PERISTIWA 13 MEI PADA TAHUN 1969 IALAH RUSUHAN KAUM YANG BERLAKU DAN KEMUNCAK MASALAH PERPADUAN DI MALAYSIA.

TRAGEDI INI YANG MENGAKIBATKAN KEHILANGAN NYAWA SERTA HARTA BENDA DAN MEMPUNYAI KAITAN YANG RAPAT DENGAN PILIHAN RAYA UMUM 1969 MERUPAKAN SATU TITIK HITAM DALAM SEJARAH MALAYSIA . ADAKAH PERISTIWA INI BERPUNCA DARI 1 SEBAB SAHAJA ATAUPUN DISEBAKAN PELBAGAI SEBAB?? MARI KITA LIHAT.

KETIDAKSEIMBANGAN EKONOMI
DASAR PENJAJAH INGGERIS - KONSEP PECAH DAN PERINTAH - PUNCA WUJUDNYA JURANG ANTARA KAUM - SUDUT EKONOMI DAN JUGA POLARISASI KAUM. ORANG-ORANG CINA - BANDAR-BANDAR - PERNIAGAAN DAN PELOMBONG -MEMILIKI ASET YANG TINGGI DALAM EKONOMI MASYARAKAT MALAYSIA ORANG-ORANG MELAYU - DI LUAR BANDAR - PETANI ATAU NELAYAN KECIL.

 EKONOMI ORANG-ORANG MELAYU DAN INDIA ADALAH BERCORAK SARA DIRI. KEDUDUKAN EKONOMI MASYARAKAT BUMIPUTERA KHUSUSNYA MELAYU MENJADI LEMAH DAN KETINGGALAN. CORAK PENGLIBATAN EKONOMI ANTARA KAUM DALAM KEGIATAN EKONOMI YANG BERBEZA TELAH MENJADIKAN KEDUDUKAN SOSIO-EKONOMI MEREKA TIDAK SEIMBANG

SOSIAL (PENDIDIKAN)
SISTEM PENDIDIKAN - 4 ALIRAN MENGIKUT KAUM IAITU 1. SEKOLAH MELAYU

2. SEKOLAH CINA
3. SEKOLAH INDIA 4. SEKOLAH INGGERIS

SEMUA SEKOLAH MEMPUNYAI KURIKULUM YANG TERSENDIRI

 SEKOLAH MELAYU MENEKANKAN KEMAHIRAN MENULIS, MEMBACA DAN MENGIRA SEKADAR KEPERLUAN PERINGKAT RENDAH SAHAJA. SEKOLAH CINA DAN INDIA PULA MASING-MASING BERKIBLATKAN NEGERI ASAL MEREKA, MALAH BUKU-BUKU TEKS DAN GURU-GURU YANG MENGAJAR JUGA TELAH DIBAWA DARI NEGERI CHINA DAN INDIA.

KEADAAN INI TELAH MENGUKUHKAN LAGI KEADAAN KEPERIBADIAN ETNIK YANG TELAH SEDIA WUJUD.
SEKOLAH INGGERIS PULA HANYA DAPAT DINIKMATI OLEH ORANGORANG CINA DAN INDIA YANG TINGGAL DI BANDAR-BANDAR SAHAJA.

SOSIAL (BAHASA)
BERIKUTAN PERISYTIHARAN KEMERDEKAAN TANAH MELAYU 1957, SEBUAH PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN TELAH DIBENTUK YANG ANTARA LAINNYA MENYATAKAN DENGAN JELAS TENTANG KEDUDUKAN BAHASA MELAYU DAN BAHASA INGGERIS ADALAH SEBAGAI BAHASA RASMI NEGARA. SELEPAS SEPULUH TAHUN MERDEKA KERAJAAN AKAN MENGKAJI SEMULA TENTANG KEDUDUKAN BAHASA INGGERIS DENGAN TUJUAN UNTUK MENGUGURKANNYA DARIPADA STATUS BAHASA RASMI DAN HANYA BAHASA MELAYU SAHAJA YANG DIIKTIRAF SEBAGAI BAHASA RASMI. UNTUK MENCAPAI TUJUAN ITU, PADA 31 OGOS 1967 KERAJAAN TELAH MENGADAKAN PELBAGAI KEGIATAN BAGI TUJUAN MEMPERLUASKAN PENGGUNAAN BAHASA MELAYU . ANTARA KEMPEN YANG DIJALANKAN IALAH HARI BAHASA KEBANGSAAN , MINGGU BAHASA KEBANGSAAN DAN BULAN BAHASA KEBANGSAAN . PELAKSANAAN PENGGUNAAN BAHASA KEBANGSAAN TELAH DIPELOPORI OLEH

