Professional Documents
Culture Documents
BNBD 12-03-04
BNBD 12-03-04
1. Хэрэглэх хїрээ
2. Норматив ишлэл
3. Тодорхойлолт
Энэхїї норм ба дїрэмд хїчин тєгєлдєр мєрдєж байгаа хууль тогтоомж, БНбД
10-01-99, MNS 4967:2000, Олон улсын хєдєлмєрийн байгууллага (ОУХБ)-ын 148 [1],
155 [2] дугаар конвенци, хавсралт Б-д заасан нэр томъёо ба тодорхойлолтыг
хэрэглэсэн болно.
4. Ерєнхий зїйл
5
БНбД 12-03-04
жагсаалт, барилга угсралтын ажлын нэр тєрлийг хавсралт Ж –д заасан
їлгэрчилсэн жагсаалтыг їндэслэн боловсруулж, байгууллага, аж ахуйн нэгж
батлан мєрдєнє.
Энэхїї хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны нэмэгдэл шаардлага
тавигдах ажлыг зєвхєн мэргэжлийн дадал, эв дїй эзэмшсэн, аюулгїй
ажиллагааны аргыг зохих ёсоор сурч, холбогдох мэргэжлийн їнэмлэх авсан
18-аас дээш насны хїмїїсээр гїйцэтгїїлнэ.
4.14. Эмнэлгийн урьдчилсан їзлэгт тэнцсэн, нэгээс доошгїй жил єндєрт
ажилласан туршлагатай, мэргэжлийн 3-аас доошгїй зэрэгтэй, 18-аас дээш
насны ажилчид, инженер техникийн ажилтнуудыг єндєрт бие даан угсралтын
ажил гїйцэтгэхийг зєвшєєрнє.
Анх удаагаа єндєрт ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєл олгосон ажилчинг, аж
ахуйн нэгж, байгууллагын захиргааны тушаалаар томилогдсон туршлагатай
ажилтны байнгын хяналтын дор нэг жилийн хугацаанд ажиллуулна.
4.15. Тухайн газар нутагт салхины хїч маш их, гадна агаарын хамгийн их нэмэх,
хасах температурын їед барилгын ажил гїйцэтгэхийг зогсоох, дулаалгагїй
тээврийн хэрэгслэлээр хїн тээвэрлэхийг хориглох асуудлыг ажил явагдаж
байгаа тухайн орон нутгийн тєрийн захиргааны тєв байгууллагын
шийдвэрээр зохицуулна.
4.16. Насанд хїрээгїй хїмїїс, эмэгтэйчїїдийн хєдєлмєрийг нийтлэг мєрдєж буй
хууль тогтоомж, норм дїрмийг їндэслэн єргєх, зєєх ачааны зєвшєєрєгдєх
дээд хэмжээ, ажил, мэргэжлийн жагсаалтад заасан хєдєлмєрийн хїнд,
хортой нєхцєл, хязгаарлалтыг мєрдлєг болгоно.
4.17. Мэргэжлийн анхан, дунд шатны болон ерєнхий боловсролын бїрэн дунд
сургуулийн сурагчдыг аюулгїй ажиллагааны нэмэгдэл шаардлага тавигдах
ажилд татан оролцуулахыг хориглоно.
Насанд хїрээгїй хїн ажиллуулахыг хориглосон хєдєлмєрийн хїнд,
хортой нєхцєл, ажил мэргэжлийн жагсаалтад заасан ажил дээр
їйлдвэрлэлийн дадлага (їйлдвэрлэлийн сургалт) хийгч нь єдєрт 4-єєс
илїїгїй цагаар СанПиН 2.4.6.664–ийн шаардлагыг сахин биелїїлсэн
нєхцєлд ажиллахыг зєвшєєрнє.
4.18. Їйлдвэрлэлийн хїнд ба хортой хїчин зїйлсийн їйлчлэлд ажил хийж байгаа
ажилтныг холбогдох Тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас батласан
журмын дагуу ажилд орохын ємнє урьдчилсан їзлэгт заавал, ажилд орсны
дараа эмнэлгийн хугацаат їзлэгт тогтмол оруулж байвал зохино.
4.19. Барилгын ажил гїйцэтгэх тєсєл (АГТ) боловсруулах, батлах эрх бїхий
байгууллага нь хавсралт К -д заасан шаардлагын дагуу барилгын ажлыг
аюул осолгїй гїйцэтгэх їндсэн шийдлийн агуулга, хєдєлмєрийг аюул
осолгїй зохион байгуулах асуудлыг АГТ-д тодорхой тусгасан байвал зохино.
БУИЗА-ын ажлыг аюулгїй гїйцэтгэх арга ажиллагааг тусгасан АГТ-гїйгээр
гїйцэтгэхийг хориглоно.
4.20. Цахилгаан техник, технологийн тоног тєхєєрємжийг ажиллуулагчид нь
цахилгаан тєхєєрємжийн ашиглалтын дїрмийн шаардлагыг мєрдєнє.
4.21. Асбест ба асбестын агуулга бїхий материал дээр ажил гїйцэтгэх їед
ОУХБ -ын 162 –р конвеци [3], СанПиН 2.2.3.757-99–ийн шаардлагыг
мєрдєнє.
