1

Redaktor Daut Demaku Lektor Valdet Berisha Recensent Dr. Xhevat Hasani

Sabir Krasniqi

HIPNOZA
SHKENC APO FIKSION

Aadorf 1998

N VEND T PARATHNIES
E lexoja, kt fund dimri, dorshkrimin e Sabir Krasniqit Hipnoza - shkenc apo fiksion - me dashuri. Por, kurrsesi, nuk arrija t prqndrohem pr nj lexim t themelt. Mendja m ndahej dhe m shum mirrej me flakn e dhmbjeve q po i prjeton zemra e zemrs shqiptare. E ndjeja se nuk jam duke e kryer mir detyrn dhe, natyrisht, nuk e prmbushja plotsisht besimin e autorit. Disa her i thosha vetes se njri prej shkrimtarve t dalluar palestinez ka thn: dshira e armikut tim sht q un t heq dor nga puna. Por, megjithat, njeriu sht njeri dhe, mendja dhe shpirti im gjenden n kthetrat e nj dhembje t thell. Nuk dua t besoj se krijimtaria sht harrim, ikje nga realiteti dhe nga mendimi pr vdekjen. Dua t besoj se krijimtaria sht ndrtim i jets, luft pr ndrtimin fisnikrues t jets. Dhe kjo luft, kjo prpjekje, zhvillohet kudo q ka jet njerzore. Por, t kthehem te teksti. Duke lexuar kt libr t mrekullueshm pr t cilin lexuesi do t bindet vet sa sht i realizuar, gjithprfshirs dhe i sistemuar n nivel t lart shkencor, duke menduar edhe pr autorin, Sabir Krasniqi, q dy vite m par sht prezentuar para lexuesve me tekstin orgjinal (mbase t parin n gjuhn shqipe) Parapsikologjia..., vetvetiu imponohen disa pyetje: prej nga po vjen kjo rrjedh e kristalt e ktij lumi krijues, q po sjell fresk e bukuri n botimet e ksaj natyre? Ku po gjendet gjith ky vullnet, energji e dashuri pr t realizuar botime t ktilla - n kto kushte? Ma merr mendja se prgjigja mund t gjendet n Prizren, n kryeqytetin shpirtror t t gjith shqiptarve. Duket se pikrisht n kt qytet sht sublimuar e sedimentuar n gjene (si do t thoshte Pek Skoti) dshira e mijra brezave t popullit ton pr nj deprtim m t thell n shpirtin dhe mendjen e njeriut. Pse po them kshtu? Pr arsye se n kt qytet, pr her t par n Kosov, lindn publikimet (qoft si revista apo si libra t veant) plotsisht t profilizuara e me synim t qart: kultivimi i literaturs inspirative, qartsimi i ligjeve t mendjes dhe deprtim n sferat m t thella t shpirtit t njeriut. Para shum vitesh, nj dor ngjullore, dora e mistikut t par n kto troje, Salih Bashs, e thirri, e ofroi dhe e orientoi grupin e t rinjve t Prizrenit, q t niset rrugs s vshtir q shpie kah pjekuria
4

emocionale dhe kah rrita shpirtrore. Kjo dor q rrezatonte dashuri e dituri nuk mbeti e vetmuar. Shum shpejt u krijua nj klim, q tash ka nisur ti nxjerr n siprfaqe frutat e nj pune t madhe. Prandaj, autori i Hipnozs..., Sabir Krasniqi, me plot t drejt mund ta prdor thnien e njohur t I. Njutnit: N rast se un kam par m larg se t tjert, kjo ka ardhur sepse kam qndruar mbi supet e gjigantve. N kt kuptim, Sabir Krasniqi, nuk del autor i ri, nj q ka pik prej qiellit dhe tani prezentohet me libr kaq t realizuar e kaq serioz. Biografia e Sabir Krasniqit i ka rrnjt e shtrira n bukurin, dashurin, vullnetin, vendosmrin dhe prcaktimin q e ujiti klima e krijuar n Prizren. A ssht, prandaj, hynjor roli i individit q synon ta zhduk terrin e mendjes, at terrin e nj nate pa hn e pa yje? Hipnoza... pr mua sht m shum se nj libr me vler. Xh. Marfi thot: Mund t manipulohet edhe me nj popull t tr q nuk i njeh ligjet e mendjes. Ndrkaq, Humbaleti thot: Do t vij koha kur smundja do t jet marrzi, sepse t gjitha smundjet bazn e kan n mendimin negativ. E, n kt libr, n mnyr m kopmlete dhe m t thell, n mnyr m t plot t thn deri m tash n gjuhn shqipe, flitet gjr e gjat pr FUQIN E MENDIMIT. N t dy dimensionet: pozitiv dhe negativ. Le t ndalet lexuesi (po e porosis me nnvizim) n kaptinn pr sugjestionet dhe le ti lexoj kto pjes jo si kaptina t librit, por si prvoj jetsore, dhe vetm ather do t bindet se ka n dor nj pasuri t rrall. N vlersimet e mia nuk kam asfar droje se mund t bie n subjektivizm t tepruar, sepse gjakimi im ka qen dhe mbetet: rezultatet e dijes t ken prdorim praktik n jet! Pr kt gjakim ka folur edhe plaku i mendimit gjerman, Gete, kur tha: Mendja e fuqishme q ndjek qllime praktike sht mendja m e mir n bot. N kt plan, autori, plotsisht e ka arritur qllimin, pikrisht duke jetsuar n trsi at thnien e mrekullueshme: krijuesit jan si ret: thithin ujin e njelmt, q t lshojn shiun e mbl. E dua kt literatur, i dua njerzit q mirren me kt literatur dhe i dua (shum i dua) lexuesit q e lexojn dhe q e prdorin n jet dijen e ksaj literature. Mars prill 1998 Daut Demaku

Libri me titull Hipnoza - shkenc apo fikson m sht dhn nga autori pr vlersim. Pr t qen korrekt me vetn dhe lexuesin, personalisht nuk do t duhej q t vlersoja libra nga lmit me t cilat nuk jam marr e nuk mirrem edhe sot aktivisht, prkatsisht vlersimin e ktij libri do t duhej ta bnte nj psikolog i cili merret me hipnoz. Por, duke pasur parasysh mosmundsin dhe vshtirsit pr komunikim me Kosovn, pr shkak t luftimeve q po zhvillohen atje pr liri e pavarsi, duke qen mjek i cili n ndrkoh edhe ka ndjekur ndonj kurs nga lmi i psikologjis, si dhe duke dashur q ta ndihmoj dhe inkurajoj autorin i cili pr dallim nga mijra intelektual tjer shqiptar t egziluar, po mundohet ti kontribuoj shkencs psikologjike shqiptare, vendosa q t vlersoj librin n fjal. Mendoj se ky libr n mas t madhe e plotson qllimin e autorit dhe paraqet edhe nj kontribut n lmin e shkencave t psikologjis n hapsirn shqipfolse n etni dhe diaspor. Shikuar m gjr, libri i ktill, ndonse i dyti me kt tematik, paraqet edhe nj kontribut t prgjithshm drejt plotsimit t vakumit kulturor-shkencor q shqiptart n saje t fatit t tyre historik trashguan nga e kaluara e largt dhe afrt. Libri i ofron lexuesit t mirfillt njohuri themelore mbi hipnozn dhe do t duhej q tia plotsonte atij fondin e dijeve dhe t kulturs n prgjithsi. Sado q personalisht disa gjra rreth hipnozs do ti shiqoja me nj doz t vogl skeptike, mbase edhe pr shkak t njohurive t pakta q posedoj pr t, mendoj se ky libr, lexuesit do ti zgjoj fantazin dhe kurreshtjen si dhe do t ndikoj q ai t interesohet edhe m shum rreth aftsive t pakufishme q posedon truri i njeriut, pr t cilin edhe shkencat fundamentale eksperimentalisht e n laboratore shkencore m moderne q ka bota, kan verifikuar se prkundr mundsive q ai ka, shfrytzohet fare pak ose edhe keqprdoret. Duke prfunduar vlersimin tim pr librin, shpresoj se jo vetm autorit, por poashtu edhe atyre q n t ardhmn n kushte fare normale e institucionale do t mirren me hipnoz, ky libr s paku do tiu shrbej si nj udhrrfyes pr t br hapa t tjer m t prparuar n kt lm. Maj - qershor 1998 Dr. Xhevat Hasani

HISTORIA E HIPNOZS

HIPNOZA NDR SHEKUJ

T gjitha lmit t definuara shkencore (empirike), burimin e kan n paragjykimet, bestytnit etj, me nj fjal, n magjit e ndryshme. Hipnoza n kt rrafsh, edhe pse e pranuar shkencrisht, edhe sot e ksaj dite nuk sht liruar plotsisht nga sharlatanizmat, absurditetet dhe keqkuptimet. Fenomenet e hipnozs, padyshim jan t njohura pr njerzimin q nga koht m t lashta, pasi pr to ekzistojn t dhna historike dhe zakonisht jan shfrytzuar pr nevoja fetare e mjeksore. Shnimet e ruajtura nga popujt e lasht q jetonin rreth lumenjve Efurat dhe Tigr, tregojn se populli m i vjetr, i njohur pr kultur n bot - Sumert, qysh 4000 vjet p.e.r. e kan njohur hipnozn dhe jan shrbyer me t. Gjithashtu sht i njohur edhe miti pr Eskulapin, i cili te smurit i shronte n at mnyr, q s bashku me barrat popullore, u pshpriste n vesh fjal sekrete magjike. N Indi, Asiri dhe n vendet e tjera t Lindjs s Largt, hipnoza prdorej kryesisht pr t rritur rolin e fes n masat e gjra t popullit. Si klerik pranohej vetm ai q zotronte n mnyr t mjaftueshme hipnozn. Gjat ceremonive fetare, predikuesit e fes duke folur kryenin veprime t uditshme me an t duarve; brtisnin kur i lexonin librat e shenjt dhe n kt mnyr arrinin ti sugjestiononin dgjuesit, apo edhe ta hipnotizonin ndonjrin prej tyre, i cili pastaj kthehej n nj kukull q u nnshtrohej verbrisht urdhrave t klerikut. T tjert mund t humbisnin zrin, tu paralizoheshin kmbt etj. Ngjarjet e tilla, natyrisht, i magjepsnin t gjith t pranishmit, e sidomos ata q hipnotizoheshin. N kt mnyr prhapej dhe forcohej
7

bindja n masat e gjra t popullit, se klerikt ishin t pajisur me forca t mbinatyrshme. Nj besim tipik mbizotron edhe sot n mesin e besimtarve Sufit. N Egjiptin e Vjetr, gjithashtu sht prdorur hipnoza si metod terapeutike. N papirusin e vjetr, 3000 vjet p.e.r., i ashtuquajturi Papirusi i Ebersonit, jan prshkruar metoda me t cilat jan shruar njerzit, e q sjan gj tjetr, pos metoda t hipnozs. Klerikt egjiptas njherit ishin edhe si mjek popullor. Pr hiponotizimin e t smurve ata prdornin nj pllak t shndritshme metalike, q ia vinin t smurit para syve, pr tia lodhur syt (kjo metod e fiksimit prdoret edhe sot), si dhe metodn e t prshkuarit me duar npr trupin e t smurit, t prcjell me fjal t posame magjike. Kshtu sht e njohur thnia, q figuron n nj dokument t vjetr egjiptas: ...vendosi n t pllmbt e duarve q tia qetsosh dhembjet dhe thuaj se do t shrohet. Asokohe kan ekzistuar edhe faltore, ku t smurit kan kaluar natn duke ju lutur Zotit q ti shroj. M e njohura ka qen faltorja e Serapsit n Kanape dhe faltorja e Izdinit. Hipnozn e kan njohur edhe grekt e vjetr si gjum i faltors. Ata, t cilt shkonin pr tu shruar (pr t fjetur) n faltore, duhet t prgatiteshin nprmjet dietave dhe ritualeve t ndryshme, pr tu arritur gjumi hipnotik - Ather klerikt (deri sa ata flinin) u afroheshin dhe u pshprisnin atyre sugjestionet e caktuara, e q ata, nn ndikimin e atmosfers s faltors dhe besimit n t, t aktivizonin forcn e tyre shruese. Para se t binin pr t fjetur, t smurt kshilloheshin, se duhet tu prmbahen dhe ti kryejn t gjitha veprimet q Zoti do tua thot gjat gjumit. T nesrmn, kur ata zgjoheshin, klerikt ua interpretonin ndrrat dhe i kshillonin edhe njher seriozisht se duhet ti prmbahen vullnetit t Zotit, n qoft se dshironin t shroheshin. Pasi n at koh, sikurse edhe sot, disa njerz nuk i nnshtrohen sugjestionit hipnotik, n shum faltore, arritja e gjndjes hipnotike bhej nprmjet bimve t caktuara narkotike. Ndikimi i nj individi mbi tjetrin dhe vnia n gjum pr qllime mjekuese, njihej edhe nga populli i vjetr romak. Shkrimtart romak, Marciali, Apuleu dhe Plauti, njihnin metoda pr ti vn n gjum njerzit, veanrisht metodn e prekjs s trupit me duar, e shoqruar kjo edhe me lutje e fjal magjike.
8

Metoda e hipnozs n form t gjumit t faltors u praktikua deri kah mesi i shekullit t gjasht. M pas kt metod, gjithnj e m shum, filluan ta prdorin murgjit kristian, duke arritur shrime t uditshme me an t lutjeve, ujit t bekuar, prekjes me an t duarve e metodave tjera. Me kto rituale u morn edhe mbretrit, si dhe vet Papa. N Dhiatn e Re mund t lexojm: Do ti vendos duart n t smurit dhe ata do t ndihen m mir... Hipnoza, posarisht u praktikua n Indi. Jogistt indian, me qllme t posame religjioze, kan provokuar n vetvete gjendje t njjt si t gjumit. At gjendje e kan arritur duke e vshtruar nj objekt me shikim t fiksuar, deri sa u lotonin syt. Ata, n fakt, provokonin gjendje autohipnotike, dhe pastaj me forcn habitse t vullnetit t tyre, demonstronin fenomene t ndryshme, q edhe sot e ksaj dite jan t pashpjegueshme. N mesjet, shfaqjet e ndryshme t hipnozs filluan t shpjegohen n myr mistike, metafizike e fetare, si futje e djallit n trupin e njeriut, dhe nn kt pretekst fillon edhe gjuetia e shtrigave. Klerikt kudo gjurmonin t djallzuarit (t pushtuarit nga djalli); mkatart q ia kishin shitur shpirtin djallit. T dyshimtt torturoheshin n mnyra t ndryshme, q t pohonin bashkimin me frymn e keqe. Pr ta vrtetuar bashkpunimin me djallin, t dyshimtt (sidomos grat), hidheshin n uj (lum) me kmb dhe duar t lidhura. N qoft se ata fundoseshin ather ishin t pastr, e n qoft se rrinin mbi siprfaqe, vrtetohej nj bashkpunim i till dhe pastaj pasonin ndshkimet duke i djegur pr s gjalli, n mnyr q bashk me trupin e mekatarit-s t bhej hi edhe djalli (demoni). Pavarsisht se far sht objekti i besimit tuaj, qoft i vrtet qoft i imagjinuar, do t arrini rezultat t njjt. Kta rreshta q i ka shkruar natyralisti dhe mjeku Theophrastus Bombastus nga Honhenheimi (1493-1541), i njohur me emrin humanitar Paracelsus, disa shekuj m par, na i vrteton sot psikologjia moderne. Paracelsusi ndr t part u mor me ndikimin e poleve magnetike n organizmin e njeriut. Ai vrtetoi se agjensi vendimtar i shrimeve t prgjithshme sht mjeku i brendshm, pra vet besimi.
9

NGA MAGNETISMUS HIPNOZA

ANIMALIS DERI TE

N vitin 1646, Athanasius Kircher (1606-1680), n librin e tij Eksperimentum Mirabile, tregon se si e ka hipnotizuar gjelin. Kjo ishte paraqitja e par pr t ashtuquajturn hipnoz e shtazve. Astronomi, prof. Maximilian Hell (1720-1792) bri disa kurime magnetike. Ai i punonte magnett n form t organeve t smura dhe ato i lidhte n pjest e smura t trupit. Me kt mnyr t kurimit ai arriti suksese t papritura: shronte 60 - 70% t t smurve. N fund t shekullit XVIII u bn prpjekjet e para pr ta shpjeguar natyrn e hipnozs. Nj ndr personalitetet F.A.Mesmer q i filloi krkimet n baza shkencore ishte dr. Franz Anton Mesmer (1734-1815). N moshn 32 vjeare, Mesmeri prfundon studimet e mjeksis duke mbrojtur disertacionin Ndikimi i planeteve n trupin e njeriut. Kshtu ai e formoi teorin e veant t quajtur Magnetismus animalis (magnetizm shtazor), pr shrimin e njerzve nprmjet fluidit magnetik. Ai erdhi deri te njohurit e reja, se pr paraqitjen e ksaj dukurie (hipnozs) nuk nevojitet kurrfar magnetizmi qiellor ose mineral, por sht e mjaftueshme vetm nj pjes e veprimit fluid pr magnetizimin e t smurit. Mesmeri fjaln hipnoz nuk e kishte prmendur kurr, sepse n at koh nuk njihej ky nocion, dhe pr nj periudh mjaft t gjat kjo dukuri u quajt mesmerizm. Mesmeri njihet si baba i hipnozs dhe me t fillon lindja e hipnozs moderne. Ai fluidin e vet e prcillte tek i smuri, duke e shikuar dhe duke e prekur me shuplak t dors, nga lart deri posht. Ky pasim edhe u quajt shikim i mesmerit. M von ai e ndryshoi metodn e shrimit. N nj bazen
10

me lng t magnetizuar shfaqeshin disa shufra t metalta, t cilat pacientt duhet ti kapnin me duar, n at mnyr q rryma magnetike t kalonte prej njrit te tjetri. Gjithashtu, edhe atmosfera karizmatike t ciln e skenonte vet Mesmeri, duke lshuar muzik relaksuese, duke e errsuar sallonin dhe duke lvizur vet prej njrit pacient te tjetri, i mbshtjell me nj pelerin t zez, provokonte gjendje sugjestive. Sigurisht, q ky sugjestion dhe autosugjestion i vet pacientit, si rrjedhim nga pritjet e ndera, provokonte te pacienti krizn e pritur t shrimit. Sapo nj pacient binte n at kriz, shembulli i tij provokonte krizn edhe tek t tjert. Me sukseset e veta t shrimit, ai arriti fam shum t madhe, sa q ndr pacientt e tij kishte edhe antar t oborrit mretror francez, si Maria Antoaneta etj. Mirpo, n qarqet mjeksore ai u b i padshiruar, kshtu q u formua nj komision pr ti vrtetuar kto dukuri, i prbr nga antar t Akademis Franceze: Gullotini, Joirei dhe Sollina D Arcetasi dhe antar t tjer t Akademis s Shkencave: De Baryt, Franklini etj. Ky komision e hodhi posht teorin e magnetizimt fluid si jo shkencor dhe e ndaloi prdorimin e mtejm duke e vlersuar at si metod mashtruese. Edhe pse Mesmeri filloi nga parashikimet e gabuara, megjithat, dha nismn q n fushn ndrkombtare t dijes t shqyrtohet hipnoza. Me at edhe u b avangardist i psikologjis moderne. Mesmeri, prndryshe ishte edhe njri ndr personalitetet m me kultur n kohn e vet, i njohur jo vetm n Vjen e Paris, por edhe n mbar Evropen. Ishte adhurues dhe mbrojts i muziks s Mocartit, dhe kompozitori i famshm pr kt mbrojtje t artit, iu revanshua duke e prjetsuar n libretn e opers s tij Cosi fan tutte.

HIPNOZA E PAR
Mesmerizmi u ndalua, por adhurues t shumt t tij nuk pushuan s eksperimentuari. Sipas literaturs, hipnozn e par arriti rastsisht ta provokoj nj nxns i Mesmerit - Markiz Pijsiger, t ciln e quajti somnabulizm artificial. Pijsigeri, duke u munduar ta shroj nj djalosh (Viktorin ), vren se djaloshi, n vend se t reagoj n prekjet e tij, thjesht, flinte n nj gjum plotsisht tjetr nga gjumi normal. Dhe,
11

ja udia! Kur e urdhroi q t zgjohet, djaloshi u zgjua dhe bri disa hapa me sy t mbyllur. Dhe, kshtu, me sy t mbyllur, djaloshi sillej si njeri i dgjueshm, duke i zbatuar ato q e urdhronte Markizi. Pasi zgjohet, atij nuk i kujtohej asgj nga prjetimet gjat kohs s ktij gjumi t uditshm. Pra, ishte kjo n t vrtet hipnoza e par, t ciln nj njeri e aplikoi n tjetrin, dhe nga athr fillojn krkimet intensive t ksaj paraqitjeje dhe mesmerizmi ose somnabulizmi artificial fillon t praktikohet n mbar botn. Pastaj paraqiten teori t ndryshme duke e emrtuar me nocione t ndryshme si: biomagnetizm, zoomagnetizm etj. Nxitje t mtejme shkencs mbi sugjestionin hipnotik i dha portugezi Faria (1755-1819), me prejardhje nga kolonia portugeze Goa, por i shprngulur n Paris n vitet e fundit t jets. Ai n Indi i kishte studiuar paraqitjet hipnotike dhe kishte prfunduar, se pr provokimin e gjumit hipnotik, hipnotozuesit nuk i nevojitet kurrfar fluidi, si besonte Mesmeri, por gjumin hipnotik e provokon vet sugjestioni. N vitin e fundit t jets (1819), ai demonstroi n Paris ekzibicione publike para m se 5000 njerzve, duke konstatuar se secili njeri mundet, me an t dshirs dhe fantazis s tij, t ndikoj n njeriun tjetr, ose edhe n masn publike, nse ata jan t gatshm t bashkpunojn. Paraqitjet e tij publike si dhe vepra e tij De la sause du somneil lucide en etude sur la natur de Phomme (Mbi motivet e ndrrave t zgjuara n kornizat e studimeve t natyrs njerzore), e publikuar po ashtu n vitin e fundit t jets s tij, bn senzacion t madh n opinion. N at vepr hipnotizuesin e quan concentrateur, t hipnotizuarin concentre ndrsa gjumin hipnotik concentration ose sommeil lucide. Disa vite m von, mjeku i syve James Braid (1795-1841) nga Anglia u mundua q n mnyr shkencore ta shpjegoj fenomenin e hipnozs. Duke i vrojtuar veprimet e magnetizuesit zvicerian Lafontein dhe duke i par ato paraqitje si t pabesushme, fillon edhe vet t mirret me to. Ai pr seancat e veta shfrytzonte gruan, nj shok dhe shrbtoren. U befasua kur arriti ti vr t gjith n gjum hipnotik
12

duke ua mbajtur para syve nj kops q shklqente. Nga prvoja si kirurg i syve e dinte se fiksimi i gjat i ndonj objekti q shklqen, provokon lodhjen e syve dhe pacientin e v n te gjum. At gjum ai e quajti HIPNOZ, dhe me kt emr ai i zvendsoi nocionet e mparshme. Ai n librin e tij Neurohypnology or the rationale of nervous slepp considered in relation with animal magnetism (Neurohipnologjia, ose principi nervor racional i gjumit, n raport me magnetizmin shtazor), denigron teorin e fluidit magnetik dhe i pari filloi ta praktikoj hipnozn n intervenimet kirurgjike, si dhe n sfera tjera mjeksore: tek epilepsia, dhembjet e koks, neurozat etj. Merita e tij m e madhe qndron n at, se ai i pari e sqaron se hipnoza sht gjendje e posame e sistemit nervor, pran s cils njeriu posarisht i nnshtrohet sugjestionit.

KOHA E EKSPLIKIMEVE
N fund t viteve t 70-ta t shekullit XIX, u formuan dy kuptime themelore pr esencn e hipnozs. Protagonistt e Shkolls s Parisit e lidhn hipnozn me patologjin. Ata konsideronin se hipnoza sht nj gjendje abnormale. Nj ndr udhheqsit kryesor t ksaj shkolle ishte Jean Martin Charcot (1825-1894), mjek n spitalin e Parisit La Salpetriere dhe profesor i anatomis patologjike. Si neurolog gzonte reputacion ndrkombtar dhe studimet e tij pr smundjet nervore ishin epokale. Charcot erdhi n prfundim se hipnoza sht vetm nj provokim artificial i histeris. Ai ishte edhe nj kundrshtar i madh i drejtimit tjetr t quajtur Shkolla e Nancys. Derisa Shkolla e Parisit e drejtuar nga dr. Charcot eksperimentet i bnte me njerz t smur psikik, Shkolla e Nancys eksperimentonte me njerz normal. Kt shkoll e udhheqnin dr. A.A.Liebeault dhe prof. Hypolyke Bernheim. Ndr nxnsit e shumt t ksaj shkolle ishin edhe Freudi (Frojdi), Foreli, Caue etj.
13

Sipas Liebeaultit dhe Bernheimit, hipnoza redukohet n sugjestion t pastr. Njeriu sht, me gjas, i gatshm q t bjer nn sugjestionin e rrethit, dhe si i till paraqet objekt t volitshm pr hipnoz. Ai i cili nuk dshiron t hipnotizohet, nuk mund t shrbej kurr si medium. Kta dy mjek q i kan shruar mbi 12.000 pacient, dhe q njihen edhe si novator t psikologjis moderne, konsiderojn se hipnoza sht funksion i sjelljeve normale, duke e kundrshtuar kshtu tezn e neurologut Charcot, i cili konsideronte se hipnoza sht form e histeris dhe pr kt shkak edhe e rrezikshme. Shkolla e Nancys, padyshim, i dha interpretim racional ksaj dukurie. Por as ajo nuk e sqaroi Sigmund Freud hipnozn plotsisht, duke u mbshtetur vetm n sugjestione dhe asgj m tepr. N t njjtn koh, Sigmund Freudi (1856-1939), s pari me Breuerin e pastaj n Paris me Charcotin, provoi ta shfrytzoj hipnozn pr qllim shrimi tek t smurt neurotik. Por, duke e par se t gjith njerzit nuk mund t hipnotizoheshin, heq dor nga kjo metod. Ndryshe nga teorit tjera, idet e Freudit jan filtruar prmes qarqeve akademike dhe profesionale, edhe pse me nj ndrprerje, ato u zhvilluan dhe u aplikuan deri n ditt e sotme. Sipas teoris s Freudit, prvojat tona t fmijris s hershme, e sidomos ato me karakter seksual, kan ndikim t vazhdueshm mbi ne dhe jan n t shumtn e rasteve baz e problemeve tona emocionale, si t rritur. Ai mendonte se shum nga kto harrohen ose regjistrohen prbrenda (n ndrdije) dhe, pr kt arsye, ne nuk i dim shkaqet e vrteta t problemeve ose smundjeve, sepse kto shkaqe jan t regjistruara n shtresn e pavetdijshme. Kshtu q ai, nprmjet gjendjes hipnotike, mundohej ti zbulonte shkaktart e pasojave negative n psikn e t smurit dhe ti eliminonte ato. Ai e regresonte pacientin n kohn e fmijris dhe krkonte shkakun q, sipas tij, gjithmon ishte i lidhur me motive seksuale, kshtu q edhe raportin mes hipnotizuesit dhe pacientit e konsideronte si raport me motive erotike. Freudi, pasi konstaton se do pacient nuk mund t hipnotizohej, hoqi dor nga terapia me hipnoz, por teorit e tij psikoanalitike prdoren
14

edhe sot e ksaj dite si terapi mjaft t suksesshme n shrimin e shum smundjeve shpirtrore. Nj ndr nxnsit e Shkolls s Nancys ishte edhe Emil Caue (1857-1926), farmacist i njohur, i cili i dha hov zhvillimit t autosugjestionit. Ai thot se hipnoza n fakt sht gjithnj edhe autohipnoz. Hipnotizuesi provokon te mediumi pak a shum vetm prfytyrimin e ndikimit t dshiruar, i cila pastaj realizohet me ndihmn e autohipnozs. E formuloi thnien: Veprimin ton nuk e nxit vullneti, por aftsia e ekspozimit. Nga kjo erdhi n konkludim se, secili mund ta hipnotizoj veten, dhe kshtu filloi tu sqaroj pacientve t vet se nprmjet autosugjestionit mund ti shrojn smundjet e tyre. Msohuni q vet ta shroni vetvetn, at mund ta bni. Un personalisht nuk e kam shruar asknd, mundsia e shrimit gjendet n ju, vetm duhet ta thrrisni dhe ta aktivizoni. Edhe shkenctari rus I.P.Pavlov (1849-1936) dhe ithtart e tij, hipnozn e interpretuan si gjum parcial, pra gjendje mes asaj t fjetur dhe asaj t zgjuar. N koren e trurit t madh mbeten stacionet e zgjuara t cilat mundsojn kontaktin mes pacientit dhe hipnotizuesit. Baz themelore e ksaj teorie ishte eksperimenti i br me nj qen. Kafsha e msuar q t zgjohet n zrin e ziles pr ta marr ushqimin, nuk reagonte n zhurmat tjera, pavarsisht se a ishin m t forta apo m t lehta. Nga kjo, ai nxorri hipotezn se stacionet e caktuara pr gjum kan ndikuar n koren e trurit t qenit. Pas nj varg provash, Pavlovi i shpjegon kshtu idet e veta: do ngacmim i zgjuar ose ngacmim i cili prsritet n mnyr sistematike, dhe nprmjet kanaleve nervore arrin pikn e caktuar n koren e trurit, bie, hert ose von, deri te fjetja e detyruar, pastaj gjumi, prkatsisht hipnoza. Edhe pse Pavlovi me eksperimentin e vet t quajtur Refleksi i kushtzuar i dha shum shkencs s fiziologjis, dhe pr kt u shprblye me mimin Nobel pr mjeksi, eksperimentet e tij u hapn rrug keqprdorimeve nga m t ndryshmet, pr t cilat do t bjm fjal m von. Zhvillim t mtejm hipnozs i dha edhe dermatologu Johannes Heinrich Schultz (1884-1970) i cili e zhvilloi nj metod speciale terapeutike t quajtur Treningu autogjen. Fjala autogjen ka prejardhje nga greqishta e vjetr dhe do t thot: ai q vet prodhon. Qllimi i atij treningu sht relaksimi me ndihmn e koncentrimit dhe
15

ndikimi n vetvete. N vitin 1932 ai botoi librin me t njjtin titull Treningu autogjen - relaksim me an t koncentrimit, i cila provokoi interesim t madh n opinion. Vet Schultzi shpresonte se, nj dit, kjo metod do t futet edhe n edukimin e fmijve dhe rinis. Prof. Schultzi i prcaktoi t gjitha rregullat themelore: 1. Ushtrimin e peshs (relaksimin e muskujve) 2. Ushtrimin e nxehtesis (provokimin e nxehtsis n gjith trupin) 3. Ushtrimin e zemrs (qetsimin e zemrs) 4. Ushtrimin e frymmarrjes (qetsimin e frymmarrjes) 5. Ushtrimin e barkut (rregullimin e organeve t stomakut) 6. Ushtrimin e koks (balli i ftoht) Gjithashtu, n mnyr t sakt jan t prcaktuara edhe pozicionet n t cilat duhet t zhvillohet treningu autogjen. 1. Pozicioni shtrir 2. Pozicionin, t cilin trupi e merr gjat mbshtetjs n karrig 3. N t ashtuquajturin pozicion i kalorsit Metoda e treningut autogjen, deri te e cila Schultzi erdhi nprmjet hipnozs, prdoret si terapi e suksesshme edhe n ditt e sotme dhe, n shum shtete, shpenzimet i mbulojn sigurimet shndetsore.

KOHA MODERNE
Hipnoza mori hov m 1933 pas botimit t librit Hipnoza dhe sugjestioni nga autori Klark Hol. Ather filluan, posarisht n Angli dhe Amerik, krkime t shumta eksperimentale dhe klinike, t cilat u munduan q, m n fund, ta sqarojn fenomenin e hipnozs dhe t tregojn rndsin e saj. Kshtu, n vitin 1936 fillon edhe nj epok e re e hipnozs, e quajtur nga Horsley epoka e narkoanalizs. Edhe pse kjo mnyr e t hipnotizuarit njihej nga lashtsia, tani zuri vend t rndsishm n mjeksi dhe qarqet e tjera shtetrore si n polici, ushtri etj. Hipnoza me an t barbiturateve u prdor gjat kohs s lufts nga amerikant. Psikiatrit amerikan, sidomos Babinski dhe Vensani, duke punuar me ushtar t smur neurotik nprmjet hipnozs, dhe duke e par se t gjith t smurt nuk mund t futeshin n at gjendje me
16

rrug normale, e praktikuan n mnyr sistematike metoden e narkoanalizs. N Franc, ithtar t ksaj metode n vitin 1945 ishin: Site, Kasa, Deley e t tjer, t cilt njherit i kan edhe meritat e posame pr futjen e saj n mjeksin legale, si mnyr e diagnostikimin pas josukseseve t mnyrave t zakonshme. Me prdorimin e suksesshm t narkoanalizs n mjeksin legale pr hipnotizim, n rrethet e ekspertve gjyqsor u shtua interesimi pr hipnozn dhe filloi aplikimi i saj si mjet shum efikas pr zbulimin e s vrtets dhe u quajt serumi i s vrtets. Kshtu, n vitin 1959, n SHBA, me dekret t posam ligjor, u pranua dhe u lejua prdorimi i t dhnave t nxjerra me an t hipnozs. E njjta gj pasoi edhe n shum shtete tjera si Franc, Brazil, Indi etj. Mirpo, edhe pse kjo metod n njrn an pati efekt shum pozitiv pr zbulimin e shum rasteve kriminale, q ishin enigm pr policin, n ann tjetr, n at koh, n shum shtete diktatoroale, filloi t keqprdorej funksioni i saj, duke u br arm e fuqishme dhe shum e rrezikshme jo vetm pr individin, por edhe pr mbar shoqrin. N vitin 1955 edhe Shoqata Britanike British Medikal Association paraqiti fakte pr dobin e hipnozs n shrimin e psikoneurozave si dhe mundsin e aplikimit t saj n fushn e anesteziz (hipnoanestezion) pr lirimin nga dhembjet gjat lindjes, gjat intervenimeve kirurgjike etj. Pr kt, t gjith studentve t mjeksis dhe mjekve u rekomandohej q t njiheshin n mnyr fundamentale me hipnozn. Tri vite m pas, shoqata pr smundje mentale e Shoqris Mjeksore Amerikane vendosi q instruksionet nga hipnoza t prfshihen n t gjitha shkollat mjeksore si dhe n qendrat tjera postdiplomatike mjeksore. Hipnoza, vitet e fundit, m s shumti prdoret n psikologji dhe psikiatri pr shrimin e shum rregullimeve shpirtrore, por, gjithashtu ajo prdoret me sukses edhe n obstetrik, stomatologji etj. N Amerik hipnoza sht duke gjetur zbatim gjithnj e m t gjr n kurimin e t smurve nga kanceri, e sidomos atyre q vuajn nga
17

mortaja e shekullit- AIDS-i. Kjo ka t bj pasarisht me pacientt q n teste kan rezultuar pozitivisht, por tek t cilt ende nuk ka filluar zhvillimi i ksaj smundje n form aktive. Sot n bot qendra t ndryshme ( SHBA, Rusi, Evrop, Kin, Indi etj.) merren seriozisht me studimin e hipnozs n mnyr shkencore, duke e prdorur at n lmenj t ndryshm, gjithnj n plan m t gjr. N vendin ton (n t gjitha trojet shqiptare), mund t them lirisht se interesimi pr hipnozn n shkall institucionale ka qen nn do nivel. Edhe pse n Fjalorin e Gjuhs s Sotme Shqipe ceket se hipnoza sht deg e shkencs, n shtetin am, gjat sistemit komunist, aplikimi i saj trajtohej si sharlatanizm dhe aplikuesin e saj mund ta sillte n situata t pakndshme. Edhe n vitet e pushtetit demokratik nuk sht vrejtur ndonj prmirsim n kt drejtim. Gjithashtu, edhe n Kosov dhe n trojet tjera t banuara me shqiptar nuk sht ndrmarr ndonj hap konkret institucional. Derisa n Serbi (ish Jugosllavi) ekzistonte dhe ekziston edhe sot instituti i posam ku bhen eksperimente t ndryshme me shtaz e me njerz, te ne hipnoza injorohet mu nga ata t cilt duhet t ishin m kompetent pr t. Ndoshta ky mosinteresim sht si rrjedhoj e mungess s informacioneve prkatse e profesionale pr kt drejtim dhe faktorve tjer, por, koht e fundit, vrehet nj interesim m i shtuar pr kt lmi, jo vetm tek masa e caktuar e njerzve, por edhe tek ata t cilt duhej ta praktikonin q me koh. Sot njoh mjaft specialist mjeksor, t cilt hipnozn e prdorin si terapi ndihmse prkrah atyre t zakonshmeve. Gjithashtu, ka filluar edhe prkthimi dhe botimi i literaturs s huaj, si dhe botimi i librave nga autort tan, q sht nj tregues pozitiv se hipnoza dhe parapsikologjia n prgjithsi kan filluar t trajtohen n nivelin q e meritojn.

18

SHT HIPNOZA?
N nj anket q kam br n lidhje me hipnozn, n pyetjen: far ju bie ndr mend kur prmendet hipnoza? mora kto prgjigje: misteri, gjum, menduri, pun dreqi, mashtrim, nuk ekziston, nuk e di etj., dhe, n t vrtet, n lidhje me hipnozn gjithka mbetet paqartsi (fshehtsi), prandaj, nj definicion i plot pr hipnozn sht vshtir t jipet. Fjala hipnoz (hypnos) rrjedh nga greqishtja, dhe do t thot gjum. Vshtrimet e sotme moderne prjashtojn fardo tretmani t hipnozs si satanizm, sharlatanizm ose ndonj form tjetr t ndikimit parapsikologjik, dhe e fusin at n gjirin e shkencs. N Fjalorin e Gjuhs s Sotme Shqipe, hipnoza pranohet si deg e shkencore dhe definohet si: ...gjendje e afrt me gjumin, n t ciln mund t vihen njerzit ose kafsht e larta me an t sugjestionit pr ti mjekuar nga ndonj smundje ose pr ti br q t sillen sipas vullnetit t dikujt. Prof. arls Mater, nga Universiteti i Majamit, thot: Hipnoza sht gjendje e ndryshueshme e vetdijes, t ciln e karakterizon rritja e koncentrimit, rritja e relaksimit dhe rritja e sugjestibilitetit. Ndrsa, Shoqata e Mjekve Britanik e definon hipnozn kshtu: Hipnoza sht gjendje kaluese e kujdesit t zvogluar t pacientit, gjendje n t ciln mund t shfaqen paraqitje t ndryshme nga vetvetja ose t provokuara nga rrethi i jashtm. Edhe pse gjendja hipnotike sht prafrsisht e njjt me gjumin, sepse korja e trurit t madh gjat ndrrimeve gjendet n gjendje inhibicioni, ajo prapseprap ndryshon shum nga gjumi. Kshtu krkuesit kan konstatuar se shkalla e prhapjes s inhibicionit, si dhe shkalla e intensitetit t tij, sht shum m e vogl te gjumi hipnotik. Inhibicioni q krijohet gjat hipnozs nuk prhapet n mnyr difuze npr koren e trurit t madh, por vetm npr zonat e caktuara t kores, ashtu q, n mes zonave q jan t prfshira nga inhibicioni ekzistojn edhe zona me ngacmime normale. Me inhibicion n hipnoz m s shumti jan t qlluara zonat motorike t kores s trurit t madh.
19

Krkuesit gjithashtu kan konstatuar se, n mes t gjendjes s fjetur dhe asaj t zgjuar ekziston nj lloj gjysm vetdijeje. N at gjendje, funksionet trupore jan t zvogluara, ndrsa ato shpirtrore jan m aktive. N gjumin hipnotik, i hipnotizuari nuk e humb kontaktin me botn e jashtme, gj q ndodh gjat gjumit normal, por ato kontakte i zhvillon nprmjet hipnotizuesit dhe at me nj sugjestibilitet shum t rritur. Gjat kohs s gjumit normal, ritmi i rrymave aksionale n koren e trurit t madh ndryshohet shpejt, alfa-valt humbin plotsisht, ndrsa te gjumi hipnotik ndryshohet ngadal dhe alfa-valt nuk humbin plotsisht. N gjumin normal mediumi nuk e pranon prshtypjen e jashtme, ndrsa gjat gjumit hipnotik, dgjon edhe pshprimat m t vogla. N gjumin normal, aktivitetet mentale jan t spostuara, ndrsa gjat gjumit hipnotik ato jan t gjallruara etj. N qarqet mjeksore sot jan t pranishme dy rryma. Njra rrym e konsideron hipnozn si kontinuitet t gjendjs normale t vetdijes, derisa rryma tjetr si gjendje e ndryshueshme e vetdijes. Rryma e par quhet shkalla e imitimit t rolit, ndrsa e dyta shkalla e disocimit.

NDIKIMI I HIPNOZS
Teori t plot pr hipnozn, n kuptimin e definicionit t plotfuqishm, edhe sot e ksaj dite nuk ka. Por, pavarsisht nga kjo, ndikimi i thell i hipnozs n gjith organizmin sht i pamohueshm, si dhe zbatimi i saj n qarqet e ndryshme mjeksore sht gjithnj n rritje. N gjendje hipnotike mund t shpejtohen apo edhe t ngadalsohen: pulsi, frymmarrja; gjithashtu, mund t ndikohet edhe n ndryshimin e materies: djersitje, urinim, kollitje, vjellje, hiperestezi, hipestezi, kriptomenzi, amnezi etj. Pr kt hipnoza edhe prdoret me sukses pr shrimin e shum smundjeve organike, t cilat jan t lidhura me probleme psikike (smundjet psikofiziologjike) si jan: t
20

thatit t zorr, n lukth, shprehit negative prgjithsisht, urinimi i pakontrolluar etj. N obstetrik hipnoza ndihmon n lindje pa dhmbje; n stomatologji dhe kirurgji, pr largimin e friks nga intervenimet (n shum raste edhe si anestezi) etj. Gjithashtu, hipnoza me shum sukses prdoret edhe n shrimin e alkoolizmit, duhanit, narkomanis etj. Kjo nuk do t thot se hipnoza sht ila q i shron t gjitha smundjet, por, n kombinim me metodat tjera terapeutike, ndihmon shum n shrimin e t smurit. Gjat gjendjes hipnotike, mediumit mund ti sugjerohen edhe sugjestione t rrejshme pr seciln shqis ve e ve, qoft n planin pozitiv apo n at negativ. Mediumi mund t ndiej, dgjoj ose t shoh gjithka q i sugjerohet (edhe nse ato jan jasht realitetit), si dhe t mos i ndiej, dgjoj ose shoh ato q objektivisht ekzistojn. Pastaj, mund t provokohen gjendje t ndryshme shpirtrore si: gzimi, hidhrimi, dashuria, xhelozia etj; po kshtu mund ti imponohet kryerja e cilitdo aktivitet, t cilin i hipnotizuari e ka kryer dikur ose e kryen tani, ose vetm e ka par se si t tjert e kan kryer, gj t ciln e shfrytzojn zakonisht hipnotizues profesional npr shfaqje t ndryshme publike. Prve ktyre, n gjendje t thell hipnotike, mund t krijohet edhe i ashtuquajturi regresim i kohs ose kthim n t kaluarn, n t ciln mediumi kthehet n cilndo periudh t jets s tij, sillet si n at koh dhe i kujtohen t gjitha ndodhit detajisht. Me rndsi sht gjithashtu fakti se personi i hipnotizuar gjendet plotsisht nn pushtetin e hipnotizuesit. Pasi q sugjestibiliteti n at gjendje sht mjaft i rritur, ndrsa cenzura e logjiks njkohsisht tejet e zvogluar (n minimum), personit t hipnotizuar mund ti sugjerohen jo vetm ndjshmri t ndryshme dhe mashtrime t shqisave, por edhe t kryej probleme mjaft t ndrlikuara, dhe at, jo vetm gjat gjendjes hipnotike, por edhe pas zgjimit nga ajo. Kjo gjendje quhet sugjestion posthipnotik ose posthipnoz dhe mund t veproj me vite t tra, q mundson keqprdorimin e hipnozs pr qllime t ndryshme si: vjedhje, mashtrime, dhunime e deri n vrasje. Gjithashtu, mundson keqprdorimin e hipnozs n luftra t ndryshme, pr propagand ekonomike si dhe pr qllime politike, pr gj do t bjm fjal n pjesn Keqprdorimi i hipnozs.
21

Hipnoza ndahet n disa faza (stadiume) q kalojn nga njra faz n tjetrn, e q mediumi gjat kalimit npr kto faza futet gjithnj thell e m thell n gjum hipnotik, varsisht prej sugjestibilitetit t tij dhe aftsive t hipnotizuesit, gjegjsisht terapeutit. Hipnotizuesit kto faza i ndajn n mnyra t ndryshme, por shumica e tyre i ndajn n tri grupe: gjumi i leht, i mesm dhe i rnd ose shkalla m e thell - katalepsia. Si e theksuam, hipnoza nuk sht gjendje gjumi (fiziologjik), edhe pse n t par duket kshtu, por, besohet se, ekzistojn ndryshime t caktuara n tru, t cilat n nj t ardhme jo t largt do t mund t identifikohen. Esht i njohur fakti se gjat nj intervenimi kirurgjik n tru (pacienti ishte nn anestezi hipnotike dhe duhej ti menjanohej nj tumor), kirurgu, rastsisht prek nj struktur n tru dhe pacienti papritmas zgjohet nga hipnoza. Mjeku q punonte me hipnoz e kthen prap pacientin n gjendje hipnotike. Nga kjo del, pa dyshim, se regjionet e caktuara n tru ndryshojn mekanizmat fiziologjik. Edhe pse sot mjaft njerz mendojn (edhe sipas ankets) se hipnoza sht shtje e magjis, dhe n t kan ndikim forcat mbinatyrore, shkenca bashkkohore ka br prparime t mdha n kt drejtim, duke e zhveshur at nga kto paragjykime dhe duke e trajtuar si deg t mirfillt t shkencs. Krkimet e parreshtura n zbulimin e mistereve t trurit, shpresojm se do ta sqarojn edhe fenomenin e gjumit t quajtur HIPNOZ.

22

SUGJESTIONI DHE AUTOSUGJESTIONI

NATYRA E MENDJES
Sipas fiziks, realiteti objektiv sht vetm lvizje e vazhdueshme e llojeve t ndryshme t energjis, t cilat njeriu i regjistron fal organeve shqisore dhe sistemit nervor. Kshtu q, do gj q prjetojm gjat gjith kohs, vjen deri tek ne nprmjet shqisave. Shqisat: t pamurit, t dgjuarit, t nuhaturit, t shijuarit, t prekurit si dhe shqisa e gjasht ( e padefinuar ende), jan t ndrtuara pr t kapur llojet e veanta t ngacmimeve, pr t cilat ne bhemi t vetdijshm prmes proceseve t ndijimit dhe prceptimit. Sipas psikologjis s sotme, ndijimi konsiderohet si proces pasiv, prmes s cilit ngacmimet kapen nga receptort ndijues dhe shndrrohen n impulse nervore, ndrsa prceptimi si nj proces m aktiv, n t cilin impulset nervore prcillen prmes sistemit nervor deri n tru, ku bhet organizimi dhe interpretimi i tyre. Pasi q mjedisi ku jetojm sht i mbushur me ngacmime t llojllojshme, ne, n do moment, prjetojm nj numr t madh t tyre. Meqense smund ti prgjigjemi njkohsisht, ktij numri kaq t madh t ngacmimeve t jashtme, ne i zgjedhim dhe u kushtojm vmendje vetm nj numri t kufizuar t tyre, t cilat kan ndikim m t thell n jetn ton. Kshtu q, gjat eksperiencs, ne msohemi q ti kapim vetm t dhnat q kan t bjn me qllimet tona, dhe ky frymzim dhe ndikim n psikn ton quhet sugjestion. Me t arritur ngacmimet n tru, si tham, ato organizohen dhe interpretohen. Ne e posedojm, sipas psikologjis, natyrn e dyfisht t mendjes: vetdijen (mendja e ndgjegjshme) dhe ndrdijen (mendja e pandrgjegjshme). Ktu nuk jan n pyetje dy mendje t ndryshme, por dy fusha t aktivitetit brenda mendjes. Pr ta kuptuar m mir funksionin e mendjes suaj - thot Xh. Marfi, paramendojeni at si nj kopsht. Ju jeni kopshtari q tr ditn dika
23

mbjell (mendon v.j.). At q e keni mbjellur n ndrdije, do ta korrni n trupin tuaj n marrdhnie me botn e jashtme. Me fjal t tjera: ju jeni mendimi juaj. Ndrdija mund t krahasohet me tokn ku rriten t gjitha llojet e bimve, si ato t mirat, ashtu edhe ato t dmshmet. Dikush korr fruta e dikush baroja. Secili mendim, qoft i juaji apo i imponuar, sht shkas, ndrkaq t tjerat jan vetm pasoja. Mu pr kt duhet tu kushtohet rndsi mendimeve, sugjestioneve, pavarsisht se a jan tuajat apo t huaja, sepse, kur ato i pranon vetdija, kalojn n ndrdije, pastaj si forc krijese, nga thellsit e ndrdijes udhheqin veprimet e individit. Kshtu q, tek ata individ q jan m t ndieshm emocionalisht, edhe sugjestionet m t thjeshta bjn efektin e vet, qoft pozitiv, qoft negativ. Duhet ta kemi parasysh se, pr pranimin e sugjestioneve, rolin kryesor e luan vetdija. Kt e vrtetojn edhe eksperimentet e shumta q i kan br psikologt dhe ekspertet me an t hipnozs. Pra, ndrdija i pranon si t gatshme t gjitha sugjestionet q vijn nga vetdija. Qofshin t mira apo t liga, t vrteta apo t pavrteta etj. P.sh: n qoft se hipnotizuesi (pasi q nn hipnoz sugjestioni pranohet plotsisht) i sugjeron mediumit ta pranoj identitetin e nj individi tjetr, ose t shndrrohet n fmij etj., ai pa kundrshtim do ta pranoj rolin e imponuar. Ngjashm do t ndodh p.sh. edhe n qoft se mediumit i sugjerohet se po i kruhet koka, po i dhemb dhmbi, po kollitet etj. Kta shembuj na tregojn sesa sht e fort forca e sugjestionit apo autosugjestionit t pranuar si t vrtet. Prandaj, prmbajuni atyre sugjestioneve q i kontribuojn fatit, shndetit dhe knaqsis suaj.

SHT SUGJESTIONI DHE AUTOSUGJESTION?

Njerzit sugjestionin e prcaktojn n mnyra t ndryshme. Prof. Ch. Baudauin thot: Sugjestioni sht krijim i nj ideje nprmjet
24

ndrdijes, ndrsa psikologu Fritz Lambert konsideron: Gjithka q n ne ndikon shpirtrisht, sht sugjestion, sepse n momentin kur i nnshtrohemi ndikimit shpirtror lind besimi q i prgjigjet atij ndikimi. Kurt Tepperwein thot: Sugjestioni sht thelbi i do ndikimi hipnotik. Prof. G. Lazanov n librin e tij Sugestiologia, botuar n Sofje m 1971, paraqet 27 karakteristika, me t cilat autor t ndryshm u munduan ta prcaktojn konceptin e sugjestionit. Me sugjestion, kryesisht dhe m s shpeshti, nnkuptohet pranimi i nj ideje apo mendimi t huaj. Sipas fjalorit, fjala sugjestion, q rrjedh nga latinishtja, do to t thot frymzim, zgjuarje e mendimeve t caktuara n mendjen e dikujt, gjegjsisht, pranim n procesin mendor, n kuadr t s cilit ndonj mendim pranohet, adaptohet a jetsohet. Njerzit reagojn n mnyra t ndryshme ndaj sugjestionit t njjt, varsisht nga dshira, besimi dhe vullneti i tyre. Ja nj shembull klasik nga libri i Xh. Marfit Forca e ndrdijes: Merreni me mend sikur i afroheni ndonj udhtari t zbeht n anije dhe i thoni: -Dukeni shum keq. Sa i zbeht q jeni?! Sigurisht vuani nga smundja e detit. M lejoni tju prcjell deri n kabinn tuaj... Udhtari me siguri edhe m shum do t zbehet. Sugjestioni juaj sht bashkuar me frikn e tij. Por, po nse i drejtoheni p.sh. marinarit me t njjtat fjal, varsisht nga temperamenti, marinari do tju buzqesh ose do tju fyej. N kt rast, sugjestioni ka hasur n rezistenc, sepse n mendjen e marinarit bashkohet bindja e tij e fort se nuk mund t smurt nga smundja e detit. N kt rast, marinari nuk i frikohet smundjes s detit; ai sht i bindur se kurr nuk mund t mposhtet, prandaj, sugjestioni negativ tek ai nuk ka mundur t ngjall frik. Ndrsa, tek udhtari i par, sugjestioni n plan t par e v friksimin e tij t fshehur nga t menduarit, dhe mu kjo forc e brendshme e drejton jetn e secilit prej nesh. Por edhe dika duhet ta kemi t qart: sugjestioni ndikon vetm ather, kur me ndihmn e autosugjestionit pranohet si i vrtet. Pra, q t pranohet sugjestioni, duhet at ta pranojm, dhe n imagjinatn ton, ta transformojm n autosugjestion. Kshtu q, do sugjestion, i cili vie nga jasht, n fakt sht autosugjestion, dhe t gjitha paraqitjet hipnotike jan pasoj e sugjestioneve, gjegjsisht, autosugjestioneve. Nga jeta e prditshme e dim se ndikimi i faktorit psikik n organizmin e njeriut (prgjithsisht), si dhe n organet ve e ve, sht
25

shum i madh. Posarisht jan t ndieshme ent e gjakut. Kur njeriu ka frik ose gzim t papritur, mund t ket si pasoj apopleksin etj. T gjith e kemi t qart se, para ndryshimit t disponimit, ndryshohet ngjyra e fytyrs. Pastaj, nj fmij sht n gjendje ta ndrpres tr orkestrn, n qoft se para tyre befas lpin nj limon. Gjithashtu, na sht e njohur se, nse dikush trheq pirunin npr pjat, mund t na nxis t dridhura npr trup, ndonjher edhe vetm mendimi n nj gj t till e bn efektin e njjt. Apo, n qoft se n nj sall koncerti dikush papritmas brtet ikni zjarri!, nuk sht rast i rrall kur, jo vetm individt, por edhe masn e gjr e kaplon paniku, ashtu q t gjith fillojn t ikin dhe brtasin. Ose, n aeroplan ku sht frika e pranishme vazhdimisht, nj provokim m i vogl, nxit panik marramends etj. N qoft se n rastet e lartprmendura, t pranishmit s pari pyesin: ku sht zjarri? Ku sht defekti? N ciln pjes?, ather, ai m nuk sht sugjestion i suksesshm, pra nuk sht pranuar nga masa, sepse sht przier gjykimi kritik normal dhe ka krijuar rrugn e gjykimit normal. Kur tregtari lavdron mallin, i riu i flet vajzs, nna e ledhaton fmijn etj., t gjitha kto, diku m shum e diku m pak, n mnyr t vetdijshme apo t pavetdijshme, kryejn ndikim sugjestiv. Sesa do t jet i suksesshm sugjestioni, n radh t par vart nga sugjestibiliteti i personit (ose grupit), si dhe nga cilsit sugjestive t sugjestionit. Pa marr parasysh se pr far flet dhe me fakte disponon, ne m shum do tu besojm atyre fjalve q mund t na i thot ndonj personalitet i lart apo ndonj person m i vjetr, sesa kur ato rrjedhin nga goja e ndonj personi t ri ose t rndomt. Pr ne, gjithsesi sugjestioni sht me interes si mundsi m e shpejt dhe m e mir pr msim dhe shrim. N librin e tij, Lazanov m s shumti ndalet n sugjestopedi - msim me ndihmn e prdorimit t sugjestionit, sepse ather mund ti zbulojm, jo vetm rezervat e personalitetit ton n lidhje me kujtesn, por edhe shum mundsi t tjera si p.sh.: mund t aktivizohen procese t ndryshme intelektuale, mund t formohen shprehit e t folurit bukur etj. Lazanovi gjithashtu thekson rezultatet e programit t madh krkimor, t ndrmarrur n bashkpunim me UNEKS-in, lidhur me msimin e gjuhve t huaja.

26

Rezultatet ishin befasuese, sepse shpejtonin procesin e msimit t gjuhve t huaja pr pes-gjasht her. Mnyrat e msimit jan t ndryshme dhe gjasojn me ato t hipnozs. Por te msimi me sugjestopedi, pjesmarrsi nuk futet n gjendje hipnotike, por mbetet n gjendjen e quajtur alfa, as gjum as hipnoz. Gjat do seance shpejtohet msimi i gjuhve t huaja dhe gjithnj rritet kapaciteti i t mbajturit mend. Ka raste, thot Lazanov, kur pjesmarrsi i ka mbajtur n mend mbi 100 fjal gjat nj seance, derisa mesatarja e t mbajturit mend t fjalve t huaja sht 50. Prdorimi i sugjestionit sht i madh edhe n mjeksi pr shrimin e neurozave, astms, alergjis, t thatit n bark etj., n prgjithsi te t gjitha smundjet psikofiziologjike. Sidomos Freudi dhe shum t tjer pas tij, e kan prdorur kt mnyr t shrimit. Freudi, si e kemi cekur edhe disa her, pasi vren se t gjith pacientt nuk mund ti hipnotizoj, e zhvillon metodn e njohur t psikoanalizs e cila, krahas metodave tjera, prdoret edhe sot e ksaj dite si terapi shum e suksesshme, e q sht e bazuar plotsisht n mnyrn e shrimit verbal, pra nprmjet sugjestionit. Nj metod t till e prdoren edhe E. Caue, Schlutzi etj. Gjithashtu, me an t sugjestionit sht arritur (pa anestezi) operim pa dhembje te pacientt. Pr intervenim kirurgjik pacienti sht prgatitur 20 dit me radh, me an t bisedave dhe sugjestioneve pr operim pa dhembje. M n fund, intervenimi sht kryer plotsisht me sukses, pa dhembje, dhe me nj shrim t shpejtuar pas intervenimit. Ky intervenim kirurgjik u xhirua edhe n film dhe u paraqit n Kongresin Ndrkombtar pr Mjeksi Psikosomatike, q u mbajt n Rom, n vitin 1967. Nprmjet bisedave dhe sqarimeve bindse, t zhvilluara n ambiente t posame duke i folur me z t ult pacientit q gjendet i shtrir dhe i relaksuar, mjeku ndikon n psikn e tij n mnyr sugjestive. Shrimi zgjat disa dit, varsisht nga smundja.

FORCA E SUGJESTIONIT DHE AUTOSUGJESTIONIT

Sugjestioni dhe autosugjestioni paraqesin forcn, e cila me veprimin e vet shum her tejkalon t gjitha prashikimet tona. Por nuk duhet
27

harruar se kjo forc mund t jet e drejtuar si n kuptimin pozitiv ashtu edhe n at negativ. Krkimet eksperimentale n koht e fundit kan rezultuar se gjurmt e kujtess n tru krijohen dhe nga prshtypjet e pranuara nn nivelin e vmendjes son, dhe se ato, edhe pse n gjendje t zgjuar nuk jemi t vetdijshm, kan ndikim n veprimet tona. N favor t ktij supozimi q tham m lart, shkojn edhe rezultatet e disa krkimeve masive q jan br n SHBA, pa dijenin e pjesmarrsve. Si ilustrim po i paraqesim dy shembuj: Shikuesve t BBC (bi-bi-sis) nj mbrmbje iu paraqit spikerja me fjal se ata mund t marrin pjes n nj eksperiment, kuptohet n qoft se dshirojn, e pr t cilin do t marrin sqarime n fund t emisionit. Krkesa e vetme ishte q t shikohet me kujdes emisioni njorsh televiziv. N fund t emisionit u paraqit prap spikerja dhe i luti teleshikuesit q ti lajmrohen redaksis me an t nj letre, n qoft se kan vrejtur dika t pazakonshme gjat emisionit. Habia ishte e madhe kur u vrtetua se nj numr i madh teleshikuesish i kishin drguar letrat e tyre, n t cilat shkruanin se gjat emisionit u ishte imponuar mendimi: Piri e theu rekordin botror! Eksperimenti tjetr u zhvillua n nj kinema amerikane gjat projektimit t nj filmi. Pas prfundimit t filmit, gati t gjith t pranishmit nxituan n bifen e kinemas me nevoj t paprballueshme pr Coca-Cola, e q nuk ishin n gjendje t sqaronin se pse e bnin kt. Pra, pr far sht fjala? N t dy rastet u zbatua sugjestioni me ndihmn e stimulimit sublim. Disa her gjat emetimit t emisionit televiziv ose filmit n kinema u ekspozuan sekuenca me mesazhe nga rekordi i Pirit ose me thirrje q t pihet Coca-Cola, me zgjatje prej nj t qindtat e sekonds ose edhe m shkurt, t cilat syri i njeriut, pr shkak t shpejtsis, nuk mund ti vrej, por ato val t drits, t shndrruara n impulse nervore, prcillen nprmjet nervit optik deri n tru, ku, si tham, interpretohen dhe varsisht prej mesazhit reagohet. Pasojat nga aplikimi i nj sugjestioni me ndihmn e stimulimit sublim nprmjet medias masovike, si sht televizioni, me qllim ndikimi n ndryshimin e qendrimeve t njerzve, mund ti merrni me mend!...
28

Sistemi nervor qendror dhe ai periferik jan n lidhje t ngusht mes veti. Gjithashtu, secili organ, secila qeliz, qndron nn ndikimin e prhershm t sistemit nervor parasimptik. Ashtu sikurse organizmi i njeriut q prbn nj trsi t prbashkt, ashtu edhe rregullimet n cilindo organ do t influencojn n organin tjetr. Sistemi nervor sht shum i ndieshm dhe n ngacmime t ndryshme reagon n mnyra t ndryshme. Si shembull ilustrativ po marrim kompozicionin e nj treni, ku lokomativa, padyshim, sht pjesa m e rndsishme, sikurse q sht truri tek njeriu. N qoft se treni rastsisht ndesh n pengesa, do t shkatrrohen prve lokomativs edhe vagonat q jan t lidhur me t. Ashtu edhe tek njeriu, secila tronditje shpirtrore shkakton ndryshime t dmshme edhe n organet e veanta. Prve ktyre, vagonat kan edhe parashtysat si dhe pjes tjera amortizuese, sikurse trupi i njeriut q ka pjes t posame pr kt qllim, sepse, prve sistemit nervor qendror dhe atij periferik, ekziston edhe sistemi autonom pr zemr, zorr, mushkri etj., i cili n raste t prgjithshme nuk u nnshtrohet ndikimeve t dshirs. N qoft se n rastin e msiprm, ndeshja e lokomativs sht jashtzakonisht e fort, ather sht e mundur q, prve lokomativs, t shkatrrohen edhe vagonat, pa marr parasysh amortizatort. Po n t njjtn mnyr, traumat e paprituara psikike munden q n rrethana t ndryshme t rregullojn punn e organeve t veanta n at mas, sa q funksioni i tyre i mtejm sht i pamundur, kshtu q mund t vie edhe deri te vdekja. A do t vie kjo m hert a m von, varet nga forca e tronditjes shpirtrore.

