ZAKON

O PRAVIMA PACIJENATA
("Sl. glasnik RS", br. 45/2013)

I OSNOVNE ODREDBE
lan 1
Ovim zakonom ureuju se prava pacijenata prilikom korienja zdravstvene zatite, nain ostvarivanja i nain zatite tih prava, kao i druga pitanja u vezi sa pravima i dunostima pacijenata.

Znaenje izraza u ovom zakonu lan 2

Osnovni pojmovi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledee znaenje: 1) pacijent je lice, odnosno osigurano lice u smislu Zakona o zdravstvenom osiguranju, bolesno ili zdravo, koje zatrai ili kome se prua zdravstvena usluga radi ouvanja i unapreenja zdravlja, spreavanja, suzbijanja i ranog otkrivanja bolesti, povreda i drugih poremeaja zdravlja i blagovremenog i efikasnog leenja i rehabilitacije; 2) medicinska mera je zdravstvena usluga koja se prua u preventivne, dijagnostike, terapijske i rehabilitacione svrhe; 3) dete je lice do navrenih 18 godina ivota; 4) sposobnost za rasuivanje deteta koje je navrilo 15 godina ivota, u smislu ovog zakona, podrazumeva sposobnost deteta da razume prirodu svog zdravstvenog stanja, svrhu medicinske mere koja se predlae, rizike i posledice preduzimanja i nepreduzimanja mere, kao i sposobnost da dobijene informacije odmeri u procesu donoenja odluke; 5) lanovima ue porodice smatraju se: suprunik ili vanbrani partner, deca, braa, sestre, roditelji, usvojitelj, usvojenik i druga lica koja ive u zajednikom porodinom domainstvu sa pacijentom. Pojmovi upotrebljeni u ovom zakonu u gramatikom mukom rodu, podrazumevaju prirodni muki i enski rod lica na koje se odnose.

lan 3
Pacijentu se garantuje jednako pravo na kvalitetnu i kontinuiranu zdravstvenu zatitu u skladu sa njegovim zdravstvenim stanjem, opteprihvaenim strunim standardima i etikim naelima, u najboljem interesu pacijenta i uz potovanje njegovih linih stavova.

Ostvarivanje prava iz stava 1. ovog lana zasniva se na partnerskom odnosu pacijenta kao primaoca zdravstvenih usluga i zdravstvenog radnika, odnosno zdravstvenog saradnika kao davaoca zdravstvenih usluga. Partnerski odnos iz stava 2. ovog lana podrazumeva uzajamno poverenje i potovanje izmeu pacijenta i zdravstvenog radnika, odnosno zdravstvenog saradnika na svim nivoima zdravstvene zatite, kao prava i dunosti partnera u tom odnosu.

lan 4
Ovaj zakon primenjuje se i na strane dravljane koji ostvaruju zdravstvenu zatitu u Republici Srbiji, u skladu sa zakonom i potvrenim meunarodnim sporazumima.

lan 5
Ovaj zakon primenjuje se na zdravstvene ustanove, druge oblike zdravstvene slube (u daljem tekstu: privatna praksa), organizacione jedinice visokokolskih ustanova zdravstvene struke koje obavljaju zdravstvenu delatnost, druga pravna lica za koja je posebnim zakonom predvieno da obavljaju i odreene poslove iz zdravstvene delatnosti i zdravstvenog osiguranja, kao i na zdravstvene radnike i zdravstvene saradnike.

II PRAVA PACIJENATA
Pravo na dostupnost zdravstvene zatite lan 6
Pacijent ima pravo na dostupnu i kvalitetnu zdravstvenu zatitu, u skladu sa svojim zdravstvenim stanjem, a u granicama materijalnih mogunosti sistema zdravstvene zatite. U postupku ostvarivanja zdravstvene zatite, pacijent ima pravo na jednak pristup zdravstvenoj slubi, bez diskriminacije u odnosu na finansijske mogunosti, mesto stanovanja, vrstu oboljenja, vreme pristupa zdravstvenoj slubi ili u odnosu na neku drugu razliitost koja moe da bude uzrok diskriminacije.

Pravo na informacije lan 7

Pacijent ima pravo na sve vrste informacija o stanju svoga zdravlja, zdravstvenoj slubi i nainu kako je koristi, kao i na sve informacije koje su na osnovu naunih istraivanja i tehnolokih inovacija dostupne. Pacijent ima pravo na informacije o pravima iz zdravstvenog osiguranja i postupcima za ostvarivanje tih prava. Pacijent ima pravo da informacije iz st. 1. i 2. ovog lana, dobije blagovremeno i na nain koji je u njegovom najboljem interesu. Pacijent ima pravo na informaciju o imenu i prezimenu i profesionalnom statusu zdravstvenih radnika, odnosno zdravstvenih saradnika koji uestvuju u preduzimanju medicinskih mera i postupku njegovog leenja uopte.

Pravo na preventivne mere lan 8

Pacijent ima pravo na odgovarajue zdravstvene usluge radi ouvanja i unapreenja zdravlja, spreavanja, suzbijanja i ranog otkrivanja bolesti i drugih poremeaja zdravlja. Zdravstvena ustanova ima obavezu sprovoenja preventivnih mera iz stava 1. ovog lana, podizanjem svesti ljudi i obezbeivanjem zdravstvenih usluga u odgovarajuim intervalima, za grupacije stanovnitva koje su izloene poveanom riziku obolevanja, u skladu sa zakonom.

Pravo na kvalitet pruanja zdravstvene usluge lan 9

Pacijent ima pravo na blagovremenu i kvalitetnu zdravstvenu uslugu, u skladu sa zdravstvenim stanjem i utvrenim strunim standardima.

Pravo na kvalitet zdravstvene usluge podrazumeva odgovarajui nivo pruanja zdravstvenih usluga i humanog odnosa prema pacijentu.

