Phn 1.

khI nim v nh my In
Chng 1. M U 1.1 Cc ngun nng lng c th sn xut In nng S pht trin nng lng mi quc gia ph thuc nhiu vo iu kin t nhin, vo tim lc khoa hc k thut, tim nng kinh t v mc pht trin cc ngnh ca nn kinh t. Cc nh my c nhim v bin i nng lng thin nhin thnh in nng c gi l nh my in. Nng lng thin nhin d tr di nhiu dng khc nhau v c th bin i thnh in nng. T cc dng nng lng d tr ny c th cho php ta xy dng cc loi nh my in khc nhau: T nng lng ca nhin liu hu c c th xy dng nh my nhit in; T nng lng ca dng nc c th xy dng nh my thy in; T nng lng gi c th xy dng nh my in sc gi; T nng lng sng bin c th xy dng nh my in thy triu; T nng lng mt tri c th xy dng nh my in mt tri; T ngun nng trong lng t c th xy dng nh my in a nhit; T nng lng ht nhn c th xy dng nh my in ht nhn. Trong gio trnh ny, chng ta ch tp trung nghin cu nh my nhit in. Nh my nhit in thc hin vic bin i nhit nng ca nhin liu thnh c nng ri in nng, qu trnh bin i c thc hin nh tin hnh mt s qu trnh lin tc (mt chu trnh) trong mt s thit b ca nh my. Nh my nhit in hot ng da trn hai nguyn tc: c th theo chu trnh thit b ng lc hi nc hoc c th l chu trnh hn hp tuc bin kh-hi. 1.2. nguyn l hot ng ca nh my nhit in 1.2.1. Nh my in p dng chu trnh tuc bin hi nc Hin nay, trn th gii ngi ta xy dng c tt c cc loi nh my in bin i cc dng nng lng thin nhin thnh in nng. Tuy nhin s hon thin, mc hin i v gi thnh in nng ca cc loi nh my in rt khc nhau, ty thuc vo thi gian c nghin cu pht trin loi hnh nh my in . i vi nhng nc ang pht trin nh Vit Nam, do nn cng nghip cn chm pht trin, tim nng v kinh t cn yu do xy dng ch yu nh my nhit in dng Tuc bin hi hoc dng chu trnh hn hp, trong bin i nng lng ca nhin liu thnh in nng. 1.2.1.1. Chu trnh Carno hi nc phn nhit ng ta bit chu trnh Carno thun chiu l chu trnh c hiu sut nhit cao nht khi c cng nhit ngun nng v ngun lnh. Chu trnh Carno l tng gm 2 qu trnh on nhit v 2 qu trnh ng nhit. V mt k thut, dng 3

kh thc trong phm vi bo ha c th thc hin c chu trnh Carno v vn t c hiu sut nhit ln nht khi cng phm vi nhit . Chu trnh Carno p dng cho kh thc trong vng hi bo ha c biu din trn hnh 1.1. Tuy nhin, i vi kh thc v hi nc th vic thc hin chu trnh Carno rt kh khn, v nhng l do sau y: - Qu trnh hi nh nhit ng p, ngng t thnh nc (qu trnh 2-3) l qu trnh ngng t thc hin khng hon ton, hi trang thi 3 vn l hi bo ha, c th tch ring rt ln, do thc hin qu trnh nn on nhit hi m theo qa trnh 3-4, cn phi c my nn kch thc rt ln v tiu hao cng rt ln. - Nhit ti hn ca nc thp (374,15 0C) nn chnh nhit gia ngun nng v ngun lnh ca chu trnh khng ln lm, do cng ca chu trnh nh. - m ca hi trong tuc bin cao, cc git m c kch thc ln s va p vo cnh tuc bin gy tn tht nng lng v n mn nhanh cnh Tuc bin. Hnh 1.1 chu trnh Carno hi nc 1.2.1.2. S thit b v th chu trnh nh my in Nh chng ta bit, tuy c hiu sut nhit cao nhng chu trnh Carno c mt s nhc im nh nu trn khi p dng cho kh thc, nn trong thc t ngi ta khng p dng chu trnh Carno m p dng mt chu trnh ci tin gn vi chu trnh ny gi l chu trnh Renkin. Chu trnh Renkin l chu trnh thun chiu, bin nhit thnh cng. Chu trnh Renkin l chu trnh nhit c p dng trong tt c cc lai nh my nhit in, mi cht lm vic trong chu trnh l nc v hi nc. Tt c cc thit b ca cc nh my nhit in u ging nhau tr thit b sinh hi I. Trong thit b sinh hi, nc nhn nhit bin thnh hi i vi nh my nhit in, thit b sinh hi l l hi, trong nc nhn nhit t qu trnh t chy nhin liu. i vi nh my in mt tri hoc a nhit, nc nhn nhit t nng lng mt tri hoc t nhit nng trong lng t. i vi nh my in nguyn t, thit b sinh hi l thit b trao i nhit, trong nc nhn nhit t cht ti nhit trong l phn ng ht nhn ra. S thit b ca chu trnh nh my nhit in c trnh by trn hnh 1.2, gm hai thit b chnh bin i nng lng l l hi v tuc bin cng mt s thit b ph khc. th T-s ca chu trnh c biu din trn hnh 1.2. Nc ngng trong bnh ngng IV ( trng thi 2 trn th) c thng s p2, t2,, i2, c bm V bm vo thit b sinh hi I, p sut tng t p2 n p sut p1 (qu trnh 2-3). Trong thit b sinh hi, nc trong cc ng sinh hi nhn nhit ta ra t qu trnh chy, nhit tng ln n si (qu trnh 3-4), ho hi (qu trnh 4-5) v thnh hi qu nhit trong b qu nhit II (qu trnh 5-1). Qu trnh 3-4-5-1 l qu trnh ha hi ng p p sut p1 = const. Hi ra khi b qu nhit II ( trng thi 1) c thng s p1, t1 i vo tuc bin III, y hi dn n on nhit n trng thi 2, bin nhit 4