6
БНбД 12-03-04
5. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах ажлын зохион байгуулалт
5.1. Мєрдєж буй хууль, дїрэмтэй нийцїїлэн байгууллага, аж ахуйн нэгжийн хїрээнд
хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах їїргийг ажил олгогч хариуцна.
5.2. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах ерєнхий удирдлага нь байгууллагын
дарга, эсхїл байгууллагаас томилсон албан тушаалтанд оногдоно.
5.3. Ажилтан нь ажил олгогчийн баталсан байгууллагын хєдєлмєр хамгаалал,
аюулгїй ажиллагааны дїрэм зааврыг заавал биелїїлэн ажиллана.
Ажилтанг ажилд орох, эсхїл єєр ажилд шилжїїлэх їед хєдєлмєр
хамгаалал, аюулгїй ажиллагааны дїрэм зааврыг танилцуулж, гарын їсэг
зуруулж хувийн хэрэгт хадгална.
5.4. Ажил олгогчийн тєлєєлєгч, ажилтнууд нь хууль дїрэмд нийцїїлэн холбогдох
тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас батласан зєвлємжийн [4] дагуу,
хєдєлмєрийн эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагааны гэрээ хэлэлцээр,
хєдєлмєрийн нєхцлийг сайжруулах арга хэмжээг хэрэгжїїлэн ажиллана.
5.5. Байгууллагын захиргааны тушаалаар, хєдєлмєр хамгаалал, эрїїл ахуй,
аюулгїй ажиллагааг хангах їїрэг бїхий ажилтанг эрхэлсэн ажлынх нь
хїрээнд хариуцуулан томилно. Їїнд:
Байгууллагын хэмжээнд орлогч дарга, ерєнхий инженерийг;
Бїтцийн салбар нэгжид салбар нэгжийн удирдагчийг;
Їйлдвэрлэлийн талбай дээр цех, хэсгийн ахлагч, барилгын талбайн даамлыг;
Машин, тоног тєхєєрємжийн ашиглалт дээр ерєнхий механик, ерєнхий
цахилгаанчныг;
Ажлын байранд менежер, хэсгийн инженер, ахлагчийг тус тус томилно.
5.6. Байгууллага дахь хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хариуцсан албан
тушаалтан, салбар нэгжийн їйл ажиллагааны зохицуулах арга зїйн
удирдлагын бїтцэд зориулж, албан газрын дэргэд орон тооны, эсхїл
гэрээний їндсэн дээр оролцогч, хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл
ахуйн албыг байгуулвал зохино. Энэхїї хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа,
эрїїл ахуйн албаны бїтэц, орон тоо, тїїнчлэн тїїний гїйцэтгэх їїрэг,
зорилгыг мєрдєж буй хууль дїрэм болон холбогдох тєрийн захиргааны тєв
байгууллагаас батласан зєвлємжийг [5,6] баримтлан тодорхойлно.
5.7. 10-аас илїї тооны ажилтантай байгууллага нь байгууллагын захиргаа,
їйлдвэрчний эвлэлийн тєлєєлєгч буюу бусад тєлєєллийн байгууллагын
бїрэн эрхт ажилтнаас бїрдсэн хєдєлмєр хамгааллын хамтарсан зєвлєл
(комисс) – ийг тэгш эрхийн їндсэн дээр байгуулвал зохино.
5.8. Мєрдєж байгаа хууль дїрмийн хїрээнд байгууллагадаа хєдєлмєрийн
аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн норматив эрх зїйн акт, хууль дїрмийн
шаардлагыг ажил олгогч хэрхэн биелїїлж байгаад хяналт тавих олон
нийтийн хяналтыг хэрэгжїїлэхийн тулд їйлдвэрчний эвлэлийн тєлєєлєгч
болон бусад тєлєєллийн байгууллагын бїрэн эрхт ажилтныг сонгож болно.
Гэхдээ тэдний їїрэг, зорилго, зохион байгуулалт нь хєдєлмєрийн аюулгїй
ажиллагааг хариуцсан тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас гаргасан
зєвлємжтэй [7] нийцэж байвал зохино.
5.9. Байгууллагад хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн нєхцєл,
байдалд їнэлэлт, дїгнэлт єгєх болон хяналт, шалгалт хийх ажлыг, дор
дурдсан хэлбэрээр зохион байгуулна. Їїнд:
Ажилтнуудын, аюулгїй ажиллагааны зааварчилгааны дагуу ажил
эхлэхийн ємнє, ажлын явцад багаж хэрэгсэл, тоног тєхєєрємж, хаалт
хашлага, газардуулга бусад хамгаалалтын хэрэгслїїдийн хамгаалалт,
бїрэн бїтэн байдалд тавих тогтмол хяналт;
Аж ахуйн нэгж, байгууллагын болон салбар нэгжийн удирдагчдын, ажил
їїргийнхээ дагуу явуулах, удирдлагын шуурхай їзлэг шалгалт;
7
БНбД 12-03-04
Аж ахуйн нэгж, салбар нэгжїїдэд, батлагдсан тєлєвлєгєєний дагуу
хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн болон хєдєлмєрийн
нєхцєл байдлыг шалгах тїївэрчилсэн хяналт зэрэг болно.