Pravo na bezbednost pacijenta lan 10

Pacijent ima pravo na bezbednost u ostvarivanju zdravstvene zatite, u skladu sa savremenim dostignuima zdravstvene struke i nauke, s ciljem postizanja najpovoljnijeg ishoda leenja i smanjenja rizika za nastanak neeljenih posledica po zdravlje pacijenta, na najmanju moguu meru. Zdravstvena ustanova je duna da se stara o bezbednosti u pruanju zdravstvene zatite, kao i da kontinuirano prati faktore rizika i preduzima mere za njihovo smanjenje, u skladu sa propisima kojima se ureuje oblast kvaliteta u zdravstvenoj zatiti. Pacijent ne moe trpeti tetu prouzrokovanu neadekvatnim funkcionisanjem zdravstvene slube.

Pravo na obavetenje lan 11

Pacijent ima pravo da od nadlenog zdravstvenog radnika blagovremeno dobije obavetenje, koje mu je potrebno kako bi doneo odluku da pristane ili ne pristane na predloenu medicinsku meru. Obavetenje iz stava 1. ovog lana obuhvata: 1) dijagnozu i prognozu bolesti; 2) kratak opis, cilj i korist od predloene medicinske mere, vreme trajanja i mogue posledice preduzimanja, odnosno nepreduzimanja predloene medicinske mere; 3) vrstu i verovatnou moguih rizika, bolne i druge sporedne ili trajne pos ledice; 4) alternativne metode leenja; 5) mogue promene pacijentovog stanja posle preduzimanja predloene medicinske mere, kao i mogue nune promene u nainu ivota pacijenata; 6) dejstvo lekova i mogue sporedne posledice tog dejstva. Obavetenje iz st. 1. i 2. ovog lana nadleni zdravstveni radnik duan je dati pacijentu i bez traenja. Obavetenje daje nadleni zdravstveni radnik usmeno i na nain koji je razumljiv pacijentu, vodei rauna o njegovoj starosti, obrazovanju i emocionalnom stanju. Ako nadleni zdravstveni radnik proceni da pacijent, iz bilo kog razloga, ne razume dato obavetenje, obavetenje se moe dati lanu pacijentove ue porodice.

Ako pacijent ne poznaje jezik koji je u slubenoj upotrebi na teritoriji zdravstvene ustanove, mora mu se obezbediti prevodilac, a ako je pacijent gluvonem, mora mu se obezbediti tuma, u skladu sa zakonom. Pacijent se moe odrei prava na obavetenje, osim obavetenja o tome da je predloena medicinska mera potrebna i da nije bez znatnog rizika, odnosno da je rizino njeno nepreduzimanje. Nadleni zdravstveni radnik moe, izuzetno, preutati dijagnozu, tok predloene medicinske mere i njene rizike, ili obavetenje o tome umanjiti, ako postoji ozbiljna opasnost da e obavetenjem znatno nakoditi zdravlju pacijenta. U tom sluaju obavetenje se mora dati lanu ue porodice pacijenta. U postupku ostvarivanja zdravstvene zatite, dete koje je sposobno za rasuivanje, bez obzira na godine ivota, ima pravo na poverljivo savetovanje i bez pristanka roditelja, kada je to u najboljem interesu deteta. Pacijent, odnosno zakonski zastupnik ima pravo na obavetenje i uvid u trokove leenja pacijenta. Nadleni zdravstveni radnik u medicinsku dokumentaciju unosi podatak da je pacijentu, lanu ue porodice, odnosno zakonskom zastupniku, dao obavetenje o podacima iz st. 1. i 2. ovog lana.

Pravo na slobodan izbor lan 12

Pacijent ima pravo na slobodan izbor doktora medicine, odnosno doktora stomatologije, zdravstvene ustanove, kao i slobodan izbor predloenih medicinskih mera, u skladu sa zakonom kojim se ureuje oblast zdravstvene zatite i zakonom kojim se ureuje oblast zdravstvenog osiguranja.

Pravo na drugo struno miljenje lan 13

Pacijent ima pravo da od doktora medicine, odnosno doktora stomatologije, koji nije direktno uestvovao u pruanju zdravstvene usluge, zatrai drugo struno miljenje o stanju svoga zdravlja. Pravo iz stava 1. ovog lana pacijent ostvaruje na lini zahtev. Zdravstvena ustanova je duna da na vidnom mestu istakne i redovno aurira, spisak organizacionih jedinica i doktora medicine, odnosno doktora stomatologije, koji pruaju zdravstvene usluge u toj organizacionoj jedinici.

Pravo na privatnost i poverljivost lan 14

Pacijent ima pravo na poverljivost svih linih informac ija, koje je saoptio nadlenom zdravstvenom radniku, odnosno zdravstvenom saradniku, ukljuujui i one koje se odnose na stanje njegovog zdravlja i potencijalne dijagnostike i terapijske procedure, kao i pravo na zatitu svoje privatnosti tokom sprovoenja dijagnostikih ispitivanja i leenja u celini. Zabranjeno je da nadleni zdravstveni radnik, odnosno zdravstveni saradnik, saopti drugim licima line informacije iz stava 1. ovog lana. Pregledu pacijenta i preduzimanju medicinskih mera uopte, mogu prisustvovati samo oni zdravstveni radnici, odnosno zdravstveni saradnici koji neposredno uestvuju u pregledu pacijenta i preduzimanju medicinskih mera. Po pravilu, pregledu pacijenta i preduzimanju drugih medicinskih mera, mogu prisustvovati uenici i studenti kola i visokokolskih ustanova zdravstvene struke, u svrhu obavljanja praktine nastave, kao i zdravstveni radnici i zdravstveni saradnici, u toku obavljanja pripravnikog staa i strunog usavravanja, osim ako to pacijent odbije. Pacijent moe dati pristanak i za prisutnost drugih lica, prilikom njegovog pregleda i preduzimanja medicinskih mera uopte. Na izriit zahtev pacijenta, pregledu koji obavlja nadleni doktor medicine, odnosno doktor stomatologije, ne mogu prisustvovati drugi zdravstveni radnici, odnosno zdravstveni saradnici. Tokom boravka u stacionarnoj zdravstvenoj ustanovi, pacijent ima pravo primanja posetilaca, u skladu sa kunim redom zdravstvene ustanove, kao i pravo da zabrani posete odreenom licu ili licima.