NDIKIMET GJESTIONIT

SUGJESTIONIT

DHE

AUTOSU

Un askujt asgj nuk i predikoj. Un thjesht i msoj njerzit t bjn at q dshirojn ta bjn. N mes meje dhe atyre nuk ekziston konflikt, por bashkpunim. N ta nuk ndikoj un, por forca q ekziston n ta. Un i msoj si t shrbehen me t... - kshtu thoshte farmacisti i njohur francez nga Nanci, Emil Caue (Emil Kue), n librin e tij Si ta zotrojm vetn. Caue e mendoi nj sistem shum t thjesht t
29

sugjestionit dhe autosugjestionit, i cili u b i njohur dhe shum i prhapur n bot. N barnatoren e Caues hyn nj njeri dhe krkon nj ila, i cili jepej vetm me recet. Caue, pr t mos e kthyer t dshpruar, n vend t ilait ia mbush nj got me uj t destiluar dhe e udhzon pr prdorim. Pas nj jave kthehet njeriu i shruar plotsisht duke e falnderuar farmacistin pr ilain q e shroi. Caue erdhi n prfundim, se at e shroi autosugjestioni, sepse ai as q kishte pir ila, por uj t destiluar, dhe prej ather filloi interesimi i tij pr sugjestionin dhe autosugjestionin dhe formoi formuln shum t njohur: Nga dita n dit, n do aspekt, jam mir e m mir. Kurt Tepperwein, mjek gjerman, udhheqs ndrkombtar pr krkime me hipnoz, n librin e tij Shkolla e lart e hipnozs na jep nj shembull nga Tibeti, ku disa mjek kishin shkuar pr hulumtimin e disa udirave q i bnin klerikt tibetas (Lamt). Pas 20 vjet ushtrimesh, disa nga kta klerik kishin arritur q t hidheshin n ajr dhe t mbeteshin nj koh mjaft t gjat ashtu horizontalisht (pezull), afr nj metr mbi tok. Njri nga mjekt gjat biseds, grindet me nj klerik tibetas dhe ai i nervikosur i thot: Pas nj viti, n kt dit, do t vdisni! Pas kthimit n vend, prkundr rezistencs q u bnte, mjeku i nnshtrohet sugjestioneve (t klerikut tibetas) dhe sa m afr q afrohej ajo dit, ai e ndiente vetn m keq. Dy dit para asaj dite, krkon ndihm n klinik. Kolegt vrtetojn se nuk ka kurrfar rregullime organike dhe e tr ajo ishte autosugjestion i pastr i klerikut tibetas. Ather vendosin q ta hipnotizojn dhe i dhan sugjerime t thella hipnotike: Tani do t hysh n nj gjum t thell dhe do t flsh katr dit e katr net... ...dhe, kur u zgjua pas katr ditsh, i than se dita e gjykimit kaloi. Kshtu i smuri u shrua shpejt dhe vazhdoi punn si mjek. Rastin tjetr q koincidon me t parin, por q pati nj epilog tragjik, na e prshkruan autori Xh.Marfi. Nj kushri i tij, gjat qndrimit n Indi, viziton nj parashikues telepatik. Ai, duke shikuar n sfern e qelqit, ia zbulon nj smundje t zemrs dhe ia parashikon vdekjen gjat kohs s hns s re. Kushriri kur kthehet n shtpi u tregon pr kt parashikim antarve t familjs,
30

madje e shkruan edhe tastamentin. Sugjestioni i fuqishm ia pushtoi ndrdijen, sepse ai iu dorzua atij. Kushriri vdiq ashtu si qe paralajmruar, duke mos ditur se ai vetvets ia kishte shkaktuar vdekjen. Shembuj t ktill na jep edhe Frojdi, i cili u mor edhe me zakonet sociale dhe religjioze te popujve primitiv. N disa fise ishte krijuar besimi i shenjt, se secili q prek ndonj plak t shenjt, duhet patjetr t vdes. Nj kryepar nga Zelanda e Re, la nj pjes t racionit t dreks n rrug. Kaloi atypari nj rob i fort dhe i shndosh dhe, pasi ishte i uritur, mori dhe hngri at q kishte ln kryepari. Duke ngrn, atypari kalon nj antar i atij fisi dhe i tmerruar i tregon se ai ishte ushqim i kryeparit dhe se me kt kishte thyer besimin e shenjt. Robi, i fort dhe i shndosh si ishte, me t dgjuar kt, i kapluar nga frika fillon t dridhet dhe pas pak rrezohet pr tok. T nesrmen, pa aguar dielli, vdes. Edhe Jungu na jep shembuj t till: nj grupi zviceran, gjat qndrimit n Afrik, ia sjellin nj grua t smur nga hematoksia pr shkak t nj aborti. Ne - thot Jungu, vetm i prkulm kraht, duke u thn se mjeksia jon sht ende e paaft pr t br di n kt rast. E drguan ashtu te magjistari. Ai e mblodhi fisin dhe filloi ritualin me kng dhe loj, derisa magjistari me t smurn qndronin n mes. Duke br lvizje t ndryshme, ajo ra n nj lloj gjumi, ather ai i tha t smurs se satanai kishte hyr n t. Lviznin rreth e rrotull, derisa e gjetn nj zgavr afr gardhit, e ather magjistari tha: Ktu kaloi satanai! E mbylli zgavrn dhe gruaja me t vrtet u shrua!... N shekullin e IX jetonte mjeku i famshm persian Razes. Njher at e thrrasin q ta shroj sulltanin Emir q vuante nga nj paraliz e rnd. Mjeku Razes i luti q t dalin t gjith jasht dhe ta ln vetm me sulltanin. Ather, ai papritmas, nxjerr shpatn dhe duke u jerr dhe brtitur n sulltanin (shpatzhveshur), iu krcnua: Tani do t ther q m thirre n kt koh! I friksuar dhe i nemitur nga ky qndrim, sulltani krcen n kmb, nxjerr shpatn, por... mjeku Razes krcen mbi kal dhe ik. M von, natyrisht, sulltani e shprbleu pr kt shrim dhe e pranoi si mjek n pallatin mbretror. Nga kta shembuj, e q ka me qindra t till, e q ndoshta ju kan ndodhur edhe juve lexues, shihet qart se sa sht e fort forca e sugjestionit dhe ndikimi i tij n rrjedhat e jets s prditshme t njeriut.
31

ZHVILLIMI I AFTSIVE HIPNOTIKE

NJOHJA E VETVETES
Para se t fillohet me zbatimin e hipnozs n praktik, duhet q ti zhvillojm n nj shkall t caktuar disa aftsi psiko-fizike. Deri m tani ne bm fjal vetm pr ann teorike t hipnozs: historin e saj, definicionin dhe sugjestionin si faz e par e stadeve pasuese, kurse, nga kjo pjes, do t trajtojm ann praktike t hipnozs: teknikat, llojet e posame dhe veprimin e saj. Para se t fillojm me zbatimin e hipnozs n praktik, si tham, duhet ti zhvillojm disa aftsi psiko-fizike e, para s gjithash, kontrollin e rrept ndaj vetvetes. Pa e arritur nj kontroll t till, ne nuk mund ti neutralizojm e dhe ti zhdukim t metat tona, e pr kt na duhet durim dhe koncentrim t mendimeve. Vetm me vullnet dhe dshir, t gjitha kto arrihen shum leht. N literaturn e autorve t ndryshm mund t hasni shpesh n medime, se pr induktimin e gjendjes hipnotike nuk duhen kurrfar ushtrimesh, un, megjithat, n qoft se dshironi t bheni nj hipnotizues komplet, n kuptim t plot t fjals, iu kisha preferuar q ti zbatoni ushtrimet q do t pasojn. Hapi i par q duhet br n kt drejtim sht orientimi i caktuar, pra QLLIMI. Pa qllim nuk ka koncentrim, kurse koncentrimi sht burimi i sukseseve. Pr t pasur sukses duhet me do kusht t besoni n realizimin e qllimeve q ia keni parashtruar vetes, e q n kt rast sht aftsia pr hipnotizim. Duhet t besoni n aftsit tuaja. N qoft se ju nuk i besoni vetvetes, ather si do t mund t krkoni nga t tjert q tju besojn?! Aq sa keni vetbesim, aq edhe do t arrini. Vetm ai njeri q kontrollon vetn mund t sundoj mbi t tjert, pra rrethit t vet mund tia imponoj vullnetin e tij. Me fjal t tjera, ai duhet t jet zotrues dhe dirigjues i dshirave dhe vullnetit t vet, e jo rob i tyre.
32

Sundimi mbi vetveten ka pr qllim q individi ta fitoj dhe forcoj ndjenjn e vetbesimit, e me kt edhe ndjenjn e superioritetit ndaj rrethit t vet. Kto veti mundet secili individ, me ushtrime q do ti cekim m von, ti zotroj dhe ti zbatoj. Pr t arritur sa m mir ta njohim vetveten, e nprmjet ksaj edhe arritjen e forcs pr t hipnotizuar, duhet ta zbatojm metodn e psikologut t njohur Sigmund Freudit - Psikoanalizn. Kjo metod, e cila sht shum e prshtatshme dhe shum praktike, duhet t zhvillohet n mbrmje, para se t bini n gjum. Pasi t rehatoheni n shtrat, mbyllni syt dhe mundohuni ti ringjallni prsri n mendime aktivitetet t cilat i keni br gjat dits, nga momenti kur jeni zgjuar e deri n momentin e shtrirjs n shtrat. Mendoni pr gjthka! Jo vetm pr ato q i keni br ose prjetuar ju personalisht, por edhe pr ato q i keni vrejtur ose dgjuar edhe tek te tjert. Pasi ta kaloni shiritin filmor t dits n mendime, do t ishte mir q pran vets ta keni edhe nj fletore dhe laps. Fletn e fletors ndajeni n dy pjes: n njrn an shnoni simbolin +, pr veprimet pozitive, ndrsa n ann tjetr simbolin - , pr veprimet negative. Pasi ti keni shnuar veprimet q i konsideroni si pozitive ose si negative, ather analizoni dobit dhe dmet q i keni pasur nga kto veprime. Pastaj mendoni dhe shnoni se far duhet br n prspektiv. Pr veprimet negative mundohuni t gjeni rrugzgjidhje sa m t mir, duke i menjanuar pasojat e tyre, ndrsa pr veprimet pozitive, krkoni mundsi q dobit e tyre t shtohen edhe m. E kur sht fjala pr veprimet e individve t tjer, ather shnoni se far do t bnit dhe si do t silleshit ju po t ishit n vendin e tyre... Kt mnyr psikoanalitike, mundsisht ushtrojeni s paku tri her n jav. Kjo metod sht mnyra m e mir pr ta njohur vetveten n mnyr t prgjithshme, por edhe t tjert, dhe njkohsisht rrit aftsit
33

e t mbajturit mend, zhvillon koncentrimin dhe menjanon vetit negative t personalitetit. Koha e pakt q do ta humbni pr ushtrim, do tju kompensohet disa fish dhe at ju do ta vreni q n javn e par. Por, mos harroni: duhet ta kemi gjithnj parasysh parashtrimin e qllimeve t dshiruara, pa marr parasysh se pr far veprimi sht fjala.

KONCENTRIMI
Arritja e qllimeve t parashtruara fillon me ushtrimin e koncentrimit. Koncentrimi, si tham, sht burimi i sukseseve dhe paraqet elsin e aftsive t larta punuese. Smundje e kohs son konsiderohet mungesa e koncentrimit, mungesa e harmonis s brendshme dhe asaj t jashtme. Shum njerz e konceptojn nocionin koncentrim n mnyr t gabuar. Ata mendojn se koncentrimi vlen vetm pr ata q mtojn drejt nj zhvillimi t lart shpirtror. Kjo sht e gabuar. Koncentrimi sht shtje e jets s prditshme. Pr t qen i koncentruar nuk nevojitet ndonj prgatitje e posame ose ndonj ushtrim i rnd. N fakt, duhet q gjith at q e bn, ta kryesh me vmendje t prqndruar; q gjat do pune, gjat do detyre t thellohesh me t gjith qenien brenda qllimit t caktuar q t mund ta realizosh at n mnyr t drejt. Koncentrimi pra, nuk sht ndonj forc konvulsive, nuk sht ndonj orvatje e detyruar, por vetm orientim tjetr, n t cilin fuqit tona bhn m t rregullta dhe aplikohen m mir, ndrsa energjia, e cila ishte e shkaprderdhur, kursehet, sepse at q e bjm n mnyr t koncentruar na merr m pak koh, ndrsa nervave tona m pak fuqi. Duhet t cekim se ekzistojn dy drejtime koncentrimesh: ai i vetdijshmi dhe ai i pavetdijshmi. Koncentrimi i pavetdijshm arrihet pa kurrfar mundi, sepse rrjedh si nxitje ose e shprehis ose e interesimit t madh, derisa koncentrimi i vetdijshm arrihet m me vshtirsi. Por, n qoft se koncentrimi i vetdijshm bhet n mnyr t organizuar mir, pas nj kohe ai realizohet sikurse koncentrimi i pavetdijshm. P.sh., gjat biseds n nj ambient t lir, ju nuk keni nevoj pr koncentrim t vetdijshm, aty koncentroheni pavetdijshm, derisa n nj ambient tjetr masiv, ku jan prezent
34

njerz me respekt etj., ju duhet ta aktivizoni koncentrimin e vetdijshm. N librin Sistemi im i suksesit, autori Oskar Shelbah n lidhje me koncentrimin thot: Koncentrimi sht faktori m i rndsishm me rastin e puns mendore t njeriut t suksesit; me ndihmn e tij bhet i mundur, jo vetm mendimi i vetdijshm logjik, por edhe mendimi i ndrdijshm logjik si krijim, do t thot krijim produktiv shpirtror. T koncentrohesh do t thot: t prmbahesh, t prqndrohesh n nj pik, e pastaj kt ta vsh nn dritn e qart t vetdijes, d.m.th., ta kapsh dhe ta kuptosh me t gjitha hollsit e saj. Ushtrimet pr arritjen e koncentrimit jan t shumta dhe t ndryshme, por ktu do ti cek vetm disa, t cilat konsiderohen si m t sukseshmet: a) Para se t shkoni pr t fjetur, bjeni shprehi q rrobat tuaja ti rregulloni me kujdes, duke iu dhn m kt rast ai veprim nj knaqsi t veant. b) do obligim mundohuni ta kryeni me vullnet deri n fund, pavarsisht nga pengesat dhe vshtrsit q ju paraqiten; mudohuni ti menjanoni ato pa shqetsime, si pengesa e vshtrsi normale. c) Merreni nj libr dhe lexojeni n nj vend publik, zakonisht n ndonj qendr ku frekuentimi i mass sht i dendur dhe ka shum zhurm, duke u munduar q ta kuptoni prmbajtjen e tekstit, pa u shqetsuar apo dekoncentruar nga zhurma. Nj gj t till mund ta provoni edhe n shtpi, nn zhurmn e kasetofonit ose televizionit etj. d) Merreni nj got t mbushur me uj n dorn e djatht, prkatsisht me krah t zgjatur, duke e mbajtur at n at pozit 2-3 minuta dhe gjat ksaj kohe t mos ju derdhet asnj pik uj. Pastaj provojeni edhe me dorn e majt. Koha e ushtrimit zgjatet gradualisht, pr do jav nga nj minut, derisa t arrini q gotn ta mbani n at pozit s paku 10 minuta. e) Merreni ndonj fotografi t ndonj personaliteti q e adhuroni ose t ndonj antari t familjes, vendoseni para syve dhe vshtrojeni pr nj minut, dhe pastaj, pas mbylljes s syve, mundohuni ta prfytyroni at figur shpirtrisht, mundsisht me t gjitha detajet. Ky ushtrim sht ndr ushtrimet m t mira t koncentrimit vizual, dhe duhet t ushtrohet derisa t arrihet, q symbyllurazi t shihet fotografia, e till far sht n realitet.

35

Pasi t arrini ti prvetsoni kto ushtrime, mund t vazhdoni me t tjerat. Por, nuk sht e preferuar q t kalohet n ushtrimin tjetr pa e prsosur t para, pasi q t gjitha ushtrimet jan t lidhura ngusht mes veti dhe efekti i dshiruar i tyre do t jap rezultat vetm kur t zotrohen q t gjitha n mnyr t plot.

FORCIMI DHE STABILIZIMI NERVOR

Me arritje t dshiruar t koncentrimit, ju faktikisht keni arritur edhe nj lloj stabilizimi nervor. Forca nervore paraqet kushtin kryesor pr arritjen e magentizmit personal dhe aftsin e hipnotizimit, sepse i dobti nuk mund t mbisundoj mbi m t fortin. Fjala nerv, rrjedh nga latinishtja q do t thot: dell, damar. N kuptim figurativ do t thot: a) gjendje e prgjithshme e njeriut, sjellje, qndrim a ndjeshmri q varet nga gjendja e acaruar e sistemit nervor; b) trsia e energjive t brendshme, q ve n veprim njeriun pr t arritur dika; c) forc e brendshme pr t shprehur dika; d) pjesa m e rndsishme, thelbi i dikaje etj. Kjo do t thot se sistemi nervor paraqet kordinatorin kryesor n funksionimin dhe harmonizimin e organizmit n prgjithsi. Pra, nprmjet nervave, truri baraspeshon funksionimin e t gjitha organeve, e ky funksionim, n t vrtet, sht vet jeta. Prandaj, vet stabilizimi i sistemit nervor ka rndsi shum t madhe, jo vetm pr arritjen e ndonj qllimi t dshiruar, por edhe n gjith kontinuitetin e rrjedhave t jets. Njerzit nervoz jan njerz me nerva t dobta ose t smur dhe kshtu ata nuk mund t ken forc sugjestive e aq m pak hipnotike. Simptomet q tregojn nervozn jan t ndryshme si: brejtja e thonjve me dhmb, luhatja n karrige, shtitje npr dhom, gjestikulimi gjat biseds, lvizja e ndonj objekti npr duar etj., pa pasur ndonj shkas. Kto simptome, n qoft se vrehn, duhet patjetr t menjanohen. Duke i menjanuar kto veprime, njkohsisht i shrojm edhe nervat.
36

Pr ti menjanuar kto simptome prdoret metoda e relaksimit. Kjo metod sht e njjt si ajo e psikoanalizs, por kjo ka nj prparsi, sepse mund t zbatohet n do vend dhe n do koh, si ditn ashtu edhe natn. Duhet ta merrni pozicionin q ju prshtatet m s miri, ulur ose shtrir. Mbyllni syt dhe filloni ti largoni t gjitha brengat dhe mendimet negative q ju shqetsojn. Pastaj filloni t meditoni se duhet gjithnj tju shmangeni ktyre vetive negative, t cilat, n fakt, jan simptome t nervozs. Menjanoni do dyshim n suksesin tuaj, pasi q dyshimi sht armiku kryesor i sukseseve. Pasi t jeni relaksuar, prpiquni t mendoni (prfytyroni) ndonj sekuenc nga nj ngjarje q ju sjell knaqsi shpirtrore, pra, ndonj ngjarje q ju ka ln prshtypje t thella pozitive n ndrdijen tuaj, e cila me an t relaksimit do tju ringjall prap ato knaqsi dhe do ta harmonizoj edhe gjendjen tuaj shpirtrore. Ushtrimet duhet t zgjasin prej 5-15 minuta. Por munden, sipas vullnetit dhe dshirs, t vazhdohen edhe deri n 30 minuta e m tepr. N qoft se gjat ushtrimit t metods s psikoanalizs keni vrejtur se keni veti t shumta negative, ather edhe ushtrimet duhet t prsriten m shpesh, s paku nj her n dit. Nuk sht me rndsi se i far karakteri sht mendimi a prfytyrimi, me rndsi sht q ju t arrini ta ndryshoni gjendjen shpirtrore n kuptim pozitiv brenda ktyre minutave, nga gjendja e tendosur n gjendje t qet, e kjo bhet vetm duke prfytyruar ndonj rast, si tham m lart, me prshtypje t forta pozitive.

SHIKIMI MAGNETIK
Syt thuhet sa jan pasqyra e jets, q duhet t jet e vrtet. Ata kan rndsi t veant n jetn e njeriut. Shumica e njerzve ksaj shqise i japin prioritet ndaj shqisave tjera, sepse n krahasim me shqisat tjera, kjo shqis komunikon me nj pjes m t madhe t trurit dhe ne i besojm m shum informacinit pamor se do lloji tjetr t informacionit ndijor. Kjo shqis, q nganjher krahasohet me nj videokamer t gjall, ka rndsin kryesore (bashk me zrin magnetik) pr induktimin e
37

gjendjes hipnotike. Syt kan pushtet shum t fuqishm dhe jan si gjenerator reflektues, kshtu q, ushtrimi i shikimt magnetik luan rol shum t rndsishm n ndikimin e nj individi mbi tjetrin. N qoft se gjat nj bisede me nj idivid, ne e shikojm at n sy, si dhe ai neve, ndikimi dhe pranimi i sugjestionit nga ai, do t jet shum m i madh se sa kur vshtrimi i tij reflektohet diku tjetr. Ndikime t tilla nuk vrehen vetm tek qeniet njerzore, por n raste t shumta edhe tek bota shtazore e edhe te llojet m t ulta. P.sh. gjarpri vetm me nj shikim magnetik e detyron bretkocn ti afrohet, kurse ai e pret viktimn me kokn lart, dhe kur ajo i afrohet n distancn e caktuar 10-15 cm, me nj lvizje t shpejt e glltit at. sht interesant t cekt se aq i madh sht koncentrimi i gjarprit, sa q edhe po ti afrohemi deri n nj metr largsi, ai nuk e vren pranin ton, pra nuk reagon. Por edhe gjat asaj kohe, po t lvizet bretkoca ose t ndrpritet shikimi i gjarprit, do t ndrpritet edhe gjendja e bllokads s krijuar dhe bretkoca do t ndrmarr veprim mbrojts. Pastaj kemi edhe shembullin e hutinit, i cili n mnyr t njjt si gjarpri, rri i shtanguar dhe vetm me shikim i detyron viktimat e veta, n kt rast zogjt, q ti futen n goj pa kundrshtim... Kto raste i cekm vetm pr ta vrtetuar forcn e madhe ndikuese q kan syt. Syt paraqesin edhe ann e brendshme emocionale. Vetm me nj shikim ne sy mund ta dim se n far gjendje shpirtrore sht individi, prandaj edhe ushtrimi i shikimit magnetik sht m se i domosdoshm (jo vetm pr induktimin e gjendjes hipnotike, por edhe pr paraqitjet n jetn e prditshme). Pr ta zhvilluar shikimin magnetik, pr t pasur ndikim mbi individt e tjer, duhet tu prmbaheni disa rregullave gjat ushtrimeve sistematike: a) Njher n dit duhet ti pastroni syt n kt mnyr: Duhet t futet koka (pjesa e fytyrs) n nj en t mbushur me uj t pastr e t vakt dhe t hapn syt. N qoft se gjat ksaj kohe, pr arsye t
38

ndryshme, ndieni ngacmime t prcjella me djegije n sy, nuk duhet t friksoheni. Kjo ndjenj e pakndshme pas disa ditsh do tju largohet dhe ju do ta ndjeni ndikimin mirbrs t ktij veprimi. Pr t qen efekti m i shpejt, kt ushtrim mund ta prsritni dy her n dit. b) N kt ushtrim duhet ti ushtroni edhe lvizjet e kokrdhakve t syve q t shikojn n drejtime t ndryshme. S pari duhet q shikimin ta drejtoni nga ana e majt n t djatht (ose anasjelltas) aq sa sht e mundur 10-12 her, pastaj shikimin ta drejtoni lart e posht (ose anasjelltas), prap, aq sa sht e mundur, 10-12 her. Ky ushtrim sht mir t bhet m shpesh, 3-4 her n dit. c) Gjithashtu, edhe masazha e syve ka ndikim t madh. Me gishtat tregues duhet q ti frkoni syt (duke mos i shtypur fort). S pari kapakt e siprm t syrit, nga ana e brendshme n drejtim t ans s jashtme, pastaj n t njjtn mnyr t veproni edhe me kapakt e poshtm t syve, 8-10 her. Edhe ky ushtrim preferohet q t bhet dy her n dit. Pas 10 ditsh t ktyre ushtrimeve mund t kaloni n ushtrimin e shikimit magentik. d) Uluni n nj karrig dhe vendosini duart n gjunj. Shikimin drejtojeni n nj pik t ciln e ke vn (vizatuar) n mur ose diku tjetr, n lartsin e syve tuaj dhe n largsi 1-1,5 m. Fiksmi duhet t zgjas 5 min. dhe gjat ksaj kohe nuk duhet q ti mbyllini kapakt e syve, e as t bni ndonj lvizje tjetr t muskujve t fytyrs. Ky ushtrim ndoshta n fillim do t duket i vshtir, sidomos pr ata q i kan syt e dobt, por pas ca ditsh do ta prvetsoni. e) Uluni para pasqyrs dhe prqndrojeni shikimin n mes t syve tuaj, n figurn e reflektuar n pasqyr. Pr fillim do t ishte mir q at pjes ta markoni me ndonj simbol ose ngjyr. Edhe ktu si n ushtrimin a), duhet q t shikoni pa i mbyllur kapakt e syve dhe pa br lvizje t muskujve t fytyrs. N fillim ky ushtrim duhet t zgjas nga 5 minuta, m pas, pr do dit mund ti shtohet nga nj minut, derisa t arrihet koha prej 10 minutash. Brenda ktyre 10 ditve duhet q ta koncentroni vmendjen tuaj vetm n mnyrn e frymmarrjes q ajo t jet e thell dhe me ritm. Ndrsa pas 10 ditsh, koncentrimin mund ta orientoni n nj dshir t caktuar, p. sh.: Un dshiroj t bj kt e kt.... Pasi t arrini q shikimin ta mbani 10 minuta, mund t kaloni n ushtrimin tjetr.

39

f) Zgjedhni disa fotografi t ndryshme, mundsisht me ngjyra, npr revista dhe vendosini para vets n tavolin n largsi 30-50 cm. Fiksojeni vshrimin n njrn nga ato, n mes t syve t individit q ndodhet aty (n fotografi). Do t ishte mir ta zgjidhni fotografin e ndonj individi q ka shikim t thell e t mpreht. S pari duhet q t ushtroheni, q ta shikoni at individ n sy pr 10 minuta, e pastaj pr do dit deri sa ta arrini kohn e dshiruar (do t ishte mir mbi 20 min.). Gjat ksaj kohe, derisa e shikoni individin e zgjedhur, duhet ta urdhroni (me mendime t koncentruara) q ti kryej veprimet e dshiruara prej jush. Ky ushtrim sht edhe testim i aftsive t fituara gjat ushtrimeve t mparshme dhe njkohsisht aplikimi i ksaj force n praktik. Dilni n rrug dhe fiksojeni nj individ q po vie n drejtimin tuaj. Ecni edhe ju n drejtim t tij dhe, kur t afroheni n distancn e caktuar 10-20 metra, shikojeni direkt n mes t syve me shikim magnetik dhe koncentrohuni me mendime se n ciln an t rrugs, djatht apo majt, tju largohet. Ta keni parasysh, se gjat koncentrimit duhet ta prytyroni sa m qart n mendime ngjarjen q duhet t ndodh, pra ta shihni ngjarjen prpara me syrin shpirtror, t kryer ashtu si dshironi. Pasi ta kesh kaluar kt ushtrim me sukses n disa persona ather provojeni edhe nj tjetr. Dilni n rrug dhe prcilleni nj individ nga prapa, n distanc 2-4 metra. Drejtojeni shikimin magnetik n pjesn e prapme t koks dhe koncentrohuni duke e urdhruar: Ti duhet ta kthesh kokn n ann e majt (ose t djadht)... . Por veprimi duhet t jet si n rastin e par, i vizualizuar n ekranin shpirtror si i kryer. Kt urdhr prserite disa her, derisa individi ta bj at veprim q e keni urdhruar ju. Kur ta arrini kt ather ju keni arritur q t keni ndikim mbi individin tjetr vetm me forcn e shikimit dhe mendimit t koncentruar. N qoft se n rastet e para nuk korrni sukses, nuk duhet asesi t dshproheni por duhet t vazhdoni me persona tjer, deri sa tia arrini, sepse suksesi varet shum edhe nga gjendja prkatse shpirtrore e personit n t cilin mundoheni t ndikoni. Mos harroni, se kt forc mund ta orientoni edhe pr qllime negative q hyjn n rangun e magjis s zez, por ju kshilloj q do tentativ e ndrmarr n at drejtim, do tju kthehet si bumerang i shumfisht, sepse vet dialektika e ligjeve t natyrs sht e organizuar n kt mnyr.
40

ZRI MAGNETIK
Zri sht i rndsishm pr indukimin e gjendjes hipnotike, aq sa edhe shikimi. Ndryshimet e shpejta, t shkaktuara nga ndonj objekt vibrues, quhen: val zanore. Kto val zanore q dprtojn nprmjet ajrit, prngjajn n valzimet e ujit t shkaktuara nga hedhja e ndonj guraleci. Por edhe kto val zanore ndryshojn, varsisht prej frekuencs, amplituds dhe timbrit, q d.m.th., tingujt e lshuar nga goja duhet t ken volum t caktuar (q matet me decibl). P.sh. frymmarrja normale varion rreth 10 decibl, biseda normale rreth 60 decibl, autobusi rreth 90 decibl, bumbullima rreth 120 decibl, e kshtu me rradh. Mbi 130 decibl fillon pragu i dhembjes, p.sh. motori i aeroplanit q varion rreth 150 decibl ose raketa kozmike rreth 180 decibl etj. Pra, gjat bisedave, si gjat indukimit t gjendjes hipnotike, si n jetn e prditshme, duhet t ushtrohemi q ta prdorim tingullin me volumin e caktuar, varsisht prej rastit t imponuar, gj q na prezenton para t tjerve si nj personalitet t vendosur, trheqs etj. dhe automatikisht krijojm prshtypjen e simpatis tek ata, e njkohsisht edhe pushtetin mbi ta. Gjat jets s prditshme, edhe ju lexues t nderuar, keni raste takimesh me individ t ndryshm. Sigurisht se keni vrejtur se secili nga ata kur flet ka zrin e tij karakteristik, gj q paraqet volumin e caktuar t zrit pr personin e caktuar. Kshtu q, nj individ nprmjet modulimit t zrit t vet, ose na trheq ose na refuzon, pavarsisht nga kuptimi i fjalive q i shqipton. Kto ishin disa karakteristika mbi rndsin e zrit. Ju zrin momentalisht e keni ashtu si e keni, por pr ta br zrin ashtu si dshironi, pra magnetik, duhet ti vazhdoni ushtrimet q do tju paraqesim m posht. Esht shum e rndsishme q kto ushtrime t zhvillohen n mnyr t koncentruar. do fjal q do ta prdorni duhet t jet e qart dhe e kuptueshme. Gjithashtu, sht me rndsi edhe shqiptimi i zanoreve; ato duhet t shqiptohen pa kurrfar shtese e as nuance.
41

a) S pari duhet t filloni me leximin e ndonj libri ose artikulli gazetaresk. Fjalt m t gjata, ndani n rrokje; prsriteni seciln rrokje ve e ve, pastaj gjith fjaln n trsi p.sh.: hipnoz - hi-pno-z. Fillo me rrokjen e par hi, duke e prsritur disa her hi,hi,hi..., pastaj tjerat me rradh, e pastaj gjith fjaln - hipnoz. Kur ta prvetsoni kt aftsi, kaloni n ushtrimin tjetr. b) Ky ushtrim rekomandohet t bhet n ndonj vend, mundsishit sa m t qet. Mund ta zhvilloni si n ambient t mbyllur (dhom) ashtu edhe n natyr. Duhet t uleni n nj vend ku do ta ndieni vetn kndshm, dhe prball jush duhet ta paramendoni nj individ tjetr. S pari prfytyroni nj individ, n t cilin besoni se keni ndikim, e me koh (pas disa ditsh), filloni ti prytyroni individt pr t cilt mendoni se ndikojn mbi ju. Kt ushtrim duhet ta zhvilloni pr do dit nga 15-20 minuta. Shikoni me shikim magnetik n individin e prfytyruar dhe filloni ti flisni atij me z magnetik. Bisedn mund ta prgatitini edhe m hert; temat mund t jen t ndryshme, me rndsi sht q zri juaj duhet t ket efekt ndikues mbi t prfytyruarin. Gjat biseds (s prfytytruar) nuk sht e preferuar t gjestikuloni. I gjith trupi juaj duhet t jet n gjendje stabile, si dhe koncentrimi duhet t jet maksimal. Pasi t besoni se keni arritur efekt ndikues edhe tek personat q m par kan pasur ndikim mbi ju, ather filloni me pyetje provokuese, t cilave ai do tju kundrvihet (gjithnj n prfytyrim), e ju, gjat gjith ktyre provokimeve, nuk duhet t reagoni. Duhet t jeni i qet dhe gjakftoht. Kt ushtrim q e cekm m lart si dhe ushtrimet e mparshme, e edhe ato q do t pasojn, duhet t merren n mnyr shum serioze, edhe pse n dukje t par duken si fantazi, ilzione, loj fmijsh etj., sepse n fakt, ndikimi i tyre ka efekt t madh. Ata q i njohin ligjet e psiks (shpirtit) e din kt, por edhe ne n pjesn: sugjestionet... e kemi cekur kt. Pr informim dhe njohuri m t thella ju rekomandoj disa libra si: Forca e ndrdijes nga autorit Xh.Marfi, Sistemi im i suksesi nga O. Shelbah, Sugjestioni dhe autosugjestioni nga E. Caue etj. c) Pasi t besoni se jeni i sigurt n bisedat tuaja me individin e prfytyruar, ather kaloni n ushtrimin direkt me individ real. Ky ushtrim sht i njjt me t msiprmin (b), por ndryshimi qndron n at se tani kemi kontakt fizik dhe psikik me individ real. Edhe ktu preferohet, si m sipr, q s pari t filloni me ndonj individ mbi t
42

cilin besoni se keni ndikim, e pastaj me t tjer q kan ndikim mbi ju. Mos harroni: gjat biseds shikimi duhet t jet gjithnj magnetik. Do t habiteni edhe ju vet (n qoft se i keni prvetsuar ushtrimet e cekura) se far ndikimi do t ken fjalt tuaja dhe sa i pushtetshm do t jeni mbi t tjert. Pasi ti keni kryer kto veprime me sukses, ather ju i keni prvetsuar aftsit e ndikimit mbi t tjert, q jan shum t rndsishme pr hapat e mtejm, pr t ciln gj do t bindeni edhe vet.

43

HIPNOZA N PRAKTIK
VEPRIMI N PRAKTIK
Pasi t jeni aftsuar me ushtrimet, t cilat i kemi sqaruar n pjesn e mparshme, mund t kaloni n aplikimin e gjumit hipnotik n praktik. Procesi i hipnotizimit zhvillohet n shum mnyra dhe kalon npr disa faza. Pavarsisht se ku realizohet hipnoza, qoft n ordinanc, shoqri apo vend publik etj., themelorja sht q t zgjojm interesim tek t pranishmit, e sidomos te mediumi, si dhe t krijohet atmosfer disponuese duke biseduar pr ant pozitive dhe efektet e kndshme t hipnozs. Dhoma duhet t jet e ngroht, pa zhurm, pa ndonj er t keqe, pak e errsuar dhe preferohet t ket muzik t leht relaksuese. Natyrisht, q kto kushte nuk mund ti plotsojm n do rast, kto zakonisht vlejn pr aplikimin e hipnozs klasike dhe n vende t mbyllura. Por, ekzistojn edhe shum lloje teknikash t tjera t cilat mundsojn vnien n gjum hipnotik t secilit individ, pavarsisht nga rrethanat q mbizotrojn, qofshin ato subjektive apo objektive, pr t cilat do t bjm fjal m von.

SI GJENDET MEDIUMI I PRSHTATSHM

Pr eksperimentet e para hipnotike preferohet q t zgjedhet mediumi i cili m par ka qen nn ndikimin e hipnozs, pasi personi i hipnotizuar m par i nnshtrohet m leht hipnozs, q do ta lehtsoj punn dhe do tua shtoj sigurin pr veprime t mtejme. Gjithashtu, pr fillim preferohen edhe adoleshentet (12-16 vje), pasi ata i nnshtrohen m leht gjendjes hipnotike. Edhe gjinia femrore i nnshtrohet m leht pushtetit hipnotik, prandaj pr fillim mund ta aplikoni edhe n femra. Zakonisht preferohet q mediumi t mos i takoj familjs s ngusht, pasi antart e familjs, duke qen n
44

kontakte t prditshme me ju, nuk ju besojn dhe kt shtje nuk e marrin seriozisht, kshtu q eksperimenti mund tju dshtoj, q do t shkoj n dm t siguris suaj pr hapa t mtejm. Edhe personat q jan msuar me urdhra (shrbtort ) i nnshtrohen leht hipnozs. Gjithashtu meduim t mir jan personat sugjestibil (t ndijshm); pastaj personat q posedojn fantazi t bujshme; personat me flok ngjyr t kuqe ose bjond; personat me ten delikat etj. Pasi ta keni br studimin e karakteristikave t caktuara t mediumit, filloni dialogun me t. Si e kemi cekur edhe m lart, duhet t krijohet atmosfer sa m e kndshme pr mediumin. Pr ta ditur mendimin e mediumit mbi hipnozn, duhet q ti parashtroni pyetje q kan t bjn me kt tem. N rast se mediumi ka bindje pozitive pr kt dukuri, ather induktimi i gjendjes hipnotike do jet i i leht, por nse ai posedon bindje negative, q jan raste m t shpeshta (pasi hipnoza si lmi sht shum pak e njohur n mesin ton dhe shpesh krahasohet me nocionin magji, e nocioni magji tek njeriu i rndomt mirret si sinonim i s keqs, q n fakt nuk sht e vrtet. Sqarime m t hollsishme rreth magjis kam dhn n librin Parapsikologjia...), ather duhet q nprmjet dialogut, nga logjika e tij t largohen (eliminohen) t gjitha ato mendime e bindje t gabuara negative, t cilat ai i ka pranuar e kultivuar m hert n lidhje me hipnozn. Mediumi duhet t bindet se ju ia dshironi t mirn n mnyr m t sinqert. Pra ju, gjithka q bni, e bni pr t. Pr t krijuar siguri tek ai, ju duhet q ti sqaroni, se ai do mbrmbje kur bjer pr t fjetur ose n mngjes para se t zgjohet, kalon nj koh t shkurtr npr disa nga fazat e gjendjes hipnotike, por pa vetdije. Gjithashtu edhe ditn, kur sht i koncentruar diku p.sh., kur sht duke shikuar nga dritarja, kur sht duke vozitur automjetin, kur sht duke medituar etj., ai n ato aste gjendet n pushtetin e nj gjendjeje t leht hipnotike. Pra, mediumi gjithsesi duhet t bindet pr efektet pozitive q ka hipnoza, duke menjanuar do premis droje a frike pr t.

TESTET E SUGJESTIBILITETIT
Pasi t keni krijuar raporte pozitive me mediumin, filloni me testet e
45

sugjestibilitetit, pr ta testuar sugjestibilitetin e tij. Ato jan t shumta, por un po ua paraqes, si gjithnj, m t rndsishmet. a) Testi i baraspeshs I: Mediumin e urdhroni q t qndroj n kmb drejt, me kmbt e bashkuara dhe duart e mbshtetura pr trup, kurse syt ti mbyll. Ju qndroni prapa tij me shuplakat e duarve t mbshtetura leht mbi shpatullat e tij. Duke e vshtruar me shikim magnetik, ju i sugjeroni me z magnetik se do t numroni deri n 10 ( nuk sht e thn t numrohet patjetr deri n 10, mund t numrohet edhe deri n 5 ose dhe deri n 3, me rndsi sht efekti) dhe gjat thnies s secilit numr, ai do t ndiej nj forc t fuqishme e cila do ta shtyj prapa. Gjithashtu i sugjerohet q at forc mos ta kundrshtoj, por t lirohet nn pushtetin e saj, pa pasur frik se do t rrzohet, pasi ju q rrini prapa do ta mbani. Pastaj filloni t numroni: 1- Ju po e ndieni nj forc q po ju shtyn prapa. 2- Ajo po bhet gjithnj e m e fuqishme. 3- Gjithnj e m e fuqishme. 4- Ju nuk po mund ta prballoni at. 5- Ju po bini gjithnj e m shum nn pushtetin e saj. 6- Ju po bini gjithnj e m shum, gjithnj e m shum. 7- Ju nuk po mund ta prballoni at. 8- Ju po bini, po bini. 9- Gjithnj e m shum po bini prapa. 10- Ju rat, por un po ju mbaj, mund ti hapni syt etj. Ndodh shpesh q mediumi t bjer ende pa arritur numrin 10. Ktu qndron edhe nj fshehtsi: gjat numrimit, shuplakat tuaja t mbshtetura pr shpatullat e meduimit, duhet ti trhiqni leht prapa, kshtu q mediumi, pasi i ka syt e mbyllur, i nnshtrohet provokimit mashtrues dhe lviz bashk me shuplakat tuaja prapa, duke u br pa vetdije pre e lojs, sakaq efekti i testit do t ket sukses.

46

b) Testi i baraspeshs II: Mediumin e urdhroni t qndroj si n testin e msiprm, por syt duhet ti ket t hapur. Ju qndroni para tij, ndrsa prapa tij e urdhroni t qndroj personi i tret i cili do ta mbaj n rast se rrzohet ( sht rregull dhe obligim i detyruar, q gjat induktimit t gjendjes hipnotike, pr shkaqe keqprdorimi, t jet prezent edhe personi i tret, pr gj do t bjm fjal n pjesnkeqprdorimi i hipnozs). Gishtin tregues ia afroni 5-10 cm. para syve duke e urdhruar q shikimin ta drejtoj n maje t tij. Pastaj e vshtroni me shikim magnetik dhe filloni ti sugjeroni me z magnetik, se do t numroni deri n ...10 dhe, gjat secilit numr, ai do t ndiej nj forc t fuqishme se si po e shtyn prapa; i sugjerohet q mos ta kundrshtoj at forc, por t lirohet nn pushtetin e saj. Pastaj filloni t numroni si n testin e msiprm: 1- Ju po e ndieni nj forc q po ju shtyn prapa. 2- Ju po bini gjithnj e m shum n pushtetin e saj 3- ... e kshtu me radh. Edhe n kt test qndron nj fshehtsi, nj lloj truku: Ju duhet q gishtin tregues ta afroni ngadal drejt syve t mediumit, q tek ai do t provokoj ndjenjn mashtruese t friks, dhe n mbrojtje, instiktivisht e pavetdije, ai do t trhiqet prapa. Te dy kto teste, zakonisht prfundojn me sukses. (Pr t mos e prmendur rregullisht fjaln-magnetik, duhet ta keni parasysh se t gjitha veprimet, si shikimin, dialogun, lvizjet etj. duhet ti bni nn at forc, me t ciln jeni pajisur m par, pra nn forcn magnetike). c) Testi i shtrngimit t duarve: Mediumin e urdhroni q ti lidh gishtat e te dy duarve mes veti dhe ti shtrngoj. Pastaj ju ia vendosni duart tuaja mbi t tijat, duke i sugjeruar se kur t numroni deri n ...10, ai nuk do t mund ti zgjidh ato. Gjat thnies s secilit numr i sugjeroni se duart e tij gjithnj e m shum po shtrngohen. Filloni t numroni: 1- Duart tuaja po ju shtrngohen.
47

2- Gjithnj e m shum, gjithnj e m shum. 3- Ato po bhen gjithnj e m t rnda. 4- Po bhen shum shum t rnda. 5- Gjat secilit numr ato gjithnj e m shum po ju shtrngohen. 6- Ato jan salduar mes veti. 7- Edhe po t provoni ti zgjidhni nuk do t mundeni; ato gjithnj e m shum do tju shtrngohen. 8- Gjithnj e m shum po vijn duke ju shtrnguar . 9- Ato jan shtrnguar plotsisht. 10-Ju nuk mund ti zgjidhni, provojeni. N qoft se mediumi nuk mund ti zgjidh duart, ather testi sht zhvilluar me sukses dhe induktimi i gjendjes hipnotike tek ai sht 70-80% i sigurt. Pas mbarimit t testit me sukses, sugjestionin duhet ta ndrpresim kujdesshm. Kjo bhet duke numruar deri n tre n kt mnyr: Kur t numroj deri n tre, duart tuaja do t zgjidhen, ato do t jen plotsisht t lira. 1- Duart tuaja po ju lirohen, po i ndieni shum t lehta. 2- Gjithnj e m shum po ju lirohen, gjithnj e m t lehta po i ndieni. 3- Ato jan plotsisht t lira dhe t lehta, mund ti zgjidhni ngadal. d) Testi i bllokimit t kapakve t syve: Mediumi urdhrohet q ti mbyll syt, pastaj me gishtin tregues dhe t mesm t dors s djadht ia shtypni leht kapakt e siprm t syve, duke i sugjeruar se kur t numroni deri ne ...10, ju nuk do t mund ti hapni syt. Filloni numrimin: 1- Jeni shum i lodhur dhe kapakt e syve po ju rndohen. 2- Kapakt e syve i keni shum t rnd. 3- Ata po ju bhen gjithnj e m t rnd. 4- Gjat secilit numr ata gjithnj e m shum po ju rndohen. 5- Ju tani nuk mund as ti hapni, por ju as q dshironi nj gj t till.
48

6- Po bhen gjithnj e m t rnd; plumb t rnd. 7- Ju nuk mund ti hapni edhe po t dshironi. 8- Ata u jan mbyllur fort. 9- Ata u jan salduar. 1o-Ju nuk mund ti hapni; provojeni por nuk do t mundni. N qoft se pas sugjestionit t fundit, mediumi nuk mund ti hap syt, testi ka pasur sukses dhe induktimi i gjendjs hipnotike sht 100% i sigurt. Ndrprerja e sugjestionit bhet si m posht: Kur t numroj deri n tre ju do t mund ti hapni syt. 1- Kapakt e syve tuaj po ju lehtsohen, po ju bhen shum t leht. 2- Ata jan tani shum t leht. 3- Ju mund ti hapni syt, hapini ngadal. Procedurn e testit t tret dhe t katrt, n rast mungese t suksesit, duhet ta prsritni deri n tri her. N qoft se edhe pas hers s tret nuk keni sukses, ather filloni drejtprdrejt me teknikat e hipnozs. Nuk sht e thn q t zbatohen t gjitha testet e lartprmendura gjat aplikimit t gjndjes hipnotike, n t shumtn e rasteve mjafton vetm njri nga ata. Por, zakonisht, kto mnyra t testimit prdorn nga fillestart pasi, me koh, kur t profesionalizoheni, do ta vreni edhe vet se nuk do tju nevojiten.

INDUKTIMI I GJENDJS HIPNOTIKE

Pas prgatitjes verbale t mediumit dhe pas aplikimit me sukses t njrit nga testet e sugjestibilitetit, filloni me induktimin e gjendjes hipnotike. Mediumit i sugjerohet q t ulet n nj vend t prshtatshm dhe lihet 10-15 minuta q t relaksohet. Pastaj uluni edhe ju para tij n nj
49

distanc rreth 1 metr dhe filloni ta fiksoni at duke e shikuar drejt n sy. Urdhrone edhe mediumin, q edhe ai tju shikoj juve drejt n sy. Gjat ktij shkmbimi shikimesh nuk duhet q ta luani as qrpikun. Fiksojeni kshtu mediumin rredh 30 sekonda, pastaj sugjeroni: Ju po e ndieni vetn t lodhur; kapakt e syve po ju rndohen. Ju po ndieni nevoj pr gjum. Pasi ti prsritin kto fjali, n nj interval prej 5-6 sekondash n mes, bni nj pauz 10-15 sekondash. Ky rregull vlen pr t gjitha sugjestionet pasuese. Prap, pas 10-15 sekondash, vazhdoni fjalit me z t qet e monoton, por t qart: Kapakt e syve po ju bhn t rnd, gjithnj e m t rnd; ju mezi i mbani ata t hapur; gjumi, gjithnj e m shum po ju rndon. N qoft se vreni se mediumit po i dridhen kapakt e syve, ather jepjani sugjestionin: Mbyllni syt flini! Pas nj pauze 10-15 sek., vazhdoni: Ju po e dgjoni do fjal timen dhe po e kuptoni shum mir. Asgj nuk po ju pengon; po e ndieni vetn shum mir. Ju do t flini aq gjat derisa un t mos ju zgjoj. Pas 10-15 sek., vazhdoni prap: Ju po ndjeheni shum mir. Syt gjithnj e m shum po ju rndohen; po ju bhn si plumb t rnd; aq t rnd sa q ju nuk po mund ti hapni, por ju as q e dshironi nj gj t till ...10-15 sek. Gjumi juaj po bhet gjithnj e m i thell e m i fort, por zrin tim po e dgjoni dhe do fjal timen po e kuptoni qart. Vetm zrin tim po e dgjoni dhe asgj tjetr nuk po ju intereson; vetm zri im. Nn tingujt e zrit tim ju po ndjeheni kndshm, shum kndshm. ...10-15 sek. Ju po flini plotsisht i qet. Sistemin nervor e keni t qet; zemra po ju rrah plotsisht normal; i gjith organizmi sht n harmoni t plot. Ju po knaqeni n kt gjum t thell. Ju po flini theeell, theeell, por zrin tim po e dgjoni; vetm zrin tim dhe asgj tjetr. Jeni shum i qet; do gj sht me ju n rregull.

50

Pas nj pauze t shkurtr, me z magnetik drejtojuni mediumit: Kur t numroj deri n tre ju do t jeni n gjum t thell hipnotik. 1...2...3 ju jeni n gjendje hipnotike; ju jeni n gjendje t thell hipnotike. Gjat gjith kohs, derisa mediumi gjendet n procesin e gjendjes hipnotike, duhet tia prsritni sa m shpesh sugjestionin: Ju po e ndieni vetn n do aspekt plotsisht mir. Pr ta verifikuar thellsin e gjumit hipnotik, sugjeroni mediumit pas nj pauze t shkurtr: Dora juaj e djadht po ju rndohet, gjithnj e m shum po ju rndohet. Ju po e ndieni se si npr t po qarkullon nj energji e nxeht. Dora juaj sht br plumb e rnd; ju as q mund ta luani; edhe po t doni nuk mund ta luani; provojeni. Nse mediumi nuk mund ta lviz dorn, ather ai gjendet nn pushtetin e gjendjes hipnotike, pra induktimi sht br me sukses. Zhbllokimi i dors bhet nn urdhrin e ktyre sugjestioneve: Dora juaj po ju lirohet; gjithnj e m shum po ju lirohet; po e ndieni dorn shum t leht, gjithnj e m t leht; kur t numroj deri n tre, dora juaj do t jet plotsisht n gjendje normale. 1...2...3 ..., tani e keni dorn n gjendje normale. Provoni ta lvizni; ju mund ta lvizni lirisht. Do t vreni se si mediumi do ta lviz dorn. Sugjestionet e dhna gjat gjendjs hipnotike jan shum t rndsishme. Nj sugjestion i gabuar mund t ket pasoja t rnda pr shndetin e mediumit. Prandaj, duhet t keni shum kujdes gjat prpilimit t tyre. Gjithashtu rndsi t posame duhet tu kushtohet edhe urdhresave t prera dhe ndalesave. P.sh., kurrsesi nuk guxoni ta urdhroni: Koka nuk po ju dhemb por kokn e keni t leht dhe t kthjellt, ose duhet t keni sukses, por do t keni sukses, e t tjera t ngjashme. Kjo gjendje, kur mediumit arrihet ti bllokohet nj pjes e trupit, paraqet shkalln e tret t thellsis s gjendjs hipnotike, pra fazn m t thell t saj (pr shkallt e thellsis s gjumit hipnotik do t bjm fjal n pjesn vijuese - teknikat e ndryshme hipnotike). N kt gjendje, mund t provokohet edhe katalepsia e plot e trupit, por pr fillestar kjo nuk sht e preferuar as e lejuar. Pasi t keni arritur q mediumin ta futni n gjum hipnotik, duhet ta hapni dialogun komunikues mes jush, pasi q mediumi, pa marr komand nga ju, nuk flet. do krkes q e krkoni nga mediumi, pavarsisht se e far karakteri sht, duhet q s pari atij tia lejoni at
51

me sugjestion t caktuar. Pasojn kto sugjestione: Ju jeni n gjendje t thell hipnotike por zrin tim po e dgjoni. Kur t numroj deri n tre, edhe ju do t mund t bisedoni me mua, por gjithnj duke qen n gjendje t thell hipnotike. Asgj nuk do tju pengoj pr dialog. ..1...2...3... edhe ju mund t bisedoni dhe t m prgjigjeni n do

Demonstrim i katalepsis nga nj fakir indian

Demonstrim i katalepsis para kamerave. Mediumi sht n gjendje t mbaj peshn mbi 100 kg

pyetje. A po m dgjoni ? Prgjigja zakonisht sht: Po! N qoft se nuk jep prgjigje, prsriteni sugjestionin. Pastaj vazhdoni me sugjestione pr hapjen e syve: Ju po e ndieni vetn shum mir; do gj me ju sht n rregull. Ju po mund t komunikoni me mua pa problem. Kshtu si po komunikoni, kshtu edhe do t mund t shikoni, duke i hapur syt, por gjithnj duke qen n gjendje t thell hipnotike. Kur t numroj deri n tre, ju do ti hapni syt shum leht, do t shihni sikur n gjendje t zgjuar. ...1...2...3... ju mund ti hapni syt. Hapini syt! A po m shihni mua? dhe mediumi do tju prgjigjet zakonisht me Po!. Pasi ta kaloni edhe kt prov me sukses, pra mediumi mund t flas dhe t shoh, ather kaloni n fazn e fundit t procesit t hipnotizimit. Kjo faz ka t bj me lvizjet e lira t mediumit, por gjithnj duke qen n gjendje hipnotike. Pasojn sugjestionet: Ju po e ndieni vetn shum mir, do gj me ju sht n rregull. Pasi q po mund t dgjoni, bisedoni dhe shikoni, kur t numroj deri n tre, ju do t mundeni edhe t lvizni, t ecni, por, gjithnj duke qen n gjendje t thell

52

hipnotike. ...1...2...3..., ju mund t lvizni lirisht, si n gjendje t zgjuar; provojeni dhe ngrehuni nga ulsja. Gjat ksaj kohe ju duhet q mediumin ta mbani pr krahsh deri sa ai t marr baraspeshn, pasiq n at gjendje levizjet jan m t kufizuara. Kjo ishte nj ndr metodat e induktimit t gjendjes hipnotike, krahas s cils kemi edhe qindra t tjera, ku m t rndsishmet do ti cekim n pjesn vijuese. Pasi t kryhet procesi i dshiruar dhe ti jepen sugjestionet e caktuara (t cilat duhen ti regjistrohen n ndrdije), mediumi duhet t nxirret nga gjendja hipnotike. Por, para se ta nxerrim mediumin nga gjendja hipnotike, duhet s pari t rikontrollojm se mos na ka mbetur ndonj sugjestion negativ i regjistruar. Pr nj gj t till duhet t kemi shum kujdes, pasi sugjstioni i pa bllokuar vepron edhe pas gjendjs hipnotike si sugjestion posthipnotik dhe mund t ket pasoja t padshiruara pr shndetin. Nxjerrja e mediumit nga gjendja hipnotike bht kshtu: i sugjeroni mediumit se kur t numroni deri n tre, ai do t dal nga gjendja hipnotike. Do t jet do gj n rregull, do t jet i qet, do t ndihet shum mir dhe do t jet shum i disponuar e plot energji. Filloni t numroni ngadal: 1- Ju po filloni t dilni nga gjendja hipnotike dhe po e ndieni vetn shum mir. 2- Sa m shum q po dilni nga gjendja hipnotike aq m i disponuar po ndjeheni dhe plot energji. 3- Ju tani jeni n gjendje t zgjuar, gjithka me ju sht n rregull; ju jeni tani n gjendje plotsisht normale. Zgjohuni!. Gjithashtu, sht e nevojshme q para nxjerrjs nga gjendjas hipnotike, mediumit ti jepet nj shifr fardo p.sh.: A-1 ose B-2 etj. Kjo do t na lehtsoj pun n raste tjera induktimi t ksaj gjendje tek mediumi i njjt. Procesi zhvillohet kshtu: Para se tju nxjerr nga gjendja hipnotike, po ua regjistroj shifrn personale. Kt shifr do ta regjistroj ndrdija juaj, derisa vetdija nuk do t dij asgj pr t. Me kt shifr do t mund tju hipnotizoj vetm zri im dhe asnj z tjetr. Shifra juaj sht (p.sh.) A-1. Regjistrojeni n ndrdije. Sa her ta dgjoni kt shifr t prsritur tri her A-1,A-1,A-1 nga zri im, ju automatikisht do t bini
53

n gjendje hipnotike. A e regjistruat kt shifr? N qoft se mediumi prgjigjet me Po!, ather shifra sht regjistruar me sukses, prndryshe ajo duhet t prsritet. Esht me rndsi t ceket fjalia vetm zri im sepse, pa kt urdhr, mediumin mund ta hipnotizoj dokush q e prmend tri her at shifr dhe ai mund t bhet vegl e verbr pa dshirn e tij... Besoj se n kt pjes e bra nj sqarim t dshiruar pr induktimin e hipnozs s par, sidomos pr fillestar. Edhe n qoft se pr her t par nuk do t keni sukses, ju nuk duhet t zhgnjeheni, provojeni prap edhe nj, dy e tri her, derisa t arrini sukses. T kujtojm shembullin e Edisonit i cili, pas 3000 eksperimenteve t pasuksesshme, m n fund, duke menduar pozitivisht megjithat do tia dal, arriti ta konstruktoj poin elektrik.

54

TEKNIKAT HIPNOTIKE
SHKALLT E THELLSIS HIPNOTIKE
Gjat puns praktike me njerz, shum eksperimetues kan vrejtur se gjumi hipnotik nuk sht i njjt tek t gjith. Prandaj ata kan br edhe seleksionimin dhe ndarjn e hipnozs n shkall t ndryshme, dikush n m shum e dikush n m pak. Prof. Bernheimi e ndan thellsin e gjumit hipnotik n 9 shkall; mjeku francez, Liebeault n 6 shkall, ndrsa Davisi dhe Husbandi kan br nj klasifikim edhe m t thell, duke e ndar gjumin hipnotik n 30 shkall. Por, n prgjithsi, t gjith pajtohen se kto tri shkall jan kryesore: 1. Hipnoza e leht - q nnkupton relaksim, me rast, ndonse vetdija sht ende e zgjuar, mediumi i pranon sugjestionet e hipnotizuesit. 2. Hipnoza e mesme - q nnkupton relaksim m t thell, ndonse vetdija sht ende aktive, mediumi i pranon dhe i kryen t gjitha sugjestionet, t cilat nuk bien n kundrshtim t plot me strukturn e personalitetit t tij. 3. Hipnoza e thell - q nnkupton relaksim t plot, me rast vetdija sht e kyqur dhe mediumi i kryen t gjitha sugjestionet, edhe nse bien n kundrshtim t plot me strukturat e personalitetit t tij. N kt gjendje t thell hipnotike mund t arrihet edhe shtangimi i plot i trupit (katalepsia), humbja e plot e dhembjes (anestezia), humbja e plot e ndjeshmris ( analgezia), humbja e plot e kujtess (amnezia) etj., si dhe patologjizma t tjera. N kt shkall sht i mundur edhe regresimi... Ndrsa t tjerat mund t radhiten si nnshkall. N tabeln m posht po paraqesim shkallt e thellsis hipnotike dhe karakteristikat e tyre:
55

Thellsit Hipnoza e leht

Karakteristikat -relaksimi i trupit shkall-shkall -dridhja e kapakve t syve -mbyllja e syve -katalepsia e leht e kapakve t syve -rritja ose humbja e leht e ndjeshmris -mashtrimi i leht shqisor etj. -relaksim i plot i trupit -katalepsi e plot e kapakve t syve -prforcohet rritja ose humbja ndjeshmris -prforcohen iluzionet kinestetike -prforcohet ndryshimi i personalitetit -prforcohen mashtrimet shqisore -pranohen fuqishm sugjestionet

Hipnoza e mesme

Hipnoza e thell

-pranimi i plot i sugjestioneve -ndikimi i plot mbi ndjenjat -ndryshimi i plot i personalitetit -ndikimi i plot mbi shqisat -katalepsia -mediumi mund t bisedoj, t shikoj dhe t lviz, e gjendja hipnotike t mos ndryshohet etj.