nng thnh c nng (qu trnh 1-2) v sinh cng trong tuc bin. Hi ra khi tuc bin c thng s p2, t2, i vo bnh ngng IV, ngng t thnh nc (qu trnh 2-2), ri li c bm V bm tr v l. Qu trnh nn on nhit trong bm c th xem l qu trnh nn ng tch v nc khng chu nn (th tch t thay i).

4 3
2 0

P1 P2

s Hnh 1.3. th T-s ca chu trnh NMN

Hnh 1.2. S thit b nh my in

1.2.1.3. Hiu sut nhit l tng ca chu trnh Renkin Nhit lng mi cht nhn c trong qu trnh ng p 3-1 l hi l: q1 = i1 i 3 Nhit lng mi cht nh ra cho nc lm mt trong qu trnh ng p 2-2 bnh ngng l: q 2 = i 2 i 2 Hiu sut nhit ca chu trnh t c tnh theo cng thc: q1 q 2 l (1-1) ct = = q1 q1 Thng thng, p sut khng cao lm, cng tiu tn cho bm nc cp rt b so vi cng Tuc bin sinh ra nn ta c th b qua cng bm, ngha l coi i2 i3. Khi cng ca chu trnh s bng: (1-2) l = q 1 q 2 = i 1 i 3 i 2 + i 2 i 1 i 2 Hiu sut nhit chu trnh s bng: l i1 i 2 (1-3) ct = = q 1 i1 i 3 1.2.2. Nh my in dng chu trnh hn hp Tuc bin kh - hi

Chu trnh hn hp l mt chu trnh ghp, gm chu trnh Renkin hi nc v chu trnh Tuc bin kh. S thit b v th T-s ca chu trnh c th hin trn hnh 1.4. H thng thit b bao gm: thit b sinh hi 1 (bung t); tuc bin hi nc 2; bnh ngng hi 3; bm nc cp 4; b hm nc 5; tuc bin kh 6; my nn khng kh 7.
5

Nguyn l lm vic ca chu trnh thit b nh sau: Khng kh c nn on nhit trong my nn 7 n p sut v nhit cao, c a vo bung t 1 cng vi nhin liu v chy trong bung t di p sut cao, khng i. Sau khi nh mt phn nhit cho nc trong dn ng ca bung t 1, sn phm chy i vo tuc bin kh 6, dn n sinh cng. Ra khi tuc bin kh, sn phm chy c nhit cn cao, tip tc i qua b hm nc 5, gia nhit cho nc ri thi ra ngoi. Nc c bm 4 bm qua b hm nc 5, vo dn ng ca bung t 1. y nc nhn nhit v bin thnh hi qu nhit. Hi qu nhit i vo tuc bin hi 2, dn n on nhit v sinh cng. Ra khi tuc bin, hi i vo bnh ngng 3 nh nhit ng p, ngng t thnh nc ri c bm 4 bm tr v l, lp li chu trnh c.

