... " ri bun b cho anh cnh st, ko chic vali cn li trn tuyt lo xo di chn. By gi ti mi thy lnh, ci lnh xuyn qua my lp o dy thm vo da tht lm ti run ry, nhng ngn tay t cng. Tic r nhng ngy cui nm Si Gn mt m 27-28 xa, ti qun thm mt lp khn lng, ln thn va i va ngh c khi no v khng cn h chiu na s khng v c VN, khng v c c Anh na, phi li y ra chn chng hn? Vin cnh lm ti nhn ma ng nc o khng cn thy xinh p na, tuyt ban ny nhn trng mut mn mng l th, by gi di nh n ng vng trng r vt bnh xe hi, vt giy li nhng ng xm en. Con bn thn anh ca ti, bit chuyn ny th no cng sng sa "Dp mt cha em? Cuc sng khng phi lc no cng d on trc nh kt qu quc gia no nhiu huy chng vng nht mi k SEA Games u!". Ti ngm ngh, c l ti "dp mt" tht. oOo Ti ng mt gic ri rc. Git mnh dy ch mi hn ba gi, nhng nh li nhng g xy ra hm qua ti bun qu khng ng li c na, nm chong mt n sng. Ti hm trc v n ch , ti khng cn mt xu dnh ti theo ng ngha en. B ch nh ngh nhn ti i ngi, hi bng ting c ( ) m vn ling t i ca ti hiu b hi n g cha. Lc ti mi nh mnh cha c g vo bng t sng: chuyn bay b tr, my ting ng h trn xe la cng vi s vic va xy ra lm ti mt mi, nh th va mi xong mt chuyn i di, rt di, v nh thy ca kha tri im m m mnh li qun khng mang theo cha kha. Ti gi mn sp trng v c mang li mt chn sp tht to c nguyn qu trng g nng st, rc rau mi xt nhuyn, b xua tay nht nh khng ly tin. Ti cm n b, va n va quan st xung quanh bng cp mt bun ru. bn bn cnh hnh nh c tic sinh nht, mi ngi c v l dn y, ang ci ni vui v khng ch n ti li thi lch thch. Pha sau lng ti, nhng du khch ngi Bc u ang tr chuyn vi nhau ru rt nh chim ht. T nhin ti thm c nh h qu chng. B ch bc n, nhn ti bng cp mt xanh thm, ni g ti khng hiu ri quay sang ni to vi bn ang c tic sinh nht. Khng bit b ni g m mt c gi tc vng khong 28, 29 tui quay qua ti ni bng ting Anh: "B y ni c b mt cp, nh chng ti xem c gip c g cho c khng. Ti bit ting Anh, nu cn g ti sn sng gip". Ti mng r, bung mung sp ang n xung "Vy h? Ch dm em vn phng Lost & Found ( *) i". C gi tn Sylvia bc hn sang bn ti hi han tng tn ri ha s dn n vn phng Lost & Found v c n cnh st ngy mai. Daniel gi in n cho ng ch nh ngh, dn ng a trc cho ti hai trm euro dng tm anh chuyn tin v tr ng sau, ri an i ti ang mu mo "Mi vic s n thi m! Ngy mai gp li s n, chu cha?". oOo Ti hy vng k cp sau khi ly ht tin bc v qu gi s nm ba l c giy t v h chiu ca ti u , c ngi nht c mang n vn phng Lost & Found. Nhng ngi ta tm mi khng thy ba l ti u nn ti bun b li a ch email v s in thoi ri n n cnh st. Anh cnh st tr c khun mt bu bu ti gp hm qua khng thy u, ngi trc khng ni ting Anh lu lot v ti tht bit n Sylvia st sng phin dch cho ti trong sut hn mt ting ng h , ni ng cnh st gi cm ci g my vi tnh lch cch, hi i hi li nhng chi tit ri rc trong cu chuyn chiu hm qua trn chuyn xe. Hai u gi ti nh mun khuu xung v mt v thiu ng, li phi c gng nh li nhng iu ch mun qun i. Khun mt Sylvia nhng khi quay sang ti thnh thong li m nht nh t mt ni no rt http://tieulun.hopto.org - Trang 40
xa, ting ni ca ti nghe cng xa xm nh ca ai khc. Ti cm t bin bn ng cnh st va in ra a, gp li gi kh kh nh ba h mnh. Sylvia cm n ng ri ko tay o ti "C bin bn ri, hy vng ly c tin bi thng t cng ty bo him, em c mua bo him du lch ch? Ch tic nht h chiu, chc l nhiu k nim h?". cm n, ti mi c vo mt qun nc ven ng. Innsbruck rt p, nhng ngi nh c hp sn mu pastel ti tn trong tuyt trng phau. By gi l ma ng, my thng trc y nhng ca s v bao ln bng g vng Tirol ny hn n y hoa ti nh trong nhng tm postcard ca Innsbruck ti tng xem, v va h hn cng trn ngp nhng b bn gh k san st vi nhng ngi dn a phng thong th ung tr, nhm nhp bnh ngt v c bo. Chng ti ngi xung mt bn gn l si kiu xa, nhng tri thng kh n lp bp bn nhng tia la li ti v thanh ci gc ln ang chy rc ta hi m khp gian phng. Ti nhn quanh, ngh bng nu c khoai lang b vo than nng th ngon bit my. Chng ti ung c ph khi bc nghi ngt km nhng chic bnh cn nng hi thm phc mi b. Bn ngoi ca s, dng ngi i mua sm vn tp np. Mt ch b chng hai tui, m trn au nh hai tri to chn, c m y trn xe c nht nh i xung i b trn tuyt ri khc l nh. My c gi tr xem chng l hc sinh cp ba tay xch nch mang nhng gi giy ln ng y qu chu, dy kim tuyn v nhng ngi sao vng sao bc. Ti khng bun khng vui, nhn thnh ph mt cch h hng. Ch vi ting ng h na ti s ln tu v vi Feldkirch, mt th x nh ngi ng min Ty nc o gn bin gii Thy S, b nhng k nim bun y li ng sau. Sau nhng ngy di dng dc ch i, nh Daniel, ti s c mt ging sinh trng (white Christmas) ng ngha vi tuyt trng xa i ni cnh ng, s buc nhng di la mu ln cy thng, n g ty quay nhi nm hng v c ti mi bt c h Constance nu sp. Chuyn tu OBB trc m ging sinh cht nh nm. Ti ln tu tr phi ng chen chc ngay li i gia cc khoang cng nhng sinh vin tr v nh ngh ng v nhng ngi i lm mt vt xch laptop lch s. ng mi chn, ti ngi thu lu ln vali, thnh thong phi ng dy np qua mt bn cho ngi sot v i ngang, ng chng bun kim tra v chng ti m i thng qua cc khoang xe la, c l v thy mi ngi khng c ch ngi ti nghip. Ti ngi gm bnh m mi mua c vi gim bng xt mng cho nhiu t cay x, va n va bun thiu (mi sau ny ti c mua loi bnh m tng t v mi c Daniel cho bit loi ny cn sng, phi em nng trong l trc khi n). Tri xanh bic. Nhng ngi nh g xinh xn nh hp dim tuyt ph dy, xm xp mn mng trng mut trn mi trng nh nhng ngi nh trang tr trn bnh Buche de Noel. Rng ni Alps ni ting th gii chp chng v nhng cnh ng cng ngp trn tuyt ph, trng p nh nhng tm thip ging sinh, p h h thc thc. Cnh p lm tri tim phin mun vui li mt gi ti ng dy t mt vo khung knh ca s tu, nhn lng mc min qu m m nh tranh v vt qua. Tuyt bt u ri tr li, ban u cn lt pht, sau nng ht dn. Nhng bng tuyt li ti bay xin nh nhng git nc mt b gi thi bt i. Ch cn vi ting na n ging sinh, khi tu gh vo mt ga xp nh dc ng, ca tu m ra v khng gian trn ngp bn Silent night bng ting a phng da dit. Bn nhc ny n nay ni ting th gii, c mi Noel li vang ln t nhng khu ph Manhattan ho nhong trong lng New York nhn nhp si ni ti nhng nh th trong mt ngi lng Vit Nam xa xi ho lnh, nhng my ai bit c n ra i my trm nm trc t nc o yn thanh bnh p nh tranh v ma ng? Khi Daniel n ti sn ga ch v nh ba m anh, trn con ph xa xi dn ln o ph y tuyt ca t nc m mng y, ti li nghe li bi ht ny ln na. Nhng cu ht ging sinh ti khng hiu ht li t radio trn xe bng ngn ln trong ti nh nhng git nc mt hnh phc ri trn tuyt ri tan i, tan i... Ti mun gi nhng li cm n chn thnh nht ca ti n Sylvia Innsbruck dn ti i ly chng nhn ca cnh st; i s qun Anh v Hi ng Anh ti Vienna, c bit l c Ruth-Sinclair Gim c http://tieulun.hopto.org - Trang 41
Hi ng Anh o ngay c khi ang i ngh cng dnh nhiu thi gian gip ti tn tnh trong vic ly li giy thng hnh v li Anh; cng nh ch Thomas v Daniel ch ti i sut my ngy lin lm li giy t. Cng xin nhc nh cc bn c gi khi i du lch u cng phi mua bo him du lch, nhng quan trng nht phi gi h chiu k nh gi con ngi trong mt mnh, phi mt h chiu mt ln nc ngoi mi bit c kh s n chng no bn !
o Evia v ma thu a Trung Hi
Ngay t u h, Daniel v ti bn vic s i u trong thng by, phi l mt ni tht c bit v l thng sinh nht ca c hai. Sau nhiu gi bn tn, chng ti quyt nh i o Evia v ti lun ao c c i Hi Lp t lu. Quyt nh xong xui, do nhiu l do khc nhau chng ti khng n Evia c nh khn gi i Ty Ban Nha ng khu Lloret de Mar, n ni mi nhn ra mnh qu sai lm v y ng l mt v d kinh in ca vic pht trin du lch rt chp git, vi nhng ta nh btng xu x v du khch ng nh kin, n o nc sangria nh nc l. Ngy cui cng, ti th di, than vn, by gi ch mun i n dt mt min qu ho lnh khng c cnh p g c bit, ch nm c ngy trn vng nghe g gy chim ht di bng cy, khng i thm th ch no, khng vit bi, khng chp nh, khng g ht. Daniel bo: Vy ti o Evia chc Uyn thch lm , khng c g ht trn, mun chp hnh hay vit bi cng khng c g chp hay vit. Thi thng mi mnh i vy. Vy l ti m tng ngy ti thng mi i o Evia, ting Hi Lp l Euboea, hn o ln th hai t nc my mi ngn nm lch s ny. V khng ni ting vi khch du lch nn Evia rt vng v v cn gi li rt nhiu nt nguyn s a phng d ch cch th Athens rn rng nhn nhp hn mt gi i ph. Ma thu a Trung Hi, tri cn m p hn hn ni khc. Nhng ngi nh trng ng yn trn i, soi bng xung bin xanh tnh lng. Ba m Daniel c ngi nh ngh Stira, ngi lng nh xinh xn tng c mt trong thin anh hng ca Iliad do Homer vit v cuc bao vy thnh Troy ca ngi Hi Lp. Xe bng qua nhng dng sui rc rch chy qua nhng cy tiu huyn gi bin thi lao xao, qua ngi nh bng ong nt c l c t thi c i nm tr v ri leo ln i cao c my cm xng rng mc hoang, si lc cc. Ti reo ln thch th khi thy nh ba m anh l mt ngi nh gin d qut vi trng xa vi ca s mu xanh dng, hng ro hoa giy n . Ti m mn nhng ngi nh trng Hi Lp, m theo c Gerlinde - m anh cho bit, Evia ch c nng dn ngho ngi a phng v ngi nc ngoi sang chung ci p kin trc truyn thng mi xy m thi, ngi Hi Lp trung lu v thng lu t ai cn xy nhng ngi nh qu ma ny na. Chng ti n ti trong mt tarvena truyn thng i din bi bin, bn ton nhng mn a phng ni ting th gii: salad kiu Hi Lp vi c chua xt mi dy, hnh ty tm xt khoanh, da leo gin tan, trn ph mai feta lm bng sa cu beo bo, ri du liu, gim cng nhng gia v khng ti no on ra; l nho nhi cm cun li hp; souvlaki: tht heo hoc g tm bia v gia v a phng, nng xin trn than hng (mi ming nc xen vi mt ming m khi nng m chy xo xo thm phc khp khng gian), ung ru ouzo thong mi hoa hi v trng ming bng yaourt khng ng, c v do qunh, ri mt ong ngt ngo t c li. Ba n ngon lm mi ngy u tin ti m Evia nh iu v h hi trng i nhng ngy tht th gin trn hn o m m ny. Qu tht, ti khng mong i g hn mt k ngh mt ng ngha. nh nng u thu khng qu gay gt, ti nm c ngy ngoi sn, hng ra i dng mnh mng phng lng di i. Nhng cy liu trong sn u tri thon thon xanh ngt, l r ro khi gi bin thi thong qua. B bin tri di ngt mt, xanh v m m. Lc mi n, ti ngc nhin hi ti sao xung quanh ngi nh li ro li tha thp ngang ngc, lm chn mt mt phn cnh bin tht p bn di, nhng ai cng ci tm tm v b mt. Mt bui chiu, khi ting lc lc u leng keng vng li, mi ngi mi bo: Th phm lm mnh phi dng ro li y. A, th ra ti nhng ch cu kh kho kia, c len vo sn gm nhng cy non mi trng, mc ng theo khng xu. Cc ch nghch c ln nhn qua hng ro tha, chc tic r nhng bi c bn trong nh ngi ta. Ngi mc ng gi vy tay cho c Gerlinde v ch Peter bng ting a phng, ri la n cu i xung i, ting lc lc cn leng keng mi trong chiu yn . Nhng ngy nng, khng g bng ngi vi c nh trn b gh ngoi sn i hong hn. Mt tri a Trung Hi i, trn vnh vnh, loang ra nhng mng mu vng cam trng ging mt qu trng p la, ht xung nc bin mng vng sng snh. Ti c cm gic ch cn mt cn gi mnh, khi trng p la y s rt xung nc ri si sng sc ln nh vng khi un chy. Nhng cui cng, mt tri khng rt m ln xung ng chn tri thnh thang, rt nhanh, lm ln no ti cng ngn ng. Nhng tour du lch qu khng ngoa khi gi o Evia l vin ngc n. y c l khng p bng nhng o Hi Lp khc nh Santorini, Rhodes hay Corfu ni du khch chu u v c th gii nm np v http://tieulun.hopto.org - Trang 43
mi ma h, nhng c mt nt duyn m bn phi mt mt thi gian mi cm nhn c. Nt duyn t ln nc xanh bic v trong sut ca bin Aegean, mm hoang s, nhng vnh nh ho lnh vng ngi. Nt duyn t thung lng mu m trong m sng bui sm, t con ng vng trn i bng qua nhng mi nh nh ngi cam thp thong trong khm cy bch xanh rn, bn di l i dng mt m nh di la v bu tri trong tro khng mt gn my, tri v nc ch cch nhau mt ng phi mu xanh nht m bc tranh thin nhin v nn, bnh yn bit my. Chng ti bng qua nhng ngi lng ven bin trn nhng con ng thung lng-i-i dng y, lng nh nhng phi phi nh gi bin mang theo v hi mn mn rt c trng. Thnh thong, thy mt tu vin b hoang qut vi trng xa chp trn mu xanh c ch thp, chng ti li dng xe, bc vo cm nhn li xa xe nga hn thu tho, nhng bc tng nt xung quanh v cy tng gi nua ng trc cng sn trng nh chng nhn lch s. i bng, chng ti li gh mt ngi lng bt k, ro qua nh th bng ong trm mc, ng nghing nhng sp c ti ri by trc nh, c c giy nh ch, tm bng lch tch v cua vn cng da dm, ri tt vo mt taverna nh xu, ni thc n ti mi nu c by ra bn ngoi khch t ch vo gi mn ri ngi nhm nhp trong gian nh tng sn si mt ri. Nhng ngi lng ang ngi nh c ni my qun sa nh b bng hiu ton nhng mu t Hi Lp khng ln vo u c, k vi b bn gh xiu vo bn ngoi khch ngi n yaourt, ung sa hay c ph , ai cng dng tay nhn ti. C l h t khi thy du khch n y, hung g li l mt ngi chu . (Cng nh du khch Ty v nhng min qu ho lnh Vit Nam tr con s ko nhau i xem). iu ny lm ti thch th v bit chc chn mnh ang c cm nhn nhng g rt a phng m nhng im du lch khng th no c c. Chng ti n Kymi, ngi lng d thng nh tn gi, nm pha ng bc o Evia. Nhng con thuyn nh c khng h danh l thuyn Hy Lp, cng sn trng tht xinh xn neo di bi lau sy um tm hay th bng bnh trn mt nc trong xanh cnh li c vng ng vt ln b. Chng ti i do ven bin, thnh thong li bt gp ln trong thuyn nh c l ri rc nhng du thuyn n t Anh, trng lng ly xa hoa n ni trong mt thong ti tng tng s thy cc cu th i Chelsea ri thuyn bc xung b bt c lc no. Ti bng xung mp nc, ni n ngng tri ang ni ui nhau bi tht m trn mt nc xanh phng lng lp long nng, ci nht mt hn si ln nm xung nc. Thy ng n ngng tng thc n bi li. Nhn ra k l nm si ch khng phi thc n, con ngng u n qut nc bi v pha ti, trng giang h khc hn v hin lnh m ban ny, ri ln b rt ti chy te khi, va rt va ku rm r, nh mun ni cho cha tt ph phch nha! Ti mt t hi sau c rt ca ngng tri nn khng bun n bo tng dn gian, ch lang thang qua con ph ven bin vi nhng ban cng xinh xinh leo y dy nho. Xe c u ngh tra di bng thng xanh, khng gian thong mi nha thng v tnh lng n ni c th nghe xao xc ting g gy tra. Chng ti bng qua ng ln, vo nhng con hm lt c nhng ngi nh vung vn trng hoa phong l hay tng vi pht hng, phi qun o bn ngoi thm thm mi nng. Bng ln cht na l cn nh bng c gc sut lp ngi ti tn np bn nhng cy cam lc lu qu, c qu va chm xanh ng vng, c qu chn mng vng i, ch cn tng tng cn ngp rng vo y nc cam ngn ngt chua chua s lm du ngay cn kht bui tra. Cy cam thp l t m l xum xu qu tru cnh xa c ra ng, ch cn vi tay l hi bao nhiu cng c. Nhng con hm nh hp vi dy in mnh ging t nh ny sang nh khc y u dn ra bin xanh ng trong nng mt tri. Cnh ma thu a Trung Hi gin d m ti p bit bao! Ti s nh mi nhng ngy ngh thanh thn v t l trn hn o lng l ny, nhng ngy nm di li bing ht nghu ngao nhc ca Red Hot Chili Peppers, c sch, chi s Sudoku hay ch nhn tri nc tri di trc mt, khng ngh ngi g. C khi ti ph ba m Daniel p bia vo tht xin que nng barbecue trn l than, hay xt rau c xp bn di c trc khi b l cho nhng cht ngon ngt trong c ti thm vo rau c. C khi ti cng c nh i ch, mua linh tinh lt vt ca nhng ngi bn hng rong. C khi chng ti li i n nhng bi bin vng ngi p nh tranh vi vch ni dc ng v hang bin, ngi nhm nhi c trch nng trong mt qun n st b hoa giy n ri xung bi trong ln nc mt lnh. Nh ch dng nng lng mt tri nn nhng ngy tri khng nng bui ti cng khng c in nt. Ti rt thch nhng bui ti khng in y, c thp ln nhng cy nn lm bng sp ong vng thm ngt du du lan ta khng gian. nh nn loang trong nh lm ti nh li nhng nm 80 Vit Nam, khi khu nh chng ti qu cha c in, bui ti ba ti thng ly hai bn tay an li thnh hnh con th, con si in bng trn vch tng tr chuyn vi nhau nh mt v ma ri cho ti vui. http://tieulun.hopto.org - Trang 44
Ti khng gi c li ha ch n v ng, khng vit bi, khng chp hnh, khng lm g ht trong nhng ngy qua tht nhanh o Evia. n gin ch tng t nh khi xem c cun phim tht hay bn kh c th khng mun gii thiu cho bn thn mnh, v nu ngi kia nht nh khng xem bn s thy bt rt kh yn. Bi vy, lm sao ti khng vit v mi thm d chu ca nhng lm cy liu, c x hng, bi cy d v nhng lung mch nha r ro, v ting g gy tra trn ph bin m m vi nhng chu hoa phong l , hay v ngi nh bn ti qut vi trng xa trn i nhn xung a Trung Hi bic xanh?