TEKNIKAT HIPNOTIKE
Prve tekniks t ciln e sqaruam ne pjesn e mparme pr induktimin e gjendjs hipnotike, sot ekzistojn edhe shum teknika t tjera, numri i t cilave sht shum i madh. Secili hipnotizues u jep prparsi teknikave t caktuara, varsisht nga prefereca e tij. Edhe pr ju, lexues t nderuar, nuk sht me rndsi se ciln nga teknikat q do
56

tua paraqes m posht do ta aplikoni, me rndsi sht gjithmon efekti i saj pozitiv. Nga literatura e ndryshme, por edhe nga puna ime praktike, kam vrtetuar se e njjta teknik nuk sht e suksesshme pr t gjith mediumet, prandaj pr ta arritur qllim, aplikimi i tyre duhet br n prputhje me strukturat e caktuara t personalitetit t mediumit, ose sporadikisht mund t aplikohen ato si variacione t kombinuara .

Teknika 1- Ledhatimi mesmerik

Ky ledhatim bhet me an t duarve t cilat lvizin mbi trupin e mediumit prafrsisht 5 cm., dhe at ngadal, nga koka deri te kmbt. Gjat ktij ledhatimi, mediumi nuk bn t bj kurrfar lvijeje. Kjo lvizje e duarve, nga koka deri t kmbt dhe anasjelltas, duhet t vazhdoj pr rreth 20 min., dhe gjat ksaj kohe mediumit duhet ti sugjerohen sugjestione prkatse si: i gjith trupi po ju rndohet, gjithnj m i rnd po ju bhet; po e ndieni vetn shum t lodhur dhe vetm pr gjum po mendoni; gjumi po ju bie knaqsi dhe ju po i nnshtroheni pushtetit t tij; sa m shum q po ju ledhatoj aq m thell po flini, por zrin tim po e dgjoni etj. Ledhatimi fillon gjithnj mbi kok dhe pastaj, ngadal npr gjith trupin. Njher kaloni mbi kok, mbi trup, mbi krahror, deri te gishtat e duarve, pastaj prap, pa ndrprerje, npr krahror, mbi trup, mbi kmb, deri te shputat. Me rndsi sht q trheqja e duarve nga shputat deri te koka t bhet n form harku. Gjat ktij ledhatimi t prcjellur me sugjestione, mediumi fillon t ndiej lodhje dhe pr nj koh t shkurtr bie nn pushtetin e gjumit hipnotik.

Teknika 2-Fiksimi i gishtit tregues

Mediumit, i cili gjendet i ulur n vend t prshtatshm, i drejtohet gishti tregues n largsi prafsisht 10 cm. dhe n nj lartsi q duhet t jet pak mbi drejtimin e syve. I sugjerohet q t shikoj n maje t gishtit dhe mundsisht mos ti mbyll syt ( pozita e gishtit tregues, q e detyron mediumin t shikoj pjerrt, bie shpejt deri te lodhja e syve dhe mbyllja e tyre). Posa ta vreni nj gj t till, filloni me sugjestione:
57

Syt po ju rndohen, gjithnj e m t rnd po ju bhen; ju nuk po mund ti mbani hapur; ata jan br plumb t rnd; sa m shum q po ju rndohen aq m shum po ndieni nevoj pr gjum; ju po flini por zrin tim po e dgjoni mir dhe qart etj.

Teknika 3- Teknika e levitimit

Urdhrojeni mediumin q t ulet n nj vend t prshtatshm e komod, ti mbyll syt dhe pastaj sugjeroni: Kur dora juaj e djadht do ta prek ballin, ju do t jeni n gjendje hipnotike. Pastaj vazhdoni me sugjestione: Po e ndieni vetn shum mir, do gj me ju sht n rregull; dora juaj e djatht po ju lehtsohet, po ju bhet shum e leht. Po ndieni se si gishtat e dors s djatht po ju bhen t leht, gjithnj e m t leht; ata kan filluar tju lvizin, t levitojn; bashk me gishta ka filluar t levitoj edhe dora; gjithnj e m shum po leviton. Kur t numroj deri n tre, dora juaj do ta prek ballin dhe ju do t bini n gjendje hipnotike. 1) Dora juaj po leviton gjithnj e m shum; gjithnj e m shum po i afrohet ballit; 2) sa m shum q po i afrohet balli aq m shum po ndieni nevoj pr gjum, por zrin tim po e dgjoni; 3) dora juaj e djatht po i afrohet ballit... po e prek balllin... ju jeni n gjendje t thell hipnotike. Tani gjendeni n gjum t thell e t kndshm hipnotik dhe do ti dgjoni me vmendje t gjitha sugjerimet e mia...

Teknika 4- Rnia e duarve

Urdhrojeni mediumin q ti mbyll syt dhe ti ngrit te ty duart duke i mbajur n pozit horizontale. Pastaj filloni me sugjestione: Kur ti prekin duart tuaja gjunjt, ju do t bini n gjendje t thell hipnotike. Duart tuaja po ju rndohen, gjithnj e m shum po ju rndohen; po ju bhen si plumb t rnda; aq t rnda sa q ju nuk po mund ti mbani horizontalisht. Asgj nuk mund ti mbaj ato ashtu; ato kan filluar t lvizin, gjithnj e m shum po lvizin. Sa m shum q bien ato, aq m thell po futeni ju n gjendje hipnotike. Vazhdoni me sugjestione pr 5-10 minuta, pasi q rrallkush mund ti mbaj duart aq koh n at
58

pozit. Dhe pas nj tensioni disaminutsh, kur mediumi fillon ti lshoj duart, fillon edhe tensionimi i muskujve, q tek ai provokon ndjenja t kndshme dhe kshtu shpejton procesin hipnotik. Pastaj vazhdoni m tej me sugjestione: Duart gjithnj po ju rndohen; ato kan filluar t bien. Forca e muskujve t duarve ka filluar tju plogshtohet dhe tju braktis; gjithnj e m shum po ju plogshtohen. Ato ngadal po lvizin drejt gjunjve dhe ju as q po mund ti ndaloni; gjithnj e m shum po u afrohen gjunjve. Sa m shum q po iu afrohen gjunjve aq m thell po futeni n gjum hipnotik, dhe ju as q po e kundrshtoni nj gj t till, prkundrazi po ndieni knaqsi. Dorzojuni atij pushteti t kndshm hipnotik... Duart tuaja i prekn gjunjt dhe ju tani jeni n gjendje t thell hipnotike; thell, thell n gjendje hipnotike, por zrin tim po e dgjoni dhe t gjitha sugjestionet do ti zbatoni me prpikri...

Teknika 5- Pika e zez

Urdhrojeni mediumin q t shtrihet n krevat dhe mbi syt e tij, n largsi 10 cm. e vendosni (prforconi n tavan ose diku tjetr) nj pik t zez, t dimensionit me prerje mesatare deri n 1 cm. Pastaj e urdhroni mediumin q t koncentrohet n at pik dhe ta shikoj at, mundsisht pa i mbyllur syt. Gjat asaj kohe, ju pandrprer i sugjeroni me fjal: kapakt e syve po ju rndohen dhe ju syt mezi po i mbani hapur; ata gjithnj e m shum po ju rndohen, gjithnj e m shum. Pasi t vreni se mediumit po i lvizin kapakt e syve, thelloni sugjestionin: Po e ndieni se si syt po ju mbyllen; kapakt e syve po ju bhen
59

gjithnj e m t rnd, plumb t rnd. Ju nuk po mund m ti mbani hapur, ata po ju mbyllen, gjithnj e m shum po ju mbyllen dhe ju nuk po mund ti prballoni ksaj force. Dorzojuni pushtetit t saj... Syt i keni plotsisht t mbyllur; kapakt e syve plumb t rnd; ju as q po mund ti hapni ata. Trupin po ua prshkon nj ndjenj e kndshme dhe ju po i dorzoheni asaj. Asgj nuk po ju pengon dhe asgj m nuk po ju intereson, prve zrit tim.. Tani po e dgjoni vetm zrin tim; gjithka q po ju flas po deprton thell n ju...Do t veproni sipas sugjerimeve t mia.

Teknika 6- Teknika e numrimit deri n 10

Urdhrojeni mediumin q t ulet ose t shtrihet n ndonj vend t prshtatshm dhe ti mbyll syt. Pastaj sugjeroni: Kur t numroj nga 1 deri n 10, ju do t jeni n gjendje t thell hipnotike. Gjat do numri ju do ti hapni syt dhe pastaj menjher do ti mbyllni, por ngadal dhe qet. Do ta ndieni se si gjat do numri, kapakt e syve do tju bhen gjithnj e m t rnd, kshtu q n fund nuk do t mund ti hapni. Po filloj ngadal t numroj dhe ju gjat do numri hapni dhe mbyllni syt. 1) kapakt e syve i keni shum t rnd; 2) ata po ju bhen gjithnj e m t rnd, plumb t rnd; 3) aq t rnd, sa q ju nuk po mund ti mbani t hapt; 4) Nga numri n numr gjithnj e m shum po ju mbyllen, gjithnj e m shum; 5) mezi se po mund ti mbani hapur; 6) kapakt e syve tani i keni plumb t rnd; 7) ju as q po mund ti hapni ata; 8) Ju nuk po mund ti hapni syt dhe as q po e dshironi at; 9) N kt gjendje po ndiheni kdshm, shum kdshm, dhe vetm zrin tim po e dgjoni; 10) Ju jeni n gjendje t thell hipnotike; po e ndieni vetn shum mir, do gj me ju sht n rregull...

Teknika 7- Teknika e numrimit deri n 100

Mediumi qndron ulur ose shtrir me sy t mbyllur. I sugjeroni atij se, kur t numroni deri n 100, ai do t bie n gjendje t thell hipnotike. Gjat numrave tek, ai duhet ti hap syt, ndrsa gjat numrave ift, duhet ti mbyll. N fillim numroni m shpejt, por jo aq shpejt sa q mediumi t mos mund tju prcjell, pastaj filloni gjithnj e m shum ta ngadalsoni ritimin e numrimit. Gjat numrimit sugjeroni m shpesh se kapakt e syve gjat do numri po i rndohen. Shpejtsin e numrimit rregullone n at mnyr, q syt e subjektit t jen sa m pak t hapur,
60

e m shum t qndrojn t mbyllur. Pra mos numroni me rregull. Por qndroni m gjat tek numrat ift. Le t bhen kto ndalesa gjat do numri ift m t gjata. Si ta vreni se mediumi mezi po i hap syt thellone at gjendje me kto sugjestione: Kapakt e syve po ju bhen gjithnj m t rnd, plumb t rnd. S shpejti nuk do t mund as ti hapni edhe pse un do t vazhdoj t numroj... Syt u jan mbyllur dhe ju nuk po mund ti hapni m; gjat do numri ju po thelloheni gjithnj e m shum n gjum hipnotik.... Po e ndieni vetn shum mir n kt gjendje dhe as q po dshironi t dilni prej saj... Vetm zrin tim po e dgjoni dhe asgj tjetr, vetm zrin tim...100; ju jeni n gjendje t thell hipnotike, lirohuni n pushtetin e saj...

Tekinka 8- Fiksimi n sy
Uluni para mediumit dhe urdhrojeni q tju shikoj direkt n sy (n rrnjn e hunds) dhe gjat asaj kohe t mundohet q mos ti mbyll ata. Edhe ju shikojeni at poashtu me shikim magnetik, drejt n sy, pa i myllur syt pr 15 minuta (n qoft se i keni zhvilluar ushtrimet me rregull, ju nj gj t till mund ta bni). Do t vreni se si bebzat e syve t mediumit do t zgjrohen dhe lotojn. Sa m shum q ti hapen bebzat, aq m turbull do tju shoh. Ather filloni ti sugjeroni: Syt i keni shum t lodhur, mezi po i mbani hapur; gjithnj e m turbull po m shihni, gjithnj e m turbull. Kapakt e syve po i ndieni shum t rnd, plumb t rnd. Sa m turbull q po m shihni aq m t rnd po ju bhn. Ju nuk po mund ti mbani hapur; ju po i mbyllni syt, ju i mbyllt syt. Po e ndieni vetn shum kndshm dhe po thelloheni gjithnj e m thell n kt gjendje. Vetm zrin tim po e dgjoni dhe asgj tjetr; asgj tjetr nuk po ju intereson, vetm zri im. Thell e m thell po zhyteni n kt gjendje t kndshme, thell e m thell... Ju tani jeni n gjendje t thell hipnotike.

Teknika 9- Teknika plakebo

Jepjani mediumit, i cili rri qet i shtrir n krevat, para induktimit t gjendjs hipnotike, nj ose dy t tableta t ashtuquajtuara placebo (tableta pr hipnoz), q jan t prbra nga sheqeri i qumshtit (mund ti bleni n do barnatore) dhe q skan kurrfar ndikimi n organizm.Thuani mediumit se ato jan tableta speciale pr induktimin e gjendjs hipnotike, dhe ndikimn e tyre do ta ndien pas disa minutash, si dhe le t lirohet n ndikimin e tyre t kndshm.
61

Tregoni gjithashtu, se fillimin e ndikimit t tyre do ta vrej nga fakti, se do ti qetsohet frymmarrja, duart dhe kmbt do ti rndohen dhe kapakt e syve do t fillojn ti mbyllen. Shumica e mediumve do ta pohojn se m t vrtet e kan ndier at ndikim. Pasi mediumi ta pohoj ndikimin e tablets, filloni me aplikim e njrs nga teknikat e dshiruara.

Teknika 10- Teknika me lavjerrs

Urdhrojeni mediumin q t ulet n karrig dhe pastaj uluni edhe ju n nj karrig tjetr prball tij. Para syve t tij lvizjani nj lavjerrs. N qoft se nuk keni lavjerrs t vrtet, ather at mund ta improvizoni, duke e lidhur unazn me nj fije peri ose ndonj objekt tjetr metalik. Sugjeroni mediumit q ti prcjell lvizjet e lavjerrsit me sy dhe kur t ndien lodhje n sy, le ti mbyll ata. Pas disa minutash, kur t vreni se mediumit i jan lodhur syt (pasi lvizja e lavjerrsit, djatht-majt provokon lodhje t syve), filloni me thellimin e sugjestioneve: Po e ndieni vetn shum mir, plotsisht mir; jeni shum i qet, do gj sht me ju n rregull. Po filloni ta ndieni trupin t lodhur dhe t rnd; shum po ju flihet. Kjo gjendje po ju sjell pushim dhe knaqsi dhe ju po i dorzoheni pushtetit t saj. Kapakt e syve po i ndieni shum t rnd, si plumb t rnd; aq t rnd sa q ju nuk po mund ti mbani hapur, ata po ju mbyllen, gjithnj e m shum po ju mbyllen (pasi mediumi ti mbyll syt lvizjet e lavjerrsit i ndaloni). Gjat do frymmarrjeje po thelloheni, thell e m thell n gjumin hipnotik; hipnoza po ndikon thell n ju; hipnoza po bhet gjithnj e m e thell: tani sht plotsisht e thell. Ju jeni n gjendje t thell hipnotike, por zrin tim po e dgjoni; gjithka q do tju them do ta pranoni dhe do ta bni...

Teknika 11- Teknika e numrimit prapa

Urdhrojeni mediumin, i cili gjendet i ulur ose i shtrir, q ti mbyll syt . Pastaj sugjeroni se duhet t filloj t numroj nga 100 deri n 0.
62

Pasi q numrimi nga prapa sht m i komplikuar, ai at nuk do t mund ta bj automatikisht, kshtu q do ta angazhoj m shum vetdijen. Meq vetdija sht e zn me numrimin e numrave, sugjestionet tuaja do t dprtojn m leht n ndrdije. Derisa ai sht duke numruar, ju filloni me sugjestione: Gjat do numri po e ndieni se si duart dhe kmbt tuaja po rndohen, gjithnj e m t rnda po ju bhen. Po e ndieni vetn t lodhur dhe shum po ju flihet, vetm pr gjum po mendoni... Gjat imponimit t sugjestioneve do t vreni se mediumi n fillim numron qart dhe kuptueshm, por gradualisht fillon q t harroj nga nj numr, e m von edhe m tepr. N baz t ksaj ju do ta njihni shkalln e ndikimit t sugjestioneve dhe, posa t vreni ndryshim tek ai, thelloni sugjestionet: Gjithnj po ju vie rnd e m rnd q t numroni; gjat do numri ju po ndieni nevoj m t madhe pr gjum...Mezi po i shqiptoni numrat tjer, vetm pr gjum po mendoni, vetm pr gjum; ai mendim po ju sjell knaqsi dhe ju po i dorzoheni atij pushteti...Tani m nuk po mund t numroni, ndrsa gjumi hipnotik sht i thell, shum shum i thell, por zrin tim po e dgjoni. Asgj nuk po ju pengon, do gj me ju sht n rregull. Pr ju m asgj nuk sht me rndsi, prve zrit tim... Tani dgjoni fjalt e mia. Gjithka q po jua them, po deprton thell n ndrdijn tuaj...

Teknika 12- Teknika e ashensorit

Pasi q mediumi t vendoset n nj vend komod, e urdhroni q ti mbyll syt. Pastaj lreni n at pozit pr 10 min, q t qetsohet. Gjat asaj kohe sugjeroni q plotsisht t koncentrohet n ritmin e frymmarrjes. Pastaj sugjeroni, le ta prfytyroj veten n nj ashensor. Pasi ta bj kt filloni me sugjestione: Ju jeni n ashensor me t cilin do t udhtoni deri n katin e 10 t ndrtess. Shtypeni susten numr 10 n ashensor dhe lirohuni n pushtetin e ktij udhtimi t kndshm. Gjat do numri (kati), ju do t futeni thell e m thell n gjendje hipnotike. Ashensori
63

filloi t lviz dhe ju po e ndieni vetn shum kndshm n t; Ai po shkon drej katit t par-dyt dhe sa m lart q po ngjitet aq m i thell po bhet gjumi juaj hipnotik; kati i tret-katr, gjithnj e m thell po futeni n gjum hipnotik, gjithnj e m thell; kati i pest-gjat, asgj nuk po ju pengon n kt udhtim t kndshm, prkundrazi ju po e ndieni veten, shum, shum mir. Kati i shtat-tet, sa m shum q po i afroheni katit t 10, aq m shum nevoj pr gjum po ndieni; lreni q koha tju bart n pushtetin e vet t kndshm; nnt-dhjet, pr ju m asgj nuk sht me rndsi, prve gjumit hipnotik, nn pushtetin e t cilit ju po ndiheni shum kndshm; ju po flini thell, thell, por zrin tim po e dgjoni dhe do t veproni ashtu si do tju them un...

Teknika 13- Teknik speciale

Kjo teknik sht nj metod e kombinuar dhe shum e sukseshme. Urdhrojeni mediumin q t shtrihet n krevat dhe duart e kmbt ti ngris prafrsisht 30-50 cm prpjet, duke i mbajtur n at pozit, aq gjat sa t mundet. Kmbt, m s shumti pas 30-50 sek do ti bien. Para se t filloni me sugjestione, thuani mediumit se kmbt, n qoft se nuk mund ti mbaj, le ti lshoj. Duart do t fillojn ti lodhen pas 5-10 min. Dhe ju posa ti vreni reagimet e tij, urdhrojeni ti mbyll syt dhe filloni me sugjestionet: Duart i keni shum t rnda, mezi po i mbani; ato po ju bhen gjithnj e m t rnda, gjithnj e m t rnda. Po e ndieni veten shum t lodhur; i gjith trupi po ju rndohet. Duart u jan br plumb t rnda, aq t rnda sa q ju nuk po mundeni m ti mbani; ato po ju bien, gjithnj e m shum po ju bien. Sa m shum q po bien, aq m thell ju po futeni n gjendje hipnotike. Gjithnj e m shum po bien, gjithnj e m shum, dhe ju as q po e kundrshtoni nj gj e till, prkundrazi, ju po ndieni knaqsi n kt veprim... Po zhyteni thell, thell, n gjum hipnotik dhe vetm zrin tim po e dgjoni, vetm zrin tim dhe asgj tjetr. Ju jeni n

64

gjendje t thell hipnotike. Ndrdijen e keni t hapur, plotsisht t hapur; gjithka q po ju sugjeroj, po deprton leht n t...

Teknika 14- Hipnoza e shpejt

Kjo teknik bazohet n metodn t ciln e ka praktikuar qysh n vitin 1813 mjeshtri Faria, n Paris. Ai i sht afruar mediumit, e ka shikuar disa sekonda dhe pastaj papritur iu ka ngrmuar- Dormez (flini). Gati 50% e njerzve kan rn n gjum pas ktij urdhri. Urdhrojeni mediumin q t ulet n vend t prshtatshm dhe ti mbyll syt. N dhom lshoni muzik relaksuese. Pas disa minutash lvizni n drejtim t tij duke e vshtruar me shikim magnetik drejt e n sy. Kur t afroheni n distanc rreth 20 cm. shikojeni edhe disa sekonda dhe pastaj papritmas ngrmojuni me z t fort magnetik: flini; ju po flini, ju jeni n gjum por zrin tim po e dgjoni; ju jeni n gjendje t thell hipnotike...

Teknika 15- Hipnoza indiane

Urdhrojeni mediumin q t shtrihet n vend t prshtatshm. Pastaj ju prkuluni mbi t dhe filloni ta fiksoni drejt n sy, n nj largsi rreth 30 cm. duke ia mbuluar kshtu me fytyrn tuaj gjith fushn e shikimit, q e detyron edhe at q tju shikoj n sy. As ju dhe as ai gjat ktij shkmbimi shikimesh, nuk guxoni t thoni asnj fjlal. Pastaj filloni ti afroheni edhe m, deri sa t arrini nj distanc rreth 10-15 cm. N kt gjendje duhet t qndroni, nse sht nevoja, qoft edhe deri n 1 or. Gjat asaj kohe, deri sa bni shikim magnetik, koncentrohuni fuqishm n mendime, se si mediumin po e z gjumi. Prytyrojeni se si po i mbyll syt etj. Brenda disa
65

minuatsh do t vreni se si ai po i myll syt, pasi nuk mund ta prballoj dot shikimin tuaj. Posa ti mbyll syt, urdhrojeni: hapni syt! (Gjat kohs q mediumi i mbyll syt, mundeni edhe ju, n qoft se ndieni lodhje sysh, ti mbyllni ata pr nj moment, pasaj e jipni urdhrin). Vazhdoni prap ta shikoni n sy, por gjithnj me koncentrim t plot se si at po e z gjumi. Prsriteni kt ritual, derisa ai t mos mundet m ti mbaj syt e hapur. Kur ta shihni se mediumi nuk po mund ti mbaj syt e hapur, ather filloni me dhnien e sugjestioneve. Teknika zakonisht prfundon me sukses, por do koncentrim maksimal, e q mund t zgjas edhe me or t tra.

MJETET NDIHMSE PR INDUKTIMIN E HIPNOZS

Prej numrit t shumt t teknikave q ekzistojn, ktu i sqaruam vetm disa t cilat konsiderohen si m t suksesshmet, n baz t prvojs s shum hipnotizuesve me fam botrore. Prve ktyre teknikave, q mund ti quajm verbale dhe kinestetike, ekzitojne edhe disa mjete ndihmse q e ndihmojn dhe shpejtojn procedurn e induktimit t gjumit hipnotik. Po i veojm vetm tri nga ato: stroboskopin, biofidbekun (bioinformacioni) dhe narkotikt. Stroboskopi sht nj aparat elektrik, i prbr nga nj pllak lvizse e cila sht e shpuar, dhe npr t ciln kalon nj burim i fort drite. Kjo shndritje ritmike ndikon nprmjet nervave t syrit, direkt n tru, q provokon edhe kriz t shpejt hipnotike. Esht interesant t ceket se, varsisht prej shpejtsis s rrotullimi t pllaks s shpuar, ndryshon e dhe ngjyra e drits q reflektohet npr t. Nse drita ndrion 12 her n sekond do t vrehen nuanca t ngjyrs s kuqe dhe asaj t portokallt; nse ndrion 13-14 her n sekond, do t vrehen nuancat e ngjyrs se Nj model i aparatit gjelbr; tek shpejtsia e rrotullimit deri n 16 elektronik i her, do t vrehen nuanca t ngjyrs s kaltr, quajtur biofidbek ndrsa mbi 18 rrotullime n sekond, vrehen nuanca t ngjyrs s prhimt.
66

Biofidbeku sht nj aparat elektronik i cili i shndrron ndryshimet fiziologjike n sinjale zri me intensitet t ndryshm, ndryshe quhet edhe detektor i gnjeshtrave. Personit i vendosn n siprfaqe t trupit elektrodat ose nj transmetues pr ti kapur sinjalet e aktivitetit fiziologjik. Proceset t cilat regjistrohen, prfshijn: valt e trurit, rezistencn e lkurs, tonin e muskujve, tensionin e gjakut si dhe temperaturn e lkurs. Forma m e praktikuar e biofidbekut shta ajo n t ciln prdoren pajisjet vzhguese (elektronike) EEG (Elektroencefalograft), t cilat i lejojn mediumit t prodhoj val truri 8 deri 12 ciklesh n minut. Duke prodhuar val t tilla dhe duke i prjashtuar llojet e tjera t valve, mediumi hyn n gjendjen e njohur si gjendje alfa, q karakterizohet nga nj gjendje e shtendosur, e qet dhe e kontrolluar, pra n fazn e leht t gjendjs hipnotike. Metoda e biofidbekut sot prdoret me t madhe n mjeksi pr probleme psikofiziologjike (psikosomatike), si teknik pr trajtimin e problemeve emocionale, t sjelljs, madje edhe atyre organike. Medituesit, pas nj strvitjeje, mund ta arrijn regullisht kt gjendje alfa, e q zakonisht prdoret pr autohipnoz. Biofidbeku proret edhe si mjet ndihms nga organet e policis, pr zbulimin e personave t dyshimt, pr t cilt dyshohet se kan kryer akte t ndryshme kriminale ose amorale, si dhe nuk prjashtohet mundsia e keqprorimit t tij pr qllime t caktuara politike etj. Narkotikt jan mjetet m efikase pr induktimin e hipnozs n mnyr t dhunshme, por njkohsisht jan edhe shum t rrezikshme pr shndetin e mediumit, prandaj zakonisht prdorimi i tyre bhet nn kontrollin e mjekut. Numri i tyre sht i madh, por pr induktimin e gjendjes hipnotike, m s shumti prdorn depresantet, ose si quhen ndryshe, hipnotikt qetsues, si: anestezikt, barbituratet, drogat kundr ankthit si libriumi dhe valiumi etj. Gjithashtu, prdorn edhe llojet e tjera q kan efekte m t mdha si: kokaina, heroina, LSD-ja etj. Efekti i tyre n doza t vogla nuk provokon narkoz, por vetm relaksim. Bhet shtensionimi i muskujve, provokohet gjendje euforie, ndryshim t ndjenjave emocionale deri te halucinacionet, pra ojn deri te gjumi hipnotik. Por, dhnia n doza m t mdha, mund t oj deri te koma ose vdekja e mediumit.

67

LLOJET E POSAME T HIPNOZS

HIPNOZA GRUPORE
Kjo metod dallon nga teknikat e hipnozs individuale, pasi ktu nuk kemi t bjm me nj individ, por me nj grup njerzish. Prbrje ideale konsiderohet grupi prej 3 deri n 10 vet. Edhe tek hipnoza grupore, sikurse tek ajo individuale, duhet ti kushtojm kujdes ambientit ku zhvillohet seanca. T largohen mundsisht t gjitha pengesat q mund ta dekoncentrojn dik nga grupi, sidomos zhurmat e papritura dhe t drejprdreja si jan t trokiturat e ndryshme, cingrrima e telefonit etj; t errsohet dhoma, t jet e ngroht dhe t ket muzik t leht relaksuese. Te hipnoza grupore sht shum me rndsi edhe prbrja e grupit. Preferohet q gjat ksaj seance t jet s paku nj individ i cili m par ka qen nn ndikim t hipnozs, pasi nj gj e till e lehtson induktimin tek antart e tjer. Pr induktimin e hipnozs grupore mund t prdorn teknika t ndryshme, por m e preferuara shte ajo e fiksimit. Pjesmarrsit mund t uln n karrige n form gjysmrrethi ose rrethi, ose mund t shtrihen poashtu n form gjysmrrethi ose rrethi. N qoft se antart kan pozit t ulur, ather n mes tyre, n tavolin ose diku tjetr, vendosni nj objekt t ndriquar. Zakonisht preferohet qiriu, kurse kur ata jan n pozit t shtrir, ather duhet q diku n tavan t prforconi nj bateri ose ndonj objekt tjetr vezullues. Pasi t zn pozitat e prshtatshme dhe t qetsohen, urdhrojini ata q ta shikojn
68

objektin vezullues, dhe lreni n at pozit pr disa minuta. Pasaj vazhdoni me sugjestionet: Ju po e ndieni vetn shum mir, do gj me ju sht n rregull, vetm pr gjum po mendoni dhe pr asgj tjetr, vetm pr gjum... Kur t vreni se atyre po ju lodhen syt dhe nuk po mund ti mbajn m hapur, thuani q ti mbyllin dhe pastaj filloni me thellimin e sugjestioneve nga teknika juaj e preferuar. Pasi ta prfundoni procesin e hipnotizimit, duhet verifikuar edhe efektin e tij. Verifikimin e thellsis hipnotike mund ta bni nprmjet shtangimit t dors, kmbs ose n ndonj mnyr tjetr. Nse dikush nga antart nuk i sht nnshtruar gjumit hipnotik, ather me ata prsriteni procedurn duke zbatuar ndonj teknik tjetr. N qoft se edhe kjo mnyr nuk jep rezultat ather zbatojeni metodn zingjirore. N grup efekti i ndikimit t pushtetit hipnotik sht m i madh, si rezultat i konformizmit afektiv dhe infektimit shpirtror q mbretron n ambientet e tilla. Shkmbimi i sjelljeve dhe nivelizimi shpirtror rrit ndjeshmrin, q e lehtson deprtimin e sugjestionit n ndrdije dhe shpejton efektin e induktimit t hipnozs. Prve ksaj, prparsia q ka kjo metod, njkohsisht ia lehtson punn edhe hipnotizuesit, i cili t njjtn koh, e shfrytzon shum m me efikasitet dhe pa mund t madh n shum mediume. Kjo metod zakonisht prdoret n mjeksi pr terapi grupore (pr kurimin e pacientve me diagnoz t njejt t smundjes - n prgjithsi atyre psikike), si dhe nga magjistar profesionist, t cilt e shfrytzojn kt metod pr pika argtimi, npr vende publike si: spektakle t ndryshme, bare nate, etj.

HIPNOZA MASIVE
Sikurse q nj hipnotizues i mir mund ta hipnotizoj nj individ, ai n mnyr t njejt (n qoft se me ushtrime sistematike e ka arritur kt aftsi) mund ta v n gjum hipnotik edhe rrethin e njerzve q momentalisht e rrethon. Nga vet fjala mas nnkuptojm se kemi t bjm, jo me nj grup njersizh, por me nj mas (grumbull) t madhe njerzish. Hipnoz masive paraqesin edhe oratorit e agjitatorve politik, reklamat, fabrikatet e ndryshme, prediktet e klerikve etj., dhe t gjith
69

e dim se far ndikimi t fuqishm kan ato n raste, e momente t caktuara. Te hipnoza masive krijohet i ashtuquajturi shpirti kolektiv, pran s cils, dshirat, prceptimet, imagjinata si dhe ndjenjat e ndryshme t individve, jan t drejtuara n drejtim t prbashkt, pran s cils motivi i grupimit nuk luan kurrfar rol, si dhe emri, gjina dhe pozita shoqrore e individit bhet e parndsishme. Ndikimi i sugjestionit n mas, mund t kaloj n aksion ekspoloziv, e q individi para s gjithash t mos mendoj pr pasojat, kshtu n mas mund t arrihet si, egrsia, agresiviteti etj., ashtu dhe entuziazmi, euforia, gzimi etj., q e vrtetojn edhe tubimet religjioze ose protestat politike. Lamt tibetas, murgjt kinez e sidomos fakirt indian konsiderohen si mjeshtr t hipnozs masive. Gjithashtu edhe A.Hitleri, Napoleoni dhe disa udhheqs t tjer e kan poseduar kt aftsi. Edhe magjistart e posedojn nj forc t leht t hipnozs masive, pasi ata duhet q ta prvetsojn publikun duke e kthyer vmendjen e tij n fjalt e tyre, q t mund t veprojn (manipulojn) me an t duarve, truqe t ndryshm. Shembuj dokumentues pr ekzistimin e ksaj force ka mjaft, disa nga t cilt do ti cekim edhe ne n pjesn - fenomenet e hipnoz. Pr ekzekutimin e hipnozs masive nuk duhet ndonj forc e jashtzakonshme, por vetm vetbesim n forcn personale; aftsi q mendimet tua me an t lvizjeve e sidomos fjalve, n mnyr bindse, tia imponosh mass, pasi n ato momente derisa ju flisni para saj, e sidomos kur bhet fjal pr di trheqse (interseante), t gjith syt dhe gjith koncentrimi i mass sht i drejtuar kah ju. Kjo vmendje e nder n veprimet dhe fjalt tuaja, ky mundsin e logjiks dhe koncentrimit n drejtime tjera, kshtu q lehtson mundsin e deprtimit t iluzioneve t imponuara nga ju. Pastaj n mes t mas gjenden edhe persona me ide dhe dshira t njjta si tuajat, q ndihmojn n rritjen e energjis psikike dhe krijimin e atmosfers etuziasmuese, dhe posa t kalojn kto shkndija n mas, krijohet etuziazm masiv, ather dhe pranohen leht dhe pa
70

kundrshtim edhe nga personat q hezitojn, mendimet e imponuar nga ana juaj. Hipnoza masive, n t vrtet, sht emanacion (rrjedhje, rrymim) i vullnetit t fort dhe mir t ushtruar; emanacion i magnetizmit personal, pr t cilin kemi br fjal n pjest e mparshme.

POSTHIPNOZA
Nj ndr paraqitjet m interesante n fushn e hipnozs, sht fenomeni i sugjestionit posthipnotik. Kjo paraqitje interesante ka zgjuar interesim t madh jo vetm ndr magjistart e skenave publike, por edhe n psikologjin moderne e sidomos n qarqet e shrbimeve informatimeve duke e keqprdorur deri n ekstremitet pr qllime t llol-llojshme... Sugjestioni posthipnotik, ose si quhet edhe ndryshe hipnoza e tempuare (kurdisur), prbhet nga ajo, q sugjestioni i dhn gjat gjendjes hipnotike, zbatohet m von dhe at deri sa personi i tempuar sht n gjendje t zgjuar, si dhe mund t bindet q asgj nga sugjestionet e dhna ose veprimet e bra t mos i mbaj n mend. Gjat ksaj kohe, personi mbi t cilin sht zbatuar veprimi i detyruar (posthipnoza), ndjen nevoj t paprballueshme pr ta kryer at urdhr, pavarsisht se kjo n dukje t par duket di e pakuptimt ose edhe e palogjikshme, dhe gjat ksaj as ai vet nuk di t sqaroj motivin q e ka shtyr ta kryej veprimin, por gjen arsye t ndryshme si p.sh. nj studentje t cils i ishte sugjeruar (nn urdhrin posthipnotik) q n kohn e caktuar ta hap dritarn, pasi e kryen sakt veprimin, arsyetohet me at se ambienti sht br i zagushitur dhe duhet t ajroset, ndrsa studentja tjetr, e cila kishte hyr me ombrell n amfiteatr (poashtu nn urdhrin posthipnotik), arsyetohet se at veprim e ka ndrmarr sepse nuk dshiron q tu prulet rregullave dhe traditave dhe t jet konformiste. Para zbatimit t sugjestionit posthipnotik bien n sy dy momente: zbatimi me koh i urdhrit t dhn posthipnotik, si dhe zbatimi i vet urdhrit, pavarsisht nga intervali kohor q ka kaluar nga dhnja e tij. Gjithashtu sht interesant edhe zbatimi i urdhrit t dhn n kohn e caktuar, pa pasur kurrfar mjeti ndihms pr orientim kohor,
71

p.sh. edhe pse nuk ka or e kryen veprimin n koh t caktuar sipas sugjerimit. Disa autor jan t mendimit se zbatimi i urdhrave posthipnotike n kohn e sakt, sht i mundur duke ju falenderuar nj lloji ore biologjike q posedon truri i gjallesave t llojit m t lart, e cila te disa sht m e zhvilluar e te disa m pak, si dhe ndikon prgjithsisht n mnyr t pavetdijshme. Si fakt ata e marrin shembullin e shum njerzve t cilt mund t zgjohen n kohn e caktuar pa pas nevoj pr mjete ndihmse. Gjithashtu, sugjestioni posthipnotik nga kndvshtrimi psikiatrik dhe psikologjik sht me rndsi edhe pr faktin se vrteton ekzistimin e ndrdijes te njeriu. N kto lmi, posthipnoza zakonisht prdort pr shrimin e smundjeve t varsis si dhe disa shprehive asociale. N literatur t ndryshme hasim raste t shumta q e vrtetojn ndikimin veprues t ksaj force t pasfidueshme. Nj rast interesant na jep prof. Bernheimi: Ai nj mediumi - epror ushtarak, i kishte sugjeruar se n javn e par t tetorit do t shkoj te mjeku Liebeaulti, ku do ta takoj edhe kryetarin e shtetit i cili do ta dekoroj. Kt sugjestion, eprorit ia kishte dhn n muajin gusht. Edhe pse n mes t atyre muajve ai at e kishte takuar edhe disa her, asgj nuk i kishte thn pr urdhrin posthipnotik. Me tre tetor, t premtn e par t muajit, 63 dit pas sugjestionit posthipnotik, prof. Bernheimit i arrin nj letr nga mjeku Liebeaulti, i cili shkruan: S. sot n orn nj e dhjet minuta erdhi tek un, pa prfillur ask u drejtua tek libreza ime. Atje, me shum respekt, u prkul dhe e dgjova duke thn Ekselenc, pastaj e zgjati dorn dhe tha: falemnderit ekselenc. Kur e pyeta se me k po bisedon, ai qet mu prgjigj: me presidentin e shtetit, natyrisht. F., dshmitar i ksaj skene, m pyeti se kush sht ky i marr, sepse ashtu e konsideronte. Ju prgjia se, S. sht plotsisht normal si un dhe ti... Rastet e tilla t ndikimit posthipnotik jan t shumta. Secili hipnotizues sht i njohur me efektein e tyre, nj rast t till po e cek edhe nga prvoja ime: Mediumi ishte nj fmij 11 vjear. Atij i sugjerova se kur t dal nga gjendja hipnotike, pas 10 minutash, do ti afrohet personit A. (person 35 vjear, pr t cilin mediumi kishte respekt t posam) dhe tia kap hundn. Pas daljes nga gjendja
72

hipnotike, saktsisht pas 10 minutash, mediumi i afrohet personit A. dhe ia kap hundn, por edhe pse e bri nj veprim t till n pranin e disa vetve, ai assesi nuk mund t bindej se e ka kryer at veprim. Edhe te posthipnoza kemi t bjm me dy kndvshtrime t ndryshme. Disa mendojn se mediumi i zbaton urdhrat n gjendje normale, derisa t tjert mendojn se mediumi, n kohn kur duhet ta zbatoj urdhrin, bie prap n gjendje hipnotike, e cila ka baza q t jet m reale. Por, pavarsisht nga kjo, se a sht mediumi n gjendje t zgjuar apo sht prap n gjendje hipnotike, me rndsi sht se mediumi, n te dy rastet, e kryen urdhrin e dhn. Rast 1. Nj psikolog amerikan shkon tek kolegt e tij, t cilt punonin me hipnoz, dhe krkon q ta hipnotizojn pr t par efektin e saj. Kolegt, pasi e hipnotizojn, i sugjerojn se kur t dal nga gjendja hipnotike, n shenjn e dhn prkatse ai do t shkoj e t ulet tek karriga e cila qndronte e veant n qoshe t dhoms. Pas daljes nga gjendja hipnotike, biseda vazhdon me tema t ndryshme deri n momentin kur ai e vren shenjn e dhn. Ather, ai lviz nga kolltuku ku ishte i ulur, dhe iu thot kolegve se i kishte hipur nj ide e marr, se duhet t shkoj e t ulet tek karriga n qoshe t dhoms. Sigurisht se ju ma keni imponuar si posthipnoz, iu thot ai kolegve, se duhet t shkoj atje n ndonj shenj tuajn, por un nj veprim t till nuk do ta bj. Kolegt nuk treguan interesim pr kt dhe filluan prap bisedn. Por, kolegu i tyre asesi t qetsohet. M n fund u ngrit nga kolltuku duke thn: Nuk po mundem m t duroj, dhe drejtohet tek karriga, derisa kolegt e tij filluan t qeshen. Rast 2. N zyrn e gjeneralit S., komandant i divizionit amerikan n Pacifik, qndronin komandanti dhe psikologu pr t par efektin e posthipnozs. Papritur, n dhom futet nj ushtar i thjesht, duke e shtyr adjutantin, kalon npr dhom qet dhe shkon tek dritarja, dhe, pa fjal, heq kpuct duke e mbushur hapsirn e dhoms me er kundrmuese. Pastaj, ai merr kpuct n dor dhe, ashtu me qorap kundrmuese del ngadal jasht. E shikuan orn ishte sakt 12. Psikologu e kishte urdhruar: Nesr n ora 12, do t futesh n zyren e komandantit pa pyetur ask pr leje. Do t shkosh tek dritarja dhe do ti zbathsh kpuct. Pastaj me kpuc n duar do t dalsh jasht. Ktu

73

nuk duhet fantazi e madhe q nga gjith kjo t dal prfundimi se pr far qllimesh mund t prdoren kta persona! Edhe ju, lexues t nderur, q pretendoni t merreni me aplikimin e hipnozs n praktik padyshim q do t takoheni me rastet e posthipnozs, pasi q do sugjestion i dhn gjat gjumit hipnotik zakonisht finalizohet me efektet e veprimit n posthipnoz. Sugjestionet e dhna duhet ti formuloni n mnyr shum precize pasi, si e kemi cekur disa her, efekti i tyre sht i paparashikueshm. Gjithnj duhet ta keni qllimin e caktuar se pr far e aplikoni at. Prjashtohen rastet kur keni t bni me ndonj shoqri t ngusht me qllim argtimi. Gjithnj mundohuni q mos t jeni ju faktor i ndryshimit t ndonj vetie t personalitetit t individit, pasi q m kt ju ndikoni n sovranitetin e tij. Edhe gjat aplikimit t posthipnozs n shoqri, si atrakcion argtimi, duhet t keni shum kujdes n zgjedhjen dhe formulimin e sugjestionit, pasi q sugjestioni i gabuar mund ti kushtoj shum mediumit. Gjithashtu, duhet ta keni parasysh edhe karakterin e individit. Ktu po e cekim vetm nj rast ku individi i pafajshm n duart e nj hipnotizuesi sharlatan prfundoi n klinik. N nj paraqitje publike, hipnotizuesi e merr nga publiku kt individ pr t demonstruar aftsit e tij hipnotike dhe pr t krijuar atraktivitet n sall. Atij i sugjeron se po e ndjek nj qen i trbuar, kshtu q ai fillon t vrapoj i tmerruar nga frika npr podium, derisa publiku qeshte i ngazllyer. Edhe pas daljes nga gjendja hipnotike (pasi q hipnotizuesi nuk ia kishte fshir at sugjestion nga ndrdija), ai ballafaqohet me at dukuri t friks, se dikush po e ndjek, deri sa m n fund krkon ndihm n klinikn psikiatrike ku trajtohet nj koh t gjat si i smur psikik. Procesi i posthipnozs zhvillohet kshtu: Pasi ta keni futur mediumin n gjendje t rnd hipnotike, me an t ndonj teknike t ciln ju e preferoni, ia sugjeroni atij sugjestionin e dshiruar p.sh.: sa her q do ta ndieni se po ju fillon dhembja e koks, ju automatikisht do t bini n nj gjendje si kjo tani dhe do t numroni deri n tre. Pastaj, prap do t jeni n gjendje normale dhe do gj me ju do t jet n rregull. Do t jeni i qet, i disponuar dhe i kthjellt, pa dhembje koke. Kto q po ua them do ta regjistroj ndrdija juaj, ndrsa vetdija nuk do t dij asgj. Regjistrojeni n ndrdije kto q ua thash. Kur t dilni nga kjo gjendje, vetdija juaj asgj nuk do t mbaj mend n lidhje me sugjestionet e
74

dhna, ato do t veprojn n mnyr t pavetdijshme. Do t veproj ndrdija juaj...Ka raste kur mediumit i jepet edhe shifra me t ciln ai vet mund t hipnotizohet dhe ti prsris sugjestionet e caktuara, por, pr to do t bjm fjal n pjesn - Autohipnoza.

HIPNOZA N GJUM
Kjo metod e t hipnotizuarit zakonisht prdoret pr ta hipnotizuar dik pa dshirn e tij ose pr ti hipnotizuar fmijt dhe pleqt. Ktu n mnyr t drejtprdrejt i drejtohemi ndrdijs ku kurrfar dyshimi a kritik e vetdijes nuk mund t na pengoj n arritjen e suksesshme t hipnozs. Me rndsi sht q t gjendet momenti m i prshtatshm pr ta aplikuar kt metod. Sipas shum ekspertve, rasti m i prshtatshm, ku efekti i suksesit sht gati gjithnj i sigurt, konsiderohet ai gjat dy orve t para t gjumit dhe ai nj or para zgjimit. Preferohet q kjo metod t zhvillohet n shtpin e personit q duhet t hipnotizohet dhe ai nuk duhet t jet i njoftuar pr kt. M kt nuk dua t bj prjashtimin e zbatimit t saj edhe n ordinanc apo lokal tjetr, por, pr shkaqe suksesi, sepse zbatimi i saj n ambient t huaj dhe imponimi i detyruar pr gjum, vshtir realizohet n kt ambient dhe n kohn e dshiruar nga ju. S pari duhet q ju t vendosni t ashtuquajturin kontakt me ndrdijen e personit i cili gjendet n gjum. Ky arrihet kshtu: Afrohuni tek dera e dhoms ku personi i cili duhet t hipnotizohet sht duke fjetur dhe filloni ta shikoni me shikim magnetik duke prfytyruar gjithnj situatn e dshiruar. Pastaj, po nga aty, filloni tia pshprisni sugjestionet e caktuara. Kt duhet ta bni m z sa m t ult, por magnetik. Duke vazhduar me sugjestione, filloni ti afroheni gjithnj e m afr, dhe gjat afrimit, njkohsisht e rrisni edhe tonin e zrit. Gjithashtu, sht shum me rndsi q mos tia prmendni emrin, sepse, n t shumn e rasteve, personi zgjohet nga gjumi. Sugjestionet i filloni kshtu: Mos u shqetsoni por vazhdoni t flini i qet. Gjumi po ju bhet gjithnj e m i thell, asgj nuk po ju pengon. Po e ndieni veten shum mir. Gjumi po ju bhet gjithnj e m i thell, gjithnj e m i thell. Vazhdoni t flini kndshm dhe thell. Ju po flini thell, thell,
75

por zrin tim po e dgjoni. Edhe pse po e dgjoni zrin tim, ju po vazhdoni t flini kndshm dhe thell.... Pr ta vrtetuar vendosjen e kontaktit, personit q fle duhet ti drejtoheni me sugjestionet: Ju po flini thell por zrin tim po e dgjoni shum mir. A po flini thell dhe kndshm? A po mund ta dgjoni zrin tim?... N qoft se personi prgjigjet pozitivisht, sht e qart se mesazhi juaj tashm ka deptuar deri tek ndrdija e tij dhe t gjith urdhrat e dhn nga ju ai do ti zbatoj. Por, n qoft se tentimi i par nuk rezulton me sukses kjo nuk do t thot se ju duhet t demoralizoheni dhe ti humbni shpresat. Zakonisht kjo vjen si rrjedhoj e moskontaktit tuaj me ndrdijen e personit t fjetur. Ju duhet ti vazhdoni sugjestionet deri sa ta arrini kontaktin me t. Ka mundsi q procesi t zgjas edhe me or t tra, prandaj pr kt duhet durim dhe qetsi, n qoft se dshironi t arrini efektin e dshiruar. Sugjestionet, si tham, duhet t jen t drejtuara nn dshirn e fort shpirtrore pr realizimin e qllimit t caktuar. Fjalt q burojn nga ju duhet t krijojn atmosfer disponuese n psikn (ndrdijen) e t fjeturit. Ato duhet t pshpriten n mnyr sa m t qet duke krijuar tek i fjeturi simpati pr to. Edhe tek hipnoza n gjum, gjithashtu rndsi prioritare duhet ti kushtohet formulimit t sugjestioneve. Nuk guxojm ti themi: Nuk guxon t urinosh natn n krevat, por n t ardhmn, posa t ndiesh nevoj pr urinim, do t zgjohesh dhe do t shkosh n nevojtore. Kur t kthehesh, do t mund t flesh menjher plotsisht i qet etj. Kur ta zotroni kt metod do t habiteni edhe vet me sukseset e arritura n shum lmi, si n at t edukimit, shrimit etj.

HIPNOZA ME MEDIKAMENTE
Nj ndr mjetet m efikase pr induktimin e gjendjes hipnotike n mnyr t dhunshme, pra pa dshirn e mediumit ose tek personat rezistues, jan medikamentet narkotike. Prdorimi i ksaj metode lejohet vetm nn kotrollin e mjekut kompetent, pasi efektet negative t narkotikve i dim t gjith dhe kjo besoj nuk do koment, por, sa pr njohuri, po ua cek ktu.
76

Te hipnoza me ndihmn e medikamenteve, n vend t futjes n gjum hipnotik n mnyr normale, prdoren narkotik t prshtatshm, t cilt jepen n doza t vogla, ashtu q nuk provokojn narkoz por vetm relaksim duke arritur shtensionimin e muskujve, provokimin e gjendjes euforike, ndryshimin e ndjenjave emocionale e deri te halucinacionet e ndryshme. Qllimi sht q vetdija t ngushtohet (kufizohet) e m kt manipulim te arrihet deri te gjendja q i prngjan hipnozs. Por, dhnia n doza m t mdha, mund t provokoj gjendje kome ose edhe vdekjen e mediumit, prandaj, mu pr kt, prdorimi i saj sht i sanksionuar me ligj. Llojet e medikamenteve narkotike, q njihen edhe si droga psikoaktive, jan t shumta. Disa prej tyre si alkooli, nikotina dhe opiumi, njihen q nga lashtsia dhe jan konsumuar shekuj me rradh. Nj numr shum i madh drogash, q prdoren si qetsues n mjeksi, jan produkt i hulumtimeve mjeksore t kohve t fundit. Disa t tjera si LSD-ja ose PCP-ja jan shfaqur n tregun e paligjshm kto dekadat e fundit, por ekzistojn edhe disa lloje tjera q ende jan t panjohura pr psikofarmakologjin. Esht e njohur se CIA sht e interesuar pr 47 lloje drogash dhe ka kryer e kryen edhe tani eksperimente t ndryshme m njerz. Kt e vrteton edhe Timot Liri, i cili nj koh t gjat kishte punuar si agjent i CIA-s, i cili thot se n Amerik ekzistojn afr 30.000 njerz t cilt me an t drogs i kontrollon CIA. Pr induktim t hipnozs prdoren me sukses barbituratet si amobarbitali, metoheksitali dhe nembutali. Ato shtensionojn muskujt duke prodhuar nj gjendje euforie dhe me shtimin e dozs bien deri te gjumi. Edhe heroina dhe opiatet tjer si kodeina, morfina si dhe drogat sintetike si metadoni, darvoni etj., q zakonisht prdoren n mnyr t paligjshme, ndikojn n sistemin nervor duke provokuar ndjesi euforie, t kndshme etj., q ojn deri te gjumi hipnotik. Por ndr narkotikt m efektive jan drogat psikodelike t cilat nganjher edhe quhen droga halucionagjene, pasi provokojn gjendje halucinacioni, por gjithashtu kan efekte t tjera edhe tek sjellja dhe prceptimi. Ato, duke ngacmuar sistemin nervor, jo vetm q bjn ndryshimin e ndjenjave emocionale
77

por gjithashtu ndryshojn edhe prceptimin e bots s jashtme. Ndr kto droga, m t prhapurat jan LSD-ja (dietilamidi i acidit lisergjik); meskalina (q nxirret nga nj lloj kaktusi) si dhe kanabisi (prej nga e kan bazn si mariuhana ashtu edhe hashashi). Edhe pse mariuana nuk sht vrtet nj drog psikodelike, kur merret n doza t mdha, ajo shkakton prjetime halucinogjene. Efekti i ktyre drogave prfshin iluzione pamore me ngjyra t ndezura dhe mendime t gjalla ndrrore, ndjesi ekzistence jasht trupit, ose ndjesi uniteti midis trupit dhe objekteve tjera etj. Pra, n fakt, personit t cilit i jepen kto lloje drogash, humb pushtetin e kontrollit t vetdijshem dhe automatikisht futet n nj sfer tjetr t psiks q i prngjan gjendjes hipnotike. Por prdorimi n mas m t madhe i drogave psikodelike bie edhe deri te vdekja e individit. Pr secilin terapeut q merret me hipnoz jan t njohura kto ndikime t narkotikve n psikn e njeriut, prandaj edhe secili prej tyre, varsisht nga njohurit dhe prvoja personale, preferon dhe u jep prparsi llojeve t caktuara t ktyre preparateve.

HIPNOZA ME PSHPERITJE
Ndoshta keni pasur rastin t vreni n jetn e prditshme se kur dikush pshprit , zgjon tek ne m tepr kurreshtjen dhe vetvetiu e drejtojm vmendjen kah ai. Kt efekt mund ta shfrytzojm pr ta orientuar vmendjen e mediumit n at q i themi. E filloni dialogun me mediumin me tonin e zrit normal. Gjat biseds filloni ta ulni tonin e zrit, por at duhet ta bni gradualisht, ashtu q mediumi t mos e kuptoj se at po e bni me qllim. Bisedoni gjithnj e m qet deriasa zri juaj t mos kaloj n pshpritje. N t shumtn e rasteve, do t vreni se edhe mediumi vetvetiu do t filloj t pshpris duke krijuar raport t prbashkt me ju. Esht e domosdoshme q biseda t zhvillohet n ambient t errt dhe me muzik relaksuese, si dhe tema e biseds t jet e lidhur me gjumin. Nse e vreni se mediumit po i mbyllen syt, ather vazhdone bisedn duke u prqendruar gjithnj e m thell rreth gjumit, e n qoft se ai nuk i mbyll syt, ather thuani: Ju lutm mbyllni syt dhe relaksohuni. Po e ndieni vetn mir, do gj me ju sht n rregull.
78

Gjat do frymmarjeje po futeni thell e m thell n gjumin hipnotik duke ndjer nj ndjenj knaqsie dhe qetsie... Pastaj vazhdoni me tekstin e zakonshm, derisa ta bini mediumin nn pushtetin e gjendjes hipnotike. Pas ksaj, mund t filloni gradualisht ta ngrini tonin e zrit deri n nivel normal ose mund t vazhdoni me pshpritje.

HIPNOZA ME NDRPRERJE
Ky lloj induktimi i gjumit hipnotik sht treguar shum i suksesshm, pasi pas disa ndrprejeve q bjm gjat procesit hipnotik, na mundson marrjen e informacioneve nga mediumi pr veprimet pozitive ose negative t sugjestioneve t dhna, pra cili sugjestion e pengon dhe cili i jep knaqsi. Kshtu q kjo metod na mundson q tu prshtatemi reaksioneve individuale t mediumit. Procesi zhvilloht kshtu: Vendoseni mediumin n nj vend t prshtatshm, kolltuk ose krevat dhe sugjeroni; relaksojeni plotsisht t gjith trupin. Merrni frym qet dhe thell. Gjat do frymmarrjeje po zhyteni thell e m thell n nj ndjenj t kndshme qetsie shpirtrore e trupore. Asgj nuk mund tju pengoj. Tani koncentrohuni n kmbt tuaja. Po e ndieni se si kmbt po ju rndohen, gjithnj e m t rnda po ju bhen. Tani i keni shum t rnda, si plumb t rnda... Edhe duart po ju rndohen. Gjithnj e m t rnda po ju bhen, gjithnj e m t rnda. Tani edhe duart i keni shum t rnda - plumb t rnda...Edhe syt po ju rndohen. Kapakt e syve gjithnj e m t rnd po ju bhen - gjithnj e m t rnd. Aq t rnd u jan br sa ju nuk po mund ti mbani m hapur. Ata jan br plumb t rnd. Ju nuk po mund ti hapni, por nj gj t till as q po e dshironi... Po ju pushton ndjenja e rndsis. Gjithnj po ndiheni m i lodhur, gjithnj e m i lodhur... Ktu ndaloni prafrsisht nj minut, pastaj vazhdoni: Ende jeni i qet dhe po ndieni knaqsi. N kt gjendje, secila pjes e trupit tuaj sht freskuar dhe ju po ndiheni jashtzakonisht mir. Kur t numroj deri n tre, kmbt dhe duart do tju lirohen dhe do tju bhen prap t lvizshme, si dhe syt do t mund ti hapni. Nj,dy,tre. Kmbt dhe duart i keni prap t lira dhe syt mund ti hapni. Hapni syt! Jeni i freskt dhe po ndiheni kndshm.
79

Pastaj filloni ta pyetni mediumin se si dhe sa kan ndikuar sugjestionet tek ai. Pasi t informoheni pr efektet e sugjestioneve, vazhdoni prap me thellimin e atyre q kan pasur ndikim m t dobt. P.sh., n qoft se mediumi thot se n duar ose diku tjetr nuk ka ndier rndsi, n vazhdim duhet ti thelloni sugjestionet n at pik. Vazhdimi i hipnozs mund t duket kshtu: Relaksojeni prap gjith trupin. Mbyllni syt dhe filloni t merrni frym qet dhe thell. Lirohuni plotsisht. Po e ndieni vetn mir dhe kndshm. Gjat do frymarrjeje po zhyteni thell e m thell n nj gjendje t kndshme qetsie shpirtrore e trupore. Po ndieni nevoj vetm pr gjum dhe kt as q po e kundrshtoni. Prkundrazi, ju po keni dshir t flakt pr tu futur n kt gjendje gjumi t kndshm. Po e ndieni se si ajo knaqsi po ju shprndahet npr gjith trupin. Po i dorzoheni me gjith shpirt ktij pushteti... Tani koncentrohuni vetm n duart tuaja. Po e ndieni qart se si ato po ju rndohen, po ju bhen gjithnj e m t rnda. Ato po ju rndohen gjithnj e m shum, gjithnj e m shum. Tani i keni shum t rnda, si plumb t rnda. Aq t rnda sa q ju ato as q po mund ti lvizni. Po e ndieni se n to ju m nuk keni pushtet. Te dy duart i keni t rnda si plumb dhe plotsisht t palvizshme. Ju m nuk po mund ti lvizni. Po merrini frym qet dhe me ritm, dhe me do frymmarrje po zhyteni thell e m thell n gjumin hipnotik - gjithnj e m thell... Ktu prap ndaloni prafrsisht nj minut. Pastaj prap vazhdoni: Edhe nj her po e ndieni at qetsi t prkryer. do fjal imja po deprton thell n ndrdijen tuaj dhe atje po mbetet e regjistruar. Ju po e dgjoni me vmendje do fjal q po ua them. Kur t numroj deri n tre, duart tuaja prap do t lirohen dhe do t jen t lvizshme, si dhe do t mund ti hapni syt. Do ta ndieni vetn t kthjellt dhe kndshm. Por prap kur ta krkoj kt nga ju, menjher do t relaksoheni dhe do t zhyteni n kt gjum t kndshm. Nj,dy,tre. Hapni syt! Duart i

80

keni t lira dhe t lvizshme. Jeni i kthjellt dhe po ndiheni shum mir... Pastaj prap e pyetni mediumin se si sht ndier gjat procesit; pr efektet e sugjestioneve etj. N qoft se ka vrejtje vazhdoni prap me thellimin e sugjestioneve n ato pika ku efekti i ndikimit ka qen i dobt, e n qoft se nuk ka vrejtje vazhdoni me thellimin e gjumit hipnotik. Prsritjet e vazhduara tek mediumi krijojn refleksin e kushtzuar, kshtu q, krijimi i ktij refleksi regjistrohet thell n psikn (ndrdijen) e tij dhe vetm prsritja e cilitdo sugjestion krijon tek ai automatikisht efektin e dshiruar... Vazhdoni me thellimin e gjendjs hipnotike: Relaksohuni plotsisht. Merni frym qet dhe thell.Ve po merrni frym thell dhe qet. Gjat secils frymmarrje po zhyteni thell e m thell n qetsin e kndshme shpirtrore. Duart dhe kmbt po ju rndohen, gjithnj e m shum po ju rndohen. Aq t rnda sa q ju nuk po mund m ti lvizni. Jan br si plumb t rnda. Edhe kapakt e syve po ju rndohen. Gjithnj e m t rnd po ju bhn. Aq t rnd sa q nuk po mund ti mbani hapur. Ata po ju mbyllen fort. Ju m nuk mund ti hapni. Po merrni frym thell dhe me ritm. Po i dorzoheni ktij pushteti t prkryer t gjumit hipnotik... Prap ndaloni pr nj minut. Pastaj vazhdoni: Asgj nuk po ju pengon. Vetm zrin tim po e dgjoni dhe asgj tjetr nuk po ju intereson, vetm zri im. do fjal imja po deprton thell n ndrdijen tuaj. Gjat do fjale ju po futeni thell e m thell n gjumin e kndshm hipnotik. N kt gjendje qetsie po fillojn tju hapen dyert e ndrdijes suaj. Gjithka q po ju them po deprton leht n ndrdijen tuaj dhe atje po mbetet pashlyeshm e regjistruar. Do t veproni ashtu si do tju them un. Sa her q ta prmendi fjaln DIO, ju menjher do t bini n kt gjendje q jeni tani. Do t mjaftoj q vetm nj her tju them DIO q ju automatikisht t bini nn kt pushtet t kndshm shpirtror. Ky sht detyrim absolut q duhet ti nnshtroheni. Ju dshironi ti nnshtroheni, prandaj edhe do ta zbatoni... Pas ksaj pushoni prap nj minut... pastaj vazhdoni: Do t numroj deri n tre dhe ju do t mund ti hapni syt, ti lvizni duart dhe kmbt, dhe do t ndiheni shum i kthjellt dhe i qet. T gjitha ato q ua kam thn u jan regjistruar thell n ndrdijen tuaj dhe ju do t
81

veproni gjithnj n prputhje me to, derisa vetdija nuk do t di asgj. Nj,dy,tre. Hapni syt! Po ndiheni shum mir, do gj me ju sht n rregull. Jeni shum i kthjellt. Duart dhe kmbt i keni t lehta dhe t lvizshme. Jeni plot forc dhe energji... Pas arritjs t gjumit hipnotik nprmjet ksaj metode, nprmjet nj lloj refleksi t kushtzuar, si dhe me regjistrimin e shifrs DIO, induktimi tjetr i saj krkon koh vetm prej disa sekondash.

