TENOSTI Sadraj:

1.Poremeaji acido bazne ravnotee.........................................................2 2.Telesne tenosti.......................................................................3 3.Regulacija metabolizma vode i ele trolita.........................................................! !."etaboli a acidoza...........................................................................# $.Res%iratorna acidoza............................................................& #."etaboli a al aloza............................................................& &.Res%iratorna al aloza...........................................................& '.(e)idratacija i )i%ovolemija.............................................................' *.Re)idratacija............................................................1+ 1+.,o ..........................................................11 11.,o .................................................................12 -li a za om%. .i%ovolemiju/re)idratacija....................................................................1#

1.POREMEAJI ACIDO-BAZNE RAVNOTEE /0astaju ao %osledica %romene oncentracije jona .1 mogu se mani2estovati ao3 4567(8953%) aterijs e rvi :;&13$<1 a onc. . jona =6 tenosti> ili 45?@5?8953%) rvi1 a .2 =6 tenosti /8ba %oremeaja su %osledica res%iratorni) ili metaboli i) %romena1 ili udrueno 4"=T5A8?7B@5 567(8954 0astaje zbog . u %lazmi1 usled toga Cto je u njoj conc.bi arbonata =T7P5T8D=0=953 %oremeaji intermedijarnog metab. : etoacidoza/dijabetesna1 al o)olna1 gladovanje< la ti a acidiza3 la tati u cir ulrnoj1 res%iratornoj insu2icijenciji c)r.bubrena insu2icijencija3 neade vatna %rodu cija 0.! u bubrezima distalna tubulusna acidoza3nemogunost odranja gradijenta . izmeEu rvi i urina oligurija gubita bi arbonata urinom ili %re o D7T :%rolivi1 gubita %an reasnog so a< @?707B@73 /8zbiljnu acidozu %rati @ussmalovo disanje :zbog stimulacije res%iratornog centra viso om oncentracijom .2<. /.i%otenzija i om%enzovana ta)i ardija :zbog slabljenja 2un cije srano miC7a i %eri2erne dilatacije< ?5A8R5T8R7F53 %)1 Pa682 i bi arbonati su T=R5P7F53 /leenje osnovne bolesti /Ai arbonati oralno ao %raCa /0a bi arbonat u teim sluajevima i.v. 4"=T5A8?7B@5 5?@5?8954 8vde je onc.bi arbonata u %lazmi1 onc.. i blago Pa682. 4=T78P5T8D=0=953 /Redu ovano izluivanje bi arbonata3 DG1 bi arbonati %lazme /%ro%orcija 2iltrovanog 0a resorbovanog sa arbonatima3 se recija . iz tubula1 oslobaEanje 0a u distalne ne2rone :u%otrebom diureti a<1 )ronina res%iratorna insu2icijencija :viso Pa682<1 se recija mineralo orti oda1 @ tubularni) elija /@lini a stanja su3 %ovraanje ili as%iracija gastrinog sadraja1 %rimena diureti a1 %rimarni aldosteronizam1 @uCing1 Aarter sH1 se undarni aldosteronizam 4@?707B@73 /5l aloza ret o uzro uje s%eci2ine lini e sim%tome. /5cc al aloza moe izazvati tetaniju :zbog naglog onc.6a1 i osobaEanja 5c)1 oji %ojaavaju neuromiC7nu nadraljivost< /5%atija1 on2uzija i %os%anost teC a al aloza /2un cije bubrega i uremija izraena dugotrajna al aloza 4T=R5P7F53 /Re)idratacija regulacija volumena tenosti a o bubrezi nisu oboleli /regulacija @1 6a1 0a /)loridi u vidu in2uzija

5.P8IR5J50F= Dubita @L Dubita .L Dubita 0a i 6l volumen =6 tenosti %relaza jona u eliju angiotenzina aldosterona (7-T5?07 TKAK? u distalni tubul reapsorpcija Na kao zamena za azlueni H .L renina

A.(7KR=T767 Alo irana reasor%cija 0a :.enleova %etlja<

7zluivanje 0a

.683/ u %lazmi

METABOLIKA ALKALOZA

2.TELESNE TENOSTI /@oliina vode u telu zavisi od3 /%ola :muC arci viCe<

/uzrasta :mlaE7MviCe vode<1

/ oliine masnog t iva /Podela vode3 76T3 !+N @1 "g1 sul2ati1 2os2ati1 %roteini =6T3 intravas ularna $N /intersticijalna /u ostima /transelijs a :serozne o%ne< /voda D7Ta1 znojni) i %olni) lezda1 ona vodica /Potrebe za vodom3 2lOm2Odan
3

/8doje ima najveu %otrebu1 zbog vee %ovrCine tela 13+/1$+ mlO g /(o 1+.godine M $+/&+ mlO g1 a %osle 3+/!+mlO g /K organizmu se stvara i metaboli a voda1 a najviCe od razgradnje osti /GizioloC i gubici vode3 1<Res%iratio insensibilis !$N : oa i %lua< 2<(iureza $+N 3<-tolica $N 3.RE !LACIJA METABOLIZMA "2O # SOLI 414.78P8I8?="7F5 osmolalnost rvi )i%otenzija arotide sim%ati us

centar za eE rea%sor%cija 0a i .28 424.7P=RI8?="7F53

5(.