Verona, ph x m mng
Ti khng d nh n Verona trong chuyn i ca mnh, nhng Venice d yu kiu xinh p my cng lm ti chn. y qu pht trin du lch v mt ni c lc lng du khch hng hu cng nhng dch v ko theo d lm bn cm thy mt mi. V vy, sau ba ngy khng gp c bng dng ngi a phng no ph c c nhng con knh xanh vi thuyn gondola xui dng, ti quyt nh gi vali li ch c l tn vui tnh khch sn ti , ch em theo t cn thit trong ba l ri leo ln tu i Verona. Tht khng may cho ti khi n Verona vo chiu ch nht, vn phng dch v du lch nh ga ng ca trong khi ti khng c ly mt cun sch hng dn trong tay tm ch qua m. Bn ngoi vn phng c mt my vi tnh truy cp thng tin nhng khch sn a phng (Intranet, khng phi Internet), nhng nhng khch sn ny gi thp nht cng by tm chc euro, vt qu ngn sch ca ti nn ti i loanh quanh nh ga mt lc ri quay tr li vn phng, d mt vo st tm gng v tnh c c c bng ch dn v nh tr thanh nin tn Bit th Francescatti dn bn trong. Vui mng, ti quay ra trm xe but ngi ch. Mt g tr tui m nhom m nhch trng b dng khng my lng thin ang lng vng xung quanh khch ch xe but. Ti khng l g nhng chuyn nh th ny na, kinh nghim xng mu o trc ging sinh khin ti tm nim u cng c anh hng. u cng c thng khng thng in, v tr thnh chuyn nghip trong vic cnh gic mt cp, n ni o chch Paris hay Venice (nhng ni vn kht ting v nn mc ti du khch) cng khng lm n c g vi ti hung chi giang h tnh l. Ti lic xo g mt ci, ra iu ta bit ri, ng hng gi tr mc ti y ri eo ba l ra trc ngc, m kh kh vo lng. Nhm thy con mi khng phi tay va, g b i. Anh chng li xe but t nh ga trung tm Verona n ni ti cng nh hu ht nhng ngi y, tc xon tt v mc qun ty o s mi tht lch lm, eo king en hiu Gucci trng p trai hn c Ben Affleck. Nhng anh chng khng bit ting Anh nn sau mt hi gii thch ni mun n trong v vng, ti bc xung ngi gia xe. Tht may mn, i bn tr ln xe cng lc vi ti ang ng vi m ba l ti xch to tng cng n cng nh tr nn ti th pho nh nhm. Qua tr chuyn, ti c bit hai bn ngi H Lan, va n sn bay Milan vo bui tra v quyt nh khng vo thnh ph m p xe la thng n Verona. Qu l mt quyt nh ng n v Milan l mt trong nhng thnh ph xu nht nc , tr khi bn l phng vin mun d tun l thi trang hoc l c ng vin bng cung nhit ca Inter hoc AC Milan, c rt t l do bn n ni ny. Nh tr thanh nin Villa Francescatti l mt bit th c duyn dng nm trn i, trong khu vn rng xanh um cy l v i phun nc mt ri bn thm c ti tt mt m. Nhng cn phng rng ca bit th xa c bin thnh mt dng k tc x sinh vin vi nhng chic ging tng v ca s hng ra vn chim ht ru rt. Bn phi chung vi by ngi khc v nh tr c lock-out period bt buc bn ra khi phng t 9g sng n 5g chiu, nhng b li phng c y rt sch s yn tnh, khng gian trong lnh v gi ch 13.5 euro mi ngi c c n sng nn chng ti khng ly lm phin. Bui sng u tin bc ra khi bit th, thy ban mai trong sut nh mt git sng. Con ng hp quanh co t ngn i chng ti vn cn ngi ng, tha tht ngi, nhng ca s cnh bao ln n hoa hoa tm li ti khp h. C ting chim ht (khng bit c phi t bi mn gai no quanh y) lm lng ti tht th thi nh nhng, va tn b va ngm nhng ngi nh Verona t l, tng gch trc l vt thi gian v nhng mi ngi nu hng mang v p hi ha v m mng. Bit th Francescatti c mt hn nm trm nm trc nhng tui i so vi nhng nh hng xm vn cn thua xa. Verona ra i t th k th 1 trc cng nguyn, v c cng nhn l di sn UNESCO do nhng pht trin th tri qua hn hai thin nin k vn cn gi li rt nhiu thnh tr, pho i thi La M cng nhng kin trc Trung c v Phc hng. Chng ti bng qua cy cu bc ngang sng Adige trong xanh bn sn i trng y cy bch reo trong gi sm. Thnh ph sng u tun vng lng, ngay c khu trung tm. Nhng ngi nh tinh khit y ging nh va bc ra t mt bc tranh sn du vi nhng gam mu hng m nht pha trng v ban cng bng st un ln nh di la. Mt t bo Anh gi Verona l thnh ph sc hng, qu tht ng. Mu hng l ch o trn nhng ngi nh xa duyn dng ni y. Ngay c nhng ngi nh sn http://tieulun.hopto.org - Trang 46
mu vng nht hay nu vn im nhng gin hoa ti ng hng m sng m v chic xe p da h hng ln tng cng c sn hng cnh sen. C gi H Lan i cng tht ln: Thch thnh ph ny qu i! v chng ti cng gt u ng . Ti quyt nh chia tay hai bn lm mt chuyn shopping. Venice g cng t v ton cho du khch nn ti khng my hng th mua, nhng y c nhng shop gin d v in vin hn nhiu, bn n a phng: m vng m, c ph bt thm lng, x mui kiu l l, ht scla trng nh li ti ng trong ti li mu kem ct n xinh xn, qun o cng rt p v gi va phi (tr khi bn mun mua Armani, Gucci, Versace hay D&G) nn ti thch th ro mt vng ng nghing nhng ca hng nh nhn trn ng tnh lng. Sau khi gh mua mt s lm qu cho mnh v cho m, cho ch nh, ti ra li khu ph chnh, ng tn ngn nhn nhng ngh s lang thang chi guitar v thi so bn cnh mt shop bn tri cy ti ngoi va h. sang tra, du khch bt u ta ra t nhng khch sn, nh ngh trong thnh ph, Verona mt v ngi ng ban sng. Ti bng qua nhng con ng hp, tnh c thy trn ban cng cn nh nh nhn trong hm nh, mt b c ang p bi hai trng li lim vng nhi bng, c l l chi cc chu nh ca b. Thy ti va tm tm ci va ngc nhn t bn ngoi u hm, b dng tay p, cng ci vi ti. Trong lng vui v nh nhm, ti ro bc n thm mt trong nhng sc ht ln nht ca Verona: nh nng Juliet. Nh son kch li lc ngi Anh Shakespeare vit li Romeo v Juliet vo th k 17, nhng huyn thoi v tnh yu ngy th v m mng ca hai ngi tr tui bt ngun Verona t hn ngn nm trc v c mt trn nhng truyn ngn, kch, th ca nhiu tc gi khc trn th gii trc khi Shakespeare ra i. Bc tng gn cng vo nh y nhng dng ch nguch ngoc ca nhng k ang yu n thm nh c gi xinh p, tng nh mt trong nhng chuyn tnh lng mn nht lch s nhn loi vi kt thc bi thng do th hn gia nh. Ti thch th c ch Nh Juliet bng nhiu th ting trong bng t trc nh, ng ra Juliets house trong ting Anh nghe rt chuyn nghip nh ang trong mt phi v lm n, Juliethaus ting c nghe anh thp lm mt ht v lng mn, Maison de Juliette ting Php nghe cng kh m m, nhng ch ting Casa di Giulietta mi du dng v thi v nht, ch bn thn ch cng lm ta m mng hn c mt bi th. Nh Juliet ln nhng khng s m rt xinh xn, xy bng gch nu xa trc vi, nhng vm ca cong cong nh trong truyn c v ban cng nh xu gin d. Ti tr ba euro c vo trong, tro ln ban cng nh ng yu nhn xung bc tng dy leo rm rp xanh um, tng tng chng Romeo p trai vy tay bn di sn. Ti di mt, khng tin vo mt mnh v c ai ang vy tay vi ti bn di tht, hay l duyn n chng? Nhng ti tht vng ngay khi nhn ra ngi vy tay l anh chng H Lan ang i cng c bn gi ti gp trn xe but hm qua. Ti tro xung, Romeo r: n tra t nn i bng qu. i n thm khng? Nh vit trong bi n , n y ch no cng ngon v y hng v. Chng ti ch n n ngui mua trong mt quy thc n gin d, nhng mn bnh m trn kp gim bng v c ci chua lm ai cng tm tc khen. Ti ra ngoi qung trng Roman Arena nhm nhp mn trng ming bnh gng, lm ti nh li Alastair nh hay k chuyn thiu nhi v anh chng ngi bnh gng (Gingerbread man) chy t l nng trn b c nng bnh: Run, run as fast as you can. You cant catch me, Im a gingerbread man. Chy, chy nhanh ht sc i. Cng khng bt c ti u, ti l ngi bnh gng. Roman Arena, mt trong nhng cng trnh v i nht chu u, l u trng La M c xy dng t th k th mt sau Cng nguyn, vo nm cui cng ca triu i Augustus, k cng n ni trn ng t d di vo th k 12 ti y ch ph hng c mt phn bn ngoi. Khi xa ni ny din ra nhiu cuc chin ca cc dng s gic u tng t nhng cnh honh trng m ai tng xem b phim Gladiator kh c th qun. n th k 18, u trng xy hnh elip bng cm thch hng di gn 150m y c chuyn thnh mt ni nh nhng hn nhiu: thay v nhng cuc ci nga u thng l nhng v nhc kch m m du dng rt . Ngy nay, Roman Arena l ni t chc ha nhc v opera thu ht hng chc ngn khn gi mi m; nhng khi n, ti chng thy p phch gii thiu chng trnh no, ch c mt poster qung co ln bng mt ta nh ca hng Lycra c nh mt c gi mc bikini tht hp dn, qu l mt v d sng ng cho c xa chen ln hin i. Ti ngi nhm nhi bnh gng, cht nghe ting nhc trong vt u y; quay li, thy mt ngh s ng ph trong trang phc qu tc xa ang biu din nhc nc pha l: Khi ng hu tay trn nhng chic ly cc thy tinh kch c hnh th ng nc lc, nhng m thanh tinh khit vang ln nh mt bn nhc m m. http://tieulun.hopto.org - Trang 47
Ti cn lang thang na qua ph G Mazzini mua bc tranh khc ni hnh c gi ma bal ca mt ngi n ng Nam T, nhng bnh x bng thm nc t cc ca hiu nh xinh, ri i lc trong nhng con ph c mi vm arcade, nhng tu vin, gio ng, nh th trm mc, nhng pho i c c i chim b cu ng g, ri tr li qung trng Piazza Br ngm du khch v ngi a phng li bing n cioccolato (scla) v crostata (bnh tri cy nng) mi mua c t nhng pasticceria xung quanh, trc khi tt vo mt qun c ph khut no, nghe c ch v nhng khch ngi a phng trong qun nhit tnh ch ti caff lungo v caff Americano gn nh l mt loi, cn cappuccino phi c ung m ch khng qu nng bng s lm mt i ngt t nhin ca sa v mn ca bt (Ly tri, c i ti khng tng tng c mt ngy no mnh s tinh t n mc ny). Ti i b mt mnh v ch tr sau mt ngy lang thang mi chn, bng qua cy cu cong cong m dng ban sng vi nhng ngi nh xa mi ngi ng hng c nhng ca s hnh ch nht soi bng xung sng Adige trong xanh. Xung quanh vng lng n kh tin, c l tt c du khch ht khu trung tm thnh ph. Nhng cy tng cy bch vn reo trn mi nh v nhng sn i thoai thoi, nhng cnh hong hn bung xung p huy hong hn ban sng gp nhiu ln. nh mt tri min Bc nc nhum cnh vt mt mu ng nh t tm, nh mt, nh du liu nguyn cht, nh vng rng, ht xung mt nc ln tn lp long. Ti nhn bui chiu Verona m mng, qun mnh ang mt x s c thc. Song ting xe Vespa r ga ca c nng c gng mt thanh thot nh thin thn ang i nn bo him phng v v lm ti git ny mnh, nhn ra n con hm nh dn vo nh tr Bit th Francescatti v mnh khng phi ang trong chuyn c tch m ang , th ph ca nhng qui x chy xe u nht th gii. Nhng c h chi, i vi ti Verona vn mi l ph x m mng vi nhng ngi nh mi ngi tng vi in vt thi gian, ban cng xinh xinh nh Juliet v cnh hong hn nhum dng sng Adige vng ng lm c ngi lng nh nng qua o (*) Ch thch: (*) Li mt bi ht ca Trnh Cng Sn
Nhng mi nh c tch, vn bia v Sauerkraut
Trc khi n Munich, ti khng ng th ph vng Bavaria li ng yu nh vy. Trong tng tng ca ti, l mt thnh ph cng nghip hin i ch ton nhng ta nh chc tri v nhng ln xe BMW, Mercedes bng ln lao vun vt. Nhng ch l mt phn ca thnh ph giu c nht nc c ny, phn cn li l nhng khu ph c m mng v nhng vn bia (biergarten) ni dn a phng v du khch ngi thng thc bia ti ni ting th gii trong ci nng chu u du du, rt ng tinh thn ch ting c Gemutlichkeit, ngha l vui v, d chu, thoi mi. Chuyn i c ca ti phng lng v m m nh nhng thnh ph, th trn x Alps vi nh g nu xinh xn, tnh lng v ngi ng np mnh bn rng ni hng v chp chng lt qua xe la. Munich, Munchen trong ting c, l ni cui cng ti n sau gn mt thng rong rui xui ngc Chu u, v qu l mt trm cui y n tng, c bit nht vn l sc quyn r k l ca qung trng Marienplatz, tri tim ca ph c Munich v hin hu trong khng bit bao nhiu tm postcard ni y. Ti leo ln nh th Alter Peter ngm trn vn hnh nh qung trng trong nng sm mai. Pha trc ti, bn tr con ngi a phng chng tm, chn tui, reo h nhn nho v tranh nhau bc trn cu thang bng g nh hp ch va mt ngi i, trong khi c gio th khng ra hi v nhng bc thang cao hun ht, khng cn sc bo hc tr. n ni ai cng mt b hi tai, nhng ton cnh Neues Rathaus, ta thp kiu neo-Gothic c xy dng t th k 19 kiu hnh vn ln nn tri v nhng ca s nh th hoa ti rc r lm mi ngi qun i mt mi. Pha ng qung trng, ta th chnh xa Altes Rathaus c xy dng t th k 15, b nh bom ch cn l tn tch v ngy nay dng nh chm vo lng qun. Nhng phn cn li ca qung trng c bo tr rt tt: T trong nhng vm st un ln ca nh th Alter Peter ni ti ng c th nhn thy nhng mi nh mu cam nhp nh p nh c tch, n ni trong mt giy ti tng nh c th bt gp c b L Lem, nng Bch Tuyt hay hong t ch trong truyn c Grimm bc ra t nhng ngi nh xinh xn n. Anh em Jacob v Wilhelm Grimm l nim t ho ca nc c do c cng gn gi nhng truyn dn gian c tch xa, ngy nay khng ch qu hng h m c th gii bit n hai ngi lm sng li nhng bc tranh sinh ng v giu lng nhn i, lm phong ph thm tm hn tr th trn khp hnh tinh. Vn khng thch vin bo tng v gallery ngh thut nhng ti vn quyt nh n Alte Pinakothek, mt trong nhng bo tng ngh thut xa nht v quan trng nht th gii, dnh nguyn mt ngy lang thang qua khp nhng cn phng rng treo hn 800 kit tc ca cc danh ha Chu u, i din cho nhng chng ng ngh thut t thi Trung c n cui giai on Rococo vo th k 18. Vo ch nht hng tun, ch vi 1 euro (5.5 euro vo ngy thng) bn c th m mnh trong lch s hi ha v chim ngng nhng tc phm v i ca nhn loi n khi no mi chn, mi mt th thi. Xa nht trong nhng b su tp l hi ha , vi tc phm ni ting th gii i din cho trng phi Gothic Ba n ti cui cng ca Giotto v nhng kit tc khc t cc trng phi Baroque v Phc hng, trong c Leonardo da Vinci vi c m ng trinh v con. B su tp hi ha c ni bt nht vn l Bn v tng ca Durer, vi nhng nt v sc so lt t bn nt mt khc nhau tht sng ng. Hi ha H Lan v vng Flemish bo tng ny c c b su tp ln nht th gii ca Rubens, ngi hon thin s pha trn gia truyn thng duy thc ca hi ha Flemish vi s t do tng tng v ti c in ca hi ha Phc hng . Ti thch s trong tro v thnh thin ca bc c m v con trong vng hoa, vi nhng thin thn tc xon b bm ng yu vn xung quanh, hn nhng bc khc m t cuc chin m mu hay cha Gi-su trn thnh gi ca ng. Ngoi ra khng th khng k n nhng kit tc ca cc danh ha li lc khc nh Rembrandt, Altdorfer, Boucher, Tizian, Murillo Ch c iu hi ha c i Chu u c khng t bc nh miu t ngi t t, b treo c, b ng inh y nh tht lm ti s tot m hi, tay chn run ly by. T vin bo tng bc ra ng ph, u ti chong vng, mt hoa ln, nhng cm xc an xen ln ln lm ti ng ngn n hng gi sau. http://tieulun.hopto.org - Trang 49