HIPNOZA ZINGJIRORE
Procesi i aplikimit t ksaj metode sht i njjt si tek hipnoza grupore, por forca ndikuese tek kjo metod, pr shkak t kontakteve t drejtprdrejta mes mediumve, sht shum m efektive. Edhe tek hipnoza zingjirore, pjesmarrsit marrin pozicion n form rrethi, por kapn mes veti dor pr dore. N mes t rrethit e prforconi nj objekt t shndritshm dhe u thoni mediumve q t shikojn at objekt vezullues. Pasi t ken qndruar n at pozit pr disa minuta, urdhroni ata q ti mbyllin syt dhe sugjeroni q ti parashtrojn vetvets qetsi dhe knaqsi. Kt ndjenj mund ta prforconi edhe m me an t sugjestioneve prkatse. Pastaj vazhdoni me sugjestione: Ju po e ndieni vetn shum mir, do gj me ju sht n rregull. Vetm pr gjum po mendoni dhe pr asgj tjetr. Po e ndieni se si energjia po qarkullon mes jush. Ajo po qarkullon nga njri tek tjetri e kshtu me rradh, dhe po formon qarkun e mbyllur... Ju po merrni frym qet dhe thell dhe gjat do frymmarrjeje po futeni gjithnj e m shum n kt gjendje t kndshme. Po zhyteni gjithn e m thell n kt gjendje t kndshme gjumi - gjithnj e m thell... dhe kshtu vazhdoni me sugjestionet e preferuara deri sa t arrini induktimin e gjendjs hipnotike. Edhe te hipnoza zingjirore, sikurse te hipnoza
82

grupore, do t ishte mir q gjat seancs t jet s paku nj individ i cili ka qen m hert nn ndikim t hipnzs. Kjo metod, q ndryshe quhet edhe metod infektuese, sht shum efektive pr hipnotizimin e personave rezistues, sidomos kur n rreth gjendn m tepr se dy persona q i nnshtrohen ktij pushteti. Mediumi rezistues futet n mes tyre, dhe kur kta dy i nnshtrohen gjendjs hipnotike, provokojn gjendje t njjt edhe tek ai. Prve efektit ndikues, q sht m i madh n grupacion, q e kemi cekur te hipnoza grupore, te hipnoza zingjirore faktor tjetr shum i rndsishm sht edhe kontakti direkt i pjesmarrsve nprmjet lidhjs s duarve, pra infektimi i tyre, t cilin prof. Mathias nga Zrichu e prshkruan kshtu: E gjith jeta vegjetative dhe shpirtrore e njeriut bazohet n themelet e biopolaritetit elektrofiziologjik. Proceset biologjike krijohen nga proceset e elektroneve q i kushtzojn atomet. Pra, bhet fjal pr veprim reciprok t forcave pozitive dhe negative, t cilat kalojn nga njra tek tjetra, e q kushtzohen me proceset e ngarkimit dhe shkarkimit, t cilat pandrprer zhvillohen n do stacion (qeliz) t organizmit. Mund t supozojm se ne kontaktin direkt t disa personave arrihet deri te ekuilibrimi i ktyre forcave. N qoft se ato, te njri ose te disa pjesmarrs, trhiqen n drejtim pozitiv ose negativ, ndikojn edhe te pjesmarrsit tjer, t cilt at edhe e ndiejn... Edhe pse ky ndikim shkencrisht ende nuk sht sqaruar sa duhet, metoda sht shum efektive dhe prfundon zakonisht me sukses, prandaj shfrytzojeni!

HIPNOZA E FMIJVE
Sugjestibiliteti te fmijt varet shum edhe nga mosha e tyre, p. sh. fmijt e moshs mbi 10 vje hipnotizohen shum m leht se sa fmijt nn kt mosh. Fmijt e moshs mbi 10 vje, e sidomos adoleshentt, si tham, hipnotizohen shum leht, prandaj te ata mund t zbatohet do lloj metode, ndrsa tek fmijt nn kt mosh preferohen zakonisht metoda indirekte. Fmija nuk duhet t jet i informuar, as nga ju e as nga prindi pr procesin e hipnotizmit q to t zbatohet mbi t. Me fmijt duhet t bni variacione t ndryshme pr t
83

mnjanuar te ai pranin e friks. Fmijs nuk duhet ti sugjeroni direkt, por n mnyr traverse, nprmjet ndonj loje t ciln fmija e adhuron. P. sh. krkoni nga fmija q ta sjell kukulln q e adhuron m s shumti. Pastaj filloni ti sqaroni fmijs se kukulla sht e smur dhe duhet patjetr t shrohet. Filloni t bisedoni me kukulln: Ti je e smur, por un do t shroj. Shtrihu n krevat dhe mbylli syt. Ktu lute edhe fmijn q t shtrihet s bashku me kukulln, duke i sqaruar se kukulla nuk po kupton, prandaj duhet ai ti tregoj se far t bj. Pasi t arrini ta bindni fmijn q t shtrihet s bashku me kukulln, vazhdoni me sugjestione: Tregoj kukulls se far duhet t bj pr tu shruar. Mbylli syt. Ja edhe kukulla duke ju par juve po i mbyll syt. Kukulla po bn gjith at q po e bni edhe ju. Ajo po msohet nga ju, por ju duhet ti tregoni pak m gjat q t msohet edhe m mir. Do ti mbani syt e mbyllur deri kur tju them un ti hapni prap, pasi po ti hapni ju edhe kukulla do ti hap dhe nuk do t shrohet. Tani filloni t merrni frym thell - thell, edhe kukulla, duke ju par juve po merr frym thell-thell. Me do frymmarrje po ju lirohen duart edhe kmbt; edhe kukulls gjithashtu. Tani do ti tregoni kukulls se si mbahen syt gjat t mbyllur dhe si rrihet gjat qet i shtrir. Ju po e ndieni vetn shum mir; po merrni frym shum leht; kmbt dhe duart i keni shum t lehta; po sheh nj ndrr shum t mir, por zrin tim po e dgjon shum qart dhe mir. Do ta bsh gjith at q do ta sugjeroj un. Kjo sht shum me rndsi q kukulla juaj t mund t jet srish e shndosh, prandaj gjithka q do tju them un do ta zbatoni me prpikri dhe kukulla juaj do t shrohet... Shumica e fmijve i pranojn sugjerimet e juaja, dhe i nshtrohen pa rezistenc gjumit hipnotik, duke mos i kuptuar variacionet e lojs suaj. Por, sht mir q sugjestionet t thellohen edhe m, pr t qen efekti m i sigurt.

84

Pasi ta hipnotizoni fmijn dhe i jepni sugjestionet e caktuara, preferohet q, para nxjerrjs nga kjo gjendje, ti jepet edhe shifra, e cila do tju ndihmoj shum pr induktimin e hipnozs s ardhshme: Gjithka q ju kam thn i keni mbajtur mend dhe t gjitha do ti zbatoni vetdijshm. Duke filluar nga ky moment, vetm kur tju prkdhel tri her flokt, ju do ti mbyllni syt dhe do t bini n kt gjendje q jeni tani. Dhe prap do t jesh i qet si tani dhe do t ndrrosh ndrra t bukura... Kur t numroj deri n tre, ju do ti hapni syt dhe do t dilni nga ky gjum i kndshm. Do t ndiheni shum mir, do t jeni shum i qet dhe duart e kmbt do ti keni prap n gjendje normale. Nj,dy,tre. Hapini syt! Jeni plotsisht i zgjuar, i freskt dhe po ndiheni shum mir. Gjat induktimit t gjendjs hipnotike te fmijt, duhet tu kushtojm kujdes t posam mendimeve tona, pasiq ndrdija e fmijve sht shum e pastr si dhe vetdija e padjallzuar ende, mendimet tona pranohen shum leht nga ai, e n rast se jan negative, jo vetm q do t mungoj suksesi, por mund t lm edhe pasoja n psikn e tij t pastr. Gjithashtu te fmijt mund t prdorni edhe teknika t tjera, por me rndsi sht q m fmijn t lidhni raport miqsor dhe procesi i hipnotizimit duhet t zhvillohet gjithnj n prani t njrit ose te dy prindrve, pasi ashtu fmija e ndien vetn shum t sigurt dhe rezistenca ndaj sugjetioneve t hipnotizuesit sht m e zbeht. Nj ndr teknikat tjera sht edhe teknika me an t tregimit t ndonj prralle, teksti i s cils duhet t koincidoj (i fantazuar nga hipnotizuesi) me sugjestionet e procesit hipnotik. Por, si tham m lart, me rndsi sht raporti miqsor, pasi pa nj raport t till ai nuk do t pranoj t bashkupoj miqsisht me ju. Fmija duhet t shtrihet n krevat dhe hipnotizuesi (n prani t prindit), pasi e urdhron q ti mbyll syt, fillon ti tregoj ndonj prrall dhe gradualisht e fut n pushtetin e gjumit hipnotik.

HIPNOZA E NJERZVE T MOSHUAR

Njerzit e moshuar zakonisht jan shum rezistent ndaj ndikimit t gjumit hipnotik, prandaj edhe procesi i hipnotizimit t tyre krkon
85

koh dhe durim. Pasi q ata karakterizohen nga vetit e pjekura t personalitetit, vshtir i nnshtrohen ndikimit t sugjestioneve, sidomos kur ato bhen nga personi me mosh me t re se ata. Gjithashtu, te njerzit e moshuar, rol t madh luan edhe motivacioni. P.sh., n qoft se ai (ajo) sht i smur dhe hipnozn e sheh si mjet ndihms pr shrim, ather edhe sugjestibiliteti do t jet m i rritur e edhe efekti m i suksesshm etj. Induktimi i gjumit hipnotik te njerzit e moshuar duhet patjetr t filloj me aplikimin e testeve t sugjestibilitetit, pasi nj induktim direkt, zakonisht prundon me dshtim. Me aplikimin e testeve t sugjestibilitetit, ne vrtetojm shkalln sugjestibile te t moshuarve dhe, pasi disa nga testet e sugjestibilitetit gjithmon prfundojn me sukses, forcojn bindjen ndikuese t tyre mbi ta. Pasi ta zbatoni ndonjrin nga testet e sugjestibilitetit me sukses, vazhdoni me induktimin e gjendjes hipnotike. Teknika m e prshtatshme konsiderohet ajo e rnies s duarve, e kombinuar me ndonj teknik tjetr. Urdhrojeni mediumin q ti mbyll syt dhe ti mbaj duart t zgjatura n pozit horizontale dhe filloni me sugjestionet: Duart tuaja po rndohen, gjithnj e m t rnda po bhen. Gjithnj e m shum po ju rndohen, gjithnj e m shum. Gjat do prseritjeje t sugjestionit bni nj pauz t shkurtr pr t fituar n koh, pasi pas disa minutash asnj individ i ri, e lre m nj i moshur, nuk mund ti mbaj duart n at pozicion. Duart tuaja aq t rnda po bhen sa q ju nuk po mund ti mbani m. Jan br si plumb t rnda. Ato po fillojn t lvizin, po fillojn t bien. Ato po bien gjithnj e m shum, gjithnj e m shum dhe ju as q po e kundrshtoni nj gj t till, prkundrazi, po ndieni nj knaqsi. Sa m shum q po ju bien duart aq m shum po ju shtohet knaqsia. Pas tensionit disaminutsh, lshimi i duarve provokon ndjenja t kndshme, pasi me rnien e tyre fillon edhe tensionimi i muskujve
86

dhe kshtu shpejtohet edhe procesi i hipnotizimit. Ato po bien gjithnj e m shum, gjithnj e m shum. Sa m shum q po ju afrohen gjunjve, aq m thell po futeni n kt gjendje t kndshme gjumi... Duart tuaja i prekn gjunjt dhe ju po ndieni nj ndjenj t kndshme. Po e ndieni se si ajo ndjej po fillon tua prshkoj t gjith trupin dhe ju po ndieni nj qetsi t mrekullueshme. Ja, po fillon nga kmbt, npr bark, gjoks, duar e deri te koka. Asgj nuk po ju pengon. T gjith trupin tani e keni t relaksuar dhe t prfshir nga nj ndjenj e kndshme. Po ndiheni mir dhe po i nnshtroheni ktij pushteti duke u thelluar thell e m thell n kt gjum hipnotik. Jeni plotsisht i qet dhe do gj me ju sht n regull. Zrin tim po e dgoni shum qart dhe kthjellt. Asgj tjetr nuk po ju intereson prve zrit tim. Po ndiheni gjithnj e m i lodhur, gjithnj e m i lodhur. Thell - thell po futeni nn pushtetin e ktij gjumi t kndshm hipnotik. Vetm zrin tim po e dgjoni dhe asgj tjetr - vetm zrin tim... Nuk duhet harruar se gjat induktimit t gjumit hipnotik te njerzit e moshuar, edhe shikimi duhet t ket forc magnetike, por edhe zri duhet t jet i shprehur me ton magnetik. Pr njerzit e moshuar, por edhe pr ata q jan rezistent ndaj hipnozs, zbatohet edhe nj lloj teknike tjetr, ku si mjet ndihms prdoret nj aparat i vogl pr elektrizim. N kt teknik, mediumit i jepet n njrn dor nj elektrod e ktij aparati, ndrsa m dorn e majt, hipnotizuesi e merr elektrodn tjetr. Forca e rrymimit prmban 2 miliampera, ndrsa tensioni 50 volt. Aparati posedon edhe rregullatorin, me t cilin e ulim ose e rrisim tensionin, varsisht prej situats. Posa ta prekim mediumin me dorn e djatht, ne mbyllim qarkun e rrymimit dhe ai e ndien se si at pjes t trupit, ku e kemi prekur me dor t djatht, po ia prshkon nj frgllim e kndshme. Efekti sht veaanrisht qetsues kur mediumit i preket balli, qafa ose zverku. Procedimi sht plotsisht i parrezikshm, si pr mediumin, ashtu edhe pr hipnotizuesin. Posarisht sht efikas kur kombinohet me teknikn e ledhatimit mesmerik. Edhe biofidbeku, si e kemi cekur m hert, sht aparat shum praktik q ka sot prdorim t gjr si n mjeksi ashtu edhe n organet e policis. Ky aparat elektronik, i cili i shndrron ndryshimet fiziologjike n sinjale zri me intensitet t ndryshm, mediumit i vihet n siprfaqe t trupit nprmjet elektrodave ose nprmjet nj
87

transmetuesi pr ti kapur kto sinjale. Sipas pozits s gjilprs q gjendet n aparat, mund t konstatojm ndikimin e sugjestionit t dhn dhe, varsisht nga efekti i ndikimit, i menjanojm sugjestionet joefikase dhe i stimulojm ato efikase duke i prsritur nga disa her. Pr dallim nga aparati elektrizues, ku mediumi e ndien qarkullimin e rryms, te ky aparat ai nuk ndien asgj, pasi aktivitetet fiziologjike si: valt e trurit, rezistenca e lkurs, tensioni i gjakut, temperatura etj., kalojn nprmjet elektrodave deri te gjilpra treguese e aparatit, nga ku ne marrim prgjigje pr gjendjn e tij emocionale nga sugjestionet e parashturuara. Pasi q ku aparat prdoret edhe si detektor i gnjeshtrave, pr kt qllim mund t prdort edhe n hipnoz. Mediumit i parashtrohen pyetje t ndryshme dhe gjat do prgjigjeje n t ciln mundohet t gnjej, shkaktohen tek ai reagime emocionale t cilat e vn gjilprn e aparatit n lvizje, nga ku ne edhe konstatojm vrtetsin e prgjigjeve dhe, n baz t tyre, e vazhdojm procedurn e mtejme t hipnotizimit, gati gjithnj me sukses. Lexues t nderuar, kto q ua paraqita deri m tani ishin vetm disa nga teknikat dhe metodat e ndryshme pr induktimin e gjumit hipnotik, nga numri shum i madh ekzistues i tyre. Po qe se i keni zbatuar ushtrimet pr zhvillimin e aftsive hipnotike dhe keni prfituar aftsi t till, aplikimi i saj n kombinim me njrn nga teknikat e lartprmenduara me siguri do tju sjell rezultat, pasi q, si do ta shihni edhe vet m von, t gjith njerzit nuk reagojn njjt ndaj teknikave q aplikoni, prandaj, pr t pasur sukses, gjithmon duhet ti zgjedhur teknikat q i prgjigjen karakterit t individit i cili duhet hipnotizohet. Gjithashtu, me rndsi sht edhe prshtatja e fjalorit me at t mediumit. Bisedat, e sidomos sugjestionet, duhet ti prshtatn shkalls s ngritjs intelektuale t tij, sepse ato ndikojn vetm ather kur pranohen nga gjuha e ndrdijes s mediumit duke u transformuar n fotografi psikike. Kusht pr kt jan sugjestionet e kuptueshme dhe t qarta.
88

Arritja e hipnozs s par me sukses pr ju do t jet prjetim i paharruar. Fakti q keni arritur q n personin tjetr t ndikoni me fjal sugjestive do ta forcoj aq shum sigurin dhe vetbesimin sa q do ta ndryshoj edhe medimin tuaj pr shum dukuri. Kur ta zbuloni kt dimension t ri, nuk do t jeni m ai njeri i mparshm. Do t psoni, n njfar mase, ndryshim personaliteti dhe do t krijoni bindje plotsisht t reja, si mbi njeriun ashtu edhe mbi shoqrin, natyrn e kosmosin n prgjithsi. Prandaj, pr t pasur sukses tentativat e para , po ua prkujtojm edhe njher disa regulla: 1.Zhvillimi i aftsive hipnotike: koncentrimi shikimi magnetik zri magnetik. 2.Gjetja e medimit t prshtatshm: testet e sugjestibilitetit. 3.Relaksimi trupor: frymmarrja e thell dhe e qet - relaksimi i kmbve, duarve, trupit, koks. 4.Relaksimi shpirtror: ndjenja e qetsis dhe knaqsis - hapja e dyerve t ndrdijes. 5.Sugjestionet e dshiruara. 6.Zgjimi nga hipnoza: dhnia e shifrs - rikontrollimi i sugjestioneve t mhershme - sugjestionet prfundimtare. N fund po cek edhe dika q sht me rndsi. N qoft se gjat gjendjs hipnotike mediumi humb kontrollin me ju dhe nuk reagon n sugjestionet tuaja ose n sugjestionin pr tu zgjuar nga gjendja hipnotike, mos u shqetsoni! Mos krijoni panik! Gjja m e rndsishme n kto momente sht ruajtja e qetsis shpirtrore. Mos tentoni ta ndrprisni hipnozn n mnyr t shpejt, pasi nuk do t keni sukses, por mundohuni me sugjestione prkatse ta zgjoni at. Nse edhe pas ksaj nuk keni sukses, lreni mediumin n at gjendje, pasi ai vet, pas nj kohe, do t kaloj, nga gjendja hipnotike n gjendje gjumi normal dhe zgjimi i tij ather do t jet i leht. Sepse, si thot K.Tepperwein: do njeri q fle edhe hipnotizohet. D.m.th., do njeri, para se ta zr gjumi, kalon npr fazat e gjendjs hipnotike, por pa vetdije dhe pa kontroll nga jasht. Edhe nj her po e cek: n qoft se u prmbaheni udhzimeve t dhna, suksesi me siguri nuk do t mungoj. Provojeni!

89

AUTOHIPNOZA
(Hipnotizimi i vetvetes)

SHT AUTOHIPNOZA?
do gj q sht folur pr hipnozn (heterohipnozn) dhe pr sugjestionin, si procese t hipnotizimit, vlejn edhe pr autohipnozn. Dallimi qndron vetm n faktin se n kt rast ne jemi vethipnotizues. Pra, vet vendosim se far do ti sugjerojm vetes. Ndoshta duket pak e uditshme - q njeriu mundet vetveten ta hipnotizoj, por kjo sht plotsisht e sakt. Ashtu sikurse mund ta hipnotizoni individin tjetr, ashtu mund ta hipnotizoni edhe vetveten. Edhe te autohipnoza prmbajtja e sugjestioneve tona duhet tu prshtatt qllimeve, t cilat me ann e autohipnozs dshirojm ti realizojm. Sugjestionet duhet ti formulojm si gjithnj me prmbajtje pozitive ose indiferente, por kurrsesi t mos jen me prmbajtje negative a as t bjm presion mbi vetveten. Gjithashtu, sht shum me rndsi q, para formulimit t sugjestioneve, ti largojm urdhresat dhe ndalesat. Ashtu sikurse me an t hipnozs dhe sugjestioneve q mund t arrijm zhvillim psikik e fizik, shrim nga shum smundje, prmirsimin e shndetit ton, dukjen ton, arritjen e sukseseve n shkoll ose n pun, Fakiri indian duke qndruar mbi gozhda eliminimin e shprehive negative e shum t arritura tjera, ashtu njjt edhe me an t autohipnozs mund ti arrijm po ato efekte n vetvete. Dallimi ktu sht vetm n at, q personi i
90

hipnotizuar sht njkohsisht edhe dhnsi i sugjestioneve e edhe medium i cili duhet ti pranoj ato, pra sugjestionet e dhna nga vetvetja. Kulmin e forcs s autohipnozs e paraqesin fakirt indian me demonstrimet e tyre mahnitse. Nj forc t till autohipnotike paraqesin edhe drvisht tan si dhe shum individ e sekte t ndryshme. Fakirt indian si dhe njerzit q posedojn kt aftsi, me forcn e vullnetit t vet e bien vetveten n nj gjendje t thell autohipnotike, ku vrehen t gjitha simptomet e vdekjs ose si quhet n mjeksi - vdekje klinike. N kt gjendje t thell autohipnotike, ata provokojn edhe dukuri fenomenale si: ecja npr zjarr, qndrimi nn dhe disa ditor, qndrimi i tyre lakuriq n temperatura tepr t ulta etj. etj. Gjithashtu edhe juve, t nderuar lexues, u jan t njohura raste t shumta kur individ t ndryshm kan humbur vetdijen vetm pse kan par raste fatkeqsish, rrahje, kan prjetuar frik ose edhe gzim t madh etj., bile ka raste kur individi me sistem t dobt nervor nga tronditja, duke par ndodhi t pakndshme pr t, ose nga pranimi i ndonj lajmi tragjik, ka vdekur n vend etj. Pasoj e t gjitha ktyre sht autosugjestioni, i cili n mnyr t rrufeshme ka ndikuar n qendrat prkatse t trurit. Pra, kur ndikimi i rastsishm ansor mund t influencoj aq fuqishm, shpesh edhe me pasoja fatale, n individin prkundr vullnetit t tij (si m lart), pse ather at forc t mos e kthejm dhe shfrytzojm me vullnet t koncentruar dhe t ushtruar pr nevojat tona progresive (si fakirt indian)?

SI ARRIHET AUTOHIPNOZA?
Autohipnoza, q rrjedh nga fjala greke auto vet dhe hipnoz gjum, mund t zhvillohet n disa mnyra. Por, pr ta lehtsuar kt proces, sht e preferuar q s paku nj her para ksaj ti shtroheni hipnozs. Gjat ksaj seance, hipnotizuesi i mir ua sugjeron shifrn, t ciln ua regjistron n ndrdije ose n kasetofon, dhe sa her q ta prsritni at shifr ose e dgjoni n kasetofon, do t bieni n gjendje hipnotike, pra, n autohipnoz.
91

Por, nse nj mundsi e till nuk ju ofrohet, ather duhet ta ndiqni rrugn e vethipnotizimit, e cila sht pak m e vshtir dhe krkon m shum koh, por e realizueshme. Pr ta arritur autohipnozn duhet, sikurse te induktimi i heterohipnozs, t krijoni atmosfer t qet, mund t lshoni muzik relaksuese dhe mundsisht t krijoni gjysmerrsir. Uluni n pozit t prshtatshme dhe para jush vendoseni nj objekt vezullues (t ndritshm, mund t jet edhe bateri xhepi) ose ndonj objekt tjetr (fotografi, vizatim etj) i cili do t ndikoj n lodhjn e syve. Mund ta vni edhe pasqyrn para vetes dhe ta fiksoni vetn n mes t syve, si e kemi cekur te shikimi magnetik. Gjithashtu mundeni ta filloni induktimin e gjumit hipnotik edhe direkt me autosugjestione, pa fiksuar kurrfar objekti vezullues etj., por pr ta shpejtuar procesin dhe pr t qen efekti m i suksesshm, pasi q, si e kemi cekur m hert, drita e fort dhe mashtrimet e ndryshme optike provokojn lodhjen e syve dhe bie deri te gjumi, po ju preferojm objekte t tilla. Fiksojeni objektin vezullues, kurse n ndrkoh, n mnyr t koncentruar dhe intensive sugjeroni vetvetes: Po e ndiej veten shum mir, por shum t lodhur. Vetm pr gjum po mendoj - vetm pr gjum. Kapakt e syve po m rndohen, gjithnj e m shum po m rndohen. Ata m jan br shum t rnd, si plumb t rnd. Aq t rnd sa q nuk po mund ti mbaj t hapur. N qoft se e ndjeni q syt po ju mbyllen, ather mbyllni, e n qoft se jo, ather thelloni sugjestionet. Po qndroj plotsisht i relaksuar. Syt i kam t mbyllur. Kmbt dhe duart plotsisht t lira. Jam plotsisht i qet. Frymmarrjen e kam t thell dhe ritmike. Po e ndiej veten shum kndshm. Gjat do frymmarrjeje po zhytem thell e m thell n kt qetsi t kndshme shpirtrore. Ktu pushoni prafrsisht nj minut. Pastaj vazhdoni duke u koncentruar nga kmbt: Tani po koncentrohem n kmb. Po e ndiej shum qart se si kmbt po m rndohen. Ato po m bhen gjithnj e

92

m t rnda - gjithnj e m t rnda. Kmbt i kam shum t rnda, si plumb t rnda. Aq jan t rnda sa q un ato nuk po mund ti lviz. Tani edhe duart po m rndohen. Po e ndiej shum qart se si po m rndohen. Po m pushton nj lodhje gjithnj e m e madhe, pr at edhe po bhen m t rnda. Edhe duart tani i kam shum t rnda, si plumb t rnda. Aq jan t rnda sa q nuk po mund ti lviz. Po e ndiej veten gjithnj e m t lodhur - shum shum t lodhur. Asgj nuk po m pengon. Tani po e dgjoj vetm zrin tim dhe pr asgj tjetr nuk po m intereson - vetm pr zrin tim. Po e ndiej shum qart se si shkall-shkall po zhytem thell-thell n nj gjendje t kndshme shpirtrore, por zrin tim po e dgjoj. Po ndihem shum mir dhe jam shum i qet. Po i dorzohem ktij pushteti t kndshm, por zrin tim gjithnj po e dgjoj, mir dhe qart. N kt gjendje t kndshme qetsie po hapen dyert e ndrdijes sime. Gjithka q po flas po deprton leht dhe thell n ndrijen time. Aty po regjistrohet dhe un do t veproj sipas urdhrave t saj... Pastaj vazhdoni me sugjestionet e dshiruara t cilat duhet ti prgatitni m hert. Pasi ti prfundoni sugjestionet e dshiruara vazhdoni me sugjestionet pr daljen nga gjendja autohipnotike: ...Dhe prap po ndiej n vetvete nj qetsi t kndshme. N kt qetsi t kndshme do fjal e imja po regjistrohet thell n ndrdije. Do ti dgjoj ato fjal dhe do t veproj sipas tyre dhe do t ndihem shum mir. Nga dita n dit n do drejtim po ndihem mir e m mir.

Dy objekte t ilustruara q ndikojn n lodhjen e syve dhe provokojn gjendjn hipnotike

Kur t numroj deri n tre do t dal nga kjo gjendje autohipnotike.

93

Kmbt dhe duart do m jen prap normale, t lira t lehta dhe t lvizshme, si kan qen m par. Do ti hap syt dhe do t ndihem shum mir. Do t jem plotsisht i kthjellt dhe plot energji. Nj,dy,tre. Po i hapi syt. do gj me mua sht n rregull. Sugjestionet e lartprmendura mund ti regjistroni edhe n kasetofon dhe ti dgjoni kur t bini pr t fjetur. Pasi q n at koh jeni edhe ashtu i lodhur dhe organizmi krkon pushim, edhe ndikimi i sugjestioneve do t jet m i madh dhe suksesi nuk do t mungoj. Aventurat me autohipnoz jan plotsisht t ndaluara. Meq n at gjendje nuk ekziston as hapsir e as koh, mundsit manipulese jan t panumrta e q m s shumti dmtojn vet t autohipnotizuarin, prandaj edhe autohipnoza preferohet t aplikohet vetm me udhzim t terapeutit. Ka raste nga literaturat e ndryshme, si kam dhe raste nga vet prvoja ime, kur ndividi t cilit i sht dhn autohipnoza pr raste shrimi, me kalimin e kohs, e ka keqprdorur at duke kaluar pragun e s lejuars. Duke u munduar ti realizoj pasionet e brendshme, t cilat n gjendje normale nuk ka mundur ti plotsoj, mediumi ka shfrytzuar gjendjen autohipnotike, duke i realizur ato n ekranin e brendshm psikik dhe, natyrisht, n at gjendje duke i prjetuar si n realitet, pas nj kohe ai ka kaluar n gjendje halucinacioni, nga ku nuk ka mundur t bj m dallimin e realitetit nga fantazia dhe kshtu sht detyruar t krkoj ndihm n qendrn psikiatrike. N at gjendje ku nuk ekziston koha e as hapsira, aty ku jemi t pafuqishm dhe njkohsisht t plotfuqishm, t penguar por edhe shum t lir; aty ku mund t shndrrohemi n do form q dshirojm, t gjendemi n do koh t historis; aty ku mund ti realizojm t gjitha pengesat e bots reale, ku mundemi edhe t fluturojm, deri edhe n pafundsi etj. etj., duhet t kemi shum kujdes gjat hedhjs s hapave drejt introspeksionit shpirtror. Pra, duhet t kemi shum kujdes, pasi kemi t bjm direkt me shpirtin dhe mund t na kushtoj shum shtrenjt. Juve, lexues t nderuar, q pretendoni ta zbatoni kt metod n vetvete ose edhe tua preferoni t tjerve, u kisha udhzuar q ta aplikoni metodn me an t kasetofonit. Ti regjistroni sugjestionet induktuese, sugjestionet efektive dhe ato t daljs nga kjo gjendje n kaset magnetofoni dhe ti dgjoni ato kur t shtriheni pr t fjetur, ku edhe prjashtohet do mundsi abuzimi.
94

Me kt nuk dua t krijoj panik, por dshiroj tu tregoj edhe ant tjera t medalonit pr tua kompletuar n mnyr sa m t plot informacionet mbi autohipnozn. Pasi zbatimi i autohipnozs n sferat tjera progresive sht poashtu i pakufishm, e sidomos n mjeksi. N pjest e ardhshme do t bjm fjal m gjrsisht rreth efektit t hipnozs, si n mjeksi ashtu edhe n drejtime tjera, t cilat do ti ilustrojm edhe me sugjestionet prkatse. Prandaj, pr t mos i prsritur sugjestionet dy her, mund ti zhfrytzoni dhe ti zbatoni sugjestionet e heterohipnozs pr autohipnoz, por duhet q ato ti prshtatni n vetn e par njjs. Pr shembull, nga Ju jeni..., n Un jam..., e kshtu me radh.

95

PRDORIMI I HIPNOZS N MJEKSI

SHRIMI ME AN T HIPNOZS
Prdorimi i gjumit hipnotik pr shrime t ndryshme daton q nga koht m t lashta dhe m t jan shrbyer zakonisht klerikt fetar. Kt e ilustrojn edhe fjalt e Hipokratit: Smundjen, nga e cila vuan trupi, shpirti e sheh shum mir me sy t mbyllur. Por, prdorimi i hipnozs si mjet shrues, masovikisht filloi t zbatohet nga mjeku F.A.Mesmer, n baz t s cilit edhe e gjith kjo u quajt mesmerizm. Kt val t mesmerizmit n Angli e prhapi mjeku dr. John Ellitson, kshtu q m 1843 n Londr u themelua spitali mesmerik. Pastaj vazhdoi hapjen e spitaleve edhe n shum qytete t tjera si n Dablin, Edinburg etj. Pr hipnozn si mjet shrues u interesua edhe Freudi, i cili e prdori me t madhe n shrimin e pacientve t tij, dhe at me sukses t madh. Me prsosjen e anestetikve n vitet e fundit t shekullit 19, prdorimi i hipnozs filloi t zbehet, por gjat luft s par botrore, pasiq mjekt n situata t tilla nuk kishin gjithmon anestetik, prap u krkua riaktivizimi i saj pr t ndihmuar t plagosurit e shumt. N vitet e paslufts, shum mjek filluan ta aplikojn hipnozn n ordinancat private t tyre si dhe n shum spitale ku punonin ata. N vitin 1946, kirurgu amerikan Kolman e prdori hipnozn gjat nj intervenimi kirurgjik n lukth; pastaj, n vitin 1953, mjeku Anglez Over Ford e aplikoi n intervenimin kirurgjik t Apendix-it (zorrs qorre), e kshtu me radh... Operimi i par, i br n ndikimin e hipnozs dhe i regjistruar n shiritin e filimit celuloid, u zhvilluan n vitin 1959 n Angli. Paciente ishte nj 25 vjeare, msuese e vallzimit. Asaj gjat operimit iu tha se ndodhej n piknik, kshtu q fare nuk e ndjeu dhembjen. Gjithashtu jan t njohuar rastet e intervenimit me an t hipnozs gjat operimeve t rnda dhe t komplikuara, posarisht n rastet kur, pr arsye shndetsore, nuk lejohej t prdorej anestezia. N nj rast pacientia e hipnotizuar, jo vetm q nuk pati dhembje, por as
96

gjakderdhje nuk kishte. Gjithashtu, asaj i sht sugjeruar se pas operimit, gjat marrjes s ushqimit, asgj nuk do ti pengoj, nuk do t kollitet, nuk do t vjell dhe t gjitha kto u realizuan... Pas kongresit botror pr hipnozn dhe smundjet psikosomatike (psikofiziologjike) q u mbajt me 1965 n Paris, ku u lexuan shum referate q verifikonin ndikimin pozitiv t hipnozs n mjeksi, n shum fakultete t mjeksis, hipnoza u fut si lnd obliguese pr mjekt e ardhshm. Prdorimi i hipnozs n mjeksi sht shum i madh. Ajo, si e cekm disa her, zavendson anestetikt dhe shpejton procesin e shrimit. N stomatologji ajo sht shum e prhapur dhe nj numr i madh stomatologsh, sidomos n Britani, Gjermani, Zvicr etj., aplikojn kt metod me sukses shum t madh n nxjerrjen e dhmbve pa dhembje, ndrsa n Itali Intervenim stomatologjik i sht hapur shkolla speciale pr zviceranes dr. Bea Bucher nxjerrjen e dhmbve me hipnoz. n pacienten e hipnotizuar Gjithashtu, me hipnoz bhen lindje pa dhembje. N Britani sht shum e popullarizuar lindja me an t hipnozs dhe sht metod shum e preferuar. Ndrsa n Itali sht e njohur klinika Bianko, n Limbiat, 15 km afr Milanos, ku bhen lindjet pa dhembje me an t hipnozs, nn prkujdesjn e dr. Giampiera Mosokania. Duhet thn se hipnoza, si metod psikoterapeutike, mund t prdoret si mjet mjaft efikas n parandalimin e friks, duke u mundsuar kshtu miliona grave lindje pa dhembje dhe pa pasoja tjera. N ditt tona, duke jetuar gjithnj nn tensione psikike, nn trandje, shpesh t prcjella me emocione t forta, njerzit gjithnj e m shum po u nnshtrohen smundjeve psikofiziologjike, q kan si pasoj: t thatin t lukth ose zorr, astmn, hipertonin (ngritjen e tensionit t gjakut) etj. N t gjitha kto smundje, hipnoza mund t ndihmoj shum. N librin e tij Hipnoza n klinikn e smundjeve t brendshme, studiuesi rus P.I.Bulj, shkruan se si n Petrsburg ka br krkime 15 vjeare n shrimin e ktyre smundjeve, n mse 6000
97

pacient. Kshtu pr shrimin e t thatit t lukth jep kto rezultate: nga 92 pacient - 30 jan shruar plotsisht vetm me hipnoz; 33 jan shruar plotsisht me hipnoz dhe me an t medikamenteve; ndrsa 29 t tjer kan pasur prmirsime t dukshme (kan pushuar dhembjet, t vjellat etj); kta t fundit kan qen pacient, t cilt nuk kan mundur t hipnotizohen. Autori thot se suksesi varet nga thellsia e gjumit hipnotik. Pr shrimin e astms sht prdorur metoda e njjt. Nga 200 pacient (128 femra dhe 72 meshkuj) t moshs 10-60 vjeare, kan rezultuar kto rezultate: 84 jan shruar plotsisht dhe jan liruar nga spitali; 56 t tjer kan pasur shrime t dukshme (sulmet kan qen t rralla); ndrsa te 60 pacient t tjer (30%) nuk ka pasur kurrfar efekti, sepse nuk kan mundur ti nnshtrohen leht gjumit t thell hipnotik. Gjithashtu, nga tensioni i lart i gjakut, jan shruar 160 pacient (60 meshkuj dhe 100 femra), t moshs 20-60 vjeare. Prof. Bulj thot se nuk duhet ta konsiderojm hipnozn si mjet universal pr shrimin e t gjitha smundjeve, por shton se hipnoza n kombinim me medikamente ose me metoda tjera terapeutike sht terapi mjaft efikase pr shrimin e nj vargu smundjesh. Hipnoza gjithashtu mund t shrbej edhe si metod mjaft e suksesshme pr shrimin e shum smundjeve psikike dhe neurotike, dhe at n mnyra t ndryshme. Na sht e njohur psikoanaliza e Freudit, i cili pacientt e vet i kthente n kohn e mparshme (me hipnoz) dhe i krkonte konfliktet, situatat, t cilat kan mundur t jen faktor e smundjs. Te smundjet e rnda psikike, intervenimi me an t metods hipnotike lejohet vetm n disa raste t jashtzakonshme, prndryshe, n kso rastesh, psikologt nuk preferojn t hipnotizohet i smuri, sepse sht konstatuar se hipnoza tek disa smundje provokon efekt negativ dhe thellon smundjn edhe m. Por, n kombinim me disa medikamente, efeki i saj sht shpresdhns pr shrimin e pjesrishm t disa simptomeve, t provokuara nga kto smundje t rnda psikike.
98

Edhe pr alkoolizmin, narkomanin si dhe pirjen e duhanit, q jan gjithnj n rritje e sipr, hipnoza mund t prdoret si mjet mjaft efikas n parandalimin, e edhe n shrimin e ktyre smundjeve t varsis, por ktu duhet vullneti dhe dshira e pacientit pr tu shruar. Gjithashtu, varet edhe shkalla e helmimit nga kto elemente. Hipnoza mund t ndihmoj edhe n lehtsimin dhe zgjidhjen e problemeve seksuale. Impotenca tek meshkujt dhe frigjiditeti (ftohtsia) te femrat, jan probleme mjaft t prhapura n mbar rruzullin toksor, diku m shum e diku m pak. Hipnoza mund t ndihmoj t tejkalohen kto vshtirsi t cilat, si smundje psikogjene, provokohen nga shum faktor, si jan: mungesa e dashuris, edukimi dhe qndrimi i gabuar ndaj seksit, frika nga mossuksesi, problemet apo ngarkesat familjare, turpshmria etj. N kto raste, barrat nuk mund t ndihmojn gjat, ato jan t efektit t kufizuar. Edhe psikoterapia e edhe sugjestioni ndonjher mund t ndihmojn n zgjidhjen e ktyre problemeve, ndrsa hipnoterapia, pavarsisht nga t arriturat e reja mjeksore, mbetet ende metoda m efikase pr largimin e gjykimeve t gabuara mbi seksin dhe shrimin e plot t ksaj smundjeje. Gjithashtu, kur jemi ktu, nuk mund t mos e prmendim edhe eksperimentin t cilin e ka zhvilluar dr. K. Tepperweini, i cili pr ta vrtetuar ndikimin e hipnozs n organizmin njerzor, para ekspertve mjeksor, demonstroi kt proces: Nj vajze, e cila nuk kishte gjinj t zhvilluar normalisht e q dshironte t kishte zhvillim normal t tyre si vajzat e tjera, si dhe pr ti bindur ekspertt pr forcn e madhe t hipnozs, ia nxiti zhvillimi e te dy gjinjt n gjendjen e dshiruar prej saj. Pr ta thelluar edhe m shum bindjen mbi forcn e hipnozs, dhe pr t shmangur do dyshim pr ndonj veprim manipulues, ai s pari i sugjeroi asaj, pra pacients, e cila gjendej n gjendje t thell hipnotike, se njri gji do ti rritet n madhsin e caktuar brenda nj jave. Dhe, pas nj jave, ai e arriti madhsin e cakuar t njrit gji, derisa gjiri tjetr mbeti n madhsin e mparshme. Pastaj, prap derisa pacientia gjendej n gjendje t thell hipnotike, i sugjeroi se edhe gjiri tjetr, brenda nj jave, do ta marr madhsin e gjirit t par. Dhe prap, pas sugjestionit, gjiri tjetr arriti madhsin e caktuar dhe at, m shpejt se i pari.

99

Koht e fundit n Amerik jan duke u br krkime eksperimentale pr mundsin e trajtimit me hipnoz te t smurve nga AIDS-i. Kjo posarisht ka t bj me t infektuarit q kan rezultuar si pozitiv n testet HIV, dhe tek t cilt ende smundja nuk ka kaluar n form aktive. Prof. Roni Berger nga Universiteti i Nju Jorkut, i cili q disa vite merret intensivisht me dukurit e hipnozs, mendon se, sipas teoris s sotme mbi AIDS-in, stresi dhe frika te t prekurit nga ky sindrom, jan faktor kryesor t cilt prshpejtojn zhvillimin e simptomeve t ksaj smundjeje vdrekjeprurse. Nse intervenohet n kohn e duhur, duke eliminuar sindromin e friks dhe stresit, dhe duke e rritur vetbesimin te pacientt e infektuar, do t mund t ngadalsojm edhe zhvillimin e shpejt t simptomeve t smundjs, e ndoshta, shpreson ai, edhe parandalimin e plot t saj. Sipas krkimeve m t reja psikoimunologjike, sht vrtetuar se psika mund t ndryshoj sistemin imun t organizmit ton dhe n kt mnyr do t mund ti shrojm shum smundje, e edhe AIDS-in, prfundon ai. Edhe pse, gjat gjith historis s saj, hipnoza si mjet shrues ka hasur n sfida t mdha, prapseprap ajo i ka tejkaluar ato me sukses dhe sot sht radhitur prkrah degve tjera t mjeksis si mjet ndihms n shrimin e shum smundjeve. Pjesa vijuese, ku do t bhet trajtimi i ktyre problemeve edhe praktikisht si dhe do t jepen sugjestionet prkatse pr to, nuk e ka pr qllim q nga ju lexues t nderuar t krijoj individin mjek. Qllimi i ktij sqarimi sht q ju t njoftoheni dhe t aftsoheni q n raste, kur intervenimi mjeksor sht i pamundur ose i pasukseshm, ather n bashkpunim me mjekun, t jepni kontributin tuaj n kt drejtim human. Si e dini, shndeti i njeriut (ku shpesh sht n pyetje edhe jeta e tij) sht shum i mueshm, prandaj nuk do t ishte e arsyeshme q t merrni nj prgjegjsi aq t madhe duke u munduar t luani rolin e mjekut. Mjeku, i cili nga ana e organeve kompetente sht cilsuar si individ i specializuar dhe i sht dhn titulli dr., i bart t gjitha prgjegjsit ligjore pr veprimet e veta me pacient. Me kt nuk dua t them se ju nuk guxoni ta prdorni hipnozn pr shrim, por prdorimi i saj duhet ti prshtatet edhe situats. P.sh. ju mund ta
100

prdorni at pr largimin e vetive t padshiruara, smundjeve t varsis, largimin e streseve e depresioneve etj, por nuk u kisha preferuar q hipnozn ta prdorni, pa pranin e mjekut, te smundjet e rnda, ose n me rastin e intervenimet e ndryshme kirurgjike, n ato stomatologjike ose n largimin e dhembjeve gjat lindjs etj., pasi pr pasojat e mvonshme prgjegjsia do t bie mbi ju.

ABSTINIMI (HEQJA DOR) NGA PIRJA E DUHANIT

Njra ndr dukurit m t prhapura, edhe pse shum e rrezikshme pr shndetin, sht duhani. Kt e di secili duhanxhi. N anketat e bra nga hulumtuesit e ndryshm, rezulton se secili i dyti duhanxhi ka provuar ta lr at, bile edhe nga disa her, por pa sukses. Disa nga ta kan pushuar s piri duhan edhe nga disa muaj, ose edhe vite, por pastaj kan vazhduar prap. Duhani, prve q sht i dmshm pr shndetin, sjell edhe dm material. Pr shrimin e ksaj smundjeje t varsis, hipnoza prbn mjetin m t suksesshm gjer m tani, pasi mjetet dhe barrat mjeksore jan treguar t efektit t shkurtr. Procesi zhvillohet kshtu: Pasi ta relaksoni pacientin, aplikoni ndonjrn nga metodat e shumta pr ta hipnotizuar at. Pasi t arrini hipnotizimin e thell t tij i sugjeroni: Po e ndieni veten shum mir. do gj q po ua them po deprton leht dhe thell n ndrdijen tuaj. Ndaj duhanit po filloni t ndjeni urrejtje. Urrejtja do tju shtohet pr do dit gjithnj e m shum, sa q nj dit nuk do t ndjeni nevoj m pr t. Duhani m nuk do tju interesoj. Vetm mendimi pr t do t zgjoj tek ju bezdi. N rastet kur duhanxhiu nuk konsumon m shum se nj pako cigare n dit mund ti sugjerohet q pirjen e duhanit ta ndal q nga ajo dit: Duke filluar nga ky moment, nuk do t pini m duhan. Nga ky qllim nuk do t mund tju ndal askush. Ju po i gzoheni ktij veprimi, pasi po e ndihmoni shndetin tuaj. Nga dita n dit do ta
101

ndieni vetn mir e m mir. Duhani m nuk do tju interesoj. Ju nuk do t pini m duhan. Por, nse pacienti sht duhanxhi i pasionur, i cili konsumon m tepr se nj pako cigare n dit, ndalimi i menjhershm i duhanit mund t kaloj pa sukses. Atij duhet ti sugjerohet rrallimi i pirjes s duhanit nprmjet disa seancave, duke krijuar tek ai bindje negative pr t dhe duke thelluar ndjenjn e urrejtjs ndaj tij: Duhani, dita dits, po ju duket gjithnj m i pshtir. Pirja e tij po ju sjell bezdi. Gjat do ndezjeje t tij, bezdia dhe rezistenca ndaj tij po u shtohet. Kshtu q, brenda disa ditve ju nuk do t ndieni m nevoj pr t. Pr kt ju do t ndjeni knaqsi, pasi po i shrbeni shndetit tuaj. Do t ndjeheni m i qet, m i shndosh dhe m energjik. Asgj nuk do t mund tju ndal n vendimin tuaj. Duhani m kurr nuk do tju interesoj. Pas disa seancave, kur t vreni rezultatet pozitive, i sugjeroni: Tani, pas abstinimit (rrallimit) t pirjs s duhanit, po e ndiheni veten gjithnj mir e m mir, edhe shpirtrisht edhe fizikisht. Pasioni i pirjs s duhanit tashm tek ju tani sht shuar. Ju m nuk po ndieni kt nevoj nevoj pr t. Edhe kur jeni n mes t duhanxhinjve, nuk po e ndieni dhe nuk do t ndieni as n t ardhmn kurrfar nevoje pr t. Pirja e duhenit nga t tjert, juve nuk do tu pengoj dhe as q do ti zgjoj pasionet e kaluara pr t. Ato jan shuar n ju prgjithmon. Kurr m nuk do t ndieni nevoj pr duhan. Pastaj, pasi tia regjistroni sugjestionet n ndrdije, e nxirrni pacientin nga gjendja hipnotike. Seancat mund t zgjasin, te dikush m pak e te dikush m shum, varsisht nga gjendja emocionale e pacientit, si dhe nga varsia me nikotin.

ABSTINIMI NGA ALKOOLI

Pr shkak t pasojave shum t dmshme q shkakton te individi, alkoolizmi sot trajtohet si problem shoqror. U desh t kalojn shekuj t tr pr tu kuptuar se alkoolizmi nuk sht dobsi morale e as veti e keqe, por smundje serioze psikiatrike e sociale. Edhe krkimet m t reja n lidhje me alkoolin, nuk kan rezultuar n nivelin e dshiruar. Alkoolizmi edhe m tej mbetet smundje e pashrueshme, edhe pse ndrpreja e konsumimit t tij pr nj koh t
102

caktuar sht arritur me an t terapive t ndryshme si dhe medikamenteve farmaceutike, por, pas ndrprerjes s terapis ose barnave, edhe pas disa vitesh, kontakti i srishm i pacientit me alkoolin, rringjall simptomet e mhershme dhe smundja prap riaktivizohet. Mnyra m e mir deri m sot, pr rrnjosjn definitive t ksaj dukurie t dmshme, si pr individin ashtu edhe pr shoqrin, konsiderohet hipnoza. Prparsia e metods hipnotike pr shrimin e t smurve nga alkooli qndron edhe n at, se pacienti nuk ka nevoj t shtrihet me jav e muaj npr klinikat e ndryshme, por procedura mund t zhvillohet edhe n shtpin e tij, duke i mundsuar atij aktivitet normal e pa presion n rrjedhat e jets s zakonshme. Por nj kusht sht mse i domosdoshm: ai duhet patjetr t ket dshir dhe vullnet t fort t shrohet, t shkputet nga ai prfundimisht nga alkooli. Po ti anketojm alkoolistt e vrtet, do t vrejm se t pakt jan ata q me t vrtet e dshirojn at. Por, nga konsumimi i gjat, edhe pse n fillim sporadik, ata jan br pre e alkoolit, duke u varsuar prej tij. Kshtu alkooli kalon n shprehi dhe bhet nevoj e domosdoshme pr t alkoolizuarin, ku ai, nprmjet tij (n gjendje t dehur), mundohet t gjej mbshtetje pr shuarjen e problemeve t ndryshme q e mundojn. Duke gjetur nj zgjidhje t prshtatshme pr nj koh t caktuar, ai edhe ndien knaqsi gjat konsumimit t tij, derisa nj dit kalon n alkoolist kronik... Pasi q alkoolikt jan gati gjithnj n gjendje t dehur, ndieshmria dhe sugjestibiliteti i tyre sht shum i madh, kshtu q jan edhe shum t prshtatshm pr tu vn nn pushtetin e gjumit hipnotik. Faktet e shumta nga mjekt hipnotizues, vrtetojn se po q se aplikohet hipnoza n mnyr t drejt, mund t bhet edhe shrimi i rasteve m t rnda. Pasi q, si e cekm edhe m lart, njerzit (alkoolikt) e konsumojn alkoolin dhe narkotikt zakonisht, pr tu ikur prkohsisht problemeve t cilat nuk mund ti zgjidhin, edhe trajtimi i tyre me an t hipnozs
103

krkon kujdes m t madh. Atyre s pari (gjat gjendjs s thell hipnotike) duhet tu bhet nj test psikoanalitik, duke i krkuar shkaqet q e kan sjell at deri te konsumimi i alkoolit. Pastaj, nprmjet sugjestioneve prkatse, ata duhet ti msojm se si n gjendje t zgjuar t ballafaqohen me to, si probleme normale q e mundojn do njeri tjetr t shoqris. Pra, t msohen ta shikojn realisht rrjedhn e procesit t jets, me t gjitha t mirat e t kqijat e saj, pa e stresuar vetveten. Po q se arrihet kjo, ather edhe abstinimi nga alkooli do t procedoj me sukses. Ndikimi i hipnozs pr abstinim nga alkooli mund t zbatohet edhe pa procedurn t ciln e cekm m lart, por efekti i shrimit nuk do t jet i prhershm, pasi q, pas ballafaqimit me problemet e vjetra dhe gjykimin e gabuar mbi to, do ta sjellin pacientin prap n gjendjen e mparshme dhe do ta detyrojn q ti rreket prap alkoolit. Prandaj, pr t pasur sukses, duhet q procesin ta zhvillojm n mnyr sistematike, sipas planit t prcaktuar, ku prve suksesit edhe koha e shrimit do t zgjas relativisht shkurt dhe smundja nuk do t prsritet m. Pasi ti keni evituar sfidat q kan qen faktor evident pr gjendjen e pacientit, e futni at n gjendje t thell t gjumit hipnotik edhe i sugjeroni: Po e ndieni veten shum mir, do gj sht me ju n rregull. Frymmarrjen e keni t thell dhe t qet. Asgj nuk po ju mundon. Ju po dshironi ta zgjidhni problemin e alkoolit, dhe do t keni sukses. Do tju ndihmoj ndrdija juaj. Nga ky qndrim nuk do t mund tju ndal askush. Nga ky moment nevoja pr alkool do tju zvoglohet. Nuk do t ndjeni m aq shum nevoj pr t. Dita dits ju do t ndieni urrejtje pr t. Aq shum do t ndieni neveri ndaj tij sa q nj dit nuk do ta prdorni m. Vetm era e alkoolit do t provokoj te ju grdi... Pas disa seancave, kur ti vreni efektet e para pozitive, vazhdoni me thellimin e sugjestioneve: Alkooli dita dits, m nuk po ju intereson. Ju as q po ndieni nevoj pr t, prkundrazi, mosprania e tij po ju sjell knaqsi dhe qetsi shpirtrore e trupore. Asgj nuk do t mund tju ndal n kt drejtim. Ju nuk po dshironi t pini dhe as q do t pini m. Vetm edhe mendimi pr t do tu provokoj neveri. Ky sht vendim q vet e keni marr dhe do ta zbatoni. Ju nuk po e dshironi

104

m, jo vetm konsumimin, por as pranin e tij. Kurr m nuk do tju trheq ai, kurr! do dit po e ndieni veten mir e m mir dhe po i gzoheni ksaj. Jeni t lumtur q keni arritur nj sukses t till. M n fund, jeni t liruar nga ai armik i shndetit dhe i xhepit. Kurr m nuk do tju interesoj pr t. Ju jeni i pavarur nga alkooli. Jeni i lir. T gjitha kto ia regjistroni n ndrdije, pastaj e zgjoni nga gjumi hipnotik. Terapia mund t zgjas me muaj, prandaj pr kt duhet durim dhe pun.

MBAJTJA E DIETS ME AN T HIPNOZS

Pesha e teprt e trupit, sot i mundon nj numr t madh njerzish. Edhe pse n treg qarkullojn aparatura t ndryshme pr kt qllim si dhe literatur e mjaftueshme me receta e rregulla t ndryshme t t ushqyerit, ky problem deri m sot nuk sht zgjidhur definitisht. Pasi q ushtrimet me aparatura fitnesi krkojn koh dhe pun, kurse rregullat e t ushqyerit nga recetat e ndryshe durim dhe abstinim nga shum ushqime t preferuara, q rrall kush mund tu prmbahet, edhe ktu hipnoza paraqitet si mjeti m efikas n arritjen e peshs s dshiruar. Si shkaktar kryesor i rritjs s teprt t peshs konsiderohet marrja e tepruar e ushqimit, e sidomos e prodhimeve me prbrje nga mielli i bardh dhe sheqeri si: mblsirat, makaronat e shum prodhime tjera nga kta element. Prmbajtja nga ushqimi, sidomos ai i preferuar, sht shum vshtir t realizohet, prandaj edhe njerzit i drejtohen terapis hipnotike, e cila pa u shkaktuar vshtirsi t mdha, dhe n koh shum t shkurt plotson nevojat e tyre ushqimore n masn e dshiruar.
105

Te mnyra e imponuar e t ushqyerit me an t hipnozs nuk duhet t veprohet sikurse n rastet e msiprme, duke tentuar ndrprerjen e menjhershme t marrjs s ushqimit t preferuar, por duhet t formulohen sugjestione, me an t t cilave do t mund t ndikojm n zvoglimin e dozs s atij ushqimi. Para se ta filloni procesin e hipnotizimit, s pari dialogoni me pacientin rreth ushqimeve t preferuara t tij. Pas t dhnave t mjaftueshme, filloni procesin e hipnotizimit. Kur ta arrini induktimin e gjumit t thell hipnotik, filloni me sugjestionet, t cilat duhet ti prpiloni ashtu q ti prshtaten ushqimit t preferuar nga pacienti: Po e ndieni veten shum mir, do gj me ju sht n rregull. Nga dita n dit apetiti juaj pr mblsiar (mblsirat po i marr si shembull, pasi q si thash, sugjestionet prpilohen varsisht prej prefrencs s pacientit ndaj ushqimit t caktuar) po ju paksohet. Edhe pse ato do t mbeten ushqimi juaj i preferuar, nuk do t ndjeni nevoj pr konsumimin e shumt t tyre. Kjo indiferenc ndaj tyre dita dits do tju shtohet, sa q nj dit do ta merrni vetm nj cop n dit. N qoft se pacienti sht ushqyer tri her n dit me t, ather duhet q, pr dy racionet e mbetuara ti sugjerohet q, n vend t mblsirs, t haj ndonj pem. ...pr do dit, duke filluar nga sot, do t humbni n pesh. Sa m shum q do ti humbni kilogramt, aq m shum do tju shuhet apetiti pr mblsira. Ju do ta ndieni at humbje t kilogramve, dhe pr kt do t ndjeni knaqsi. Sa her q tju bie ndr mend pr mblsira, n vend t tyre do ta hani nj moll. Kjo do tua plotsoj nevojn tuaj dhe ju nuk do ti prdorni m mblsirat. N kt veprim t vendosur, nuk mund tju ndal asgj. Ju do ta fitoni peshn e dshiruar duke iu prmbajtur ktyre sugjestioneve. Kto sugjestione po deprtojn leht dhe thell n ndrdijen tuaj, nga ku edhe do t veprojn pr realizimin e dshirs suaj... N mnyr t njjt mund t veproni edhe ndaj do ushqimi tjetr, t cilin pacienti e konsumon pa mas dhe krijon pesh t teprt. Gjithashtu, hipnozn mund ta prdorni dhe pr shtimin e peshs te personat e dobt, por natyrisht duhet ti prshtani sugjestionet pr at qllim, duke e shtuar apetitin ndaj ushqimeve kalorike e t shndosha, si dhe duke ia imponuar orarin e rregullt t konsumimit t atij ushqimi, pacientit nevojtar.

106

HIPNOZA SI MJET KUNDR DHEMBJEVE T KOKS

Ankesat nga dhembjet e forta t koks, sot i shqetsojn shum njerz t shoqris son. Edhe natyra e ksaj smundjeje si dhe e shum t tjerave, q i trajtuam e q do ti trajtojm n vazhdim, mbetet ende e pasqaruar dhe, natyrisht, e pashruar. Sulmet e forta n kok, shkaktojn dhembje t padurueshe dhe dekoncentrojn plotsisht personin e atakuar, duke i pamundsuar atij veprim t mtejm n fardo drejtimi. Pr qetsimin e tyre ai (ajo) duhet t prdor vazhdimisht tableta t llojeve t ndryshme, prdorimi i gjat i t cilave shkakton probleme t shumta organike, shpesh mund t prfundojn edhe me pasoja tragjike. Prandaj, edhe ktu, si mjet shum efikase dhe pa pasoja mund t prdoret terapia me an t hipnozs. Pasi ta futni pacientin n gjendje t thell hipnotike, i sugjeroni: Jeni plotsisht i qet, do gj me ju sht n rregull. N trupin tuaj po shtrihet nj ndjenj e kndshme e qetsis dhe harmonis. Po e ndieni se si kjo ndjenj po kalon nga kmbt deri te koka. Kokn po e ndieni shum t leht dhe t kthjellt. Ajo gjithnj e m shum po ju kthjellohet dhe ju nuk po ndieni m dhembje. Dita dits dhembjet tuaja t koks do tju largohen dhe ju do ta ndieni kokn shum, shum t leht. Kokn po ua prfshin nj qetsi e kndshme. Kjo qetsi e kndshme do t jet e pranishme gjithmon n ju. Ju po i gzoheni ksaj qetsie e cila do tua mbaj kokn gjithnj t leht dhe t kthjellt. Nga dita n dit, do t jeni gjithnj mir e m mir... Pas regjistrimit t sugjestioneve n ndrdije, pacienti nxirret nga gjumi hipnotik. Ka raste kur pacienti sht shruar plotsisht vetm me nj terapi hipnotike, por, pavarsisht nga kjo, pasi shpejtsia e shrimit varet shum edhe nga sugjestibiliteti i pacientit, preferohet q terapia t zgjas m s paku tri seanca, brenda nj intervali kohor njmujor.