Pravo na pristanak lan 15

Pacijent ima pravo da slobodno odluuje o svemu to se tie njegovog ivota i zdravlja, osim u sluajevima kada to direktno ugroava ivot i zdravlje drugih lica. Bez pristanka pacijenta ne sme se, po pravilu, nad njim preduzeti nikakva medicinska mera. Medicinska mera protivno volji pacijenta, odnosno zakonskog zastupnika deteta, odnosno pacijenta lienog poslovne sposobnosti, moe se preduzeti samo u izuzetnim sluajevima, koji su utvreni zakonom i koji su u skladu sa lekarskom etikom.

lan 16
Pacijent moe dati pristanak na predloenu medicinsku meru izriito (usmeno ili pismeno), odnosno preutno (ako se nije izriito protivio).

Za preduzimanje predloene invazivne dijagnostike i terapijske medicinske mere, neophodan je pismeni pristanak pacijenta, odnosno njegovog zakonskog zastupnika. Pacijenta ne obavezuje pristanak kome nije prethodilo potrebno obavetenje u skladu sa lanom 11. ovog zakona, a nadleni zdravstveni radnik koji preduzima medicinsku meru, u tom sluaju snosi rizik za tetne posledice. Pristanak na predloenu medicinsku meru pacijent moe opozvati (usmeno ili pismeno), sve dok ne zapone njeno izvoenje, kao i za vreme trajanja leenja, pod uslovima propisanim ovim zakonom. Pacijent ima pravo da odredi lice koje e u njegovo ime dati pristanak, odnosno koje e biti obaveteno o preduzimanju medicinskih mera, u sluaju da pacijent postane nesposoban da donese odluku o pristanku.

lan 17
Pacijent, koji je sposoban za rasuivanje, ima pravo da predloenu medicinsku meru odbije, ak i u sluaju kada se njome spasava ili odrava njegov ivot. Nadleni zdravstveni radnik duan je da pacijentu ukae na posledice njegove odluke o odbijanju predloene medicinske mere, i da o tome od pacijenta zatrai pismenu izjavu koja se mora uvati u medicinskoj dokumentaciji, a ako pacijent odbije davanje pismene izjave, o tome e sainiti slubenu beleku. U medicinsku dokumentaciju nadleni zdravstveni radnik upisuje podatak o pristanku pacijenta, odnosno njegovog zakonskog zastupnika na predloenu medicinsku meru, kao i o odbijanju te mere.

lan 18
Nad pacijentom koji je bez svesti, ili iz drugih razloga nije u stanju da saopti svoj pristanak, hitna medicinska mera moe se preduzeti i bez njegovog pristanka, o emu e se obavestiti lanovi ue porodice, uvek kada je to mogue. Medicinska mera iz stava 1. ovog lana u zdravstvenoj ustanovi, preduzima se na osnovu konzilijarnog nalaza. Ako zakonski zastupnik deteta, odnosno pacijenta lienog poslovne sposobnosti nije dostupan ili odbija predloenu hitnu medicinsku meru, hitna medicinska mera moe se preduzeti, ako je to u najboljem interesu pacijenta. Ako se tokom operativnog zahvata pojavi potreba za njegovim proirenjem, koji se nije mogao pretpostaviti, proirenje operativnog zahvata moe se obaviti samo ako je, na osnovu procene doktora medicine, odnosno doktora stomatologije koji preduzima taj zahvat, on neodlono potreban.

lan 19
Ako je pacijent dete ili je lien poslovne sposobnosti, medicinska mera moe se preduzeti, uz pristanak njegovog zakonskog zastupnika, koji je prethodno obaveten u smislu lana 11. ovog zakona. Nadleni zdravstveni radnik, odnosno zdravstveni saradnik duan je da omogui da dete, odnosno pacijent lien poslovne sposobnosti i sam bude ukljuen u donoenje odluke o pristanku na predloenu medicinsku meru, u skladu sa njegovom zrelou i sposobnou za rasuivanje. Nadleni zdravstveni radnik, koji smatra da zakonski zastupnik pacijenta ne postupa u najboljem interesu deteta ili lica lienog poslovne sposobnosti, duan je da o tome odmah obavesti nadleni organ starateljstva. Dete, koje je navrilo 15 godina ivota i koje je sposobno za rasuivanje moe samostalno dati pristanak na predloenu medicinsku meru, uz prethodno obavetenje iz lana 11. ovog zakona. Ako dete, koje je navrilo 15 godina ivota i koje je sposobno za rasuivanje, odbije predloenu medicinsku meru, nadleni zdravstveni radnik duan je da pristanak zatrai od zakonskog zastupnika.