renin angiotenzin

atrijalni natriurets i %e%tid

DG

natriureza

5(. R=07070 5?(8-T=R80

:sintetiCe se u %ret omorama srca1 a stimulus je nji)ovo rastezanje< 434.7P805TR="7F53 ;13+ /0ormalne vrednosti su 13+/1$+ mmolOl =6T. /8drava osmolalnost %lazme /=tiologija3 1)HIPOTOMINA HIPONATREMIJA: -manjen e2e tivni volumen %lazme3 /%rimena diureti a /dijareja1 %ovraanje / rvarenje1 o%e otine /ascit1 ileus1 %eritonitis1 ciroza jetre1 ne2rots i edemi :gubita tenosti u drugi %rostor /mio ardna insu2icijencija /adrenalna insu2icijencija : aldosteron< /cistina 2ibroza 0ormalan e2e tivni volumen %lazme3 /veli i unos vode /neade vatna se recija 5(. :tumor mozga1 %ovrede< /le ovi :mor2in1 barbiturati<
4

Povean e2e tivni volumen %lazme3 / ongestivna insu2icijencija srca /acc i terminalna insu2icijencija bubrega 2)PSEUDOHIPONATREMIJA3 /)i%erli%idemija :diabetes melitus< /)i%er%roteinemija :%lazmocitom< /in2uzija )i%ertone glH ili manitola :gubi se .28 iz %lazme1 %a se 0a %rividno ) /-im%tomi3 osmots i Pa u rvi i voda iz =6T ulazi u 76T1 naroito u moza > 0astaje edem neurona glavobolja1 letargija1 onvulzije1 oma /Reverzibilna je a o se reaguje na vreme /T)3 3N 0a6l 4!4.7P=R05TR="7F53 P1$+ /=tiologija3 1<gubita vode bez 0aznojenje1 2ebrolnost1 )i%er%nea1 o%e otine 2<bubreziosmots a diureza1 diabetes insi%idus1 diuretici 3<D7Tdijareja1 %ovraanje1 2istula L znojenje ili 2ebrilnost !<)i%otalamus)i%odi%sija1 omatozni na )i%erosmolalnoj is)rani $<%relaz vode u 76T onvulzije1 76T osmolalnost #<jatrogenodavanje mnogo 0a /-im%tomi3 9bog osmolalnosti %lazme1 voda iz 76T %relazi u =6T de)idratacija elija eE1 lu7 se 5(.. -labost1 %os%anost1 razdraljivost1 onvulzije1 oma. "ogue rvarenje u 60-1 %eri2erni edemi1 %luni edem /Tera%ija3 DlH $N L 0a6l +1*N M $31 4$4.7P8@5?="7F53 normalno 31$/!1$ mmolOl :odrasli !1$/$.$ mmolOl< /=tiologija3 1<=QTR5R=05?053 2<R=05?053 /D7T gubici :%roliv1 su cija1 adenom< /renalna tubularna acidoza /al aloza /dijabetina etoacidoza /nedovoljan unos / ong.)loridoreja /%orodina / ong.adrenalna )i%er%lazija /@uCingova bolest /-im%tomi3 %alaliti i ileus1 slabost i umor miC7a1 moe da dovede do res%iratorne %aralize1 aritmije srca. =@D3 -T snien1 T zaravnjen /Tera%ija3 &1!$N @6l1 2/!mmolO gOdan :u teC im oblicima daje se i.v sa glH :!+mmolOl<< 4#4.7P=R@5?="7F53/(aje bradi ardiju /=tiologija3 1<P-=K(8.7P=R@5?="7F53 /%ojaana )emoliza /is)emije /trombocitoza i leu ocitoza 2<R=(7-TR7AK67F5 @ 79 76T u =6T3 /acidoza /)i%ergli emija /intoRi acija digitalisom 3<R=05?053 /)i%oaldosteronizam /trans%lantacija bubrega
5