107

HIPNOZA KUNDR URINIMIT N SHTRAT

Kjo dukuri sht mjaft e theksuar sidomos tek fmijt. Te foshnjet kjo dukuri sht e zakonshme, por me kalimin e kohs dhe me zhvillimin e tij t mtejm psiko-fizik, kjo dukuri zhduket. Mirpo, te nj numr i konsiderueshm, kjo dukuri prcillet edhe n moshn e fmijris (fmijria sht periudha q prfshin moshn 2-11 vjeare) e ka raste kur kjo dukuri prcillet edhe n fazn e adoleshencs. Edhe pse ka supozime t ndryshme nga specialist prkats pr faktort q e shkatojn kt dukuri, deri m sot nuk sht arritur zbulimi i shkaktarit t vrtet, si dhe shrimi i saj i plot ende mbetet n pikpyetje. Pasi n kt rast kemi t bjm zakonisht me fmij, procesi i hipnotizimit nuk na paraqet ndonj problem, pasi ata, si e kemi cekur disa her, fmijt i nnshtrohen leht sugjestionit. Pasi t arrini induktimin e gjendjs s thell hipnotike, filloni me sugjestionet: Jeni plotsisht i qet. Frymmarrjen e keni t thell dhe t leht. do gj me ju sht n rregull. Po e ndieni se si nj knaqsi po ua prshkon trupin. Ju po i nnshtroheni asaj knaqsie dhe po e ndieni veten shum mir. Fjalt e mia po deprtojn leht dhe thell n ndrdijen tuaj. do gj q po ju them po ju regjistrohet n ndrdije dhe ndrdija juaj do ti zbatoj ato me knaqsi, pasi ajo i shrben shndetit tuaj. Sapo ta ndiej ndrdija juaj, deri sa ju flini, se keni nevoj pr urinim, ajo do tju zgjoj nga gjumi dhe ju do t shkoni n nevojtore ku do t urinoni. Pastaj do t ktheheni prap n shtrat, ku do ta vazhdoni gjumin, qet dhe kndshm... Urdhrat e prera edhe ktu, si n shum raste tjera, prjashtohen. Nuk guxoni ti thoni pacientit: Ju nuk do t urinoni m!, pasi q ky sugjestion mund t provokoj pasoja tjera. Ktu po e cek rastin q i ka ndodhur nj shokut tim. Rreth viteve 87-88, kur kishim filluar t hulumtonim n botn e misterive t quajtuar parapsikologji, dhe kur ende ishim n hapat ton fillestar, natyrisht q bnim edhe lshime. N nj rast, shoku S. kishte br nj sugjestion t gabuar, duke e urdhruar
108

pacientin: ...ju nuk do t urinoni natn n shtrat... Sugjestioni ishte pranuar nga pacienti, pasi ai gjendej n gjendje t thell hipnotike, dhe ai nuk kishte urinuar. Por, gjat nats kishte ndier shqetsime t prcjella me dhembje barku dhe mezi e kishte kaluar natn. T nesrmn, pas sqarimit t pacientit, shoku S. e kishte kuptuar gabimin e br dhe kishte vepruer menjher duke e bllokuar sugjestionin e gabuar dhe duke e regjistruar sugjestionin tjetr, t sakt. Nga ajo koh, pacienti m kurr nuk ka urinaur natn n shtrat.

HIPNOZA KUNDR FRIKS

Shfrytzimi i hipnozs pr kt aspekt e eliminon frikn tek individi dhe frenon reakcionet e ndryshme q n shum raste mund t ken pasoja negative. Kur them frikn, nuk mendoj n eliminime e plot t saj, por vetn n rastet e caktuara, si p.sh.: n rastet e intervenimeve kirurgjike, stomatologjike... ose n situatat e caktuara, t cilat nuk paraqesin rrezik t vrtet dhe as burim t arsyeshm dhe racional (fobiet), si: frika nga nata, uji, zjarri, hapsirat e mbyllura etj., sepse frika, gjrsa t mos bhet intensive, sht e dobishme, pasiq aktivizon organizmin duke e vn n gjendje gatishmrie prball rrezikut q i kanoset. Pra, edhe ajo sht nj ndr motivet e rndsishme t aktiviteit psikik njerzor. Emocioni i friks ka ndikim edhe n shum procese t tjera psikike. N raste t shumta, sidomos kur ajo sht intensive, duke ndikuar drejtprdrejt n uljen e aftsive intelektuale dhe t t logjikuarit real, e detyron individin t kryej edhe gjra t ulta, t kundrta me karakterin e tij, pr veprimin e t cilave m von turprohet. Prandaj edhe shumica e njerzve q vuajn nga simptomet e friks intensive, n shum raste bien n pozita t padshiruara, e n shum raste edhe poshtruese pr ta... Ktu do t bj vetm sqarimin e sugjestioneve kundr friks, me rastin e intervenimeve stomatologjike, t cilat vlejn edhe pr rastet
109

tjera. Te ky intervenim, hipnoza ndihmon pr eliminimin e friks te pacienti dhe dukshm shpejton procesin e shrimit. N qoft se dikush i frikohet mjekut dhe, natyrisht inxheksionit, le ta zhfrytzoj kt prparsi, pra - hipnozn! Pacienti mund t hipnotizohet disa minuta para intervenimit, por mund t prgatitet edhe disa or a dit para tij. Efekti sht i njjt, por n rastet kur ai prgatitet m hert duhet t pajiset me posthipnoz, nprmjet shifrs s caktuar. Por, preferohet q hipnotizuesi, pavarsisht nga shifra e dhn, t gjendet afr tij gjat intervenimit. Ndrsa, te rastet e fobive (te frika nga uji, zjarri etj.), procesi i shrimit zhvillohet normalisht. Pasi ta futni pacientin n gjendje t thell hipnotike i sugjeroni: ...Jeni plotsisht i qet. do gj me ju sht n rregull. Po e ndieni veten shum mir. Frymarrjen e keni t thell dhe ritmike. do gj q po ua u them po deprton dhe po ngulitet thell n ndrdijen tuaj. Ndjenja e friks po largohet nga ju, dhe ju po i gzoheni ksaj. Ju m nuk po ndieni frik nga intervenimi, as nga inxheksioni. Dita dits kjo frik ... do t largohet, dhe nj dit do tju zhduket plotsisht. Po e ndjeni nj knaqsi pr kt. Po e ndieni veten shum t guximshm. Kshu si po e ndieni veten tani do ta ndieni edhe n t ardhshmn. Po e ndieni se si pjesn e brendshme t gojs po ua prshkon nj energji e kndshme. Ajo energji po ua prshkon dhmbt dhe nofullat. Po e ndieni se si ndjenja e dhembjes nga ajo pjes po ju largohet. Kur t numroj deri n tre ju nuk do t ndieni m dhembje n dhmb dhe nofulla. Nj,dy,tre. Ju nuk po ndieni m kurrfar dhembjeje n ato pjes! Gojn do t mund ta hapni dhe ta lvizni normalisht. Kurrfar dhembjeje nuk do t ndjeni gjat intervenimit, prkundrazi, do t ndjeni knaqsi. Tani mund ta hapni gojn. Hapeni! Gojn e keni t hapur dhe frymmarrjen e keni plotsisht t qet. do gj me ju sht n rregull...

HIPNOZA KUNDR STRESIT

Faktort e ndryshm si: shkolla, diploma, puna, martesa, pushimi etj., jan burime kryesore t stresit pr shum njerz. Edhe pse stresi sht vshtir t prkufizohet si nocion i plot, ndonse ka shum ide pr t,
110

n psikologji definohet si krkes e prgjthshme, t cils ne duhet ti prshtatemi. Pasi q krkesat n jetn e prditshme, si ato fizike, ashtu edhe ato psikike, jan t shumta e shpesh edhe t vshtira pr tu zgjidhur nga aftsit tona, ne i nnshtrohemi kshtu presionit t vazhdueshm t stresit. Burime t stresit zakonisht konsiderohen situatat e pakndshme gj q n realitet nuk sht plotsisht e vrtet, pasi q, prve si burim i situatave negative, stresi vjen edhe si burim i situatave pozitive. Kemi distresin - si nj stres t dmshm q shkaktohet nga humbja e nj njeriu t dashur, kur vuajm nga ndonj smundje e rnd, kur dshtojm n veprimtari t ndryshme etj., si dhe eustresin - si nj stres pozitiv q ka burim nga martesa, marrja e nj note t mir, arritja e suksesit n veprimtari etj. Psikologu H. Selye pohon se stresi, sikurse edhe frika, luajn rol t rndsishm n zhvillimin psiko-fizik t jets son ( kur jan n suaza normale), e n mnyr t veant eustresi, i cili sht i domosdoshm q t na motivoj t bjm nj jet intensive. Ballafaqimi me problemet e ndryshme dhe mosaftsia jon pr ti zgjidhur ato, na mban gjithmon nn presionin e stresit. Ky presion, nse nuk parandalohet, mund t shkaktoj probleme serioze, si fizike ashtu edhe psikike, e nse stresi kalon n stadin e fundit - at t rraskapitjs, mund t shpjer madje edhe deri n vdekje. Vdekja voodoo, ku njerzit vdisnin si rezultat i nj mallkimi (magjis), konsiderohet nga psikologu dhe studiuesi i ktyre rasteve, W. Cannon, se vjen nga pasojat e ktij stadi (rraskapitjs ekstreme), ku bhet harxhimi i plot i energjis dhe shterimi i rezervave t trupit si pasoj e stresit. Duke e par se stresi n rrjedhat e jets son sht i pashmangshm, duhet t mundohemi q at ta prballojm me sa me m pak pasoja. Prballimi i stresit varet shum edhe nga personaliteti i individit. Psikologu Kobas, duke eksperimentuar n kt drejtim, ka ardhur n prfundim se tipi i personalitetit t fort e prpallon shum m me sukses stresin se sa tipi i personalitetit fleksibil. Pra, njerzit t cilt besojn n forcn e tyre, q kan kontroll mbi vetveten, jan shum m pak t prekur nga pasojat e stresit, se sa njerzit fleksibil, t cilt jan t paaft ta kontrollojn veten. Prandaj, organizmi njerzor duhet t msohet se si ti prballoj situatat stresore dhe ta prdor at n mnyr sa m konstruktive.
111

Njerzit fleksibil, ata t cilt i nnshtrohen ndikimit t stresit, duhet t binden n forcn e tyre t brendshme; ata duhet t msohen se si ta ken situatn nn kontroll; t bindn se prpjekjet e tyre japin rezultat etj. Kur njeriu ndjen se mund ta kontrolloj situatn, ai sht m i aft ti prballoj edhe ngarkesat jetsore, pra streset. Si mjet m efikas pr t ngritur moralin, dhe pr ti bindur njerzit n aftsit e tyre pr prballimin e sfidave jetsore, preferohet hipnoza. Ata, nprmjet

sugjestioneve hipnotike, duhet t msohen q n vete t ken ndjenjn e siguris dhe qetsis pr ti prballuar me sukses situatat e ngarkuara dhe pr ti mposhtur ato. Pr menjanimin e ksaj situate, duhet t punohet ngadal duke aplikuar disa seanca hipnotike. Sugjestionet duhet t prpilohen me prmbajtje t till q te pacienti t forcojn bindjen e vetsiguris dhe tejkalimin e problemeve me sukses, sepse suksesi i arritur i jep atij vullnet dhe forc t re n zotrimin e situatave t mtejme. Pasi ta hipnotizoni pacientin, filloni me sugjestione: ...Jeni plotsisht i qet dhe i relaksuar. do gj me ju sht n rregull. Frymmarrjen e keni t thell dhe ritmike. Vetm zrin tim po e dgjoni, vetm zrin tim dhe asgj tjetr. Zri im po deprton thell n ndrdijen tuaj dhe ju po e dgjoni me knaqsi. T gjitha sugjerimet q do tua them do t regjistrohen thell-thell n ndrdije dhe ajo do ti zbatoj n jetn e prditshme ato. Vetdija juaj nuk do t dij asgj pr kt. Po e ndieni se si npr trup po ju kalon nj energji e uditshme e cila po ju jep siguri. Kjo energji do tju ndihmoj n do veprim tuajin. do gj q do ta bni, do ta bni me vullnet dhe koncentrim t plot. T gjitha detyrat
112

do ti kryeni qet dhe me maturi, sepse ju jeni stabil, i fort dhe i sigurt n do veprim. T gjitha problemet do t mposhten me sukses nga ju, pa u shkaktuar kurrfar presioni. Dita m dit ju do t krijoni vetbesim t plot. Kjo do ta shtoj edhe m shum sigurin tuaj pr veprime n t ardhmn. Siguria dhe qetsia juaj po rritet dita dits. Gjithka q do t ndrmirrni do ta realizoni me sukses. N kt gjendje po e ndieni vetn shum mir dhe shum t sigurt. Dita dits, n do pikpamje, jeni mir e m mir. Ju po i gzoheni ksaj gjendjeje sigurie e vetbesimi. Gjithnj do ta ndieni veten mir e m mir...

HIPNOZA KUNDR DHEMBJEVE T LINDJES

Shfrytzimi i hipnozs n kt drejtim menjanon te grat kompleksin e friks dhe u mundson atyre lindje pa dhembje. Prdorimi i hipnozs n obstetrik sht shum i popullarizuar n Britani dhe Itali, por edhe n shum vende t ndryshme t bots. N kongresin e psikiatrve q u mbajt m 1983, n Bled t Sllovenis, pati polemika t shumta n relacionin instikt - frik amnore. Nj pjes e psikiatrve mendonin se aplikimi i anestezis dhe hipnozs gjat procesit t lindjes, pra largimi i dhembjeve, dobson instiktin amnor, instikt i cili sht i domosdoshm pr lidhjen shpirtrore (dashurin) mes nns dhe fmijs, derisa pjesa tjetr kundrshtonte kt hipotez duke pohuar se prgjigja pr at raport nn-fmij duhet krkuar n strukturat specifike t personalitetit t individit. Kt tez e mbrojn edhe tre psikiatr t njohur amerikan: M. Abramson, V. Heron dhe D. Newbold, t cilt e refuzojn mendimin se gruaja duhet t prjetoj dhembje gjat lindjes pr t pasur raport shpirtror nn-fmij, duke cekur rastet te disa popuj primitiv ku lindjet bhen fare pa dhembje pasi q te ata nuk sht mbjellur ndjenja e friks pr kt akt. Kta psikiatr, me an t hipnozs, i prgatisnin pacientet e vata disa muaj para lindjes. Pr disa gra, thon ata, kan qen t mjaftueshme vetm dy seanca pr tu prgatitur pr lindje pa dhembje. Seancat kan zgjatur nga gjysm ore. N seancat e tyre, me an t sugjestioneve,
113

kan insistuar q grat shtatzna t jen sa m t relaksuara dhe sa m t qeta gjat aktit t lindjes. Edhe n Rusi sht aplikuare nj metod pr prgatitjn psiko-fizike t shtatznave. Edhe pse kjo metod nuk sht e njjt si ajo e hipnozs, t dhnat kan rezultaur shum pozitivisht: 85% t rasteve kan kaluar pa dhembje, 12% me rezultate t knaqshme ndrsa vetm n 3% t rasteve nuk ka pasur sukses. Lui Dalmas, n librin e tij Sekretet e mjeksis moderne, i prshkruan kto raste: Prgatitjen e udhheq nj mjek-akusher dhe nj neuro-terapeut t cilt gruan shtatzn e njoftojn pr fazat e ndryshme t lindjes, duke insistuar n faktin se ky akt sht plotsisht natyror kurse frika dhe ankthi i saj jan t pa baza... Me an t testeve t kujdesshme ata me sukses e gjenin burimin e faktorve t cilt kan provokuar frik, q zakonisht ishin t natyrs psikike dhe q ishin rrnjosur n ndrdijen e tyre nrprmjet bisedave ose literaturs s ndryshme, dhe me an t sugjetioneve i menjanonin ato bindje t gabuara mbi aktin e lindjes.... Edhe dr. K. Tepperweini n librin e tij Shkolla e lart hipnotike shpreh mendimin: N qoft se gruaja msohet (ushtrohet), q aktin e lindjes ta pres n mnyr t natyrshme dhe t qet, do t habitet edhe vet se lindja, jo vetm q do t zhvillohet shpejt, por dhembjet fare nuk do ti ndjej, pasi dhembja krijohet pr shkak t tendosjeve shpirtrore. Me fjal t tjera, frika nga dhembjet provokon dhembje. Ekzistojn shum mundsi nprmjet t cilave mund t menjanohen dhembjet gjat lindjs, por njra ndr metodat m efikase mbetet hipnoza. Prgatitja e shtatzns duhet t filloj disa muaj para lindjes, ndonse nuk prjashtohet edhe mundsia e aplikimit t hipnozs drejtprdrejt gjat aktit t lindjes. Ajo, nprmjet disa seancave, duhet t paraprgatitet q at akt ta pres pa kurrfar kompleksi, por e qet dhe e relaksuar si nj akt madhor n jetn e saj. Pasi ta keni futur shatznn n gjumin e thell hipnotik, filloni me sugjerimet: ...Jeni plotsisht e qet dhe e relaksuar. do gj me ju
114

sht n rregull. Asgj nuk po ju pengon n kt gjendje t kndshme, prkundrazi, po ndieni knaqsi. Gjat do frymmarrjeje po futeni thell e m thell n kt gjendje t knaqsis shpirtrore. Qetsia po ua mbshtjell t gjith trupin si nj energji mbrojtse . Po e ndieni veten shum mir dhe sigurt. Vetm zrin tim po e dgjoni dhe asgj tjetr, vetm zrin tim. Ai po deprton leht dhe thell n ndrdijen tuaj. do gj q po ua them po regjistrohet n ndrdijen tuaj, nga ku edhe do t zbatohen sugjestionet e dhna. Ju jeni shtatzn dhe jeni krenare pr at. Pas nj kohe pritni edhe lindjen e frytit tuaj m t dashur e m t shtrenjt. Ju kt po e prisni me knaqsi. Jeni shum e lumtur pr nj akt t till. Gjat gjith kohs, deri n aktin e lindjes, e sidomos gjat lindjes, do t ndjeheni shum mir, e qet dhe e ralaksuar. Nuk do t ndjeni mundime e as dhembje, prkundrazi do t prjetoni nj knaqsi t kndshme, ashtu si po e ndjeni tani. Ju do ta prjetoni aktin e lindjes fuqishm, me t gjitha ndjenjat, por pa dhembje dhe pa pasoja dhe me nj knaqsi t paprshkruar. Edhe shrimi i juaj do t jet shum m i leht dhe m i shpejt... Po e ndieni veten shum mir. Kto sugjestione q ua thash po deprtojn dhe po regjistrohen thell-thell n ndrdijen tuaj, nga ku edhe do t realizohen. Dita dits ju do ta ndjeni vetn mir e m mir, qet, kndshm dhe plot energji e disponim... Hipnoza, si shihet edhe nga rastet e lartprmendura, mund t prdoret n shrimin e shum smundjeve dhe menjanimin e shum shprehive t padshiruara negative. Pr sqarimin e detajizuar te sugjestioneve pr t gjitha smundjet duhet t shkruhet nj libr kapital, por ju, duke u bazuar n rastet e lartprmenura, mund ta zbatoni at edhe n shum raste tjera kur e shihni si t arsyeshme. Besoj se, pr prpilimin e sugjestioneve, tani nuk do t keni vshtirsi, pasi q sugjestionet e shumta q i kam cek n kt libr ua lehtsojn at.
115

Prdorimin e hipnozs mund ta aplikoni edhe n shrimin e ktyre smundjeve: smundjeve psikofiziologjike (psikosomatike) si: t thatit n zorr, n lukth, astms, tensionin etj., pastaj edhe pr shrimin e shum smundjeve psiko - neurotike, depresioneve, regullimeve t ndryshme shpirtrore, pr shrimin e t smurve nga narkotikt etj. etj., por, natyrisht, duke i hartuar paraprakisht sugjestionet prkatse pr smundjen prkatse.

116

MSIMI ME NDIHMN E HIPNOZS

FORCA E TRURIT
Truri konsiderohet si nj ndr krijesat m t ndrlikuara dhe m t uditshme t natyrs n tok, kurse kapaciteti i tij sht fare pak i shfrytzuar. Sipas prof. Toni Bizen-it, trurin e kemi n funksion vetm 1%, nrsa Karl Shishar jep mendimin se vetm 10% e trurit shfrytzohet, kurse pjesa tjetr (90%) sht e fjetur. Njohurit m t reja deri m sot, rezultojn se truri shfrytzohet rreth 4% nga kapaciteti i prgjithshm t cilin ai e posedon. Kapaciteti i trurit sht i pakufishm sa q asnj tru elektronik nuk mund ta arrij. Ai mund t pranoj deri n 1015 mendime t ndryshme. Pr ta kuptuar kt m mir, po bjm nj krahasim figurativ. Pr tu numruar kjo madhsi e informacioneve, nj njeriu i duhen mbi 30 vjet pune t pandrprer, dit e nat, me shpejtsi: nj informacion pr nj sekond; ose nse e paramendojm se secila njsi e mendimeve ose do informacion sht n madhsin e nj kokrre gruri, ather kjo mas e pamatur e grurit do t duhej t vendosej n nj depo, e cila do t kishte lartsin 3 m, gjrsin 5 m dhe gjatsin 4.500 km. Vetm n korn e trurit ekzistojn rreth 15 miliard qeliza, t cilat po t vendoseshin n nj varg t pandrprer, do t formonin gjatsin rreth 100.000 km. Se si funksionojn ato disa miliard qeliza n tru, t cilat formojn biliona lidhjesh mes veti, e ku n do sekond ndodhin miliona reaksione kimike, me gjas, deri n fund kurr nuk do t zbulohet! Ktu e paraqita vetm nj hyrje t shkurtr rreth kapacitetit t trurit (m gjrsisht rreth trurit kam shkruar n librin Parapsikologjia ...) pr tua br t njohur, juve lexues t nderuar, forcn e pakufishme t tij dhe mundsit e mdha t shfrytzimit pr shum nevoja jetsore, e sidomos pr dituri. Nj gj t till na e mundson hipnoza!
117

HIPNOZA KREATIVE
Shum zbulime epokale q jan br, e kan burimin n forcn e pakufishme t ndrdijes (trurit). Kshtu p.sh. shkenctari Nils Bor n ndrr (autohipnoz e pakontrolluar) e kishte par modelin e atomit t cilin q moti e krkonte; pastaj kirurgu kanadez Frederik Benting n ndrr e zbuloi isulinn; kimisti gjerman Fridrih Kekule derisa udhtonte me autobus pr nj moment e humb vetdijen, e kur zgjohet nga ajo gjendje kllapie ve e zotronte strukturn dhe formn e benzols, e shum e shum raste t tjera. Por lind pyetja: si mund t arrihet deri te mnyra dhe asja pr stimulimin e kreativitetit? Eksperimenti i par n kt drejtim daton q nga viti 1936, kur n klinikn e Leningradit, prof. dr. i shkencave mjeksore A. M. Svejdoshc ua lexoi tri vajzave, t cilat flinin (ishin n gjum hipnotik), disa tregime interesante. N mngjes te tri vajzat e prsritn kt prrall si ndrr t tyre. Ky eksperiment sht ndr t part q sht regjistruar si i till, edhe pse ekzistojn mendime se qysh n tempujt e vjetr budist, klerikt u prsritnin nxnsve, deri sa ata flinin, tekstet e librave t shenjt. N vitin 1940, n kt fush, filloi t hulumtonte L. A. Blizncenko, nga Kijeva. Ai e formoi nj klas speciale n t ciln msohej vetm natn dhe e prdori metodn e hipnopedis (metod e t msuarit n gjum). Ligjruesit gjat dits i mbanin ligjeratat e zakonshme, ndrsa n mbrmbje bhej konfirmimi i dijes. Rezultatet ishin t mrekullueshme. Kt m s miri e ilustron rasti i inxhinierit t kimis, 23 vjearit V. Voloshcin. Ai p.sh., pr 22 net u msua t flas anglisht. Pas msimeve t nats, n mngjes ai zgjohej i kthjellt dhe deklaronte se kishte fjetur shum mir. Koha e msimit te Bliznicenko, q ishte njherit edhe udhheqs i laboratorit, n institutin e gjuhve t Akademis s Shkencave te Bashkimit Sovjetik, zgjaste nj muaj. Pr nj nat nxnsit msonin 40-100 fjal t huaja, q do t thot se pr nj muaj ata mund t msonin rreth 2000 fjal e q jan t mjaftueshme pr komunikim. Gjithashtu sht interesant t ceket, se gjat msimit me hionoz, rezultate prafrsisht t njjta tregojn si t rinjt, ashtu edhe njerzit e
118

moshs 50 vjeare. Pra, ktu nuk ka dallim moshe si ndodh gjat kushteve normale. Vmendje t veant n bot trhoqi edhe eksperimenti t cilin e udhhoqi hipnotizuesi Mari Belin nga Italia. Ai e kishte zgjedhur nj grup studentsh nga instituti San Vincenco n Borgen dhe me ta kishte eksperimentuar. Ai u vinte studentve kufijet (dgjueset) dhe nprmjet mikrofonit i hipnotizonte, m pastaj, mikrofonin ia jepte profesorit t rregullt, i cili e mbante ligjeraten. Pas zgjimit, u konstatua se studentt e kishin mbajtur n mend gjith ligjeratn dhe, q sht me rndsi, e kishin kuptuar plotsisht esencn e saj. Pra, n at gjendje, jo vetm q e kishin mbajtur n mend mekanikisht, por edhe e kishin kuptuar prmbajtjen. Pr studentt q i ishin nnshtruar njher pushtetit hipnotik, Belini, pas nj kohe shfrytzonte kasetn e magnetofonit n t ciln ishte i regjistruar zri i tij, t ciln profesori i rregullt ua lshonte atyre. Efekti ishte i njjt. Mario Belini zhvilloi eksperimente edhe me fmij, duke u msuar atyre, gjat gjumit hipnotik, kng franceze. Ai dokumentoi se fmijt gjat gjumit hipnotik, pavarsisht se a jan nxns t mir apo t dobt, tregojn rezultate t njjta. Gjithashtu, me hipnopedi u morn edhe dr. Lozanovi dhe dr. Sharankov n institutin e sugestopedis n Sofie. Pr eksperimentet e bra me an t hipnozs, q jan zhvilluar n BRSS, shkruan psikiatri V. Rajkov. N eksperimentet q ai i prshkraun, detyra e grupit prej 15 pjesmarrsve, ishte msimi i fjalve nga gjuht e huaja. Kshtu, atyre u sugjeroheshin nga 40-120 fjal gjat nj seance. U konstatua se, sa m i vogl q sht numri i fjalve, aq m shum ato mbahen n mend. P.sh. kur jan sugjeruar 80 fjal, 70 prej tyre jan mbajtur n mend, ndrsa kur jan sugjeruar 120 fjal, subjektet kan mbajtu n mend 80-100 fjal. Mirpo, me ushtrime suksesi prmirsohej, p.sh. nga 120 fjal t sugjeruara, pas ushtrimeve, 110-115 prej tyre jan mbajtur n mend. Prve dy pjesmarrsve, t tjert nuk e dinin asnj gjuh t huaj.
119

T gjith nxnsit pjesmarrs ishin nn kontroll mjeksor, kshtuq te t gjith u vrejt prmirsim i vetbesimit, rritje e koncentrimit dhe e t mbajturit mend. Nj inxhinier deklaron se, pas disa seancave hipnopedike, po e ndiente veten m t qet dhe m stabil. Para msimit me an t hipnozs ai (inxhinieri) nuk mund t mbante n mend m tepr se 10 fjal q i msonte n gjendje t zgjuar, ndrsa tani, pas seansave hipnotike, i mbant n mend 30-40 fjal, dhe at, vetm pasi i lexonte dy-tri her, po n gjendje t zgjuar. Roberto Provana, psikolog italian dhe hipnolog i njohur, krkimet e veta vitet e fundit i ka drejtuar n fushn e shkencs dhe teknologjis. Pasi q n kto fusha krkohen gjithnj ide t reja, nevoja e zbatimit t hipnozs n kt drejtim sht mse e nevojshme, pra, zgjidhja e problemit sht: si t bhen njerzit m kreativ? - thot ai. T hipnotizuarit, Provana i urdhron q t projektojn, vizatojn etj. ide t ndryshme, posarisht nga fusha tekniko-shkencore, dhe pasiq n kt drejtim ai arriti rezultate t lakmushme, shum organizata iu drejtuan pr ndihm. Ekzistojn teste me an te t cilave prcaktohet kodeksi mentalooperativ dhe potenciali i te dy hemisferave t trurit - thot Provana. Me metoda t posame sht e mundur q t arrihen shum rezultate. Kto teknika pr mendim kualitativ aktivizojn fushat e fjetuara t ndrdijes dhe na mundsojn q t zbulojm: se t gjith jemi kreativ, pasi q menjanohen inhibicionet, q jan fryt i mendimeve tona t gabuara. Kjo sht, mund t them njjt, sikur ta frkojm llampn e Aladinit! N kt mnyr, njeriu mund t kontribuoj shum, si n zhvillimin dhe ngritjen individuale, ashtu edhe n fushat teknikoshkencore, q jan shum t rndsishme pr prosperimin e shoqrive t sotme, prfundon ai.

HIPNOZA PRMIRSON SUKSESIN N SHKOLL

Prgatitja e suksesshme pr menjanimin e shum problemeve, si e kemi cekur disa her, krkon kujdes t prqndruar. Kjo vlen edhe pr ngritjen e suksesit n shkoll. Pr kt qllim, mbamendja luan rolin vendimtar. Me mbamendjen do t ishte gjithka n rregull, po tia kushtonim asaj kujdesin e merituar. Ka raste kur nxnsit nuk i
120

kujtohet asgj nga ligjerata e arsimtarit q sht mbajtur at dit, ndrkoh q sht n gjendje q tju sqaroj detajisht sekuancat e ndonj filmi t cilin e ka par edhe para nj jave! Prandaj, detyra e hipnotizuesit ktu sht, q gjat gjumit hipnotik te nxnsi, studenti etj. t zgjoj interesin pr msim dhe t koncentroj kujdesin e tij n t. Edhe ktu, sikurse n rastet e m siprme, pr t cilat kemi br fjal m hert, sugjestioni luan rolin vendimtar, por i dhn gjat gjumit t thell hipnotik. Pasi ta bni nj bised me nxnsin, dhe t kuptoni vshtirsit e tij, mund ta filloni procesin e hipnotizimit. Sugjestionet mund ti prpiloni edhe pr nj lnd ose edhe pr t gjitha bashkrisht. Me t arritur gjumin hipnotik, filloni me dhnien e sugjestioneve: ...Po e ndieni veten shum mir. do gj me ju sht n rregull. Trupin po ua pushton nj ndjenj e kndshme. Po ndiheni shum i lumtur. Dyert e ndrdijes po ju hapen. Zrin tim po e dgjoni shum mir. Ai po deprton thell-thell n ndrdijen tuaj. do fjal e imja po regjistrohet n ndrdijen tuaj dhe t gjitha ato q do ti them, do ti zbatoni me prpikmri. Ato i shrbejn suksesit tuaj, ardhmris suaj. Dita dits interesi juaj pr shkoll do tju rritet. N t ardhmn, gjith koncentrimin do ta orientoni n fjalt e arsimtarve. Nuk do t lejosh asgj t ndaloj nga kjo. Msimi do t t sjell knaqsi dhe kjo do t ndikoj n bashkpunim m intensiv me arsimtart. Kjo do t ta rris edhe respektin pr ta. T gjitha detyrat do ti zhvillosh me knaqsi dhe me koncentrim t plot. Nuk do t t interesoj asgj tjetr para se ti kryesh detyrat e shtpis. Msimi pr ty do t jet gjja m prioritare. Do ti gzohesh suksesit tnd, i cili do t vie gjithnj n rritje. Edhe m tutje do t punosh me knaqsi n t gjitha projektet shkollore. Nga dita n dit do t arrish suksese t reja n do drejtim. Nuk do t lejosh asgj t t ndal nga ky qllim. Do t prparosh gjithnj e m shum, gjithnj e m shum...

HIPNOZA ZHVILLON INTELIGJENCEN

Pr nocionin inteligjenc ekzistojn mendime t ndryshme, pasi q nj prkufizim i plot pr t ende mungon. Disa psikolog e konceptojn at si aftsi q t msohet e reja dhe e panjohura; disa tjer
121

si aftsi e formimit t koncepteve abstrakte dhe e t menduarit abstrak; t trett e konceptojn si aftsi e zgjidhjs s problemeve dhe e orientimit n situata t reja e kshtu me radh. Nga kjo mund t kuptojm se inteligjenca si koncept vshtir mund t formulohet. Prcaktimi q prmendet m s shumti sht: inteligjenca sht aftsi e t msuarit dhe e t orientuarit n mnyr adaptive n situata t reja, n baz te t menduarit. Nj ndr karakteristikat kryesore t personalitetit sht edhe inteligjenca. Njeriu q posedon nj veti t till, pra q sht inteligjent, natyrisht se mohet nga t gjith. Prandaj, secili individ, pavarsisht se si e koncepton nocionin inteligjenc, synon arritjen e shkalls sa m t lart t saj. Pr arritjen e ksaj shkalle, duhet pun. Por, prve

puns, jan edhe shum faktor tjer q e kushtzojn at. Bazat fillestare t saj burojn nga faktort gjenetik. Gjithashtu rol t rndsishm kan edhe faktort mjedisor: rrethi, shoqria, shkolla etj. Por, pavarsisht prej gjith ktyre faktorve, puna intensive (t msuarit intensiv) sht ajo q vendos themelet e saj n trurin ton. Shum psikolog e mohojn kt mendim dhe supozojn se bazat vendimtare, jo vetm pr inteligjencn, por edhe pr shum veti tjera t personalitetit, burojn nga faktort gjenetik, por eksperimentet e shumta, q jan zhvilluar me hipnoz n kt drejtim, e demantojn at tez si t paqndrueshme, si p.sh. eksperimentet e Belinit etj. Pasi q t msuarit intensiv konsiderohet si baz pr ngritje intelektuale, edhe sugjestionet duhet t jen t atij karakteri. Ato duhet t jen t prpiluara ashtu, q te mediumi t zgjojn dashuri ndaj librit, leximit etj. Duhet s pari t bni nj bised me mediumin dhe t
122

njoftoheni pr vshtirsit q i paraqiten atij, duke stimuluar zgjidhjen e tyre nprmjet sugjestioneve gjat gjumit hipnotik. Pasi ta keni futur mediumin n gjendje hipnotike, filloni me sugjestione: ...Gjithka sht me ju n rregull. Po e ndieni veten shum mir. Frymmarrjen e keni t thell dhe ritmike. Zrin tim po e dgjoni shum mir. Ai po deprton leht - leht n ndrdijen tuaj dhe atje po regjistrohet. T gjitha sugjestionet q do tua them do ti zbatoni me prpikmri. Pr kto veprime vetdija nuk do t dij asgj, ato do ti zbatoj ndrdija... Dita dits interesimi juaj pr dituri do tju shtohet. Asgjje tjetr m shum se asaj (dituris) nuk do ti jepni rndsi, ajo pr ju do t jet shtje prioritare. Dita dits interesimi pr librin gjithashtu do tju shtohet, e edhe pr leximin e tij. Leximi pr ju do t jet ushqim shpirtror. Ai do tua zhvilloj horizontin e dituris. Ju po i gzoheni ktij fakti, sepse kjo po i shrben zhvillimit tuaj, inteligjencs suaj. Nuk do tu pengoj asgj nga kjo rrug, pasi ju dshironi t jeni njeri inteligjent, njeri i zgjuar. Dhe ju do ta arrini kt, dita dits gjithnj e m shum, gjithnj e m shum...

123

FENOMENET E HIPNOZS
KUR NJERIU MBIZOTRON PSI-N
N kt pjes do t bjm fjal pr nj fush, sa interesante, po aq edhe mahnitse! Esht fjala pr disa dukuri, t cilat nn forcn e sugjestionit ose autosugjestionit hipnotik, fuqizohen dhe rriten deri n prmasa fantastike dhe kshtu provokojn fenomene t uditshme si: ritualet e sufizmit - ku bhet therrja me shpata e pinjall; ecja npr zjarr me kmb t zbathura - duke mos psuar kurrfar djegjeje; fenomenet e uditshme t fakirve indian dhe klerikve tibetas ngjitja npr litar, qndrimi mbi gozhda, varrimi pr s gjalli etj; Shkrimi i shpejt i romaneve gjat gjumit hipnotik si dhe vizatimet e ndryshme po n kt gjendje, e shum gjra tjera interesante. Edhe pse kto dukuri, pr tu sqaruar veprimi i tyre, meritojn trajtim m intensiv, duhet t pranohet se nga shkenca bashkkohore jan nnmuar e injoruar, duke u cilsuar nga ajo si sharlatanizma, truqe, halucinacione etj. Por, ka edhe raste kur nga persona eminent, sht pohuar se ktu jan n pyetje element ende t panjohur pr shkencn, pasi shkenca sht n hapat e par t zhvillimit dhe mohimi i farado gjje t panjohur, pavarsisht se nga kush, vetm sa e dmton imazhin e saj. Midis tyre mund t prmendim: Einsteinin, Schopenhauerin, Gten, Jungun, Freudin, Pavlovin etj. t cilt kan br krkime t shumta mbi kto dukuri, dhe kan kontribuar mjaft n kt drejtim duke u munduar q parapsikologjin ta konsolidojn n rang shtetror.

124

Sot e dim se n bot gjithka lviz, agj nuk sht e qet. Lvizja sht relative, qetsia edhe pse n dukje sht absolute, n fakt, edhe ajo sht relative. Relative sht gjithashtu gjithka q dijm nprmjet shqisave tona, kurse apsolute sht vetm ajo q mund ta kuptojm nprmjet ndodhive mistike. Nuk ka as materie t palvizshme. Sakaq do lvizje sht jet, kshtu q i gjith universi fizik vibron n jet. Materia, energjia dhe jeta jan tri shikime t ekzistimit material. Dhe, pikrisht pr kt, pasi pes shqisat tona na mashtrojn pandrprer, bota e jashtme na paraqitet n kt apo n at trajt, kshtu q dukurit natyrore nuk mund ti sqarojm n esencn e plot t tyre. Parapsikologu amerikan, prof. D. Rihne, n librin e tij shkencor Shprndarja e shpirtit t njeriut shkruan: Esht e pikllueshme, por e vrtet, q ne sot m mir e njohim atomin se shpirtin, i cili na mundson ta njohohim at. Kur t arrijm ta njohim shpirtin vetm prgjysm, sa fizika sot e njeh materien, ather, me gjas, do t jemi n gjendje t parashtrojm ligje t karakterit parimor, q pr jetn e njerzve do t jen t nj rndsie t madhe. Me fjal t tjera, mund t themi: se vetm ather kur njeriu do t mund t deprtoj n thellsit e shpirtit t vet (trurit ), ti zbuloj ligjet e funksionimit t tij dhe t mbizotroj mbi to (PSI-n), do t zgjidhen edhe dilemet e shumta t karakterit enigmatik q mbisundojn pr fenomenet parapsikologjike. Pra, ather do t mund t sqarohen dhe fenomenet pr t cilat do t bjm fjal n vazhdim.

DEMONSTRIMET RRQETHSE
Ndr fenomenet e shumta (si burim i forcs s brendshme t njeriut), por n dukje rrqeths, sht edhe fenomeni i therjes n pjesve t ndryshme t trupit me mjete t mprehta metalike. Kto veprime rrqethse demonstrohen zakonisht gjat ceremonive fetare, nprmjet t cilave, antar t besimeve t ndryshme ndr shum popuj t bots, paraqesin forcn e gjithfuqishme t Perndis. Kshtu, p.sh., n jug t ishullit Ceylona (Indi), gjat nj ceremonie fetare pr nder t Hynjis hinduse, antar t ktij besimi, t shpuar me mjete metalike dhe t kapur npr pjes t trupit me engel, rrin varur pr nj koh t gjat.
125

Duke shqiptuar fjal magjike, ata bien n gjendje transi dhe nuk ndiejn kurrfar dhembjeje. Pastaj antart e sektit Sadhu, t cilt pr nder t Zotit Shiva dhe gruas s tij Minakshi, pr do vit mblidhen n tempullin e njohur n qytetin Madurai, n jug t Indis, ku njeriu i shenjt me nj shpat t madhe i shpon te dy ant e fytyrs dhe gjat asaj gjendje ekstaze ai nuk ndien kurrfar dhembjeje.

Majtas: antari i fisit hindu duke qndruar i varur n engela gjat nj ceremonie fetare q u mbajt m 23 janar 1997 n qytetin e indis Madras Djathtas: Njeriu i shenjt i shpuar n dy ant e fytyrs me shpat

Gjithashtu, rast konkret i kemi edhe demonstrimet e drvishve tan (Kosov), ceremonia e t cilve mbahet n Prizren. Drvisht tan, q i takojn rendit t Rufaive, pr do vit, me 22 mars, me rastin e Sulltan Nevruzit, dits s lindjs s hz. Alis, treshgimtarit t par t hz. Muhametit, n teen e Prizrenit, e festojn kt dit me nj ceremonial t veant, gjat t cilit kryhen therje me shpata, pinjall e hanxhar. Ceremoniali fillon me kndimin disaorsh t ilahive, pas t cilave vjen Ziqiri (Ziqiri sht nj lutje e drvishve, nprmjet s cils ata ndahen nga bota e prditshme, prej Nefisit (egos) dhe i dorzohen Allahut ). Prsritja e pandrprer e emrit t Allahut, e cila shoqrohet me thirrje karakteristike Hu, dhe lvizjet e kombinuara ritmike, her n nj an e her n tjetrn, i bien ata n nj gjendje transi (autohipnoz). Pas ksaj, nn tingujt e instrumenteve t posame, fillon drgimi i viktimave t prgjakura Allahut, pra fillon therja rituale npr faqe, gjuh, bark etj. me an t mjeteve t mprehta metalike si: shpata, hanxhar, pinjall etj.t ciln drvisht e quajn zarpa.
126

Qllimi i ritualit nuk sht fascinimi i mass, thon ata, as provokim i ndonj sensacioni magjik, por dshmi e fuqis s Zotit, pasi sipas sufizmit, n do besim ekziston emisari i Zotit, i cili duhet q me an t veprimeve t veta (q drvisht i quajn keramete) t dshmoj fuqin e t Madhrishmit. Poashtu, thon se kerametet nuk i kryen drvishi, por ai e l n dispozicion trupin e tij fizik, nprmjet t cilit i Madhrishmi demonstron fuqin e vet. Gjithashtu sht interesant te ceket se edhe gjat ritualit, por edhe pas daljs nga ai, ata nuk ndjejn dhembje n trupin e tyre fizik, si dhe gjurmt e plagve t marra nga mjetet metalike vrehen fare pak e

Disa demonstrime t drvishve n Prizren

edhe gjakderdhje nuk kan. Nj dukuri t njjt e demonstroi edhe holandezi Mirina Daja, n vitin 1947, dhe at para ekspertve t njohur mjeksor. Ai lejoi q publikisht ti futet shpata n cilndo pjes t trupit. Kshtu ai me shpat t ngulur npr mli e veshk, lviste rreth spitalit pa vshtirsi, bile edhe vraponte. Profesort, t cilt e kontrollonin Dajen n spitalin e kantonit t Zrichut dhe Bazelit (Zvicr), bn edhe fotografimin me rentgen, pr t evituar do manipulim, dhe n fund konstatuan se vrtet Dajes i ishte shpuar veshka dhe mlia (kt e vrteton edhe fotografia e rentgenit). Dhe pas nxjerrjs s shpats, plagt iu shruan shum shpejt dhe pa gjakderdhje. Pra, edhe ky rast i pasqaruar nga ana mjeksore, tregon se n far mase mund t ndikoj psika.

127

Lart: mjekt duke e kontrolluar Dajen. Majtas: M. Daja duke vrapuar me shpat n trup

ECJA NPR ZJARR

Fenomen tjetr sht edhe ecja npr zjarr (gaca). Edhe kjo dukuri, si shum t tjera, aplikohet ndr shum popuj t bots, por m e theksuar sht sidomos n Indi. Rituale pr ecje npr zjarr sot mbahen edhe npr shtete t ndryshme t Evrops, e nj i till sht mbajtur edhe n ish - Jugosllavi, ku dy shok t mi, S. Basha dhe A. Kolgeci, kan demonstruar me sukses. Personat prgatiten nj koh t gjat (disa or) nprmjet sugjestioneve dhe autosugjestioneve, n gjendje normale apo hipnotike, pr t menjanuar frikn nga zjarri dhe, pasi ta arrijn kt, ecin npr shtegun e gjat deri n 12 m, i cili sht i shtruar me prush dhe me kt rast, q sht m me rndsi, ata nuk marrin kurrfar djegijeje n kmb. Ecja mbi zjarr Shum evropian, t cilt patn rastin ti shohin kto fenomene, e nj pjes e tyre edhe t kalojn vet npr
128

zjarr, u fascinuan nga kjo mrrekulli. Zakonisht, ky ritual praktikohet gjat ceremonive t ndryshme fetare. N Indi ekzistojn me mijra sekte dhe secili prej tyre praktikon mnyrn e vet rituale. P.sh. sekti Sadhu e praktikon ecjn npr guralec t skuqur. Ata gjat ceremonialit e hapin nj kanal me gjatsi, gjrsi dhe thellsi t caktuar, e ndezin nj zjarr t madh n t dhe pastaj at kanal e mbushin me guralec. Deri sa t arrihet skuqja e guralalecve, nj antar i sektit Sadhu, i drguar apostafat pr kt pun, i prgatit pjesmarrsit pr ritual. Pasi t arrihet skuqja e tyre, ai kalon i pari npr guralect e skuqur dhe pas tij pjestart e tjer. Nj ekspert evropian q kishte marr pjes aty, thot se guralect ishin plotsisht t skuqur, dhe prjashtonte do mundsi manipulimi. Antart e sektit Sadhu menjanojn frikn nga zjarri, dhe pasojat e tij me vullnet t fort i bjn t paefektshme, kshtu edhe nuk psojn djegije. Edhe pse ende e pasqaruar, sht realitet - prfundon ai. E. G. Stephenson, docent pr literatur angleze, i cili mori pjes n nj ceremoni t budistve t quajtur Shinto, q u mbajt n afrsi t Tokios, ku ishte prgatitur nj shteg i zjarrt dhe i gjat 27 metra, shpjegon kshtu: Kleriku tibetas m futi n nj tempull q ndodhej aty afr, m hudhi krip mbi kok dhe trup dhe pastaj m futi n shtegun e zjarrt. Deri sa ecja i tensionuar npr at shteg nuk ndjeja djegije, por glojna t lehta n shputat e kmbve. Sekti budistik Shingan, pr do vit, n muajin mars, gjat kremts s fests s zjarrit, n manastirin Jakuoin, zhvillon ritualin e ecjs npr zjarr, i cili daton q nga shekulli 9. Saktsisht n ora 13 ndizet zjarri, n t cilin klerikt hudhin shigjeta pr ti larguar shpirtat e kqinj. Kur zjarri arrin lartsin Budistt duke ecur mbi zjarr gjat nj ceremonie fetare m t madhe, t pranishmit e hudhn n t nj pllak, n t ciln sht i shnuar emri i tyre. Ajo duhet ti mbroj nga fatkeqsit e ndryshme si dhe nga vet zjarri. Pastaj, kmbt e zbathura i frkojn me nj lloj bari, i cili i mbron nga djegija, dhe fillojn t ecin npr
129

prush. Gjat ecjs, ata pshprisin lutje t ndryshme, dhe gjat ksaj kohe nuk marrin t djegura n shputa. Nj ndr ritualet fascinante sht edhe ceremonia e pastrimit nprmjet zjarrit q zhvillohet nga fisi i banorve t hershm t Ameriks Veriore, Navajo. Ata i kombinojn elementet e shamanizmit dhe t kulturs s vjetr finne. Prgatitjn pr kt pastrim, pjestart e fshatit e fillojn prpara, t cilt n nj kasolle ku do t mbahet rituali (hogan) e ndezin nj zjarr t madh. I zhveshin rrobat e zakonshme dhe, t udhhequr nga Shamani, futen brenda n kasolle dhe e rrethojn zjarrin, derisa Shamani rrotullohet nn tymin e temjanit n t katr drejtimet qiellore. Pastaj fillon rituali i vallzimit, ku grat sillen duke i prplasur kmbt n zjarr, derisa burrat kalojn nprmjet tij. Pas vallzimit, shamani e mban nj dru t trash (hu) n zjarr, deri sa ai t digjet e t bhet gac. At e vendos mbi kmbet e veta dhe pastaj e prcjell edhe tek t tjert. Pr ti larguar dhembjet vazhdojn me lutjet. Pastaj e pi secili nga nj anak me uj t kripur dhe duhet at ta vjell n nj en tjetr e cila sht e mbushur me rr. Ai, i cili nuk e arrin kt, duhet ta prsris ritualin. N fund e mbyllin dern e kasolls dhe t gjith s bashku ulen mbi zjarr, derisa ai t mos shuhet dhe t bhet hi. Ky hi pastaj przihet me rrn e ens dhe lihet jasht pr tu terur. Pasi t tert, ai shprndahet nga era e bashk me t dhe t ligat e pjestarve t fshatit. Gjithashtu sht interesant edhe rasti i Jatoo Bhait, nga Kalkuta (Indi), i cili mund ta prbij gacn e ndezur; mund t kap dhe ta mbaj n dor hekurin e skuqur si dhe mund t vallzoj npr zjarr, pa psuar kurrfar lndimi fizik. Por, edhe ky para se ti demonstroj aftsit e veta futet n nj gjendje ekstaze. Psikiatri dhe shkrimtari amerikan, dr. William Sargent, i cili studioi pr disa vite fenomenet e ktyre ritualeve, shkruan se pjesmarrsit gjat ritualit bien n nj Jatoo Bhai duke gjendje t thell transi, n t ciln trupi i tyre vallzuar mbi zjarr bhet i palndueshm. Po q se i lshon ai trans, shum nga pjesmarrsit marrin djegije me pasoja serioze.
130

Se cila sht ajo forc e cila mundson nj imunitet aq t fort t organizmit, sa q edhe qndrimi n flak t hapur nuk l asnj pasoj n lkurn e njerut, e cila dihet se sa sht delikate, pr shkencn e sotme mbetet ende nj science fiction.

MENDIMI SHKRIN AKULLIN

Gjithashtu dukuri interesante jan edhe rastet e klerikve tibetas dhe jogistve indian, t cilt n temperatura tepr t ulta, duke medituar, e shkrijn akullin prreth tyre. Dr. Herbert Benson-i, profesor n shkolln mjeksore t Hardvarit, bri krkime t shumta n kt drejtim, sidomos n drejtimin e ndikimit psikologjik t meditimit. Me lejn e Dalaj Lames, n vitin 1987 ai bri krkime rreth forcs meditative q posedojn klerikt tibetas t Himalajeve. Dr. Bensoni i pohoi si t sakta opinionet e ndryshme fantastike q vinin nga Tibeti, pr forcn e madhe psikike, me t ciln klerikt arrinin t shkrinin akullin rreth tyre. Ai me termometr kishte matur temperaturat e klerikve tibetas, t cilt qndronin t qet n hapsir t hapur dhe tepr t ftoht, dhe sipas matjeve t tij, temperatura e tyre arrinte deri n 47 shkall e t ciln e mbanin ashtu konstante. Kshtu ai vie n prfundim se forca e trurit t njeriut sht gjigante, q e shpreh edhe n konferencn pr shtyp n Boston. Edhe nj grup shkenctarsh amerikan, q i vizituan Himalajet dhe bn krkime n kt drejtim, pohuan rezultate t njejta si t dr. Bensonit. Disa prej tyre, si theksojn ata, vetm me an Nj grup nxnsish budist nga t meditimit, brenda 60 Japonia duke u lar me uj t ftoht minutash mund ta rrisin gjat nj dite dimri temperaturn deri n at
131

shkall q nga mjeksia konsiderohet e rrezikshme pr jetn, dhe me at temperatur jan n gjendje t terin edhe nj batanie t lagur. Por, sht vrejtur, se te ata rritet vetm temperatura e pjesve siprfaqsore, derisa n brendi temperatura mbetet e njjt. Gjat ushtrimeve meditative, me an t frymmarrjes, nxnsit tibetas ushtrohen pr t prballojn t ftohtit. Ata, gjat ushtrimeve, duhet t vizualizojn se si nga brendia e tyre po buron nj energji e nxeht, dhe me kt duhet ti prballojn t ftohtit. M von, gjat nj dite t ftoht dimri, kt ushtrim duhet ta realizojn edhe n praktik. Ata mbshtillen me nj araf t lagur dhe me forcn e brendshme duhet q at araf ta terin, dhe at, jo vetm nj her, por tri her radhazi. Revista amerikane Saiens (shkenca), n vitin 1980, boton rezultatet e krkimeve t bra nga dr. V.S.Klark dhe dr. S.B.Klark, t cilat e prgnjeshtrojn tezn e mparshme se njerzit e Himalajeve jan m rezistues ndaj temperaturs s ult. N eksperimentet e bra me dy grupe, njri evropian dhe tjetri nga Nepali, vrtetuan me an t shokeve elektrike se rezistenca e lkurs sht i njjt te t dy grupet. Ata konstatuan se pragu i dhembjes, si te grupi evropian ashtu edhe te grupi i Nepalit, sht i njjt, por njerzit q jetojn n Himalaje, jan msuar q ndaj t ftohtit t mos ken kujdes. Thjesht, t mos e pranojn at (t ftohtit), q besohet se ka t bj edhe kur sht n pyetje rezistenca ndaj t ftohtit. Dr. Bensoni konsideron se sistemi mjeksor tibetas ka baz t fort dhe me t duhet t merremi m seriozisht.

NGJITJA NPR LITAR

Njerzit jan ulur prreth tij, kurse fakiri qndron ulur n mes. Afr tij qndron edhe nj djalosh. Pas pak astesh, fakiri e hedh litarin drejt prpjet. Ai shkon duke u zhdredhur deri sa humbet nga syri i mass. Litari pastaj frenohet dhe qndron n at pozit. Fakiri e urdhron djaloshin q ndodhet pran tij q t ngjitet npr litar. Djaloshi nuk kundrshton, ngjitet shpejt deri sa kalon npr re dhe humb nga syri i mass s mahnitur. Ather fakiri e urdhron q t zbres, mirpo djaloshi nuk prgjigjet. Pas disa thirrjeve, fakiri i inatosur merr shpatn dhe ngjitet edhe ai vet
132

npr litar pr ta arritur djaloshin. Pas ca momentesh pritjeje, dgjohet nj britm e tmerrshme, e m pas fillojn t bien pjest e prera t trupit t djaloshit: koka, kmbt, duart, trupi; m pas zbret edhe fakiri me shpatn e prgjakur. Duke i par fytyrat e trishtuara t t pranishmve, ai fillon ti mbledh pjest e prera t trupit dhe i fut n nj thes. Pasi i shtie t gjitha, e thrret djaloshin n emr dhe, pr udi te t gjithve, para tyre paraqitet prap djaloshi i shndosh dhe duke qeshur. Kshtu zhvillohet ky fenomen i uditshm indian pr t ciln u bn aq shum debate t nxehta, por pa ndonj prfundim konkret. Nj pjes e madhe e studiuesve t ktij fenomeni mendojn se kemi t bjm me hipnoz masive, q sht edhe m afr logjiks, e q e vrteton edhe ky rast: Nj gazetare angleze, e cila ndodhej pr vizit n Indi, e kishte regjistruar tr kt ngjarje me kamer filmike, ishte befasur kur n ekran kishte par vetm nj fotografi t njjt: fakirin e Djaloshi duke u ngjitur npr litar. ulur kmbkryq n nj qilim Fotografi e vitit 1935 dhe djaloshin pran tij. Edhe revista amerikane Chicago Daily Tribune, pr ti mbyllur debatet e shumta q zhvilloheshin pr kt dukuri, e drgon n Indi gazetarin, S. Ellmore dhe nj piktor t quajtur Lessing. Ata e kishin pr detyr q t fotografonin dhe vizatonin detaje nga ky fenomen. Pasi kryejn misionin, kthehen n ikago me nj numr t madh skicash e fotografish. Kur u b zhvillimi i fotografive u vrtetua se ishte fjala me t vrtet pr nj iluzion masiv-hipnoz masive. Hindusi (fakiri) rrinte ulur para mass s hipnotizuar dhe nuk shihej kurrfar gjurme e litarit t hedhur n ajr. Edhe pse m von ky reportazh u cilsua si truk i prgatitur nga vet redaksia e revists, mbetn si dshmi fotografit dhe skicat e shumta, q dikush, diku i kishte realizuar. Nga kjo del se fakiri, me forcn e dshirs s vet, i kishte detyruar shikuesit t shohin at q ai kishte dshiruar. Pra, ai ka arritur ti
133

koncentroj mendimet e veta, t cilat kan rrezatuar aq fort n rreth, sa q t pranishmit, edhe pse t vetdijshm dhe n gjendje t zgjuar, jan magjepsur, dhe para syve t tyre u sht paraqitur ngjarja, t ciln fakiri e ka menduar.

Ngjitja npr litar- truk apo realitet? Fotogarafi t vitit 1935

Kt aftsi, t ciln e mbajn si tepr sekrete, fakirt e trashgojn nga t part (prindi) dhe, po n kt mnyr, ata e prcjellin tek t tjert (fmija). Numri i fakirve q jan marr me kt zeje ka qen gjithnj shum i vogl, sa q sot vshtir sht t gjendet nj i till. Edhe vet kur isha n Indi (1989-90) insistova q me do kusht ta takoja ndonj nga kta, por nuk pata sukses. Edhe indiant e pohojn se njerzit q i posedojn ato aftsi jan t pakt dhe deceniet e fundit, me zhvillimin e vrullshm t teknologjis, demonstrimet e tilla jan n zhdukje e sipr, pasi njerzit t dhn pas luksit, pra duke i plotsuar nevojat fizike, gjithnj e m shum po largohen nga themelorja - shpirti. Vetm nj pjes bukur e vogl, t cilt e konsiderojn shpirtin si t amshueshm, u prmbahen ktyre rregullave. Kjo sht arsyeja pse sot aq rrall mund t takosh nj fakir, thon ata.
134

Nj rast tjetr t hipnozs masive, q koincidon me ngjitjen npr litar e prshkruan edhe P. Petrovic n librin e tij Si t msohem t hipnotizoj, ku ai ishte edhe vet pjesmarrs direkt. Ja se thot ai: Nj fakir erdhi n treg me nj shport t mbushur me dardha. U ul n tok, e zgjodhi nj dardh dhe filloi ta haj. Pasi e hngri, i muar farat dhe filloi ti mbjell aty n tok. Njerzit nga kurreshtja, pasi q instiktivisht e ndjenin se do t bhet nj far sensacioni, filluan t mblidhn rreth tij. Pastaj vendin ku i mbuall farat e ujiti dhe, pas pak minutash, para syve t mass, filloi t mbij dhe t rritet pema; filloi t lulzoj dhe t prodhoj fruta. Dhe vetm brenda 10 minutash, para nesh qndronte pema e mbushur me frutat e dardhs. Fakiri na e ofroi t gjithve nga nj. Njerzit filluan t kpusin nga nj dardh dhe ta han. Por, kur u voln t gjitha dardhat - ja udia! Pema filloi prap t zvoglohet mu ashtu sikurse u rrit, deri sa m n fund nuk mbeti asgj. udia te t pranishmit u b edhe m e madhe kur fakiri u ngrit dhe mori shportn e zbrazt, t ciln e kishte sjellur t mbushur me dardha! Fakiri i kishte hipnotizuar dhe ua kishte imponuar mendimin e tij - se ata po hanin dardha nga pema, kurse n fakt, ata kishin ngrn dardha nga shporta e tij.

VARRIMI PR S GJALLI
Ndoshta tingllon pak uditshm dhe duket si paradoksale q nj njeri t qndroj pr disa or, dit ose jav nn dhe, dhe pastaj t dal pa pasoja! Por ja q, duke iu falndruar forcs s ndrdijes, sht e mundur. N vitin 1935, nn kontrollin e mjekve francez, me vetdshir, pranoi t eksperimentohet jogisti Haridas. U mor vendimi n baz t plqimit t dyanshm q Haridasi t futet nn dhe, t qndroj aty pr 40 dit e net. Jogisti pr kt u prgatit brenda disa ditsh. Pinte vetm
135

qumsht dhe kos, lahej me uj t nxeht, ndrsa ditn e fundit nuk mori asgj nga ushqimi. E pastroi organizmin duke prbir nj shirit t plhurs, t gjat 27 cm. syt dhe vesht i mbylli me dyll, u ul n pozicionin lotos dhe u vendos n sandukun e prgatitur enkas pr kt eksperiment. Sipas shnimeve t mjekve, pas disa minutash, nuk ishte m e mundur ti matej pulsi! Kshtu, sipas mjeksis moderne, ai kishte psuar vdekje klinike. Ather jogisti mbshtillet me plhur dhe mbyllet n sandukun, t cilin e vendosin n dhe. Sanduku sht vulosur dhe rreth vendit ku sht varrosur jogisti, disa ushtar ruanin dit e nat. Pas kohs s caktuar (40 dit) jogisti nxirret nga dheu dhe hapet sanduku. Trupi fare nuk tregonte shenja t jets. Pulsi nuk mund ti matej. Kokn e kishte t mbshtetur pr krahror. Pasi ia largojn dyllin nga syt dhe vesht, ia frkojn duart dhe kmbt dhe, dalngadal fillon t vie n gjendje normale. Kshtu, jogisti i varrosur dyzet dit nn dhe, ringjallet prap. Edhe m 15 shkurt t vitit 1950, nn kontrollin e mjekut R.J. Vakil, n Bombaj t Indis, u zhvillua nj eksperimet tjetr. Para mass s

N vitin 1953, Graf Ostaja qndroi disa dit nn dhe, dhe mbijetoi

N vitin 1974, ky jogist qndroi disa or me kok nn rr dhe mbijetoi me nj frekuenc pulsore prej dy t rrahurave n minut

madhe dhe nn kontrollin e dr. Vaklit, jogisti Shri Ramdasji, me vetdshir, qndroi pr 56 or n nj sanduk t mbyllur nntoksor. Ky sanduk, me madhsi 1,5 her 2,5 m ishte trsisht i br nga betoni dhe
136

ishte i izoluar hermetikisht. Pas kalimit t kohs 50 orshe, n kapakun e sandukut e hapin nj vrim dhe nprmjet saj, me an t nj zorre, e mbushin plot me uj. Pastaj e izolojn vrimn prap dhe pas 7 orsh e hapin sandukun. Jogisti qndronte i shtrir n uj, por kishte mbijetuar! Edhe I. Sanderson, n librin e tij More Things, shkruan pr rastin e nj varrimi, ku jogisti qndroi pr 24 or i mbuluar me dhe t lagur, i cili ishte shkarkuar nga dy kamion t mdhenj dhe e tr kjo u b nn kontrollin e pes mjekve anglez, dhe mbijetoi, si dhe shum e shum raste t tjera. Raportet e shumta, pr kt aftsi t jogistve, shamanve, lameve etj., datojn q hert, por pse e aplikojn kta njerz nj form kaq ekstreme, mbetet e paqart edhe sot?! Supozimet jan t shumta, por nj pjes me e madhe e tyre anon kah ajo se jogistt e zhvillojn kt aftsi pr t arritur vetkontrollin e brendshm dhe t jashtm (Samadhin). Ata prpiqn ta mbisundojn trupin e vet. E edhe varrimin e bjn pr t dshmuar sundimin absolut mbi trupin dhe shpirtin. A. Puharich, shkenctar dhe autor i shum shkrimve, thot se zhvillimi i ktyre aftsive te jogistt ka pr qllim mbajtjen nn kontroll t plot, si t gjendjs psikike ashtu edha t asaj fizike, dhe kt ata e arrijn me meditim t thell (autohipnoz). Shkenctari dhe gjurmuesi amerikan - Sanderson, i cili u prpoq pr 15 vite t zbuloj di m shum mbi kto dukuri, shkruan: Problemi qndron aty, q un nuk mund ta gjej ask, q pr kto gjra dshiron arsyeshm t bisedoj me mua...