Ажилтан нь хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн норм
дїрмийн зєрчлийг илрїїлсэн даруйдаа тїїнийг єєрийн биеэр арилгах арга
хэмжээг авах ёстой бєгєєд боломжгїй тохиолдолд ажлыг зогсоож, тухайн
асуудал хариуцсан албан тушаалтанд мэдэгдэх їїрэгтэй.
Ажилтнуудын эрїїл мэнд, аюулгїй байдалд аюул занал учрах нєхцєл
бїрдсэн тохиолдолд тухайн асуудал хариуцсан албан тушаалтан нь ажлыг
зогсоож, аюул ослыг зайлуулах арга хэмжээг авах, зайлшгїй тохиолдолд
хїмїїсийг аюулгїй газар руу нїїлгэн шилжїїлэх бололцоог хангах їїрэгтэй.
5.10. Аж ахуйн нэгж, байгууллагууд тогтоосон журмын дагуу їйлдвэрлэлийн-
салбарын хєдєлмєр хамгаалал, эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагааны талаархи
дор дурдсан нормативын баримт бичгїїдийг боловсруулж, албан ёсны
болгон, хэвлэн тарааж, хадгалах ёстой. Їїнд:
Барилгын талбайн зохион байгуулалт, материалын їйлдвэр, машин
механизмын аж ахуй, орон сууц, олон нийтийн байгууллага, аж ахуйн
нэгжийн эрїїл ахуйн їлгэрчилсэн стандартын загвар (СП 12-132-99)-ыг
їндэслэн боловсруулсан їйлдвэр (байгууллага)-ийн хєдєлмєрийн
аюулгїй ажиллагааны стандарт;
Барилга угсралт, материалын їйлдвэр болон орон сууц, олон нийтийн
байгууллага, аж ахуйн нэгжийн ажилтнуудад зориулсан салбарын ажилд
мєрдєх хєдєлмєр хамгаалал, эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагааны заавар
хамрагдана.
5.11. Аж ахуйн нэгж, байгууллагын захиргаа дор дурдсан шаардлагуудыг
баримтлан ажилтнуудаа тухай бїр сургалтанд хамруулж байх їїрэгтэй.
5.11.1. Байгууллагын захиргааны тушаалаар батлагдсан албан тушаалтан,
удирдах ажилтан, мэргэжилтнїїдийн хєдєлмєр хамгаалал, эрїїл ахуй,
аюулгїй ажиллагааны дїрмийн мэдлэгийг эрхэлсэн ажлынх нь онцлог
байдлаас хамааруулан ажилд орохын ємнє болон цаашид тогтоосон
хугацаанд тогтмол шалгаж байвал зохино.
5.11.2. Тухайн ажлыг гїйцэтгїїлэхээр томилсон ажилтан нь урьд ємнє нь мэргэж-
лээрээ хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны сургалтад хамрагдаж байгаагїй
бол ажилд авсан єдрєєс хойш сарын дотор, салбарын хєдєлмєрийн аюулгїй
ажиллагааны їлгэрчилсэн зааврын їндсэн дээр, MNS 4969:2000-ыг баримт-
лан сургалтад хамруулбал зохино.
Сургалтын хугацаа дууссаны дараа, цаашид жил бїр, мєн нэг
байгууллагаас нєгєє байгууллагад шилжиж ирэх їед буюу хариуцлага алдах,
хяналтын байгууллагын шалгалтаар илрїїлсэн доголдол дутагдлын їед
тухайн ажилтнаас байгууллагын удирдлагын тушаалаар батлагдсан
хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны заавраар шалгалт авч байх хэрэгтэй.
Ажил олгогчийн тушаалаар томилогдсон комисс мэргэжил мэдлэгийн
шалгалтыг авна. Шалгалтын їр дїнг тусгай дэвтэрт хєтєлж їнэмлэх
(гэрчилгээ) олгож байвал зохино.
5.11.3. Шинээр ажилд орсон ажилтныг ажилд орохын ємнє MNS 4969:2000 –д
заасны дагуу урьдчилсан болон ажлын байран дахь анхан шатны
зааварчилгааг заавал єгєх їїрэгтэй.
Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны давтан зааварчилгааг 3 сард нэгээс
доошгїй удаа бїх ажилтнуудад єгч байвал зохино. Єєр байгууллагын газар
нутаг дээр ажил гїйцэтгэж байх їед зааварчилгааг тухайн байгууллагын
хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны асуудал хариуцсан албан тушаалтанг
байлцуулан єгєх хэрэгтэй.
5.11.4. Байгууллага нь ажилтнууддаа їйлдвэрлэлийн їйл ажиллагааны тухайн
тєрєлд нэвтэрч байгаа хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн
8
БНбД 12-03-04
зааварчилга, шаардлага ба дїрмийг бие даан судлах нєхцєл бололцоог
бїрдїїлж єгвєл зохино.
Аж ахуйн нэгж, байгууллагынхаа їйлдвэр, салбар бїрд, ажилтнуудын бие
даан судлахад зориулагдсан, тєрийн захиргааны тєв байгууллагаас
тодорхойлсон иж бїрдэл баримт бичгїїд заавал байна.
