Doc.dr.sc.

Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja

Doc. dr. sc. Berislav Radii

Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja verzija 2

Tetive su snano fleksibilno tkivo koje ujedinjuje, odnosno povezuje miie s kostima.
Njihova funkcija je prijenos sile kontrahiranog miia na kost i gibanje zglobova potrebnih za
kretanje ivotinje. Tijekom lokomocije, tetive nose energiju koja kada se prenese ponovo na
skelet poveava uinkovitost pokreta. Kako bi mogle obavljati ovu zadau, tetive trpe veliku
napetost i moraju imati izraen visok stupanj elasticiteta te imaju mogunost kliziti preko
peritendinoznog tkiva. Tetive i ligamenti konja su evoluirale strukture koje su dio
kompleksnog potpornog sustava koji ekstremitetima omoguuje fleksiju i ekstenziju, a
zglobovima odreenu stabilnost. Fleksorne tetive i akcesorni ligamenti, zajedno sa
suspenzornim ligamentom, proksimalnim sezamoidnim kostima i distalnim sezamoidnim
ligamentima, su od presudne vanosti za potporu tijekom optereenja tijela. Bilo kakav
poremeaj u njihovoj fiziolokoj funkciji, uzrokovan upalom ili prekidom kontinuiteta,
rezultira znaajnom nemogunou kretanja i hromou.
Nakon ozljede tetive uslijedi upala, zatim reparatorni procesi i procesi remodeliranja novog
tkiva. Na cijeljenje utjeu brojni imbenici, primjerice vrsta ozljede, koja je tetiva zahvaena,
tip tkiva koje okruuje tetivu i samo lijeenje. Krajnji rezultat cijeljenja, odnosno reparacije je
formiranje vezivnotkivnog oiljka. Ovo tkivo moe vratiti tetivi njen kontinuitet, ali joj ne
osigurava dovoljno snage i elasticiteta. Takoer postoji mogunost nastanka adhezija koje
potom ugroavaju fizioloku funkciju tetive. Ozljeda tetive ak i nakon cijeljenja nosi veliki
rizik za ponovno ozljeivanje kad se konj vrati punom treningu.
1
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
Ozljeda tetive rezultira oteenjem stanica i matriksa, to dovodi do upale tetive. Upala
ukljuuje vaskularni i celularni odgovor koji brani organizam od infekcije, uklanja nekrotino
tkivo i potie procese cijeljenja. U cijeljenju se aktivira itavi niz isprepletenih radnji, a sve
zapoinje nakupljanjem fibrina koji zapunjava nastali defekt u tetivnom tkivu. Na mjesto
ozljede dolaze neutrofili, stanice prve linije obrane od infekcije, koji zajedno s monocitima
fagocitiraju nekrotino tkivo i debris iz rane. Monociti postaju tkivni makrofagi koji
stimuliraju proliferaciju fibroblasta na mjestu ozljede, koji potjeu od perivaskularnog tkiva
koje okruuje ozljeenu tetivu. Daljnjim procesima dolazi do stvaranja kolagenog vlakna, a
tkivni makrofagi potiu neovaskularizaciju i transformaciju fibrina u fibrovaskularno
granulacijsko tkivo. Ozljeeno tkivo vrlo brzo bude proeto fibroznim tkivom koje ima malu
snagu rastezanja i kao takvo se odrava kroz 8 tjedana. Tijekom remodeliranja nezrelo
kolageno tkivo se zamijeni s kolagenim vlaknima tipa I koji poveavaju snagu rastezanja
tetive. Ovaj proces traje od 8-og do 12-og tjedna cijeljenja. 24-og tjedna nakon ozljede,
reparatorno tkivo se razvije u oiljkasto tkivo s longitudinalno usmjerenim vlaknima kolagena
tipa I. Na mjestu defekta ostaje neto malo nezrelih kolagenih vlakana koja predstavljaju
mjesto manje otpornosti i predilekcijsko mjesto ponovnog ozljeivanja. Faza remodeliranja
moe potrajati i traje mjesecima, ali konani rezultat i utjecaj na fiziologiju tetive nije
razjanjen u potpunosti.
U cijeljenju tetive sudjeluju intrinziki i ekstrinziki tetivni imbenici,a potonji prevladavaju.
Intrinziki imbenici cijeljenja osiguravaju bolju kvalitetu reparacije ozljeene tetive.
Ekstrinziki imbenici inicijalno su okarakterizirani fibroblastnom produkcijom kolagena tipa
III. Kolagen tipa I proizvod je diferenciranijih tenocita, stoga je poeljnije stvaranje tog
kolagena zbog kvalitetnijih rezultata reparatornog procesa. Inzulinu slian faktor rasta (IGF-1)
poveava produkciju kolagena tipa I i stimulira staninu proliferaciju povrinske digitalne
fleksorne tetive. Primjena IGF-1 in vitro jedna je od moguih metoda lijeenja za pojaanje
intrinzikog utjecaja tenocita na produkciju kolagena tipa I. Cijeljenje obuhvaa i niz reakcija
tkiva koje okruuje ozljeenu tetivu. Rezultat je fibroplazija mase kolagenog oiljkastog
tkiva. Spoj tetive s okolnim tkivom moe imati suprotni uinak ograniavanja ili sprjeavanja
klizee funkcije zacijeljene tetive. Imobilizacija odmah nakon ozljede i kirurkog lijeenja
sprjeava nastanak adhezija i pomae u potpunom povratku klizee funkcije tetive.
Nepravilno primjenjena rana imobilizacija moe dovesti do formiranja procjepa na mjestu
reparacije. To se kasnije odraava na cijeljenje tetive, odgaa sazrijevanje kolagena, uzrokuje
2
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
nepravilnu proliferaciju fibroblasta, poveava nastanak adhezija i umanjuje mogunost
klizanja tetive po okolnim strukturama.
Vanjsku traumu, koja rezultira razderotinom ili rupturom fleksorne ili ekstenzorne tetive,
esto susreemo kod konja svih dobnih skupina bez pasminske predispozicije. Ove traume
posljedica su djelovanja bilo kakvih otrih metalnih predmeta ili nastaju zatravanjem u
iane ograde. Ozljede fleksorne povrine ekstremiteta su esto locirane distalno od tarzusa ili
karpusa i ishode razliitim stupnjem oteenja digitalnih fleksornih tetiva i mekih tkiva tog
podruja. Rane povrinske digitalne fleksorne tetive rezultiraju osrednjom hiperekstenzijom
putita. Kada je umjerena hiperekstenzija putice popraena s hiperekstenzijom distalnog
interfalangealnog zgloba, to se uoava kao odizanje kopita od tla, moemo posumnjati na
rupturu povrinske i duboke digitalne fleksorne tetive. Ozljede koje dovode do prekida
kontinuiteta obje fleksorne tetive i suspenzornog ligamenta rezultira potpunim gubitkom
putinog potporita. ivotinja u tom sluaju hoda na palmarnoj ili plantarnoj strani prsta.
Ozljede distalnih dijelova ekstremiteta obino ukljuuju i ozljede mekih tkiva, poput tetivnih
ovojnica, krvnih ila i ivaca to dodatno komplicira lijeenje i cijeljenje. Razderotine
ekstenzorne tetive najee su pozicionirane u dorzoproksimalnoj regiji tree metatarzalne
kosti (MT III). Kliniko znaenje ozljede ovisi o stupnju oteenja mekih tkiva i kosti te
ozljedi zglobnih struktura. Obino su ozljede ekstenzornih tetiva popraene opsenijim
oteenjima okolnog tkiva, avulzijama ekstenzornih tetiva i periosta. Gubitkom funkcije
ekstenzije, konj hoda dorzalnom stranom kopita ili dorzalnim dijelom lanka prsta. S
vremenom konj naui zaljuljati nogu prema naprijed kad ju predvodi te time olakava
oslanjanje potplatom kopita. Na taj nain dolazi do pravilne raspodjele teine tijela na noge. U
veini sluaja, lokomocija se vraa u fizioloke okvire nakon to rana zacijeli, ukoliko nema
komplikacija. Ozljede koje nastaju sekundarno nakon preoptereenja tetive est su uzrok
bolesti tetiva i ligamenata kod konja. Obino su zahvaene povrinska digitalna fleksorna
tetiva prednjih ekstremiteta u metakarpalnoj regiji.
Nakon oteenja tetivnih vlakana, sekundarno dolazi do upale tetive (tendinitisa) to se oituje
oteklinom tetive i hromou. Uzroci tendinitisa su brojni i postoje brojne teorije o njegovoj
etiopatogenezi. Do ozljede tetive moe doi ve nakon samostalnog inzulta, najee kada je
potporni mehanizam distalnog dijela ekstremiteta preoptereen, kad se promijeni stav ili kod
lokalnog stresa tkiva tijekom velikog optereenja za vrijeme brzog hoda na neprimjerenoj
podlozi. Degenerativne promjene dio su klinike slike tendinitisa, a najvjerojatnije
3
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
predstavljaju temeljni patoloki odgovor na kronini stres uzrokovan ponavljanim
preoptereenjem tetive. irenjem degenerativnih procesa zahvaeno je sve vie tetivnih
vlakana oko kojih se nalazi reparatorno tkivo. Najee dolazi do rupture tetive koju prati
akutni upalni odgovor, to tendinitis uini kliniki evidentnim.