SHKRIMET VIZATIMET KOMPONIMET HIPNOZ

Edhe shkrimet e romaneve, vizatimet automatike si dhe kompozimet e shum pjesve muzikore gjat gjumit hipnotik, jan fenomene n veti. N vazhdim do ti paraqesim kto fusha ve e ve, dhe do t bindemi edhe nj her se sa e madhe dhe e fuqishme sht forca vepruese e ndrdijes. ROMANET E SHKRUAR NN HIPNOZ - Kah fundi i shekullit 19, jetonte n Reval t Estonis zonja Krishanovskaja Rochester. Kjo
137

grua kishte arritur ti shkruaj rreth 50 romane me nj vllim bukur t madh, nga lmi i okultizmit. Ajo thoshte se, deri sa gjendej n trans, i diktonte nj indian i materializuar se far duhej t shkruaj. Gjat asaj kohe dora e saj aq shpejt lvizte mbi letr, sa q as ajo vet nuk mund ta prcillte prmbajtjen. Esht udi, se ajo nj pjes t romaneve e kishte shkruar n gjuhn franceze, t ciln n gjendje normale fare pak e zotronte. Gjithashtu, u vrtetua se shkrimet, nga kndvshtrimi gjuhsor, ishin t shkruara n mnyr t prsosur dhe pa asnj gabim drejtshkrimor. Prve ksaj, ekspertt q merreshin me shkrimet e saj, u mahnitn me t dhnat aq t sakta pr kohen e egjiptasve t vjetr, pr t ciln ajo bnte fjal n romanet e veta. Aq detajisht ishin t prshkruara t dhnat pr at koh sa q vetm nj egjiptolog mund t kishte njohuri pr to, e asesi nj laik. Dhe, pr kto njohuri kaq t sakta, u nderua me nj dekorat t posame, nga Akademia e Parisit. Edhe shkrimtari dhe piktori Anglez, n parathnien e librit t tij poetik Jerusalemi shkruan: Kt libr e kam shkruar sipas diktatit. Ndonjher 12, e ndonjher edhe deri n 20 strofa rradhazi dhe gjat asaj kohe asgj nuk kam menduar, e shpesh edhe prkundr dshirs sime. Si medium q shkruante n trans njihet edhe Geraldina Cummins, vajz e nj profesori nga Corka e Irlands. Shkrimet e saj t shkruara n trans, zgjuan sensacion t madh, pasi ishin t shkruara n gjuhn e vjetr angleze me t ciln askush m nuk shrbehej. Ajo filloi papritmas t shkruaj automatikish n dhjetor t vitit 1924. Edhe pse n jetn e zakonshme shkruante ngadal dhe mendueshm, n gjendje transi arriti rekord n shkrim automatik. Arriti t shkruaj 1750 fjal pr nj or e pes minuta! M s shumti habit fakti se zonja Cummins asnjher nuk ishte marr me shkrime. Nuk kishte studiuar as arkeologjin e as teologjin dhe as q kishte dgjuar e as lexuar pr vendet t cilat i prshkruante n romanet e saj! Disa teolog me fam dhe disa ekspert tjer t teologjis i studiuan tre librat e saj, n t cilat ajo prshkruante jetn e apostujve, dhe erdhn n prfundim se n shkrimet e saj aq detajisht prshkruhet jeta e apostuje dhe t gjitha rrethanat e asaj kohe, sa q as ata vet, si ekspert t teologjis, nuk kishin aq njohuri!

138

Rast tjetr i shkrimit n trans sht dhe ai i Catherina E. Mller, e quajtur Helen Smith, banuese n pjesn franceze t Zvicrs. Fal dr. Theodor Flournyt, psikolog nga Zheneva, ajo u b e famshme n gjith botn. Aftsit e veta ajo i vrejti n moshn 30 vjeare. S pari, deri sa ishte n trans iu paraqit shkrimtari Viktor Hygo i cili i diktonte se far duhej t shkruante, e m pas iu paraqit nj diktues tjetr, i quajtur Leopold. Derisa ishte n kontakt me Leopoldin, z. Mller, jo vetm q shkruante nn diktat t tij, por shpesh edhe i thoshte ato gojarisht. M von, iu paraqit edhe nj vajz e nj sheiku arab, e qujtur Simadina, nprmjet s cils shkroi nj histori mjaft interesante q kishte ndodhur rreth viteve 1400. M von, me iniciativn e prof. Lemaitre, i cili dshironte q t dinte m shum pr planetin e Marsit, ajo e shkroi edhe nj romanc, n form drame, me tematik fantastike. Ajo i prshkruante: pjatat fluturuese, gjuhn e pakuptueshme t jashttoksorve dhe ambientin e atjeshm. Dr. Flourny, i cili i prcillte dhe analizonte shnimet dhe veprimet e z. Mller, e shkroi edhe vet nj libr per fenomenet e saj, t cilin e titulloi Nga India deri n planetin Mars. VIZATIMET NN HIPNOZ - Edhe ktu, sikurse te shkrimi i romaneve, kemi t bjm me individ t cilt, derisa jan n gjendje transi (hipnoz), edhe pse kurr m par nuk jan marr me art, arrijn t bjn vizatime interesante dhe ti realizojn pr nj koh shum t shpejt. Grosvenor Squareu nga Londra, n vitin 1874, derisa rrinte me shok, papritmas bie n nj gjendje transi dhe, si i detyruar nga dikush, e merr lapsin dhe nj cop letr dhe fillon t skicoj. Dhe pas pak astsh, n flet u paraqit figura e nj kali, edhe pse ky kurr nuk ishte marr me art. N vitin 1905, argjentari Frederico L. Thompson, brenda nj nate u b piktor! Nga natyra ishte plotsisht i painteresuar pr art, prandaj as q isht marr ndonjher m t. Por, nj nat, bie vetvetiu n gjendje transi dhe i paraqiten halucinacione t ndryshme, t cilat e frymzonin t skicoj dhe vitzatoj, dhe kur dilte nga ajo gjendje, as q besonte se i ka punuar vet. Ky sugjestion i fort mbisundon mbi argjentarin dhe e detyron at t bhet piktor. Kur e pyetnin se prej nga motivohet, nuk dinte t prgjigjej: nuk e di as vet se nga burojn motivet!

139

Edhe David Duguidi, i cili u sht i njohur lexuesve me librin e tij Princi i Persis - Hafedi, t cilin e kishte shkruar dhe ilustruar n trans, i mahniti ekspertt me aftsit e tij n art. Ai, prve vizatimeve q i realizonte ditn, mund t vizatonte edhe n errsir t plot. Edhe Marijan Gruzewski nga Polonia, i cili ishte shum i popullarizuar n vitet e 30, vizatonte, derisa ishte n trans, n errsir t plot. Aftsit e veta i demonstroi edhe para ekspertve n Paris, n Institutin Metaphysique. N errsir t plot, dhe nn kontroll t rrept, ai pikturoi me ngjyra te vajit disa portrete! Rekordin pr vizatime t shpejta n hipnoz supozohet se e mban gjermani Heinrich Nusslen, i cili punimet e formatit t vogl i punonte pr dy-tre minuta, ndrsa ato t formatit m t madh, pr 30-40 minuta. Prve ksaj, ai ishte n gjendje t punonte edhe portrete t personave t panjohur. Mjaftonte t kishte vetm nj gjsend fardoqoft q u prkiste atyre. Gjithashtu, mund t vizatonte edhe n errsir. Tre muaj pas vdekjs s artistit t madh Pablo Pikaso (vdiq n mars t vitit 1974), u paraqit n opinion anglezi Matthew Manning, i cili n gjendje transi imitonte shklqyeshm stilin e tij. Ai Dy punime t M. Manningut. I pari n stil t A. thoshte se kishte Beardsleys ndrsa i dyti n stil t P. Pikasos vn kontakt shpirtror me artistin spanjoll dhe nprmjet dors s tij, Pikaso vazhdonte veprimtarin e vet. Prve kontaktit me Pikason, thot ai, kontaktoj edhe me shum piktor t famshm, si: Leonardo Da Vinin, Albrecht Dyrerin, Isaac Oliverin etj. Por, lodhje m t madhe ndiej kur krijon nprmjet meje Pikaso! Gjith ditn ndihem i rraskapitur. Esht e uditshme se si mundet Manningu ti imitoj aq mir t gjitha ato stile ari figurativ, q ndryshojn aq shum njra nga tjetra. N mars t vitit 1978, miliona shikues patn rastin, nprmjet nj emisini televiziv Nationwide, t emetuar nga BBC-ja, t shohin se si
140

Luiz Gasparetto nga Brazili, deri sa ishte n trans, pikturonte, dhe at, dy punime prnjher - njrin me dor t djatht dhe tjetrin me dorn e majt. Aq shpejt i pikturonte punimet, sa q lente prshtypje se shiriti filmor sht vn n lvizje t shpejt. Edhe pse pikturonte pa e shikuar

Edhe L. Gasparetto vizatonte n stile t ndryshme derisa gjendej n gjendje transi. Vizatimi i par i takon stilit t H. Taulouse- Lautreces; i dyti stilit t V. Gogut dhe i treti stilit t P. Pikasos

tablon, pasi syt i kishte t mbyllur dhe koken e mbante t varur, punimet i bnte perfekt dhe t qarta. Edhe ky imitonte piktort e famshm si: Pikason, Cezannin, Renoirsin etj. Gasparetto, i cili me profesion sht psikolog, kurr nuk ishte marr me piktur, dhe n gjendje t vetdijshme asesi nuk dinte t pikturoj. Punimet i bn zakonisht natn ose ditn pas errsimit t dhoms, pasi drita i pengon dhe e rraskapit kur sht n at gjendje. Gaspaetto konsiderohet si i vetmi piktor q pikturon me te dy duart prnjher dhe at n mbi 30 stile t ndryshme. KOMPOZIMET NN HINOZ Rosemary Browna sht nj grua nga Londra e cila me kompozimet, t cilat i bnte gjersa ishte n hipnoz, i mahniti edhe kompozitort m t mdhenj t kohs. N jetn e zakonshme ishte amvise dhe as q kishte njohuri pr kopmozime, por nj dit, derisa ishte vajz e re, i praqitet n vizion nj njeri i vjetr, i cili i
141 R. Browna duke komponuar n trans

sqaron se ai dhe komozitor tjer t famshm do t krijojn s shpejti shoqri me t dhe nprmjet saj do t vazhdojn t kompozojn. Dhe, shum vite m von, ajo e sheh nj fotografi t Franz Listzit (18111886) dhe e njeh at menjher: ishte shoku fantazm i cili iu kishte paraqitur n vizione (hipnoz). Papritur prjeton nj gjendje t jashtzakonshme, n t ciln prap kontakton me Listzin, i cili fillon ti diktoj se far duhet t kompozoj! M von i paraqiten edhe shum kompozitor tjer t famshm si: Bethoveni, Brahmsi, Schuberti, Strawinsky etj. Ajo thot se kta kompozitor i diktojn aq shpejt sa q ajo mezi arrin ti shnoj notat. Edhe ekespertt q jan marr me kt rast, thon se asnj kompozitor nuk mund ta kompozoj aq shpejt nj vepr, si arrin z. Browna. Kompozimet jan t ndryshme, her kompozon pr nj instrument, e her per gjith orkestrn. Komozitort e njohur si: H. Menuhin dhe R. Benett, thon se kan respekt enorm pr kt gjeni, veprat e t cils meritojn do lavdat. Por, z. Browna nuk sht mediume e vetme e cila komponon gjat hipnozs. Esht i njohur edhe kopozitori John Lill nga Britania. Takimin e par me msuesin shpirtror e prjetoi derisa prgatitej pr konkurs n Konservatoriumin e Mosks. Ai ndjeu papritur se dikush e vrojtonte. Ishte nj figur me pamje t jashtzakonshme. J. Lill mendon se ai sht vet Bethoveni i cili i ndihmon. Esht shum vshtir ti kuptoj njeriu ato inspiracione, derisa vet t mos i prjetoj. Esht di q njeriu e ndjen, e kap. Kur un paraqitem n bin, i menjanoj t gjitha njohurit q i kam msuar deri ather dhe e zgjoj inspirimin. Edhe Cliffor Enticknap sht njri nga ata q kompozon derisa sht n trans. Edhe ky, si z. Browna, beson n inkarnacion, dhe C. Enticknap thot se n at jet (pra, jetn para jets) ishte nxns i mjeshtrit t njohur Georg F. Handel, veprat e t cilit edhe tani i kompozon. Nj ndr oratoriot e tij spirits from the Past, t punuar n trans dhe nn diktatin e Handelit, e emetoi edhe programi BBC, m 12 gusht 1980, t ciln Enticknapi e luajti n kishn t ciln e adhuronte dhe
John Lill 142

luante edhe vet Handeli kur ishte gjall. Kritikt e muziks nuk kishin far t shtonin pr kt ngjashmri aq t madhe me oratorion e mjeshtrit Handel. Pavarsisht nga debatet dhe polemikat e shumta mes shkenctarve empirist dhe parapsikologve, rreth burimit t ktyre aftsive fenomenale (pa pretenduar t anoj nga asnjra an, pasi q shpresoj se nj dit do t sqarohen edhe kto fenomene dhe do t triumfoj e vrteta), vet demonstrimi i tyre nga faktori njeri, sht nj mesazh i qart pr forcn e madhe q disponojm ne.

143

HIPNOZA N KRIMINALISTIK
SERUMI I S VRTETS
Pasi q te individi i hipnotizuar cenzuara e logjiks sht tejet e zvogluar, q nnkupton se dyert e ndrdijes jan t hapura dhe nga ajo mund t vilet vetm e vrteta, si dhe me lejimin e zbatimit legal t narkoanalizs n mjeksi pr hipnotizim, edhe n rrethet policore u shtua interesimi pr kt drejtim dhe n shum shtete filloi aplikimi i saj si mjet shum efikas pr zbulimin e s vrtets, q edhe u quajt serumi i s vrtets. Duke i hipnotizuar personat, pr t cilt dyshohej se kan kryer akte kriminale, ose amorale, inspektort merrnin informata t sakta pr krimet e kryera, pa prdorur dhunn. Edhe ky sistem, sikurse do sistem tjetr, ka kontraversat e veta, prandaj edhe nga shum shtete u refuzua si shum i rrezikshm, jo vetm pr individin por edhe pr njerzimin. Nj asociacion i mjekve francez bri protest t rrept kundr prdorimit t hipnozs n qarqet gjyqsore duke thn: Esht e parpanueshme ndrprerja e vullnetit t lir t nj personi me ndihmn e substancave kimike... Ne kt nuk mund ta pranojm, sepse friksohemi se shkatrrimi i integritetit moral t individit mund t sjell edhe deri te keqprdorimet tjera t ardhshme. Aplikimi i nj metode t till, i shikuar nga do kndvshtrim, hap rrug t rrezikshme pr lirin e pacenueshme t individit... Oponentt tjer thon se sht plotsisht normale q krimi t denohet dhe kryesi i saj (krimineli) t gjykohet. Kjo shkon n dobi t shoqris dhe shtetit. Prandaj, si metod konstruktive, hipnoza mund tu ndihmoj shum organeve hetuese, pasi q, prve q zbulohet krimi dhe krimineli i vrtet, zbulohen edhe shkaqet q e kan nxit ta bj
144

at, dhe n kt kontekst ka disa prparsi: krimineli merr denimin e merituar, n baz t veprs q e ka kryer, duke i pas parasysh t gjith faktort e vrtet q e kan nxit at, e jo vetm n baz t akuzave dhe paragjykimeve q mund t jen edhe t pasakta; dhe n baz te t dhnave pr krimin (t nxjerr me an t hipnozz), mund t ndikohet edhe mbi faktort q e kan shtyr ose q e shtyjn individin ta bj at duke i neutralizuar ata, dhe kshtu mund t parandalohet vazhdimi i krimit dhe, nga nj individ kriminel t krijohet nj personalitet i dobishm social. Se sa sht i dobishm apo i dmshm aplikimi i hipnozs, jo vetm n sfern e kriminalistiks, por edhe n t gjitha fushat e tjera t jets, po e lm n kompetenca t organeve kompetente, q i posedon secili institucion ose shtet. Prandaj, un as q dua t prononcohem pr asnjrn an, pavarsisht q edhe un posedoj mendimin tim si nj e drejt q m takon, si i takon edhe do individi tjetr, por n kt libr po mundohem q ta paraqes, nga do knvshtrim, t gjith transparencn e fenomenit hipnoz, me t gjitha dobit dhe pasojat e saj, duke ia ln n dispozicion vet lexuesit t gjykoj pastaj mbi to.

HIPNOZA SI MJET NDIHMS I POLICIS

Edhe pse shumica e ekspertve jan kundr prdorimit t hipnozs si mjet hetues, n qarqet e policis, eksperimentet n kt drejtim nuk kan t ndalur. Duke u bazuar n vet faktin, se shkenca, ndonse e ka pranuar hipnozn n gjirin e saj, ende nuk ka krijuar kritere adekuate pr t sqaruar definitivisht kt fenomen, edhe kritikat e adresuara n drejtim t saj jan t paqndrueshme. Q nga viti 1959, me rregullore t caktuara ligjore, SHBA-t e kan pranuar dhe lejuar prdorimin e hipnozs n hetuesi. Ngjashm ka vepruar edhe Franca, Brazili, India e shum shtete t tjera. Policia e Los Angjelosit konsiderohet si pioniere n kt drejtim: 12 ekspert shfrytzojn metodn hipnotike n rastet m t rnda, ndrsa n Nju Jork punon nj hipnotizer, q shqyrton pes raste n jav, por edhe tet inspektor t tjer jan t pajisur me kt njohuri, t cilt e prdorin kur sht nevoja.
145

FBI-ja n shtetin e Virgjinis krijoi institut special, ku me vite t tra u bn eksperimetime me metoda hipnotike, dhe n vitin 1976, ajo zyrtarisht u rekomandon t gjitha njsive policore q ta shfrytzojn kt metod, sidomos n rastet e komplikuara. Rast karakteristik, ku policia e prdori kt metod me sukses, sht rasti i Kalifornis, ku u kindapua nj grup nxnsish. Fmijt, duke udhtuar me autobus pr n shkoll, u kindapuan nga nj grup mafiozsh, t cilt krkonin shum t madhe t hollash pr lirimin e tyre. Pasi q pushteti e pagoi at kushtzim, ata u liruan. As vozitsit Ed Rej, e as fmijve nuk u kujtohej asgj rreth ngjarjes! Ather policia detyrohet t zbatoj metodn hipnotike mbi vozitsin. Ai, n gjendje hipnotike, e prshkroi detajisht ngjarjen: automobilin e kindapuesve, ngjyrn e tij dhe, q sht m me rndsi, numrat e tabels s tij. N baz t ktyre karakteristikave u zbulua shum shpejt edhe grupi keqbrs. Duke marr shkas nga ai rast, u zbuluan edhe 50 raste t tjera duke ju falnderuar ndihms s hipnozs. Ekspertt e krijuan edhe nj test pr identifikimin e mediumve m t mir. P.sh. n rastin famkeq, i cili ndodhi n spitalin e An Arborit n Miingen, n vitin 1975, ku erdhi deri te nj varg vrasjesh serike, t provokuar me an t injeksionit helmues, 120 puntor e puntore t spitalit, pr qllime hetimore, iu nshtruan testeve hipnotike q i zbatonin ekspertt e FBI-s. Nga gjith ku numr, ekspertt zgjodhn 11 puntor-e si dshmitar t mundshm dhe nprmjet tyre u zbuluan vrassit. Ishin dy motra mjeksore, azilante nga Filipinet, q e kishin kryer kt akt kriminal. Rast tjetr sht edhe rasti i violinists s re Helen Mintiks, e cila u gjet e drmuar n asfalt, para Opers Metropolitane t Nju Jorkut. Personi i fundit q e kishte par Helenn e bukur, ishte nj balerin e re, e cila e kishte par edhe personin i cili kishte hyr n ashensor pas Helens. Gjat marrjs n pyetje nga policia, ajo asesi nuk mund ta prshkruante personin t cilin e kishte par. Policia vendos t praktikoj metodn hipnotike, t ciln e pranon edhe ajo. N gjendje hipnotike, ajo fillon ti sqaroj detajisht t gjitha karakteristikat e personit, t cilin e kishte par duke hyr n ashensor pas Helens. Dhe duke iu
146

falnderuar t dhnave t saj, piktori i policis e vizatoi portertin e kriminelit, n baz t t cilit u b e mundshme edhe kapja e tij. Te rastet q i prmendm, kemi te bjm me kthjellimin retrograd t memories me an t hipnozs dhe rikthimit t kujtess n ngjarjen kur ka ndodhur krimi, por kemi edhe raste kur personi sensibil (n hipnoz) ka arritur t zbuloj krimin pa qen fare pjesmarrs n t. Sipas arls Digit-it, ekspert n qendrn hipnotike t Vivilonit n Nju Jork, si dhe themelues i programit hipnotiko-policor pr komisariatet e policis s ktij qyteti, vetm 3% e personave t hipnotizuar nuk japin kurrfar fakti relevant n punn hetimore. D.m.th. prqindja tjetr mbetet n dispozicion relevant t policis. N rastet e mposhtme, pr t cilat do t bjm fjal tani, kemi t bjm me medium sensibil, t cilt me aftsit e tyre parashikuese, kan kontribuar dhe kan ndihmuar policin n gjetjen e viktimave ose objekteve tjera t humbura pa gjurm. Duhet t ceket se kt aftsi ata e posedojn vetm kur jan nn pushtetin e hipnozs, prndryshe, deri sa jan n gjendje normale, nuk e kan nj aftsi t till. N plazhin e Blankenbergut n Belgjik kishte humbur nj voglush. Ekipet e shptimit kishin dal n aksion! Ishin angazhuar edhe zhytsit! Me gjith krkimet e bra, kufoma nuk u gjet. Dikush kishte ardhur tek ideja q t thirret pr ndihm nj njeri nga Antwerpeni, pr t cilin flitej se ishte parashikues. Quhej Peter Hurkos. Kur ai kishte arritur n plazh, ishte pritur me skeptizm. Hurkosi, duke mos ia ven veshin injorancs s mass, kishte krkuar nga prindrit fotografin e djalit t tyre dhe ndonj loj t tij. Pasi bie n nj gjendje transi, prqndrohet n ato dy objekte, e pastaj tregon me gisht n nj vend n det dhe thot: Atje gjendet fmija juaj! Njerzit q e kishin rrethuar, luajn kokn n shenj mosmiratimi. Thuhet se ai vend sht krkuar pllmb pr pllmb... Por Hurkosi ishte i plotsisht i bindur se fmija ndodhej aty dhe vendos q t zhytet vet. Pas tri prpjekjeve t bra (pa mjete zhytse) ia arrin ta nxjerr trupin pa jet t fmijs. Rasti tjetr, q ka t bj prap me nj fmij t zhdukur, ka ndodhur n qytetin Buxteude t Gjermanis n vitin 1957. Nj fmij 5 vjear, t ciln e ma e kishte drguar pr t bler disa gjra para se t mbylleshin shitoret, nuk ishte kthyer m. Kishte humbur pa gjurm!

147

Edhe pse gjith qyteti ishte lshuar n krkim bashk me policin kriminale, nuk u gjet asnj gjurm. Pas krkimeve t pasuksesshme disamujore, familja e djaloshit i drejtohet me nj letr nj njeriu, pr t cilin flitej se posedonte aftsi parashikuese. Quhej Gerard Croiseto. Nj reporter i nj gazete t Hamburgut, i cili kishte dgjuar pr kt rast, vendos ta prcjell ngjarjen. Udhton pr n qytetin Utrecht t Holands, ku edhe jetonte Croiseto dhe e takon at. ...Croiseto, e nxjerr fotografin e djaloshit nga letra e drguar dhe fillon ta prek. Duke e frkuar fotografin bie n nj gjendje transi dhe fillon t tregoj: ...Djaloshi s fundi u ndal afr nj kiosku, e pastaj edhe pran restoranit i cili gjendet pran hekurudhs... N ann e djatht sht i grisur...Fmija nuk sht i gjall...Aty po shoh uj. Esht prmbytur. Pastaj e merr nj cop letr dhe e skicon vendin ku mund t gjendet kufoma e djalit: Krkojeni ktu- i thot gazetarit. Gazetari me skic n ant kthehet n qytetin Buxtehude t Gjermanis dhe mahnitet me saktsin e t dhnave t Croiseto-s, pasi ai kurr m par nuk kishte qen n at qytet. Kiosku, restoranti, hekurudha dhe aty pran lumi Este... Kufoma e djaloshit u gjet aty ku e kishte parapar parashikuesi G. Croiseto, disa dit m von! Shum njerzve u kujtohet edhe katastrofa ajrore q ndodhi me 26 shtator 1997 n veri t Sumatrs (Indonezi), ku u rrzua Airbusi me 300 udhtar. T gjith pasagjert q ndodheshin n bordin e tij u ndan nga jeta. Fajtor pr katastrofen dyshohej se ishte tymi i dendur, si pasoj e ndezjeve t mdha pyjore, i cili e kishte reduktuar fushn e shikimit...Por, pr tu vrtetuar shkaqet, duhej gjetur kutia e zez. Edhe pas nj jave krkimesh, ajo nuk u gjet. Ather, organet qeveritare vendosn ti drejtohen parashikuesit t njohur t asaj ane, 98 vjearit Tiknyo Djadja.

148

Parashikuesi Djadja pasi pranon, del n vendin e ngjarjs. Pasi koncentrohet mir dhe bie n nj gjendje transi, i drejton gjurmuesit n vendin ku duhet krkuar. Kutia e zez kishte rn n moal, n afrsi t pjess s prapme t aeroplanit. Kto raste q i prmendm, jan vetm disa nga rastet e panumrta t ksaj fushe kaq t gjr dhe intersante, por kjo nuk do t thot se secili njeri i cili hipnotizohet posedon aftsi t tilla. N rastet e para, ku patm t bjm me njerz t cilit ishin pjesmarrs direkt t ngjarjs, sht fjala vetm pr nj regresim t shkurtr, t cilin, secili njeri, derisa sht n gjendje hipnotike, mund ta rikujtoj. Sepse, si e kemi cekur edhe m hert, ndrdija gjithka q shohim, dgjojm, shijojm etj. i regjistron dhe i akumulon n vendin e caktuar, dhe secili njeri q sht n gjendje hipnotike mund ti thrras ato dhe ti riprjetoj sikur n momentin kur kan ndodhur. Kt po e them edhe nga prvoja ime, pasi njher kur e kam regresuar nj t njohurin tim dhe e kam kthyer n moshen dyvjeare, ai, jo vetm q sillej si n at mosh (bnte gjeste t fmijsh), por mi tregonte n detaje edhe rrobat q i kishte veshur e ma e tij, si dhe orendit e dhoms, gj q pastaj n bised me nnn e tij u vrtetuan si plotsisht t sakta, e shum raste tjera. Ndrsa, kur sht fjala pr rastet e fundit, kemi t bjm vetm me nj numr shum t vogl njerzish, q posedojn at aftsi dhe i zbulojn rastet enigm. Pra, kemi t bjm me njerz t veant. Riard Doys, njeriu i cili ishte i obliguar nga FBI-ja t hartoj programe hipnotiko-hetimore, thot i prmbajtur: Hipnoza nuk sht ndonj shkop magjik e cili i zgjidh t gjitha problemet, por ne si organizat i pranojm t gjitha medotat e reja, pra edhe hipnozn...pr t ciln presim q shkenca ta thot fjaln e vet.

149

KEQPRDORIMI I HIPNOZS
MODIFIKIMI I SJELLJEVE
Pasi q t gjitha format e jets u jan nnshtruar ligjeve t evolucionit dhe gjithka lviz drejt forms m t lart dhe m t prsosur t ekzistencs, edhe njeriu si pjes prbrse e ktij sistemi, anon drejt formave m t larta e m t prsosura t dijes. Apetitet e tij drejt zbulimeve t reja nuk u shuan kurr. Zbulimet e shumta shkencore solln vshtrim krejtsisht t ri, si pr vet njeriun ashtu edhe pr natyrn, botn e kosmosin n prgjithsi... Megjithat, edhe prkundr gjith ktyre shpikjeve, gjith ktij prparimi, n qendr t vemendjes mbeti truri me t gjitha misteriet e tij. Synim i kahmotshm i njeriut ka qen, e sht edhe sot: sundimi i trurit, e njkohsisht edhe sundimi i njeriut. Eksperimentet n kt drejtim datojn q nga koht m t hershme, por krkimet e mirfillta shkencore fillojn me shenctarin rus I. P. Pavlovin, respektivisht me eksperimentin e tij t quajtur refleksi i kushtzuar. N vitin 1903, ky fiziolog rus shpalli zbulimin e tij epokal, pr t cilin edhe u laurua me mimin Nobl pr mjeksi. Pavlovi duke punuar me qent, vrejti se ata fillonin t sekretonin pshtym para se ti ushqente. Kjo trhoqi vmendjen e tij dhe ai vendosi ta studioj kt reagim t qenve me t cilin edhe u b shum i famshm. Pak aste para se tia jepte qenit ushqimin, ai i binte nj zileje. N fillim qeni nuk shfaqi ndonj reagim t veant ndaj zils. Por, pas disa provash, qeni
Pavlovi me bashkpuntort

150

filloi t sekretonte, sapo dgjonte tingullin e zils. Qeni kt e kishte kuptuar si nj sinjal se s shpejti do t ushqehet.

Eksperimenti i famshm i Pavlovit q e nderoi me mimin Nobl pr mjeksi

Pavlovi kreu edhe nj numr t madh eksperimentesh pr t zbuluar lidhjet ngacmim-reagim. Si ngacmues neutral ai paraqiste dritat, tingujt e zileve, kmborat etj. Zakonisht, njrin nga kta ngacmues ai e shoqronte me ushqim dhe me nj solucion acidi t holluar ose me shok t dobt elektrik. Kto reagime, Pavlovi i quajti reflekse dhe filloi t interesohej edhe m shum pr mekanizmat fiziologjik t ktyre reflekseve nervore dhe reagimet e tyre. M von, pasuesit e tij konstatuan se sjelljet mund t kushtzohen te t gjitha qeniet e gjalla, duke filluar nga ameba deri te njeriu, dhe erdhn n prfundim se prdorimi i ktij kushtzimi sht i pakufishm. Ky zbulim bri buj n gjith botn dhe pr t u interesuan shum psikolog t famshm, si: Tolmani, Wotsoni, Skinneri etj., t cilt edhe filluan ta aplikojn, s pari npr shkolla e pastaj edhe n shoqri t gjr. Qllimi kryesor i ktij refleksi ishte modifikimi i sjelljeve n prshtatshmri me situatn. Posarisht n kt drejtim u angazhua pasikologu amerikan Burrus F. Skinner, i cili njherit dha edhe kontribut t madh pr shkencn e sjelljs. Ai bnte parashikimin dhe kontrollin e sjelljeve nprmjet informacioneve t marra nga analizat e sjelljeve, dhe, me kt, bri ndryshime kolosale n sjelljet e shoqris amerikane, q i solln atij edhe autoritet shum t madh. Ai kt metod e futi n prdorim q nga
151

erdhet e fmijve, shkollat, uzinat e deri te shtpit e pleqve. Mirpo, rezultatet e krkimeve t Skinnerit, prve rndsis s madhe q kan pr psikologjin moderne, pr modifikimin e sjelljeve, pr t msuarit e programuar etj., t aplikuar n t gjitha shtresat e shoqris, njkohsisht paraqesin edhe frik, sepse ofrojn mundsi t pakufishme edhe pr keqprdorim, prkatsisht manipulim me njerzit, nprmjet refleksit t kushtzuar, pastaj veprimit t kushtzuar etj., me plane t B. F. Skinner programuara qysh prpara. Pr kt Skinneri shkruan edhe n librat e tij Prtej liris dhe dinjitetit q e botoi n vitin 1971, dhe Mbi reflektimet e mtejshme t botuar me 1987. Studime t mtejme n kt drejtim bri edhe psikologu i njohur amerikan M. Seligman, t cilat i prshkruan n librin e tij Paaftsia pr ta ndihmuar vetn, t cilin e botoi me 1975. Ai kt paaftsi e studioi nprmjet kushtzimit klasik t qenve. N nj eksperiment, eksperimentuesit strviten nprmjet nj tingull q shoqrohej me nj shok elektrik, katr qen. Eksperimentuesit prodhonin nj tingull, i cili pas 10 sekondash prcillej me nj shok elektrik. Qent n fillim klithnin dhe vraponin prreth pr t gjetur ndonj strehim, por pas shum shokeve elektrike, kur e pan se kjo ishte e pashmangshme, u shtrin prtok dhe filluan ta vuajn shokun elektrik. N provat e mtejshme, qent as q u prpoqn ti shmangen sulmit; ata u dorzuan plotsisht. Pra, ata u bn t paaft pr ta ndihmuar veten. Seligmani, thot se kjo paaftsi edhe te njerzit fitohet n mnyr t ngjashme sikur te eksperimenti i msiprm, gj q ngjalli apetitet e shum diktatorve pr t mbisunduar mbi masn, gj q n shum shtete edhe u zbatua n praktik. Pasojat e nj eksperimentimi t till me qllime t caktuara, nprmjet mjeteve q disponojm sot, mund ti paramendoj secili... Pra, prve rolit t madh pozitiv q pat ky zbulim i Pavlovit, dhe q u prdor me sukses n shum sfera t jets, duke i kontribuar shum njerzimit, n ann tjetr, hapi edhe rrugt e reja drejt nj kontrolli masiv, t kushtzuar sipas nevojs, n drejtim t t cilit po punohet intensivisht.

152

KONTROLLI I TRURIT
Interesimi pr ta pasur nn kontroll trurin, pra edhe njeriun e njerzimin, prve metods s kushtzimit, vazhdon edhe me aplikimin e shum metodave tjera. Ne kt gar jan t prfshira shum shtete, por si m aktive theksohet t jet CIA, e cila pr kt qllim derdh miliona dollar n vit. Nj ndr metodat pr t ciln interesohet CIA sht edhe ajo e stimulimit elektrik t trurit - ESB-s (Elektrical Stimulation of the Brain). Pr eksperimente t ktij karakteri, CIA sht bazuar n aparatin EEG (elektroencefalograf), aparat i cili regjistron aktivitetin valor t trurit dhe q shfrytzohet n t gjitha institucionet mjeksore n gjith botn. Nj indikacion i till u shfaq qysh n vitin 1934, nga mjekt ef dhe Lait n monografin Metoda e kontrollit n largsi nprmjet

Delegado duke eksperimentuar me metodn e stimulimit elektrik t trurit n nj dem

stimulimit elektrik t sistemit nervor. Edhe n vitin 1956, n konferencn nacionale pr elektronik, q u mbajt n ikago, elektroinxhinieri Kertis Shafer paraqiti mundsin e kontrollimit t trurit, ku tha: Subjekteve t kontrolluara kurr nuk do tu lejohet t mendojn si personalitete t pavarura. Disa muaj pas lindjes, kirurgt do ta prgatisin do fmij me elektro-paketn, t montuar nn lkurn e koks dhe elektrodave t cilat do t deprtojn deri t fushat e zgjedhura t trurit. N kt psiko - gjendje, peripecit e shqisave dhe
153

aktivitetet muskulore mund t modifikohen ose t kontrollohen plotsisht nprmjet sinjaleve bioelektrike, t cilat emetohen dhe kontrollohen nga shteti. Disa vite m von, m 1969, Jose Delegado nga qyteti Kordobe i Spanjs, e demonstroi kt eksperiment sensacional n praktik. Ai e vendosi nj elektrod n trurin e nj demi dhe pastaj u fut n fushn e ndeshjs i armatosur, n vend t shpats dhe pelerins s kuqe, vetm me nj radiotransmetues. Kur demi u turr pr ta goditur, Delegado e shtypi nj buton, i cili bri q demi i rnd 2 ton t ndaloj n vend. Delegado, gjithashtu e drejtonte demin n drejtimin e dshiruar. Pas eksperimenteve me shtaz, t cilat dhan rezultate t knaqshme pozitive, Deleagdo filloi aplikimin e ksaj metode edhe tek njerzit, duke u munduar q me an t ESB-s t ndikoj n ndryshimin e sjelljes. Ja si e prshkruan Delegado gjendjen, t ciln arriti ta provokoj te disa vullnetar: t kndshme, entuziazmuese, koncentrim i thell, gjendje e jashtzakonshme e cila vshtir prshkruhet, e t ciln personaliteti i eksperimentuar m par nuk e kishte prjetuar, relaksim i plot psikik, vizione t ndryshme etj. Edhe pse Delegado kt metod e kishte parapar q ti shrbej shkencs dhe njerzimit, e sidomos n shrbim t mjeksis, pr tu mundsuar t smurve psikik kontroll m t mir t sjelljeve si dhe pr shrimin e shum pengesave tjera trurore, ky eksperiment ngjalli polemika t shumta n rrethet shkencore, ku shum prej tyre e konsideruan si nj rrezik potencial pr ardhmrin e individit dhe njerzimit n prgjithsi. Neurofiziologu australian, Ser John Ecches, i cili pr pun shkencore u nderua me mimin Nobl pr mjeksi, konsideron se krkimi i trurit sht problem themelor me t cilin sht ballafaquar njeriu. Mua, si shkenctar dhe humanist, m shqetson thell edhe parashikimi se krkimi i trurit do t na zbuloj mekanizmat, me t cilat njerzit mund t bhen antar t Cila sht ardhmria e njerzimit? dgjueshm t sistemeve
154

totalitare, t cilt pa kundrshtim do ti zbatojn gjithnj ato q u urdhrohen. T gjitha krkimet n kt drejtim m duken m t rrezikshme se bomba atomike. Por, pavarsisht nga kjo, CIA dhe shum shrbime tjera informative n shum shtete t bots, vazhdojn krkimet dhe eksperimentimet npr laboratoret sekret, e posarisht npr burgje, ku eksperimentet zhvilloheshin dirket mbi t burgosurit, me justifikim se kjo shkonte n dobi t tyre pasi q u ndihmon n procesin e edukumit dhe e shpejtonte at?! CIA, laboratorin e vet eksperimental pr kontrollimin e trurit e kishte krijuar n Montreal t Kanadas, t cilin e udhhiqte dr.Evan Kameron, i njohur pr karakterin e tij sadist. Ky laborator, q ishte i vendosur n nj shtpi t madhe dhe moderne n maje t malit Maunt Royal, financohej nga fondacioni Alan Memorial, me donator kryesor ser Hug Alanin, ndrsa personelin eksperimentues e prbnin n prgjithsi emigrant evropian t ikur nga lufta e dyt botrore. Pr kt laborator t tmerrit u prononcua n vitin 1992 edhe koloneli n pension L.f. Prauti (m hert shrbente si lidhje e Pentagonit me CIA-n), i cili i tregoi shkrimtarit Dik Rasel shum sekrete nga puna e ktij fondacini famkeq. Ndr bashkpuntort e ngusht t Kameronit ishte edhe dr. Volter Firman, specialist i njohur pr krkime n tru, i cili gjat puns s tij 20 vjeare, eksperimentoi n mse 4000 njerz. Pr eksperimentet e tij, ky i shfrytzonte pacientt me smundje t rnda psikike, shpesh edhe pacient q Duke i krkuar fshehtsit e vuanin vetm nga format e lehta t trurit depresionit dhe paranojs. N laboratorin e vet, ai kishte nj dhom speciale, pr t ciln fliteshin lloj-lloj theshthmash, t quajtur dhoma me rrjeta. Subjektet silleshin n at dhom t pajisur me mjete moderne elektronike dhe lidheshin pr karrige. N kok u viheshin elektrodat dhe pruesit, dhe me ta fillonte eksperimentimi... Megjithat, Kameroni para vdekjs u zgjodh kryetar i asociacionit t prbashkt psikiatrik Amerikano-Kanadez!

155

Mirpo, kjo pun, edhe pse e madhe, nuk i prmbushte apetitet e CIA-s dhe asociacioneve t ngjashme me t, q funksiononin n at koh edhe n shum shtete tjera. Kjo metod kishte edhe t metat e saj: duhej instaluar elektrodat n kokn e secilit subjekt, e cila gjithashtu duhej kontrolluar me teledirigjues, gj q n shum raste sillte vshtrsi; n pyetje ishte edhe largsia e veprimit; pastaj, kto instrumente, pr funksionimin e tyre, krkonin energji etj. etj. Kjo bri q interesimi i ktyre asociacioneve t fokusohet n nj medot tjetr: hipnozn, arritja e s cils ishte shum m e leht, ishte m praktike dhe nuk krkonte kurrfar aparature t komplikuar, si dhe efekti veprues i saj, si n hapsir ashtu edhe n koh, ishte i pakufizuar.

SHPRLARJA E TRURIT
Kjo metod, e cila zbatohet zakonisht nn pushtetin e hipnozs, sht ndr metodat m t rrezikshme q njeh njeriu deri m sot n kt drejtim, sepse nprmjet ksaj metode, jo vetm q mund t bjm pranimin e informatave t dshiruara nga individi, por njkohsisht, duke br pastrimin e prmbajtjs s trurit dhe instalimin e urdhrave t rinj, mund t ndryshojm komplet personalitetin e tij, duke e br at vegl t verbr pr shrbime t caktuara dhe duke e shfrytzuar pr veprime t llojeve nga m t ndryshmet. Kjo metod ka qen e njohur q nga koht e lashta kur sht prdorur pr qllime konversive nga religjionet e ndryshme, por prmasa t gjra prdorimi mori gjat lufts s dyt botrore. Dr. M. T. Orn, antar i Institutit t Mjeksis n Filadelfi, i cili u b i njohur me rastin e mbrojtjs s Peti Herstit, vajzs me tru t shprlar, u mor shum me zbatimin e hipnozs pr shtje t armats. Ai, me an t hipnozs prforconte imunitetin e ushtarve, q ata t mund ti prballonin dhembjet, t ftohtit, mundimet, izolimet, smundjet e detit etj. Rndsi t posame i kushtoi mnyrs se si ti hipnotizonte ushtart dhe, n gjendje t thell hipnotike, tu jepte detyra t rndsishme t prcjella me amnezi paraprake totale. Njkohsisht u jepte shifrn, me t ciln mund t hipnotizoheshin dhe mund ti pranonin detyrat vetm nga personat e posam. N baz t shtypit t athershm, pohohej se gjenerali i paktit NATO, Dozijer, i cili u kindapua nga Brigada e Kuqe,
156

ishte i pajisur qysh prpara, q me an t autohipnozs t mund ta ruaj sekretin. Supozohet se t gjith funksionart e lart ushtarak n SHBA dhe t paktit NATO, q jan t njohur me materiale me rndsi shum t madhe politike dhe ushtarake, kalojn npr procesin e indoktrinimit pr neutarlizimin e efektit. Problem kryesor ktu paraqiste mnyra e hipnotizimit. Pasi q secili individ nuk mund t hipnotizohej me metoda klasike, u futen n prdorim mjetet narkotike. E sidomos me aplikimin e narkotikve n mjeksin legale, pr hipnotizim rritet edhe interesimi, si n arqet mjeksore ashtu edhe n arqet policore e ushtarake pr kt drejtim. Edhe prkundr protestave nga shum asociacione, kjo metod merr prmasa edhe m t mdha dhe m t rrezikshme. N shum qendra krysore botrore krijohen edhe institute t posame t hipnozs. Problemet q i trajtonin kto institute ishin t llojllojshme, ndrsa ekspertt q punonin n to, ishin njerz t specializuar pr shtje specifike. Nj ndr ekspertt mjeksor m eminent, q punonte pr nevojat e CIA-s, ishte Mathan Kline. Ky kishte pr detyr ti strviste operatort pr operacione t ndryshme, ndrsa n projektin ndrkombtar - dirigjimin e mendimeve. Prndryshe, Kline sht i njohur si kryetar i Komitetit Ndrkombtar kundr Smundjeve Mentale (ICAMI), nj ndr pikat e s cils ishte edhe dhnia e barrave me efekte antidepresive t porsalindurve, te t cilt duhet t veprojn gjat gjith jets. Kline, nga diktatori i Haitit, papa Dak Duvalier, mori mirnjohjen m t lart pr pastrimin e trurit t haitasve. Gjithashtu, ekzistojn fakte se ICAMI, ndr t tjera, me ndihmn e ksaj metode i ka shfrytzuar njerzit me t meta psikike, si forc pune n industri. Pr kt drejtim, interesim t posam tregoi sidomos policia, e n veanti ajo e shteteve socialiste ku hipnozn medikamentale e aplikoi tek t burgosurit politik pr ti nxjerr informacionet e duhura dhe pr ta br thyerjen e moralit t tyre. Metoda t ktilla jashtligjore dhe antinjerzore u prdorn n ish-BRSS, Kin, Haiti... si dhe n ishJugosllavi. Edhe pse n ligjin e ri, t s vetquajturs Jugosllavi, n paragrafin 3 t nenit 259, pranojn se ekzistojn veprime dhe ndikime t tilla, ku thuhet: Nuk sht e lejueshme q ndaj t pandehurit ose dshmitarit t aplikohen intervenime mjeksore ose tu jepen mjete t
157

atilla me t cilat ndikohet n vullnetin e tyre me rastin e paraqitjes s deklarats, UDB-ja parpseprap prdori dhe po prdor mnyra t tilla ndaj t burgosurve t pathyeshm, sidomos atyre politik t kombit shqiptar, duke u munduar ti paaftsoj ata pr nj jet normale nprmjet shkatrrimit t personalitetit dhe moralit t tyre. Rasti m i fundit, q dokumenton nj veprim t ktill, sht ai i procesit kundr 21 shqiptarve t akuzuar pr terrorizm q u mbajt n muajt e fundit t vitit 1997, ku i pandehuri A. Neziri, 23 vjear, student i vitit t katrt t mjeksis, u mor n pyetje nn ndikimin e hipnozs. Ky nuk sht rast i vetm, ku UDB-ja, me qllim t zbulimit t grupeve armiqsore e terroriste, zbaton kt metod si dhe metoda tjera antinjerzore pr ta shuar Lvizjn ton Gjithkombtare. Ajo, kso metoda prdori edhe kundr I. Hajredinit (burgu i Pejs) nga Gllogjani i Deqanit, i cili u dnua 12 vite burgim si dhe ndaj S. Sutajt (burgu i Beogradit), kolonel i AUSH-s n Beograd, i denuar me 5 vite burgim, si dhe ndaj shum t burgosurve tjer politik, t cilt mbetn me pasoja t prjetshme. Gjithashtu, sipas informatave t QIK-ut (23. 03.1994, Rilindja - botimi n Zvicr) bhet e ditur se ndaj ish-eprorve shqiptar, gjat torturave, inspektort serb po prdorin substanca kimike dhe metoda tjera jashtligjore... Nj veprim t ktill t organeve policore dhe ushtarake e pohon edhe gazeta londineze Times, e cila kishte ribotuar nj artikull t revists Beogradase Profil, n t ciln ish-zdhnsi i APJ-s, kolonel L. Stojadinoviq, thekson se strategjia serbe gjat luftrave ballkanike sht mbshtetur n mistik dhe astrologji!...

NN KTHETRAT E HIPNOZS
Nga sqarimet e deritanishme rezulton se hipnoza sht fakti m binds pr ekzistimin e motiveve t pavetdijshme dhe ndikimit t tyre n sjelljet njerzore. Nprmjet sugjestioneve hipnotike, si pam,
158

mund t zbulohen dhe t shqyrtohen edhe motivet m t thella t sjelljeve njerzore, pastaj t korrigjohen, t ndryshohen e t rrnjosen shprehit e personalitetit dhe n vend t tyre t regjistrohen t tjera, t reja, dhe gjat ksaj kohe individi t mos dij asgj pr ket, gj q mundson edhe keqprdorimin e saj. N kornizat e keqprdorimit t hipnozs, shum shpesh, prdoret sugjestioni posthipnotik apo posthipnoza. Ky lloj sugjetioni, pr t cilin kemi br fjal m hert, sht paraqitje shum e rndsishme n hipnoz, pasi prbhet nga fakti se sugjetionet e dhna gjat hipnozs realizohen pas daljs nga ajo gjendje dhe ato mund t veprojn me koh t pacaktuar, varsisht nga sugjestioni i dhn. N baz t ksaj, lind edhe pyetja logjike: a sht e mundur q, me an t hipnozs, t detyrohen njerzit t kryejn veprime q jan n kundrshtim me besimin, moralin, etikn dhe traditn religjioze t tyre? Disa mendojn se nj veprim kriminal e kryejn vetm personat q kan tendenca latente pr kriminalitet ose personat t cilt nuk e kuptojn se kryejn nj akt asocial. Ndra, te personat tek t cilt standardet etiko-morale jan thell t regjistruara n personalitetin e tyre, dhe at n instancn e quajtur Superego ose mbiunin, sugjestionet e tilla hasin n rezistenc. Por, eksperimentet e shumta me hipnoz vrtetojn se sugjestionet e dhna gjat shkalls s tret, hipnozs s thell, realizohen nga secili individ, pavarsisht se cils kategori i takon. Po e cek nj rast nga prvoja ime q koincidon me tekstin e fundit: mediumit (Sh.S.), i cili gjendet n gjendje t thell hipnotike, i sht dhn nj revole (kuptohet, revols m par i ishin nxjerrur plumbat) dhe sht urdhruar q ta shkrep n personin q e kishte shok shum t afrt (D.S.), duke i sugjeruar se ai ishte njeriu t cilin e urrente m s shumti. Mediumi e zbaton urdhrin pa kundrshtim; afrohet afr tij, ngre dorn dhe trheq kmbzn e revols... Paramendone vet se far do t ndodhte po t ishte revolja e mbushur! N vazhdim, po ua paraqes disa raste, ku pasqyrohet i plot efekti i keqprdorimit t hipnozs; ku njerz t pafajshm bhen viktima t kriminelve t pashpirt dhe shfrytzohen prej tyre si automat pr
159

shuarjen e pasioneve t ulta ose pr qllime tjera t ktij karakteri. Kto raste q kan ndodhur n realitet, le t jen, pr ju lexues t nderuar, pr ju q mendoni ta aplikoni hipnozn n praktik, shembuj t hidhur t nj kohe t kaluar, koh e cila nuk do t dshiroja t prsritet kurr m; le t jen pr ju pasqyr e nj realiteti t qoroditur t mendjs njrzore, e nj logjike t smur vepruese, nga e cila reflektohet rreziku pr ardhmrin e individit - ardhmrin e njerzimit!

RASTI I JULIA KRANTZ -IT

Nn urdhrin filofi, Julia merr armn, i afrohet t shoqit dhe e shkrep! Pr fat, i shoqi Heinrich Krantz ia kishte nxjerrur arms m hert karikatorin dhe e kishte fshehur nga frika se mos e shoqja provon t bj vetvrasje. Kur kjo nuk ndezi, pasoi urdhri i dyt filofi, ku ajo urdhrohej q ti prgatiste burrit t vet gjelln me krpudha helmuese! I shoqi e kupton kt loj pasi i ha disa lug t cilat i vjell prnjher dhe kalon vetm me pasoja t vogla. Arrin edhe urdhri i tret filofi. Nj z sekret e urdhron prap q ti dmtoj frenat e motoiklets s Heinrich-ut. I shoqi bn ndeshje, por prap mbetet n jet... Dr. Mayer Walteri e kishte hipnotizuar Julia Krantz-in dhe i kishte sugjeruar: Kur ta shtyp gishtn e vogl t dors s majt dhe ta shqiptoj fjaln filofi, ju do t bini n gjendje gjumi dhe do ti zbatoni t gjith urdhrat q do tua jap un. Askush nuk do t mund ta dgjoj at q un do tua them. Asgj nga veprimet e kryera nuk do tju kujtohet... Pasi kishte arritur ta fus kt vajz n kthetrat e hipnozs, dr. Walteri e kishte shfrytzuar pr nevoja seksuale. Pr nevoja t njjta, por me para, e shet edhe tek t tjert. Julia vetm me Walterin mbeti tri her me barr, dhe seciln her Walteri e kishte detyruar me an t sugjestioneve hipnotike t bj abort, pr t cilat m von ajo as q
160

kishte dijeni. Abortin e bnte te nj i njohur i tij, Franz Walter, i cili pr kso punsh kishte prvoj dhe fitonte shuma t majme parash. Dr. Walteri, pr qllime prfitimi, Julian e kishte shitur edhe te nj mishshits q quhej Bodmer. Gruaja e mishshitsit i bie pak n gjurm ksaj dukurie dhe i vhet n prcjellje t shoqit deri sa e z n vepr. I shoqi e pranon fajin dhe betohet se ishte hera e par, mirpo pasi zbulohet rasti, dhe gruaja merr vesh nprmjet shtypit se kjo ishte nj praktik e rregullt e keqprdoruesve, e revoltuar, paraqitet para gjyqit dhe jep deklaratn e vet, me t ciln e ngarkon rnd t shoqin, e edhe Walterin. M 13 qershor 1936, gjyqi i qarkut t Heidelbergut, pas shqyrtimit triditor vendos: mishshitsit Bodmer: katr vite burgim pr shkak t atentatit n moralin publik dhe pjesmarrjes n nj vepr t ndyr kundr dinjitetit njerzor. Dr. Walterit: 10 vite burgim pr mashtrim; lendime t rnda shpirtrore e fizike; atentatit n moralin publik si dhe pr keqprdorime tjera jonjerzore. Gjithashtu, dr. Walteri u ngarkua edhe me barrn e shpenzimeve t gjyqit si dhe iu mor e drejta qytetare pr pes vite, pas mbajtjs s denimit. Pasi n at koh, kur n pushtet ishte Hitleri, ishte e ndaluar kritika ndaj institucioneve shtetrore, opinionit, i cili priste dnim m t rrept, nuk iu lejua t reagonte. Por, n fakt, ishte krejt e njjt se sa do t denohej Walteri, pasi katr vite m von, ai, si dhe shum t burgosur tjer, u liruan dhe u drguan n t ashtuquajturn Strafbatalion (batalioni i t dnuarve), i cili luftoi s pari n Poloni, pastaj n ish-BRSS. Mbetet supozimi se far ka br ai atje dhe sa krime i ka kryer... Pr nj rast t ngjashm si ky shkruan edhe shkrimtari i njohur Stefan Cvajg, n librin e tij Shruesit mental, ku prmend nj grua 34 vjeare e cila disa koh shrohet me an t hipnozs e pastaj shfrytzohet pr nevoja seksuale dhe u shitet edhe t tjerve pr ato nevoja.

PROFESORI ENIGMATIK LEO

N vitin 1903, n nj gjimnaz t Budapestit, festohet mbarimi i vitit shkollor. Pasi n at shkoll ishte si zakon q gjat ksaj feste t
161

shprbleheshin nxnsit m t mir me ndonj dhurat simbolike, drejtori i shkolls, pr ta br atmosfern sa m disponuese e argtuese, e thrret edhe nj hipnotizues, profesor Leon, q ti demonstroj shkathtsit e veta. Dukej shum i vogl ai profesor Leo. Madje aq i vogl sa linte prshtypje qesharake. Dhe mu pr kt, e bartte mbi kok nj kapel t zez n form cilindri, pr tu dukur m i gjat. Zrin e kishte t thell e melodik, ndrsa syt e zinj me nj shklqim t mahnitshm q t shponte. - Mos u friksoni nxns! Le t afrohet nj vullnetar dhe le t ngjitet n podium, i thrriste prof. Leo. Por, nxnsit vshtir prcaktoheshin. - Ejani nxns, mos u friksoni, un nuk jam kurrfar djalli i zi, un jam vetm njeri i shkencs...Afrohuni... Nj djalosh 11 vjear, i cili qndronte ulur n rendin e par, duke menduar se profesori po e thrriste at, pasi shikimin e kishte drejtuar nga ai, ngrihet dhe drejtohet kah podiumi. Prof. Leo filloi t bj lvizje me duar rreth koks s tij, duke i pshpritur di me z monoton dhe, ja udia: djaloshi bie n nj gjendje gjumi. Profesori, pr ta dgjuar t gjith, e urdhron: flini, un kt e dshiroj! T gjith ishin t bindur se ai po flinte, por po flinte zgjuar. Zri i sugjeron se ai gjendet n nj tren. Lokomativa po fishkllon; treni fillon t lviz; i gjith kompozicioni po lviz gjithnj e m shpejt. Gjithka q zri i prof. Leos thoshte, ai e shihte para vetes dhe, n nj moment, ai nuk sheh m binar: E ashtuquajtura: hipnoza skenike lokomativa flturon prej tyre dhe i trheq edhe vagonat e tjer. Djaloshi e sheh se do t ndodh dika e tmerrshme dhe fillon t brtas me sa z q ka... Para nxnsve ai fillon t brtas, t qaj, mblidhet n vete duke e kapur kokn me duar (pasi ato i prjeton n hipnoz si t vrteta), pra duke u prgatitur pr nj ndeshje t tmerrshme...Dhe, ather, dgjon zrin e profesorit:
162

-Zgjohu! Un po t urdhroj! Nxnsit tjer, q deri n at moment ishin si n ankth, filluan t qeshin. T gjith e kishin t qart se seanca hipnotike kishte pasur sukses, e m s shumti kjo i konvenonte prof. Leos, n kokn e t cilit filluan t krijohen planet e reja e t prgjakshme. Prof. Leo e shikon voglushin me simpati dhe e pyet se si quhet. - Silvester Matushko, zotri - prgjigjet djaloshi. - Vetm edhe nj ekzibicion Matushko...E juve t tjerve, ju lutm, edhe pak durim - u drejtohet profesori arsimtarve dhe nxnsve. - Merre kt revolver Matushko dhe qllo mbi mua. Lirisht qllo, mos ke frik. Djaloshi, sikur t ishte ende n gjum, e merr revolverin, merr n shenj profesorin dhe krset. Nj her, dy her, tri her... dhe secilin plumb, prof. Leo e kap n ajr me duart e tij t uditshme. Duartrokitja bombastike e mass e prshndet kt truk magjistar t prof. Leos. Shfaqja mbaroi me sukses dhe drejtori i knaqur me kt e shprbleu profesorin . T gjith do ta mbajn mend at dit, e m s shumti vet Silvester Matushko, sepse prof. Leo do ta shfyrtzoj m von pr qllime tjera t tmerrshme... 28 vjet pas shfaqjs n gjimanzin e Budapestit, me 12 shtator 1931, n orn 22, niset treni i shpejt, i mbushur plot njerz, nga Budapesti pr n Vjen. Gjysm ore m von, n viaduktin afr Torbagys, shprthen nj eksploziv i fuqishm! Dshmitart okular kishin vrjetur se si lokomativa, s bashku me vagonat, kishte dal nga shinat dhe kishte rn n humnern e thell 30 metra. Ekipet shpetimtare arritn t nxjerrin nj numr t madh t lnduarish rnd, ndrsa ata q kishin psuar lndime t lehta ishin shprndar npr pyllin e afrt me frik se do t vije deri te ndojn detonim i ri. Pr 25 t tjer, do ndihm ishte e kot. Ata kishin mbetur n vendin e fatkeqsis t coptuar: pa gjymtur, kok ... Ishte kjo fatkeqsia e tret brenda atij viti n Evrop. Pr dy t tjerat supozohej se kishin t bnin me atentate politike, pasi n vendin e fatkeqsis, n njrn nga kto, ishte gjetur nj cop kartoni ku shkruante: Fitore, Revolucion, Atentat, ndrsa pr kt t fundit, supozohej se kishin t bnin me akt kriminal. N vendin e fatkeqsis kishin dal edhe organet hetuese. Shefi i komisariatit filloi ta krkoj porosin e atentatorit, pasi ishte i bindur se
163

ajo ishte diku. Organet prkatse t hetuesis kishin filluar ti legjitmonin dhe ti merrnin n pyetje t gjith udhtart. N mesin e tyre gjendej edhe nj udhtar i cili lvizte me nj nervoz t theksuar andej-kndej. Disa her ishte paraqitur tek mjeku i urgjencs, pasi kishte nj plag t leht n dor, pastaj edhe para policve hetues, duke u treguar pr fatin q kishte pasur n kt fatkeqsi. - Esht fat i madh, udi! Quhem Matushko, jetoj n Vjen dhe ndodhesha n vagonin e par. I shenjti Ante m shptoi! Nuk di as vet si shptova, m t vrtet nuk e di! Gjat ksaj kohe, nj gazetar e kishte fotografuar Matushkon. Ndrkoh, shefi i policis kishte arritur ta gjente edhe letrn me mesazhin e atentatorit. N t ishin t shkruara me dor tri fjal: Prgjigja e t shtypurve - Hakmarrje - Revolucion. N fillim u mendua se atentati ishte vepr e ndonj grupi revolucionar, t cilt e kishin br edhe atentatin e mparshm, pasi q edhe shtypi e prmbante kt hipotez, por hetimet vazhduan m tutje. Duke gjurmuar npr fotografit e shumta, shefit t komisariatit i bie n sy edhe fotografia e Matushkos, t cilin e kishte par at nat aty dhe i cili kishte thn se gjat fatkeqsis ishte n vagonin e par! Aty lind edhe dyshimi pr t, pasi t gjith personat q gjendeshin n at vagon, ose kishin vdekur ose kishin psuar lndime t rnda, ndrsa Matushko kishte vetm nj plag t leht n dor dhe fillojn hetimet pr t. Gjat hetimeve, paraqitet edhe nj epror i lart i quajtur Palf, i cili kishte kaluar pa lndime n at fatkeqsi. Ai i tregon shefit t komisariatit se deri sa shkonte pr ti ndihmuar t tjert, e kishte par kt njeri: Gjestet i bnte shum t uditshme; ndizte fije t shkrepss dhe fliste vetmeveti! Kur m vrejti mua, filloi t m sqaroj se si kishte shpetuar...Por jam i sugurt se nuk ishte fare i lnduar. Kt version e pohojn edhe dy udhtar t tjer, dhe shefi i policis s Budapestit ua drgon dosjen e tij kolegve n Vjen. Matushko thirret n hetuesi, n kabinetin e z. Bhma, q ishte edhe drejtor i policis n at qytet. Ishte shum i shqetsuar dhe imitonte njeriun e ofenduar. - Un jam njeri i ndershm, zotri inspektor, merrem me pun t ndershme. N at fatkeqsi kam humbur bagazhin me rroba t vlefshme, e n vend q t m kompensohet ajo humbje, ju po m merrni n pyetje duke ma humbur edhe kohn e mueshme...
164

- Pr arsye keni udhtuar n Budapest, zotri Matushko - pyet z. Bhm? - Pr shtje pune. - Pr far pune? Sipas informatave tona agjensioni juaj sht shuar. - Pr shkak t kreditorve t mi. - I keni shkruar edhe stacionit hekurudhor q tua kompensoj dmin? - E sakt. - A jan kto rrobat tuaja? Matushko zbehet! Rrobat q i mbante inspektori, para se t vinte n polici, i kishte ln n banes. Dr. Bhmi e sqaron: - Derisa ju prisnit ktu, ne e bastism banesn tuaj. Ekspertt tan n xhepat e rrobave tuaja gjetn thrmia t ekrazitit, eksploziv i njjt q u prdor edhe n atentatin n viaduktin afr Torbagys. Dshmia e dyt ndaj jush sht edhe letra e drguar ndrmarrjs hekurudhore: grafologt vrtetuan se edhe letra e gjetur n vendin e atentatit sht e shkruar me t njtn dor, pra nga dora juaj. Nga ky moment jeni i arrestuar! Me gjith protestat e bra, Matushko mbahet n paraburgim pr shkak t dyshimit se ka kryer atentat... Pr Vjen udhtojn edhe prfaqsuesit e policis hungareze dhe asaj gjermane, q s bashku me policin austriake ta ojn deri n fund hetimin. Shpejt e konstatuan se Matushko nuk ishte kurrfar revolucionari, e as q i takonte ndonj organizate politike a militante. Nuk kishte kurrfar arsye pr sulmin e br ndaj udhtarve n tren! Pas tronditjeve t para, Matushko n burg sillet n mnyr korrekte, edhe pse assesi nuk e pranonte veprn me t ciln ngarkohej. Me tregimet e veta ai i habit edhe hetuesit, q ishin t bindur pr fajin e tij. Megjithat, dalngadal fillon t zbulohet nj Matushko tjetr, poltsisht i kundrt nga ai burr i mir dhe familjar. Ishte vizitues i rregullt edhe i shtpive publike, e edhe dshmit e atyre damave t nats flasin n mnyr evidente pr nj personalitet labil. Duke i vrjetur kto dukuri, shefi i policis vendos t prdor nj metod e cila do t mund ta qiste Matushkon nga baraspesha. Deri ather, ai mbrohej n mnyr shum t menur dhe inteligjente duke e fshehur aq
165

mjeshtrisht krimin, sa q organeve hetuese u sillte vshtirsi serioze pr zgjidhjen e lnds. Nj mngjes, n tavolinn e gjat t hollit, q shrbente pr mbledhjet e policis s Vjens, ishin renditur fotografit e ngjarjs tragjike t Torbagys. N ato fotografi, q ruheshin n arkivat e policis dhe q nuk i ishin ekspozuar as shtypit, shiheshin detaje nga trupat e gjymtuar t viktimave; fytyrat e coptura e t gjakosura etj. T gjitha fotografit u mbuluan me nj plhur, ashtu q nuk dihej se far ndodhej nn t. Matushko u habit kur e pa se, n vend q t drgohej n dhomen e hetimeve, ishte n hollin e madh ku e priste dr. Bhmi me disa bashkpuntor. Pasi urdhrohet t ulet prball dr. Bhmit, fillon biseda. Se pari ai pyetet pr familjn: gruan, fmijt dhe shtje tjera q nuk kishin t bnin fare me veprn, derisa ai lirohet dhe qetsohet plotsisht. Dhe ather papritur, dr. Bhmi e nxjerr nj fotografi dhe ia hudh n duar t akuzuarit. Silvester Matushkos nuk i nevoitej sqarim pr fotografin. I heshtur e shikoi fotografin, dhe pas pak trupin e tij fillojn ta kapin t dridhura... dhe ather dr. Bhmi e trheq plhurn e cila ndodhej mbi tavolin dhe i thot: Shikoje veprn tnde Matushko! Dr. Bhmi e shikonte me kujdes at njeri se si po dridhej dhe shtangej para pamjes s cils nuk mund ti prballoj as njeriu me sistem t fort nervor... Por u habit kur e pa se Matushko nuk po dridhej e as shtangej nga pamjet rrqethse t fotografive, por nga nj prjetim krejt tjetr mallngjyes! Plot me pasion, e rrmben nj fotografi dhe, n mnyr t pakontrolluar, fillon ta puth! Duke i thn disa fjal t pakuptimta rrzohet pr tok dhe humb vetdijen! Pasi vie n vete me ndihmn e mjekve, krkon nga t pranishmit gjysm ore pushim duke u thn se pastaj do ti tregoj t gjitha... Pas 30 min. kthehet dhe pranon: Un jam prgjegjs pr t tri katastrofat! Dua t them se ia kam arritur vet, pa ndihmn e askujt, ktij qllimi. Njerzimi, nj dit, do t m falnderohet pr kt vepr, pasi ai duhet ti vuaj mkatet q i meriton! Para se ta vendosja eksplozivin, i vizitova t gjitha kishat e Vjens. Jan mbi njqind. T gjitha ishin t zbrazta! Askush nuk po mendon m n Zot! Por, un i besoj atij!... Dhe, kshtu, m n fund, paraqitet fytyra e vrtet e Matushkos: e kriminelit t mendur dhe maniakut seksual.