5.12. Машин механизм, тоног тєхєєрємж, техник хэрэгслийн їйлчилгээ явуулж
байгаа аж ахуйн нэгж, байгууллагын ажилтнууд нь хяналт шалгалтын
байгууллагуудаас тавигдаж байгаа шаардлагыг хангасан нєхцєлд,
тэдгээрийг ажилд гарахыг зєвшєєрнє.
5.13. Ерєнхий боловсролын сургууль, мэргэжлийн анхан ба дунд шатны
сургуулийн сурагчид, тїїнчлэн дээд сургуулийн оюутнууд їйлдвэрлэлийн
дадлага хийх, эсхїл гэрээгээр ажил гїйцэтгэх їед, байгууллагын захиргаа
зохион байгуулалтын дараах арга хэмжээнїїдийг авах їїрэгтэй. Їїнд:
ажилд томилох тухай тушаал нь ажилтнуудад зориулсан їлгэрчилсэн
хєтєлбєрийн дагуу ажлыг хийх арга, аюулгїй ажиллагааны арга барилд
сургаж, хїчин тєгєлдєр мєрдєж буй дїрэм журмын дагуу хєдєлмєрийн
аюулгїй ажиллагааны зааварчилгаар хангах;
ариун цэвэр-эрїїл ахуйн їйлчилгээгээр хангах, тэдэнд їнэ тєлбєргїйгээр
ажлын тусгай хувцас,бие хамгаалах хэрэгслээр хангах;
тушаалаар ажилд томилоогїй ажилтнуудыг ажиллуулахыг хориглох зэрэг
болно.
5.14. Ажил олгогч нь хєдєлмєрийн хїнд хортой, аюултай бохирдол бїхий нєхцєлд
ажилтнуудад ажлын тусгай хувцас, нэг бїрийн хамгаалах хэрэгслээр їнэ
тєлбєргїй хангах їїрэгтэй. Барилгын талбайд ажиллаж байгаа бїх хїмїїс нь
хамгаалалтын дуулга малгай ємсєнє.
Хамгаалалтын дуулга малгай, бусад шаардагдах нэг бїрийн хамгаалах
хэрэгсэлгїйгээр ажилд гарахыг хориглоно.
5.15. Ажил олгогч нь барилгын угсралт, их засвар, материалын їйлдвэр, барилгын
бусад їйлдвэрлэлийн ажилтнуудыг “Захиргаа ба аж ахуйн барилга”
БНбД 31-04-03 норм ба дїрэм болон хамтын гэрээ буюу зєвшєєрєгдсєн
журмын дагуу ариун цэвэр – ахуйн їйлчилгээний байр (єлгїїр, гутал, хувцас
хатаах, усанд орох, хоол унд идэж уух, амрах, дулаацах болон бусад)-аар
хангах їїрэгтэй.
Барилга барих газарт, барилга угсралтын ажлыг эхлэхийн ємнє ариун цэвэр,
ахуй їйлчилгээний байрыг барьж бэлтгэн, ашиглахад бэлэн болгосон байвал
зохино.
Ажиллаж буй їйлдвэрийн ариун цэвэр-ахуйн їйлчилгээний байрны зохион
байгуулалтыг єєрчилж, засварын ажил хийхдээ, ариун цэврийн шаардлагыг
заавал тооцож, уг засварыг гїйцэтгэнэ.
Ариун цэвэр – ахуйн їйлчилгээний байрны бїрэлдэхїїнд їйлдвэрлэлийн
осолд єртєгсдєд анхны тусламж їзїїлэхэд зориулагдсан эмийн сан,
дамнуурга, чиг барьж боох болон бусад шаардлагатай багаж хэрэгсэл бїхий
булан гаргавал зохино.
5.16. Ажил олгогч нь осол болон мэргэжлийн євчлєлийн тохиолдол бїрийг энэхїї
дїрмийн хавсралт А-д заасан “Їйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалах
євчин, хурц хордлогыг судлан бїртгэх дїрэм” –ийг баримтлан, судалгааны
ажлыг зохион байгуулах їїрэгтэй. Ослын шалтгааныг судалснаар
їйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалах євчнєєс урьдчилан сэргийлэх
арга хэмжээг боловсруулан биелэлтийг хангах їїрэгтэй.
5.17. Ажил олгогч нь хєдєлмєрийн болон бусад хяналт, шалгалтын байгууллагад
хєдєлмєр хамгааллын холбогдол бїхий бичиг баримтуудыг танилцуулах,
їйлдвэрлэлийн газар нутаг, їйлдвэрлэл, ариун цэвэр –ахуйн їйлчилгээний
байр сууц болон ажлын байранд эдгээр байгууллагуудын тєлєєлєгчдийг
саадгїй нэвтрїїлэх їїрэгтэй.
9
БНбД 12-03-04
5.18. Ажил олгогч нь ажлын байрны аттестатчиллыг явуулах, байгууллага дахь
хєдєлмєр хамгаалал, хєдєлмєрийн нєхцлийг гэрчилгээжїїлэх ажлыг зохион
байгуулах їїрэгтэй.
Ажлын байрны аттестатчиллыг хєдєлмєр хамгаалалыг хариуцсан Тєрийн
захиргааны тєв байгууллагаас баталсан журмын дагуу явуулна.