Pravo na uvid u medicinsku dokumentaciju lan 20

Pacijent ima pravo uvida u svoju medicinsku dokumentaciju. U sluaju kada je pacijent dete, odnosno lice lieno poslovne sposobnosti, pravo uvida u medicinsku dokumentaciju ima zakonski zastupnik, osim u sluaju iz lana 24. stav 1. ovog zakona. Dete, koje je navrilo 15 godina ivota i koje je sposobno za rasuivanje, ima pravo uvida u svoju medicinsku dokumentaciju. lanovi ue porodice pacijenta imaju, izuzetno, pravo uvida u medicinsku dokumentaciju svog lana porodice, ako su ti podaci od znaaja za njihovo leenje. Nadleni zdravstveni radnik duan je da uredno vodi medicinsku dokumentaciju, u skladu sa zakonom, i da evidentira sve preduzete medicinske mere, a posebno anamnezu, dijagnozu, dijagnostike mere, terapiju i rezultat terapije, kao i savete date pacijentu.

Pravo na poverljivost podataka o zdravstvenom stanju pacijenta lan 21

Podaci o zdravstvenom stanju, odnosno podaci iz medicinske dokumentacije, spadaju u podatke o linosti i predstavljaju naroito osetljive podatke o linosti pacijenta, u skladu sa zakonom.

Podatke iz stava 1. ovog lana, duni su da uvaju svi zdravstveni radnici, odnosno zdravstveni saradnici, kao i druga lica zaposlena u zdravstvenim ustanovama, privatnoj praksi, organizacionoj jedinici visokokolske ustanove zdravstvene struke koja obavlja zdravstvenu delatnost, drugom pravnom licu koje obavlja odreene poslove iz zdravstvene delatnosti u skladu sa zakonom, organizaciji obaveznog zdravstvenog osiguranja, kao i pravnom licu koje obavlja poslove dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja, kod kojih je pacijent zdravstveno osiguran, a kojima su ti podaci dostupni i potrebni radi ostvarivanja zakonom utvrenih nadlenosti. Naroito osetljivim podacima o linosti pacijenta smatraju se i podaci o ljudskim supstancama, na osnovu kojih se moe utvrditi identitet lica od koga one potiu. Lica iz stava 2. ovog lana, kao i druga lica koja neovlaeno, odnosno bez pristanka pacijenta ili zakonskog zastupnika, raspolau podacima iz medicinske dokumentacije u suprotnosti sa ovim lanom, i neovlaeno iznose u javnost te podatke, odgovorni su za odavanje naroito osetljivih podataka, u skladu sa zakonom.

lan 22
Dunosti uvanja podataka iz lana 21. stav 1. ovog zakona, nadleni zdravstveni radnici, odnosno zdravstveni saradnici, kao i druga lica zaposlena kod poslodavaca iz lana 21. stav 2. ovog zakona, mogu biti osloboeni samo na osnovu pismenog pristanka pacijenta, odnosno njegovog zakonskog zastupnika, ili na osnovu odluke suda. Ako je pacijent, odnosno zakonski zastupnik, pismenom izjavom ili ovlaenjem overenim kod nadlenog organa, a koje se uva u medicinskoj dokumentaciji, dao pristanak na saoptavanje podataka o zdravstvenom stanju, nadleni zdravstveni radnik moe saoptiti podatke o zdravstvenom stanju pacijenta. Izuzetno od stava 2. ovog lana, nadleni zdravstveni radnik moe saoptiti podatke o zdravstvenom stanju pacijenta punoletnom lanu ue porodice, i u sluaju kada pacijent nije dao pristanak na saoptavanje podataka o svom zdravstvenom stanju, ali je saoptavanje tih podataka neophodno radi izbegavanja zdravstvenog rizika za lana porodice.

lan 23
Pacijent, odnosno njegov zakonski zastupnik ima pravo na kopiju medicinske dokumentacije i snosi neophodne trokove izrade kopije medicinske dokumentacije. Izvodi, odnosno kopije medicinske dokumentacije za umrlog lana porodice mogu se dati punoletnom lanu ue porodice, odnosno zakonskom zastupniku, na njegov zahtev, radi ostvarivanja zakonom utvrenih prava.

lan 24
Dete, koje je navrilo 15 godina ivota i koje je sposobno za rasuivanje, ima pravo na poverljivost podataka koji se nalaze u njegovoj medicinskoj dokumentaciji.

Nadleni zdravstveni radnik, i pored zahteva deteta da se informacije o njegovom zdravstvenom stanju ne saopte njegovom zakonskom zastupniku, duan je da u sluaju ozbiljne opasnosti po ivot i zdravlje deteta, informacije o njegovom zdravstvenom stanju saopti njegovom zakonskom zastupniku.