Nhng nhng vn bia nhn nhp ven ng vi dn a phng li bing ngi nhm nhp nhng ly bia ln c mt lt t nhng thng bia ti bng g nu lm ti tr v li vi Munich sng ng v vui nhn ca hm nay. Munich l tm im ca l hi bia Oktoberfest ln nht th gii vi bia chy nh sui, c t chc vo thng 9 v thng 10 hng nm. Song khng cn Oktoberfest, quanh nm sut thng bia vn l quc hn quc ty ca x s ny. Ngy xa, khng bit lm cch no gi bia lnh trong ma h, th ct bia Munich t nhng thng g ng bia mi xung hm v trng nhng cy d ln trn, nhng cnh vn di xum xu l ca cy d to thnh bng rm mt gi bia lc no cng mt lnh ngon lnh. Ngy nay, tp tc gip hnh thnh nhng vn bia rt ln, thng cha c vi ngn ch ngi di bng nhng cy d xanh um. Ly bia Munich khng dnh cho ngi yu tim, ly nh nht cng ng c c lt v bn ng ngc nhin khi thy dn a phng ung mi ngi vi lt bia trong mt bui ti, ch l chuyn thng ngy huyn. Thng nhng vn bia chn chnh lc no cng trn bn mt r my ng y c ngn bnh m mi ra l, da leo, xc xch, tht xng khi v nhng mn truyn thng nh ph mai Obatzda. Trang web chnh thc ca thnh ph muenchen.de gi nhng vn bia l ni tr ng ca li sng Bavaria vi s th gin bt chp cuc sng hin i x b v no nhit. Ni ting nht trong nhng vn bia vn l Hofbrauhaus, ni bn c th nhn bit c t xa nh nhng ting Prost (tng t nh dz dz trong ting Vit) n o ca dn nhu t x v ting nhc oompah c trng vng Bavaria ca nhng ban nhc a phng mc qun da c dy eo Lederhosen. Ta nh xa m mnh trong nh nng vng nh mt; nhng vi bia vng ng mt lnh si bt trng phau; nhng c gi phc v mc o m truyn thng tay phng bng vi th, tay cm khay ng nhng chic pretzelbnh nng xon hnh nt dy thng to vt v c sn Munich; logo ch HB lng vo nhau bn di vng min; nhng chic bn nh tri khn sc car trng k di tn cy d l nhng hnh nh c trng ca vn bia ln nht th gii c mt t nm 1592 ny. Ti mun vo Hofbrauhaus cho bit nhng ung bia mt mnh k cng hi bun nn nh hn dp khc, ro bc n ch Virtualienmarkt mua xut chiu t mt quy nh hp c rt nhiu ngi a phng ng xp hng ch. Ti bt chc ngi trc mt, mua mt ming tht heo quay ln bng na bn tay, da gin tan ng nh vng ngy nhng khng ngn, kp trong bnh m mm, va n va ro bc quanh khu ch ni ting Chu u vi mi thc n thm lng khp ni. i b nhiu i bng, ti ra mt trong nhng ca hiu quanh ch bn thc n ti nh mi lm, mua thm mt phn xc xch nng n vi sauerkraut- mn bp ci trng bo si mui chua nu vi ru vang , l nguyt qu v nc ct qu bch x c trng c, c trng n ni kraut l ting lng dn Anh vn chm chc gi dn c (cng nh ngi Php b gi l frog v Php l nc Chu u duy nht n tht ch vy). Ngy cui cng Munich, ti li ra Marienplatz, ln ny vi ba ngi bn mi quen chung nh ngh vi ti. Qung trng bui ti tha ngi, chng ti dng li i phun nc Fischbrunnen pha tay phi Neues Rathaus, pha trn c ch c trn trnh bng v quanh b l tng nhng ngi thi xa ang nghing x c dng nc trong vt chy rc rch xung h nc mu xanh ngc lc bo emerald. Xa y l ch c nn vi phun nc ny c xy gi nh nhng ngy , khi ngi bn th c xung cho bi li trc khi bn gi c lun ti. C gi ngi Phn Lan i cng bo: Trong sch ni Fishbrunnen ny thing lm nha, nu nhng v xung nc, v ca bn s lun y tin lm chng ti, k c anh chng ngi c vng khc mi n Munich ln u, h hng ly ht giy t tin bc ra khi v, nhng ngay v rng xung nc. C ci ha h: Nu tin iu , v ca bn b t cng ng i lm c m tiu nghu. Sau ti mi khm ph ra c hc c chiu ny t sch du lch Lonely Planet. Nhng ngi nh mi mu cam nhp nh p nh c tch dn tt n. Khi i b v li nh ngh trong nhng cn gi Bavaria hiu hiu cui ngy, ngi cn lng lng v ly bia ti mi ung, ti quyt nh s tr li Munich vo dp Oktoberfest, khng ch p dng chiu nhng v xung nc vi nhng bn ng hnh m cn c dp nhn c th gii ung bia vi sauerkraut chua chua v xc xch trng Weisswurst va mm va gin, trong nhng vn bia tri khn trng v nhng hnh thoi xanh da tri di bng cy d rm mt. c dp xem nhng Philipp Lahm, Oliver Kahn, Bastian Schweinsteiger, Lukas Podolski thi u cho i bng con cng Bayern Munich. c dp ngm nhng mi nh c tch m m qung trng Marienplatz, nhm nhp Black Forest cake- bnh scla c ph tri du chn mng v kem ti bo ngy c trng Munich- trong nhng qun c ph ng c khu ph c V cn nhng iu mi m no na s ch ti th ph x Bavaria?
Sng nc Amsterdam
Ti n H Lan phn no mi mt hn sau mt tun rong rui v B. Hm u tin n, anh bn thn ngi Anh Alastair v ti phn no b shock v Amsterdam hoang di qu. Tng chng nh tt c nhng hippie ru di, qun o xc xch trn khp th gii u hi t v y. Gn nh mi khu ph u c ngi n cho bn cocaine, nhng cu lc b cho dn gay nhan nhn khp ni v ng ph y nhng khch du lch ngoi hnh bt ho. Tuy nhin, ch sau mt ngy, ti nhn ra nu trnh xa khu ph n , Amsterdam vn tht p, tht th vi nhng khong xanh, nhng gc ph tnh lng, v ng yu nht vn l nhng sng nc m m vi nhng cy cu hp v nhng con thuyn r nc bi. Ngc dng lch s, ci tn Amsterdam bt ngun t cng ng ng dn tn Aemstelredamme, ngha l con p chn dng sng Amstel, c t th k 13 H Lan. Amsterdam pht trin hng hi rt nhanh v n cui th k 15 thng tr giao thng vng bin Baltic, ch n hai th k saumi nhng ch cho Php v Anh v khng ngun lc. Amsterdam vn cn nhng cng bin Hoorn hay Enkhuizen nhn nhp tu b, nhng dng sng Amstel thanh bnh xanh ngt vi nhng hng cy rp bng ngy nay phc v du lch nhiu hn hng hi. H Lan l nc duy nht nm di mc nc bin nn c t nc u rt bng phng, khng c i ni trng ip nh nhng nc lng ging chu u khc. Amsterdam nh nm trn mt vng trn, him ng ph no hon ton l mt ng thng, xe in i trn ph phi qua rt nhiu khc ngot, ai khng quen rt d say xe. Ngy th 2 y, ti thch th khi nhn nhng bng ch ng thy r tri hay r phi cng u c th n cng mt im: Nh ga trung tm chng hn. Qu tht ng. V mt c im na ca th ny m ai cng d dng nhn thy: Amsterdam u cng gp knh o v sng nc trong tro nn th. Khng g bng thong th i b dc theo nhng qun c ph va h Amsterdam hai bn b knh vi nhng nh nng lc qua tn cy ri lm m xung ng, nhng chic xe p li bing da trn thanh st cu ng tra ch ch. Khi Alastair v ti i trn xe in t ga Amstel v ch hoa, tnh c nhn thy ngoi ca xe cy cu rng bc qua con sng di c nhng tia nng hong hn dt vng lp long. Chng ti vi v xung ngay bn tip theo i b ngc li, ngm nhn mt tri chm ri bin vo my v thuyn g xui ngc. Mt trong nhng iu th v nht i vi du khch Amsterdam vn l c ngi trn mt trong nhng con tu ln t t r nc. T i ngang qua nhng ngi nh c u hi hnh dng c o v nhng cy cu thp n ni tht kh tin tu c th chui qua c. Nhng con knh hp n ni d lm cm gic tu s ng vo b khi quay u nhng thuyn trng ngi H Lan bay vn rt kho lo iu khin tu xui dng thnh ph. Ngy cui cng Amsterdam, ti gi in cho anh bn ngi H Lan, Walter, ang sng Utrecht nhng sinh ra Amsterdam v rt rnh v thnh ph ny. Qu tht, ngi a phng bit nhng gc nhn p m khch du lch khng d nhn ra: anh dn hai a ti n qung trng Nieuwmarkt (Ch Mi), ni tu thuyn tng neo li bc d hng vo thi hong kim ca hng hi H Lan. Vng pha Nam qung trng trc y hon ton l nc, sau th k 16, chnh ph lp mt phn sng Amstel to thnh khu ph cho nhng ngi Do Thi t Ty Ban Nha v B o Nha sang. Ma h nm nay chu u rt nng v H Lan cng khng ngoi l. Bn thng trc y c c bn cng phng qua Amsterdam lc nhit m hai mi C v tuyt ri dy c nhng nhng ngy ny nng vng trn ngp khp ni v nhit k bo ba tm C, nng nh nhng ngy h Si Gn. Chng ti i b dc theo Raamgracht, mt trong nhng con knh yn bnh v p nht y. Nhng ngi nh di http://tieulun.hopto.org - Trang 51
bng rm n y hoa hng thm ngt, m ra con ng Ververstraat hp vi nhng kin trc xa v nay ha hp cnh nhau. Ch sau 10 pht va i b va ngm cnh ra n Jodenbreestraat, ni chng ti tnh c xem mt bui biu din tp v ngh thut H Lan rt ho hng bn cu. Pha tay tri cu, rt d nhn ra mt ngi nh tht p hi nghing 1 bn, dn a phng ang li bing va ung bia va si nng bn nhng chic bn k st b knh trong mt bui tra ch nht rnh ri. Bn kia ng l ngi nh m danh ha Rembrant tng sng v lm vic. Cnh l mt ngi nh mang tn k nim H Lan, ni du khch vo xem mt cun phim t liu di na gi v nhng ci xay gi, hoa tulip v knh o vi mong mun to hiu ng nh tht. n on hoa tulip n, nc hoa c xt vo phng to mi thm thoang thong; lc con p b v trn mn hnh, nhit trong phng gim xung t ngt v nhng tia nc bn vo khn gi. l nhng g ti c c trong sch v Walter bo khch du lch no ch c vi ting ng h Amsterdam nhng mun bit ht v H Lan mi vo , cn nu c thi gian th t mnh khm ph cnh tht vn hay hn nhiu. Dn H Lan vn truyn ming cu ni t ph: Rotterdam ( trung tm kinh t vi cng bin v nhiu cng ty ln) lm ra tin, The Hague (thnh ph vi tr s Chnh Ph H Lan v nhiu i s qun) ngh ra cch dng tin vo vic g, cn Amsterdam xi tin. Th H Lan c nhng khu ph sng n nhn nhp 24/24, nhng qun c ph, nh hng m ca thu m hu ht ch dnh cho nhng ai trn 18 hoc 21 tui nn dn chu u mi ln ngh n mt a im n chi tha sc l ngh ngay n Amsterdam. Ring mnh, ti nh n Amsterdam vi hnh nh nhng ngi dn thn thin v mn khch, sn sng dng li ch ng khi thy bn c v l ng d bn cha kp hi. c bit ai cng ni ting Anh lu lot khc hn nhng nc lng ging kiu hnh nh Php, c, B, Thy S; thm na l hnh nh nhng c gi H Lan khng mc min qu qung khn i vt sa m xinh xn trong o thun 2 dy v vy cotton ma h, p xe qua nhng cy cu lm ai cng phi ngoi nhn hoc nhng anh chng H Lan ging nhau, cao ln, tc vng, mt xanh v c khun mt hi ng ng nh con nt rt d nhn ra so vi ngi nc khc. V ti cng nh n Amsterdam vi sng nc m m lng l chy qua cu t bao th k trc, nay vn tip tc chy nu chn ti khng mun v
Ngn nm Athens
Bn b ti hay hi i c nhng u ri?, v lng nghe mt cch h hng nhng ni ti lit k mt hi nh c lp trnh sn. Nhng mi ngi nh mt, c n khi ti nhc n Hi Lp, ai cng mt sng r ln: Mnh cng thch Hi Lp lm, c g c mt ln n Athens! Ha ra nn vn minh c i my nghn nm nay c sc ht mnh lit gp my ln nhng nh sng Paris, hi h Amsterdam, sng nc lng mn Venice hay l hi bia quc t Munich! Nhng thnh tht m ni Athens khng c huy hong nh tng tng ca ti khi va bc ra sn bay. Ti n Hi Lp sau chuyn bay gn bn gi ng h t Thy in mt l trnh k quc v hai nc nm hai u chu u, c l khng du khch bal no in r ln li mt hi t ci lnh ct da ca vng Scandinavia n vi nhng cn nng nh thiu vng a Trung Hi. Cnh vt t sn bay vo trung tm thnh ph cn ng ngn ngm hn bi phn: hai bn ng nhng ngi nh btng ct thp va mi xy ln ang ang xy u khng c cht c tnh ring no. Gch ngi ngn ngang, ng ph bi tung m mt, nng bc bi, li cn kt xe! Nhiu khch du lch chu u khi trng thy Athens lp tc bin ngay n nhng o bin xanh nh trng m m p nh postcard cch th Hi Lp khng xa , qu cng c ci l ring ca h. Nhng bo tng di chn du khch Nhng du khch du lch vi vng y v hp tp b qua bao iu k diu m ngoi khng Athens u c c. C thnh ph no trn khp chu u m thnh thong bn li bt gp ngay di chn mt cng trnh lng ly bng t v c xy dng vi chc th k trc, c bo tn bng cch ph knh dy trong sut ln ngi i ng sng s ng li chim ngng? V nhng cng trnh nh vy c nhiu n d mun d khng, nhng ngi k tha nn vn minh y khng th bo tn trn vn c ht m phi khai qut ln a mt phn vo vin bo tng. mt ga xe in, bn trong l c mt bo tng nh ca ring n vi nhng vt trng by c tm thy khi ngi ta o xung xy dng ga. Nhng bnh, chu, chy ci, n trang chm khc t t, , gm, ng, vng c th c lm t cch y nm, su ngn nm, trong vn tinh xo n mc khng th tin c. Ch cn mt im nh th ny thi cng l nim t ho ca nhiu quc gia khc, nhng y khng ai bun ! Thy ti ng ngn va ng nhn va trm tr, c Gerlinde bo: Ngy mai mnh n bo tng kho c quc gia. c hng vn tc phm nh th ny, rt nhiu th cn xa hn na. C Gerlinde l m ca bn ti, mt trong s rt nhiu gia nh n t nhng ngc vng ni Alps lnh gi, ch mt ln n thm Hi Lp b t nc ny nu chn, v xy nhng ngi nh trng xinh p kiu nng dn trn hn o cch th vi ting i ph. K v Thing Chng ti ln thnh ph Acropolis, cn c gi l Thing (Sacred Rock), chim ngng biu tng mt thi vng son ca vn minh Hi Lp. n Acropolis nm trn i cao ng nh tn gi bt ngun t ting Hi Lp acro trn cao, polis thnh ph, chng ti bng qua khu ph Plaka th k 19 tht hi h vi nhng k bn hng lu nim xinh xn: bnh x phng t du oliu nguyn cht c lm bng tay,chui ht trn vo bng c vn hi c v l mt ong vng ng ngt ngo. Bn ng y nhng nh hng (taverna) c hoa giy n tng nh c qut vi vng nu c trng a Trung Hi, bn tri khn caro, vi nhng khch du lch da d rm nng vui v ni ci. Cch y hn 25 th k, sau chin thng cuc ua marathon u tin ca nhn loi vo nm 490 trc Cng Nguyn, ngi Athens t nhng tng u tin lm nn mng thnh Acropolis tn th v thn h mnh ca thnh ph - n thn Athena Parthenos. Mi nm sau k cng ny b ngi Ba T ph hy. Sau 30 nm tm ngng, Periscles bt tay vo cho xy dng li cng trnh vi qui m honh trng gp nhiu ln http://tieulun.hopto.org - Trang 53
Khi ng trn i cao t pha bn kia, trng v Acropolis sng sng trong nhng cn gi lng lng, s kh trnh khi cm gic ngm ngi khi nhn Athens hin i l x bn di. Nh ca xy ct khng theo trt t v nhng mng mu xm ln t c khu ph c nu vng c nhng cy liu xanh lp xp. Nhng ta nh chung c bn ngoi xung cp, tn t, qun o phi lung tung khng khc nhng cun phim v thi bao cp Vit Nam. (Sau ti tnh c c mt bi bo gi Athens l ni c nhng cng trnh xa v i sng st gia mt bin ximng). Ti quay sang, ni a vi Daniel ang ngi bn cnh: Nu ngi Hi Lp c i sng dy, chc s xu h khi thy nhng g th h sau ang lm qu!. Ni xong, ti t nhin thy bun bun, tic cho mt nn vn minh huy hong qua khng c k tha. 3 ngi n ni ting nht ca Acropolis c dng ln cch y my ngn nm: Parthenon, Erechtheion v n N thn Nike. Trn nh cao nht sng sng Parthenon bng cm thch vi nhng hng ct hi cong, ch thun nhn hai u, ch phng ln , c chch hng vi nhng qui tc ton hc kht khe thi hn vo cng. Nhng tr gch (Frieze) chm khc tht nhiu hnh nh tinh xo: hnh nhng n thn Hi Lp c i, thn hnh tuyt m, u i nhng cng vm, hnh nhng v thn ci nga sng ng nh ang din ra trc mt c bit hn c l bc tr ngch di hn 150m, v cuc diu hnh ca 400 ngi gm c ngi hu gi, quan ta, nhc cng v 200 con vt. Vo thi im tt c nhng bc tng u p hnh thn thnh, vic m t ngi bnh thng l mt bc t ph ca Thing. Ch tr hng cng, c thnh ph Athens c bao bc xung quanh l ni. Gi thi la qua nhng ct cm thch hiu ht, nhng tng xanh ngi liu trai t vi ngn nm trc xp chng ri rc quanh ti. Trn chuyn ph v li o Evia, hong hn bung xung bin xanh nhum tri t my nc mt mu vng lng ly. Pha bn kia l Athens, ci ni ca mt nn vn minh c i nh cao, thnh ph cho ti nhng cm xc an xen nhau: sng s, ng ngn, tht vng, t ho, knh phc, nui tic, vui sng, bun b. Ti ch trong vng 24 gi m c tng v li ngn nm.
Leichtenstein: nh b v bnh yn.
Ti bit trn th gii c mt nc rt l l Leichtenstein khi hc trung hc. iu lm ti ch n Liechtenstein l v i bng nc ny d qu, trn no cng thua te tua. Sau ny ti mi bit Leichtenstein ch c hn 30.000 dn, din tch 160km v khng ng mnh li c dp n thm quc gia nh b v xinh p ny. Chuyn thm Leichtenstein l mt phn trong chng trnh hi ngh gia cc nh lnh o kinh doanh (gm ch tch v gim c iu hnh nhng tp on hng u th gii) v sinh vin khoa kinh doanh m ti may mn c tham gia. Chic xe bus a chng ti i t thnh ph St. Gallen ca Thy S qua dy ni Alps tuyt ph trng xa, h Constance vi nhng ngi nh nh mi nu sm. Dc ng, c bn sinh vin i hc St. Gallen tnh nguyn vin a chng ti i thm Leichtenstein ko tay ti ch: Mayenfield, ni c ly lm bi cnh cho ngi lng ca Heidi ka!. Ti nhn ra ca xe, thy rng ni tuyt ph v nhng con b eo chung thong th gm c, tng tng cch y 150 nm c b m ci Heidi trong truyn ca Johannes Spyri ng trn ging rm trong va c kh, ni tp lu nh np trong lm cy trn ni Ti l m thip i lc no khng hay. Cht anh bn sinh vin ngi Canada ngi cnh lay vai ti: Dy, Uyn i, ti Leichtenstein ri ka!. Ti lic ra ca: Sao khng thy ai kim tra passport?. My bn ngi U trong xe bt ci: Leichtenstein khng co ca khu vi Thy S u, qua li thoi mi, khng cn giy t g ht. Xe i ngang con knh un khc nh di la, ti tht ln: Knh ny p gh!. C bn dy k bn ci: Sng Rhine ! Sng ny chy qua nhiu nc Ty u, rng mnh mng khi qua c, nhng ti y ch cn nh xu vy thi. Ti ngh bng,khng bit ngi Leichtenstein c gin ng tri khng v cho h mt din tch nh xu, n con sng rng ni ting th gii khi chy qua nc mnh cng thnh nh xu nt. Chc l khng, v nhng ngi dn a phng rt hay ci, thm ch khi thy chng ti, h cn vy tay cho thn thin. Ti nhn ra th Vaduz qua ta lu i uy nghi ca gia nh hong thn Hans Adam nh, c xy dng t th k 21. Hng dn vin cho bit gia nh hong thn khng bao gi b xut hin trn cc tp ch l ci v cuc sng ring t ca h lun c bo mt tuyt i. Tuy nhin, c gia nh hong thn u rt ha ng: Khi i b hay li xe trn mt trong 11 ngi lng t nc nh b v bnh yn ny, rt c th bn gp h cng ang i b dc ng ph, hay ang mua sm nh nhng ngi dn khc ti mt ca hiu. Xe dng, trc mt chng ti l vn nh tri di ngt ngn v mt lu i cao tt trn ni. Ma lm thm v tri se lnh nhng dng nh chng ai . Khung cnh yn tnh bng chc no ng bi m sinh vin chy lng xng, gi nhau i chp hnh v r nhau hi trm nho xanh. im dng k tip l bo tng ngh thut th , mt trong nhng nim t ho ca ngi dn Leichtenstein. y c c mt b su tp nhng tc phm hi ha ca a dng ca Rembrandt, BeuysKhng rnh lm v ngh thut nhng ti cng tht s b thu ht khi ng trc nhng kit tc ny. Nt c o khc ca bo tng l s kt hp trng by mt cch kho lo nhng kit tc c xa v cc tc phm ngh thut ng i, gm cc tc phm iu khc, sp t, to hnh theo cc ch ngha duy l, siu thc v v lai. Ti ng li rt lu trc mt tc phm thuc mt trong nhng tc phm thuc trng phi Arte Povera. l tc phm Spirale di Cera ca Mariah Merz, ni bt bi nhng vng xon c chim gn ht mt gian phng ln. Tc phm mun th hin tng v s tri di ca thi gian, vt ra khi kh nng tng tng ca con ngi v rng trong thin nhin, vn ng l biu hin ca s tn ti. http://tieulun.hopto.org - Trang 55