13
БНбД 12-03-04
6.4. Цахилгааны аюулгїй байдлын хангалт
14
БНбД 12-03-04
6.4.10. Цахилгаан тоноглолын гїйдэл хїлээн авагч хэсгїїд нь тусгаарлагдсан,
хайс хашлагаар хашигдсан байх буюу тохиолдлоор тэдгээрт шїргэх, хїрэх
боломжгїйгээр байрлуулсан байвал зохино.
6.4.11. “Цахилгаан байгууламжийн дїрэм” (БД43-101-03)-ийн 1.7 ба 3 дугаар
бїлгийн дагуу їйлдвэрлэлийн талбайн цахилгаан сїлжээ болон цахилгаан
тоноглолыг цахилгаан гїйдлийн хэт єсєлтєєс хамгаалах хайлагч гал
хамгаалагч буюу автомат салгуураар тоноглосон байвал зохино.
6.4.12. Ажиллаж байгаа цахилгаан тоноглол дээр ажил їїрэг гїйцэтгэж буй
барилгын байгууллага, аж ахуйн нэгжийн ажилтнууд нь албан томилолтоор
ажиллаж байгаа ажилтанд тооцогдоно.
Ажлын байрыг бэлтгэх, томилолтын ажилтанг ажилд оруулах асуудлыг
ямар ч тохиолдолд ашиглагч талын цахилгаан техникийн ажилтан
гїйцэтгэнэ.
15
БНбД 12-03-04
ахуйн нормын биелэлтэд тавих хяналтыг нэгэн зэрэг зохион байгуулах
шаардлагатай.
6.6.4. Хорт хий ялгарч болзошгїй орчин (їїний дотор битїї сав, худаг, суваг
шуудуу, ухсан нїх г.м)-д ажил гїйцэтгэхийн ємнє 6.6.1 зїйлээр тавигдах
шаардлагын дагуу орчны агаарын судалгааг хийх хэрэгтэй.
6.6.5. Хорт хий ялгарсан нєхцєлд тухайн байранд ажил гїйцэтгэхийг хориглон
зогсоож, ажлын байрыг агааржуулалт (салхилуур) –аар хангах буюу
ажиллагчдыг шаардлагатай нэг бїрийн хамгаалах хэрэгслээр хангасан
нєхцєлд ажлыг їргэлжлїїлэн гїйцэтгэхийг зєвшєєрнє.
Хий ялгарч болзошгїй байранд ажиллагчдыг хамгаалах хэрэгсэл (хорт
хийн баг, єєрийгєє аврах хэрэгсэл) –ээр хангасан байвал зохино.
6.6.6. Битїї сав, худаг, ухсан нїхэнд ажил гїйцэтгэхдээ уян хоолой бїхий баг
хэрэглэх бєгєєд ажил гїйцэтгэгчийг 2 ажилчин давхар хамгаалах зорилгоор
хамгаалалтын бїснээс нь татуургаар бэхлэн худаг, битїї сав, ухсан нїхний
гадна байрлаж, болзошгїй тохиолдолд татаж гаргах нєхцлийг бїрдїїлж,
байнгын бэлэн байдалд байна.
6.6.7. Коллекторт ажил гїйцэтгэх їед ажиллагч нээлттэй хоёр худгийн голд
байхаар тооцож, хамгийн ойрхон 2 худгийн тагийг заавал нээлттэй байлгана.
6.6.8. Ажиллах їедээ хортой хий, уур, тоос ялгаруулах тоног тєхєєрємж нь хортой
ялгаруулалтын эх їїсвэрийг бїрэн хааж чадахуйц найдвартай
бїтїїмжлэлийг хангах хаалт, хамгаалалтын хамт иж бїрнээр нийлїїлэгдэж
байвал зохино. Хаалт хамгаалалтыг їйлдвэрийн хаягдлыг механикжсан
аргаар зайлуулах тоос сорох системд холбох боломжтойгоор гїйцэтгэнэ.
6.6.9. Нийлэг материал, эдлэлийг ашиглахдаа тэдгээрийн паспорт, таних тэмдэг,
савны гаднах бичилтийг удирдлага болговол зохино.
Импортын нийлэг материал, эдлэхїїнийг, тэдгээрийг хэрэглэх заавар,
журам нь тогтоосон журмаар батлагдаж, Улсын Мэргэжлийн хяналтын
газраас зєвшєєрсєн нєхцєлд хэрэглэнэ.
6.6.10. Тогтоосон журмын дагуу батлагдсан заавартай танилцахгїйгээр тэсрэх
аюул, хортой шинж чанартай нийлэг материал, эдлэхїїнийг ашиглахыг
хориглоно.
6.6.11. Будаг, маажин, тусгаарлах, засал чимэглэлийн болон бусад тэсрэх
аюултай, хортой бодис ялгаруулах материалыг ажлын байранд нэг ээлжийн
хэрэгцээнээс илїїгїй хэмжээгээр хадгалахыг зєвшєєрнє.
6.6.12. Хортой, тэсрэх аюултай уусгагч агуулсан материалыг битїїмжлэл бїхий
таглаатай саванд хадгалбал зохино.