Hnh 1.3. S thit b v th T-s ca chu trnh hn hp

th T-s ca chu trnh nhit c biu din trn hnh 1.4. Nhit lng do nhin liu chy ta ra trong qu trnh be chia thnh hai phn: mt phn dng sn xut hi nc trong thit b sinh hi 1, mt phn cp cho tuc bin kh 6. - a-b: qu trnh nn on nhit khng kh trong my nn kh 7; - b-c: qu trnh cp nhit (chy) ng p trong bung t 1; - c-d: qu trnh dn n on nhit sinh cng trong tuc bin kh 6; - d-a: qu trnh nh nhit ng p trong b hm nc 5; - 3-4-5-1: qu trnh nc nhn nhit ng p trong b hm 5 v bung t 1; - 1-2; 2-2; 2-3 l cc qu trnh dn n on nhit trong tuc bin, ngng ng p trong bnh ngng, nn on nhit trong bm nh chu trnh Renkin. Hiu sut chu trnh l: l ct = (1-4) q1 Trong : l: Cng ca tuc bin hi v tuc bin kh, l = lh + lk q1: nhit lng nhin liu ta ra khi chy trong bung t 1.
1.3 cc loi ph ti nhit v in

Hin nay, cc nh my in c th c xy dng m bo yu cu ca cc h dng in hoc va m bo nhu cu in va m bo nhu cu v nhit ca cc

6

h tiu th nh cc khu dn c thuc cc nc x lnh hoc cc khu cng nghip ln nh khu cng nghip giy Bi Bng; khu cng nghip Vit Tr; cc nh my ng; cc khu ch xut . . v.v.
1.3.1. Ph ti in

Ph ti in ca nh my hay ca h thng in bao gm: - Ph ti cng nghip: in cung cp cho cc nh my, cc khu cng nghip; - Ph ti nng nghip: in cung cp cho cc h thng trm bm; - Ph ti Giao thng: in cung cp cho cc thit b giao thng vn ti nh tu in; t in; tu in ngm; tu ha. . . - Ph ti sinh hot: in cung cp trc tip cho nhu cu sinh hot hng ngy ca con ngi nh thp sng, un nu, vui chi gii tr.
1.3.2. Ph ti nhit

Trong cc khu cng nghip v cc thnh ph ln, nhu cu nhit cho cc qu trnh cng ngh nh un si, chng ct, sy, ca cc nh my (nh ha cht; ch bin thc phm; thuc l; ru; bia . . .v. v) hoc si m cc nc x lnh l rt ln. Cung cp nng lng nhit cho cc h tiu th ny hp l nht l s dng phn nng lng nhit cn li trong qu trnh sn xut in nng. Nh my in va cung cp nhit, va cung cp in cho cc h tiu th gi l trung tm nhit in. Nhit lng cung cp t trung tm nhit in c th l hi hoc nc nng. Theo yu cu ca cc h dng nhit, c th phn thnh cc loi h dng nhit nh sau: Ph ti cng nghip: Nhit nng cung cp cho cc qu trnh cng ngh trong cc nh my, thng l hi c p sut t 3,5at n 16 at (0,35 n 1,6 Mpa) vi qu nhit t 25 n 50 0C nhm m bo cho hi cha b ngng t thnh nc trc khi n h tiu th . Ph ti sinh hot: Nhit nng cung cp cho cc qu trnh sy si trong khu dn c, thng l nc nng c nhit t 55 n 150 0C hoc hi c p sut t 1,5at n 3 at (0,15 n 0,3 Mpa). Ph ti in v ph ti nhit thay i theo gi trong ngy, theo thng v theo ma ph thuc vo ch lm vic ca cc nh my v sinh hot cc khu dn c. S ph thuc ca ph ti vo thi gian c biu th trn th gi l th ph ti. Trn th ph ti, phn pha di gi l ph ti gc, c gi tr n nh, cn phn nh gi l ph ti ngn, c gi tr thay i lin tc. Cc nh my in ln, hin i, c hiu sut cao c gi l nh my in chnh, thng mang ph ti gc, chy thng xuyn, s gi s dng thit b hng nm cao. Cc nh my in nh, c, c hiu sut thp hoc l nh my in tuc bin kh, nh my thy in trong thi k cn nc c gi l nh my in cao im, thng mang ph ti ngn (ph ti thay i thng xuyn).