Bo tng c c mt tim c ph nh bn trong v mt shop bn qu lu nim pha sau, bn rt nhiu chocolate, ru, postcard, bnh ko v nhng vt trang tr xinh xn. Thy ti c nh mua chocolate, c bn i hc St. Gallen cng i ngn li: ng mua y, mc lm, v Thy S gh Co-op mua r hn nhiu. Qu tht khng ch chocolate m phn ln hng ha, dch v y u t hn Thy S (Leichtensten dng n v tin t l ng franc Thy S nn gi c rt d so snh). Tht ng ngc nhin l t nc nh b ny rt tnh lng vi nhng ngi lng trm mc, dng nh khng c bt c mt hot ng bun bn si ni no, nhng GDP bnh qun u ngi li ln n 25.000 USD. V ch hn 33.000 dn nhng nhng ngn hng y li ct gi n hn 70 t USD. Leichtenstein l ni tr ng v thu (tax haven) v mc thu cao nht ch ti 18% nn thu ht u t rt ln, c bit t hai ngi lng ging Php v c, ni thu sut thng ln n 50%. Gn y, chng gia nm 2000 th phi, nc ny b OECD co buc l ni ra tin ca mafia v cc bng nhm Nga, khin hong thn phi giao ton quyn iu tra cho Chnh y vin cng t ngi o Kurt Spitzer. ng ny bt gi thnh vin thng ngh vin Leichtnstein l Gabriel Maxer v by cng s, gm c em trai ca Ph th tng. Khng bit s vic ny gii quyt n u, nhng nhn cnh vt lng mc m m y kh c th hnh dung ra nhng iu phc tp n nh vy. n vn phng phc v du khch cnh bo tng tem, tt c chng ti u thch th tr 2 franc (khong 23.000 ng) c ng du k nim tn Leichtensein nh mt visa c bit ln h chiu. Dch v c gi l Souvenir Stamp ny rt ph bin i vi du khch n Leichtenstein. Chng ti li ln xe tip tc tour vng quanh nhng ngi lng xinh xn, ri li qua thung lng sng Rhine xanh um (khc sng ch ny n rng hn nhiu) vi nhng cnh ng hoa li ti mu trng chen vng, i ni trng ip tuyt ph trng xa, nhng ngi nh nh xy ton bng p nh tranh v, c cy cu g bc qua con sui trong vt. Ngonh mt nhn li, thy nhng con ng ngon ngoo a xe ln ni tht n tng. Bn di, khi t ng khi ca nhng ngi nh bng un ln bay ln, ha trn vo nhng m my v sng m. Ch trong na ngy, chng ti tr li th Vaduz. Tt c mi ngi u ch i lc ny v s c i mt tour tham quan th trong vng na ting trn citytrain chic xe la sn xanh c hnh dng ng nghnh nh chi, cha c khong 20 ngi. Gi l xe la nhng li chy trn ng nha, xnh xch qua nhng ngi nh xinh xn bng . Dc ng, dn a phng ngng lm vic ngc nhn, ci v vy tay cho chng ti. Trn xe c lp trnh sn ging thuyt minh v Vaduz, hin i v lch s, ngn hng v nng tri, lm mi ngi ht sc th v v bit thm nhiu iu v t nc nh b ny. Xe la dng li Triesenberg , ni ti cho l p nht Leichtenstein. T ni ti ng, nhn sang dy ni Alvier v Gaushla dc theo sng Rhine, lng mc hin ra p nh tranh v vi sng m bng lng bn trn. Triesenberg nm pha trn Vaduz. i din thung lng sng Rhine p ngy ngt c nh th bng rt n tng vi mi vm hnh c hnh. Bn ngoi khun vin nh th l ngha trang vi nhng cm hoa ti mu sc n trong khng kh lnh cm cm v ma phn bui chiu cui xun. Cnh vt khng mang v bun b, c l nh nhng cm hoa ti trn m. Chung nh th th vo khng gian nhng ting trm bng, gi nh. Vi ti, lch s 7000 nm ca t nc ny khng th bit c ch trong mt thi gian ngn nh vy. Nhng mt Leichtenstein nh b, th mng, y dng v chu u t xa xa vn cn ng mi trong tr nh.
Bit u Lloret De Mar
Lloret De Mar n ti bng ci nng chi chang nh tp vo mt, ci nng ch c nhng vng bin Ty Ban Nha d lm chng mt nhng ai n t nhng nc phng Bc xa xi y ma phn. i bn tr khch du lch ngi c dn ti tm ng n ni cha cnh tay ra, bo "Mi my ngy m ti ny b chy da ri y, cn thn nh nng khng cha ai u". Hnh trnh n Lloret De Mar mt hn tt c nhng chuyn i trong i. B l chuyn bay sn bay London Stansted, ti phi ng thm tin v ngi ch my ting ng h bay mt chuyn khc n Reus - cch ni ti mun n gn ba trm cy s. va tic tin, va mt v phi i tu v xe but sut mt ngy tri, n Lloret De Mar ti khng thit tha g ngm cnh m nm ng li b. Khi ti thc dy, thnh ph trng cng khng kh hn my. Trc khi ti qua, mi ngi bo trc " i du lch bin th khng c g "vn ho" u nh, ch ton thy khch du lch ngi Anh v c nc sangria sut ngy thi!" Vn quen tn b trn nhng thnh ph m m vi nhng ngi nh xa hoa n trn b c s, ti chong ngay trn ng ra b bin Lloret De Mar, vi nhng con ng hp n o y nhng ca hng bn lu nim v qun o r tin khp ni. B bin nng chi chang, cht chi vi nhng cy d mu sc s v khch du lch nm sp lp phi nng. Ti th di, eo knh en trnh nh nng chiu thng vo mt ri li cun sch em t nh sang nm trn ct c. Lloret De Mar nm ph Nam Costa Brava (c ngh l "B bin g gh" trong ting a phng), cng vi Costa Blanca c Costa del Sol l ba vng bin thu ht nhiu du khch Chu u nht Ty Ban Nha. Tri di t Blanes n bin gii nc Php, Costa Brava vn ni ting vi nhng mm cao ct, ni non cy ci xanh um, b bin tri di nc trong xanh nh lc. Nhng t khi pht trin du lch, Nhng to nh xu x ua nhau mc ln, du khch ko n ng nh kin, vng bin cng mt i nt nguyn s ngy trc. Ti ngao ngn bo Daniel cng ang chn nn ngi bn cnh nhn khch du lch n o xung quanh "C nhng ni mnh i nhng bit chc chn s c ngy tr li: Paris hay Vienna chng hn. Cng cs nhng ni mnh i nhng bit chc chn s khng bao gi quay li ln na..." Ti b d cu ni, nhng anh hiu ngay, gt u ng tnh. Nhng n khi nng bt u tn v mi ngi xp khn tm, cun d ri rc ra v, b bin tnh lng hn v cng ng yu hn phn no. Gi bin thi hiu hiu mang theo v mn rt c trng m lu lm ti khng c dp cm nhn. nh nng hong hn lp long ri xung mt nc bin xanh v su thm sng tung bt trn nhng mm gn b ct. Chng ti tn b trn mt con dc bc thm lt pha tay phi b bin. T trn dc , c th nhn thy nhng cn sng bui chiu ln tn bn i, cnh nhng qu bng mu vng th bp bnh trn bin n tn b thuyn b bit ng cp bi ct. Di nng hong hn, nhng ngi nh cao tng mi xy trn con ng doc bi bin trng cng d nhn hn ban sng. Pha bn kia i, cch khong mi lm pht i b l mt qun c ph cheo leo trn vch . Khch du lch ang va ung nc va ngm hong hn bung xung bin. Chng ti khng n m xung i, tip tc i b trn bi ct t mn mng cho nhng con sng mn man trn bn chn. Ti sc chn xung ct, nh nhng ngy v Nha Trang cng ct vng bin xanh th ny, thnh thong cn bt gp nhng con cng gi chn di chy lng xng trn bi ct v nhng v c trng mut sng nh dt vo b. y tuyt nhin khng thy mt v c no, c l tt c nm trong nhng ca hng bn lu nim, bn cho khch du lch vi gi ct c 7 euro mt ti (khong 140 000). Ch an i mt iu tuy Lloret de Mar v bin Ty Ban Nha ni chung ng c n o nhng mi ngi thc khng x rc nn khp bi bin vn sch s. Ngy hm sau, chng ti qua con dc pha bn kia, khng c bc thm m thay bng con ng lt quanh co pha trn bin, vi mt bn i dng, mt bn vch ni mc y thng xanh. Cheo leo trn i l to lu i qua my trm nm nng gi x Catalan cn ng , in bng ln nn tri xanh. Ti ng im lng, tng tng hng my th k trc nhng gia nh hong gia cng ng ni ny, t ho nhn to lu i kiu hnh c bao bc bng tng , vi nng hong hn dt vng v gi bin lm lao xao nhng cy thng xanh ngt xung quanh. Thnh thong mt tri thng rt xung thm lm git mnh con chim hi u ang ng t l trn mm ni. http://tieulun.hopto.org - Trang 57
Xung quanh chng ti tren con ng rt vng ngi. Lc , ti nghim ra t hn Lloret de Mar tr thnh a im du lch ni ting nh to lu i p nh trong truyn c tch ny. Nhng du khch n y 99% ch cm d tri khn xung ct tm bin t tra ti chiu. Ti th vo nhng qun bar Bogeda nc sangria nh nc l, xong vo discotheque n rng sng mi v phng, ng n tra ri li mang d v khn ra bin. Chng ai bun leo dc ln thm mm chnh vnh v to lu i b b qun. Nhng ai khi trc vn yu to lu i v hong hn m m trn con ng th t lu b ph bin x Catalan n o no nhit ny n nhng ni khc thanh bnh hn. V vy chng ti mt mnh ht cng hi gi bin h mt ri, nhn con thuyn bum xa xa v cnh thng vt ngang u a trong nng chiu. Nhng ngy ph bin qua nhanh, bui sng khi xch hnh l ra bn xe but, t nhin ti hi bun, ci bun khi quay lng li mt ni mnh bit s khng bao gi tr li ln na. Bit u mt ngy no Lloret de Mar sa sang li nhng ngi nh b tng xy cu th, khch du lch n y bt ung sangria thu m, bi bin vng bt ngi. Bit u nhng ca hng bn qun o v bi r tin nhn nho dc ng c thay bng nhng qun n thanh bnh c hoa ti trn u, v to lu i vn cn , ni i dng vn v nhng cn sng bt tn vo b... Nhng tt c nhng iu "bit u" y s khng b ao gi thnh s tht nn ti ko tay Daniel bc ln xe but. Ch hn mt ting ng h na, chng ti s n Barcelona...
Lch lm Stockholm
Khi ti v Alastair, anh bn ngi Anh cng khu nh, quyt nh i Stockholm, c gi an Mch cng chung vi chng ti trn mt "Sao Paris, Rome... khng i li i Thu in?". Sau ny ti mi hiu c cm xc ca c cng ging nh ca ti khi hng bn nc khc khoe: "Mnh sp i Bangkok chi nh!", ti cng ngc nhin "Sao Trung Quc, n ... khng i, li i Thi Lan?". Mt s ghen t ngm ngm m nhng ngi lng ging hay dnh cho nhau chng? an Mch v Thu in u l nhng nc Nordic, vi ngn ng, kin trc v vn ho c trng Bc u, gin d v thanh lch vi nhng ngi nh xa xinh xn bn h v nhng ngi dn tc vng mt xanh hiu khch. Vn thch ph c vi nhng con ng nh nhn lt cui v nh xa mun mu nn ngay ngy u tin, ti quyt nh n thng Gamla Stan. Khu ph c c bo tn gn nh nguyn vn t th k 13 v Stockholm may mn thot khi nhng tn ph ca hai cuc chin tranh th gii. Trn ng t khu Bondegatan, ni chng ti vi mt gia nh ngi a phng trong khu chung c vi nt tht trang tr y nh va bc ra t cun catalogue ca IKEA, thnh ph qu l mt v d r nt ca s kt hp gia Swedish grace v minimalism. Swedish grace (tm dch: S duyn dng kiu Thu in) l cm t c bin tp vin t Kin TRc ca Anh Architectural Review t ra vo u th k 20, thi hong kim ca kin trc t nc ln nht vng Scandinavia ny. Ngy nay, Swedish grace vn l ngun cm hng cho kin trc v design ca Thu in c c th gii ngng m. Nhn mnh vo chi tit, cc kin trc s a phng cng tc vi nhng ngh nhn g, thu tinh, kim loi... to ra nhng chic cng, ca ra vo tinh t, nhng tay vn cu thang, mi vm, u hi... duyn dng v tao nh. V sau, kin trc v ni tht hin i Thu in i thnh minimalism (trng phi cc thiu), vi phong cch gin d nhng sang trng, dng nhiu gam mu lnh v "m" rt Bc u. Mt ngi a phng ti c c trn Internet cho bit "C mt t trong ting Thu in: lagom, ngha l "va ", khng qu nhiu cng khng qu t. l c mt trit l sng ca Thu in, khng ch p dng trong kin trc m cn c m thc, qun o... Bn khng mun ni bt, nhng bn mun c tt c nhng g bn cn". Nhng d l Swedish grace hay minimalism, gin d, lch lm v xinh p vn l nhng cm nhn ca ti v thnh ph c xy trn 14 hn i ny. Stockholm c to thnh t ba phn bng nhau: mt phn nc, mt phn cng vin v mt phn th. Nc Stockholm rt sc v xanh bic, in bng nhng thuyn i bin s, nhng ngi nh vung vc nh nhn v l vng l ca ma thu Scandinavia. V h thng knh rch v o nh nhiu nn Stockholm thng c v nhe Venice ca phng Bc. Ti rt tm c cu ni kh "sng sa" ca mt nh bo ngi Thu in ang sng M trong mt bi vit trn t New York Times v nhng u vit ca qu hng mnh so vi thnh ph nc . i loi "ti sao li v Stockholm nh Venice ca phng Bc, ng nh phi gi Venice l Stockholm ca phng Nam mi ng ch". Khch quan m ni, i vi ti Venice lng mn, nhiu mu sc, yu kiu, d lm ngi ta say m hn..., nhng Stockholm lm ti thy d chu hn, trnh c "lc lng" du khch ng nm np, li hiu thm c nhiu v sinh hot ngi dn a phng, thnh ph li p theo kiu rt trm. Ti t v Venice nh mt c tiu th yu iu thi Phc Hng vi m di lt tht nh hoa pht hng, cn Stockholm nh mt n doanh nhn tr khng kiu cch nhng sang trng, xinh p trong b vy ngn ct kho. n khu ph c, chng ti i ngang Grand Hotel. T khi gii Nobel ra i, y l ni dnh ring cho nhng hc gi c gi n d l ti Stockholm hng nm. D khng c gii Nobel, bn cng c th mt trong nhng phng suite dnh ring cho nhng hc gi li lc y (d nhin phi tr dp trao gii ri) nu b ra s tin tng ng 23 triu ng mt m. Cng khng n ni qu t so vi vt gi "trn tri" ca Bc u, v khch sn nm sao ny nm v tr tuyt vi. T phng ng c th nhn thy bn cng vi nhng con thuyn neo u, pha xa xa l Kungliga Slottet, cung in hong gia s vi kiu kin trc Baroque lch lm v qu phi. Khi chng ti n Gamla Stan, tri ng v chiu v nhng cn gi hiu hiu lm ngi i ng phi khp li o khoc. Chng ti ngi ngh chn trn bng gh g sn en k dc qung trng Stortorget, tng c trong mt bc nh ni ting ca ban nhc nhi a phng ABBA, lm ti t nhin nh n http://tieulun.hopto.org - Trang 59
nhng bi ht vang bng khi mi tp tnh nghe nhc ting Anh, nhng "Ghimme", "Happy new year", "Dancing queen"... ca mt thi. Nng hong hn ca mt tri phng Bc nhum vng ng nhng ngi nh vi trm nm tui vi ca s vung vn xinh p. My gi hoa ti cnh gh ngi ca chng ti va c ti xong, nc nh long tong t cnh hoa xung t. Ging nh mi khu ph c nhng thnh ph ln, Gamla Stan cng c rt nhiu shop cho du khch, nhng lu nim y tinh t, bt x b hn v v th cng t tin hn. Trong nhng shop nh xinh xn c sp xp rt thm m, ti say m nhn nhng trang tr c bn bng rm vng ng. Bp b len tot ming ci v nhng con tun lc bng g c o gt rt cng phu, khc hn vi nhng lu nim made in China rt "chp git" nhng khu ph du lch Chu u khc. ng ph y rt hp, ch dnh cho ngi i b, lao xao ting ni ci. Ph c c phi mu hi ho, c bit khi bn bng qua ht shop lu nim n pha nam khu ph, tnh lng v ngi ng vi nhng cn nh mu hng v vng nht c mi u hi un ln, nghing nghing trong nhng git nng sp tt hn. K nim vui nht ca ti Stockholm vn l ca hng bn thc n Th Nh K doner kebab gn khu chng ti . Hm l ln th hai chng ti n y v mn n ngon, gi c cng tng i chp nhn c. Khi hai a ang ngi say sa gm bnh kabab nng hi kp tht b nng thm ngon "nhc rng" v rau trn chua chua gin gin, ti mun n thm mt chic bnh na gi 60 kronor (*) nhng v mun tit kim dnh tin i chi nn quyt nh s mua 30 kronor tin tht b khng thi. Cng cn phi ni thm nhng hng n chu u kiu ny t khi c "v" bn thc n thm nh Vit Nam, mun n thm bn phi mua nguyn phn. Alastair mt mc "mua tht khng kiu ai m bn, hi lm g cho mt cng khng bit na", nhng ti vn nht quyt ng ln i v pha quy. Hai anh chng ng sau quy ban u c v ngc nhin khi nghe ti hi, nhng vn vui v ly dao xt tht t mt tng tht nng ln treo trn vch tng. Ti bt u lo lng khi thy cc anh xt tht hi qu tay, hnh nh nghe ln ti mun 300 kronor th phi. Da tht hai anh xt ra nhiu gp my ln tht kp trong bnh. Mt anh cn gp tht nhiu rau trn v t ngm dm v bit ti thch n cay t nhng ln mua bnh trc. n lc tr tin, ti rt r a t 50 kronor ra, tng tng hai anh s ngc nhin: "a, sao ni mua 300 kronor tin tht m a c by nhiu thi?", vy m h li xua tay khng ly tin v ci vui v. Ti hi li ln na cho chc, mt anh ci bo: "Tng c ". Ti cm n ri h hng mang "chin li phm" li bn. Alastair trn mt: "Tri, h bn thm tht thit h?". Ti c thng: "Khng bn m tng lun". ng bn thy vy bt chc mang bnh li hi mua thm 30 kronor tin tht thm, nhng ch mt pht sau quay li, u xu: "H ni khng bn tht thm" lm ti m bng ci khng khc. Khi chng ti ri hng n, anh cn cn nhn: "Lm con trai chu u kh qu i, vi ba na chc mnh phi qua... Hn Quc sng qu!". Trc khi sang Stockholm, Alastair c bo phi v trc ti mt ngy. Ti bit anh chng ny "Giang h ta ch giang h vt, nghe ting cm si cng nh nh". V li sau Thu in ti cn c thng phiu bt chu u trc khi v Anh li nn cng thng cm. Ngy cui cng ca anh Stockholm, chng ti ln xe but i mt vng thnh ph. Khi xe i ngang qua mt trong s nhng cy cu bc qua h nc xanh phng lng, khng hn m c hai cng gic: "Xung xe nh!" ri dng li trm gn nht. Ban mai trong tro nh mt git sng, l thu cha i mu ht, i chen ln xanh um xo xc bn cu. Pha xa, nhng con thuyn nm vn vai trn mt nc tri di tt tp, thnh thong mt chic r nc bi lm xao ng mt h trong chc lt ri tt c li tr v trng thi ban u. c g c sng mt trong nhng ngi nh xinh xn nh hp dim nm st mt nc, c th m ca s ra n gi lng lng v ngm bn ma qua nh bng cu. Hai ngy cn li, ti khng ngi nh ni tht kiu IKEA khu chung c na m chuyn n gn Thuyn (The Red Boat), ngay gn Gamla Stan. Ging nh tn gi, nh ngh l mt chic thuyn ln sn thm, trc l thuyn i bin thc th, sau v neo cnh b lm ni cho du khch tr. ( Stockholm cn c mt nh ngh trc y l nh t, phng ng l nhng... x lim khi xa, nhng tnh phiu lu ca ti cng c gii hn nn ti quyt nh khng t phng ). Thuyn c gi li nhng trang tr ca thi tung honh trn bin, vi vn thuyn ku ct kt di bc chn, ng h hng hi treo trn vch, vt dng bng g nu v nhng chic n du c k to nh sng vng m p. Thuyn c neo gn b, ni h Malaren gp bin Baltic v l ni hot ng ca cp bin Viking cch nay hn ngn nm. T khung ca trn nh ni ging tng ti nm gn boong thuyn, c th thy nhng chic tu ln lng lng lt qua. Bui ti, cm gic bng bnh nh nh trn mt nc a ti vo gic ng su, m thy mnh ang i do ch ngoi tri Stockholm c nhng anh chng bn tri cy v nm ti vi ting rao hng "hej hej" vui nhn. http://tieulun.hopto.org - Trang 60