Pravo pacijenta koji uestvuje u medicinskom istraivanju lan 25

Medicinsko istraivanje koje ukljuuje punoletnog poslovno sposobnog pacijenta moe se preduzimati samo uz njegov pristanak. Pacijent pristanak iz stava 1. ovog lana mora dati u pismenom obliku, nakon to je dovoljno obaveten o smislu, cilju, postupcima, oekivanim rezultatima, moguim rizicima, kao i o neprijatnim prateim okolnostima istraivanja. Na zahtev pacijenta, obavetenje iz stava 2. ovog lana daje se i u pismenom obliku. Pacijent mora biti posebno upozoren da je slobodan da uee u istraivanju odbije i da pristanak koji je dao, u svako vreme opozove, u pismenom obliku. Izuzetno, medicinsko istraivanje koje ukljuuje dete, odnosno pacijenta lienog poslovne sposobnosti, moe se preduzeti radi neposredne koristi samog pacijenta i uz pismeni pristanak njegovog zakonskog zastupnika, koji je prethodno obaveten u smislu st. 2. i 4. ovog lana, osim ukoliko se sam pacijent tome ne protivi. Izuzetno, istraivanje u javnom zdravlju, koje ukljuuje dete koje je navrilo 15 godina ivota i koje je sposobno za rasuivanje, a koje ne proizvodi direktnu korist i ne nosi rizik za dete, moe se odobriti ukoliko istraivanje ima za cilj da doprinese boljem razumevanju stanja zdravlja ove populacije, uz pismeni pristanak samog deteta ili njegovog zakonskog zastupnika, koji su prethodno obaveteni u smislu st. 2. i 4. ovog lana. Nadleni zdravstveni radnik koji vri medicinsko istraivanje, duan je da vodi rauna o tome da zatita ivota i zdravlja pacijenta uvek ima prednost u odnosu na interes drutva i nauke. Pacijent, koji zbog medicinskog istraivanja pretrpi tetu na svom telu ili zdravlju, ima pravo na naknadu tete u skladu sa zakonom, bez obzira na krivicu. Zdravstvena ustanova je duna da, pre poetka medicinskog istraivanja, osigura pacijenta koji uestvuje u medicinskom istraivanju, za sluaj nastanka tete po zdravlje tog lica koja je izazvana medicinskim istraivanjem, u skladu sa zakonom. Zdravstvena ustanova je duna da zakljui ugovor sa pacijentom, kojim se odreuje iznos neophodnih trokova koji pripadaju pacijentu koji uestvuje u medicinskom istraivanju. Pacijent ima pravo da uestvuje u klinikom ispitivanju lekova i medicinskih sredstava, u skladu sa zakonom kojim se ureuje oblast lekova i medicinskih sredstava. Etiki odbor zdravstvene ustanove, pre poetka medicinskog istraivanja, donosi odluku o preduzimanju medicinskog istraivanja koje ukljuuje pacijente u zdravstvenoj ustanovi.

Zabranjeno je preduzimanje medicinskog istraivanja u privatnoj praksi.

Pravo deteta u stacionarnim zdravstvenim ustanovama lan 26

Dete do navrenih 15 godina ivota, ima pravo da bude smeteno na bolniko leenje u pratnji jednog od roditelja, usvojitelja ili staratelja, uvek kada je to mogue. Dete koje se nalazi na bolnikom leenju ima pravo na posete u najveoj moguoj meri, u skladu sa svojim zdravstvenim stanjem i najboljim interesom. Dete koje se nalazi na duem bolnikom leenju ima pravo na igru, rekreaciju i obrazovanje, u skladu sa njegovim uzrastom, potrebama i najboljim interesom, u meri u kojoj njegovo zdravstveno stanje to dozvoljava.

Pravo pacijenta da na sopstvenu odgovornost napusti stacionarnu zdravstvenu ustanovu lan 27

Pacijent ima pravo da na sopstvenu odgovornost napusti stacionarnu zdravstvenu ustanovu, osim u sluajevima propisanim posebnim zakonom. O nameri naputanja stacionarne zdravstvene ustanove iz stava 1. ovog lana, pacijent je duan da d pismenu izjavu, koja se uva u medicinskoj dokumentaciji pacijenta. Podatak o naputanju stacionarne zdravstvene ustanove bez najave pacijenta, nadleni zdravstveni radnik obavezan je da upie u medicinsku dokumentaciju pacijenta. Ako je pacijent dete, odnosno lien poslovne sposobnosti, nadleni zdravstveni radnik obavezan je da o naputanju stacionarne zdravstvene ustanove obavesti, bez odlaganja, njegovog zakonskog zastupnika, odnosno nadleni organ starateljstva. Ako je pacijent dete, odnosno lien poslovne sposobnosti, a odluku o naputanju stacionarne zdravstvene ustanove, protivno najboljem interesu pacijenta, donese zakonski zastupnik, nadleni zdravstveni radnik obavezan je da, bez odlaganja, o tome obavesti nadleni organ starateljstva.

Pravo na olakavanje patnji i bola lan 28

Pacijent ima pravo na najvii nivo olakavanja patnje i bola, saglasno opteprihvaenim strunim standardima i etikim principima, to podrazumeva terapiju bola i humano palijativno zbrinjavanje. Pravo iz stava 1. ovog lana ne podrazumeva eutanaziju.

Pravo na potovanje pacijentovog vremena lan 29

U sluaju da ne postoje uslovi da se medicinska mera prui odmah, pacijent ima pravo na zakazivanje pregleda, dijagnostikih procedura, kao i drugih medicinskih mera i postupaka u najkraem moguem roku. Zdravstvena ustanova je duna da pacijentu, kome je konzilijum lekara predloio odreenu dijagnostiku proceduru radi davanja miljenja o daljem leenju, izvri odmah, odnosno u roku koji je odredio konzilijum lekara. Zdravstvena ustanova je duna da potuje pacijentovo vreme i da pacijenta blagovremeno obavesti o promeni termina pruanja zakazane zdravstvene usluge iz stava 1. ovog lana.

Pravo na prigovor lan 30

Pacijent koji smatra da mu je uskraeno pravo na zdravstvenu zatitu, ili da mu je postupkom zdravstvenog radnika, odnosno zdravstvenog saradnika, uskraeno neko od prava iz oblasti zdravstvene zatite, ima pravo da podnese prigovor zdravstvenom radniku koji rukovodi procesom rada ili direktoru zdravstvene ustanove, odnosno osnivau privatne prakse ili savetniku za zatitu prava pacijenata.

Pravo na naknadu tete lan 31

Pacijent koji zbog strune greke zdravstvenog radnika, odnosno zdravstvenog saradnika, u ostvarivanju zdravstvene zatite pretrpi tetu na svom telu, ili se strunom grekom prouzrokuje pogoranje njegovog zdravstvenog stanja, ima pravo na naknadu tete prema optim pravilima o odgovornosti za tetu. Pravo na naknadu tete ne moe se unapred iskljuiti ili ograniiti.