166

Pas ekzaminimit, disa mjek mendonin se Matushko ishte nj simulant shum i shkatht dhe vetm e imiton t mendurin, pr t kaluar sa m leht n gjyq. Por, psikologt q e ndiqnin procesin, bindeshin gjithnj e m shum se Matushko ishte nj personalitet i ndar, se n t ekzistojn dy personalitete, q e vrtetoi edhe vet derisa u prgjigjej pyetjeve t gjykatsit: paj, n t vrtet, nuk kam qen un, dikush tjetr e ka kryer atentatin, dikush q prngjan n mua. Ai m ka urdhruar t veproj ashtu brutalisht, prandaj edhe e kam vendosur eksplozivin, duke mos e ditur as vet se pse po e bj at... Megjithat, gjyqi ishte i mendimit se Matushko ishte i vetdijshm pr gjith at q e ka br, dhe e denoi me 6 vite burgim. Por ishte vetm dnimi i par q ju shqiptua. N shtator t vitit 1934, Hungaria krkon dorzimin e Matushkos pr shkak t katastrofs s Torbagys, ku humbn jetn 25 persona dhe u lnduan rnd e leht mbi 160 t tjer. Ktu Matushkon e priste dnimi kapital me vdekje. Matushko, edhe para gjykatsve hungarez nuk e ndryshoi qndrimin e vet. I mendur apo simulant, ai vazhdonte avazin e vet. N pyetjn e kryetarit t gjykats se far profesioni ka, ai prgjigjet: - Specialist pr katastrofa! - Prgjigjuni drejt n pyetjet e mia, i drejtohet kryetari. - Mir, pra: shkatrrues profesional i trenave... Pas ktyre veprimeve ekstravagante, ai qetsohej. Pastaj prap fillonte t luaj rolin e mistikut, e kshtu me radh. Dikush m udhhiqt gjithnj. Dikush gjithnj vendoste pr veprimet e mia, dikush q sht gjithnj dhe gjithkund me mua, i cili kurr nuk ndahet nga un. Ai m tha: Matushko, duhet ti hedhish trenat n ajr. Ai sht, edhe n kt moment, ktu, prskaj jush zotri gjykats, po e shoh qart se si po qndron para jush! N krkesn q ta prshkruaj at, Matushko e prshkruante vetveten! Gjykatsit u shikuan mes veti, dhe pastaj vazhuan: - Mir, e si quhet ai njeri? Matushko pa u lkundur u prgjigj: - Profesor Leo.
167

- Prej kur ju prcjell ai profesor? - Q nga ditt e gjimnazit... Gjyqi vendosi ta ndrpres procesin pr disa dit pr ti vrtetuar thniet e tij. Kshtu, pr dshmitar u mor edhe ish-drejtori i gjimnazit, i cili edhe pse ishte mjaft i shtyr n mosh, memorien e kishte t kthjellt. Para gjyqit ai tha: Silvester Matushko ishte vetm 11 vjear kur e solla at njeri n shkoll. Un jam fajtor q e thirra at njeri t mallkuar, profesor Leon. Ai e hipnotizoi Matushkon dhe i sugjeroi se ai ishte n nj tren, i cili pr nj moment del nga binaret dhe bie n humner... M sa m kujtohet, pas asaj, hipnotizuesi e urdhron djaloshin, i cili brtiste nga frika dhe tmerri, q ti harroj t gjitha... far t themi mbi kt? A i regjistroi me t vrtet Prof. Leo n trurin e njom t nj fmije sugjestionet obsesive, dshirn pr t shkatrruar trena duke i minuar me eksploziv? Prgjigjen dhe konkluzionin po e l ta gjykoni ju, lexues t nderuar.

SHOQRIA KOBZEZ
Para lufts s dyt botrore, holandezt kishin kolonit e tyre n juglindje t Azis. N nj garnizon t ushtris holandeze n ishullin Balu, shrbente si nnoficer Jan Opdam, i cili ishte i martuar me nj bukuroshe vendase. Nga ajo martes ata lindin nj fmij, Johannes Opdamin, t cilin shkurt e thrrisnin Hans. Ai n moshn 15 vjeare largohet tinzisht nga ishujt m t bukur t bots dhe kthehet n vendlindje t babait. Nj mbrmje krijon shoqri me nj njeri t cilit askush nuk ia dinte emrin saktsisht. T gjith e thrrisnin maestro. Me profesion ishte mjek, por pr shkak t disa veprimeve jashtligjore, i ishte marr diploma. Maestros i plqen ky djalosh dhe e mori nn prkujdesje. Ai i thot: Hans, ti je nj djal i zgjuar dhe do ta studiosh mjeksin. Un do t t prgatis ty pr studime, por do t t pasuroj edhe me njohuri tjera... Kto njuhuri tjera ishin kombinime t zen-budizmit, hermetizmit, jogs, e q sht m me rndsi, djaloshit ia msoi hipnozn.
168

Johannesi punonte natn n nj shtypshkronj, derisa ditn studionte. Edhe pse nuk arriti ta prfundoj fakultetin, provimet e dhna ia mundsuan t drejtn q t punoj si mjek... Pas prfundimit t lufts s dyt botrore, Opdami paraqitet si pronar i nj shtpie t madhe e t bukur n Berkel, nj vend i pasur dhe plot gjelbrim. Pasi q e respektonin si mjek puntor, askush nuk e kishte vn n pyetje pasurin e fituar, edhe pse ai aty kishte ardhur pa asnj metelik. Disa vite m von martohet me Arnoldn e bukur dhe bhet baba i tre fmijve. N fillim jetonin n harmoni t plot, por me kalimin e kohs, raportet midis tyre fillojn t ftohen. Arnolda, e cila ishte edhe m e re se ai, fillon t mos i zbatoj dhe ti refuzoj urdhrat e tij...Shkaqet e ksaj plasaritjeje nuk i dinte askush! N janar t vitit 1955, Arnolda gjendet e vdekur n shtpin e vet. Biopsia vrteton: e helmuar me cinkalium. Pran saj gjendet edhe letra lamtumirse, e shkruar me dorn e saj, n t ciln paralajmronte shkputjen nga jeta n t ciln nuk ishte e lumtur. Pas hetimeve, jepet leja pr varrimin e Arnolds. Mirpo, fill pas ksaj, fillojn thashthmat, se fajtor pr vdekjn e Arnolds ishte vet i shoqi pasi ai dashuronte shrbtoren dhe, mu pr kt, e kishte helmuar edhe Arnoldn. Edhe familjs s viktims i arrijn letra anonime, ku akuzohej Opdami dhe kshtu dyshimi vjen gjithnj duke u rritur. Gjykatsi hetues bn ekshumacionin e kufoms dhe prsrit obduksionin, pr ta vrtetuar edhe nj her shkaktarin e vdekjs. Arnolda, me t vrtet kishte vdekur nga doza e teprt e cinkaliumit, por ajo, edhe para ksaj, dit me radh kishte qen e helmuar me doza m t vogla t ktij helmi vdekjeprurs. Edhe letra lamtumirse merret n ekspertiz nga grafologt, t cilt shprehin dyshimin se letra mund t ishte falsifikuar, pasi ka disa ngjashmri me dorshkrimin e Opdamit... Pr shkak t dyshimeve, arrestohet Opdami, shtpia i mbyllet, ndrsa fmijt drgohen n erdhe. Askush nuk i jepte rndsi Janit 6 vjear, i cili thoshte: Nna flinte derisa shkruante letrn!... Pr kt vepr, ai denohet me burgim t prjetshm. Pas aktgjykimit, Opdami, me sy t prlotur, thot: Un jam i pafajshm! Nuk e kam helmuar Arnoldn! Kurr nuk e kam pasur shrbtoren dashnore! Por tani do tua zbuloj nj sekret: nuk e kam tradhtuar un Arnoldn, por ajo m ka tradhtuar mua! Ishte dashnore e njfar Piet Bergerit, dhe kjo lidhje ka shkaktuar
169

vdekjn e saj. Mirpo, tani gjithka ishte e kot. Gjyqi kishte marr vendimin, dhe Opdamit i mbetej ta mbronte pafajsin n ankesn drejtuar gjyqit t lart. Opdami drgohet n burgun e Leeuwardenit pr ta mbajtur dnimin dhe, me gjith protestat n disa gazeta, se sht dnuar njeriu t cilit nuk i sht dokumentuar faji, afern dalngadal e mbulon pluhuri i harress. Por, ky ishte vetm akti i par i drams, vazhdimi i saj, aspak m i leht, do t zhvillohet brenda n burg. Gjat qndrimit n burg, Opdami njihet me Adrianus Lodderin, i cili gjithashtu ishte dnuar pr vepr t njjt (kishte helmuar t shoqn me arsen dhe pr kt ishte dnuar me burgim t prjetshm) dhe krijojn miqsi t ngusht. Dy njerz q kishin br krim t njjt dhe q kurr m par nuk ishin njohur, tani po kalonin jet t prbashkt n hapsirn e burgut t ndar vetm me nj mur t holl. Kshtu kaluan tri vite burgimi, kur nj nat, m 17 shkurt 1958, roja i nats, derisa e bnte kontrollimin rutinor t qelive, vren se di nuk sht n rregull me t burgosurin n qelin numr 24. Pasi e thrret me z t ult, afrohet afr krevatit, dhe ather vren se i burgosuri Adrianus Lodder nuk jetonte m. Mjeku i burgut mundi t konstatoj se Lodderi kishte vdekur nga helmimi me cinkalijum. Nn kokn e viktims gjindet edhe letra lamtumirse e shkruar me dorn e tij! Gjithka u zhvillua n heshtje t plot, pr t mos u zgjuar t burgosurit tjer dhe fill pas ksaj fillojn hetimet. T nesrmn n zyrn e drejtorit thirret shoku m i ngusht i Lodderit, Opdami. Plotsisht i qet futet brenda ku e prisnin shefi i burgut, mjeku, inspektori dhe shefi i ndrrimit. T gjith e kishin fiksuar shikimin kah Opdami, por ai nuk tregoi as shqetsimin m t vogl. Pastaj, drejtori e pyet se a ia kishte dhn ky shishen me cinkalium. -Un jam i pafajshm. Kurr nuk kam pasur rast q t afrohem n kasafortn e barrave. -Nuk sht fjala vetm pr at. Ka edhe di tjetr. Do tua lexoj letrn q sht gjetur pran koks s Lodderit. Pas asaj do tua jap edhe letrn pasi juve u sht drejtuar.
170

I dashur dr. Opdam, po ju shkruaj q ta dini se pse bra vetvrasje. Dua tju tregoj gjithka hapur. Esht e vrtet se n vitin 1952 jam paraqitur n shtpin tuaj me emrin e rrejshm Piet Berger, duke ua dhn edhe adresn e rrejshme. Mund t vrtetoj se ju jeni i pastr dhe kto vite burgu i keni mbajtur kot. Kur u pata vizituar ather n ambulanc, isha njoftuar dhe dashuruar n gruan tuaj Arnoldn. Duke kuptuar se martesa juaj ishte n kriz, nuk e pata vshtir ta prvetsoj Arnoldn. Vija tek ju kinse pr dhembje t barkut, por, n fakt, un vija pr ta par Arnoldn. Mbaja me t lidhje dashurie derisa ju ishit n udhtime. Gjithashtu, shfrytzonim rastin kur ju ordinonit, nga ora 13 gjer n ora 15, pr t uar dashuri. Gjithka u zhvillua n rregull deri n gusht t vitit 1954. Ather Nola (ashtu e thirrja Arnoldn) m njoftoi se ishte shtatzn dhe me njoftoi se ju nuk kishit pasur mardhnie intime me t. Muajin tjetr e vrtetoi shtatznin, ishte e tmerruar se si do t reagonit Ju, kur ta kuptonit kt. Nuk munda t martohem me t dhe kshtu fillova t largohem, duke u takuar gjithnj e m rrall. Meqense ajo e dinte adresn time, filloi t m prcillte duke mu lutur q tia gjej dik, i cili do ta bnte abortimin, por un nuk munda ti ndihmoja se nuk njihja ask. Duke konstatuar se cinkaliumi n mas t vogl mund t ndihmoj q n mnyr spontane t bhet aborti, Arnolda e mori n ordinancn tuaj nj shishe me cinkalium dhe e prdori n doza t vogla. Disa her m kishte thn, se n qoft se nuk do t ket sukses aborti, do t bnte vetvrasje. Bile m tha se nj her tashm kishte provuar ta bnte at me morfin, por ju kishit intervenuar me koh. Por, duke e par se nuk ka sukses n doza t vogla, i thash q ta rris at. Edhe tani i kam ato fotografi para sysh kur i thash: duhet ta rrissh dozn. Do t ndihesh keq, do t vjellish, por kjo do t ndihmoj q ta bsh abortin. Megjithat, pak u pendova dhe i thash q t mos ngutet, se ndoshta edhe kshtu do te ket sukses, por ajo e kishte rritur dozn dhe kur t nesrmn, duke folur me z gruaje, ju telefonova juve dhe krkova Arnoldn, m that se kishte vdekur. Shpresoja se kurr nuk do tju takoja dhe kjo lidhje do t harrohej, por fati e deshi q t takohemi n burg. N fillim u friksova se do t m zbuloni dhe pr kt tentova tju helmoj... Drejtori e ndrpret leximin dhe i drejtohet Opdamit: - A sht e vrtet se ka tentuar tju helmoj?
171

- Besoj...me nj lloj pluhuri. - Pse nuk na keni treguar asgj pr kt? - Pr at se nuk isha i sigurt dhe nuk dshiroja t bie n sy si njeri i keq duke i akuzuar t tjert q fati i ka katandisur si mua. - Do t ishte mir t na lajmronit me koh neve, prfundon drejtori dhe vazhdon leximin e letrs. Por, duke qndruar ma gjat me ju, pash se jeni njeri i mir dhe, duke e ndier vetn fajtor pr denimin tuaj, vendosa t bj vetvrasje. Edhe ashtu nuk do t dal kurr nga kjo biruc. Pr mua jeta n kt ambient sht m e vshtir se vdekja. Pasi u friksohesha dhembjeve, vendosa ta bj kt vetvrasje me helm. M besoni se kam prjetuar aste t tmerrshme! Kjo sht e gjith e vrteta q kam pasur pr tua thn. Po e prfundoj letrn duke u nnshkruar me emrin e rrejshm, Piet Berger. Opdami e dgjonte i qet drejtorin derisa e lexonte letrn. N fytyrn e tij nuk u paraqit as m e vogla grimas. Drejtori e lshoi letrn mbi tavolin dhe iu drejtua Opdamit duke e vshtruar n sy: - far mendoni pr kt? - Esht e pabesueshme - ia ktheu ai. - Me t vrtet! A besoni se Lodderi e ka helmuar vetn me vetdshir pr shkak t ndrgjegjs? - Esht vshtir t besoj...por, faktet jan ktu... T gjith i habiti ky rast! Kjo rastsi e pabesueshme q dy njerz q duhej t ishin armiq, u gjendn gati n qlin e njjt! A sht e mundur q Opdami mos ta njoh njeriun q e kishte vizituar disa her?!... Megjithat, pas eksperizs s letrs nga ana e grafologve dhe vrtetimit se ajo ishte e shkruar nga dora e vet Lodderit, lirimi i Opdamit ishte vetm shtje kohe, deri sa formalisht t zhvillohej gjykimi tjetr. Edhe pse mendohej se Opdami do t lirohej brenda dytre muajve, procesi zgjati 11 muaj dhe, m n fund, gjyqi vendosi me shumic votash q Johannes Opdami t lirohet. Opdami kthehet prap n shtpi t vet n Berkel. Gjithashtu i kthehen edhe fmijt dhe fillon prsri punn n ordinancn e vet. Askujt, n nj bank t Amstredamit nuk i shkonte ndrmend, se pse Opdami e kishte hipotekuar shtpin e vet pr nj shum t madhe parash. Supozonin se kishte rn n vshtirsi financiare, pr shkak t qndrimit t gjat n burg. Vetm ai vet e dinte se pse i nevojitej aq
172

urgjentisht ajo shum e madhe t hollash. Duhej paguar rojtari i katit t burgut, ku kishte qen edhe vet Opdami! Pr kt humbje t hollash ai nuk ankohej. Tani ishte i qet? Por nj mbrmje, n orn 22, n dern e Opdamit troket nj ish-i burgosur, Jan Steeni, i cili gjat burgimit ua shpinte ushqimin t burgosurve npr qeli. Ishte i denuar pr nj delikt t leht, e kishte mbajtur dnimin dhe tani kishte ardhur pr ta vizituar shokun e burgut. Opdami e gostit me pije, por papritur mysafiri e pyet: - Opdam, e di se Klaasin (rojtarin e burgut) e ke shprblyer me shum t madhe t hollash. Sa para i ke ln pr mua? Fytyra e zverdhur e Opdamit, zbehet edhe m, buzqeshja i shuhet. - Si po mendon? - Thjesht. T kam par at nat se si Klaasi t ka lshuar t futesh n qelin e Lodderit. - Pse se ke dshmuar kt para gjyqit? - i thot Opdami duke kaluar n ofensiv. - far prfitimesh do t kisha nga ajo? Pr nj informacion t till gjyqi nuk do t mi jepte 10.000 guldena... - 10.000...ti je i marr Steen! Prej nga mua 10.000 guldena? - Nuk m intereson. Prve ksaj, prej nga gjith ajo shum pr Klaasin? - Nuk i kam dhn asgj... Steeni ngrihet dhe duke dalur i thot: - Opdam, nse deri nesr nuk ma sjell at shum, do t shkoj t t lajmroj n polici. - Prit pak! Ndalu ta pim nga nj e t bisedojm..., dhe gjat biseds filloi ta shikoj drejt n sy, por ky e kthen kokn. - E, mua nuk do t mund t m hipnotizosh! Opdami detyrohet t nesrmen tia drgoj t hollat. N pamundsi q tia mbledh t gjitha, ia jep nj pjes dhe i premton se shumn tjetr do tia jap pas tre muajsh. Steeni pranon, por, nj dit, duke dalur nga nj pijetore, Steeni sulmohet nga dikush duke e lnduar rnd me thik. I friksuar nga kjo, Steeni krkon t bisedoj me komisarin e policis dhe i tregon gjithka q kishte ditur pr kt rast. Opdami ishte shoqruar shpejt me rojtarin, t cilit i jepte kshilla pr gruan e smur dhe pasi q te dy, si Opdami ashtu edhe Lodderi, kishin shprehur dshirn q t qndrojn dhe t bisedojn s bashku, ky ua
173

kishte mundsuar. Steeni q kishte dshir ti fus hundt gjithkund, e kishte par njher Opdamin duke e hipnotizuar Lodderin. Opdami prap burgoset dhe dshmitar n kt gjyq e kishte Steenin. Ladderi ishte arm e verbr n duart e Opdamit, i cili e kishte hipnotizuar dhe n hipnoz e ka urdhruar q ta shkruaj letrn lamtumirse... Klaasi e pranon fajsin e tij dhe pohon se ua kishte mundsuar t rrin s bashku n nj qeli dhe se ai ia kishte dhn tri elementet kimike, prej t cilave ishte prfituar cinkaliumi. Nuk kishte pasur njohuri se n far rrjeti po futet, por kur kishte marr vesh pr vdekjn e Lodderit i kisht thn n sy Opdamit se do ta lajmronte, por ky i kishte thn t mos bhej i marr, sepse nga ajo nuk do t prfitonte asgj, dhe po t hesht, ky do tia jepte nj shum t madhe t hollash. Gjat hetimeve, dikuj i kujtohet edhe rasti i letrs s Arnolds dhe fjalt e djaloshit 6 vjear nna flinte derisa shkruante letr dhe merret n pyetje edhe ai, i cili tregon gjithka q kishte par. Opdami, viktimn e kishte hipnotizuar dhe ather e kishte ulur n tavolin, duke e urdhruar q ta shkruante letrn lamtumirse, nn diktatin e tij. Ktij voglushi i dukej se nna po flinte... Gjykatsit i bie ndrmend se, pasi e kishte shkruar letrn, Lodderi e kishte pir helmin dhe nuk kishte mundur ta ngjiste plikon. Pasi bhet ekspertiza e pshtyms, vrtetohet se at e kishte br Opdami, dhe kshtu hipnotizuesi gjenial kapitulloi dhe u detyrua q ksaj here t kthehet me t vrtet n qeli, deri n fund t jets.

ATENTATI MBI JOHN F. KENNEDY-N

Me 22 nntor 1963, n Dallas, nga dora e atentatorit Lee Hervey Oswald, bie viktim John F. Kennedy, njri ndr presidentt m t popullarizuar amerikan dhe, edhe sot e ksaj dite, nuk sht sqaruar motivi i vrasjes s tij. Mirpo, dyshohet se atentati sht vepr e CIA-s, e cila e ka prdorur Oswaldin si nj ekzekutues t dirigjuar me
174

Disa aste para atentatit

ndihmn e hipnozs. Lee H. Oswaldi ishte nj marinar dhe nj personalitet i parndsishm n jetn politike t asaj kohe, prandaj as q kishte far motivi ta kryente at vepr me vetdshir. Faktet e dhna n procesin gjyqsor vrtetojn se, Oswaldi me t vrtet e ka ngrehur kmbzn e revolverit, por pr at nuk ka pasur kurrfar dijenie. Kur filloi ti vie kujtesa, dhe kur CIA e nuhati rrezikun e kompromitimit, para stacionit t policis, n rrethana t uditshme, Oswaldi u vrau nga nj hotelier i thjesht i quajtur Jack Rubin. Esht interesant se Rubini asesi nuk mund ta sqaronte se pse e vrau at, derisa n fund filloi t thoshte se sht hakmarr pr presidentin! Megjithat, hetuesit q merreshin me t kishin bindjen se ai vuante nga nj boshllk i uditshm mental, q sht rast i shpesht te viktimat e shprlarjs s trurit. Se nj numr i vrasjeve politike sht kryer me vrass - robot t programuar, nuk paraqet m dyshim. Jim Garison, prokuror shtetror n New Orleans, i cili e ktheu prap rastin e vrasjs s Kenedit pr rishqyrtim, vdiq n rrethana enigmatike. Edhe shkrimtari i njohur, ithtar i Garisonit, n rrethana t pasqaruara ra nga nj ur ku gjeti edhe vdekjn. Herman Kimsi, veteran i operativave kundr - informative dhe personalitet i madh i CIA-s deri n vitin 1962, personazh kryesor n librin e Hug Mcdonaldit Takimi n Dallas thot: Osvaldi ishte i programuar q t vriste. Kur psikomekanizimi filloi t funksionoj, Oswaldi u b kukull e rrezikshme... Tri jav Atentatori L. H. Oswald pas pas intervists, Kimsi vdiq nga arrestimit. Dyshohet se ishte i sulmi n zemr. programuar N mnyr t njjt u gjet i vdekur n apartementit e tij edhe shoku i ngusht i Oswaldit, David Ferry, i cili ishte pilot i CIA-s dhe hipnotizer. Rreth tij ishin 15 shishe me barra, q tregonin se kishte br vetvrasje, por ekpertiza e patologve tregoi se shkaktar i vrtet i vdekjes ishte nj goditje me mjet t fort prapa koks. Eksperti i mjeksis gjyqsore, i cili e dha
175

kt deklarat, pr pak nuk psoi para shtpis s vet nga nj vozits i panjohur, i cili tentoi ta godas. N kontrollin policor q u b n apartmentin e Ferryt u gjetn shum shnime pr hipnozn dhe komplet librat pr sugjestionin posthipnotik. Ithtart e Ferryt, pas vdekjs s tij, kaluan n ilegalitet, por njri nga ata, Jack Martin, doli n siprfaqe dhe shkrimtarit Volter Bobart i tregoi se Ferry e kishte programuar Oswaldin dhe e kishte urdhruar q t shkoj n Dallas dhe ta vras presidentin q e prshkruan edhe n librin Kontrollimi operativ i trurit.

...DHE MBI ROBERT F. KENNEDY-N

Kurr nuk do ti harroj syt e tij, tha Meri Gros pr atentatorin Sirhan Sirhanit q e kishte takuar nj or para atentatit q ndodhi n Los Angjelos, me 5 qershor t vitit 1968 ndaj vllaut t Johnit, Robert F. Kenndit. Edhe njerz t tjer i kishin vrejtur syt e tij t akullt. Edhe Sirhani, sipas shum shkenctarve eminent, ishte viktim e shprlarjes s trurit me an t hipnozs. Gjykimi i Sirhanit do t mbahet n mend si nj gabim psikiatrik i shekullit thot dr. Edvar Simson-Kalas, psikolog i vjetr n burgun e Kalifornis, i cili e kishte pasur n kontroll edhe Sirhanin. N raportin e tij Simson-Kalas thot se sht i habitur me shndetin mental t Sirhanit. Me krkesn e Sirhanit ai u pajtua q ta lexoj procesverbalin e gjykimit. Gjat asaj, n asnj pik Robert F. t materialit dshmues nuk zbuloi se Sirhani ishte Kennedy shizofren paranoid ose psikopat, si e dshmonin disa psikolog. Njri nga ata, dr. Daymondi, e kishte dhn diagnozn e demencs pr Sirhanin, q do t thot se Sirhani vuan nga menduria e pashruar! Por, Sirhani, shkruan Simson-Kalasi, jo vetm q nuk kishte vuajtur nga menduria e pashruar, porse ai nuk kishte qen fare i mendur. E gjith sjellja ime e pazakont para gjyqit, i kishte thn Sirhani Simson-Kalasit, ishte si rezultat i trbimit tim ndaj dr. Daymondit dhe
176

mjekve tjer q thonin gjithka t marr pr mua, kryesisht gjra t pasakta. Gjithashtu, dr. Simson-Kalasi insiston se dr. Daymonti kishte gabuar kur kishte thn se dshmit jan nxjerr me an t hipnozs, pasi nj i smur nga shizofrenia paranoike nuk mund t hipnotizohet, ndrsa Sirhani shum leht zhytet n gjendje transi. Psikopatt nuk i prcjellin instrukcionet dhe n esenc jan skeptik, e q Sirhani nuk e kishte nj neveri t till ndaj hipnozs. Prkundrazi, autohipnozn ai e prdorte pr ta menjanuar frikn kundr vdekjs. Prandaj, Sirhani nuk ishte i mendur, por ishte i kontrolluar, prfundon dr. Simson-Kalasi. Nn hipnoz Sirhani prsriste: Ushtro, ushtro, ushtro... E far t ushtrosh?, e kishte pyetur dr. Daymondi. Kontrollin e trurit, kontrollin e trurit, kontrollin e trurit.... Kjo prsritje t kujton dresurn t ciln e kishte aplikuar dr. Kameroni. Besoj se Sirhani ka kaluar npr procesin e shprlarjs s trurit me hipnoz, dhe at, ka t ngjar, me prsritje t rregullt t sugjestioneve si: Ti je askush dhe asgj, ndrra amerikane sht shuar...Kjo sht pikrisht teknika e nnmimit t egos, t ciln dr. Kameroni e ka aplikuar n eksperimentet tepr sekrete, t zhvilluara n laboratorin famkeq telemetrik t memorialit Alanov. Gjat ktij procesi hipnotik, R. Kennedy n astet e fundit t Sirhanit i jan ngulitur kto jets sugjestione se duhet ta vras R. Kennedin dhe n kt gjendje (nn hipnoz) ai e ka pranuar kt detyr, duke u kthyer n nj robot pa dshirn e tij, thot ish-oficeri informativ, arls McKviston. Pr kt vrasje u akuzua edhe Wiliam Brain, hipnotizues nga Los Angjelosi, si i dyshuar se e ka programuar Sirhanin pr kt atentat. Braini punonte pr aviacionin amerikan si specialist pr shprlarjn e trurit gjat lufts s Kores, por edhe si kshilltar n programin e kontrollimit t trurit n CIA. N Los Angjelos ai udhhiqte edhe
177

klinikn personale terapeutike t quajtur Instituti Amerikan pr Hipnoz. Sirhani gjat vitit 1967 u zhduk nga shtpia pr tre muaj rresht. Kur u kthye n shtpi, filloi ti shfaq disa dukuri okultike. Entuziazmin e tij e ndante me Tomas Ratkin, q njihej si ekstremist i djatht. Ratkini e strviste Sirhanin me teknikat e autohipnozs nprmjet pasqyrs dhe drits s qiriut. N kt gjendje autotransi sht programuar q ta shkrep revolverin e tij n cakun e dshiruar, pra, n kt rast n R. Kennedin, n t cilin ai zbrazi 12 plumba.

RASTI I PETI HERSTIT

Me 14 shkurt 1974 kindapohet, nga e ashtuquajtuara Armata e Bashkuar lirimtare (Simbionase Liberaton Army ose shkurt - SLA), vajza e nj magnati amerikan, Peti Herst. Tet dit pas kindapimit, familjes s vajzs i arrin nj shirit kasetofoni, n t ciln ishte i regjistruar zri i saj. Peti ua drgonte babait dhe nns kt mesazh: Nn, baba, un jam n rregull...Kam dgjuar se jeni merakosur shum pr mua, prandaj edhe po ua drgoj kt kaset pr tju qetsuar. Dshiroj t dal nga ktu, por kt mund ta arrij vetm n mnyrn q ata ma preferojn. Un dshiroj vetm t dal nga ktu dhe tu shoht t gjithve... Zri nga shiriti tingllonte relativisht normal, kshtu q ky mesazh i qetsoi pak edhe prindrit. Kaseta e dyt u arrin pas 49 ditsh, por kt her kishte ndryshuar gjithka. Ksaj here ajo iu drejtua t jatit me ton armiqsor: E di padyshim se interesi yt dhe i nns nuk jan interesi i popullit. Ti, q je nj gnjshtar dhe n komplot me estabilishmentin, sigurisht, do t thuash se e di pr far e kam fjaln, por un po t drejtohem seriozisht. Thuaju njerzve t mjer dhe t eksploatuar t ktij vendi se far e ka ndrmend t ndrmarr shteti kundr tyre. Paralajmro zezakt dhe njerzit e varfr pr shfarosjen q po i pret?. S bashku me kasetn ishte drguar edhe nj fotografi, ku shihej vajza me nj automatik n duar duke qndruar para kobrs shtatkokshe, q ishte simbol i SLA-s.
178

Babai i vajzs s kindapuar, Randolf Hersti, pas mesazhit t dyt, deklaroi para kamerave televizive: Ne e poseduam Petin pr 20 vite, ndrsa ata vetm 60 dit. Pr at nuk po mund t besoj se ajo pr nj koh kaq t shkurtr ka mundur ta ndryshoj filozofin dhe raportin me familjen! Dy jav m von, Peti ishte fotografuar me disa shok t saj duke vjedhur bankn, ndrsa mesazhi i tret ishte edhe m i rrept se i dyti, n t ciln Peti deklaronte se dshiron prap ti shoh prindrit, por si derra. Pas kapjes dhe burgosjes s Petit, dhe pas zbulimit t grupit n nj skut t Los Angjelosit, kapet dhe dokumentacioni i shumt ku prshkruheshin metodat e ndryshme pr shprlarjen e trurit. Gjithashtu, zbulohet edhe gjenerali i SLA-s, i cili quhej Kinke, q metodat e shprlarjes s trurit i kishte msuar gjat qndrimit t gjat n burgjet e Kalifornis. Natyrisht q pr veprat e tyre ata prgjigjen para organeve t drejtsis, ndrsa Peti i nnshtrohet prap procesit t programimit, por kt her nga ana e robruesve t rinj. Ata mundohen q ta kthejn prap n rrjedhat normale t jets nprmjet metods hipnotike, duke ia imponuar sistemin e vjetr t sjelljeve q e posedonte m par, deri sa ishte me prindrit e saj.

RASTI I MENSONIT
arls Mensoni i kishte kaluar 17 vite npr burgje. N kto ambiente, brenda katr mureve, instiktet e tij kishin rn n nivelin e nj gjendjeje t jashtzakonshme infantile ose mund t themi primitive. Por ndrkoh edhe urrejtja ndaj pushtetit ishte shtuar. Pas daljes nga burgu, ai formon nj rreth familjar t quajtur zona e realitetit ku mblidheshin njerz q prdornin narkotik. Mensoni drogn e prdorte si mjet pr ta br shprlarjen e trurit t antarve t familjes, dhe pastaj ti prdorte ata pr qllime t caktuara. Timot Liri thot pr Mensonin: Derisa gurut, msuesit shpirtror e prdornin drogn q pasuesit e tyre ti orientonin kah nj ideologji e paqs, dashuris, ekologjis etj., Mensoni, po t njejtn drog e
179

prdorte q n familje t vet ta rrnjos urrejtjn, racizmin, seksizmin etj. Nj ndr viktimat e Mensonit ishte edhe nj vajz e quajtur Linet S. From. Ajo nn pushtetin e Mensonit dhe me urdhr t tij, pasi q kishte kaluar npr procesin e shprlarjes s trurit, tentoi t bj atentat mbi ish-presidentin amerikan Gerald Fordin, atentat i cili prfundoi pa sukses. Gjat qndrimit n burg, ajo asgj nuk ndrmirrte pr ta lehtsuar mbrojtjn e vet, prkundrazi, mundohej me do kusht, nprmjet deklaratave t sqaroj iden e udhheqsit t saj, Mensonit. Edhe kjo vajz, derisa nuk kishte rn n kontakt me familjen e Mensonit, kishte qen plotsisht normale. Kt e vrtetojn edhe deklaratat e psikologve dhe psikiatrve, t cilt u morn me kt rast. Ata nuk mundn t zbulojn kurrfar dobsie t posame psikike ose ndonj predispozit q e ka nxitur Linetin drejt krimit. Por, pas kalimit npr procesin e indokrinimit n familjen e Mensonit, i cili urrejtjen e vet ndaj shtetit e demonstronte nprmjet antarve t familjes, ajo prjetoi ndryshime t thella psikike, duke u bindur n mnyr t dhunshme se mendimet dhe veprim e saj dhe t gjith familjes i takojn zons s realitetit dhe ato duhej gjithqysh realizuar.

RASTI I KETI OBRAJENIT

Spikeri i stacionit lokal n Las Vegas, Lu Epton, deklaroi se e ka dekleratn ekskluzive t nj dshmitareje, e cila e ka mbijetuar operacionin e kontrollimit t trurit, q e ka zhvilluar CIA n t dhe n shum njerz t tjer. Prfundimisht e kam n dor biografin e dokumentuar t viktims pr programin sekret t qeveris Monarh, Keti OBrajenit, e cila q nga fmijria e hershme u ishte nnshtruar keqprdorimeve t llojeve m t ulta, pa vullnetin e saj. Keti kishte pasur fmijri t rnd. Babai i saj ishte alkoolist, ndrsa nna as q guxonte ti kundrshtonte atij, se n t kundrtn pasonin sanksionet. Kur i kishte mbushur 6 vite fillon t keqprdoret nga i ati seksualisht: M mbante me dit t tra mbyllur n bodrum, deklaronte Keti. Vinte natn von, i dehur dhe krkonte t sillesha but me t. Qaja, brtisja, krkoja n ndihm maman, por askush nuk m prgjigjej. Nuk guxonte. M rrahte me duar e shqelma dhe, pas
180

gjith saj pasonte dhunimi. N mngjes, kur m lejonte d dilja nga bodrumi, m detyronte t heshtja, kinse asgj nuk kishte ndodhur... M von, filloi t binte n banes edhe njerz t tjer, t cilt bnin far dshironin me mua. Shpesh m merrnin edhe n banesat e tyre ku seancat seksuale me mua i regjistronin edhe n videokaseta... Babai im u arrestua pr shitje ilegale t videokasetave me prmbajtje pornografike. Mirpo, ju ofrua imunitet! N vend se ai t denohej me disa vite burgim, ai u lirua me nj kusht, q mua t m dorzoj te Gerald Fordi (n t cilin, si e cekm edhe m hert, Linet tentoi t bj atentat), njri ndr personalitetet udhheqse t programit sekret t CIA-s dhe m von, pas Niksonit, edhe president i shtetit m t fort n bot. Ende pa i mbushur 8 vjet, Keti u gjend n laboratoret sekret t CIA-s: Ndaj meje silleshin shum mir, e kisha dhomn time, ushqimin e rregullt, rrobat dhe t gjitha q m nevoiteshin. Askush nuk m rrahte e as m denonte...vetm nuk guxoja t dilja jasht kopshtit ku shpesh i sillnin edhe disa fmij t tjer. Kisha edhe msues, por kurr nuk jepja provime. Msoja gjuh t huaja, krcim dhe kndim, si t dukesha m e bukur, si t sillesha n shoqri etj. N t shtatmbdhjetat dukesha e mrrekullueshme dhe, ather fillova ta pyes veten se ku jam? Kush jam un dhe, n t vrtet, far pritej nga un? Prgjigjet pr kto pyetje, Keti OBrajen do ti gjej shum m von me ndihmn e psikiatrit dhe publicistit Mark Filips. Mu lejua t kndoj me grupin e Aleks Hjustonit. Udhtonim npr Amerik, por koh pas kohe m drgonin n Uashington, n Shtpin e Bardh. Gjithka mbaronte me zgjimin tim n ndonj vend tjetr dhe asgj nuk dija se far kishte ndodhur me mua ditn dhe natn e kaluar... M von, ajo kuptoi se ajo drgohej nga Aleks Hjustoni, atje ku dshironte senatori Robert S. Berd. Edhe n kohn e Reganit ishte mysafire e rregullt n Shtpin e Bardh. E drgonin deri te dera e fundit dhe aty e merrte prcjellsi pr at mbrmbje.
181

M drgonte deri te dera ku shkruante hyrja zyrtare. M lexohej me z ai shkrim dhe un bija n nj gjendje transi. Gjithka pastaj zhvillohej normalisht, vetm se un m nuk mundja ta refuzoja asnj krkes. do gj q nga un krkonin, ua plotsoja. Po t m thonin t krceja nga dritarja, jam e sigurt, pa u hamendur se do t hidhesha. Prcjellsi i Ketit, mbishkrimin n der (Service Entrance fonetikisht, servis entrans - hyrja zyrtare) e lexonte si serv as in trans q do t thot na shrbe n trans. Sipas Mark Filipsit, te Keti bhet fjal pr metoda klasike t sugjestionit posthipnotik: Ajo ishte hipnotizuar dhe n at gjendje i sht dhn komanda se do her kur dikush ti thot na shrbe n trans, ajo t futej n nj gjendje specifike n t ciln do ti zbatonte t gjitha urdhrat. Gjithashtu, n afrsi t saj gjendej gjithnj edhe programuesi A. Hjustoni, i cili me an t hipnozs prkujdesej q ajo t mos dij asgj pr at far po bhet rreth saj derisa ajo shrbente n trans. Por, duke ju falnderuar ktij psikiatri, me t cilin erdhi n kontakt rastsisht, Ketit, megjithat, iu kujtuan t gjitha. Ishin t sigurt se truri im ishte ashtu i programuar, sa q kurr nuk do t m kujtohet se far ka ndodhur me mua, thot Keti. Madje me an t hipnozs m jan regjistruar ndjenja mashtruese, di q un kurr nuk e kam prjetuar si, p.sh., kujtimet pr baban si nj njeri i shklqyer, i ndershm e patriot, i cili sht vrar n luft si hero. Po ta kishin ditur se do t zbulohej e vrteta, do m kishin likuiduar. Keti thoshte se n koktejet q mbaheshin n Shtpin e Bardh, ishin disa me t cilt ajo kishte uar dashuri: Isha rob i tyre. Georg Bushi vetm bri me shenj dhe un shkova para tij. Si duket njiheshim mir, por un n ato momente nuk mundja t mendoja pr t kaluarn. Npr kok m kalonte shrbe n trans - shrbe n trans... Pastaj na u afrua edhe znj. Madlen Olbreit, q ishte ambasadore e SHBA-ve n Kombet e Bashkuara. Ajo m mati me sy, nga koka deri te kmbt, dhe m tha q nesr t paraqitem n zyrn e saj. Natyrisht, e bra at pa kundrshtuar. U shrbeja n trans, prfundon Keti OBrajen. Dhe n fund t ksaj pjese, na imponohet nj pyetje morale: A sht njeriu prgjegjs pr sjelljet e veta n nj shoqri ku nuk respektohen lirit elementare t tij? N nj shoqri q modelon njerz sipas nevojave t saj? A sht fajtor Matushko, Oswaldi, Sirhani ose fajtore Julia, Keli,
182

Peti e shum t tjer e t tjera q pa fajin e tyre u bn viktim e ideve t mendura? Un mendoj se jo. Ata ishin prodhim i programeve dhe eksperimenteve plotsisht antihumane dhe antinjerzore, programeve q atakojn direkt integritetin dhe lirin e individit, duke e kthyer at n nj qenie pa ndjenja, n nj zombi, n nj robot t dirigjuar dhe n nj mjet t rezikshm, jo vetm pr vet individin, por edhe pr ardhmrin e shoqris, ardhrin e gjith njerzimit.

183

HIPNOZA TE SHTAZT
SI HIPNOTIZOHEN SHTAZT?
E kemi cekur edhe m hert se, prve njerzve, mund t hipnotizohen edhe shtazt. Por, kur sht fjala pr hipnotizimin e shtazve duhet ta kemi parasysh se te ato nuk mund t ndikohet n mnyr sugjestive, pasi ato nuk posedojn aftsi t gjykimit dhe kritiks, dhe udhhiqen zakonisht prej instikteve. Prandaj edhe hipnotizimi i tyre bhet me metoda tjera. Efekti dhe suksesi te hipnotizimi i shtazve bazohet zakonisht n veprimet e shpejta mekanike dhe, t papritura pr to. Ka edhe njerz, t cilt, nprmjet ushtrimeve, kan arritur q vetm me shikim ti bllokojn shtazt, por edhe t till, q natyra ua ka dhuruar kt aftsi. Te shtazt e vogla, hipnotizimi bht n at mnyr, q ato duhet t kapen shpejt dhe papritur, t ngrihen pak mbi tok dhe pastaj t shtrihen n kokrr t shpins dhe, n at pozit t mbahen me duar derisa t qetsohen. Shtaza, e cila hipnotizohet n kt mnyr, vjen deri te njfar stadiumi ku bhet shtangimi i muskujve, q i prngjan stadiumit t katalepsis te njerzit. Por, pr dallim nga njerzit, t cilt gjat gjumit hipnotik kalojn n nj gjendje tjetr mentale, shtazt, pasi q nuk e posedojn kt aftsi, gjat ksaj gjendjeje jan t vetdijshme dhe shqisat e tyre jan n mas t plot, aktive dhe t zgjuara. N t shumtn e rasteve, gjat hipnotizimit, syt i mbajn t hapur dhe mund t prcjellin do lvizje q bhet rreth tyre, por, pr shkak t paralizimit t sistemit nervor motorik, nuk jan n gjendje t reagojn n asnj form.

184

Shum shtaz posedojn veti natyrore, prkatsisht veti t lindura q, kur ju kanoset rreziku i papritur, t shtiren si t ngordhura. Kto raste jan zakonisht t theksuara te disa lloje insektesh. Ndoshta keni pasur rast q edhe vet ta vreni nj dukuri t till, kur ia keni afruar ndonj insekti gishtin ose ndonj mjet tjetr, se si ai moliset dhe shtiret si i ngordhur. Ky veprim nuk vie si rezultat i logjiks, pasi, si tham, shtazt, e sidoms insektet, nuk posedojn forcn e gjykimit, por si veprim instiktiv i dhuruar nga natyra pr vetmbrojtje, mu ashtu sikurse natyra shum shtazve ua ka prshtatur ngjyrn e lkurs, qimet etj. me ambientin ku jetojn. M posht po ua cek nj eksperiment t cilin edhe vet mund ta zbatoni, e q nuk ka lidhje direkte me hipnozn, por q na pasqyron qart disa veti t jashtzakonshme t disa insekteve. Kapeni nj miz dhe futeni n nj got me uj. Lreni pak t notoj, e pastaj lvizeni gotn, ashtu q miza t zhytet. Ajo edhe pak koh do t tregoj shenja jete, e pastaj do t qetsohet dhe nuk do t lviz m. Kur ta shihni se nuk po jep shenja jete, nxirreni nga gota me uj dhe vendoseni n nj cop letre dhe pastaj mbulone t trn me krip ose hi. Do ta vreni se pas disa minutash, miza do t filloj t jap prap shenja jete; do t filloj ti lviz kmbt; t lirohet nga kripa ose hiri e pas pak edhe do t fluturoj. Bretkocn mund ta hipnotizoni n kt mnyr: Kapeni me t dy duart, ojeni lart dhe mbajeni 10-15 sekonda t kthyer kah ju. Gjat asaj kohe fiksojeni at fort me shikim magnetik, pastaj me nj veprim t shpejt vendoseni n tavolin, por t kthyer n shpin. Do t vreni se ajo do t mbetet e palvizshme. Pr ta zgjuar nga kjo gjendje, i afroheni asaj dhe bni disa lvizje t duarve mbi t n largsi 5-6 cm. Ajo n fillim do ti lviz kmbt, e pastaj do t krcej e friksuar. Dukuri interesante sht edhe hipnotizimi i gjarpinjve. Kto dukuri m t njohura jan n Indi, Egjipt por ka edhe tek ne njerz q e posedojn kt aftsi. Kam dgjuar nga kirurgu H. Lutfiu pr nj rast shum interesant. Ai gjat pushimeve verore n Ulqin, ishte takuar me nj njeri i cili e mbante me vete (nn ksul) gjithnj nj gjarpr helmues e edhe natn e vendoste nn jastuk. Ai njeri i kishte thn kirurgut se ishte n gjendje q me aftsit e veta ti thrras gjith gjarpinjt q gjendn aty prredh dhe t qndroj mes tyre pa psuar asgj.
185

Gjithashtu, edhe gjyshi im posedonte nj aftsi, ku nprmjet nj dove (lutje fetare) q e kndonte e paralizonte gjarprin dhe luante me t. Edhe Sakipi, magjistar i njohur nga Presheva, kur ishim te ai, na tregoi disa gjarpinj me t cilt paraqitej edhe npr spektakle t ndryshme, dhe thoshte se ai komunikon me ta, por as helmi i gjarpinjve, thoshte se nuk i bn gj! Hipnotizimin e gjarpinjve, fakirt indian e bjn n disa mnyra, por ktu po i cek vetm dy. Mnyra m e popullarizuar sht ajo me an t nj instrumenti frymor q prngjan n fyell. Ky eksperiment njherit e ve n dyshim edhe mendimin e disa zoologve, q thon se gjarpinjt nuk e posedojn shqisn e t dgjuarit, pra jan t shurdhr. Fakiri i ulur i bie instrumentit, derisa gjarpri posa ta dgjoj kt z, fillon t lviz dhe ti afrohet fakirit; Kinezi Xu Zunyuan mblidhet n rreth dhe me kokn lart e duke futur gjarprin vshtron fakirin, pa shfaqur asnj shenj helmues n goj sulmi ndaj tij ose dikuj tjetr. Mnyra tjetr zhvillohet kshtu: fakiri e kap gjarprin n fyt, e ngrit dhe e fikson me shikim t fort. Edhe pse gjarpri e ka vet at shikim, nga vnia e papritur n at pozicion, fillon t dobsohet dhe fl. Fakiri sht n gjendje q pastaj at gjarpr ta ngurtsoj dhe, ashtu t ngurtsuar (si shkop t drejt), ta vendos mes dy karrigeve ose objekteve tjera dhe ai do t qndroj n at pozit kataleptike. Edhe shpezt hipnotizohen shum leht, e sidomos ato shtpiake. Po e marrim si shembull puln, me t ciln mund t eksperimentoni edhe ju vet. Se pari vizatone me shkums ose mjet tjetr nj vij t bardh n tok, asfalt etj. Pastaj kapeni nj pul dhe mbajeni pr kmbsh me kok teposht, t drejtuar kah vija e vizatuar. Do ta vreni se si pula pas pak do t dorzohet dhe nuk do t rezistoj m. Pastaj lshojeni t qndroj mbi vij; ajo nuk do t lviz nga vendi derisa ju t mos bni lvizje me duar rreth koks s saj. Hipnotizimi i puls mund t bhet edhe duke e kapur dhe duke e kthyer me nj veprim t shpejt n pozit me shpin.
186

Me teknika t ndryshme, si po e shihni edhe vet, mund t hipnotizohet gati do shtaz, por, si e thash edhe m lart, m s lehti hipnotizohen ato shtpiake, sepse n nj form ato ve jan msuar me urdhra. Zgjatja e gjumit hipnotik te shtazt zgjat nga disa minuta deri n disa or, varsisht nga lloji i shtazs. Prve ksaj, shtazt mund ta hipnotizojn edhe njra-tjetrn, si e kam cekur n pjest e mhershme, ku gjarpri e hipnotizon bretkosn ose hutini zogjt etj. Me prfundimin e ksaj pjese, besoj se, juve lexues t ndruar, ua kam prmbledhur dhe kompletuar sadopak njohurit pr kt dukuri t quajtur HIPNOZ, e cila sht sa interesante aq edhe mistike. Dukuri q i ka munduar dhe i mundon edhe shum koka t mdha botrore dhe q, edhe sot e ksaj dite, edhe pse e pranuar shkencrisht, ka mbetur ende e mbshtjell me vellon e misteriozitet.

187

HIPNOZA EKSPERIMENTALE
NGA PRVOJA PERSONALE
Gjat gjith tekstit t mparshm t ktij libri, jam munduar q pr lexuesit t seleksionoj sa m shum shembuj konkret, shembuj binds, t marr nga burimet e sigurta, duke u ikur shembujve nga eksperienca ime. Prandaj, kt pjes e kam rezervuar pr tua paraqitur disa raste nga prvoja ime, q i kam zhvilluar me hipnoz brenda disa viteve. N punn time, q e kam zhvilluar gjithnj n bashkpunim me shokt Salih Basha dhe Adem Kolgeci, kam br me qindra eksperimenete, por fatkeqsisht, vetm pr nj pjes t vogl t tyre kam mbajtur shnime, d.m.th. t tjerat kan mbetur t regjistruara vetm n ndrdije. Prandaj, pr t menjanuar do dyshim ose keqkuptim t mundshm, ktu do ti paraqes vetm disa nga ato raste pr t cilat kam mbajtur shnime. Gjithashtu i falnderoj edhe mediumet, t cilt kan marr pjes n kto eksperimente dhe kan kontribuar pa rezerv, si dhe na jan prgjigjur pozitivisht n do koh dhe n do rast q na sht paraqitur, si pr eksperimentime ashtu edhe pr shrime.

RASTI I
Pasi e kam futur mediumin (S.K.) n hipnoz t thell, i kam sugjeruar: Dora juaj e djatht do t bhet e fuqishme dhe askush nga t pranishmit n kt dhom nuk do mund tua rrzoj. Kjo forc do t zgjas 15 minuta. Pastaj i kam dhn edhe sugjerime posthipnotike: Pasi t dilni nga gjendja hipnotike, pas 20 min., do t shkoni te biblioteka ime (e cila ndodhej n dhom) dhe do ta merrni librin me titull Ne t tre. Kt sugjerim do ta regjistroj vetm ndrdija juaj, derisa vetdija nuk do t dij asgj...
188

Pasi e nxuorra nga gjendja hipnotike, filluam ta matim forcn e duarve. Me gjith moshn e re t mediumit (17), askush nga ne nuk mundi tia rrzoj dorn. Ai luante me duart tona si me dorn e nj fmije. Pastaj i thash ta provoj forcn e dors edhe n ngritjn e peshs. U afrua tek termoja elektrike, e cila peshonte mbi njqind kilogram, e kapi me dorn e djatht n pjesn ansore dhe e ngriti pa vshtirsi, duke e mbajtur ashtu pr nj koh bukur t gjat. Pasi kaloi ajo koh (15 min.), mediumit i humbi forca dhe disa nga ne prap ia rrzonim dorn atij. Saktsisht pas 20 minutash, ai u ngrit n kmb dhe u afrua tek bibloteka. E krkoi librin derisa e gjeti. E mori, e shikoi dhe e ktheu prap n vendin e mparshm, pa e ditur as ai vet arsyen e ktij veprimi! Kt metod e preferojn zakonisht sportistt npr garat e ndryshme pr ta forcuar sistemin muskulor t tyre dhe pr t mos ndier lodhje, madje edhe ns bjn treningje shum t gjata e t mundimshme. N disa vende, testet e bra me hipnoz kan dshmuar at q e kan thn njerzit disa shekuj m par. Kshtu, n vrapimin 2000 m, meshkujt e zvogluan kohn e shpejtsis pr 16.8 sekonda, ndras femrat shtegun e shkurtr 1000 m e vrapuan pr 6 sekonda m shpejt. Edhe t part e edhe t dytt n saje t gjumit hipnotik. Por kjo metod sht e prhapur m s shumti n sportet luftarake, sidomos te Ninxhat, t cilt njihen pr aftsit e tyre luftarake, si fizike ashtu edhe psikike. Ata, para luftimit ulen dhe meditojn. N fakt bien n gjendje transi dhe e prytyrojn luftn t ciln pretendojn ta zhvillojn. Pastaj, n at gjendje hipnotike, e largojn frikn dhe i forcojn e imunizojn pjest e trupit, t cilat i prdorin pr luftime.

RASTI II
Mediumi (L.B.) gjendet n gjendje t thell hipnotike. I sugjeroj se ai sht nj piktor: Ju jeni nj piktor dhe para jush gjendet modeli q do ta vizatoni. Urdhroni lapsin dhe fletn, dhe filloni. Pasi e kreu vizatimin (m par kurr nuk ka vizatuar) fillova me pyetje tjera: - Ju lutm tregoni sa veta jemi n dhom?
189

- Gjasht! - Tregoni me emra se kush jan dhe far pozite kan zn momentalisht n dhom? Mediumi filloi me sy t mbyllur ti thot emrat e personave q ishin prezent dhe pozicionet e tyre n dhom, q prputheshin plotsisht. N mesin ton, derisa mediumi gjendej n gjendje hipnotike, erdhi edhe nj mysafir. Kur erdhi radha pr ta shqiptuar emrin e tij, mediumi u ndal, nuk fliste, sepse nuk ia dinte emrin. Ather i sugjerova: Pasi ktij mysafiri nuk po ia di emrin, Portret i vizatrego me dor nga ai. Mediumi e ngriti dorn dhe tuar nga L.B. e drejtoi sakt nga ai. Pastaj ia tregova emrin e gjat gjumit mysafirit (kur u zgjua nga gjendja hipnotike, ai e hipnotik kishte mbajtur shum mir n mend emrin e mysafirit, por nuk i kujtohej fare se nga e dinte!). Pastaj vazhdova m tej: - N kt dhom e kemi fshehur nj unaz ari. Mundohuni ta gjeni (unaza ishte fshehur para fillimt t seancs, pra pa qen mediumi prezent dhe personi q e kishte fshehur at unaz nuk gjendej n ato momente aty)? - Ju lutm, ngrihuni dhe krkojeni ku sht e fshehur unaza. Mediumi u ngrit dhe filloi t shikoj npr dhom. Pas disa minuatsh (4-5), ai u drejtua ka vendi ku ishte e fshehur unaza. Kur u afrua, bri nj pauz t shkurtr (1 minut) dhe e drejtoi dorn n vendin ku ishte fshehur unaza e arit (mediumi gjat ktij kontrolli i mbante syt hapur). - Tani jemi n vitin 1988. Sa vjear jeni? - 17. - Tani do tu regresoj. Po filloni t kaloni n fmijri. Tani i keni 15 vjet, 14.....Tani jeni vetm nj vjear. Si e keni thirrur nnn tuaj? - Na-na (mediumi fliste njjt si fmij). - Tani do t kaloni para lindjs. A keni ekzistuar para lindjes? - (nuk fliste) - A keni egzistuar para lindjes si njeri ose si qenie tjetr? - Jo. - Tani do tju bart n ardhmri (fillova tia rris vitet). Tani jeni n vitin 1995. A jeni i martuar ?
190

- Po. - Si quhet shoqja juaj? - (nuk prgjigjej) - A keni fmij? - Jo. - Me ka jeni duke u marr? - Jam student. - far po studioni? - Mjeksin. - Cilin vit? - T gjashtin! - Ndonj ngjarje me rndsi n Kosov? - (nuk prgjigjej) Viti 1995 kt medium e gjen t martuar dhe po at vit i lind nj fmij. Gjithashtu e studionte mjeksin, por jo vitin e gjasht por t katrt (ktu duhet pasur n konsiderat edhe dy vite t humbura t mediumit (90-91) pr shkaqe objektive).