/bubrena insu2icijencija :oligurija< /diuretici oji Ctede @ /-im%tomi )i%er alijemije3 remeti sranu s%rovodnost1 viso T talas1 %roduen PR. "oe do7 do ventri ularne 2ibrilacije. Parestezije1 mlitave %aralize miC7a /Tera%ija3 46a glu onat 1+N :dajemo da bi %oboljCali ontra tilnost< 4DlH L insulinvode @ u 76T $.METABOLI%A ACIDOZA /0iza %) arterijs e rvi1 .1 .683/1 om%enzatorna )i%erventilacija /Poveanje . u %lazmi dovodi do3 4. ulazi u 76T1 a izlazi @. K eliji se . %u2eruje %roteinima i 2os2atima> nastaje )i%er alijemija1 ali samo u neorgansi m acidozama. @od la tacidoze1 etoacidoze1 izlas a @ nemaS 4. stimuliCe res%iratorni centar)i%erventilacijaeliminacija 682 4 se resor%. .683 u %roRimalnim tubulima i se recija .. . se vezuje za 0.3 45njons a %raznina3 0a :.683 L 6l< M 1+/1$mmolOl /0eorgans e acidoze menjanu ovaj odnos. . se vee za 6l1 %u2eruje ga .6831 gubi se1 ali ostaje 6l/. Ta o se ne menja %raznina. 5 o se gubi .683 bubregom1 za sva i izgubljeni .6831 bubreg zadrava jedan 6l1 %a je odnos isti. /@od organs e acidoze . se vee za organs i jon i troC7 .683 bez nado nade 6l /Podela acidoza %rema ovom riterijumu3 1<.7P=R6l 567(8953 2<50F80-@5 PR590705 :normalna anj.%raznina< /la tacidoza /intersticijalni i renalni gubici .683 / etoacidoza /uzimanje 0.!6l /renalna insu2. /renalne tubuls e acidoze /trovanje salicilatima /rabdomioliza 4=T78?8D7F53 1<0emogunost izluivanja . 2<stvaranje . i gubita .683 /stvaranje 0.3. nema za Cta da se vee /la tacidoza :bubrena insu21 )i%oaldosteronizam< / etoacidoza /se recija . :renalna tubul. ne roza< /trovanje salicilatima1metanolom /D7T gubita .683>%rolivi1 2istule /renalni gubita .683 /masivna rabdomioliza 4-7"PT8"73 /Pluna ventilacija se %ovea !/' %uta1 dis%nea u mirovanju. /-labi ontra tilnost srca. ?etragije1 oma1 aritmije srca /.ronina acidoza :renalna insu2. 7 renalna acidoza< izazivaju us%oren rast1 razme Canje s eleta1 se undarni )i%er%aratireoidizam i ra)itis /@od odojadi i male dece javljaju se nes%eci2ini sim%tomi3 mu a1 slabost1 mrCavljenje1 razdraljivost 4T=R5P7F53 cilj je nado nada bi arbonataS '1!N 0.683 :1mlM1mol< /(avati do dizanja %) na &12 da bi se %or%avio rad srca /@od teC e acidoze1 daje se do &121 %a se us%orava1 da se ne bi smanjila osetljivost res%iratornog centra
6

/5 o se serums i .683 malo smanji1 a %)M&12 ili viCe1 a osnovna bolest moe da se ontroliCe :dijareja< bi arbonati se ne daju. /Potrebe u .683MT" R +13R A= A=Mbazni e scesM oliina tenosti oju treba dodati da bi%) bio &1! To om '/1+) daje se ova oliina :%rva 2ormula< /"ora se dati @ :@6l<1 jer se sa vraanje %)1 @ %omera u 76T &.RESPIRATORNA ACIDOZA %rimarno )i%oventilacijaP682 :)i%er a%nija< %) u rvi1 . O .683 : om%enzatorno< 4=T78?8D7F53 1)AKUTNA RESPIRATORNA ACIDOZA 1.8%stru cija disajni) %uteva :as%iracija stranog tela ili eludanog sadraja< 2.(e%resija res%iratornog centra :anestezija1 %ovrede1 nar otici< 3.0agla cir . 7nsu2. :zastoj srca1 edem %lua< !.0euromus ularne bolesti :)i%o@1 mijelitis1 miastenija< $.restri tivne bolesti %lua :%neumotoraR1 %neumonije< #."e)ani e ventilacije 2)HRONINA RESPIRATORNA ACIDOZA 1.6)r o%stru tivna bolest %lua 2.7n)ibicija res%iratornog centra 3.0euromiC7ni de2e ti :%oliomijelitis1 multi%la s leroza1 i2os olioza< !.Restri tivne bolesti 4-7"PT8"73 glavobolja1 %oremeaj vida1 uznemirenost1 tremor1 delirijum1 somnolencija :nar otino dejstvo %oviCenog 682<. /@od )ronine %ostoji renalna om%enzacija1 %a su sim%tomi reEi. /"oe da se javi zbog )i%o sije1 metaboli a acidoza oja udrueno sa res%iratornom izaziva teC u )i%otenziju. 4T=R5P7F53 /?eiti osnovnu bolest1 obezbediti %ro)odnost disajni) %uteva /K c)r odravati oRigenacijune %reterivati sa 82de%resija disanja '.METABOLI%A AL%ALOZA /Porast %) i .683 O om%enzatorna )i%oventilacija /Aubrezi %ojaano izluuju .683 4=T78?8D7F53 gubita . ili %oveanje .683 1.K%orno %ovraanje i nazogastrina su cija 2.Renalni gubici . od %rimene diureti a1 viCa aldosterona1 @uCing 3.(e2icit @ !.Preterani unos al alija :la tati1 citrati< $.5ntacidi 4-7"PT8"73 /5sim%tomats a1 eCe znaci )i%ovolemije :slabost miC7a1 grevi1 )i%otenzija< ili )i%o@ :%oliurija i %olidi%sija. /-manjuje se 6a u %lazmi i dolazi do tetanije 4T=R5P7F53 05(8@05(5 i 6l +1*N 0a6l L &1!$N @6l1 6a6l2 dati (.RESPIRATORNA AL%ALOZA
7