Ngy cui cng, khi ti ang chun b c cho chuyn i k tip, tnh c a mt v khung ca trn nh y, cnh chiu bung lm ti sng s. Ngay lp tc, ti ly my nh chy tht nhanh ra lan can thuyn nh s nu chm chn khonh khc y s bin mt. Mt nc xanh sng gn ln tn, vi tia nng cui ngy rt xung ht bng nhng ngi nh ven h vi thp chung chn nh truyn c tch xa. Gi thi lng lng ht vo mt ti, mang theo v mn mn ca mui bin. V ti bit y s khng phi ln cui cng ti n Stockholm, chc chn vy! Ch thch: (*) Kronor, danh t s nhiu ca krona: n v tin t Thu in. 1 krona khong 2.400 ng VN. Thu in vn cha gia nhp ng tin chung chu u.
Ngn tay mnh cn thm mi oi hng...
Chuyn i Thu S ln th ba vo thng 5-2006 cng l chuyn i chu u cui cng ca ti trc khi cun sch ny ra i. Ti khng mng i do Banhhofstrasse, h Zurich hay khu ph c nh nhng ln trc m nm ln quay ra ng khng bit tri t sau nhng gi bay mt nhc. Trong khi ti ng li b trong nhng cn gi thng nm ti tn v mt du thi la qua nhng tn l li ti xanh mt nghing vo ban cng phng, Daniel tnh nguyn dn Alastair i do quanh Zurich. Alastair cng va bay t Anh sang gp ti v c ba chng ti chung cn phng nh xu ca Daniel trong mt cn h sinh vin yn tnh. Vi ting ng h sau, hai ngi v ku ti dy n tra vi kebab (*) mi mua. Trong khi hai anh chng bt gh ngi n cnh bn, ti ngi nguyn trn ging va nhai kabab va ung nc, ging nh mt bnh nhn c hai ngi i thm bnh mua n cho. n xong, Aly ho hng khoe thnh ph p lm ri r ti i chung, nhng ti xua tay ri nm ln quay ra ng tip. Sau gic ng di, ti theo hai "chin hu" i b ra khu ph c gn nh, mt trong nhng ni ti thch nht Zurich. Ph c Zurich l mt in hnh ca chu u ti p m nhng ai c truyn hnh cp thng trm tr mi khi xem knh Discovery Travel & Living, vi nhng con ng lt cui hp quanh co, hai bn l nh c duyn dng treo c Thu S ch thp trng trn nn , bay lt pht trong cn ma phn ry ry. Rt nhiu nh y c sn nhng gam mu pastel - vng, hng nht, xanh da tri ti tn nhng khng sc s vi nhiu ca s be b trng hoa phong l. Mi th y u hi ho mt cch kh tin, n c chic xe ti nh chuyn giao thc n ang u cnahj h hng cng c sn vng v v nhng hnh trn kch c mu nu lm ta lin tng n ph mai Thu S, khng bit v tnh hay c cng tht hp vi nhng ngi nh y. Nhng bc ximng trn lm gh t gia qung trng lun ng ngi ngi trong ci nng cui xun ngn ngt, ngh chn sau khi mua sm nhng ca hng nh xu k nhng chic bn t r my ng tri cy ti hay nhng trang tr cng nh xu bn ngoi va h. Ln no n y, ti cng khng khoit "A" ln khi gp li "c nhn". Mt ch b bng sn mu xanh l nht c gng mt rt sng sa, c eo chung ng ng gc hai chn trc ln ban cng thp ca nh hang Bp Thu S (Swiss Chuchi). Sn y, ch Chuchi l mt in hnh ca vic ting c ca ngi Thu S (Swiss German) khc vi ting c ca ngi c n mc no. kim tra xem bn c tht s bit Swiss German hay khng, dn a phng thng bn c c ch Chuchichaschtli ngha l "t trong bp" (trong khi ting c chnh thng phi l Kuchekasten). Ln no ti cng thnh cng v c ngi y trn mt thn phc v ch "ch" y c c bng m tng t m "kh" trong ting Vit khng phi ai cng c c. Ngoi ch b lm ti nh nhng cnh ng x Alps xanh bt ngn n hoa vng hoa trng li ti c nhng n b eo lc lc gm c tht m m, nh hng Bp Thu S cn c mt im n tng na l b bn gh sn mu k xen k vo nhau tht vuimawt bn ngoi. Tn nh hng v logo c mnh mt ni ph mai vng m, khin ai cng lin tng ngay n fondue, mn lu truyn thng vi rt nhiu ph mai t vng ni ting Php Neuchatel min Ty Thu S, nu vi trng v b, thm t ru anh o v vang trng. Ngi n ngi quy qun bn ni lu ph mai si lc bc, xin bnh m mm vo que di nhng vo th nc c qunh bo ngy n ngon lnh. Aly khu ti: ", sao Thu S l nc trung lp m ny gi thy cnh st qu tri lun? Lc sng nh ga cng vy". Nhn quanh thy my anh chng v c nng cnh st mc ng phc ang bc chm chm trong khu ph c, ti ra v k c (d g y cng l ln n Zurich u tin ca Aly): "Nc trung lp u c ngha l khng c cnh st? Thu S khng bao gi c chin tranh, nhng qun i h rt mnh. Khng thy con dao a nng mnh hau dng c gi l dao qun i Thu S (Swiss army knife) ?" Daniel gt u xc nhn: "ng ri, y c mt cu ni: "Thu S khng c qun i, bn thn Thu S l mt qun i". Nhn my ngn ni tuyt ph kia bnh yn vy ch ton l pho i giu trn , cn ng c bt ngn m m cng giu bn di nhiu ng bng cho my bay qun dng m mnh khng thy thi". Binh lnh ca Thu S c gi l "chin binh scla" nh trong mt bi bo ca mt c phng vin sch du lch Fodors. Mt phn chocolate l c sn ca t nc xinh p ny, mt phn do binh lnh y c hun luyn nhng khng bao gi c dp chin u. Ngay c trong chin tranh th gii th hai khi c chu u lon lc, Thu S khng theo phe no nhng qun pht xt cng nh qun ng minh khng ai http://tieulun.hopto.org - Trang 62
ng n lnh th x Alps nh b din tch ch bng 1/8 Vit Nam. Ti thch v Thu S nh mt con nhm, rt hin lnh khng tn cng ai nhng vn lun sn sng p tr nu c ai tn cng mnh. Va i va mi suy ngh, ti khng nhn ra mnh bng qua Schipfe, mt trong nhng gc xa nht thnh ph, c t trc thi Trung c v tng l trung tm ngnh cng nghip la Thu S. Gia mt ni hin i v tp np nh Zurich, tht sng khoi khi c do quanh gc ph mang m cht bhming vi nhng shop th cng xinh xo v lng mn nghing bng xung dng sng Limmat xanh mu ngc lc bo. Chng ti i ngang mi vm cu, bc ra li nhng con ng nhn nhp. Daniel ct ngang ngun suy ngh ca ti: "C nh nh hng ny khng?". Lm sao khng nh c khi cch y cha y hai nm ti c t chc sinh nht ln th 23 bt ng y, mt bui ti cui thng 7 m p v y sao. l ngy cui cng kho hc quc t v mi trng v pht trin bn vng Braunwald, c kho ln Zurich n ba ti chun b hm sau ai v nc ny. Ti ang va n va bun ru nhn thnh ph ln cui cng th git ny mnh v i ng phc v bn ang va ht mt cch nng nhit va bng bnh kem c c nn ra ng bn bn ti t lc no. Ln duy nht sinh nht ti c ngi phc v cm bnh trong khay ra ht Happy birthday y l "tc phm" ca Karin, c gi ngi Zurich tc xon tt c gng mt vui v trong ban t chc chng trnh hc ca chng ti nm . Hai ngn thp trn ca nh th Grossmunter hin ra trc mt. Huyn thoi k rng Charlemagne cho xy nh th ny ngay ti ni tm thy m ca hai v thnh t v o ca thnh ph. Ti ho hng r hai anh chng tro ln nh thp chi ngm ton cnh Zurich. Ch vi hai franc mi ngi, bn s c c nhng pht giy th gin tuyt i trn nh thnh ph, nhn h Zurich nc trong nh lc vi nhng con thuyn thun di r nc bi. Thnh ph c quy hoch tuyt vi, vi nhng mi nh mu nu xinh xn nh trong truyn c tch xen ln cy ci xanh um. Pha xa, rng ni Alps quanh nm tuyt ph trng xo ni bt trn nn tri xanh bic, nhp nh nhng ngi nh nh trn thung lng nhn xung bao la. Trng nh nhn, gin d vy thi, ch rt nhiu kh nng l ngi nh ca cc triu ph qua Thu S ra tin. Nhc n chuyn xi tin, ti qun khng t cho bn nghe con ng Bahnhofstrasse ho nhong v xa hoa vi nhng ca hiu thi trang sang trng. ngi ta thn nhin bc vo rt th tn dng ra mua mt chic ng h Rolex tr gi vo trm ngn Swiss franc nh ta i mua mt cy kem. Ting Anh c cu "ng ph c lt bng vng" (The streets are paved with gold) vi ngha bng ch nhng ni d kim ra tin. Nhng y, cu ni gn ng ngha en v pha bn di con ng Bahnhofstrasse l nhng hm vng nng tru vng c, vng thi, vng l... ca h thng ngn hng Thu S. V vy khi bc trn Bahnhofstrasse bn xem nh ang bc trn ng vng. t nc nh b ny c tr lng vng nhiu nht th gii, vi ngnh dch v ngn hng ni ting khp hnh tinh. Gn nh ton b nhng ngn hng ln u c mt Zurich. Ly v d mt ngn hng UBS thi ( ti nhc n UBS - United Bank of Switzerland - v y l mt trong nh ti tr ln nht cho chng trnh hi ngh ti tham gia nm nay) c ti sn tr gi 600 t la, bng GDP ca c nc Thu S. Ln u tin n y, lng ti cn phi phi chng thm di chn mnh l vng, ch thch th nhn nhng ca hng bn hoa ti rt c duyn trn con ph, say sa ngm nhng chu hoa x lnh l lm t trn va h lm m nng lc qua tn l xanh. T ngy y n ny khng bit c phi do my nm i lm lo lng cm o go tin hay do quen nhn hoa x lnh, n Zurich ti khng bun nhn nhng bng hoa ti thm na m chm chm nhn xung di chn mnh ao c c c mt phn s vng bn di . Vy ra thnh ph khng thay i cht no, ch c ti l thay i. Mc d din tch ln nht nc nhng Zurich vn ch l mt thnh ph nh b vi mi con ng gn nh u dn v h Zurich c nhng cy thch (maple tr) cao ln tn trn nh c M Thin nhin ct ta cn thn, rp bng khong sn sch nh li nh lau. Hm y l mt ngy nng m, chng ti ngh chn, n xc xch mi nng thm phc kp bnh m gin trn nhng bc thm ximng cnh h. n thin nga trng mut yu iu bi xung quanh nhng ch vt tri c xanh bic r nc li bing. Ti b mt t vn bnh m nm xung nc, tc th l thin nga khng cn duyn dng iu m x li p bnh trng rt "phm phu", khng c v g l nhng c hoa khi h Zurich na. Chic ng h Thu S to gp my ln ngi tht trn thm c trng hoa sc s bn h ch 3g chiu. Ti ngi bt ra bi c m mt ven h nhn ra pha xa xa, ni vi phun nc nh di la mm mi r xung h, thnh thong li nh ln by sc cu vng. T nhin ti nh ln u tin ra thng h Zurich khi va n sn bay. Lc y mt ti dt v va b lc "ma trn" CharlesDe Gaulle Php, phi ch chuyn sau ht my ting ng h. Nhng a tr a phng theo c gio ra y chi, va n kem va nhn ti, rt r ni "Hello, Hello" ri ci khc khch np sau lng nhau. Nhng a tr y by gi chc http://tieulun.hopto.org - Trang 63
thnh thiu nin, c nh chng lm c gi chu mt mi ng ta lng trn lan can h Zurich mm ci v s hn nhin ng yu ca chng? Ngy cui cng ca chng ti y, Daniel phi i lm nn ch c Aly v ti lang thanh ra khu ph c sng sm u tun im vng. Chng ti dng li mt shop nh bn hoa, c mt x y hoa oi hng tim tm t bn ngoi, ng ngm ri k mi vo hoa ht h. B ch ang li hi dn hng ra, ngng tay ci v gii thch phi ly tay xt nh tren hoa ri ngi mi thy thm. Chng ti lm theo v thy qu tht hoa ti to mi hng nh nhng rt d chu. Ti chia tay Zurich cng tht nh nhng v d chu. Ln n u tin cch y ng ba nm, thnh ph n ti bn ngoi sn bay bng tm bng qung co to tng "Trng bn tht tuyt, bn mi bay hng hng khng Thu S ng khng?" (Yoi look great! Did you fly Swiss?) Ti nhn li mnh sau mi my ting ng h bay "u tc r ri, qun o xc xch, hai mt long ln sng sc" (2), ngh bng ln sau nht quyt phi bay hng khng Thu S cho bng c, khng bay hng no khc na. (Bn thy cha, dn lm marketing nh ti cng b qung co d nh thng). Ln i cui cng ny, thnh ph tm bit ti bng cn ma phn lt pht khi chng ti tay xach nch mang bng qua nhng con ng xe in ngang dc ri tm bit nhau nh ga trung tm. Ti ngi chng cm trn tu, nhn non xanh nc bic Zurich li li pha sau. Trc mt ti dn hin ra nhng cnh ng ngoi thnh c n b en trng eo chung leng keng nhn con tu x gi lao vun vt. T nhin nghe xung quanh thoang thong mt mi hng quen quen, theo phn x ti a tay ln mi. Th ra t sng sm n chiu, ngn tay mnh cn thm mi oi hng... Ch thch: (1) kebab: mn n Th Nh K gm bnh m kp tht nng v rau, rt ph bin chu u. (2) Trch "Lo Hc" ca Nam Cao.
Paris m thc
C mt cu ni vui truyn ming ca dn chu u: th gii l thin ng nu tt c cnh st l ngi Anh, u bp l ngi Php, th my l ngi c, ngi tnh l ngi v tt c mi th c sp t bi ngi Thy S. Ngc li, th gii l a ngc khi tt c cnh st l ngi c, th my l ngi Php, ngi tnh l ngi Thy S, u bp l ngi Anh v tt c mi th c sp xp bi ngi . ang sng v hc tp Anh, tuy khng n ni phi than vn v nhng mn n ca cc u bp ng l nhng vn c tm hn n ung v vn am m thc n Php, nhn ngh l Phc sinh ti lm mt chuyn qua Paris ngay n ung tha ch mt tun. Vn ha m thc Vit Nam nh hng rt nhiu t ngi Php, d thy nht qua thi quen ung c ph (trong nhng tm postcard Paris bn cho du khch trn ng ph, bn cnh nhng tm n chp thp Eifel, Khi Hon Mn, sng Seine c nhng tm ch chp nhng tch c ph bc khi nghi ngt. Dn Paris trc khi i lm thng ung caf express c ph en c hoc khng c ng trong tch nh, caf au lait c ph pha tht nhiu sa nng ung trong nhng tch ln, c khi to bng chn n cm , v caf crme thc ung c trng Php vi c ph pha kem si bt nu thm lng. Trong khi ngi Anh n rt nhiu vo bui sng vi tht heo mui, trng p la, xc xch, bnh sandwich nng , ngi Php n sng nh, thng l bnh m baguette, ging y bnh m VN nhng nh v di, kp x lch, tht jambon v b.Khc vi nhng g ta thng ngh, dn Paris khng n bnh sng tru (croissant) mi bui sng m ch dnh cho nhng ngy cui tun. Bui sng trn hai ng ph Rue de Seine v Rue de Guci khu ph Latinh pha nam Paris vn ni ting vi nhng hng n rt ngon, hnh nh u tin p vo mt l hng bnh m l ng m ti cha thy u ngoi Vit Nam. Ngi bn hng thon thot x bnh m, kp tht, nhi rau, nhng thay v c cht nc tng hoc mui tiu th bnh m tht kiu Php c st mayonaise bo ngy. Khi pht hin xe g quay vi hng dy g bo nc, quay u, tm m vng m, ta mi thm phng phc, ti chn mua bnh m kp g quay ri cng Daniel i b n vn Luxembourg gn lm mt bui picnic nho nh. Nhng ming bnh gin tam, m lm ti nh qu Vit Nam. Hm sau ti gi in cho Benjamin. Khi Ben cn vc bal du lch Si Gn hi nm ngoi, anh c ti dn i n ph ti nm gu gn qun 1. Ben lm mt mch ht t ph to ng ri ung mt hi ht ly sinh t xoi, khen ht li Ngon qu! Ngon qu!. p l, Ben hn bui ti s dn chng ti ti mt qun n Php chnh gc m theo li anh khch du lch khng bit c u nhe. Qun n Ben dn chng ti n mi 12h khuya mi c bn trng. l nh hng nm trn mt gc ph nh, cht hp vi nhng b bn gh g tri khn nhc car (li mt im ging Vit Nam na). Thc n vit bng phn trng trn bng en c k, treo trn nhng bc tng m khi v khng c bn ting Anh nh khu khch du lch dc sng Seine. Ti chn mn khoai ty chin s trn tri nhng lt jambon cru tht heo khng nu chn m xng khi au thm lng, bo ngy v thm mi ph mt Php ln nm ti. Sau ba n no cng bng, ti vn thm mn trng ming bnh gat kiu x Basque vng rum, thm mi hnh nhn. Khi bnh xo Vit Nam c bit n nhiu trn th gii, rt nhiu ngi cho l bnh xo bt ngun t crpe. Bnh crpe Php cng lm bng bt pha nc, trng mng trn khun cho n khi ng vng, kp nhn ngt (ng, b, kem, b u phng) hoc nhn mn (trng, jambo, hi sn). Bnh crpe nhn mn Php thnh tht m ni khng th ngon bng bnh xo nhn tm kp rau sng chm nc mm chua ngt m ti lm.
Paris cn ni ting v nhng mn n t hi sn ti Brittany v Provence ch v. Ch hi sn Paris l mt ba tic v hnh nh, mu sc, mi v ca chng loi c ti, tm hm bo nc, cua ln bng hai bn tay, s ip au, hu x x gai xm, mc nang trng phau Chng ti n y ng tun l m thc s, nhng qun n Paris ua nhau a s lm mn n trong ngy (plat du jour). Trong khi hi sn Anh mc nh vng theo ng ngha en th mt th s y ngn ngn trong mt qun n gn nh th c B gi ch 8 Euro (khong 160.000 ng), rt r so vi vt gi chu u. Nhng con s a Trung Hi ti ri, y p tht, c hp ru vang trng, hnh ty v rau mi xt nhuyn, thm lng, nhm nhp vi ru Bordeaux trng tht ng iu. Khng ch m thc Vit Nam chu nh hng ca Php, m ngc li m thc Php cng du nhp rt nhiu mn n Vit. Sch du lch Lonely Planet vit v Vit Nam nhiu nht trong phn vit v m thc nc ngoi Paris. Ngi Php a mn ch gi v ph b thc n nhiu nh hng truyn thng Php vi ci tn le nem v le pho, cng nh ngi Anh ly cari n lm mt trong nhng mn truyn thng Anh vy. Cn mn bnh trng cun tm luc, bn ti v rau thm n km nc chm tng t nhng qun l ng gn h Con Ra trc y cng nm trong nhng qun n sang trng Paris vi ci tn rt ku rouleux du printemps (nem cun ma xun). n lc tm bit th Php, ti thc s tic nui v khng thi gian nm th tt c mn n Php ni ting th gii nh foie gras, pt du tte (mn pate rt ging gi th Vit Nam, ph mt camembert (rt nng mi nhng khi n c ri rt d nghin nh ngi Vit m n su ring vy, sp hnh m mt phng vin ngi M tng so vi ph Vit Nam, v tt nhin, ru vang Php mi v chng loi tng lm say m khng bit bao nhiu ngi. n Paris vi hnh l nh hng, ti v li Anh vi mt vali nng tru nhng ru vang, ph mt, b, jambong, xc xch, hi sn ng hp, du liu nguyn cht, vin sp lm qu cho bn v cho mnh. V trong khi g gt ng ch chuyn bay, ti m thy hai gio s trng i ti hai bi lun sp n hn ti phi np: khng phi v nghin cu th trng v qun l nhn s na m v m thc Paris!