Suspenzorni aparat
Suspenzorni aparat konja ukljuuje modificirani interosealni mii ili suspenzorni ligament,
proksimalne sezamoidne kosti i distalni sezamoidni ligament. Suspenzorni ligament sline je
strukture i funkcije kao fleksorna tetiva, osim to vlakna skeletne muskulature mogu
sadravati do 11% struktura suspenzornog ligamenta. Suspenzorni aparat esto nije uinkovit
kod konja koji nisu utrenirani, a najee prvo doe do loma proksimalnih sezamoidnih
kostiju.
Suspenzorni aparat funkcionira pasivnim otporom na hiperekstenziju putinog zgloba.
Suspenzorni ligament sprjeava dorzofleksiju proksimalnog interfalangealnog zgloba.
Desmitis suspenzornog ligamenta ima slinu patogenezu kao upala povrinske digitalne
fleksorne tetive.


Ruptura digitalnih fleksornih tetiva
Prekid kontinuiteta tetive nastaje najee nakon ozljede, a ovisno o lokalizaciji rane mogu
biti oteeni samo jedna ili obje digitalne fleksorne tetive (povrinska i duboka), suspenzorni
ligament, sinovijalne strukture, ukljuujui zglobne ahure i tetivne ovojnice te
neurovaskularne strukture distalnog dijela ekstremiteta.
Zbog prognostike varijabilnosti, pri lijeenju pacijenta u obzir valja uzeti:
-stupanj kontaminacije rane
-opseg devitaliziranog tkiva tetive
-vrijeme od nastanka ozljede
4
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
-iskoritavanje ivotinje
-gospodarski aspekt
-temperament konja

Ako je uz rupturu fleksorne tetive kompromitirana i neurovaskularna opskrba distalnog dijela
noge, poeljno je konja eutanazirati. Nastale ozljede tetive koje potede krvne ile i ivce
mogu se uspjeno lijeiti. Konji s rupturom digitalne fleksorne tetive i njene ovojnice imaju
prognostiki loe izglede da se vrate u atletsku formu. Razlog tome je upala tetivne ovojnice
uslijed koje je oporavak dui i komplicira se adhezijama.
Nakon rupture tetive nastaje trenutna visokogradna hromost, a ivotinja zbog hiperekstenzije
prilikom hoda gazi po petnim dijelovima kopita. Osim bolnosti, lokalno uoavamo oteklinu
koja se nakon nekoliko dana povlai.
Dijagnoza se postavlja na temelju anamneze, klinikog pregleda te dodatnim klinikim
pretragama. Aplikacijom kontrastnog sredstva uz istodobno radioloko snimanje te pomou
ultrazvune pretrage moemo utvrditi tonu lokalizaciju ozljede tetive te oteenje okolnih
struktura (miia, ila i ivaca, sinovijalnih struktura zgloba i tetivnih ovojnica).
Lijeenje poinje ve poznatim i ustaljenim nainom sanacije rane. Nakon temeljitog ienja,
ranu valja detaljno pregledati kako bi se utvrdio opseg oteenja tetive. Debridmanom
uklanjamo strana tijela i devitalizirano tkivo. Pritom ne diramo peritendinozna tkiva i pazimo
da ne otetimo krvne ile i ivce. Krvarenje zaustavljamo direktnom kompresijom. Nakon
debridmana ranu pokrivamo sterilnim kompresama,a prethodno se mogu, prema potrebi,
nanijeti i antimikrobne masti te potom aplicirati modificirana Robert Jones bandaa. Na
zahvaenoj nozi se postavlja udlaga koja e ograniavati oslanjanje na nogu i umanjiti
digitalnu hiperekstenziju. U suprotnom, moe doi do opsenijih oteenja koja tada
zahvaaju i krvne ile i ivce. Primjenjuju se antibiotici iroka spektra djelovanja i sistemski
NSPUL. Za ublaavanje bolova preporua se primjena ksilazin hidroklorida i butorfanol
tartarata.
Samo lijeenje provodi se konzervativnim i/ili operacijskim metodama, to ovisi o prirodi
ozljede, o iskoritavanju konja i gospodarskoj isplativosti.
5
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
Konzervativno lijeenje se obino ne provodi kod trkaih konja, iako su zabiljeena cijeljenja
tetive koja potom moe izdrati velike napore uslijed treninga. Vano je nogu poviti kako bi
se sprijeila digitalna hiperekstenzija, umanjuje se retrakcija prekinutih tetivnih zavretaka,
umanjuje se napetost rane i potie se cijeljenje rane per secundam.
Operacijsko lijeenje se provodi kako bi se tetivi vratila njena fizioloka funkcija bez
stvaranja adhezija. Prednost je u tome to se tako potie ranije sazrijevanje tkiva na mjestu
cijeljenja. Nakon operacije, ozlijeene tetive treba zatititi od moguih rastezanja sve dok
kolageno oiljkasto tkivo ne dostigne dovoljnu rastezljivost koja moe podnijeti teret
optereenja noge. Kirurko lijeenje valja provesti to je ranije mogue nakon nastanka
ozljede. Brzim lijeenjem umanjuje se mogunost nastanka sekundarnih ozljeda uslijed
digitalne hiperekstenzije, a debridmanom se umanjuje mogunost nastanka infekcije rane.
Operacija se obavlja u opoj anesteziji i zapoinje debridmanom devitaliziranog tkiva i
lavaom rane. Ozlijeenu tetivu eksponiramo na ranu pomou reza na koi, koji je produetak
rubova nastale rane. Pri obradi rane i debridmanu valja paziti da ne otetimo krvne ile i
ivce. Nakon obavljanja prethodno navedenih radnji, pristupamo rekonstrukciji tetive/tetiva.
Koristimo se avom koji ima minimalno djelovanje na vaskularnu mreu, a ima dovoljnu
snagu zadravanja spojenih krajeva prekinute tetive. Ako av uzrokuje ishemiju ili ako ima
prostora izmeu spojenih krajeva prekinute tetive, nastati e adhezije koje ometaju funkciju
tetive. Najee se koristi modificirani Kessler-ov av ili locking loop av pomou
monofilamentnog sintetskog nylon konca promjera 2. Takoer, moe se koristiti i
polidioksanon sulfatni konac koji se resorbira unutar 6 mjeseci od operacije, ime se umanjuje
mogunost nastanka fistule ako doe do infekcije rane. Postoje razliite izvedbe navedenog
ava, a koji e operater primijeniti ovisi o tome koja je tetiva zahvaena te kojeg je oblika.
Nakon operacije, tetivu treba zatititi od rastezanja i nogu je potrebno odteretiti kako ne bi
dolo do dehiscencije. Sve okolne strukture koje su oteene treba rekonstruirati, a ako je
nastala infekcija, rana se ostavlja cijeliti per secundam s dreniranjem sadraja. U ovom
sluaju esto nastaju adhezije koje ometaju funkciju klizanja tetive nakon cijeljenja defekta.
Poslijeoperacijska njega ukljuuje mirovanje ivotinje i postavljanje vanjskih fiksatora kako
bi se zatitila ozlijeena tetiva. Koju emo vanjsku fiksaciju primjeniti ovisi o tome da li je
zahvaena prednja ili stranja noga, koje podruje noge i same tetive je zahvaeno
oteenjem, kakvo je stanje nastale rane i kakvog je ivotinja temperamenta. Postavljaju se
najee sadreni gips (na cijelu nogu) ili udlage (na distalni dio noge). Imobilizacija gipsom
traje minimalno 12 tjedana, nakon ega se udlaga moe ostaviti jo 4-6 tjedana. Po skidanju
6
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
udlage postavlja se bandaa kroz 2-3 tjedna, nakon ega uslijedi potkivanje potkovicom s
petnim produetkom (potpeticama). Svakih 6 tjedana nakon uklanjanja udlage potrebno je
ultrazvukom kontrolirati cijeljenje tetive. ivotinju treba postupno vraati u trening kojem
prethode lagane vjebe kroz minimalno 8-12 tjedana.