III DUNOSTI PACIJENATA

lan 32
U postupku ostvarivanja zdravstvene zatite dunosti pacijenata, u smislu ovog zakona, odnose se na odgovornost za lino zdravlje, prema drugim korisnicima zdravstvenih usluga, zdravstvenim radnicima, odnosno zdravstvenim saradnicima, kao i drugim zaposlenima u zdravstvenoj ustanovi i privatnoj praksi. U ostvarivanju zdravstvene zatite, pacijent je duan da se pridrava optih akata zdravstvene ustanove, privatne prakse, organizacione jedinice visokokolske ustanove zdravstvene struke koja obavlja zdravstvenu delatnost i drugih pravnih lica koja obavljaju odreene poslove iz zdravstvene delatnosti, o uslovima boravka i ponaanja u njima.

Odgovornost pacijenta za lino zdravlje lan 33

Pacijent je duan da pri ostvarivanju zdravstvene zatite: 1) aktivno uestvuje u zatiti, ouvanju i unapreenju svog zdravlja; 2) u potpunosti i istinito informie nadlenog zdravstvenog radnika, odnosno zdravstvenog saradnika o svom zdravstvenom stanju; 3) pridrava se uputstava i preduzima mere propisane od strane nadlenog zdravstvenog radnika, odnosno zdravstvenog saradnika.

Odgovornost pacijenta prema drugim korisnicima zdravstvenih usluga lan 34

Pacijent je duan da potuje prava drugih pacijenata, utvrena ovim zakonom, koji ostvaruju zdravstvenu zatitu u zdravstvenoj ustanovi, privatnoj praksi, organizacionoj jedinici visokokolske ustanove zdravstvene struke koja obavlja zdravstvenu delatnost i drugim pravnim licima koja obavljaju odreene poslove iz zdravstvene delatnosti.

Odgovornost pacijenata prema zdravstvenim radnicima, odnosno zdravstvenim saradnicima lan 35

Pacijent je duan da se, u postupku ostvarivanja zdravstvene zatite prema zdravstvenom radniku, odnosno zdravstvenom saradniku, odnosi sa potovanjem i uvaavanjem. Zabranjeno je ometanje zdravstvenih radnika, odnosno zdravstvenih saradnika, prilikom pruanja zdravstvene zatite.

lan 36
Ako se pacijent ne pridrava dunosti iz l. 32 - 35. ovog zakona, nadleni zdravstveni radnik, odnosno zdravstveni saradnik, posle prethodnog upozorenja, moe otkazati pruanje dalje zdravstvene zatite pacijentu, izuzev hitne medicinske pomoi, o emu je duan da pismeno obavesti direktora zdravstvene ustanove, kao i da u medicinsku dokumentaciju pacijenta unese razloge za odbijanje pruanja zdravstvene zatite. U sluaju iz stava 1. ovog lana, zdravstvena ustanova, privatna praksa, organizaciona jedinica visokokolske ustanove zdravstvene struke koja obavlja zdravstvenu delatnost i druga pravna lica koja obavljaju odreene poslove iz zdravstvene delatnosti, duni su da pacijentu obezbede dalje pruanje odgovarajue zdravstvene zatite.

lan 37
Pacijent je duan da blagovremeno informie nadlenu zdravstvenu ustanovu o otkazivanju termina za zakazane preglede i medicinske postupke, kao i o promeni adrese i telefonskog broja.

IV ZATITA PRAVA PACIJENATA

lan 38
Zatitu prava pacijenata obezbeuje jedinica lokalne samouprave, odreivanjem lica koje obavlja poslove savetnika za zatitu prava pacijenata i obrazovanjem Saveta za zdravlje. Zatitu prava osiguranog lica obezbeuje i organizacija zdravstvenog osiguranja kod koje je to lice zdravstveno osigurano. Nain i postupak zatite prava iz zdravstvenog osiguranja svojim optim aktom blie ureuje organizacija zdravstvenog osiguranja iz stava 2. ovog lana.

Savetnik za zatitu prava pacijenata lan 39

Poslove savetnika za zatitu prava pacijenata (u daljem tekstu: savetnik pacijenata) obavlja diplomirani pravnik sa poloenim strunim ispitom za rad u organima dravne uprave, sa najmanje tri godine radnog iskustva u struci i poznavanjem propisa iz oblasti zdravstva. Savetnik pacijenata obavlja poslove zatite prava pacijenata po podnetim prigovorima i prua potrebne informacije i savete u vezi sa pravima pacijenata. Savetnik pacijenata moe obavljati poslove za vie jedinica lokalne samouprave. Odluku o organizovanju, finansiranju i uslovima rada savetnika pacijenata, u skladu sa potrebama pacijenata i kapacitetima zdravstvene slube na teritoriji jedinice lokalne samouprave, donosi nadleni organ jedinice lokalne samouprave.

lan 40
Savetnik pacijenata ima slubenu legitimaciju, kojom se identifikuje prilikom dolaska u zdravstvenu ustanovu, privatnu praksu, organizacionu jedinicu visokokolske ustanove zdravstvene struke koja obavlja zdravstvenu delatnost i drugo pravno lice koje obavlja odreene poslove iz zdravstvene delatnosti. Obrazac i sadrinu slubene legitimacije iz stava 1. ovog lana propisuje ministar nadlean za poslove zdravlja. Zdravstvena ustanova, privatna praksa i pravna lica iz stava 1. ovog lana duni su da na vidnom mestu istaknu ime i prezime, radno vreme savetnika pacijenata, kao i adresu i broj telefona na koji se pacijent moe obratiti radi zatite svojih prava. U cilju efikasnog rada savetnika pacijenata, zdravstvena ustanova, privatna praksa i pravna lica iz stava 1. ovog lana duni su da savetniku pacijenata, u prisustvu zdravstvenog radnika, omogue uvid u medicinsku dokumentaciju pacijenta, koja je u vezi sa navodima iznetim u prigovoru.