Primarno )i%erventilacija / P682 O %) 1 .683 4=T78?8D7F53 1.=nce2alitis 2.=mocionalni stres 3.Trovanje salicilatima !.=ndotoRina se%sa $.)e%atina insu2. #.tumori %onsa 4-7"PT8"73 Pojaana razdraljivost 0- :tetanija<1 srane aritmije. -manjuje se cerebralni %roto . 4T=R5P7F53 6a/glu onat 1+N M za tetaniju (iuretizi oji in)ibiraju arboan)idrazueliminacija .683 4@8"A708I507 P8R="=J5F73 res%iratorna M metaboli a acidoza M najeCe 8bino %rvo nastaje res%iratorna acidoza)i%o sije iseline u t ivumetab. acidoza ).DE"IDRATACIJA # "IPOVOLEMIJA 4=T78?8D7F53 1.GUBICI PREKO GITa: /%ovraanje u o%stru cijama /dijareje1 2istule /nazogastrina su cija /drenae i stome T@od obilnog %ovraanja1 acc.%roliva i drenae1 naglo nastaje )i%ovolemija od beba 2.RENALNI GUBICI: /osmots a diureza /adrenalna insu2icijencija /ne2ritis sa gubit om soli /diuretici /diabetes insi%idus 3.GUBICI PREKO KOE i PLU A: /%oli%nea /2ebrilnost1 onvulzije /o%e otine i one in2e cije /s%oljaCnja rvarenja !:NAKUPLJANJE TENOSTI U III PROSTORU /ileus /ascites /%eritonitis /li voreja /unutraCnja rvarenja 4@8"P=095T8R05 G595 .7P8I8?="7F=3 P8D?=(5T7 ,="K -5 P8-?=(0F= -TR50=S /8va normalna om%enzatorna 2aza moe da odr7 T5 normalnim u la Cim ste%enima de)idratacije. /5 o se tenost i dalje gubi1 nastaje (=@8"P=098I505 G595
8

%eri2erna vazo onstri cija

)i%o sija

anaerobna gli oliza u t ivima

acidoza vazodilatacija oligurija

%riliv u srce anurija :insu2icijencija bubrega< "I T5 4@8"P=095T8R05 G595 .7P8I8?="7F=3 Dehidrata cija Hipovolem ija MV TA

Simpatikus (kateholam ini)

ADH
Aldoster on venokonstri kcija pri liv u srce

Reapsorpcija vode I Na

MVT

hipotala mus hipofi za

rad srca centrali zacija krvotoka

periferna vazokonstri kcija reninan iotenzin

!"TA

ACTH korti zol

#$
oli ur

glikemija

tehikar ija dija 4-T=P=0 (=.8(R5T567F=3 1.?5@53 odoje ;$N> starije dete ;3N /turgor oe normalan1 oa bleda1 blago suva1 %uls i diureza i svest M uredni1 2ontanela la o uvuena 2.-R=(0F53 odoje $/1+N> starije dete 3/#N /turgor snien1 bledosiva i suva oa1 2ontanela u%ala1 ta)i ardija1 oligurija1 somnolencija 3.T=,@53 odoje P1+N> starije dete P#/*N>

/turgor ja o snien2enomen na vaCenog %latna> oa siva1 mramorizovana1 ja o suva1 )ladna> a rocijanoza> 2ontanela ja o uvuena> 2ili2orman %uls> ta)i ardija> anurija> mogua oma 4IR-T= (=.7(R5T567F= PR="5 @8?7B707 0a3 1.798T805 (=.7(R5T567F53 /Dubi se voda i 0a %odjedna o : rvarenja1 dijareja1 %ovraanje< /elastinost oe1 %ostoji letargija ili stu%or 2..7P8T805 (=.7(R5T567F53 /Dubi se viCe 0a nego vode5(.1 5disonova bolest /Fa o smanjen elastini tonus1 esta oma 3..7P=RT805 (=.7(R5T567F53 /Dubi se viCe vodeznojenje1 )i%ertermija1 diabetes insi%idus /Testasta oa1 razdraljivost1 stu%or1 onvulzije *.RE"IDRATACIJA 1.8R5?05 R=.7(R5T567F53 470(7@567F=3 /%revencija de)idratacije od acc dijareje /la e i srednje teC e de)idratacije /%osle duge %arenteralne is)rane : ada nema %ovraanja ili ome< /o%e otine ili %osle o%eracije 4D8T8I= "=,5I70= za oralnu re)idrataciju> sadre glH i ele trolite3 0=?7TMsvi sastojci se rastvaraju u 1l tenosti3 0a *+mmolOl 6l '+mmolOl DlH 2+gOl @ 2+mmolOl .683 3+mmolOl 8R8-5?M ima manje 0a i 6l i .683 :#$1 #+1 2+1 3$1 !+1 1$ za odoje< 4PR7"=053 1.ODOJE i MALO DETE3 4?a a de)idratacija3 $+mlO g rastvora i majino mle o to om #) odravanje M 1++mlO gO2!) 4-rednje teC a de)idratacija3 1++mgO g rastvora to om !) sledea 2) M $+mlO g majinog mle a ili vode odravanje M 1++mlO gO2!) 2.STARIJA DECA3 2l rastvora to om 2!) :moe i viCe<. (aje se 2ra cionisano1 na $min %o 1 aC7ica. 8dma) %o re)idraciji %oinje se sa is)ranom. 2.70TR5I=0-@5 R=.7(R5T567F53 teC e de)idratacije %ovraanje1 oma /Prvo se uradi %lan re)idratacije3 1/izmeriti T" %re %oet a 2/odrediti ste%en de)idratacije 3/ti% de)idratacije1 %a onc.0a !.ste%en %oremeaja acido/bazne ravnotee $.stanje @ u organizmu /@riterijumi3 odoje.starije dete ?5@5 3+/$+mlO g..3+mlO g -rednja 1++mlO g.#+/&+mlO g
1!