Ruptura ekstenzornih tetiva
Do rupture ovih tetiva dolazi najee kod konja koji su smjeteni u icom ograenom
prostoru. ica tada najee zarezuje tetivu u njenom proksimalnom dorzalnom dijelu MTIII,
ali moe otetiti i tetive prednje noge. Rane su obino popraene avulzijom mekih tkiva u tom
podruju, ukljuujui i digitalnu ekstenzornu tetivu, s ekspozicijom kosti koja je ispod tih
struktura. Pad esto dovodi do prekida kontinuiteta tetive m. extensor carpi radialis u
karpalnoj regiji zajedno sa znaajnim oteenjem koe. Pritom moe nastati i oteenje drugih
struktura kao to su zglobovi karpusa i tarzusa i metakarpo/metatarzofalangealni zglob. Sama
rana i njena okolina obino su uprljane i kontaminirane stranim tijelima. U klinikoj slici
dominira gubitak funkcije digitalnog ekstenzora. Pri hodu konj se oslanja na dorzalni dio
noge, oituje hromost, bolnost i oteklinu u podruju oteenja tetive.
Lijeenje zapoinje isto kao i kod rupture digitalne fleksorne tetive, obradom rane. Nakon
ienja rane, uklanjanja stranih tijela i debridmana devitaliziranog tkiva ranu treba obilno
isprati fiziolokom otopinom. Na taj nain smanjuje se broj bakterija u ozljeenom podruju i
uklanjaju se sitnije estice. Detaljnim pregledom treba utvrditi stupanj oteenja te koja su sve
tkiva zahvaena (zglobovi). to ranijim otkrivanjem koja su sve tkiva oteena moe se
sprijeiti nastanak septinog artritisa koji moe imati ozbiljnije posljedice.
U dijagnostici se moemo posluiti artrocentezom i kontrastnim snimanjem (artrografijom)
kako bi iskljuili ili potvrdili eventualno oteenje zgloba.
Konzervativno lijeenje esto nije dovoljno, naroito kada se u obzir uzima stupanj oteenja
tkiva, gubitak tetivnog tkiva i nepoeljno stanje rane. Terapija mora osigurati cijeljenje rane
(per secundam) i vraanje funkcije digitalnog ekstenzora. Rana popraena izlaganjem kosti
esto se komplicira stvaranjem kotanog sekvestra koji zahtjeva kirurko uklanjanje. U
lijeenju je najvanije osigurati ekstenziju distalnog dijela noge i time omoguiti oslanjanje na
potplatni dio kopita. U suprotnom, moe se razviti kontraktura zglobova i ankiloza putinog
zgloba to predstavlja kroninu degenerativnu promjenu. Ekstenziju distalnog dijela
7
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
zahvaene noge postiemo postavljanjem gipsa, udlaga ili ortopedskim potkovom. Ne
preporua se aplikacija gipsa iz razloga to rana zahtjeva svakodnevnu obradu i terapiju.
Preporua se postavljanje udlage na distalni dio noge, osobito u poetnoj fazi lijeenja.
Kasnije, nakon uklanjanja udlage, obavlja se potkivanje potkovicom koja ima produetak u
nokatnom dijelu. Spomenuti produetak sprijeava hodanje po dorzumu kopita, a dodatno se
uvruje bandaama. Nakon skidanja bandaa, konj se polako vraa u trening, a poinje se
laganim hodom kako bi se zahvaena noga postupno optereivala i da bi se sprijeila
kontraktura putinog zgloba. Kod ivotinja koje su ozljedile cijelu dorzalnu stranu karpalne
regije postavlja se udlaga na itavu nogu kako bi se sprijeila karpalna fleksija i posljedino
oteenje tkiva. Postavljanjem udlage skrauje se vrijeme cijeljenja i postiu se bolji
kozmetiki rezultati. Rijetka je pojava ozljede kod koje je gubitak i oteenje tkiva
minimalno. Iz tog razloga, rijetko je primarno cijeljenje rane. Glavni princip kod operacijskog
lijeenja, odnosno kod rekonstrukcije oteene tetive, isti je kao i kod rekonstrukcije rupture
digitalne fleksorne tetive. Tehnika obavljanja operacije ista je kao i kod rupture prethodno
opisanih tetiva, sa zabiljeenim komplikacijama unutar 5-7 dana od operacije.
Usprkos sekundarnom cijeljenju, veina konja s rupturom ekstenzornih tetiva je sposobna za
sportska natjecanja nakon potpunog izljeenja. Bolji rezultati oporavka zabiljeeni su kod
prekida tetive dugog digitalnog ekstenzora, nego li je to kod prekida tetive lateralnog
digitalnog ekstenzora.
Najee komplikacije su pretjerana tvorba granulacijskog tkiva i osteitisa sa sekvestracijom.
Svakodnevnom obradom rane sprjeavamo gore navedene komplikacije. Kod opsenijih
oteenja tkiva moe se napraviti presadak koe (plastinom kirurgijom) ime se skrauje
vrijeme cijeljenja i postiu se bolji kozmetiki rezultati. Pritom ne izostaju niti bolji
funkcionalni rezultati. to ranije lijeenje nakon ozljede i rekonstrukcija mekog tkiva iznad
eksponirane kosti znaajno umanjuje mogunost nastanka osteitisa i sekvestara, a koji su
uglavnom posljedica periostealnih trauma. U razdoblju oporavka, fleksorne kontrakture
najbolje sprijeavamo poticanjem optereenja noge cijelim potplatom. Jedna od rijeih
komplikacija je pijetlov hod. U tom sluaju je indicirana miotenektomija lateralnog digitalnog
ekstenzora.