Zdravstvena ustanova, privatna praksa i pravna lica iz stava 1. ovog lana obavezni su da, na zahtev savetnika pacijenata, u postupku po prigovoru, bez odlaganja, a najkasnije u roku od pet radnih dana, dostave savetniku pacijenata sve traene informacije, podatke i miljenja.

lan 41
Pacijent, odnosno njegov zakonski zastupnik, prigovor moe podneti savetniku pacijenata pismeno ili usmeno na zapisnik. Po prigovoru iz stava 1. ovog lana, savetnik pacijenata odmah, a najkasnije u roku od pet radnih dana od dana podnoenja prigovora, utvruje sve bitne okolnosti i injenice u vezi sa navodima iznetim u prigovoru. Nakon utvrivanja svih relevantnih injenica i okolnosti, savetnik pacijenata sainjava izvetaj, koji odmah, a najkasnije u roku od tri radna dana, dostavlja podnosiocu prigovora, rukovodiocu organizacione jedinice i direktoru zdravstvene ustanove, odnosno osnivau privatne prakse. Direktor zdravstvene ustanove, odnosno osniva privatne prakse, obavezan je da u roku od pet radnih dana od dobijanja izvetaja savetnika pacijenata, dostavi savetniku pacijenata obavetenje o postupanju i preduzetim merama u vezi sa prigovorom. Podnosilac prigovora, koji je nezadovoljan izvetajem savetnika pacijenata iz stava 3. ovog lana, moe se, u skladu sa zakonom, obratiti Savetu za zdravlje, zdravstvenoj inspekciji, odnosno nadlenom organu organizacije zdravstvenog osiguranja kod koje je pacijent zdravstveno osiguran. Savetnik pacijenata dostavlja meseni izvetaj o podnetim prigovorima direktoru zdravstvene ustanove, radi njegovog informisanja i preduzimanja odreenih mera u okviru njegove nadlenosti. Savetnik pacijenata dostavlja tromeseni, estomeseni i godinji izvetaj Savetu za zdravlje. Ministar nadlean za poslove zdravlja propisuje nain postupanja po prigovoru, obrazac i sadraj zapisnika i izvetaja savetnika pacijenata, u roku od tri meseca od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Savet za zdravlje lan 42

Savet za zdravlje, obrazovan u jedinici lokalne samouprave, u skladu sa zakonom kojim se ureuju jedinice lokalne samouprave, pored zadataka utvrenih statutom, odnosno odlukom jedinice lokalne samouprave, obavlja i odreene zadatke iz oblasti zatite prava pacijenata, i to: 1) razmatra prigovore o povredi pojedinanih prava pacijenata na osnovu dostavljenih i prikupljenih dokaza i utvrenih injenica; 2) o utvrenim injenicama obavetava podnosioca prigovora i direktora zdravstvene ustanove, odnosno osnivaa privatne prakse na koju se prigovor odnosi i daje odgovarujue preporuke;

3) razmatra izvetaje savetnika pacijenata, prati ostvarivanje prava pacijenata na teritoriji jedinice lokalne samouprave i predlae mere za zatitu i promociju prava pacijenata; 4) podnosi godinji izvetaj o svom radu i preduzetim merama za zatitu prava pacijenata nadlenom organu jedinice lokalne samouprave, kao i ministarstvu nadlenom za poslove zdravlja, a na teritoriji Autonomne pokrajine i organu uprave nadlenom za poslove zdravlja. Radi informisanja i ostvarivanja potrebne saradnje, izvetaj iz stava 1. taka 4) dostavlja se Zatitniku graana. Savet za zdravlje pored predstavnika lokalne samouprave, ine i predstavnici udruenja graana iz reda pacijenata, zdravstvenih ustanova sa teritorije jedinice lokalne samouprave, kao i nadlene filijale Republikog fonda za zdravstveno osiguranje.

lan 43
Savetnik pacijenata i lanovi Saveta za zdravlje obavezni su da u svom radu postupaju u skladu sa propisima kojima se ureuje zatita podataka o linosti.

V KAZNENE ODREDBE
Prekraji lan 44
Novanom kaznom od 300.000 do 1.000.000 dinara kaznie se za prekraj zdravstvena ustanova, odnosno drugo pravno lice koje obavlja zdravstvenu delatnost ako: 1) pacijentu ne omogui ostvarivanje prava na slobodan izbor doktora medicine, odnosno doktora stomatologije (lan 12); 2) bez pristanka pacijenta, odnosno protivno njegovoj volji ili bez pristanka zakonskog zastupnika deteta, odnosno pacijenta lienog poslovne sposobnosti, budu preduzete medicinske mere (lan 15. st. 2. i 3); 3) pacijentu ne omogui uvid u svoju medicinsku dokumentaciju (lan 20. stav 1); 4) zakonskom zastupniku ne omogui uvid u medicinsku dokumentaciju kada je pacijent dete, odnosno lice lieno poslovne sposobnosti (lan 20. stav 2); 5) detetu, koje je navrilo 15. godinu ivota i koje je sposobno za rasuivanje, ne omogui uvid u njegovu medicinsku dokumentaciju (lan 20. stav 3); 6) prekri obavezu uvanja naroito osetljivih podataka o linosti pacijenta, odnosno raspolae ili rukuje podacima iz medicinske dokumentacije pacijenta suprotno odredbama l. 21. i 22; 7) pacijentu, zakonskom zastupniku, odnosno punoletnom lanu ue porodice ne omogui ostvarivanje prava iz lana 23; 8) prekri pravo deteta, koje je navrilo 15 godina ivota, na poverljivost podataka, koji se nalaze u njegovoj medicinskoj dokumentaciji i ako prekri obavezu da u sluaju ozbiljne opasnosti po ivot i zdravlje deteta, tu informaciju saopti njegovom zakonskom zastupniku (lan 24); 9) pre poetka medicinskog istraivanja ne osigura pacijenta, koji uestvuje u medicinskom istraivanju, kod nadlene organizacije za osiguranje ili ako vri medicinsko istraivanje koje ukljuuje pacijente, bez prethodne odluke etikog odbora zdravstvene ustanove (lan 25. st. 9. i 11); 10) savetniku pacijenata ne omogui uvid u medicinsku dokumentaciju koja je u vezi sa navodima iznetim u prigovoru ili ako, u postupku po prigovoru, u roku od pet radnih dana ne dostavi savetniku pacijenata sve traene informacije, podatke i miljenja (lan 40. st. 4. i 5); 11) direktor zdravstvene ustanove, odnosno osniva privatne prakse ne dostavi u odreenom roku obavetenje savetniku pacijenata o preduzetim merama po prigovoru (lan 41. stav 4). Za prekraj iz stava 1. ovog lana kaznie se i odgovorno lice u zdravstvenoj ustanovi, odnosno drugom pravnom licu koje obavlja zdravstvenu delatnost novanom kaznom od 30.000 do 50.000 dinara.