Ny hoa Paris
Ti v th nc Php khi chu u va tm bit ma ng gi but tuyt ri trng xa khp ni bc vo nhng ngy u xun mt m ma phn ly ry. Nhng loi hoa ti khng bit tn n pht hng trn nhng cy ln trong cng vin v bn nhng ngi nh c trong ng nh im lm. Thy tin vng mt bung nhng cnh mn mng trn thm c xanh rn dc ng i nh mun nu chn khch b hnh dng bc, lm ti nh n cu th ca Shakespears Thy tin, v y trc khi n chim nhn dm v, v lm p nhng cn gi thng ba. Hoa png-x (pansies) mng manh nh nh cnh bm rung rinh trn nhng k ca s ngp nng dc ng. Vn Luxembourg nhng ngy u xun cng rc r sc hoa bn li vo hay bn nhng i phun nc vi m tr con chy gin, trong khi cha m chng ngi trn gh va trng chng va ngm hoa n mun mu. Cn nhng gnh hng hoa Paris? i nhng gnh hng hoa nh xinh trn ra c ph, dc b sng Seine nc xanh in bng nn tri vi nhng con thuyn ch du khch r nc bi. Hoa hng mu e p trong chu, oi hng tim tm qua nhng lp giy gi th kch vn thm du dng, din v ti mt sut ma ng n u xun xe cnh tm thm khoe nhy vng, loi hoa c tn rt ng c chn ngng (anemone) trng mun mut vn mnh khi x nc trong veo, phong lan vng m mng trn tng r xung tc ngi i mua sm ngy cui tun, bt t kh buc rm gi u ln nhng k g c k V ka nhng a hoa git tuyt trng phau, tng nh tn qua ma ng bng gi vn cn n ti bn nhng bng arum lily ti yu nht, trng mut hay vng nut n kiu hnh trn cnh thon th, trng ch mun m nguyn b vo lng. Tt c nhng loi hoa x lnh nh tp trung v thnh ph lng mn nht th gii ny, c ci ln tc, ln o nhng c gi Paris mt xanh nh bu tri u xun y nng. Mi ln thy hoa Paris, ti li nh chi tit chuyn Paris chc lt ca Pauxtopxki khi tc gi bt gp mt b gi rt r cm nhng bng hoa di bn cho khch i ng, ng mua mt cnh vn cn thy m hi bn tay n. Ti c tm a nh y trong nhng a tr Paris, nhng thy mnh ln thn v a b nh xu trong truyn t lu chc l mt thiu ph ngi ung caf crme trong nhng qun c ph trn i l Chams-lysses hay ph St-Germain-des-Prs mt ri. Nhng hoa Paris th vn n, lm ti bun thiu khi phi chia tay
Lucerne, ph c mun mu
Nhng ngy theo hc kho hc v mi trng Thu S, ti quyt tm phi n Lucerne (Luzern hoc Lucerne theo cch vit ca dn a phng, thnh ph nm trung tm Thu S) bng c., v b m hoc bi nhng tm nh ph c Lucerne trn Internet v trong nhng brochure v du lch chu u. Nghe li d d ca ti, anh bn thn ngi o t chi tt c nhng li r r i leo ni, i b n h hay i Zurich ca nhng sinh vin khc. Th by, ngy ngh duy nht trong chng trnh, hai chng ti vc bal p xe la n thnh ph xinh p ny. Ph c Lucerne nm khng xa trm xe la l bao. Ch cn i dc h Lucerne xanh thm (c ci tn ting c di ngong l Vierwaldstattersee), vi nhng n thin nga trng mut chm ri bi. Bng qua cy cu g di Chapel Bridge c xy t u th k 14 trng y hoa ti mu sc, i b thm mt on ngn, nhng ngi nh c nm im lm di nh nng hin ra trc mt chng ti. Nh Lucerne khc vi nhng thnh ph khc Thu S m ti tng gh thm ch ngoi mt thng c nhng hnh v cng phu trong nh nhng ngi nh trong truyn c tch. c bit nhng ngoi nh c mt tin hng ra qung trng, u c nhng tng lu dng v tng trt l shop thi trang rt thanh lch, hng ra nhng bn nc ngt mt chy t dy ni Alps, c th ung ngay c m khng cn un si. Chng ti rt y th nc tinh khit vo chai mang theo ri i b n b h, ngi trn bc thm dn xung mt nc co nhng con thuyn nm li bing, m bnh sandwich ra n tra. Bn cnh chng ti l nh hng kiu alfresco rt c trng chu u di nhng tn d trng tinh. Nh hng ng khch, nhng c l mi ngi ang say sa ung bu khng kh trong lnh ca mt bui tra cui h m p nn xung quanh chng ti rt tnh lng, c th nghe ting my ch thin nga lc n r nc bi cnh bn. Ph c Lucerne c rt nhiu khch du lch, nhiu khi cn hn c qung trng Trafalgar London khng chng, c l do chng ti n y vo dp cui tun v ng ngy nng m. Anh bn i cng bo n Lucerne c ngy tri cha gp mt ai ni mt cu ting c kiu Thu S no. Chng ti nghe ting Anh kiu Anh, kiu M, kiu c, ting Ty Ban Nha, Nht, Php, ..., thm ch c ting Hi Lp, nhng ngoi tr nhng c bn hng trong shop, tt c nhng ngi chng ti gp u khng phi l dn a phng, nht l trn nhng ng ph chnh nh th ny. Phi chng h cng b Lucerne cm d nh ti v qu tht Lucerne p hn nhng g bn trng i. Ngay c ca hiu bn thc n ng hp vi mu sn v hnh v gi nh n mn ph mt Thu S bo ngy ngon lnh ny cng lm bn kh cng li nh a my nh ln. Ti mt ng ph chnh, ti bt gp Manor - mt chui ca hiu rt ni ting ca Thu S bn mi th t qun o thi trang, ti xch, giy dp n thc n, phn mm my tnh, my nh...v nng nc i vo, mc cho anh bn ti c cn v cn rt t thi gian. Trong khi say m chn , ti tnh c pht hin ra ca sau ca shop m ra con ng nh c mt ngi nh sn xanh vng rt p nn nht quyt i ra ngoi, khin cho anh bn phi ku tri v s thay i nh chong chng ca ti. Nhng khi thy ngi nh vi nh nng chiu xin in bng to nh i din, lm ni bt mu sn nh tranh v, anh thi khng cu nhu na m khen ti tinh mt. Chng ti ch c vi ting ng h Lucerne thm nhng gc ph mun mu thng lm tn kh nhiu phim nh ca du khch. cn l thp Lucerne vi bc tng ph y cy xanh, ni Pilatus tuyt ph trng xo ngay gia ma h, nhng ngi nh trm mc ni di vi nhng bn hoa thm trn b ca s, hay bc lan can m ra h nc trong vt xanh nh ngc. Chiu ti, ngi g gt ng trn chuyn xe la tr v, nhng hnh nh ti p vn khin ti mm ci...
Braunwald, ph bi y sng
Ph ni Braunwald - cch trung tm thnh ph Zurich (Thu S) khng xa - l mt trong nhng thnh ph him hoi chu u hon ton khng c xe hi hay bt c mt phng tin c gii no khc. Cn g bng c sng y ba tun bn dy ni Alps quanh nm tuyt ph, khi Si Gn ang vo ma nng chy da, lc no cng n o ting ng c xe. T Zurich n Braunwald phi i hai trm xe la v mt trm cp treo. Li theo mnh mt vali to tng v mt bal cng nng khng km t trm ny n trm khc, nhng ti cm thy tht nh lng khi nhn cnh quan xung quanh. Nhng ngi nh g nh xinh, dy ni Alps tuyt ph trng xo, nhng em b a phng ng yu p xe i ngang v c bit ng nghnh l nhng que dim g khng l sn mu nh b chi xp hnh ca tr con, k nhng chu hoa ti bn thm mt ngi nh gn khch sn Alpenblick, ni chng ti lu tr. T to nh bn tng xy bng y, chng ti bc xung nhng bc thm dn ln lan can n y hoa ti c nhng b bn n tri khn sc s rt "hi h" hng ra dy Alps hng v v thung lng vi nhng ngi nh ngi nu nhp nh. Nhng ngy nng m, lc sng tan, vo gi gii lao hay lc n tra chng ti thng ra ngi ung c ph hay thng thc mn xc xch Thu S ngon lnh. Braunwald thu ht du khch vo c ma ng ln ma h. Ma ng, y l a im l tng trt tuyt v nhng sn ni thoai thoi dng nh c thin nhin c to ra cho mc ch ny. Ma h, cn g bng i b trn ni, ht th khng kh trong lnh, ngm sng m bng lng nh ph ni Pleiku trong bi th ca V Hu nh v hoa di n y trn nhng li i dc theo trin ni. Ngay c gia ma h cng d bt gp nhng vng tuyt trng xo. Dc ng, chng ti ngh chn tp lu mc cheo leo trn nh ni, ung th nc ngt mt chy t rng Alps v nhm nhp mn ph mt bo ngy lm t sa b v sa d theo cch truyn thng vng Glarus. V khi h Oberblegi trong nh lc hin ra, ti ch mun nm ln ra bi c xanh rn cho gi ni vn qua tc. H Oberblegi c hnh thnh t bng trn ni tan chy xung nn nc trong vt thy c y vi nhng hn cui trn nhn, nhng ch di dt nhy xung tm v nc lnh but da. nhng thnh ph khc, vi cht thi cng nghip, rc v khi bi nhim, ly u ra h nc tinh khit nh Braunwald. Braunwald i vi ti thn thng hn nhng ni khc ti tng i qua, d l nhng thnh ph ni ting hn gp nhiu ln. Ri xa ph ni, ti c nh mi chic gh g di hng ra rng Alps tuyt ph v thung lng y hoa, ni ti thng ngi vi cc bn cng kho hc bn lun cho bi gio trnh cui kho. Nh ngi nh c shop Keissler v nhng lung hng ti tn vi nhng cnh hoa khp n rung rinh trong gi. Nh bc thm bng dn ln khch sn, ni chng ti thng ngi co ro v thnh thong sng t nhng gi hoa mc trn u nh xung vai lnh but. Nh ngy cui kho tht l lng ng vo sinh nht ti, c lp ngi bun thiu trn li i ri v sp phi xa ph ni tht nhiu k nim ny...
Lng mc m m
Hi lnh lm ti git mnh thc dy. nhng ging bn, cc bn cng phng vn th u. Ti x chn vo dp, lc vali ly thm v, o m v mt khn len dy qung vo ngi ri co ro bc li ging. Tn l ngoi ca s in nhng hnh th k d ln nn tri c trng li lim trng bc. Chng ti ang trong lu i St. Donat c xy dng t th k 14. y c xem l lu i b nhiu ma m, trong c Lady Stradling, mt b gi nghim ngh mang giy cao gt v mc vy di pht t b m st cng ti ni ny. Ngi ta n b thng xut hin Long Gallery, v tuy khng thng xuyn, mi ln b xut hin thng bo trc im g. Ln cui cng ngi ta thy b vo nm 1938, trc khi chin tranh th gii th hai n ra. Long Gallery kh xa ch ti nhng khng v th m ti bt s. Ti quen sng mt mnh nhng trong to lu i by trm nm tui th li l chuyn khc. vy trc khi ti i cn c chuyn ma qui v nhng b tc trong nhng to lu i vng quc Anh. Nhng cu chuyn khi c bn bit chc chn s lm mnh s t nht mt tun l, nhng li cun n ni kh cng li nh c tip. Cng may phng ti cn ba bn na, nu khng chc ti run ly by v s. Nhng bng ma trong lu i St. Donat ti c trn trang web ca vng Vale of Glamorgan cn bao gm mt m ph thu gi vn thng c thy kho v kh, hn mt con bo mt sng quc hay bc nh dc hnh lang, v rng rn nht l bn tay v hnh chi n piano mc d np n ng li. Sng nay ti c thy cy n piano nhng v ang ho hc lm quen bn mi v n nh ch nn qun bng mt, by gi nhng chi tit mi hin r mn mt trong u. Ti trm chn kn u s hi khng dm nhn ra ca s, ri ng thip i lc no khng bit. Chng ti n Llantwit Major, mt vng qu xinh p v yn thuc vng Vale of Glamorgan tham d chng trnh hi ngh quc t "Nhng ngi tr tui lm thay i th gii". Tt c ba trm thanh nin tham gia chng trnh u trong l tc x ca trng Atlantic College trong khun vin lu i St. Donat nhn xung i dng mnh mng. Sng dy, ti mi nhn ra mnh qu yu bng va. Bu tri x Wales ngy thng tm xanh bic, chim chc ht ru rt trn ng ti i bn thm c xanh mt trc cng vo lu i cn m sng. ang loay hoay d bn , thy mt anh chng cao ln nhng mt non chot ang chy b ngc chiu, ti mi gi li hi ng. Anh chng ngi Anh chit ng rt "kh th" y l David, sau tnh c chung nhm chuyn "ton cu ho" vi ti v tr thnh bn thn thit trong chng trnh (hai nm sau ngy gp g Wales chng ti cn gp nhau nhiu ln na khi ti sang Anh hc). Hai ngi bn thn khc ti c nhc n nhiu trong nhng bi vit v nc Anh l Lynette v Fiona. Lynette nm trong ban t chc chng trnh, lc ang c bu b Molly su thng nhng rt nng ng, chy i chy li nh con thoi, ht b m n in thoi di ng ro rt. C rt mn ti nen d bn my cng ko ti ra ly di ng bo ti ni chuyn vi Jacko - chng c - v c k nhiu v ti vi anh. Cn Fiona ti gp khi tt c mi ngi ang ng ngi chen chc trong bar lc DJ ang chi bi Dancing in the moonlight. n gi ti vn nh nh in c gi tc vng d thng mc vy jeans xanh o trng xinh xn, ci vi ti rt ti lm quen. Llantwit Major, ting x Wales l Llanilltud Fawr, c ngi hn ba ngn nm trc, t thi ng, n thi Roman, nhng nhng to nh xa nht trong th trn c xy dng bi ngi Norman sau . Sn cp n ting x Wales, tht ra Wales thuc lin hip vng quc Anh v ni ting anh nh ting m nhng t ai bit c quc gia ny hin nay vn cn ngn ng ring, ch c iu mai mt i ng k. Ti c anh bn ngi c, trc lm vic ti i s qun c ti H Ni, trong nhng cuc ni chuyn thy anh khng thch ngi Anh my. T m hi chuyn, mi bit b m anh gc ngi x Wales. Bi vy anh khng c cm tnh vi nc Anh v trong lch s chinh phc x Wales v lm mt i ngn ng truyn thng nc ny. Ti gn c "nhng nh vy m by gi ni ting Anh khi cn i hc chi cho kh". Anh vn li: "Vy Vit Nam by gi khng c ting Vit m ni ting Trung Quc, khi cn phi i hc chi cho kh, chu khng?". Ti c th ci li "nhng ting Trung Quc u "c gi" bng ting Anh l ngn ng quc t c th gii giao tip". Tuy nhin, nghe anh ni c l nn ti thi khng tranh lun na. http://tieulun.hopto.org - Trang 70
Bui chiu, sau nhng ngy tham gia hi tho vt v, chng ti n taxi ra trung tm th trn chi. Llantwit Major ch cch th Cardiff rn rng chng ba mi cy s nhng c m nht tr khng i Cardiff m li lng mc m m ht th bu khng kh ca mt min qu x Wales. Qung trng nh ca th trn p nh m, yn tnh n l lng. Chng ti say sa nhn qun ru Old White Hart vi nhng gi hoa ti rung rinh trn tng sn trng sn si. Mi sau ny ti mi bit y l ngi nh c ngi xa nht th trn, c gia nh Raglan xy dng t gia th k 15. Ti m mn nhing nhng b bn gh g k bn ngoi qun ru y ngi a phng ang ngi ung bia v tr chuyn trng tht th gin, ri theo m bn lm mt vng pub crawl (*). Thnh thong ti li tch ra mt mnh lang thang qua nhng con ng vng vi nhng ngi nh xinh xn m m c trng lng qu xy bng xa, c c nhng mi nh tranh lp xp nh nm bn ngoi dy leo ph kn, tng treo y nhng gi hoa ti. Hoa thu tin (daffodil) l biu tng ca x Wales nhng cui h thu tin tn ht, ch c nhng loi hoa khc n bng trn nhng khong sn be b trc nh. Ti cng thch khong sn ri dm trng trc nhng qun ru yn tnh, ni c dn Llantwit Major lm vic xa Cardiff sau mt tun l tt bt c ngi th thi trn gh g di trong khu vn dn ra con sui rc rch, nhm nhp tr v bnh ngt ph qu du tm mng. Ngy cui cng, chng ti ko nhau ra b bin chi. Khun vin trng Atlantic nm trn i nhn xung bi bin vng ngi y tng l x, bao bc l vch dng ng ca vnh Tresilian c thin nhin o gt thnh nhng nc thang c th tro ln c. Chng ti thi nhau tro ln chp nh, khi v n nh c trn Internet mi bit nhng vch ny rt nguy him, c th rt v bt c lc no, h hn h va. Vnh Tresilian cng l ni nhng ho thch t thi xa xa c tm thy, cn vch chng ti leo ln c mt hang khut bn trong, ni thi xa cp bin v dn bun lu tr n v c ng hm n thng ra lu i St. Donat. Ti m nht vn hoa nm gia li i gia bi bin v lu i, nh nhn thi nhng hoa mc p nh tranh v th k 18, c c loi hng to bng ci t ln nhng vn cha bung ht cnh ra. Nu c mt vn hoa nh th ny nh, ti c th nm ngoi vn c sch c ngy khng chn. Tri ng v chiu, xa xa mt nhm bn ang tm bin vy chng ti ri rt. Ti cha kp thay bi, ang ng l d trn mp nc lnh but nh nc trong nhit bui chiu 8 C, na mun xung na khng th James - ngi London, cng chung hi tho ton cu ho ca ti - chy tht nhanh t ngoi bin ln b. Ti cha kp nh thn b anh chng b xc ln chy tr li xung bin thy m xung nc. Ti lnh cng, li khng bit bi nn va khua nc t tung va run lp cp. Ln c b ri, ti rt anh chng lu c chy chi cht. bn nm tri qua k t nhng ngy va m m va si ni y. Ti khng t ht c v p gin d ca thn xm Llantwit Major vng thung lng Glamorgan, cng nh i ni chp chng rung ng xanh ngt, vi nhng n b khoang trng khoang en thong th gm c. Ti cng qun mt phn ln nhng ngi bn cng chng trnh, ba bn gi cng phng gip ti s ma m u tin lu i St. Donat. Ri anh chng tr tui sinh vin trng Atlantic tnh nguyn cha chn mnh lm bc cho ti bc ln khi ti ang lng tng kim ch leo ln b trong h bi su n c. C nhng ngi bn cng ti ct diu th ln nn tri y nng... Sau ny sng Anh hn mt nm, cnh min qu lng l vi nhng mi nh lp tranh xinh xn khng cn mi m vi ti na. Nhng ln no cng vy, mi ln ngh v nhng qun ru ri si tnh lng trong chiu v nhng gi hoa ti trn tng , ti li mun khoc ba l trn chy ph phng v li nhng ngy m m lng mc x Wales xa. Ch thch: * pub crawl: i la c vo nhiu qun ru khc nhau, rt ph bin sinh vin chu u sau mi ma thi.