8
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
Desmitis suspenzornog ligamenta
Ozljede na mjestu ili u blizini poetka suspenzornog ligamenta u proksimalnom dijelu
metakarpusa/tarzusa kategorizirane su kao proksimalni suspenzorni dezmitis (PSD). Konj
oituje hromost razliitog intenziteta. Klinikim pregledom ponekad nije mogue
dijagnosticirati ovo stanje pa je indicirano obaviti dijagnostiku provodnu analgeziju.
Analgezija lateralnog palmarnog ivca neposredno distalno od akcesorne karpalne kosti
uklanja bol koja nastaje zbog PSD-a. Druge metode analgezije u ovom podruju su manje
pouzdane, primjerice izravna subkarpalna/tarzalna analgezija koja moe rezultirati lanim
pozitivnim odgovorom kao posljedica aplikacije anestetika u zglobnu ahuru
karpometakarpalnog ili u tarzometatarzalni zglob. Sigurna dijagnoza se postavlja
ultrazvunom pretragom gdje se uoava poveanje struktura, gubitak jasnih linija, fokalna
hipoehoina podruja i ponekad u kroninim sluajevima podruja poveane eho strukture.
Trabekularne promjene mogu se uoiti radiolokom pretragom.

Lijeenje zapoinje mirovanjem i redukcijom programa treninga. U kroninom sluaju
prognoza je loija kod PSD-a na prednjim nogama. Pacijenti sa PSD-om na stranjim nogama
oituju kroninu hromost, a lijeenje se provodi lokalnom aplikacijom kortikosteroida
produljenog djelovanja. Nakon mirovanja kroz 7 dana uslijede lagane vjebe koje se mogu
postepeno izvoditi kroz naredna 2 tjedna. Ukoliko se hromost ponovo javi, lijeenje se
ponavlja.
Ozljeda tijela suspenzornog ligamenta je esta u trkaih konja. Gubitak funkcije putinog
zgloba, zajedno s dorzalnom subluksacijom proksimalnog interfalangealnog zgloba obino
prati kompletni gubitak funkcije suspenzornog ligamenta. Uz to je prisutna bolnost, lokalna
temperiranost i oteklina to se lako uoava pri klinikom pregledu. Ultrazvunom pretragom
se moe utvrditi stupanj oteenja.
Gubitak funkcije putinog zgloba, koji nastaje uslijed oteenja suspenzornog ligamenta, se
moe uspjeno lijeiti konzervativnim putem. Osim mirovanja, ivotinja se poteuje na
treninzima, a oporavak i stanje ligamenta se prati ultrazvunom pretragom.


9
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
Upala tetiva (Tendinitis)
Upala tetiva moe biti akutnog ili kroninog tijeka, a posljedica je rupture tetivnih vlakana
razliitog stupnja. Svojstvena je sportskim i radnim konjima, a najee se javlja na
fleksornim tetivama prednjih nogu. Kod sportskih konja najee dolazi do rupture povrinske
fleksorne tetive, a u radnih konja obolijeva duboka fleksorna tetiva.
Tendinitis se uobiajeno javlja nakon intenzivnijeg treninga zbog prevelikog istezanja tetive
kod loe utreniranih konja. Vlakna rupturiraju kada sile vlaka nadvladaju elasticitet tetive.
Intenzivni trening uslijed postojee upale tetiva uzrokuje ponovno kidanje vlakana i
pogorava opravak i prognozu. Predisponirajui faktor za nastanak tendinitisa je i nepravilni
potkov konja.
Tendinitis je uglavnom aseptini proces, no kod prodora mikroorganizama uslijed ozljeda
tkiva i tendinitis moe poprimiti gnojni karakter. To uzrokuje poremeaj opeg stanja
ivotinje. U akutnom tijeku uoava se hromost razliita stupnja, koja se intenzivira od niske
do visokogradne, bolnost, edem i lokalna temperiranost. Trenutna hromost visokog stupnja do
nemogunosti optereenja ekstremiteta javlja se kod potpunog prekida kontinuiteta tetive,
odnosno kod rupture tetive. Kronini tendinitis je obiljeen hromou nieg stupnja, koja se
lako moe uoiti pojaanim radom konja. Palpacijom nalazimo tvrdu, kvrgavu i neravnu
tetivu to je posljedica nastalih adhezija uslijed reparatornih procesa rupturiranih vlakana. Tek
jaom palpacijom mogue je izazvati bolnost. Uslijed reparatornih procesa dolazi do
kontrakture tetive, odnosno njezinog skraenja.
U dijagnostici tendinitisa, osim metoda klinike pretrage u dijagnostici hromosti, moemo se
posluiti ultrazvunim pregledom, dijagnostikim analgezijama i testovima fleksije.

Konja treba smjestiti u staju, omoguiti mu mirovanje na ravnoj podlozi, a po mogunosti,
kod veih oteenja, imobilizirati oboljeli ekstremitet. Na distalne dijelove ekstremiteta se
postavljanju bandae. Minimalno vrijeme oporavka je 6 tjedana, a ovisno o opsegu oteenja
mogu je i dulji period potede. Ozljede tetive zacjeljuju reparacijom, odnosno formiranjem
kolagenog oiljka koji nema osobine normalnih tetivnih vlakana to je razlog loijeg oporavka
i teeg vraanja konja u punu kondiciju. Prognoza ovisi o opsegu oteenja, lijeenju i
cijeljenju oteene tetive. Lijeenje tendinitisa treba zapoeti to ranije u akutnoj fazi
primjenom lokalne i sistemske terapije. Kortikosteroidi se primjenjuju sistemski, samostalno
10
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
ili u kombinaciji s nesteroidnim protuupalnim lijekovima (npr. fenilbutazon i fluniksin-
meglumin). Kontraindicirana je lokalna primjena kortikosteroida u okolno podruje i unutar
tetive. Sistemska upotreba kortikosteroida ne smije biti preduga zbog mogue adrenalne
supresije, nastanka laminitisa i inhibicije cijeljenja rane. Nesteroidni protuupalni lijekovi
(NSPUL) se mogu dulje primjenjivati jer nemaju veeg utjecaja na cijeljenje rane, no mogu
uzrokovati oteenja eluano-crijevne stijenke kod dugotrajnije primjene. Lokalno se
postavljaju hladni oblozi (led, suhi led, polijevanje hladnom vodom) u trajanju od 20 min, a
ponavljaju se svakih 4-6 sati. Krioterapijom se smanjuje opseg krvarenja (zbog
vazokonstrikcije), smanjuje se eksudacija tekuine u okolno tkivo i minimalizira se bolnost
mehanikog oteenja. Nakon hladnog obloga moe se poviti distalni dio ekstremiteta poradi
potpore. Lokalno se primjenjuju i NSPUL kroz prvih 48-72 sata od povrede tetive. Nakon
hladnih, lokalno stavljamo tople obloge i resorptivne, antiflogistike masti. Gnojni tendinitis
lijei se primjenom antibiotika i toplo-vlanih obloga. Za lijeenje kroninih sluajeva obavlja
se perkutana incizija tetivnih vlakana, implantacija vlakana ugljika te desmotomija ligamenta
povrinskog fleksornog miia.