HAK ISTIMEWA
PARTI TINDAKAN RAKYAT (PETIR) ATAU PAP SECARA LANTANG MENYUARAKAN RASA TIDAK PUAS HATI TERHADAP APA YANG DISEBUT SEBAGAI HAK ISTIMEWA ORANG MELAYU DALAM PERLEMBAGAAN . MEREKA MENDAKWA HAK KAUM-KAUM LAIN TELAH DIKETEPIKAN KONONNYA MEREKA TELAH TERSISIH DARIPADA KEADILAN . OLEH SEBAB ITU MENURUT JOMO DALAM BUKUNYA ;PEMBANGUNAN EKONOMI DAN KELAS SOSIAL DI SEMENANJUNG MALAYSIA ; ISU SEBENAR YANG MENCETUSKAN PERISTIWA 13 MEI ADALAH PERASAAN TIDAK PUAS HATI TERHADAP HAK ISTIMEWA ORANG MELAYU. NAMUN HAKIKAT SEBENARNYA KEDUDUKAN TARAF EKONOMI ORANG MELAYU ADALAH TERKEBAWAH BERBANDING DENGAN KAUM CINA.

 DALAM PILIHAN RAYA 1964 PARTI TINDAKAN RAKYAT (PETIR) ATAU PAP SINGAPURA TELAH TURUT SERTA DALAM PILIHAN RAYA . WALAUPUN SUDAH ADA PERSETUJUAN ANTARA TUNKU DAN LEE KUAN YEW SEBAGAI PEMIMPIN PAP YANG TIDAK AKAN MENYERTAI PILIHAN RAYA ITU TIDAK AKAN MENYERTAI PILIHAN RAYA ITU . NAMUN APABILA PILIHAN RAYA ITU BERLANGSUNG PAP TELAH MELETAK CALONNYA SERAMAI SEMBILAN ORANG . WALAUBAGAIMANAPUN SETELAH TUNKU MEMBUAT PERISYTIHARAN BAHAWA BELIAU TETAP MENGEKALKAN KEANGGOTAAN MCA DALAM PERIKATAN,

MAKA PAP YANG GAGAL UNTUK MENYERTAI PERIKATAN TELAH MENUKAR CORAK KEMPENNYA DENGAN MENYERANG UMNO DAN ORANG-ORANG MELAYU .

 MEREKA MULA MEMBANGKITKAN KEDUDUKAN ISTIMEWA ORANG MELAYU, SOAL BAHASA, MALAHAN TARAF BUMIPUTERA ORANG-ORANG MELAYU TURUT DIPERSOALKAN TANPA MENGHIRAUKAN RASA TERSINGGUNG ORANG-ORANG MELAYU. SEDANGKAN SEGALA-GALANYA TELAH DIPERSETUJUINYA SEBELUM INI . SETELAH GAGAL DALAM PILIHAN RAYA, PAP TELAH MENUBUHKAN KONVENSYEN PERPADAUAN MALAYSIA (KPM) DENGAN DISERTAI OLEH PARTI PROGRESIF RAKYAT DAN PARTI RAKYAT BERSATU SARAWAK. KPM JUGA TELAH MENYEBARKAN COGAN KATA "MALAYSIA HAK ORANG MALAYSIA " (MALAYSIAN MALAYSIA) DENGAN TUJUAN SUPAYA HAK ISTIMEWA ORANG MELAYU ATAU BUMIPUTERA DIHAPUSKAN.

POLITIK
.PERISTIWA INI BERLAKU BERIKUTAN PENGUMUMAN KEPUTUSAN PILIHANRAYA UMUM PADA 10 MEI 1969. DR. TAN CHEE KHOON DARI PARTI GERAKAN TELAH MENANG BESAR DI KAWASAN BATU, SELANGOR. BELIAU MINTA KEBENARAN POLIS UNTUK BERARAK MERAIKAN KEMENANGAN PARTI TERSEBUT DI SELANGOR YANG MENYAKSIKAN 50:50 DI SELANGOR. PERARAKAN TERSEBUT MENYEBABKAN KESESAKAN JALAN RAYA DI SEKITAR KUALA LUMPUR. PERARAKAN HINGGA KE JALAN CAMPBELL DAN JALAN HALE DAN MENUJU KE KAMPUNG BARU. SEDANGKAN DI KAMPUNG BARU, DIDUDUKI LEBIH 30,000 ORANG MELAYU YANG MENJADI KUBU UMNO, BERASA TERANCAM DENGAN KEMENANGAN PIHAK