Te, a 2++mlO g.1++/1$+mlO g 08R"80a (=.7(R5T567F53 1.KRD=0T05 G5953 1/2) $+mlO g 1+N DlH L +1*N0a6l 331 )i%o%roteinemija +1$/+1&g albuminaO g T" acidoza 2/3mmol0a.683O g T" 2.G595 05(8@05(=3 !/#) $+/#+mlO g T" DlH $N L 0a6l +1*N 231 do #) dati U %otrebnog volumena odrediti %) treba da %one diureza 3.G595 8P8R5I@53 1#/1') 1++mlO g T" :ostala U %laniranog vremena< &1!$N @6l 3/!mmolO g !.05-T5I5@3 sledei) 2!) joC 2++mlO g T" sva odnevno meriti T" %ratiti stanje turgora i T5 i asovnu diurezu .7P80a (=.7(R5T567F53 @oliina 0a oju treba nado naditiM:%oeljan 0a/a tuelni 0a< R +1# R T" 1.KRD=0T05 G595 :1/2)< 0a6l 1+mlO g :1mlM+1$13mmol 0a< do 12+mmolOl 2.G595 05(8@05(= DlH $N 3 0a6l +1*N :131< / 3++ml :$+/#+mlO g< (alja nado nada ao od izotone. 5 o %ostoji acidoza 0a se nado naEuje i 0a.683 .7P=RT805 (=.7(R5T567F53 -%oro re)idrirati -manjivati 0a 1+/1$mmolOlO2!) DlH $N 3 +1*N 0a6l M $31. 0a 1l rastvora doda se !+mmolO@6l M to om !') 5 o je 0aP2++mmolOl %eritonealna dijaliza. (nevno se daje o o 12+mlO g tenosti 1+.,O% je lini i sindrom oji nastaje zbog insu2. %eri2erne cir ulacije @od deteta je i manji gubita volumena o%asanSSS 4=T78?8,@5 P8(=?53 /)i%ovolemijs i / ardiogeni /se%ti i /neurogeni /toRini /ana2ila ti i 4.7P8I8?="7F-@7 ,8@3 je najeC7 i nastaje zbog de)idratacija. 7ma om%enzatornu i de om%enzatornu 2azu @oa je )ladna1 bleda1 %a cijanotina Puls je ubrzan i 2ili2orman> T5 %ada> (isanje je %ovrCno> -vest se menja do ome /@om%enzatorni mr)anizmi3 4sim%ati us1 ate)olamini 4)i%otalamus)i%o2izanadbubreg orti osteroidi 45(.1 aldosteron1 renin/angiotenzin 4glu agon
11