Upala tetivnih ovojnica (Tendovaginitis)
Pod pojmom tendovaginitisa se podrazumijeva upala sinovijalne membrane i fibroznog sloja
tetivne ovojnice.
Brojni su uzroci nastanka i klinike manifestacije bolesti. Najei uzrok tendovaginitisa je
trauma kojoj uslijedi oteenje tkiva tetive i njene ovojnice. U mlaih ivotinja nerijetko
uzrok bolesti ostaje nerazjanjen. Osim navedenog, uzrok upale tetivnih ovojnica mogu biti i
mikroorganizmi.
U praksi je najea upala tendovagine m. extensor carpi radialis i upala distalne digitalne
tendovagine povrinskog i dubokog fleksora prsta. Lokalno uoavamo oteklinu duguljasta
oblika, temperiranu, bolnu i na palpaciju fluktuirajue konzistencije. Noga je grevito
flektirana, konj teko hoda i pritom se o tlo oslanja samo nokatnim dijelom kopita.
Po tijeku upale razlikuju se akutni i kronini, a po karakteru upale septini i aseptini
tendovaginitis. Osim navedenog, pojavljuje se i idiopatski tendovaginitis. Idiopatski
tendovaginitis u mlaih ivotinja nepoznatog je uzroka, a pretragom se utvrdi pojaana
punjenost tendovagine sa sinovijom rastezljivog karaktera. Septini oblik javlja se najee
11
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
zbog penetracije mikroorganizama kroz ozlijeenu kou, kao posljedica lokalne infekcije i
hematogenog prijenosa infekta u tijeku sistemske infekcije. Aseptini tendovaginitis je
posljedica traume tkiva (udarca, nagnjeenja). Kliniki simptomi oituju se znakovima
lokalne upale i razliitim stupnjem hromosti.
Dijagnoza se postavlja klinikim pregledom ivotinje i ultrazvunom pretragom. Potrebno je
uiniti punkciju otekline, a karakteristike dobivenog punktata olakavaju postavljanje
dijagnoze. Kod aseptinog tendovaginitisa punktat je tekue konzistencije, ukasto-
naranaste boje s primjesama fibrina, dok kod septinog oblika redovito nalazimo gnojni
sadraj. Za postavljanje tone dijagnoze jo se koriste i dijagnostike analgezije i testovi
fleksije.
Lijeenje akutnih stanja svodi se na mirovanje ivotinje na ravnoj podlozi, lokalnu primjenu
hladnih obloga te sistemsku primjenu nesteroidnih protuupalnih lijekova. Nakon 48 sati
nastavlja se s toplim oblozima i lokalnom primjenom resorptivnih masti. Bandaa se vie
primjenjuje u kroninim sluajevima. Kod septinog oblika tendovaginitisa nuna je primjena
antibiotika kroz minimalno 7 dana uz obavezno dreniranje. Lokalno se moe aplicirati
glukokortikoid u kombinaciji s antibiotikom, najee do prestanka hromosti. U poetnom
stadiju bolesti prognoza je povoljna, dok se napredovanjem bolesti pogorava klinika slika
hromosti to nije prognostiki povoljno. Mogua komplikacija i posljedica kronine upale je
nastanak adhezija izmeu tetive i njene ovojnice to dovodi do trajne hromosti.
Bolesti miia
Bolesti miia mogu biti uzrokovane brojnim imbenicima. Osim to mogu biti priroene,
mogu biti i steene. U konja je opisano nekoliko specifinih bolesti miia.
Fibrozirajui miozitis (Myositis fibrosa; Fibrotic myopathy)
Bolest je uzrovana fibrozom, odnosno bujanjem intermuskularnog vezivnog tkiva m.
semitendinosus s povremenim promjenama na m.semimembranosus i m.biceps femoris.
Zabiljeena je i fibroza m.gracilis. Karakteristina je jedinstvena anomalija hoda stranjim
nogama, koja je posljedica ograniene aktivnosti navedenih miia.
Kod veine konja uzrok bolesti je trauma miia s posljedinom fibrozom i stvaranjem
adhezija. Trauma miia moe nastati kod razderotina, ozljede tijekom treninga, pada ili kod
zapinjanja na ogradu ili uad. Fibrozirajui miozitis je zabiljeen i kod drjebadi, ve pri
12
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
porodu (kongenitalni fibrozirajui miozitis) ija etiologija nije poznata. drjebad roena s
ovom boleu takoer oituje karakteristine promjene u hodu. Ponekad se bolest javlja nakon
prijevoza konja u prikolici i uzrokovana je lokalnom upalom miia. Simptomi, odnosno
karakteristian hod prestaje ubrzo nakon provoenja pravovaljanog lijeenja.
Dijagnoza se postavlja na temelju anamneze i klinikog pregleda. Promjene se uoavaju ve
pri inspekciji i palpaciji. Analizom hoda uoavamo mehaniko ogranienje aktivnosti
zahvaenih miia, iskoraaj je skraen, a noga se neposredno prije polaganja na tlo naglo
povlai kaudalno za 5-15 cm. Ovaj nain hoda, odnosno epanje nije povezano s boli, ne
reagira na primjenu analgetika i ne oituje se bolnou pri obavljanju testova fleksije.
Poremeaj u hodu se oituje pri svakom tipu hoda, ali se njegov karakter moe mijenjati
ovisno o brzini i tipu hoda. Fibrotino ili osificirajue podruje moe se palpirati s kaudalne
strane natkoljenice u razini koljenskog (femorotibijalnog) zgloba ili neposredno iznad njega.
Ultrazvunom pretragom se mogu precizno lokalizirati mjesta promjene, dok je radiolokom
pretragom lake lokalizirati osificirajue promjene.
U lijeenju fibrozirajueg miozitisa opisano je mnotvo kirurkih metoda, poput tenektomije,
miektomije, miotomije, tenotomije i kirurke lize nastalih adhezija. Tradicionalna kirurka
metoda ukljuuje resekciju fibrotinog ili osificirajueg dijela miia i uklanjanje adhezija
oko miia. Ovu kirurku metodu zamjenile su druge zbog dugotrajnog oporavka i
nepoeljnih eksterijernih karakteristika nakon oporavka. Modificirana tradicionalna kirurka
metoda obuhvaa resekciju otprilike 10 cm miia i tetive. Nakon uvoenja ivotinje u opu
anesteziju postavlja se rez u duljini od 15-20 cm izravno iznad spoja miia i tetive s kaudalne
strane koljenskog zgloba. Uklanja se 5 cm miia i 5 cm pripadajue mu tetive te adhezije oko
zahvaenih miia. Kroz novi rez potrebno je postaviti kateter za dreniranje sadraja, a
kirurki rez se zatvara u tri sloja.
Druga modificirana metoda prema Irwinu i Howellu obavlja se u lokalnoj anesteziji na konju
koji stoji postavljanjem okomitog reza u duljini od 3-4 cm neposredno iznad zahvaenog
tkiva. Sva palpatorno zahvaena tkiva se transverzalno prereu karama, a dodatne incizije se
postavljaju medijalno ili lateralno u odnosu na prvi rez. Nogu je za vrijeme zahvata potrebno
povui prema naprijed kako bi se lake moglo prepoznati ogranieno podruje adhezija. Rana
se ostavlja da cijeli per secundam, a ivotinja poinje hodati tom nogom nakon 7-10 dana iza
operacije. Poremeaj u hodu u potpunosti prestaje do 14 dana nakon operacije, no znaajno
poboljanje uoava se ve nakon zahvata.
13
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
Tenotomija m.semitendinosus je prvi izbor u kirurkom lijeenju fibroze ovog miia.
Operacija se obavlja u opoj anesteziji u bonom poloaju na strani zahvaenog ekstremiteta.
Koni rez se postavlja u duljini od 8 cm iznad mjesta gdje palpiramo tetivu tibijalnog dijela
miia s kaudomedijalne strane tibije, neznatno distalno od koljenskog zgloba. Rez se
postavlja kaudalno od v.saphena i nalijegajueg m.gastrocnemius. Kad na reznu ranu
dobijemo tetivu pod nju se postavlja pinceta ili hemostat i obavlja se transekcija. Nakon
miektomije i miotomije poboljanje se obino oituje ve nakon zahvata, no povremeno je
potrebno 3-7 dana za evidentno poboljanje. Jednostavna miotomija s transekcijom
ogranienih podruja omoguuje bolje kozmetike rezultate s nekolicinom moguih
komplikacija zbog manjih incizija i manjeg stvaranja fibroznog tkiva tijekom cijeljenja. Kod
obavljanja tenotomije komplikacija je jo manje, no postoji mogunost da se abnormalnost u
hodu ne ukloni u potpunosti.

