.

e: To{e Zlatkov 427/2001 Nikol~o Iliev 434/2000

, 200 !

Efekt na staklena gradina

Dolgoro~no, Zemjata mora da is !{ta energija vo kosmosot isto onolk! kolk! {to taa a sor"ira energija od #on$eto% #on~evata energija ristign!va vo &orma na kratko"ranovo 'ra~e(e% Del od ova 'ra~e(e se re&lektira od 'emjinata ovr{ina i od atmos&erata% )ogolemiot del, se ak, omin!va ravo ni' atmos&erata 'a da ja 'ato li 'emjinata ovr{ina% Zemjata se oslo"od!va od ovaa energija *ja ra+a na'ad vo kosmosot, vo o"lik na dolgi "ranovi, in&ra$rveno 'ra~e(e% -ako {to e o'nato, .ivotot na lanetata Zemja e mo.en oradi rirodniot e&ekt na staklena gradina% )rirodnoto ojav!va(e na gasovite koi go redi'vik!vaat e&ektot na staklena gradina *stakleni~ki gasovi,, red se vodena parea (N2O), jaglerod dioksid (SO2), kako i metan (SN4), azoten oksid ("2#$ i troposferski ozon (O3) ovo'mo.!va son~evata energija da dojde do 'emjinata ovr{ina kako vidliva svetlina, 'a otoa da "ide 'aro"ena od atmos&erata kako in&ra$rvena to lina% )ogolemiot del od in&ra$rvenoto 'ra~e(e emitirano nagore od Zemjinata ovr{ina e a sor"irano vo atmos&erata od vodenata area, od jaglerod dioksidot i od dr!gite stakleni~ki gasovi {to ostojat vo rirodata% /vie gasovi s re~!vaat energijata da omine direktno od ovr{inata nadvor vo kosmosot% Namesto toa, mnog! ro$esi na 'aemno dejstv!va(e *vkl!~!vaj+i gi 'ra~e(eto, vo'd!{nite str!i, is ar!va(eto, &ormira(eto o"la$i i do.dot, ja trans ortiraat energijata visoko vo atmos&erata% /ttam! taa mo.e da se 'ra~i vo kosmosot% Sl.1 Efekt na staklena gradina

Izvor: Amerikanska istra`uva~ka programa za globalni promeni: Klimatski promeni/tekovni soznani a

/voj &enomen ja odr.!va to linata na na{ata laneta, so {to se o"e'"ed!va normalno odviva(e na &i'iolo{kite &!nk$ii na site .ivi organi'mi% /ts!stvoto na stkleni~kite gasovi "i ja namalilo tem erat!rata na na{ata laneta 'a okol! 33 0#, retvoraj+i ja Zemjata vo !{te edna "e'.ivotna laneta vo son~eviot sistem%
3

0&ektot na staklena gradina, koj milioni godini "e{e "lagoslov 'a Zemjata, se ~ini deka vo oslednoto stoletie se retvora vo serio'na 'akana, 'asilen od ~ove~kite aktivnosti% #o ind!strijali'a$ijata i orast na naselenieto, emisijata na stakleni~ki gasovi od sogor!va(e na &osilni goriva, se~e(e na {!mi i ~iste(e na 'emji{te 'a ! otre"a vo 'emjodelstvoto, ostojano se 'golem!va% 1o oslednite 100 godini stakleni~kite gasovi se emitiraa vo atmos&erata o"r'o od kolk! {to rirodnite ro$esi mo.ea da gi otstranat% Do olnitelno, emitirani se novi sinteti~ki gasovi kako {to se hlorofluorojaglerodi i haloni (S%&) i !tvrdeno e deka i tie go odr.!vaat e&ektot na staklenata gradina% 1o ovoj eriod kon$entra$ijata na ovie gasovi vo atmos&erata ostojano se 'golem!va, so redvid!va(a deka +e rodol.i "r'o da raste aralelno so orastot na glo"alnata ekonomija% /vie do olnitelni emisii o~n!vaat da ja nar!{!vaat delikatnata ramnote.a, 'na~itelno 'golem!vaj+i go koli~estvoto na stkleni~ki gasovi vo atmos&erata i nivniot i'ola$ionen e&ekt% Sl.!

-vantitativnite redvid!va(a 'a idnata sostoj"a se!{te se nei'vesni% 1o 1223 godina IPCC na ravi ro$enka deka glo"alnata tem erat!ra na vo'd!4ot na Zemjata +e se 'golemi 'a do olonitelni 1 0# 5 3,3 0# do 2100 dogina, dodeka vo 2001 godina 'a istiot eriod "e{e redviden orast na temerat!rata od 1,4 0# 5 3,6 0#% 1o najdo"ar sl!~aj +e se soo~ime so 'ato l!va(e 'a 2 0 # do 2100 godina, {to "i "ilo naj"r'o men!va(e na klimata vo oslednite 10 000 godini, eriod koga se ra'vivala modernata $ivili'a$ija% Zato l!va(eto vo ovie ra'meri +e vlijae vr' mnog! as ekti na na{ite .ivoti, "idej+i +e redi'vika romeni na tem erat!rite i vrne.ite, orast na morskoto nivo i romeni vo ras redel"ata na sve.a voda% Najverojatno 'na~ajni +e "idat vlijanijata i vr' 'dravjeto na l!7eto, vitalnosta na {!mite i dr!gi ririodni odra~ja, kako i rod!ktivnosta vo 'emjodelstvoto% )oto lata laneta Zemja go 'a"r'!va glo"alniot $ikl!s na vodata8 ra'menata na voda ome7! okeanite, atmos&erata i 'emji{teto% )ovisokite tem erat!ri redi'vik!vaat ogolemo is ar!va(e i o"r'o s!{e(e na o~vite% Zgolemenoto koli~estvo na voda vo atmos&erata 'na~i ove+e do.d ili sneg% 9o.e"i vo ovoj
4

moment go gledame rvite 'na$i na romeni vo $ikl!sot na vodata% Tie ojavi mo.e da redi'vikaat o lavi, ero'ija na 'emji{teto a d!ri i g!"e(e na nekoi vidovi .ivi organi'mi% 1o nekoi odra~ja ak, 'golemenoto is ar!va(e doved!va do s!{i, "idej+i o"ilni do.dovi a7aat na dr!gi mesta% Sl."

#$%I&'I ()'E*I+ 1,-1.1,,/ 0Amerikanska istra`uva~ka programa za globalni promeni: Klimatski promeni / tekovni soznani a1

Na!~ni$ite !ka.!vaat deka nie ja men!vame energetskata ma{ina koja go ! rav!va klimatskiot sistem% Ne{to mora da se romeni 'a da !"la.i !darot%

www.meteo.noa.gr/Ba !anC "mate/ ea# et$%&'#/ ea# et%()*+,.&'# www."n#---.m!/ma-e'on.n/'o-"ment.//o'.-.&'#