RASTI III
Mediumi (SH.G.) gjendet n gjendje t thell hipnotike. At e kam drguar (me trup astral) n nj planet tjetr. Ja far thot ai: Gjendem n hapsir mbi tok. Po fluturoj drejt gjithsis. Po i ndiej disa val nga nj planet ku ka jet. Tani gjendm n at planet, por si energji. Ata nuk po m shohin mua. Esht planet shum interesant. I gjith planeti sht i kompjuterizuar. Njerzit e ktij planeti, as nuk lindin as nuk vdesin. Rreth koks e kan nj lloj drite, nj si energji, q i mbron ata, kurse rrobat i kan si t arit, por t ngjitura pr trupi. Ktu jetojn vetm meshkuj dhe jan shum m t prparuar se ne. N laboratorin e tyre bjn eksperimente t cilat ne as q mund ti paramendojm. Plaku m i menur i ktij planeti po bn nj zbulim pr shkatrrimin e nj planeti tjetr. Ata nuk e din q ekziston jet edhe n tok. Kan kaluar rreth planetit ton, por me shpejtsi aq t madhe sa q nuk na kan vrejtur. N at planet nuk ka as uj as pyje. Asgj natyrore. I gjith planeti
191

prngjan n nj sistem kompjuterik. Banort e atij planeti ushqehen me energji. Planeti quhet: Kubeja vzhguese prej xhamit. Disku i cili e v n lvizje pjatn fluturuese.

150 m

RASTI IV
Mediumi (S.S.) gjendet n gjendje t thell hipnotike dhe e kam drguar (me trup astral) n parajs (xhenet): ...Po zbrisni shkallve teposht. Po futeni drejt nj errsire ku po e shihni vetm nj pik ndriuese. Sa m shum q po i afroheni asaj pike, aq m e madhe dhe m e shndritshme po ju duket. Tani jeni afruar krejt afr; po hyni n t, po hyni n botn tjetr t quajtur parajs. Mundohni t shihni sa m shum sekuenca nga ajo bot t cilat do ti mbani mir n mend dhe do t na i tregoni pasi t dilni nga kjo gjendje... Pastaj mediumin e kam nxjerr nga ajo gjendje dhe ja se far kishte par ai atje: Ishte shum bukur. Gjelbrim n do an. Fmijt luanin t gzuar, sakaq pleqt pushonin t qet duke i soditur ata. Engjujt fluturonin dy nga dy, t veshur me t bardha dhe ishin shum trheqs. Hz. Muhameti ishte ulur n nj fron dhe ishte i veshur me rroba t bardha e t shndritshme. Froni ishte i punuar nga mermeri dhe i gdhendur me lloj-lloj figura. Engjujt i binin uj dhe kur ai ua kthente gotn, ajo fluturonte nga dora e tij deri te dora e engjullit. Pjesa m e madhe e engjujve ishin vajza dhe kishin krah (flatra) t bardha dhe shum t bukura. Derisa ai ishte n gjendje hipnotike, gjithashtu i sugjerova nj sugjerim posthipnotik: Pas 15 minutave, pasi t dilni nga gjumi
192

hipnotik, n kt qoshe t dhoms do ta shihni nj engjull, por vetm nj minut... Pasi kohs s caktuar, mediumi e drejton dhe e fikson shikim n qoshn e dhoms. Fytyra i mori nj pamje t gzuar dhe dukej se ishte shum i lumtur. N pyetjn ton se far po shikon ashtu? Ai u prgjegj me habi: A nuk po e shihni a - Engjullin!

RASTI V
Mediumi (Sh.S.) gjendet n gjendje t thell hipnotike. N dhom gjendeshin, prve shokve S.Basha dhe A. Kolgeci, edhe disa persona t tjer. Mediumin fillova ta pyes pr ardhmri: - Sot jemi me 25 prill 1988. Po kalojm n ardhmri, n muajin qershor t po ktij viti. T. ku gjendet tani? - N udhtim. - Pr ku po udhton? - Pr n Slloveni. - Pse po shkon atje? - Pr t punuar. - far pune do t punoj atje? - N nj fabrik t vogl. - A e njihni B. K.? - Po. - A sht i smur? - Po. - N vend? - N veshin e djatht. - A ka shrim? - Po. - Ku? - N Lubljan, me operacion. - A e njihni shokun S.? - Po. - Shoqja e tij ka shkuar n Shkup pr shrim. A do t ket sukses? - Po, pjesrisht! - A e njihni Sabirin?
193

- Po - A do t shkoj S. n Zvicr? - Po! N qrshor. - Sa do t qendroj atje? - 4 muaj. - Ju faleminderit! Pas ksaj i dhash nj sugjestion posthipnotik: 5 minuta, pasi t dilni nga gjendja hipnotike, ju nuk do t dgjoni asgj dhe as q do t mund t flisni... Pasi e zgjuam nga gjumi hipnotik, mediumi me t vrtet, as nuk ndiente as nuk fliste, vetm na shikonte me habi. Ne i afroheshim te veshi dhe me sa z q kishim i brtisnim, ndrsa ai nuk reagonte fare. Me kalimin e kohs s caktuar, atij i erdhi edhe t dgjuarit edhe zri. Por ai asesi nuk besonte se gjat asaj kohe nuk kishte folur as dgjuar! Pr personin T. nuk e di se a ka udhtuar apo jo n Slloveni. Personi B. me t vrtete vuante nga veshi i djadht, q e pohoi edhe vet (kt mediumi nuk e dinte). Shoqja e shokut S., n operimin q kishte pasur n Shkup ishte shruar pjesrisht, ndrsa un, vrtet n qershor kisha udhtuar pr Zvicr, por kam qndruar vetm dy jav, ndrsa n fund t po atij viti (dhjetor) m ka ardhur leja e puns pr tre muaj.

RASTI VI
Me kt eksperiment, q e kemi zhvilluar me shokun Salih Basha dhe me dy mediume, kemi pasur pr qllim t vrtetojm veprimin e telepatis. Pasi i kemi shkruar pyetjet (pa dijen e mediumve) dhe e kemi caktuar sakt kohn e drgimit t mesazhit, shoku S., me njrin medium, ka shkuar n nj dhom tjetr. N kohn e caktuar i kemi hipnotizuar mediumet dhe kemi br lidhjen e tyre telepatike (me ndrdije). Ather shoku Salih i lexon pyetjen mediumit t tij, e ai duhej q at pyetje, n mnyr telepatike, ta prcillte deri te mediumi tjetr, prgjigjet e t cilit un i shnoja. Prej tri pyetjeve, sa kishim prgatitur, dy nga prgjigjet ishin 70% t ngjashme, kurse e treta nuk u realizua, pasi (sipas shpjegimeve t mediumve) ishte kputur lidhja telepatike midis tyre.
194

Nga kjo kam mundur t konlkludoj se, me ushtrime m t gjata hipnotike ose autohipnotike, mund t arrihet kjo aftsi telepatike, si pr komunikim n afrsi ashtu edhe pr komunikim n largsi. Ktu largsia nuk vjen n pyetje.

RASTI VII - SHRIME ME HIPNOZ

Prizren tetor 1993: Pacientja Sh. 25 vjeare vuan nga rregullimet psikike. Ka frik; i paraqitn hije; ka shtangime trupore etj. N kt rast ishim un dhe Adem. Kolgeci. Pasi e qesim n gjendje t thell hipnotike, mundohemi ta lidhim me udhheqsin shpirtror (me ndrdijen e saj), i cili do ta udhheq gjat jets n mnyr t drejt. Por, n nj moment, ajo filloi t reagoj, t qaj, t brtas: A kudra Xh. dhe S., ka po mbni! Sa her q prmendeshin kta emra ajo kalonte n histeri, brtiste, qante etj. Vendosm ta regresojm pr ta krkuar shkaktarin e vrtet t ksaj gjendjeje. Pacientn e kthyem n moshn 4 vjeare: - Tani jeni n moshn katr vjeare. A keni prjetuar ndojn situat t pakndshme? - Po! M ka rrahur nna. - Tani jeni 5...6...7 vjeare; keni filluar t shkoni n shkoll. A keni ndonj rast t pakndshem? - Jo. - Tani po kaloni npr vitet 8...9... - Po, kam prjetuar frik. M sht rrzuar vllau nga ura, por kjo nuk ka ndikuar n smundjn time. - 10...11... - M ka vdekur daja dhe jam mrzitur shum (fillon t qaj). - 12...13...14...15... - Po, kur mi kan marr dy vllezrit n burg (qante). - 16...17...18... - Po, jam br operacion. - 19...20...21...22...23... - Po! Pasi e kam br djalin, i cili ka vdekur, jam smur! Qy kopilica a koka e shnosh - kan thn aty dyja (aludonte n gruan
195

Xh. dhe S.), pastaj m kan kapur t dridhurat. Xh., si m ka shikuar, m kan kapur edhe dhembjet. - Pastaj, nusja e vllaut lind vajz, ndrsa un lind prap djal. Edhe kjo ka ndikuar n smundjn time (fillon t qaj, t brtas: nuk e dua djalin, nuk e dua...). Pas nj viti m lindi edhe mua vajz, por edhe nusja e vllaut lindi vajz (prap fillon t qaj: o bre, pse mua me m le djal. Merre, merre, nuk e dua...). Sivjet jam gzuar shum. Edhe vllau u b me djal; Zoti ia fali atij (dhe qante nga gzimi, i shtrngonte duart). - Po, tjetr? far ka ndikuar tjetr n smundjen tnde? - Para dy mujash ma kan plagosur baban. Kam frik se kan me shkue djemt (vllezrit). Po m dhimbsen. Udhheqsi po m thot: qiti jasht, lirohu. T gjitha qiti jasht! Udhheqsi, ai njeri me mjekr, po m thot se jan mbledhur t gjitha, prandaj qiti jasht (bnte gjeste t ndryshme nervozizmi, por edhe gzimi). Pasi i sugjeruam q t veproj ashtu si po i thoshte udhheqsi shpirtror, pra ti qes t gjitha t kqiat jasht, ajo u qetsua. - Pse po e lini gjithnj nga nj cop buk gjat ushqimit ose nj pjes t pijs n got? - Po ia l asaj pr ta ngrn dhe pr ta pir! - E pse po t rrokin gret dhe po friksohesh? - Prej ligshtis dhe prej drrave. Ather kalum n sugjestione: - A po e shihni ende udhheqsin tuaj? - Po! - Ai po ua jep nj letr t bardh dhe nj laps. Urdhroni e merreni (ne ia afruam fletn dhe lapsin). N kt flet do ti shnoni disa sugjerime t udhheqsit tuaj, t cilat do ti lexoni pr do mbrmbje, derisa t shroheni. Shnoni: Un Sh., dita dits po e ndiej veten mir e m mir. Dita dits edhe frika po m largohet edhe oreksi po m shtohet. Dita dits po e ndiej veten m t fort. Harmonia shpirtrore dhe dshira pr jet, dita dits po m shtohet. Kto sugjerime q i shnuat po ju regjistrohen edhe n ndrdije, nga ku edhe do t veprojn pr t mirn e shndetit tuaj, pr shrimin tnd. Ju nuk do t jeni e vetdijshme pr kt, por kto do t realizohen nprmjet ndrdijes.

196

Tani udhheqsi juaj po ua jep edhe nj simbol - nj pllak t arit, n t ciln sht e shnuar shkronja e emrit tuaj (kt pllak, n marrveshje me vllaun e saj, e kishte punuar nj argjentar sipas udhzimeve tona). Ja, tani udhheqsi po ua v n qaf (kt e bri i vllau i saj). Kjo pllak do t jet simbol mbrojts ndaj do t keqeje. Dhe, sa her q ta ndieni veten keq, vetm prekeni at pllak dhe gjithka me ju do t jet n rregull... Pasi e nxorm nga gjendja hipnotike, pacientja e ndiente veten shum mir. Ishte e qet, e disponuar dhe e bindur se sulmet nuk do ti prsriten m. Pacientja gjat gjith asaj jave e kishte ndier veten shum mir. Ushqimin e kishte marr rregulisht dhe normalisht. Vetm nj her kishte pasur A. Kolgeci gjat nj seance hipnotike vjellje. Nuk kishte qen e sulmuar as nga gret. Edhe gjumin e kishte br t qet; nuk ndrronte si m par; nuk i paraqiteshin ata persona q e provokonin smundjen dhe, sa her q e prekte simbolin (thoshte vet pacientja), e ndiente veten m t fort. Pra, ndryshimet kishin qen t dukshme. Por, n fund t javs, n shtpin e motrs, ku pacientja ishte mysafire, vie nj hall nga shtpia e burrit pr ta vizituar nusn dhe, t nesrmen e sulmojn prap gret. Me ushqim ishte n rregull, bile i ishte shtuar edhe apetiti, frika i ishte zhdukur plotsisht, edhe gjumin e bnte t qet, mirpo me gret kishte problem dhe e ndiente veten disi nervoz. Pacientja neve na thoshte se ishte mir, por e motra kundrshtonte! E kuptuam se ajo fshihte dika prej nesh. Ather e futm prap n hipnoz dhe e pytm rreth raporteve me burrin dhe familjn e tij. Ather kuptuam se ajo i urrente t gjith ata, e edhe burrin e vet. Brtiste se ask nuk e donte, se e kishin fejuar pa dashjen e saj: M past n qaf baba dhe vllau! (qante) etj. Pasi q burrin e kishte n Gjermani (azil), e pyetm se a dshiron t shkoj tek ai. Ajo tha se ka dshir, por friksohet se mos ai e
197

mashtron. Ather (me hipnoz) e drguam n Gjermani tek burri i vet dhe, menjher iu el fytyra, u qetsua dhe e ndiente veten shum mir. I sugjeruam se i kishte kaluar tre muaj n Gjermani dhe e pyetm se a kishte pasur sulm gri gjat ksaj kohe. Na u prgjegj me jo, dhe se e ndiente veten shum mir... Ne erdhm n prfundim se pacientja kishte qen nj vajz shum sugjestibile dhe kshtu i ka absorbuar t gjitha ngarkesat dhe problemet familjare. Duke mos ia shprehur ato askujt dhe duke mos pasur mundsi pr t ndikuar vet n zgjidhjen e tyre, ajo i kishte mbajtur t mbylluara brenda shpirtit t vet dhe kshtu e kishte strngarkuar psikn e vet, e q si pasoj kishte ardhur deri te konflikit i tri pjesve t personalitetit - idit, egos dhe superegos. Duke mos mundur ti harmonizoj dhe baraspeshoj konfliktet brenda ktyre tri pjesve t personalitetit, ajo i ishte dorzuar pushtetit dhe ndikimit t tyre dhe kshtu kishte psuar rregullime psikike. Vitet e fundit asaj i shfaqeshin shpesh edhe halucinacione, d.m.th. ajo kalonte n nj gjendje transi t pavetdijshm, pra n nj lloj autohipnoze dhe, nprmjet mendimeve dhe emocioneve t shprehura n at gjendje, ndikonte n thellimin e smundjes. Nj pjes e madhe e fajit ktu gjithsesi u bie edhe antarve t familjs. Ata, duke e injoruar kt gjendje dhe duke mos e pyetur e as prfillur t drejtn e saj pr t vendosur vet pr jet, kishin ndikuar n mnyr traverse n krijimin e ksaj gjendjeje enervacioni tek vajza e tyre. N martes ajo kishte hyr e prgatitur me autosugjestione negative, pra me nj gjendje abulie, prandaj edhe pranimi i energjis s emetuar (sehiret) nga personat e lartprmendur ishte br pa kurrfar rezistence. Duke mos kultivuar kurrfar perspektive pr ardhmri, pasi ishte martuar pa dshirn dhe vullnetin e saj, ajo fillon ti urrej t gjith pjestart e familjs s burrit dhe, vetm prania e nj antari t asaj familjeje ose edhe vetm prmendja e emrit t ndonjrit nga ta provokonte te ajo simptome t smundjes, kshtu q shrimi i saj, derisa ajo t qndroj n at rreth, ishte shum i vshtir. Ne, duke mos dashur t ndikojm n ndryshimin e psiks s saj, pra t bjm nj shprlarje t trurit, pr tia imponuar asaj dashurin ndaj pjestarve t familjs s burrit, e lam kt shtje n duart e t dy familjeve q t mirkuptohen dhe t vendosin pr fatin dhe ardhmrin e ksaj vajze dhe t ktij ifti fatkeq!
198

RASTI VIII - SHRIME ME HIPNOZ

Pacienti O. nga fshati D. i komuns s Prizrenit, vunate nga nj smundje e rnd shiprtrore. Kishte qen pr shrim edhe n shum qendra psikiatrike t ish - Jugosllavis si n Beograd dhe Zagreb. Gjithashtu tregonte edhe shenja agresiviteti. N kontakt me ne erdhi nprmjet shokut ton Raif Kasi, i cili edhe kishte punuar me t. Me kt pacient kemi punuar: un, Adem Kolgeci dhe Raif Kasi. Pasi q me kt pacient i kemi zhvilluar disa senca t gjata dhe pr prshkrimin e tyre duhet shkruar nj libr i tr, po mundohem ta prmbledh n pika t shkurtra. Nprmjet nj regresioni psikoanalitik, derisa pacienti gjendej n gjendje hipnotike, mundm t kuptojm se faktor kryesor pr provokimin e simptomeve t smundjes ka qen rasti i par, por i dshtuar seksual, i cili i kishte ndodhur disa vite m par. Ky obsesion, ia kishte humbur atij gjith shpresn e jets; e kishte sjellur at n nj gjendje abioze. Aq thell kishte rn n gjendje dshprimi dhe pesimizmi sa q kishte shprehur edhe tendenca suicidale dhe kishte tentuar ti ekzekutoj ato. Shpesh, gjat seancave ai fillonte t recitonte poezi dhe t fliste pr tema me nj prmbajtje shum interesante si: Sekreti i rinis s amshueshme sht Ozirisi!. N pyetjn ton se kush sht Ozirisi, ai prgjigjej: drita. Pastaj vazhdonte: Kur ta vendosish pikn n shkronjn i, far prfiton? Prfiton gjilprn nprmjet veshve; prfiton rrethin! Un kam kaluar npr at der, ajo ka ndodhur diku rreth viteve t gjashtdhjeta, ather kur kam lindur. N pyetjn ton se a ke pasur dshir t lindesh, ai u prgjigj: Po, por dikush ma preu litarin dhe rash n fund! N nj rast tjetr, derisa shoku Raif regjistronte n kasetofonin e tij strofat e vjershave t recituara nga ai, pr nj moment ai ndalon dhe i drejtohet Raifit: Kot po mundoheni, asgj nuk do t mund t regjistroni me at kutin tuaj... dhe vrtet, kur e kthyem kasetn pr ta vrtetuar kt thnie t tij, ajo ishte e zbrazt! Kasetofoni nuk kishte regjistruar asgj, edhe pse ishte n gjendje t rregullt, kaseta ishte e re dhe funksiononte normalisht.
199

Pasi ia larguam kto bindje t pabaza, q i ishin regjistruar dhe rrnjosur n psikn e tij, ia regjistruam sugjerimet e reja pozitive dhe e bindm pacientin pr aftsin e tij seksuale. Pr ta vrtetuar kt aftsi, atij i preferuam ta vizitoj nj shtpi publike. Pasi e bindm se kjo preferenc ka t bj me shndetin e tij, me ardhmrin e tij, ai e pranoi kt dhe brenda nj kohe t shkurtr e kishte vizituar nj shtpi t till, e cila funkciononte ilegalisht n Prizren. Pasi e kishte kaluar kt test me sukses, atij i ishte kthyer prap vullneti dhe dashuria pr jet, ishte shum i lumtur dhe shum optimist. Jeta e tij mori nj kahje tjetr. Filloi t integrohet me ambientin q e rrethonte... Nj dit pacienti O. erdhi pr tna vizituar dhe na tregoi se e kishte regjistruar auto-shkolln dhe se do t hynte n provim me shkrim (test). Vendosm ti ndihmojm duke e paraprgatitur me an t hipnozs, ku i sugjeruam se memoria e tij sht shum e zhvilluar dhe kshtu testet do ti prvetsoj shum leht dhe provimin do ta kaloj pa vshtirsi. Pas dy javsh na u lajmrua se e kishte dhn provimin me sukses, q na gzoi edhe neve. Por, fatkeqsisht, gjat nj bastisjeje t policis serbe n shtpin e tij, atij i kthehen rregullimet psikike prap dhe gjendja i keqsohet edhe m shum. N intervenimin e menjhershm q e kishte br Raifi, ja se si ishte shprehuar ai: N gjunj m kan rrzuar, motrn ma dhunuan serbt, si do t rimkmbem prap... At muaj, pr shkaqe objektive, un u largova pr n Zvicr, por, sipas informatave t mvonshme, kuptova se me intervenimin e shokve Raif Kasi, Adem Kolgeci dhe Sadri Krasniqi, ishte shruar prap dhe edhe deri m sot nuk ka pasur rregullime.

RASTI IX - SHRIME ME HIPNOZ

Pacientja X (emrin nuk ia kam shnuar) e moshs 50 vjeare, banuese n Prizren. Vuan nga depresioni i thell sporadik, sidomos i theksuar n muajin shtator. N at muaj asaj i humbte oreksi, i humbte
200

vullneti pr jet dhe pr disa jav detyrohej t qndronte e shtrir n krevat dhe t ushqehej me an t infuzionit. Edhe kjo grua kishte krkuar ndihm npr shum institucione shndetsore, por pa sukses. Edhe pse pas qndrimit n spital dhe kurimit me an t tabletave dhe terapive tjera ajo shrohej, n shtatorin e ardhshm smundja i paraqitej prap dhe me t njtin intensitet. Pasi arritm q pacientn ta vem n gjumin hipnotik, nprmjet sugjestioneve e udhzuam q ta bj nj introspeksion, nga rezultati i s cilit e kuptuam edhe burimin e smundjes. N muajin shtator, para disa vitsh, asaj i kishte vdekur djali. N at moment, kur ajo e kishte marr at lajm kobzi, ndodhej n parkun e spitalit. Ai lajm trondits ishte prcjell dhe rrnjosur n psikn e saj bashk me pamjet e ambientit q e rrethonin n at moment, pra me pamjn e vjeshts dhe, pr do vit, n shtator, ajo prjetonte t njtn traum. Vet pamja e natyrs n vjesht provokonte tek ajo simptome t njjta sikur n ditt e para t atij viti kobzi q prcillej me anorekesi dhe depresion, e q vazhdonte pr disa muaj. Me an t sugjestioneve arritm ti neutralizojm ato simptome traumatike dhe tia stabilizojm baraspeshn mentale, duke e kthyer at prap n rrjedhat normale t jets.

RASTI X - SHRIME ME HIPNOZ

Pacientja (L.K.), vajz 15 vjeare, e smur psikikisht. Thon se ka shkelur n t bame dhe nga ajo dit ka filluar fati i mbrapsht pr t. I kishte humbur oreksi dhe ushqehej vetm me infuzion. T gjitha analizat mjeksore rezultonin pozitivisht, q do t thot se ajo organikisht ishte plotsisht e shndosh. Pas nj kohe, ajo kishte mbetur vetm asht dhe lkur. do intervenim mjeksor ishte i kot; shpirti i saj mbahej vetm n baz t ushqimit artificial. Pasi e dinim se pacientja nuk mund t hipnotizohet, morem me veti edhe dy medium (SH.G. dhe L.B.) t cilt na shrbenin pr kso rastesh. Prve meje dhe shokut Salih Basha, prezent ishte edhe nj mjek i prgjithshm. Edhe pse ishte skeptik, kishte shfaqur dshirn pr t marr pjes n kt seanc. Me t bm edhe nj eksperiment pr ta
201

vrtetuar forcn ndikuese t hipnozs mbi materien dhe pr ta bindur edhe at pr kt forc. Pasi q e kishte aparatin pr matjen e tensionit t gjakut, i tham q tia mbshtjell mediumit Sh.G. n krah dhe t krkoj prej nesh se n far shkalle dshiron tia rrisim ose zvoglojm at (tensionin). Pasi na e tha shifrn e dshiruar prej tij, me an t sugjerimit, mediumi e arriti at pa kurrfar vshtirsie. Mjeku mbeti i habitur duke luajtur kokn! Te dy mediumt i futm n gjendje t thell hipnotike dhe i lidhm n mnyr telepatike me psikn e pacients. Duke hulumtuar n thellsit e saj, ata zbuluan se shpirti i pacients ishte rob i nj magjie t zez q i ishte dedikuar dikuj tjetr, por q fatkeqsisht n t kishte shkelur ajo. Ajo (nj e afrme), ia kishte thithur t gjith energjin e pacients dhe kt energji e kishte mbyllur n form rrethi n maje t kulmit t shtpis. Ather, duke e bashkuar energjin e dy mediumeve si dhe duke u lidhur n form rredhi edhe me ne (pr ti rritur energjit) filluam sulmin psikik pr bllokimin dhe lirimin e shpirtit t saj (energjis) nga ai rreth i mallkuar dhe shkatrimi e tij (rrethit). Pas prpjekjeve t mundimshme t mediumve ndihms u arrit q t shpartallohet ajo bllokad dhe pacients iu kthye energjia e bllokuar, kurse rreth trupit t saj mediumt krijuan rrethin mbrojts nga ndonj sulm i mundshm. Gjithashtu asaj ia dham edhe nj simbol q ta mbaj n kok si mbrojtje nga do e keqe... Ndonse ky rast u prngjan filmave fantastik dhe pr shumknd duket si nj halucinacion patologjik, sot ajo vajz sht martuar dhe sht br nn.

202

SI PRFUNDIM
Me kt pjes prfundon edhe ky libr lexues t nderuar, n t cilin jam munduar q fenomenin hipnoz, ta paraqes me gjith transparencn e saj. Jam munduar q ti prmbledh dukurit m interesate t ksaj fushe (aq sa kam pasur mundsi) aq t pasur dhe ti zhvesh nga velloja e misteriozitet q mbisundon pr to. Jam munduar q ta paraqes sa m realisht, pa kurrfar kamuflimi, t gjith konceptin e hipnozs, dobit dhe dmet e saj, forcn dhe efektin veprues, me nj fjal, esencn e plot t saj, duke filluar nga historia e hipnozs e deri te eksperimentet personale. E di se hipnoza i ka edhe kundrshtart e vet, t cilt nuk pajtohen me shnimet e mia dhe kto dukuri do t prpiqn ti shpjegojn si simptome t ndonj mendurie!... Natyrisht, edhe ata i posedojn argumentet e veta. Secili individ posedon lirin e mendimit. Liria e ndrtuar n baz t logjiks s vetdijshme sht veori q e karakterizon njeriun, karakterizon natyrn e tij, personalitetin e tij... N kohn kur e shkruaja librin Parapsikologjia... literatura n gjuhn shqipe mungonte trsisht. Nuk mund t gjeje as edhe nj libr ezoterik. Edhe n redaksit e revistave kjo tem ishte ordinuar n arkivin e margjins. Ndrsa sot m gzon fakti kur shoh se, edhe n mesin e populllit ton, interesimi pr fenomenet parapsikologjike ka filluar t shtohet. Prve hapsirs s konsideruar q u kan dhn ktyre fenomeneve disa gazeta e revista, dy prej tyre Mjellma dhe Astra, jan plotsisht me prmbajtje t ktij spektri. Gjithashtu, edhe literatura nga autor eminent t vendit si dhe e prkthyer ka vrshuar tregun, q sinjalizon se, edhe n mesin e shoqris son, sht ndezur shkndija e drits q pretendon me plot guxim t shndris ann e errt t ktij medalioni duke ia zbuluar vlerat e vrteta t tij dhe duke e ngritur at n piedestalin q e meriton. Merita kryesore pr kt, pa dyshim, i takon nj grupi shoksh entuziast nga Prizreni, t cilt me punn dhe vullnetin e tyre, edhe prkundr sfidave t ndryshme dhe mungess s erudicionit profesional, nuk abstinuan, por e vazhduan misionin e tyre deri n fund,
203

q u kurorzua me sukses. Nuk mund t mos i prmend dhe falnderoj shokt t cilt me punn e pakursyer dhan kontribut shum t muar n formimin dhe krijimin e fizionomis s plot e t qart t parapsikologjis si: Salih Basha, i cili njherit sht edhe pionier i parapsikologjis; pastaj Adem Kolgecin, themeluesin e revists Astra; Hasan Hamzbalajn, kryeredaktorin e revists Astra; Raif Kasin, Ylber Cahanin, Adnan Abrashin. Pastaj, Arben Shaln e Arsim Gjinocin, themeluesit e revists Mjellma; Sadri Krasniqin, i cili sht autor i par i librit t shkruar n gjuhn shqipe pr hipnozn Instrukcione Hipnotike, e shum shok t tjer t cilt na u bashkngjitn m von dhe kontribuan sinqerisht n konsolidimin e ksaj dege. Mund t them me plot gojn se kta t rinj jan ata t cilt i hodhen themelet e para t parapsikologjis n gjith territorin mbarshqiptar, duke u br pionier t ksaj fushe dhe duke e rezervuar vendin e merituar n historin e psikologjis shqiptare, e cila shpresojm se nj dit do ti marr konturat q i takojn. Gjithashtu, dshiroj t falnderoj edhe shkrimtarin e njohur Daut Demaku, i cili na prkrahu dhe na ndihmoi jashtzakonisht shum. Pastaj psikologun Enver esko, mr. Kenanzia Sahatiun, mr. Selim Kolgecin, mr. Eqrem Kryeziun, e shum personalitete tjera q me shkrimet e tyre na dhan prkrahje t fuqishme morale dhe nxitje e vullnet pr pun t mtejme. Esht e natyrshme q gjat shkrimit t nj libri t ndodhin edhe lshime si rrjedhoj e shum arsyeve, por shpresoj se lexuesi i nderuar dhe objektiv do t ket mirkuptim pr kto t meta, pasi mendoj se pesha e atyre sht m e vogl sesa rndsia dhe prmbajtja e librit. Jam i vetdijshm se nj sqarim i plot pr hipnozn sht vshtir t jepet derisa t mos definohet prfundimisht organi m kompleksiv dhe m i rndsishm i njeriut, truri. Por, pavarsisht sesa kam arritur ta sqaroj kt dukuri e cila i ka preokupuar edhe kokat m t mdha t shkencs dhe ende, edhe sot e ksaj dite, edhe pse e pranuar n gjirin e shkencs, interpretohet n mnyrat m t ndryshme, shpresoj, se s paku, nprmjet ktij libri, kam arritur ta informoj lexuesin shqiptar pak a shum m gjersisht pr kt lmi sa interesante aq edhe mistike, duke ia hapur atij edhe nj horizont t ri n fushn e gjr e t pafund t dijes.

204

Edhe pse askush nuk mund t profetizoj se kur do t ndodh nj zbrthim shkencor definitiv i trurit, me rast disa mendojn se do t zgjidhen edhe t gjitha dilemat lidhur me qenien njeri, ndrsa t tjert mendojn se do t marr fund edhe vet ekzistimi i ksaj qenie, hulumtimet e shumta n laboratoret e t gjitha qendrave t pes kontinenteve paralajmrojn nj realizim t till n prspektivn e afrt...E neve nuk na mbetet gj tjetr, pos t presim?!

Autori

205

FJALOR I SHKURTR I TERMAVE T HUAJ

Abioz - gjendje pa jet, humbje ose ulje e aftsive pr t jetuar. Absorbim - znie, preokupim plotsisht me pun; thithje e dikaje. Abstenim - prmbajtje, mosmarrje pjes. Abstinim - heqje dor nga dika. Abstrakt - q nuk kapet me an t shqisave, por q del me an t prgjithshme mendore; q sht i shkputur nga realiteti. Abuli - munges e vullnetit , munges dshire e iniciative. Adaptiv - i prshtatshm, q u prshtatet kushteve t mejdisit. Adjutant - ndihms; oficer ndihms. Adoleshenc - periudh e zhvillimit te njeriut, midis pubertetit dhe moshs s pjekur. Afekt - gjendje shpirtrore tronditse, gufim ndjenjash, pasion i fort. Agens - veprues, emetues. Agjitator - ai q merret me prhapjen e ideve t caktuara. Alfa-valt - aktivitet valor i trurit q tregon se nj person sht i lodhur, 8-12 Hz. Ameba - kafsh e thjesht njqelizore, q rron n uj dhe q ndryshon trajtn gjat lvizjes. Amnezi - humbje e plot e kujtess ose dobsim i saj pr shkak t smundjs. Amplitud - hapsir, mdyshje, luhatje. Analgezi - humbja e ndieshmris ndaj dhembjeve. Anestezi - humbje e plot ose e pjesshme e ndjenjave n gjith trupin ose n nj organ, q shkaktohet nga nj smundje e sistemit nervor. Apopleksi - derdhja e gjakut n tru, pika, damlla; jashtderdhje e gjakut brenda nj organi. Arsen - element kimik i fort, me ngjyr t prhimt e me shklqim metalik dhe shum i helmueshm. Asociacion - shoqat, union, shoqri. Asocial - q nuk shoqrohet me njerz, q rri larg njerzve. Avangard - pararoj. Barbiturate - medikamente depresante q prdorn si qetsues.
206

Benzol - lng i holl e i pangjyr, me nj er t leht, i cili nxirret nga nafta. Biofedbeku - aparat q bn kapjen e sinjaleve t aktivitetit fiziologjik. Biopsia - studim mikroskopik i pjesve t indeve t marra nga organizmi pr qllime diagnostike. Bord - pjesa e brendshme e nj mjeti, anijeje, aeroplani, treni etj. Celuloid - lnd e fort dhe e prkulshme, q prodhohet nga celuloza dhe q prdoret pr t br shirit filmi etj. Cinkalium - medikament helmues. Decibel - njesi pr matjen e forcs s zrit. Demenci - rregullime psikike ku dmtohen rnd aftsit kognitive; mendje, kufizim mendor. Demon - qenie mbinjerzore me fuqi t madhe q besohet se kishte n dor fatin e njeriut; engjll kryengrits q u dbua nga parajsa e u drgua n ferr; shpirt i keq. Denigrim - zvoglimi i vlers s dikujt a dikaje me qllim, duke shpifur e duke folur keq pr t; errsim. Detonim - eksploziv, plcitje, ushtim. Diet - rregull n t ngrn e n t pir, q shrben pr mbajtjen e vijs s trupit ose q caktohet nga mjeku pr shrim. Difuz - i prhapur, i shprndar. Disertacion - studim i gjr q mbrohet prpara nj kshilli shkencor pr t marr nj grad shkencore. Disociacion - ndarje, veim; prishje e unitetit, shprbashkim, coptim n pjes prbrse. Distresi - stres q sht i dmshm dhe i pakndshm; ankthi dhe frika jan shembuj t distresit. Donator - dhurues, dhuratdhns. EEG - elektroencefalograf; aparat pr regjistrimin e impulseve elektrike t trurit. Ekrazit - lnd plcitse me veprim t fort, q prdoret pr mbushjn e bombave e t granatave; acid pikrink. Ekselenc - titull q u jepet personaliteteve t larta; shklqesi, lartmadhri. Eksplikim - shpjegim, sqarim Eksploatim - shfrytzim i puns s huaj.

207

Ekstaz - shkalla m e lart e entuziazmit t njeriut; gjendje shpirtrore shum e gzueshme, dehje shpirtrore. Ekshumacion - zhvarrosje; nxjerrja e kufoms nga varri me qllim t konstatimit t shkaqeve t vdekjs ose pr ta varrosur n nj vend tjetr. Ekstravagant - i teprt, q kalon masn e nj sjellje; q sillet jasht normave t mirsjelljes. Ekzaminim - krkim, hulumtim, vzhgim pr t zbuluar dika, sidomos nj smundje. Ekzibicion - vnie n dukje t dikaje; ekspozim, dalje n shesh, paraqitje. Elektron - donjra prej grimcave shum t vogla elementare me ngarkes elektrike negative, q sillen rreth brthams s atomit. Emanacion - avullim; dalje n shesh, siprfaqe; gufim. Empirik - q mbshtetet vetm n vzhgimet shqisore, n prvojn a n praktikn; q nnvlerson njohurit e prgjithsimet teorike ose nuk i zbaton kto. Enervacion - lodhje, molisje e sistemit nervor; shkatrrim i nervave. Enorm - shum i madh; q sht prtej mase; i jashtzakonshm. Entuziazm - ndjenj e fuqishme gzimi e knaqsie shpirtrore, e bashkuar me dshirn e zjarrt, me vullnetin e me guximin pr tiu prveshur nj veprimtarie. Epilepsi - smundje e rnd nervore q shfaqet me kriza t herpashershme e t paprituara. Erudicion - njohuri e dije t thella n nj fush ose n disa fusha t shkencs, t kulturs a t jets, q fitohen duke studiuar burime t ndryshme dhe nga prvoja jetsore (msim, dije). Estabilishment - grup shoqror i cili ka fituar pozita t caktuara privilegjuese dhe i ruan ato me gjelozi. Etik - shkenca q studion moralin, karakterin klasor e historik t tij; normat e sjelljes s njerzve; trsia e normave t sjelljes. Eustresi - stres i ardhur nga prvoja e kndshme e e plqyeshme; arritja e suksesit n ndonj veprimtari shkakton eustresin. Evident - q duket qart; i padyshimt. Ezoteri - shkenca e fsheht, t ciln filozoft e vjetr ua tregonin vetm nxnsve t tyre m t afrt dhe m t aft e m besnik; i brendshm. Fiksim - ngulitje, prforcim; prcaktim i prer i nj gjje. Fleksibil - i prkulshm; i paqndrueshm, i ndryshueshm.
208

Fluid - i rrjedhshm, i leht. Fobi - frik e madhe dhe e menjhershme nga situata t veanta ose objekte, t cilat nuk kan baz bindse reale; frik nga dika. Frekuentim - prsritje e rregullt e shkuarjes dhe e ardhjes; shpeshtim, denduri e lvizjeve. Glojna - vrshijn, gumzhijn nj shumic e madhe njerzish ose kafshsh q lvizin shpejt e n mnyr t rregullt; el, shprthen prnjher; gjallri e madhe, zien, vlon. Grafolog - ai q merret me t njohurit e dorshkrimit; ekspert q identifikon dorshkrimin. Grimas - shtrembrim i pavullnetshm ose me qllim i tipareve t fytyrs. Halucinacion - ndijim a prfytyrim i rrejshm q i shfaqet nj njeriu edhe kur nuk ekzistojn ngacmues t jashtm; shpesh halicinacionet prbjn simptome t nj smundje, t nj kllapie ose tronditjeje t rnd shpirtrore. Hanxhar - thik e madhe dhe e gjat, me dy presa e me maj t holl, q prdort si arm. Hematoksi - helmim i gjakut. Hermetizm - emr i greqizuar i perendis egjiptiane Thoth, e cila konsiderohej pioniere e shum shkencave, posarisht e alkimis, e shum shkathtsive t tjera; t qenit shum i errt dhe i pakuptueshm pr shkak t gjuhs s vshtir ose t ideve e t figurave t paqarta; t qenit shum i mbyllur. Heterohipnoza - hipnotizimi i individit tjetr. Hiperestezi - rritje e intensitetit t ndjeshmris s shqisave e sidomos t lkurs. Hipestezi - ndjeshmri e dobsuar; ndijim i paksuar. Hipnopedi - dukuri e t msuarit derisa individi gjendt n gjum; msimi me an t gjumit. Hipnoz - gjendje e afrt me gjumin n t ciln mund t vihen njerzit ose kafsht e larta me an t sugjestionit pr ti mjekuar ose pr t vepruar sipas vullnetit t dikujt. Hipotek - e drejt q i jepet huadhnsit pr t marr a pr t shitur nj pasuri t patundshme, t ciln huamarrsi e ka ln si peng; marrje peng.

209

Iluzion - prceptim i gabuar a i shtrebruar i sendeve, dukurive etj., i cili krijohet pr shkak t t metave t shqisave ose pr shkak t rrethanave t jashtme. Indikacion - q dfton, q tregon nj shenj a nj simptom t dikaje. Indokrinim - ndikim me an t msimit, propagands etj. pr ta prvetsuar dik dhe pr ta detyruar ti prqafoj pikpamjet e nj individi, partie, shteti etj. Induksion (nervor) - futje, stimulim; ndikim pozitiv ose negativ q ushtron funksionimi i nj qendre, nj zone etj., nervore n sistemin e funksionimit t prgjithshm t saj. Infantil - q sht i pazhvilluar fizikisht e psikikisht; zhvillim i pamjaftueshm trupor e truror; q ka mbetur i papjekur. Infuzion - injektim i nj sasie t madhe lngu q sht i przier me barna, zakonisht n ver, pr t mjekuar ose ushqyer t smurin. Inhibicion - ndalim, frenim i funksioneve t ndonj organi ose t ndonj procesi patologjik; pengim q kryhet me vullnet ose instiktivisht n ndonj shtytje ndijore ose n gjendje tjetr shpirtrore. Inkarnim - mishrim, trupzim; futje e ngulitje n mish. Inspiracion - frymzim. Instinkt - aftsi e lindur dhe e trashguar te do lloj i qenieve t gjalla, q e bn organizmin t veproj n mnyr t pavetdijshme pr tju prshtatur mjedisit e pr tju prgjigjur ndryshimeve t tij. Inteligjent - q kupton, q mendon; i zgjuar pr t gjykuar e pr tu sjellur arsyeshm n situata t ndryshme. Introspeksion - t vzhguarit e vetvets; t vrejturit e drejtprdrejt t prjetimeve, t sjelljeve dhe t veprimeve vetiake. Isulin - hormon me natyr protetike q formohet n ishujt e Langerhansit n pankreas dhe derdhet n gjak. Kamuflim - maskim. Katalepsi - mpirje, shtangie e trupit ose pjesve t tij t veanta; humbje e aftsive pr lvizje t vullnetshme. Kinestezi - ndjenj e lvizjs; ndijim i lvizjeve trupore. Kodeks - prmbledhje sistematike e rregullave dhe normave t nj fushe t caktuar. Koincidenc - prputhje e ngjarjeve; ndodhje e njkohshme e ngjarjeve. Kom - gjum i thell; gjendje pas t cils zakonisht vdiset.
210

Kompleks - trsia e elementeve prbrse t dikaje; i ndrlikuar; disa elemente t lidhura ngusht ndrmjet tyre. Komplot - marrveshje e fsheht, e lidhur ndrmjet disa njerzve ose grupeve kundr dikujt ose shtetit; veprime prapa shpine pr ta dmtuar dik. Koncentrim - prqndrim mendimesh n nj pik t caktuar. Konfirmim - vrtetim, pohim. Konformizm - pajtim vetm me fjal, me mendimet, veprimet a sjelljet e dikujt; prirje pr tju prshtatur sa pr sy e faqe qllimeve, synimeve e interesave t m t fortve a t shumics. Konkludim - prfundim. Konsolidim - forcim, rregullim i gjendjs. Konstruktiv. Q sjell dobi n nj pun; q ka pr qllim prmirsimin e dikujt a t dikaje. Kontinuitet - vijimsi; gjendje e pandrprer. Kontravers - i diskutueshm; q nuk pajtohet; grindje, polemizues. Konversiv - ndryshim, ndrrim, sjellje prreth; kalim prej nj gjendjeje n gjendje tjetr. Konvulsiv - q vuan nga grqi; spazmatik. Kreativ - krijues. Kriptomenzi - kujtes e nnvetdijshme e njeriut; kujtes e fsheht. Kriterium - parim i qart e i prcaktuar, sipas t cilit jepet gjykimi pr dika; rregull. Kufije - aparat dgjimi q vihet n vesh pr ta dgjuar radion, TV etj. Kurim - mjekim; kujdesi pr shrim. Lamt - udhheqsit shpirtror t tibetasve. Latent - q nuk duket; i mbuluar, i pavnre, i fsheht. Levitim - qndrim pezull i objekteve ose njeriut n ajr pa ndikim mekanik. LSD (dietilamidi i acidit lisergjik) - lloj droge halucinogjene (psikedelike). Magnat - kapitalist shum i pasur; pronar i madh. Magji - aftsi e jashtzakonshme, uditbrse; trsi veprimesh q bhen me fjal, me shkrime etj., pr t ndikuar mbi njeriun e mbi dukurit e natyrs. Maniak - Qq ka zakone t uditshme, q ka vese t kqia, q vuan nga nj marrzi, smundje.
211

Margjin - lnie anash; qitje n harres. Materie - lnd, substanc q ekziston n hapsir e koh t caktuar; ajo q vepron n shqisa dhe shkaton procese psikike e kundrveprime ndaj saj. Medium - individi q prdort pr seanca hipnotike. Membran - cip ose ind i holl q mbulon nj organ, nj far, nj qeliz etj. Metropolit - kryeipeshk (katolik). Mistik - i fsheht. Modulim - mas, ritm, takt; ngritje dhe ulje e taktit, modulacion. Motiv - frymzim; shkak q nxit e v n lvizje dik pr t br dika; shtyts, nxits. Narkoz - humbje e prgjithshme ose e pjesshme e ndjeshmris q shkaktohet me an t narkotikve; gjendje gjumi t thell. Nerv - tuf fijesh t holla, t prbra prej qelizash t posame me ngjyr t bardheme, q lidhin trurin dhe palcn e kurrizit me shqisat ose me organet tjera t trupit dhe q shrbejn pr t uar ngacmimin n t dy drejtimet. Neurolog - mjek i specializuar pr smundje nervore. Neuron - qeliz nervore me t gjitha zgjatimet dhe degzimet e saja. Neuroz - smundje e sistemit nervor, q shfaqet me rregullime n funksionin e organeve t ndryshme ose n gjendje psikike, pa cenim t dukshm t trurit ose t atyre organeve. Neveri - ndjenj e pakndshme q ndiejm kur dika nuk na plqen, q nuk e shohim dot me sy; ndjenj prbuzjeje t thell pr dik a dika. Novator - q sjell dika t re n nj fush; ide e re e prparimtare. Obduksion - hapje e kufoms s njeriut me qllim t konstatimit t shkaqeve t vdekjes. Obstetrik - deg e kirurgjis q merret me trajtimin e barrs, t lindjes dhe me periudhn e paslindjes. Oponent - ai q sht i ngarkuar pr t dhn mendimin kritik pr vlerat e nj vepre shkencore, letrare etj. Opsesion - t kapluarit nga nj ide, mendim a frik joreale; fenomen patologjik q lind n vetdijen e t smurit pa dshirn e tij. Oratorio - vepr muzikore, dram muzikore pr orkestr; kor dhe kngtar solo.

212

Paradoks - mendim q bie n kundrshtim me at q dihet a q sht pranuar si e vrtet. Paranoj - rregullim mendor q karakterizohet nga ideja e dyshimi, persekutimit etj. Parapsikologji - deg e psikologjis q studion dukurit paranormale si: telepatin, spiritizmin, bioenergjin, telekinezn, levitimin etj. Pasion - dshir e prirje e zjarrt per dika; zjarr i brendshm; afekt i fuqishm. Patologji - Ddeg e mjeksis q studion shkaqet e lindjes s nj smundje dhe zhvillimin e saj. Perceptim - pasqyrim n trsi i ans s jashtme t sendeve ose t dukurive n vetdijen e njeriut; form e njohjes shqisore t realitetit objektiv. Piedestal - nderim i lart q i bhet dikuj duke e ngritur lart personalitetin e tij; pozit e lart shoqrore. Pinjoll - pasardhs i drejtprdrejt i nj familjeje. Plakebo - substanca inaktive q u jepen subjekteve pr t testuar ndikimet e predispozicionit (zakonisht prbhen prej sheqeri). Posthipnoz - sugjestion i cili realizohet pas daljes nga gjendja hipnotike. Potencial - fuqi, forc. Premis - supozim; kusht paraprak i nj dukurie; shenj e par e dikaje. Prioritar - parsor; q ka prparsi. Psikofarmakoligji - studim i efekteve t drogave psikoaktive mbi sjelljet. Psikofiziologji - deg e mjeksis q merret me studimin e burimeve a t shkaqeve t dukurive psikike dhe lidhjes s dyanshme nprmjet proceseve psikike e veprimtaris fiziologjike. Psikologji - shkenc q merret me studimin e dukurive psikike t njeriut dhe me prcaktimin e ligjeve t veprimtaris psikike. Psikopat - i smur psikik; njeri me smundje mendore. Psikosomatik - mjekim i smundjeve trupore duke i evituar rregullimet psikike q i kan shkatuar ato smundje. Psikoz - smundje e rnd shpirtrore. Racional - q mbshtett n arsyen e shndosh, q sht n prputhje me logjikn.
213

Regresim - kthim prapa, n kohn e kaluar. Relaksim - paksim i tendosjs, i tensionit; lshim, lirim i muskujve. Relativ - q ka lidhje e kushtzohet me dika tjetr; q nuk sht i plot, q sht i kufizuar ose jo i prsosur n nj an; q sht i prkohshm. Relevant - thelbsor; i rndsishm, i vlefshm; esencial. Reputacion - fam, emr i mir; autoritet. Rutinor - pun e prditshme pa asnj ndryshim. Sadist - ai q ndien knaqsi kur u shkakton mundime t tjerve; njeri mizor. Samadhi - forma m e lart e dijes kozmike; mbidija. Science fiction - fiksion shkencor; trillim, mashtrim shkencor. Seanc - periudh kohe e caktuar pr ta br nj pun q prsritet disa her me radh; mbledhje, tubim. Sekuenc - shprehje pr disa kuadro t lidhura mes veti n nj trsi; pjes. Sensacion - q shkakton prshtypje t jashtzakonshme; q l mbresa t forta. Sfid - qndrim i guximshm dhe mosprfills ndaj nj kundrshtari. Simptom - shenj e par pr nj smundje a pr nj parashikim. Sindrom - kompleks simptomesh q jan karakteristik pr nj proces patologjik t caktuar. Sinonim - ngjashmri e fjalve, e shprehjeve a e ndrtimeve t ndryshme nga kuptimi. Skeptik - dyshim, mosbesim; ai q dyshon pr gjithka. Solucion - tretsir. Specifik - q sht karakteristik dhe i veant vetm pr nj send, pr nj dukuri, pr nj njeri a pr nj grup t caktuar; krejt i posam. Spektr - fush krijimi a veprimi. Sporadik - q shfaqet her pas here; i rastsishm. Stadium - faz, etap; shkall e zhvillimit t dikaje. Stomatologji - deg e mjeksis q merret me studimin dhe mjekimin e smundjeve t gojs dhe dhmbve. Stres - do gj q krkon prej nesh ti prshtatemi; tension i vazhdueshm; goditje e rnd fizike ose shpirtrore. Stroboskop - aparat elektrik q shrben pr t provokuar gjendje hipnotike.
214

Struktur - ndrtim, prbrje; mnyr e vendosjs dhe lidhjs s pjesve prbrse. Sufizm - askeza dhe mistika islame; njeri i veshur me t leshta; asket. Sugjestion - lloj i veant ndikimi i nj personi mbi tjetrin ose mbi nj grup njerzish. Suicid - vetvrasje. Sharlatanizm - mashtrim i paturpshm q u bhet t tjerve pr prfitime. Shizofreni - smundje e rnd shpirtrore q e karakterizon plasaritja e bashkrendimit dhe e lidhjeve t proceseve psikike t personalitetit. Temjan - rrshir q nxirret nga disa bim t Afriks Lindore, q lshon nj tym me er t mir kur digjet dhe q prdort n ceremonit fetare e n kisha. Tempuar - kurdisur. Teolog - studiues i msimeve fetare. Timbri. Ngjyra e zrit; cilsia e veant (mblsia) e tingullit t nj vegle muzikore ose e zrit t nj njeriu. Totalitar - i trsishm, i prgjithshm. Trans - gjendje shpirtrore e hipnozs s thell. Transparent - i tejdukshm. Travers - i trthort, kryqzor. Trupi astral - trupi dytsor, i cili sht i prbr nga materie shum t imta dhe q gjendet pran atij fizik, e q sht i padukshm pr syrin e njeriut t zakonshm; kopje e trupit fizik. Variacion - ndryshimet e dikaje, pa prekur at q sht kryesore ose thelbsore. Verbal - gojor; q shprehet me fjal; q prbhet nga fjal a fjali. Version - nj nga mnyrat e prshkrimit, e paraqitjs a e shpjegimit t nj ngjarje a t nj fakti; kthes, ndryshim i drejtimit. Vizuel - q i prket shikimit, q kapet me an t shikimit. Volum - vllim; madhsi e dikaje q matet me njsi kubike; sasi a mas e dikaje. Zverku - pjesa e prapme e qafs; ana e prkundrt e gushs.

215

LITERATURA
1. Kurt Tepperwein, Die hohe Schule der Hypnose, Genf/Mnchen, 1993 2. Kurt Tepperwein, Die Geheimen Techniken der Hypnose, Genf, 1989 3. Tomas Svoboda, Das Hypnosebuch, Mnchen, 1984 4. Vojislav Stojanovi, Hipnoza i autohipnoza, Beograd, 1968 5. Tony Buzan, Make the of your mind, London, 1977 6. Velimir Filipovi, Avanture psihe, beograd, 1987 7. Paul Chausherd, Hypnose at suggestion, Paris, 1950 8. Terry F. Pettijohn, Psikologjia, Tiran, 1996 9. Grup autorsh, Die Welt des Unerklrlichen Phnomene, Erlangen, 1994 10. Grup autorsh, Unerklrliche Phnomene, Erlangen, 1995 11. Grup autorsh, Rtsel dieser Welt-Ausserirdisches Phnomene, Erlangen 1997 12. Miroslav P. eli, kola hipnotizma, Sarajevo 13. Momilo todorovi, Hipnoza za svakok, Beograd 14. Emile Coue, Ce que je dij, Pariz, 1910 15. Nikola Rot, Psikologjia e prgjithshme, Beograd, 1968 16. Vasiljev Kartelj, Najvee misterije svjeta, beograd, 1974 17. Petar B. Petrovi, Kako u nauiti da hipnotiem, Beograd 18. Stevan P. Petrovi, Psihologija e mogunosti zloupotrebe, G. Nilanovac, 1984 19. Wernwr keller, Was gestern noch als Euder galt, Zrich, 1973 20. Xhozef Marfi, Forca e ndrdijes, Prizren, 1995 21. Jovan Mari, Klinika psihijatria, Beograd, 1993 22. Grup autorsh, Physiologie des Menschen, Klagenfurt, 1997 23. Grup autorsh, Das grosse Buch des Allgemeinwissens, Stuttgart, 1991 24. Pajazit Nushi, Fjalor i psikologjis, Prishtin, 1986
216

25. J. Berger - S. Hrnjica - M. Biro, Klinika psihologija, Beograd, 1990 26. Grup autorsh, Dorsch Psychologisches Wrterbuch, Bern, 1994 27. Mikel Ndreca, Fjalor fjalsh e shprehjesh t huaja, Prishtin, 1986 28. Akademia e Shkencave e RPS t Shqipris, Fjalor i Gjuhs s Sotme Shqipe. Tiran, 1980 29. Revistat, tajne, 1988 - 1992, Beograd 30. Revistat, Tree oko, 1989 - 1997, Beograd 31. Revistat, Arka, 1988 - 1991, Sarajev 32. Revistat, Vikend Plus, 1988, Zagreb 33. Revistat, Mjellma, 1994 - 1996, Prizren 34. Revistat, Astra, 1994 - 1997, Prizren 35. Revistat, Faktor X, 1996 - 1997, Linda 36. Revistat , Wege Visionen, 1996 - 1997, Herrischried

217

PRMBAJTJA
N VEND T PARATHNIES ................................................ 4 HISTORIA E HIPNOZS ......................................................... 7
HIPNOZA NDR SHEKUJ........................................................................... 7 NGA MAGNETISMUS ANIMALIS DERI TE HIPNOZA ................ 10 HIPNOZA E PAR ..................................................................................... 11 KOHA E EKSPLIKIMEVE......................................................................... 13 KOHA MODERNE....................................................................................... 16

SHT HIPNOZA? ............................................................. 19

NDIKIMI I HIPNOZS ............................................................................... 20

SUGJESTIONI DHE AUTOSUGJESTIONI ........................ 23

NATYRA E MENDJES................................................................................ 23 SHT SUGJESTIONI DHE AUTOSUGJESTION? .......................... 24 FORCA E SUGJESTIONIT DHE AUTOSUGJESTIONIT ..................... 27 NDIKIMET E SUGJESTIONIT DHE AUTOSU -GJESTIONIT............ 29

ZHVILLIMI I AFTSIVE HIPNOTIKE .............................. 32

NJOHJA E VETVETES............................................................................... 32 KONCENTRIMI........................................................................................... 34 FORCIMI DHE STABILIZIMI NERVOR ............................................... 36 SHIKIMI MAGNETIK ................................................................................ 37 ZRI MAGNETIK ....................................................................................... 41

HIPNOZA N PRAKTIK..................................................... 44
VEPRIMI N PRAKTIK .......................................................................... 44 SI GJENDET MEDIUMI I PRSHTATSHM ........................................ 44 TESTET E SUGJESTIBILITETIT............................................................. 45 INDUKTIMI I GJENDJS HIPNOTIKE .................................................. 49

TEKNIKAT HIPNOTIKE....................................................... 55
SHKALLT E THELLSIS HIPNOTIKE ........................................... 55 TEKNIKAT HIPNOTIKE ........................................................................... 56 MJETET NDIHMSE PR INDUKTIMIN E HIPNOZS..................... 66

LLOJET E POSAME T HIPNOZS ................................ 68

HIPNOZA GRUPORE ................................................................................ 68 HIPNOZA MASIVE ..................................................................................... 69 POSTHIPNOZA ........................................................................................... 71 218

HIPNOZA N GJUM ................................................................................ 75 HIPNOZA ME MEDIKAMENTE .............................................................. 76 HIPNOZA ME PSHPERITJE ................................................................. 78 HIPNOZA ME NDRPRERJE................................................................... 79 HIPNOZA ZINGJIRORE............................................................................ 82 HIPNOZA E FMIJVE............................................................................. 83 HIPNOZA E NJERZVE T MOSHUAR ................................................ 85

AUTOHIPNOZA ...................................................................... 90
SHT AUTOHIPNOZA? ...................................................................... 90 SI ARRIHET AUTOHIPNOZA? ................................................................ 91

PRDORIMI I HIPNOZS N MJEKSI ........................... 96

SHRIMI ME AN T HIPNOZS .......................................................... 96 ABSTINIMI (HEQJA DOR) NGA PIRJA E DUHANIT ..................... 101 ABSTINIMI NGA ALKOOLI ................................................................... 102 MBAJTJA E DIETS ME AN T HIPNOZS .................................... 105 HIPNOZA SI MJET KUNDR DHEMBJEVE T KOKS ................. 107 HIPNOZA KUNDR URINIMIT N SHTRAT ..................................... 108 HIPNOZA KUNDR FRIKS.................................................................. 109 HIPNOZA KUNDR STRESIT................................................................ 110 HIPNOZA KUNDR DHEMBJEVE T LINDJES................................ 113

MSIMI ME NDIHMN E HIPNOZS ............................. 117

FORCA E TRURIT .................................................................................... 117 HIPNOZA KREATIVE.............................................................................. 118 HIPNOZA PRMIRSON SUKSESIN N SHKOLL ........................ 120 HIPNOZA ZHVILLON INTELIGJENCEN............................................ 121

FENOMENET E HIPNOZS ............................................... 124

KUR NJERIU MBIZOTRON PSI-N ................................................. 124 DEMONSTRIMET RRQETHSE......................................................... 125 ECJA NPR ZJARR ............................................................................... 128 MENDIMI SHKRIN AKULLIN ............................................................... 131 NGJITJA NPR LITAR ......................................................................... 132 VARRIMI PR S GJALLI...................................................................... 135 SHKRIMET VIZATIMET KOMPONIMET N HIPNOZ.......... 137

HIPNOZA N KRIMINALISTIK ..................................... 144

SERUMI I S VRTETS .................................................................... 144 HIPNOZA SI MJET NDIHMS I POLICIS......................................... 145

KEQPRDORIMI I HIPNOZS.......................................... 150

MODIFIKIMI I SJELLJEVE ................................................................... 150 KONTROLLI I TRURIT ........................................................................... 153 SHPRLARJA E TRURIT........................................................................ 156 219

NN KTHETRAT E HIPNOZS ............................................................. 158 RASTI I JULIA KRANTZ -IT .................................................................. 160 PROFESORI ENIGMATIK LEO........................................................... 161 SHOQRIA KOBZEZ............................................................................. 168 ATENTATI MBI JOHN F. KENNEDY-N ............................................... 174 ...DHE MBI ROBERT F. KENNEDY-N................................................... 176 RASTI I PETI HERSTIT........................................................................... 178 RASTI I MENSONIT ................................................................................. 179 RASTI I KETI OBRAJENIT ................................................................... 180

HIPNOZA TE SHTAZT...................................................... 184

SI HIPNOTIZOHEN SHTAZT? ............................................................ 184

HIPNOZA EKSPERIMENTALE ......................................... 188

NGA PRVOJA PERSONALE................................................................. 188 RASTI I....................................................................................................... 188 RASTI II ..................................................................................................... 189 RASTI III.................................................................................................... 191 RASTI IV.................................................................................................... 192 RASTI V ..................................................................................................... 193 RASTI VI.................................................................................................... 194 RASTI VII - SHRIME ME HIPNOZ................................................ 195 RASTI VIII - SHRIME ME HIPNOZ ............................................... 199 RASTI IX - SHRIME ME HIPNOZ ................................................... 200 RASTI X - SHRIME ME HIPNOZ.................................................... 201

SI PRFUNDIM ..................................................................... 203 FJALOR I SHKURTR I TERMAVE T HUAJ .............. 206 LITERATURA........................................................................ 216 PRMBAJTJA........................................................................ 218

220