6.6.13. Ажиллах явцдаа дуу чимээ їїсгэдэг машин, тэдгээрийн эд ангиудыг
MNS 5002:2000 стандартад нийцїїлэн нормчлон тогтоосон зєвшєєрєгдєх
шуугианы даралт, дууны тївшинээс илїїгїй байхаар ашиглавал зохино.
6.6.14. Машин, їйлдвэрийн барилга, байгууламжийг ашиглах, тэрчлэн ажлын
байрыг зохион байгуулахдаа ажиллагчдад їзїїлэх хортой нєлєєлєл болон
дууны хэт ихэссэн тївшинг бууруулах, арилгах дараах аргуудыг хэрэглэвэл
зохино. Їїнд:
· Техникийн хэрэгсэл (машины дуу їїсгэгч эх їїсвэрийн дууг багасгах; ажлын
байранд дууны даралтын тєвшин зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс илїїгїй байх
технологи арга ажиллагааг хэрэглэх г.м)
· Барилгын норм ба дїрмийн дагуу дуу авианы хэмжээг тогтоосон тївшинд
барих арга хэмжээг авах;
· Дуу чимээ ихтэй машиныг алсаас удирдах, нэг бїрийн хамгаалах хэрэгслээр
хангах;
· Зохион байгуулалтын арга хэмжээ (хєдєлмєр, амралтын дэглэмийг оновчтой
сонгох, дуу чимээтэй нєхцєлд байх хугацааг богиносгох, эмчилгээ, сувилгаа
болон бусад арга хэмжээ) авах.
16
БНбД 12-03-04
6.6.15. Дууны тєвшин 85 дБ –ээс дээш байх ажлын бїсэд аюулгїйн таних тэмдэг
тавьж, ялгаварлан тогтоосон байх ёстой. Эдгээр бїсэд нэг бїрийн хамгаалах
хэрэгсэлгїйгээр ажиллахыг хориглоно.
6.6.16. Дууны даралтын тєвшин єндєр, 135 дБ-ээс дээш байгаа бїсэд богино
хугацаагаар ч болов байхыг хориглоно.
6.6.17. Доргион чичиргээ їїсгэгч їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж нь
MNS 4994:2000 стандартын шаардлагыг хангасан байвал зохино.
6.6.18. Доргион чичиргээнээс ажиллагсдад їзїїлэх хортой нєлєєллийг арилгахын
тулд дараах арга хэмжээг авбал зохино. Їїнд:
· Хийц, бїтээцийн болон технологийн арга хэмжээгээр доргион чичиргээ
болон тїїнийг їїсгэгч, эх їїсвэрийг бууруулах;
· Доргион чичиргээ тархах замд тусгаарлах, шингээх хэрэгслэлїїд тавьж
багасгах;
· Ажлын байранд доргилтын долгион дамжих нєхцлийг арилгах алсын
удирдлага нэвтрїїлэх;
· Нэг бїрийн хамгаалах хэрэгсэлээр хангах.
6.6.19. Їйлдвэрлэлийн байр болон байнгын ажлын байранд техникийн
хэрэгслэлээр доргионы хэмжээг эрїїл ахуйн нормын тївшинд хїргэн
бууруулах боломжгїй тохиолдолд орон нутгийн эрїїл ахуйн хяналтын
албатай зєвшєєрєлцсєний їндсэн дээр хєдєлмєрийн зохистой тїр дэглэм
боловсруулан хэрэгжїїлвэл зохино.
6.6.20. Тоос ялгаруулалт їїсдэг їйлдвэрийн байр, єрєє, тасалгааны хана, тааз,
шалны гадаргуу нь єєгїй тэгш, толигор байх шаардлагатай ба тоосыг
тогтмол цэвэрлэж байвал зохино. Їйлдвэрлэлийн болон ажлын байрны
тоосыг байгууллагын даргын тушаалаар заагдсан хугацаанд, тоос зайлуулах
тєв систем, зєєврийн тоос цэвэрлэх машин, мєн тоосжилт дахин їїсэхээс
хамгаалсан аргуудаар цэвэрлэнэ.
6.6.21. Байгууллага, аж ахуйн нэгжийн хїрээнд барилга, байгууламжийн дээвэр
дээр тоос хуримтлах їйл явцыг байнгын хяналтад авч, тухай бїрд нь
аюулгїй байдлаар цэвэрлэж, зайлуулах арга хэмжээг зохион байгуулж
байвал зохино.
6.6.22. Їйлдвэрлэлийн байрны єрєє тасалгааны бичил уур амьсгал нь эрїїл
ахуйн норм ба дїрэм, СанПин 2.2.4.548-96-ын шаардлагыг хангаж байвал
зохино.
6.6.23. Байнгын тоосорхог материалтай харьцах єрєє, тасалгаа, тэрчлэн тэдгээр
материалыг бутлах, нунтаглах, тээрэмдэх болон шигших машины дэргэдэх
ажлын байрууд нь тоос соруулах, агааржуулах, салхижуулах системээр
хангагдсан байвал зохино.
Шохой, цемент, гєлтгєнє болон бусад тоосролт їїсгэгч материал
боловсруулах тєхєєрємжийн механизм, тэжээгїїр, хаалтуудын удирдлагыг
тусгаар байршилтай тєвєєс гїйцэтгэхээр зохион байгуулвал зохино.