4autotrans2uzija :iz jetre se metaboliCe3$+ml rvi< centralizacija rvoto a 4@5R(78D=07 ,8@3 %o%uCtanje srca T5 sim%ati us to %oveava 5(.1 aldosteron vazo onstri cija o%tereenje srca Renin M angiotenzin zadravanje vode 4-=PT7B@7 ,8@3 8bino D/ ba terije oslobaEaju toRine :endotoRine< oji dovode do %aralize vazomotora %aralize vazomotora vazodilatacije T5 48P-TRK@T7I07 ,8@3 Tromboza i masivna embolija o%stru cija zastoj srca tam%onada srca 4505G7?5@T7B@7 ,8@3 7z mastocita se oslobaEaju medijatori vazodilatacija i %ermeabilnosti 4T=R5P7F5 ,8@53 /)orizontalan %oloaj /odravati %rolazne disajne %uteve intubacija /zaustaviti rvarenje /oRigenotera%ija /in2uzija %lazme1 rvi ili ristaloida /albumini 1gO g T" / ore cija acidoze /do%amin 1/$gO gOmin %oboljCava mi rocir ulaciju bubrega i diurezu1 a u veim dozama %ojaava i rad srca /adrenalin :131++++< +1+$/1gO g T"Omin / asnije se mogu davati vazodilatatori da rasterete srce /antibiotici /anti onvulzivi :a o %ostoje onvulzije< / od edema mozga manitol 7li 2urosemid 11.,O% /-indrom Co a ara teriCe se acc smanjenjem %roto a rvi1 neade vatnom %er2uzijom t iva i nedovoljnim dostavljanjem 82 i esencijalni) su%stanci u t iva i organe. /@ritino smanjenje "I moe biti %osledica3 1<)i%ovolemije 2<teC og oCteenja ontra tilne 2un cije mio arda 3<o%stru cije vas ularnog orita !<%oremeaja regulacije vas ularnog tonusa sa smanjenjem intravas ularnog %roto a /0a bazi )emodinams og %oremeaja izdvajaju se ! osnovna obli a Co a3 1.)i%ovolemijs i 2. ardiogeni 3.o%stru tivni i !.distributivni 4=T78?8D7F5 ,8@53 1<.7P8I8?="7F-@73 1.)emoragija 2.s%oljni gubita tenosti ili unutraCnja se vestracija tenosti zbog %ovraanja1 dijareje1 de)idratacije1 diabetes melitusa1 diabetes insi%idusa1 insu2icijencije ore nadbubrega1 %eritonitisa1 %an reatitisa1 ascitesa1 intestinalne o%stru cije1 o%e otina
12

2<@5R(78D=073 1.mio%ats i3 acc in2ar t mio arda1 mio arditis 2.%osledica me)ani i) oCteenja srca a<regurgitatorni) lezija3 acc mitralne ili aortne insu2. 1 ru%ture se%tuma b<o%stru tivni) lezija3 u terminalnom stadijumu aortne ili mitralne stenoze1 o%stru cije mitralnog zalis a1 %o retnim trombom leve %ret omore 3.%osledica aritmija :ta)i i bradisaritmija< 3<8P-TRK@T7I073 /=Rtra ardijalna o%stru cija cir ulacije3 %luna embolija1 tam%onada srca !<(7-RT7AKT7I073 /0astaje ao %osledica neade vatne ras%odeleintravens og volumena rvi1 uzro oavne dilatacijom veli i) vena1 usled ega se smanji %riliv rvi u srce1 a nastaje u dole nabrojanim stanjima3 1.se%ti i Co :ba terijs a D/ se%sa M najeCe SSS< 2.intoRi acija3 barbiturati1 sedativi1 nar otici 3.%osledica traume 0-3 lezija medule s%inalis1 ranijalna trauma !.ana2ila ti i Co 444Gaze Co a %ri )emoragijs om gubit u volumena3 ada je de2icit cir uliCueg volumena mali1 om%enzatorni me)anizmi su u stanju da odre ade vatan "I i T5. /5 o zdrava osoba izgubi o o 1+N volumenare2leRna stimulacija sim%ati usa i oslobaEanje noradrenalina i adrenalinavazo onstri cija arteriola i ubrzanje srane 2re vence. /7stovremeno se a tiviraju me)anizmi iji se e2e ti is%oljavaju %oste%eno3 se recija 5(.1 a tivacija osovine renin/angiotenzin/aldosteron. Rezultati nji)ovi) a tivnosti ogledaju se %ored arterijs e onstri cije i u retenciji tenosti na nivou bubrega i restauraciji intravas ularnog volumena /Po retanje neuro)umuralni) me)anizama %ostie se %osredstvom stimulacije barorece%tora u zidu aorte i arotidni) arterija i rece%tora u zidu srani) Cu%ljina :(P< /@ada je gubita cir uliCueg volumena ve7 od 1$/2$N1 dolazi do izraenog %ada "I i %ored maRimalne a tivnosti om%enzatorni) me)anizama /Deneralizovana veno onstri cija %oveava e2e tivni cir uliCu7 volumen i vens i %roliv u srce1 a snana onstri cija arteriola omoguava %ro%orcionalno manji %ad T5 nego "I /(olazi do %reras%odele rvi %rema vitalnim organima :moza i mio ard< i smanjenja %roto a roz ou1 s eletne miC7e i s%lan)ino orito /Posledice redistribucije %roto a i sniene sim%ati e stimulacije su %ojava bledila oe sa )ladnim %reznojavanjem1 oligurije i ta)i ardije /7 %ored %reras%odele %roto a i 2avorizacije 60-1 i%a dolazi do )i%o%er2uzije mozga i mani2estacijaMnemir1 on2uzije1 somnolencija1 a u tim sluajevima1 razvija se oma /0edovoljna %er2uzija tomom Co a dovodi do %ojave metaboli i) %oremeaja3 4umesto oRidativnog metabolizma u mito)ondrijama :za stvaranje viso oenergets i) 2os2ata< dolazi do a tivacije anaerobne gli olize1 sa energets og stanoviCta1 mnogo manje e2i asnog %rocesa :daje 1+R manje energije< uz oslobaEanje mlene iseline. 5 umulacija la tatametaboli a acidoza /-nana sim%ati a om%enzatorna vazo onstri cija to om Co a1 moe dovesti do %reterane vazo onstri cije oja za %osledicu ima ritino smanjenje t ivnog %roto a i teC u )i%o%er2uziju organa 4u uslovima acidoze moe do7 do %o%uCtanja arteriolarne vazo onstri cije1 Cto uz %ostojanje veno onstri cije dovodi do se vestracije rvi u a%ilarnom oritu1 %oveanja a%ilarnog %ritis a i transudacije tenosti eRtravas ularno>
13