Pijetlov hod (Hiperfleksija stranjih nogu; Stringhalt)
Ovaj oblik hromosti karakteristian je po nenamjernoj ili pretjeranoj fleksiji stranjih nogu.
Postoje arolikosti u teini ovih znakova koji mogu obuhvaati ili 1 ili oba stranja
ekstremiteta. Opisana su dva oblika hiperfleksije:
a) -australski oblik, javlja se iznenada, sporadino ili epidemijski uglavnom u ljeti i
jeseni u konja na ispai
-povremeno se javlja u Australiji i Novom Zelandu i jednom je zabiljeen u
Kaliforniji
-etiologija nije razjanjena, no uzrokom bolesti smatraju se toksini ili otrovi
povezani s ingestijom trave Hypochoeris radicata, hromost je uzrokovana
perifernom neuropatijom i neurogenom miinom atrofijom digitalnih ekstenzora
i m.gastrocnemius
-elektromiografijska aktivnost digitalnih ekstenzora je poveana, a brzina
prijenosa podraaja kroz duboku granu n. peroneus je smanjena
-uz ovo stanje esta je istovremena pojava laringealnih poremeaja
-zabiljeeno je spontano izljeenje bez primjene ikakvih terapijskih mjera

b) konvencionalni, tzv. pravi oblik pijetlovog hoda javlja se sporadino
-moe biti unilateralan ili bilateralan
14
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
-uzroci bolesti su povezani s ozljedama metatarzusa, tarzusa i koljenskog zgloba,
s boli u kopitu, bolestima kraljenine modine i adhezijama tetiva, no u veini
sluajeva toan uzrok bolesti nije poznat
-elektromiografijom otkrivamo lokaliziranu denervacijsku aktivnost lateralnog
digitalnog ekstenzornog miia
-kod ovog oblika bolesti nema spontanog izljeenja

Dijagnoza se postavlja na temelju anamneze i klinikog pregleda. Tijekom analize hoda lako
se uoava karakteristian pijetlov hod uzrokovan pretjeranom fleksijom 1 ili obje stranje
noge. Kod australskog oblika proces je obino bilateralan, no na jednoj nozi promjena moe
biti izraenija. Kod nekih konja se oituje samo srednje oteano hodanje, a poremeaj u hodu
moe se uoiti kod okretanja konja u stranu ili pri kretanju unatrag pa ak i kod podizanja
kopita. Kod nekih se oituje pretjerana fleksija u obliku naglog odgurivanja noge od tla prema
abdomenu. Ponekad putica moe i dotaknuti trbunu stijenku. Kliniki znakovi se oituju pri
svakom koraku. Nie temperature zraka i mirovanje naglaavaju ovaj hod, no ponekad se
vjebom pijetlov hod moe i reducirati. Takoer, nije zabiljeena pasminska predispozicija.
Diferencijalno dijagnostiki ovo stanje treba razluiti od intermitentne proksimalne fiksacije
(dorzalne luksacije) patele to se postie paljivim promatranjem hoda ivotinje i palpacijom
patele.

Lijeenje ovisi o obliku bolesti koja se javlja. Kod nas australskog oblika bolesti nema, a lijei
se uklanjanjem ivotinje s panjaka i promjenom hranidbenog reima. Takoer su kod ovog
oblika zabiljeena i spontana izljeenja.

Kirurko lijeenje konvencionalnog oblika neophodno je potpuni oporavak. Preporuene su
brojne metode, a od njih opisana tenektomija i parcijalna miektomija lateralne digitalne
ekstenzorne tetive omoguuje djelomini do potpuni oporavak. Zahvat se moe obaviti u
lokalnoj i opoj anesteziji. Distalno dio lateralnog digitalnog ekstenzora u duljini od 2-10 cm i
cijela tetiva se uklanjaju. Kod standardne metode, u liniji od 2 cm aplicira se lokalni anestetik
iznad lateralnog digitalnog ekstenzora neposredno prije spoja s dugom digitalnom
ekstenzornom tetivom na lateralnoj strani metatarzusa. Ovo podruje lako se palpira ispod
tarzometatarzalnog zgloba. Drugo podruje gdje se aplicira lokalni anestetik je s lateralne
strane tibije 6 cm iznad lateralnog malleolusa tibije u proksimalnom smjeru. Prvi rez se
postavlja neposredno iznad tetive proksimalno od njenog spoja s tetivom dugog digitalnog
15
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
ekstenzora. Ispod tetive se postavlja zakrivljeni hemostat (Kelly). Drugi rez duljine 6 cm kroz
kou, potkoje i fasciju se postavlja iznad lateralnog digitalnog miia u longitudinalnom
smjeru paralelno s miinim vlaknima. Trbuh miia se izvlai na reznu ranu i ispod njega se
takoer postavlja zakrivljeni hemostat. Povlaenjem instrumenta ispod miia i onog ispod
tetive operater se uvjerava da je izolirao na ranu odgovarajuu tetivu i mii. Na distalnom
rezu se preree tetiva i izvlai se kroz proksimalni rez. Nakon toga obavlja se resekcija
miia, minimalno u duljini od 2 cm. Fascija se na proksimalnom rezu iva pojedinanim
avom ili jednostavnim produnim avom pritom koristei sintetski resorptivni konac
promjera 0. Potkoje se zatvara takoer resorptivnim sintetskim koncem promjera 2-0 i istim
avom kao i fascija, dok se koa iva neresorptivnim monofilamentnim koncem. Distalni rez
se zatvara samo u jednom sloju, odnosno iva se koa. Operacijsku ranu je potrebno pokriti
sterilnim povojima i na cijeli ekstremitet se postavljaju bandae kroz minimalno 10-14 dana.
ivotinja miruje u boksu za vrijeme oporavka, a nakon skidanja avova moe se zapoeti s
laganim hodanjem. Uobiajeni treninzi mogu zapoeti ve 3-4 tjedna nakon operacije.