 DIKATAKAN KAUM CINA YANG MENANG TELAH BERARAK DENGAN MENGIKAT PENYAPU KEPADA KENDERAAN MEREKA SEBAGAI LAMBANG KEMENANGAN MEREKA MENYAPU BERSIH KERUSI SAMBIL MELAUNGKAN SLOGAN.
ADA PULA PENDAPAT YANG MENGATAKAN PENYAPU TERSEBUT SEBAGAI LAMBANG MEREKA AKAN MENYAPU ('MENYINGKIR') ORANG-ORANG MELAYU KE LAUT. DALAM MASYARAKAT MELAYU, PENYAPU MEMPUNYAI KONOTASI YANG NEGATIF (SIAL). ADA YANG MENCACI DAN MELUDAH DARI ATAS LORI KE

 DI JINJANG, KEPONG, KEMATIAN SEORANG CINA AKIBAT SAKIT TUA DIARAK SEPANJANG JALAN DENGAN KEBENARAN POLIS. NAMUN PERARAKAN KEMATIAN BERTUKAR MENJADI PERARAKAN KEMENANGAN PILIHAN RAYA DENGAN MENGHINA MELAYU. PADA HARI SELASA 13 MEI, YEOH TECH CHYE SELAKU PRESIDEN GERAKAN MEMOHON MAAF DI ATAS KETELANJURAN AHLI-AHLINYA MELAKUKAN KEBIADAPAN SEMASA PERARAKAN. YEOH MENANG BESAR DI KAWASAN BUKIT BINTANG,

PERKAUMAN
ISU PERKAUMAN DALAM PILIHAN RAYA 1969 ISU-ISU PERKAUMAN YANG MENYENTUH EMOSI DAN SENTIMEN MENJADI TEMA UTAMA SEPANJANG KEMPEN PILIHANRAYA YANG TELAH MENAIKKAN SEMANGAT KAUM-KAUM DI MALAYSIA.
SEMASA KEMPEN PILIHAN RAYA 1969, CALON-CALON PILIHAN RAYA SERTA AHLI-AHLI POLITIK TERUTAMANYA DARIPADA PARTI PEMBANGKANG, TELAH MEMBANGKITKAN SOAL-SOAL SENSITIF BERKAITAN DENGAN BAHASA KEBANGSAAN (BAHASA MELAYU), KEDUDUKAN ISTIMEWA ORANG MELAYU SEBAGAI (BUMIPUTERA) DAN HAK KERAKYATAN ORANG BUKAN MELAYU.

HAL INI TELAH MENIMBULKAN PERASAAN PERKAUMAN DAN SYAK

 PARTI PERIKATAN YANG DIANGGOTAI OLEH (UMNO-MCAMIC) TELAH MENGALAMI KEKALAHAN YANG TERUK DALAM PILIHAN RAYA 1969. JUMLAH KERUSI YANG DIMENANGINYA DALAM DEWAN RAKYAT (PARLIMEN) TELAH MENURUN DARIPADA 89 KERUSI PADA TAHUN 1964 KEPADA 66 KERUSI PADA TAHUN 1969.
PARTI PERIKATAN TELAH KEHILANGAN MAJORITI DUAPERTIGA DALAM DEWAN RAKYAT

LAMPIRAN

KESIMPULAN
PERISTIWA PAHIT 13 MEI 1969 BUKAN SAHAJA DICATAT SEBAGAI SEJARAH PERTELINGKAHAN KAUM YANG MENGGARISKAN SEMPADAN - SEMPADAN YANG HARUS DITELITI DAN DIPELIHARA OLEH SEMUA PIHAK, MALAH IA TURUT MEMAPARKAN RAHSIA-RAHSIA PEMBINAAN NEGARABANGSA YANG MENCAKUPI BIDANG-BIDANG POLITIK, SOSIAL DAN EKONOMI SERTA BETAPA PENTINGNYA INTEGRASI NASIONAL. ANDAIKATA PETANDA-PETANDA YANG DIPEROLEHI ITU GAGAL DIMENAFAATKAN SUDAH TENTU CITA-CITA UNTUK MEMBINA MALAYSIA SEBAGAI SEBUAH NEGARA MAJU DAN MAKMUR AKAN MENJADI BAYANGAN SAHAJA. PERISTIWA INI BERLAKU BUKAN SAHAJA DISEBABKAN KETIDAKSEIMBANGAN EKONOMI MALAH DISEBABKAN PELBAGAI SEBAB TERMASUKLAH POLITIK DI