4se vestracija rvi u a%ilarima i transudacija dovode do smanjenja e2e tivnog cir uliCueg volumena1 %rodubljenja )i%ovolemije i %ogorCanja Co a /K uslovima t ivne )i%o%er2uzije i acidoze1 dolazi do %oremeaja elijs i) trans%ortni) membrans i) sistemanaruCen je integritet izlas a @ iz elije1 lizozomni) enzima i vazoa tinvi) jedinjenja> raste oncentarcija slobodni) radi ala i %roteaza li%idna %eroRidacija sa 2ragmentacijom membrana i destru cijom elija /8slobaEanje inina :bradi inina< i ali reina vazodilatacija i %oveanje %ermeabilnosti a%ilara> oCteenje Tr dovodi do oslobaEanja serotonina oji ima bitnu ulogu u nastan u %luni) vas ularni) %oremeaja /Poveanje )istamina i %rodu ata metabolizma ara)idons e iseline :tromboRana i %rostaglandina<%oremeaj tonusa i %ermeabilnosti arteriola i a%ilara /9bog naruCene 2un cije R=- smanjeno je u alanjanje enzima i vazoa tivni) su%stanci iz cir ulacije //=ndor2in :endogeni o%ijat< oslobaEa se iz )i%o2ize i dovodi se u vezu sa asnijom dis2un cijom neuroregulatorni) om%enzatorni) me)anizama i %ojavom %aralize vazo onstri cije u terminalnom stadijumu Co a /(i2uzno )i%oRino oCteenje elija1 naruCena 2un cija organa i oCteVenje mi rovas ularnog orita sa se vestracijom rvi i transudacijom1 razog su ireverzibilnosti Co a i %rogresivog %ogorCanja )i%oRinog oCteenja t iva 48,T=J=0F5 8RD505 K ,8@K4 4P?KJ53 oCteenja %luni) a%ilara usled smanjenog %roto a roz %lua u Co u i osolabaEanje vazoa tivni) su%stanci %raeno je eRudacijom tenosti1 naj%re u intersticijum1 a asnije i u alveole /Pneumociti smanjeno sintetiCu sur2a tant1 Cto do%rinosi ola%su alveola /Proto rvi roz olabirane ili tenoCu is%unjene alveole1 %redstavlja1 u 2un cionalnom smislu (/? Cant1 jer se ne obavlja oRigenacija rvi1 %a neoRigenisana rv dolazi u ?P1 a %osle i u sistems u cir ulaciju /(o smanjenja %arcijalnog Pa 82 u arterijama dovodi i %oremeaj di2uzije gasova u %luima zbog edema %lua /8%isani res%iratorni %oremeaji %redstavljaju osnovu 5R(/K %oet u Co a1 zbog )i%oRemije i metaboli e acidoze1 dolazi do stimulacije res%iratornog centra i )i%erventilacije /@asnije1 sa %ogorCanjem Co a1 dolazi do )i%ovontilacije :zbog zamaranja res%iratorni) miC7a<1 Cto dalje %rodubljuje )i%oRemiju1 )i%er a%niju i daje %ojavu res%iratrone acidoze /5R(- je esta om%li acija Co a i znaajan razog ireverzibilnosti i smrtnosti Co a 4AKAR=973 zbog %otrebe za redistribucijom rvi u Co u1 dolazi do znaajnog smanjenja %roto a roz bubrege :na nivo 1+N normalnog<> %rolongirana renalna )i%o%er2uzija moe dati acc tubuls u ne rozu i dovesti do razova acc bubrene insu2icijencije 4-5-T5I @RI7 se menja a intravas ularnoj agregaciji Tr1 =r i leu :zbog oslobaEanja trombo%lastini) materija i viso e oncentracije ate)olamina< %oveana vis oznost rvi%ogorCanje mi rocir ulacije%robudbljenje t ivne )i%oRije> /7ntravas ularno a tiviranje oagulacije u to u Co a moe dati (7@ o%stru cija mali) rvni) sudova tromboembolusima1 %raena )emoragijama di2uzna oCteenja organa> (7@ je bitan razlog letaliteta Co a 4D7T3 smanjen %roto u s%lan)inom oritu sa )i%o%er2uzijom creva moe dati erozije i ulceracije sa oCteenjem mu ozne barijere creva i %rodorom D/ ba terijs i) %rodu ata u cir ulaciju :%osebno s lone starije osobe<