Modificirana metoda tenektomije i parcijalne miektomije obavlja se s veom resekcijom
miia i krajevi miia se ivaju. Ova metoda se obavlja u opoj anesteziji, a proksimalni rez
je duljine 14-16 cm tono iznad trbuha lateralnog digitalnog ekstenzora.

Od komplikacija zabiljeena je dehiscencija, infekcija te izostanak smanjenja intenziteta
hromosti.
Prognoza je bolja kod prvog (australskog) oblika bolesti, jer su zabiljeena spontana
izljeenja, no takoer su zabiljeena i ozbiljnija stanja koja su zahtjevala eutanaziju ivotinja.
Kod konvencionalnog oblika prognoza ovisi o ishodu kirurkog zahvata to je relativno
nepredvidljivo. Stanje se kod nekih konja pobolja odmah nakon operacije, dok kod nekih ne
nastupi potpuna remisija. Razdoblje oporavka takoer moe varirati, od trenutnog poboljanja
pa sve do nekoliko mjeseci. Pokazalo se da najbolje izglede za potpuni opravak imaju konji s
adhezijama i ozljedama metatarzalne regije.

Grienje jasli i aerofagija (Cribbing and aerophagia)

Grienje jasli je karakteristina pojava kod konja koji gornjim sjekutiima obuhvaa neki
vrsti predmet te pritom napinje ventralnu vratnu muskulaturu, savija vrat, retraktira grkljan i
vue unatrag. Konji koji za vrijeme ove radnje gutaju zrak nazivaju se gutaima vjetra ili
16
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
kaemo da gutaju zrak (aerofagija). Stanje ovjeavanja sjekutiima o solidne predmete valja
razlikovati od pojave kada konj grize predmet, odnosno drvo. Ovo stanje moe biti posljedica
dosade, izolacije ili nedostatka kvalitetne krme. Takoer je opisano stanje zabiljeeno kod
konja koji imaju eluano-crijevne probleme kao nain ublaavanja bolova. Gutanje zraka
najee je steena mana konja, ali poznato je da se radnja moe nauiti od drugih konja. U
etiologiji nisu iskljueni genetski imbenici.

Grienje jasli je neujna radnja prilikom koje se konj sjekutiima ovjesi o neki predmet to
uzrokuje veliko optereenje na zube i napinjanje ventralne vratne muskulature s hipertrofijom.
Konji s ovom manom gube na tjelesnoj masi, imaju eluano-crijevne poremeaje,
flatulencije te su loiji na treninzima. Ponekad se moe prilikom gutanja zraka uti
karakteristian zvuk. Konji obino ne pokazuju klinike znakove bolesti, osim onih koji su
posljedica velikog optereenja i troenja sjekutia. Ova mana je ee zabiljeena u Europi, a
povezuje se s injenicom da se konji manje dre na ispai te se tako manje i kreu. U
posljednje vrijeme broj konja s ovom manom sve je vei.

Lijeenje moe biti konzervativno ili operacijsko.
Konzervativno lijeenje obuhvaa mnotvo radnji i indicirano je u veini sluaja. Zabiljeena
je redukcija ove radnje ili potpuni prekid kod konja koji su iz staje premjeteni na ispau.
Valja ukloniti sve vrste predmete iz staje o koje bi se konj mogao ovjesiti sjekutiima i ostale
povrine koje bi mogao gristi premazati tvarima koje daju gorak okus. Na vrat se mogu
postaviti koni ili metalni remeni koji ograniavaju kontrakciju vratne muskulature i uvijanje
vrata. Time vratni miii ostaju oputeni, konj nesmetano moe uzimati hranu i vodu te disati.
Ne preporua se skidanje tijekom treninga. U smanjenju ili otklanjanju ove mane korisnom se
pokazala akupunktura i ok terapija, odnosno terapija averzijom.

Operacijsko lijeenje ukljuuje djelominu resekciju vratnih miia (m.sternomandibularis,
m.sternothyreohyoideus i m.omohyoideus), a naziva se Forssell-ovim zahvatom. Modificirana
tehnika osim resekcije pojedinih miia (m.sternothyreohyoideus i m.omohyoideus) obuhvaa
i neurektomiju ventralne grane 11-og mozgovnog ivca (n. accesorius). Ova tehnika je
modificirana na temelju Hamm-ove tehnike neurektomije 11-og mozgovnog ivca. Ventralna
grana n. accesorius inervira sternomandibularni mii koji je najvei mii vrata kojim se
konj slui pri fleksiji vrata. Obavljanjem same neurektomije ne postiu se eljeni rezultati,
stoga se zahvat upotpunjuje djelominom resekcijom miia.
17
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja


Modificirani Forssell-ov zahvat
Zahvat se obavlja na anesteziranoj ivotinji koja lei na leima. Nakon pripreme, postavlja se
koni rez duljine 30 cm i krajevi se retraktiraju lateralno kako bi na reznu ranu dobili potrebne
miie. Sternomandibularni mii jedne strane vrata odvajamo od m. omohyoideus ime
omoguujemo pristup do medijalnog dijela sternomandibularnog miia. Ventralnu granu n.
accesorius lociramo pomicanjem spomenutog miia lateralno, podiemo ga i provjeravamo
da li smo izolirali potrebni ivac (na dodir ivca kontraktira se mii). Uklanja se 4-6 cm
ivca, a postupak se ponavlja s druge strane vrata. Nadalje, uklanja se 30-ak cm navedenih
miia (m.sternomandibularis, m.sternothyreohyoideus i m.omohyoideus). Treba ih paljivo
osloboditi od okolnih struktura (grkljana i krvnih ila) te se na kranijalnom dijelu reza ispod
miia umee zakrivljeni hemostat ili kare. Potom se izolirani trbuh miia preree i povlai
se kaudalno. Pri obavljanju zahvata pozornost valja usmjeriti na zaustavljanje krvarenja iz
prerezanih miia. Kroz posebne incizije na svakom kraju reza postavlja se dren. Potkoje se
zatvara jednostavnim produnim avom s resorptivnim sintetskim koncem promjera 0. Koa
se zatvara neresorptivnim koncem, a tehniku ivanja odabire operater. Preko operacijske rane
postavlja se bandaa kako bi se zatitila rana tijekom poetne faze cijeljenja.
Nakon operacije ivotinju smjestimo u staju kroz 2 tjedna. Nakon 2-3 dana se moe ukloniti
povoj, a jo 4-6 dana nakon uklanja se i dren. Koni avovi se uklanjaju 10-14 dana nakon
operacije te se s vjebanjem moe zapoeti ve za 21 dan. Hematomi i seromi nastaju rijetko,
a saniraju se ili konzervativnim putem ili dreniranjem. Sve dok je postavljen dren, indicirana
je i primjena antibiotske terapije.

Forssell-ov zahvat se lako obavlja, ne zahtjeva opu anesteziju, a konj se ubrzo nakon
operacije moe vratiti u uporabnu svrhu. No, ova metoda pokazala se samo djelomino
uinkovitom i vie se ne koristi. Veu uinkovitost pokazao je modificirani Forssell-ov zahvat
koji osim resekcije pojedinih vratnih miia ukljuuje i neurektomiju akcesornih ivaca.






18
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
Ruptura miia

Prekid kontinuiteta miia nastaje najee kao posljedica djelovanja traume. Uslijed traume
dolazi do prekida pojedinih miinih vlakana, ali i krvnih ila koje opskrbljuju krvlju oteeno
podruje.