m thc nhng vng khc nhau rt d phn bit. min bc (Milan, Venice, Bologna, Turin...) thc n c xu hng do nh kem v bo hn, trong khi dn a phng min trung (Florence, Perugia, Siena...) dng rt nhiu du ooliu v rau thm, thc n cng n gin, thanh m v ti hn. Cng v pha nam (Rome, Naples, Catanzaro...), nhng mn n cng nng v cay hn ng k... Cn c ph ? Caf latte l mt phin bn rt ging caf au lait ca Php, cng sa nng y p nhng tch ln, pha t c ph en. Nng tch ln, khi nghi ngt ph ln mt khin tnh c ngi, rt hp tr "hangover" (chng nhc u sau khi ung nhiu thc ung c cn). Cn espresso l mt thc ung tao nh, trong mt tch nh xu nh chung ung tr ca nhng cj gi Vit Nam hay Trung Hoa. Trong tch sng snh c ph en vi lp bt mng li ti nu vng, thm ngo ngt, ung mung u tin nhng ai khng quen d nhn mt v v ng ng li trong c hng, nhng n khi ht tch, mi c ph thm lng cn thong qua rt d ghin. Nhng c l "quc hn quc tu" ca nc vn l c ph cappuccino c mt hng trm nc trn th gii. Kh ai t chi li mi i ung cappuccino mt trong nhng qun c ph va h , c hoa ti mc trn ca s, bn con knh m m vi nhng ngi nh xa nghing mnh. , tht "" khi nhm nhp tch cappuccino si bt dy, rc qu xay li ti mu nu trn mt, hp lp bt nhuyn mn v bo nh kem km nc c ph nng thm v hi ng bn di, n km bnh tiramisu mu nu scla kp nhng lp kem mng trng mut mn mng. Trn y ch l ba loi c ph ni ting nht ca , nhng nu ct cng n ni ny, bn nn th cc loi khc cng khng km phn th v nh caff corretto c km vi git ri congac, caff freddo b lnh gi nh c ph Si Gn, hay caff d orzo c t cacao m ti c dp ung trong mt qun c ph khut gn qung trng ln Verona. Trn o Murano cch trung tm thnh ph Venice na gi i ph, ti c thng thc mn bnh pizza va ra l nng bng tay. Ra bnh gin tan nhng chnh gia li mm v do nh lp ph mt ti, trn ph nhng ming tht pepperoni au v my tri liu xt lt mng. n mn ny ng kiu khng phi trong mt nh hng sang trng m phi ngi bt xung chn mt trong nhng cy cu gia tri nng chang chang, gm pizza gi trong mt lp giy nu. Cng nh n c luc chm mm gng ng iu H Ni phi ngi va h trong con hm y gi thi hun ht lnh lo vy. Nhng ba hi sn mt nh hng gn ga Santa Lucia Venice th ch c th miu t bng mt t: hon ho. Hai bn cu y nhng nh hng (ristorante hoc trattoria) vi bn gh k st con knh nc chy loang long trong rng chiu, y dn a phng tc xon tt v ngoi hnh rt ang ci ni n o. Nh hng khng h c thc n, khch vo khng c chn la no ht v ai cng c dn ln nhng mn nh nhau, mn no cng ngon cht m cht mt. No s ti ri trn tht heo bm nhuyn v rau thm, nhi trong v s xanh to bng ba ngn tay. No bch tuc kho m c chua ti . No tm v mc nang bc bt chin gin. Ti thch nht mn gi c nng than thoang thong mi khi, x nh trn th nc xt t chanh, c chua v kem. Tt c c n km vi mn bnh polenta vng rum lm t bp ti xay nhuyn trn b v nhng th gia v ch ngi mi bit, va thm va do, nhm nhp vi rwouj vang trng tht ngon lnh. Ba n ht 50 euro cho hai ngi, c l l phn xa x nht trong chuyn i i vi ti tin sinh vin hn hp ca chng ti, nhng tht ng v c l hn nhiu so vi nhng menu turistico (thc n cho khch du lch) ca nhng nh hng gn qung trng Thnh Marco. n Verona c knh, ni ting vi chuyn tnh Romeo v Juliet, bui ti u tin ti v ba ngi bn sinh vin mi quen cng nh tr thanh nin r nhau ra qung trng thnh ph, vo mt qun n ng kn ngi. C ba bn mi n ngy u tin nn chn ngay mn pizza, ring ti gi mn linguine trn tm. Ngi ch di c na ting ng h, ung ht my ly nc vn khng thy thc n u, chng ti st rut gi ngay c phc v ang chy tt bt t bn ny sang bn khc. C ci bo: Ch cht xu thi nh nhng mi gn mi pht sau mi chy li, bo nh hng lm mt ming giy ghi mn n ca bn ti. (Lc ti mi bit v sao l mt cng quc nhng ngi li kht ting khp chu u v kh nng t chc v sp t rt lum thum, ng nh trong bi Paris m thc c nhc n). Thm mi pht http://tieulun.hopto.org - Trang 72
na, ba a pizza c dn ln nhng mn linguine ca ti vn khng thy u, c phc v bo Hay thay bng pizza lun nh, s c ngay, cn linguine phi ch thm na. n lc ny ti va mt va i, mt ht kin nhn. Ti ch cn cha n 48 ting ddooongf h Verona, v ng l lc ny ti phi ngi trn mt bc thm bng qung trng nghe nhng ca s n ht nhng bn nhc ting du dng, khng phi sng sa xem trn u Inter Milan v AS Roma pht li trn mn hnh TV khi xung quanh mi ngi ang ho hng n ung ngon lnh. n lc dn a linguine ra, ba bn ti n ht na phn pizza, bit ti gin c phc v ci rt ti Spiacente! Buon apetio (Xin li! Chc ngon ming!) Ti cng ci p li, nhng c l n ci kh mu mo nn c i m mt vn bn khon. Nhng khi n ming u tin, ti tha th cho s chm tr ngay lp tc. a linguine ri nhng cng m vng nht, ti ri, sn st trong ming, thong nh mi trng, n km tm bc v hng nht trn xt v rc zucchini xanh ct si. C l l mn m ngon nht ti tng c n trong i. V vy, khi anh chng phc v p trai nh Paolo Maldini (phi ti mt mi ht h ht hi v phi phc v nhiu bn) chm em ho n thanh ton ra, ti cng ti ci vui v nh thng. C l s l thiu st rt ln nu vit v m thc m qun nhc n gelato mn kem bo ngy, lnh but rng c mt khp nm chu. Khch du lch n y n kem que nhiu n ni mt s ca hng bn lu nim phi treo bin bn ngoi Vui lng khng n kem khi vo y. Mt tun , ti n khng bit bao nhiu cy kem c qu trn nhng xe kem c mt khp ni vi hng dy kem mi v: crema fiorentina, pistachio, vanilla... Cn ming c qu dn tan kemg vi lp kem dy, bo ngy, v ng thanh cn ng li trong c lnh lnh tht hp vi nhng ngy thng by nng bc. cc nh ga xe la , abnj rt d thy bng thng bo nhng tuyn ng xuyn quc gia vi nhng ci tn ting du dng v m m: Torino Milano Vicenezia Venezia, Alessandria Piacenza Parma Firenze, Genova Pisa Roma Napoli... Nhng ci tn y d gi nh n gii Series A vi nhng ai m bng ngoi hng ; ring vi nhng ai l c tm hn n ung, nhng ci tn y li dy ln trong lng mun c thng thc nhng mn ngon a phng trong mt trattoria hay ristorante c hoa ti n trn u vo mt bui chiu ma h nc y nng v gi.
Verona, ph x m mng
Ti khng d nh i dn Verona trong chuyn i ca mnh, nhng Venice d yu kiu xinh p my cng lm ti chn. y qu pht trin du lch v mt ni c lc lng du khch hng hu cng nhng dch v ko theo d lm bn cm thy mt mi. V vy, sau ba ngy khng gp c bng dng ngi a phng no ph c c nhng con knh xanh vi thuyn gondola xui dng, ti quyt nh gi vali li ch c l tn vui tnh khch sn ti , ch em theo t cn thit trong ba l ri leo ln tu i Verona.
Tht khng may cho ti khi n Verona vo chiu ch nht, vn phng dch v du lch nh ga ng ca trong khi ti khng c ly mt cun sch hng dn trong tay timd ch qua m. Bn ngoi vn phng c mt my vi tnh truy cp thng tin nhng khch sn a phng (Intranet, khng phi Internet), nhng nhng khch sn ny gi thp nht cng by tm chc euro, vt qu ngn sch ca ti nn ti ssi loanh quanh nh ga mt lc. Cui cng, ti quay tr li vn phng, d mt vo st tm gng v tnh c c c bng ch dn v nh tr thanh nin tn bit th Francescatti dn bn trong. Vui mng, ti quay ra trm xe but ngi ch. Mt g tr tui m nhom m nhch trng b dng khng my lng thin ang lng vng xung quanh khch ch xe but. Ti khng l g nhng chuyn nh th ny na, kinh nghim xng mu o trc ging sinh khin ti tm nim u cng c anh hng. u cng c... thng khng thng in, v tr thnh chuyn nghip trong vic cnh gic mt cp, n ni o chch Paris hay Venice (nhng ni vn kht ting v nn mc ti du khch) cng khng lm n c g vi ti hung chi giang h tnh l. Ti lic xo g mt ci, ra iu ta y bit ri, ng hng gi tr mc ti y ri eo ba l ra trc ngc, m kh kh vo lng. Nhm thy con mi khng phi tay va, g b i. Anh chng li xe but t nh ga trung tm Verona n ni ti cng nh hu ht nhng ngi y, tc xon tt v mc qun ty o s mi tht lch lm, eo king en hiu Gucci trng p trao hn c Ben Affleck. Nhng anh chng khng bit ting Anh nn sau mt hi gii thch ni mun n trong v vng, toi bc xung ngi gia xe. Tht may mn, i bn tr ln xe cng lc vi ti ang ng vi m ba l ti xch to tng cng n cng nh tr nn ti th pho nh nhm. Qua tr chuyn, ti c bit hai bn ngi H Lan, va n sn bay Milan vo bui tra v quyt nh khng vo thnh ph m p xe la thng n Verona. Qu l mt quyt nh ng n v Milan l mt trong nhng thnh ph xu nht nc . Tr khi bn l phng vin mun d tun l thi trang hoc l c ng vin bng cung nhit ca Inter hoc AC Milan, c rt t l do bn n y. Nh tr thanh nin Villa Francescatti l mt bit th c duyn dng nm trn i, trong khu vn rng xanh um cy l v i phun nc mt ri bn thm c ti tt mt m. Nhng cn phng rng ca bit th xa c bin thnh mt dng k tc x sinh vin vi nhng chic ging tng v ca s hng ra vn chim ht ru rt. Bn phi chung vi by ngi khc v nh tr c lock-out period bt buc bn phi ra khi phng t 9g sng n 5g chiu. Phng c y rt sch s yn tnh, khng gian trong lnh v gi ch 13.5 euro mi ngi c c n sng nn chng ti khng ly lm phin. Bui sng u tin bc ra khi bit th, thy ban mai trong sut nh mt git sng. Con ng hp quanh co t ngn i chng ti vn cn ngi ng, tha tht ngi, nhng ca s cnh bao ln n hoa tm li ti khp h. C ting chim ht (khng bit c phi t bi mn gai no quanh y) lm lng ti tht th thi nh nhng, va tn b va ngm nhng ngi nh Verona t l, tng gch trc l vt thi gian v nhng mi ngi nu hng mang v p hi ho v m mng. Bit th Francescatti c mt hn nm trm nm trc nhng tui i so vi nhng nh hng xm vn cn thua xa. Verona ra i t th k 1 trc cng nguyn, v c cng nhn l di sn UNESCO do nhng pht trin th tri qua hn http://tieulun.hopto.org - Trang 74
hai thin nin k vn cn gi li rt nhiu thnh tr, pho i thi La m cng nhng kin trc Trung c v Phc hng. Chng ti bng qua cy cu bc ngang sng Adige trong xanh bn sn i trng y cy bch reo trong gi sm. Thnh ph sng u tun vng lng, ngay c khi trung tm. Nhng ngi nh tinh khit y ging nh va bc ra t mt bc tranh sn du vi nhng gam mu hng m nht pha trng v ban cng bng st un ln nh di la, Mt t bo Anh gi Verona l thnh ph sc hng, qu tht ng. Mu hng l ch o trn nhng ngi nh xa duyn dng ni y. Ngay c nhng ngi nh sn mu vng nht hay nu vn im nhng gin hoa ti ng hng m sng m v chic xe p da h hng ln tng cng c sn hng cnh sen. C gi H Lan i cng tht ln: Thch thnh ph ny qu i! v chng ti cng gt u ng . Ti quyt nh chia tay hai bn lm mt chuyn shopping. Venice g cng t v ton cho du khch nn ti khng my hng th mua. Tuy nhin, y c nhng shop gin d v in vin hn nhiu, bn n a phng: m vng m, c ph bt thm lng, x mui kiu l l, ht scla trng nh li ti ng trong ti li mu kem ct n xinh xn..., qun o cng p v gi va phi (tr khi bn mun mua Armani, Gucci, Versace hay D&G...) nn ti thch th ro mt vng ng nghing nhng ca hng nh nhn trn ng tnh lng. Sau khi gh mua mt s lm qu cho mnh v cho m, cho ch nh, ti li ra khu ph chnh, ng tn ngn nhn nhng ngh s lang thang chi guitar v thi so bn cnh mt shop bn tri cy ti ngoi va h. sang tra, du khch bt u ta ra t nhng khch sn, nh ngh trong thnh ph, Verona mt v ngi ng ban sng. Ti bng qua nhng con ng hp, tnh c thy trn ban cng cn nh nh nhn trong hm nh, mt v c ang p bi hai trng li lim vng nhi bng, c l l chi cc chu nh ca b. Thy ti ca tm tm ci va ngc nhn t bn ngoi u hm, b ngng tay p, cng ci vi ti. Trong lng vui v nh nhm, ti ro bc n thm mt trong nhng sc ht ln nht ca Verona: nh nng Juliet. Nh son kch li lc ngi Anh Shakespeare vit li Romeo v Juliet vo th k 17. Nhng huyn thoi v tnh yu ngy th v m mng ca hai ngi tr tui bt ngun Verona t hn ngn nm trc v c mt trn nhng truyn ngn, kch, th ca nhiu tc gi khc trn th gii trc khi Shakespeare ra i. Bc tng gn cng vo nh y nhng dng ch nguch ngoc ca nhng k ang yu n thm nh c gi xinh p, tng nh mt trong nhng cu chuyn tnh lng mn nht lch s nhn loi vi kt thc bi thng do th hn gia nh. Ti thch th c ch Nh Juliet bng nhiu th ting trong bng t trc nh, ng ra Juliets house trong ting Anh nghe rt chuyn nghip nh ang trong mt phi v lm n, Juliethaus ting c nghe anh thp lm mt ht v lng mn, Maison de Juliette ting Php nghe cng kh m m, nhng ch ting Casa di Julietta mi du dng v thi v nht, ch bn thn ch cng lm ta m mng hn c mt bi th. Nh Juliet ln nhng khng s m rt xinh xn, xy bng gch nu xa trc vi, nhng vm ca cong cong nh trong truyn c v ban cng nh xu gin d. Ti tr ba euro c vo trong, tro ln ban cng nh ng yu nhn xung bc twowngd dy leo rm rp xanh um, tng tng chang Romeo p trai vy tay bn di sn. Ti di mt, khng tin vo mt mnh v c ai ang vy tay ci ti bn di tht, hay l duyn n chng? Nhng ti tht vng ngay khi nhn ra ngi vy tay l anh chng H Lan ang i cng c bn gi ti gp trn xe but hm qua. Ti tro xung, Romeo r: n tra t nn i bng qu. i n thm khng?. Nh vit trong bi n , n y ch no cng ngon v y hng v. Chng ti ch n ngui mua trong mt quy thc n gin d, nhng mn bnh m trn kp gim bng v c ci chua lm ai cng tm tc khen. Ti ra ngoi qung trng Roman Arena nhm nhp mn trng ming bnh gng, lm ti nh li Alastair nh hay k chuyn thiu nhi v anh chng ngi bnh gng (Gingerbread man) chy t l nng trn b c nng bnh: Run, run as fast as you can. You cant catch me, Im a gingerbread man. Chy, chy nhanh ht sc i. Cng khng bt c ti u, ti l ngi bnh gng. http://tieulun.hopto.org - Trang 75
Roman Arena, mt trong nhng cng trnh v i nht chu u, l u trng La M c xy dng t th k th mt sau cng nguyn, vo nm cui cng ca triu i Augustus. K cng n ni trn ng t d di vo th k 12 ti y ch ph hng c mt phn bn ngoi. Khi xa ni ny din ra nhiu cuc chin ca cc dng s gic u tng t nhng cnh honh trng m ai tng xem b phim Gladiator kh c th qun. n th k 18, u trng xy hnh elip bng cm thch hng di gn 150m y c chuyn thnh mt ni nh nhng hn nhiu: thay v nhng cuc ci nga u thng l nhng v nhc kch m m du dng rt . Ngy nay, Roman Arena l ni t chc ho nhc v opera thu ht hng chc ngn khn gi mi n. Vy m khi ti n, ti chng thy p phch gii thiu chng trnh no, ch c mt poster qung co ln bng mt to nh ca hng Lycra c nh mt c gi mc bikini tht hp dn, qu l mt v d sng ng cho c xa chen ln hin i. Ti ngi nhm nhi bnh gng, cht nghe ting nhc trong vt u y; quay li, thy mt ngh s ng ph trong trang phc qu tc xa ang biu din nhc nc pha l: khi ng hu tay trn nhng chic ly cc thu tinh kch c hnh th ng nc lc, nhng m thanh tinh khit vang ln nh mt bn nhc m m. Ti cn lang thang na qua ph G Mazzini mua bc tranh khc ni hnh c gi ma bal ca mt ngi n ng Nam T, nhng bnh x bng thm nc t cc ca hiu nh xinh, ri i lc trong nhng con ph c mi vm arcade, nhng tu vin, gio ng, nh th trm mc, nhng pho i c c i chim b cu ng g. Tranh th tr li qung trng Piazza Br ngm du khch v ngi a phng li bing n cioccolato (scla) v crostata (bnh tri cy nng) mi mua c t nhng pasticceria xung quanh. Sau rt, ti tt vo mt qun c ph khut no, nghe c ch v nhng khch ngi a phng trong qun nhit tnh ch ti caff lungo v caff Americano gn nh l m loi, cn capuccino phi c ung m ch khng qu bng bng s lm mt i ngt t nhin ca sa v mn ca bt (Ly tri, c i ti khng tng tng c mt ngy no mnh s tinh t n mc ny). Ti i b mt mnh v ch tr sau mt ngy lang thang mi chn bng qua cy cu cong cong m dng ban sng vi nhng ngi nh xa mi ngi ng hn c nhng ca s hnh ch nht soi bng xung sng Adige trong xanh. Xung quanh vng lng n kh tin, c l tt c du khch ht khi trung tm thnh ph. Nhng cy tung cy bch vn reo trn mi nh v nhng sn i thoai thoi, nhng cnh hong hn bung xung p huy hong hn ban sng gp nhi ln. nh mt tri min Bc nc nhum cnh vt mt mu ng nh t tm, nh mt, nh du liu nguyn cht, nh vng rng, ht xung mt nc ln tn lp long. Ti nhn bui chiu Verona m mng, qun mnh ang mt x s c thc. Song ting xe Vespa r ga ca c nng c gng mt thanh thot nh thin thn ang i nn bo him phng v v lm ti git ny mnh, nhn ra n con hm nh dn co nh tr bit th Francescatti. V cht hiu mnh khng phi ang trong truyn c tch m ang , th ph ca nhng qui x chy xe u nht th gii. Nhng c h chi, i vi ti Verona vn mi l ph x m mng vi nhng ngi nh mi ngi thng vi in vt thi gian, ban cng xinh xinh nh Juliet v cnh hong hn nhum dng sng Adige vng ng lm c ngi lng nh nng qua o(*). Ch thch: (*)Li mt bi ht ca Trnh Cng Sn.
Nhng cu chuyn gp nht t hi ngh chu u
Nhng ngi tr tui lm thay i th gii