14

4-R6=3 znaajno se %rilagoEava u Co u1 ali dua )i%otenzija sa smanjenjem %er2uzionog oronarnog %ritis a moe dati subendo ardnu is)emiju i ne rozu i naruCavanje ontar tilne 2un cijeto daje dalje smanjenje "I i %rogresiju %ogorCanja )emodinami e 4-P=67G7B07 8A?767 ,8@54 1.@5R(78D=07 ,8@3 /najeCe je %osledica obimne ne roze %osle acc in2ar ta mio arda /sa %rogresijom ne roze dolazi do %ogorCanja )emodinami e1 a ada ne roza za)vati ritini) !+N mase ?@1 is%oljava se sH Co a /oCteenje antra tilne s%osobnosti ?@ i smanjenje njene distenzibilnosti u dijastoli%oveanje Pa %unjenja ?@ u dijastoli /taj %oveani Pa se %renosi i na %lune vene i a%ilare %oveanje %lunog a%ilarnog %ritis a %re o 1'mm.g :uz smanjenje "I< /zbog smanjenja "I dolazi i do )i%otenzije :sistolni Pa manji '+mm.g< /oligurija1 bleda/)ladno %reznojena oa i mentalna on2uzija 2.(7-TR7AKT7I07 ,8@3 /%osledica je neade vatne %reras%odele rvi1 oja dovodi do nedovoljnog %riliva u srce i malog "I srca /re2leRno smanjenje tonusa zida vena :srednji) i veli i) vena1 u ljuuju7 i v.cavu< dovodi %o %oveanja vens og rezervoara i a umulacije rvi1 uz smanjenje e2e tivnog cir uliCueg volumena i smanjenja %riliva u srce /najeCe je distributivni Co %osledica D/ se%se> %od uticajem ba terijs i) endotoRinavazodilatacija arteriola i smanjenje sistems e vas ularne rezistencije /zbog utane arterijs e vazodilatacije oa moe biti to%la1 crvena i suva / asnije1 ada doEe do %o%uCatanja om%enzatorni) me)anozama1 do7 e i do se vestracije i transudacije tenosti1 sa ti%inim znacima Co a :bledilo1 )ladno %reznojena oa i )i%otermija1 on2uzija i oligurija< 3.505G7?5@T7B@7 ,8@3 /%osledica je rea cije 5g/5t1 oja dovodi do oslobaEanja vazoa tivni) su%stanci iz mastocita i bazo2ila /brzo dolazi do vazo onstri cije i %oveane %ermeabilnosti a%ilara1 sa izraenom transudacijom i eRtravazacijom %lazme i %ojavom )i%ovolemije /%ored smanjenja intravas ularnog volumena1 do %ada "I i KI1 dovodi i dilatacija veli i) vena :ta o da ana2ila ti i Co %redstavlja ombinaciju distributivnog i )i%ovolemijs og Co a< /@I- %oremeaju u ana2ilaRi %ret)odi tea res%iratorni %oremeaj sa bro)ogenom onstri cijom i edemom sluzo oe disajni) %uteva1 a esto je %ridruen i utani %oremeaj u vidu urti arije 4?=B=0F= ,8@54 1.PR7"5R05 T=R5P7F5Musmerena na uzro Co a /trns2uzija rviMu )i%ovolemijs om Co u /agresivno 5AMse%ti i Co /2ibrinoliticiM ardiogeni Co u acc in2ar tu mio arda 2.-=@K0(5R05 T=R5P7F5M ore cija %oremeaja )emodinami e1 %o%ravljanje res%iratorne 2un cije /ove mere moraju se odma) za%oeti1 a %re nego Cto identi2i ujemo Co
15

/2orsirana nado nada intravas ularnog volumena brzom iv in2uzijom /u zavisnosti od vrste de2icita1 daju se trans2uzje rvi1 %lazma eR%anderi : oloidni rastvori<1 gli oza1 2izioloC i rastvor : ristaloidni rastvori< /davanje vazdilatatora MCo u acc in2ar tu mio arda /oRigenotera%ija :cilj je da %arcijalni Pa 82 bude iznad #+mg.g1 ali treba izbegavati %rodueno davanje 82 sa oncentracijama %re o #+N1 zbog toRinog dejstva oncentrovanog 82 na %luni %aren)im1 %oveanja %ermeabolnosti a%ilara i %ojaane transudacije tenosti< 4@8"P=095T8R05 G595 .7P8I8?="7F=3 Dehidrata cija Hipovolem ija MV TA

Simpatikus (kateholam ini)

ADH
Aldosteron venokonstri kcija pri liv u srce

Reapsorpcija vode I Na
MVT

hipotalamus hipofiza

rad srca centraliza cija krvotoka na srce % mozak

periferna vazokonstrikc ija

!"TA

ACTH korti zol

#$ reninan iotenzin

glikemija

oli urija

tehikardija

16