Na mjestu rupture miia dolazi do krvarenja, razvija se oteklina, hematom i drugi znakovi
akutnog upalnog procesa. ivotinja oituje izrazitu bolnost i hromost, to ovisi o tome koji je
mii oteen i u kojem opsegu. Klinika slika se tako razlikuje ovisno o tome koji je mii
rupturirao.
Dijagnoza se postavlja na temelju anamnestikih podataka i klinikog pregleda ivotinja.
Osim toga, mogu se obaviti i dodatne klinike pretrage, poput radioloke i ultrazvune
pretrage.

Lijeenje ovakvih stanja treba zapoeti to je ranije mogue, ponajvie iz razloga
zaustavljanja krvarenja. Kao i kod rupture tetiva, konzervativno lijeenje zapoinje
mirovanjem. Po zaustavljanju krvarenja mogu se lokalno primjenjivati hladni oblozi.
Kontraindicirana je lokalna primjena toplih obloga ili masaa zahvaenog podruja jer bi se
time moglo izazvati ponovno krvarenje iz oteenog miia i nastanak hematoma. Prvih
nekoliko dana, obino 12-14 dana, ivotinja mora mirovati u staji uz minimalno kretanje,
dozvoljen je lagani hod pod nadzorom timaritelja. Indicirano je itavo vrijeme dok postoji
oteklina i lokalna temperiranost primjenjivati hladne obloge ili led te NSPUL. Peroralno se
mogu primjenjivati razliiti dodaci hrani koji potiu izgradnju i cijeljenje miinog tkiva
(primjerice, Platinum performances Myo-Vet, Ani Meds Muscle-UP Powder).

Nakon regresije otekline i hematoma, obino 2-4 tjedna od nastanka ozljede, poinje terapija
kojom se potiu lokalna cirkulacija i remodeliranje novonastalog tkiva u procesu cijeljenja.
Svakodnevno se primjenjuju topli oblozi, u trajanju od 30-45 minuta, dva puta dnevno.
Preporua se koritenje toplih kupki ili toplinska terapija ultrazvukom. Masaa zahvaenog
podruja od presudne je vanosti za bri i kvalitetniji oporavak, jer se upravo tim postupcima
potie remodeliranje tkiva. Nakon 6-7 tjedana od nastanka ozljede, miino tkivo postie
zadovoljavajuu snagu izdrljivosti i vraa se u fizioloku funkciju. To je i vrijeme kada se
ivotinja moe ponovo uvoditi u trening, ali svakako postupno. Bri hod se preporua izvoditi
tek u kraim vremenskim intervalima, od 3-5 minuta, a svaki tjedan se produljuje za 5 minuta.
19
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
Lagani galop ili kas ne treba poinjati prije 10-og tjedna nakon ozljede, a brzinu hoda i
duljinu optereenja potom treba poveavati ovisno o tome kako se ivotinja ponaa tijekom
vjebe i koliki napor doputa. Ukoliko nema komplikacija i ako se potuju sve propisane
mjere lijeenja, konj se moe vratiti u uobiajeni trening nakon 12-14 tjedana od nastanka
ozljede.

Tee, odnosno opsenije rupture miia lijee se operacijskim metodama koje se upotpunjuju
konzervativnim nainom lijeenja.

Najee su zabiljeene rupture m. peroneus tertius, m. quadriceps femoris, m. gastrocnemius,
m. brachiocephalicus i m. serratus ventralis.

Ruptura m. serratusa ventralisa je rijetka pojava kod konja, a kada i nastane obino je
bilateralna. Nastaje nakon traume prednjeg dijela tijela, obino vrata i podruja lopatice,
odnosno grebena. Najee nastaje nakon skakanja konja preko previsokih prepreka ili
skakanjem s povienih mjesta. Nakon rupture, grudni ko propada ventralno to se lako
uoava po stavu ivotinje. Dorzalni rub lopatice stri iznad trnastih izdanaka grudnih
kraljeaka. Zbog intenzivne bolnosti apliciraju se NSPUL, a ivotinja bi trebala kroz 30-45
dana mirovati, po mogunosti biti neznatno podignuta iznad razine zemlje pomou remenja.
Prognoza je relativno loa, naroito ako se radi o potpunoj rupturi miia.

Ruptura m. peroneusa tertiusa najee nastaje kao posljedica hiperekstenzije
tibiotarzalnog zgloba, primjerice ako ivotinji noga zaglavi i snano ju povlai kako bi ju
oslobodila. Ruptura ovog miia je zabiljeena nakon naglog starta na trkama konja, kada
konj poskoi i naglo optereti miie stranjih nogu. Moe nastati i kod konja koji nose gips na
cijelog stranjoj nozi uslijed ega dolazi do hiperekstenzije i posljedine rupture ovog miia.
Jedan od znakova rupture je to se koljenski zglob flektira, a tarzalni zglob ostaje u ekstenziji.
Kada je noga poloena na tlo, konj pokazuje bolnost manjeg intenziteta i nema veih
potekoa pri oslanjanju na zahvaenu nogu. Pri hodu se moe uoiti manje ulegnue Ahilove
tetive koja nije napeta, ve je labava. Tarzalni zglob se moe ekstendirati bez ekstenzije
koljenog zgloba, to se na zdravoj nozi ne moe provesti. ivotinja treba strogo mirovati,
minimalno 4-6 tjedana, nakon ega se moe zapoeti s lakim vjebama kroz naredna dva
mjeseca. Ukoliko nema poboljanja nakon prvih 6 tjedana, prognoza je loa jer postoji
mogunost da ozljeena tetiva ne zacijeli.
20
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.
Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja
21
CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.

Ruptura m. gastrocnemiusa uglavnom se javlja kod trkaih konja, a oituje se hromou u
fazi optereenja bolesne stranje noge. Skraeno je vrijeme podupiranja noge tijekom
kretanja. Lijeenje se provodi postavljanjem Robert Jones-ove bandae na cijelu nogu i
mirovanjem u staji. Takoer se moe postaviti Thomasova udlaga i cijela noga se postavlja u
gipsani povoj. Nakon to splasne oteklina, gips se mora zamijeniti. Kod odbijene drjebadi,
nakon tri tjedna se gore opisani povoj moe zamijeniti s Robert Jones-ovom bandaom.

Osifikacija miia
Osifikacija kosti nastaje uslijed kroninih traumatskih ozljeda ili upala miinog tkiva, a
uslijed ega dolazi do taloenja kalcijevih soli u degenerirano miino tkivo. Takoer, moe
nastati kao posljedica metaplazije (nefizioloke transformacije tkiva). Pojavljuje se u dva
oblika, kao osificirajua miopatija m. semitendinosus i kao osifikacija m. biceps brachii.
Miino tkivo uslijed opsenog oteenja atrofira, gubi elastinost i fizioloku funkciju. ee
se javlja u trkaih konja i onih koji obavljaju tee fizike poslove. Bolest se dijagnosticira na
temelju klinike pretrage i radioloke pretrage. Prilikom pregleda moemo palpirati oiljkasto
tkivo tvrde konzistencije (nastaje uslijed kroninih traumatskih oteenja), a radiolokom
pretragom mogue je potvrditi postojanje formiranog kotanog tkiva u miiu. Kada je
promjenama zahvaen m. biceps brachii, hodu je karakteristian skraeni korak i oslanjanje
na nokatni dio kopita slino kao i kod podotrohloze. Lijeenje se obavlja iskljuivo kirurkim
zahvatom. Mogue je ukloniti nastalo kotano tkivo ( kada je zahvaen m. biceps brachii) ili
obaviti transekciju miia.