Za prekraj iz stava 1. ovog lana ta. 2) do 7), 9) i 10) kaznie se i zdravstveni radnik preduzetnik novanom kaznom od 100.000 do 500.000 dinara.

lan 45
Novanom kaznom od 500.000 do 1.000.000 dinara kaznie se za prekraj zdravstveni radnik preduzetnik ako postupa suprotno odredbama lana 25. stav 12. ovog zakona.

lan 46
Novanom kaznom od 10.000 do 50.000 dinara kaznie se za prekraj zdravstveni radnik ako: 1) pacijentu uskrati pravo na informacije (lan 7. stav 1); 2) pacijentu, odnosno zakonskom zastupniku ne da obavetenje koje je potrebno kako bi pacijent, odnosno zakonski zastupnik. doneo odluku o pristanku ili nepristanku na predloenu medicinsku meru, odnosno u medicinsku dokumentaciju ne unese podatak o datom obavetenju ili ako pacijentu, odnosno zakonskom zastupniku, onemogui uvid u trokove leenja (lan 11); 3) drugim licima saopti line informacije za koje je saznao, odnosno koje mu je pacijent u toku pruanja zdravstvene zatite saoptio (lan 14. stav 2); 4) bez pristanka pacijenta, odnosno protivno njegovoj volji ili bez pristanka zakonskog zastupnika deteta, odnosno pacijenta lienog poslovne sposobnosti, nad pacijentom preduzme medicinsku meru (lan 15. st. 2. i 3); 5) u medicinsku dokumentaciju pacijenta ne upie podatak o pristanku ili odbijanju pristanka pacijenta, odnosno zakonskog zastupnika na predloenu medicinsku meru i pacijentu ne omogui uvid u svoju medic insku dokumentaciju ili ako ne vodi medicinsku dokumentaciju u skladu sa zakonom (lan 17. stav 3. i lan 20. st. 1. i 5); 6) zakonskom zastupniku ne omogui uvid u medicinsku dokumentaciju kada je pacijent maloletno, odnosno lice lieno poslovne sposobnosti i ako detetu koje je navrilo 15 godina ivota i koje je sposobno za rasuivanje, ne omogui uvid u njegovu medicinsku dokumentaciju (lan 20. st. 2. i 3); 7) prekri obavezu uvanja naroito osetljivih podataka o linosti pacijenta, odnosno raspolae ili rukuje podacima iz medicinske dokumentacije pacijenta suprotno odredbama l. 21, 22. i 24; 8) ne upie u medicinsku dokumentaciju pacijenta podatak o naputanju zdravstvene ustanove bez najave pacijenta, ne obavesti, bez odlaganja, o naputanju stacionarne zdravstvene ustanove od strane deteta, odnosno pacijenta lienog poslovne sposobnosti, nadleni organ starateljstva, odnosno zakonskog zastupnika ili ne obavesti, bez odlaganja, nadleni organ starateljstva o odluci zakonskog zastupnika da dete, odnosno pacijent lien poslovne sposobnosti napusti stacionarnu zdravstvenu ustanovu, protivno najboljem interesu pacijenta (lan 27. st. 3 - 5). Za prekraj iz stava 1. ovog lana ta. 3) i 8) kaznie se i zdravstveni saradnik.

lan 47
Novanom kaznom od 20.000 do 50.000 dinara kaznie se za prekraj savetnik pacijenata, ako ne dostavlja meseni izvetaj direktoru zdravstvene ustanove, odnosno tromeseni, estomeseni i godinji izvetaj Savetu za zdravlje (lan 41. st. 6. i 7).

VI PRELAZNE I ZAVRNE ODREDBE

lan 48
Nadzor nad sprovoenjem ovog zakona vri ministarstvo nadleno za poslove zdravlja.

lan 49
Jedinice lokalne samouprave organizovae rad i obezbediti uslove i finansijska sredstva za rad savetnika pacijenata i Saveta za zdravlje u roku od est meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona. Danom isteka roka iz stava 1. ovog lana prestaju da vae odredbe lana 39. Zakona o zdravstvenoj zatiti ("Slubeni glasnik RS", br. 107/05, 72/09 - dr. zakon, 88/10, 99/10, 57/11 i 119/12).

lan 50
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da vae odredbe l. 26-38, l. 40, 40a, l. 42. i 43, lan 256. stav 1. ta. 1)-6), lan 259. stav 1. ta. 1) - 6) i lan 263. Zakona o zdravstvenoj zatiti ("Slubeni glasnik RS", br. 107/05, 72/09 - dr. zakon, 88/10, 99/10, 57/11 i 119/12).

lan 51
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Slubenom glasniku Republike Srbije".