l tn chng trnh giao lu thanh nin quc t ti vng qu Anh (5 n 9-8-2002). C 300 i biu i din cho nhng th lnh thanh nin t nm chu lc trn th gii tham d chng trnh. Mi i biu d mt trong nm hi tho chuyn : Ton cu ho, Sc kho, Cng bng x hi v nhn quyn, Vn ho, Mi trng. Ngoi thi gian tranh lun v cc ch trn, cc nhm cn tham gia vic xy dng tng t cht liu thin nhin, ngi mu l mt c b ngi Anh c khun mt rt xinh xn. Bc tng ny c t ti mt ni trang trng nh mt mn qu k nim ca cc i biu i vi trng cao ng Atlantic, x Wales: khun vin l lu i Thnh Donat, mt to lu i bng kin c c xy dng t th k 14 c tng thnh v bin bao quanh, ni c ban t chc chn lm a im thc hin chng trnh giao lu ny. Chng ti cng chia nhau tham gia cc hot ng v trnh tuyn truyn giao lu quc t v lm nhng con diu mang thng ip ho bnh. Bc tranh rt ln, mu sc do chnh chng ti v bng mu nc v k tn, vi hnh nh thiu nhi trn th gii nm tay nhau to thnh nm vng xon c to dn t trong ra ngoi c treo trn li i ca tin snh. Nhng con diu c cc bn n khi xng vi nhng dng ch Cu ly th gii, Ho bnh hay khng g c, Nhng ngi tr tui lm thay i th gii..., sau my ting ng h c nhng bn tay vng v ct dn cng bay cao tt trn bu tri chan ho nh nng, mt ngy nng m him hoi ca x Wales lnh gi v quanh nm ma phn. C mt s kin trong em quc t lm tt c i biu th gii sng st v xc ng: cc thnh vin trong on Israel v Palestine cng xut hin bn nhau trn su khu, trong trang phc truyn thng khc nhau, cng ht nhng bi ht ca hai dn tc. Ti tham gia hi tho chuyn Ton cu ho. Thng qua nhiu hnh thc sinh hot khc nhau, cc i biu cng rt ra c nhng mi quan tm chung v ch ny. Theo yu cu ca kho hc, mi nhm chuyn phi thc hin mt d n, nhm ti lm mt phim ti liu xoay quanh quan im v ton cu ho ca cc nc. Ti phng vn Steve, sinh vin i hc Harvard, v kin ca thanh nin M i vi nhng chnh sch i ngoi ca chnh quyn Bush, v anh lm mi ngi ngc nhin khi pht biu: Cng nh nhiu ngi tr tui nc ti, ti phi th nhn rng chnh quyn chng ti khng tht s cng bng trong tr chi ton cu. H ngh rng h mnh hn tt c, v v th h c quyn lm mi iu h mun. Vy ton cu ho (globalization) thc cht ch l M ho (Americanization), l iu ti cn nghi ng. Khi bc trn ng ph London, qua thp chung Big Ben, in Buckingham, qung trn Tralfagar, sng Thames... t nhin ti nh nm hc cp II, ho hc o bi vit trong sch gio khoa Anh vn lp 9 v nhng cnh p London trong gi hc ting Anh. Khi ti khng bit g v vi tnh, t tham gia vo cc hot ng phong tro, London l mt thnh ph sng m xa lc xa l, ton cu ho l mt t xa l c VN cn cha gia nhp ASEAN. Ch mi my nm m bit bao nhiu thay ie, VN gia nhp cuc chi ton cu, l thnh vin ca ASEAN, APEC v hi vng trong tng lai khng xa lm l WTO; ti l sinh vin nm cui i hc, thnh vin ban chp hnh hi sinh vin TP.HCM, i vi nc trn th gii, c hc bng ny qua mng Internet v tr thnh i biu duy nht ca VN tham gia chng trnh, c thm sn vn ng bng Highbury ca cu lc b Arsenal... V hn ht, c gp g v hc hi t nhng ngi bn quc tch, mu da nhng cng mt c m tr thnh mt trong Nhng ngi tr tui lm thay i th gii. http://tieulun.hopto.org - Trang 77
X hi 2.000 watt
T 8 n 28-7-2004 ti bay sang Thu S tham gia kho o to Gp g thanh nin v pht trin bn vng. Kho hc c t chc di ch cuc sng cho 10 t ngi. Mt trong nhng hot ng c 37 hc vin, phn ln l sinh vin cao hc cc khoa k thut, cng ngh v mi trng, hng ng nhit tnh nht l bui chinh phc dy ni Alp ca Thu S. Dc ng i, bn nhng phin mp m, hoa mu mc ua nhau n mc thi tit but gi. Thnh thong bt gp nhng vng tuyt trng xo trn trin ni ngy gia ma h, c m li a ti vc tuyt nm nhau. Khng kh trn ni trong nh pha l, ngt nh sng ng trn bng hoa di n vng bn dng sui chy xit qua nhng vin cui trng mut. Toi ht cng lng ngc khng kh sm mai, ko tay c bn i cng: Ngh g vy?. , ang ngh lm th no thnh ph mnh cng c trong lnh nh th ny, khng cn nhim, khi bi, n o na. C m nhao nhao: Sao ging mnh qu vy?. Trn ng i, chng ti gh thm ni lm ph mt t sa b v d theo cch c truyn vng Glarus. Tht th v khi bit c mt t nc pht trin nh Thu S, vi nhng nhn hiu scla v ph mt sn xut hng lot ni ting th giI, vn cn gi cch sn xut th cng nh vy. Thy Roger gii thch: y cng l mt kha cnh nh ca pht trin bn vng, gi li cho cc th h sau nhng tinh hoa truyn thng. tp lu treo leo trn nh ni, chng ti c ung nc ly t nhng mch nc ngm tinh khit trn nh Alps v c chia nhm phn tch hot ng ca ba cng ty ln trn th gii: Netstle, P&G v Sony. Bi ging v mi quan h gia kinh doanh v mi trng sau ca thy xem ra d hiu hn lc no ht, ngay c i vi nhng bn sinh vin khng hc ngnh kinh doanh. Mt trong nhng bi hc ng nh nht vi chng ti l X hi 2.000 watt, do hai gio s Vin k thut Masschusetts (MIT) ging dy. thi im hin ti, nng lng tiu th bingf qun ton cu l 2.000 watt mi u ngi, nhng vic tiu th ny li thay i t mc ch 290 watt t Etiopia n mc 10.000 watt M. Vy lm sao to ln mt x hi 2.000 watt trn khp th gii nhng khng pho t b nhng tin nghi ca li sng phng Ty l mt vn n kh thi v mt k thut nhng ht sc nan gii khi p dng. Thy cng a ra phng php tnh mc tiu th nng lng ca mi ngi, c chia lm nm phn chnh: dng trong h gia nh, phng tin vn chuyn, dinh dng, tiu th c nhn, tiu th cng cng. Ti vn t cho mnh t tiu th nng lng nn t ho khi tng cng mc tiu th ca ti ln n gn 10.000 watt, nawmg trong mc cao nht th gii, trong khi bnh qun chu u chir gn 5.000. Thy ti ngi th ra trc my tnh, Daniel anh bn ngi o, sinh vin ngnh khoa hc mi trng cm t giy ca ti ln: , ti bn i my bay nhiu qus thi! i tri, mi nm gn trm ting ng h, ring khon ny chim gn 6.500 watt ri cn u. Trong khi c lp vn cn bn thn vi kt qu tiu th nng lng ca mnh, c Michelle ln ting gii thiu v t chc Kh hu ca ti (My Climate), c thnh lp vi n lc ngn nga thay i kh hu mt trong nhng vn nan gii nht ca th gii. My Climate gip tit kim nng lng v gim lng CO2 gy nn hiu ng nh knh bng cch xy dng hng trm thit b lm nng nc t nng lng mt tri. Qu h tr d n ny c gy dng t nhng c nhn, t chc v cng ty tnh nguyn np s tin tng ng vi mi qung ng bay b p cho lng CO2 thi ra. (V d, Lin minh Pht trin bn vng ton cu tnh nguyn gp cho My climate 127 USD cho chuyn bay kh hi TP.HCM Zurich ca ti). Trong khun kh chng trnh chng ti c mi xem b phim Hollywood Ngy mt, ni v thm ho tn khc do thin nhin gy ra. Hnh nh nhng ngi dn Tokyo hong lon chy trnh v cht di nhng vin ma to ng, hay ngi dn New York b ng bng ngay lp tc vi ni kinh hong vn cn trn mt lm ti s cng ngi. Nhng c l t nht vn l chi tit m khoa hc tr li in thoi http://tieulun.hopto.org - Trang 78
vi khun mt tht thn: Ti bit iu ny s xy ra nhng khng ng nhanh n vy. Hm sau, ti bui picnic bn b sng Linthal, chng ti cng ngi bn lun v b phim ny. Thy ti ni: C ai ng nm 2003 bng li tan trn nh Alps ca Thu S vi mc k lc 150m do thay i kh hu? Chng ta ang sng trong mt th gii m tt c mi th u c th. Vy nn trong tng lai cc em phi l nhng ngi quyt nh vic g xy ra v vic g khng c xy ra. Nhng c l gy n tng nht trong ti vn l hnh nh n tri xanh ca thy Ludwig trong mt bui hc. mt ngi lng n trn nc Mozambique, tt c c dn u c s hu bt c loi tri cy no h hi c. Ban u mi vic u sun s c tt c u cm thy hnh phc. Nhng dn v sau, tt c mi ngi u n tri cn xanh v s i n lc chn ngi khc ginh hi mt. C nh vy, tri cy h hi v n ngy mt non dn . Vi pht trc , chng ti cn chia lm su nhm u nhau khng thng tic trong tr chi C v ngn hng do thy Jens hng dn, trong mi nhm tng trng cho mt tp on nh c u tm cch mua tht nhiu thuyn v nh bt c gn b ln tht xa b thu c nhiu li nhun. Gn nh khng cn nhm no ngh n nhm khc, cng nh n kh nng chu ng ca i dng. Nhng cng ngy lng c nh bt cng t dn i v gn nh bng 0. Kt lun cu chuyn v cuc chi, thy ni: Cc em c y t cht tr thnh nhng nh lnh o tng lai, thng minh, y nhit tm v c ci nhn su rng. Ch cn cc em c hng dn i ng ng m thi.
No cng i gap year tnh nguyn
Trn th gii, c bit l chu u, rt thnh hnh chng trnh gap year: Cc bn tr sau khi tt nghip nhng chng trnh tng ng trung hc Vit Nam khng vo i hc ngay m bo lu kt qu, dnh mi nm lin i du lch ba l, i lm thm kim tin trau di thm hiu bit v x hi v th gii. Nm 2005, Anh c hn 50.000 bn tr vo tui 18, 19 i gap year. Phn ln cc bn i du lch vng quanh th gii thun tu, s t hn di lch kt hp lm vic c lng, ch yu l dy ting Anh cho ngi a phng, Nhng xu hng mi nht vn l du lch kt hp tnh nguyn: nhng chng trnh nh th ny rt phong ph, t lm vic tri h thiu nhi Trung Quc n cu ra bin Mexico. Pauline, n t London, danh mt phn gap year ca mnh dy ting Anh Costa Rica trc khi v nc theo hc chng trnh dc ti i hc Bath. C chun b cho chuyn i t trc mt nm, lm vic ton thi gian trong nc trong vng su thng dnh dm tin theo hc mt lp o to dy ting Anh v mua v my bay sang Nam M. S tin cng cho c hc thm lp cn bn ting Ty Ban Nha, ngn ng chnh Costa Rica, d dng ho hp vi ngi a phng hn. Ngi lng c n dy hc c i ni bao quanh v cha b thng mi ho do du lch nn rt thanh bnh v ng yu. c sng vi mt gia nh ngi a phng v dy hc mt trng cp 1 cng lp. C dy nhiu lp mi ngy, t 7g sng n 12g tra v tip tc t 2g n 5g chiu. Nhng c v cc bn i cng vn khng thy mt v bn tr d thng ht sc. Ngy cui cng c ng lp, cc hc sinh nh tui cn t chc mt bui tic chia tay. Thnh qu ln nht ca bn mnh l dy cho bn tr ht ting Anh, nh bi Anh thu th i ra bin chng hn. C va ni va ci. Ch ca Pauline lng khng c tin nghi: mi tn, khng nc nng, nhng c vn rt bng lng. Nh chng ti trn nh ni. Ti c ngi nh cho phng trn gc mi, m m, in c lng thp sng v cnh p n ni lm ti nght th. V c cho bit c khng i nhng k nim v gi y ly bt c iu g. Lucy, 19 tui, t Windsor, i Honduras lm vic cho mt t bo ting Anh ti y. Ch sau thng u tin, bin tp t bo ri to son cn mi mnh ti vi mt bn phng vin tr ngi a phng cng ch mi 18 tui phi cng ng tt c d khng c cht kinh nghim no. Cng vic rt a dng: t vit bi v cc khch sn cho n phng vn nhng bng nhm gangster. Ti hc c mi th: vit bi, gp g nhiu ngi th v, nhn thy s vt t mt gc nhn khc Cch nhn th gii ca ti cng thay i rt nhiu Ti t t cho mnh k hoch lm vic rt ng hong. Ti cng c tip xc lm bn vi rt nhiu ngi dn a phng. V nh hng ngh nghip, ti ho vng nhng kinh nghim ny s gip ch ti nhiu trong tng lai, khi ti chn ngh lm bo. Chng trnh y khng ch l mt nm du lch gap year bnh thng m thay i i ti. Nghe c v hi so, nhng tht y! Vn m bng , Rob tnh nguyn n chu Phi xa xi ng k dy mn th thao vua ny. n Ghana cng ba bn trai cng s thch, Rob ht hn ngay ngy u tin khi phi dy cng mt lc 75 hc vin rt n o t 9 n 21 tui trn bi t trng ca lng. Nhng ri mi vic cng n, c by tri bng c thy nn mnh chia tt c ra lm nhiu nhm chi, mi bn nm ngi. Chi vui lm, mnh tht s ngc nhin khi sau bui chi tt c u v tay hoan h ti mnh, li cn tranh nhau xung phong mang giy thy v ch sch s. 6 gi sng hm sau, c m ng trc ca ro gi mnh dy tip. Sau vi bui chi, Rob chn c 18 cu th hay nht thi u tranh gii. i ca anh chi vi nhng i bng lng bn, cng c nhng bn tr Anh tnh nguyn dy, trong ting trng n o rt c trng chu Phi v http://tieulun.hopto.org - Trang 80
nhc a phng si ng. i mnh vo c bn kt y nh, nhng thua lot lun lu 11m. Chc lc trng mnh bun lm nn mt cu th trong i mnh chy n bo: Thy Rob ng lo, ch l tr chi thi m! v c i xm li an i mnh trong khi ng ra mnh phi an i mi phi. Qu l nhng k nim vui qu chng! Theo t The Observer gn y, nhng bn tr Anh lm tnh nguy trong gap year ca mnh c th s c chnh ph tr tin hc ph khi hc i hc. Sng kin ny nhm khuyn khch thanh nin lm t thin nhiu hn, ng thi gip nhng bn tr gia nh thu nhp thp hn c iu kin du lch trong gap year ca mnh. Nhng mc ch ln nht ca chnh sch ny vn l gip lm thun nhun ngha tr thnh tnh nguyn vin cho cng ng khng ch trong gap year m cho c cuc i. Mc d Anh n nay c hn ba triu bn tr thc hin nhng hot ng tnh nguyn di nhiu hnh thc khc nhau, Gordon Brown b trng ti chnh Anh vn mun nhiu bn tr gip nhng nc ang pht trin trn th gii, ng theo tinh thn ca chng trnh Make Povety History (tm dch: bin i ngho thnh qu kh) m chnh ph Anh va pht ng cho c nc vo nm 2005. Hin nay, ng k tham gia vi nhng c quan hay cng ty t chc nhng chng trnh tng t ca Rob, Lucy, hay Pauline, mi bn tr phi b ra mt s tin trung bnh t 50 triu n 200 triu ng VN cha k v my bay, cho t mt n ba thng lm vic tnh nguyn khng lng: d l gip tr m ci Vit Nam, sn sc s t con Nam Phi hay chch thuc cho ngi ngho n . V vy, phn ln ch c nhng bn tr gia nh tng i kh gi mi c tin i tnh nguyn. Ch c khong 6% trong s 50.000 bn tr tt nghip trung hc i gap year chn i tnh nguyn. Chng trnh mi ny ca chnh ph lm nc lng gii tr Anh v nhn c rt nhiu s ng h t gii kinh doanh. Trong giai on u, ch ring su thng nh ti tr chnh ti tr n 3 triu bng Anh (tng ng hn 90 t ng VN) ng tin hc ph i hc nm sau cho nhng bn tr i gap year v cng ng, v trong giai on sau chnh ph hy vng s c c thm t 6 n 7 triu bng na. VN, rt cn nhng chng trnh tng t khuyn khch cc bn tr hot ng cng ng hn na. D nhin, nhng chng trnh tnh nguyn trong SVHS hin nay, nh Ma h xanh chng hn, hon ton do cc bn t thc v c tm lng chia s yu thng, khng ch v h tr v ti chnh m ng k tham gia. Nhng nhng h tr nht nh v ti chnh y s khuyn khch cc bn tham gia nhiu hn v cng cm thy an tm hn, nht l i vi nhng bn mun i tnh nguyn nhng hon cnh tng i kh khn. y qu l mt iu rt nn hc tp t nhng nc tin tin trn th gii. (Theo Observer, Guardian)
Hi ch ph hoa
Thay li kt
Khi c n trang cui ny, bn cng ti i qua nhng ma x l. Anh ti khng cn do dc nhn xem hong t William c ng u khng v a bn gi nh dn bao gi thy chng nh chp hnh chung em v cho coi. Ti bit c Liechtenstein tuy banh d nhng giu nt vch, cn v phn m thc, nu n c m cha vo vn bia n xc xch vi sauerkraut, cng nh n B cha n bnh waffle mi ra l hay s hp ru vang, n cha ung cappuccino hay espresso, xem nh cha n. Nu bn i Scotland, ti s dn nh gh th vo thng tm xem lin hoan quc t Edinburgh, khng ch l c hi rt tt xem cc anh Scotland mc vy car m cn xem nhng tc phm c in ni ting khp hnh tinh. Ti cng bit mi ln dang Thu S khi hn x giao phi cha m ra cho ngi ta hn ba ming mi ng php, cn Ty Ban Nha hn x giao li p m vo nhau. Ti cng th khn n ung ph ph Php n ni phi trng thc hai m kin nm rn h h, cng khng di g chc ngng tri ngng u n rt chy to khi nh Hi Lp. Nhng chuyn ma lu i x Wales khng lm ti s na, cn o chch chu u cng ng hng gi tr vi ti sau kinh nghim thng au mt ht tin bc giy t h chiu phi vt vng nh ci cm xc ma trc ging sinh o. Ti s khng ngc nhin khi nghe chuyn ng trung nin ngi H Lan n c v con, bng mt hm tuyn b mnh l gay v quen mt anh chng hai my tui, ai n nh chi cng tng anh ny l bn trai ca con gi ng. Cng nh khng thc mc sao ng ph Thu in y nhng ng b cao ln tc vng va tr chuyn rm r vi nhau va u xe ni em b v ti bit cc b m tr i lm chng tnh nguyn nh gi con. Hn tt c, qua khng t ln hi ngh, gp g nhng ngI bn cng trang la, ti cng c c hi hc tp v trng thnh. Nhng ngi bn m ti tng gp y l nhng con ngi tr tui su sc trong nhn thc, nhit tnh trong hnh ng v chn thnh trong cc mi quan h. Nhng thu hoch m ti chc lc t nhng bi vit trn y, ch phn nh phn no quan im sng ca gii tr chu u ngy nay. Song ti lun hi vng l tm gng bn tr Vit Nam c dp soi vo v suy nghim vi hon cnh ca mnh. Tm li, d nhin ti khng dm nhn mnh bit r chu u nh dn bn x hay nhng ngi sng lc a xinh p ny nhiu nm, song ti cng khng cn l c ci ngi ngn ngi nhn chu u hin ra dn trong sng sm trn chuyn xe in t sn bay Heathrow bn nm v trc. Nhng ly tri, nhng cm xc v chu u ca ti so vi ngy ng ngc kia dng nh vn cn nguyn vn.

Ngon Tay Minh Con Thom Mui Oai Huong

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ngon Tay Minh Con Thom Mui Oai Huong

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ngn Tay Mnh Cn Thm Mi Oi Hng

Nhng gic m cha ht

Ch thch: (*)a hoa v thng - Trnh Cng Sn

London ngy khng sng m

Mt ngy thnh ph Anh nht nc Anh

Manchester nhng ngy gi

Bng Anh mt nm nhn li

Ging sinh trng

o Evia v ma thu a Trung Hi

Nhng mi nh c tch, vn bia v Sauerkraut

Leichtenstein: nh b v bnh yn.

Bit u Lloret De Mar

Ngn tay mnh cn thm mi oi hng...

Nhng cu chuyn gp nht t hi ngh chu u

Nhng ngi tr tui lm thay i th gii

No cng i gap year tnh nguyn

You might also like