6.6.24. Тасалгааны шал нь їйлдвэрлэлийн явцад зєвшєєрєгдєх хэмжээний
механик, дулаан болон химийн їйлчилгээнд тэсвэртэй, тогтвортой байвал
зохино.
6.6.25. Єрєє, тасалгааны шалан дээгїїр байнга буюу їе їе шингэн (ус, хїчил,
шїлт, органик уусгагч, эрдэс тос, эмульс, хїчил, шїлт буюу саармаг уусмал
г.м) урсах шаардлагатай нєхцєлд шал нь эдгээр шингэнийг їл шингээхээс
гадна, шингэн урсах тодорхой налуутай, ховилоор болон тусгай сувгаар
урсах боломжтойгоор хийгдсэн байвал зохино.
Шалны болон урсах ховил, сувгийн налуугийн хэмжээ (хувиар) дор
заасантай тэнцїї байвал зохино. Їїнд:
· дїнз, тоосго, бїх тєрлийн бетон бїрхїїлтэй бол - 2-4 %;
· хавтанцар бїрхїїлтэй бол - 1,2 %;
17
БНбД 12-03-04
· їйлдвэрлэлийн хатуу хаягдлыг даралттай усаар угааж зайлуулах
нєхцєлд -3-5 % байна.
Шингэнийг зайлуулах трап болон суваг нь шалны тївшинд таглаатай буюу
торон хаалттай байвал зохино. Ус зайлуулах суваг нь явган болон тээврийн
хэрэгслийн зорчих хэсгээс зайдуу, тэдгээртэй їл огтлолцох байдалд
байрласан байх ёстой.
Гадаргуугийн ус зайлуулах тєхєєрєг (ховил, суваг, трап ба тэдгээрийн
торон хаалт)-ийг цаг тухай бїрд нь цэвэрлэж байх ба засварлах
шаардлагатай. Тайлбар: Энэ зїйлээр тавигдах шаардлага нь усаар
цэвэрлэгддэг шал бїхий єрєє тасалгаанд нэгэн адилаар хамаарна.
6.6.26. Шалны бїтцийн эд ангиуд нь їйлдвэрлэлийн явцад шаланд хїрсэн хортой
бодисыг шингээх буюу цуглуулахгїй байвал зохино. Шалны бїрхїїл нь
їйлдвэрлэлийн бохирдол, тоос болон хортой бодисыг цэвэрлэхэд хялбар
байх шаардлагыг хангасан байвал зохино.
Хїснэгт 1.
Ухаадсын Хєрс
гїн, м Элсэрхэг Элсэнцэр Шавранцар Шаварлаг
Ухаадсын налалтын сууриас, машин хїртлэх хэвтээ чиглэл дагуух
зай, м
1,0 1,5 1,25 1,0 1,0
2,0 3,0 2,4 2,0 1,5
3,0 4,0 3,6 3,25 1,75
4,0 5,0 4,4 4,0 3,0
5,0 6,0 5,3 4,75 3,5
21
БНбД 12-03-04
7.3.3. Ажиллах явцдаа тоос їїсгэдэг суурин машин (бутлах, нунтаглах, холигч г.м)
–ууд нь тоос шїїх болон зайлуулах хэрэгслээр тоноглогдсон байвал зохино.
7.3.4. Аюул учруулж болзошгїй суурин тєхєєрємжийн хєдєлгєєнт хэсгїїдийг тор
буюу хаалт, хашлагаар хамгаалсан байвал зохино.
7.3.5. Бїтэц болон технологийн шаардлагаар хаалт хамгаалалтыг суурин
байдлаар тоноглох боломжгїй нєхцєлд салгаж, угсардаг хаалт хамгаалалт,
хэрэглэхийг зєвшєєрнє.
7.3.6. Хаалт хамгаалалт буюу тоног тєхєєрємжийн эх биен дэх салгаж, угсардаг,
гїйдэг таг, хаалга, цонх зэргийг тохиолдлоор салж, нээгдэх боломжийг
хязгаарласан автомат тїгжээгээр тоноглосон байх хэрэгтэй.
7.3.7. Машины ашиглалтын їед цахилгаан гїйдэлд цохиулахаас хамгаалах дор
дурдсан аюулгїйн арга хэмжээг хэрэглэвэл зохино. Їїнд:
· Аюул учруулах їїсвэр болох їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємжийн гїйдэл
дамжуулагч хэсгїїд нь найдвартай тусгаарлалттай байхаас гадна, хаалт
хамгаалалтайн дээр хїн хїрэхээргїй орчинд тусгайлан байрласан байвал
зохино.
· Цахилгаан тєхєєрємжийн гїйдэл дамжуулах хэсгїїд нь цоож цуургаар
тоноглогдсон бат бэх хаалга бїхий єрєє тасалгаа, хайс хашлаганд
байрлавал зохих ба хїн хїрэх боломжтой газар байрлалтай бол хамгаалах
хашлагаар битїїлэн хаасан байна.
· Їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємжийн тємєрлєг эд ангиуд, тусгаарлалт
гэмтсэний улмаас аюултайд тооцогдох хэмжээний хїчдэл дамжигдахад хїрч
болох тул тємєрлєг эд ангиудыг газардуулсан байвал зохино.
· Їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємжийн цахилгааны холболтын схемд
цахилгааны бїхий л хэлхээсийг тэжээлийн шугамаас тєвлєрїїлэн салгах
тєхєєрємж байрлуулахаар тєлєвлєсєн байвал зохино.
7.3.8. Нэгээс илїї тооны ажиллагчид бїхий технологийн нэгдмэл їйл явцад
нэгтгэгдсэн машинууд нь ажилчдад машиныг ажиллуулах тухай урьдчилан
сэргийлэх дохиоллын системээр хангагдсан байвал зохино.
Алсаас тєхєєрємжийг залгаж, хєдєлгєхдєє урьдчилан сануулах дуут
болон гэрлэн дохио єгч, тоног тєхєєрємжийн їйлчилгээний байрнаас залгаж
болох тухай хариу дохио хїлээж авсны дараа залгана.
7.3.9. Дохионы хэрэгсэл (хонх, гэрэл, дуут дохио)-їїд нь механик гэмтлээс
хамгаалагдсан, їйлчилгээний ажилчдын ажлын бїсэд найдвартай сонсогдох
ба їзэгдэх орчинд байрласан байвал зохино.
7.3.10. Дохиоллын хїснэгт, тоног тєхєєрємжийг залгах ба салгах дарааллын тухай
журмыг ажлын байр, цехїїдэд ил тод харагдах газар байрлуулвал зохино.
7.3.11. Їйлдвэрийн байр, галерей, эстакадад туузан болон бусад тєрлийн
зєєгїїрїїдийг байрлуулах ба тэдгээрийн бїтээц нь ГОСТ 12.2.022-80
стандартын аюулгїйн шаардлагыг хангасан байна.
7.3.12. Тоосрох материал тээвэрлэхэд зориулагдсан босоо шанаган, хусуурт ба
шурган зєєгїїрїїдийг бїхий л уртад тоос ялгарах боломжийг арилгаж
чадахуйц бїрхїїл, хаалтаар тоноглосон байвал зохино.
7.3.13. Бункер-хуримтлуулагч нь їйлчилгээний талбайгаар тоноглогдсон байх ба
дор дурдсан хэмжээтэй байвал зохино.
· Шал буюу хучилтаас тасалгааны бїтээц хїртлэх єндєр……2,0 м-ээс багагїй;
· єргєн ……………………………………………………………… 1,0 м-ээс багагїй;
· талбайн эргэн тойрны хашлагын єндєр ……………………. 1,1 м-ээс багагїй;
7.3.14. Бункерийн хяналтын цонх нь цоож, тїгжээ бїхий нээгддэг тагтай байвал
зохино. Тїлхїїрийг ажлыг удирдагч хадгална.
Бункерд материал наалдаж овоорохоос урьдчилан сэргийлэх тєхєєрєг
(цахилгаан доргиур, уур-цахилгаан халаагуур, хийн їлээгїїр г.м) хэрэглэвэл
зохино.
22
БНбД 12-03-04
Бункерїїдийг 20х20 см-ээс илїїгїй нїх бїхий тороор хаасан байх
шаардлагатай. Бункерийн цэвэрлэгээг хариуцлагатай албан тушаалтны
хяналтын дор гїйцэтгэвэл зохино.
Том ширхэглэлийн материалыг гар багажаар бункерийн торон дээр цохиж,
бутлахыг хориглоно. Бутлуурыг ажиллаж байх їед камераас материалын
бєєн хэсгїїдийг авахыг хориглоно.
7.3.15. Бємбєлєгт тээрэм ба бутлуур нь хїлээн авах, тээврийн тоноглолын
їйлчилгээний талбай, тєв удирдлагатай холбосон хоёр талын дохиоллын
холбоог хангасан дуут ба гэрлэн дохионы системээр тоноглогдсон байх
ёстой.
7.3.16. Бємбєлєгт тєрлийн барабаныг хїмїїс зорчих талаас торон хашлага хийж
хамгаалсан байвал зохино. Хамгаалалтын торон хашлагын хаалгыг нээхэд
хїчдэл шууд салж байхаар автомат унтраалгаар тоноглогдсон байвал зохино.
7.3.17. Хїлээн авах цоргууд нь салгаж, угсардаг тємєр хашлагатай байна.
7.3.18. Бутлуурын їйлчлэгч ажилтан (машинч) бутлуурын камерт тохиолдлоор орсон,
їл бутлагдах биетийг гаргаж авахад шаардлагатай тоног хэрэгсэл (дэгээ,
хавчаар г.м) болон хамгаалалтын нїдний шилээр хангагдсан байх ёстой.
7.3.19. Ачаа ачих, буулгах талбайд єргєгч цамхаг ашиглах їед, ачаа ачих, буулгах
арга, дохиоллын арга хэлбэр, дохиочин-оосорлогчийн їйл ажиллагааны
журам, барилгын ачаа єргєгчийн тавцанд хїн гарахыг хориглох болон єргєгч-
цамхагийн їйлчилгээний бусад зааврыг багтаасан, їйлчилгээний зааврыг
єргєгч цамхагийн кабин (тавцан) –д зїїж байрлуулсан байвал зохино.
7.3.20. Єргєгч- цамхагийн задгай тавцангийн ачаалах байрны дээр 2,5-5 м єндєрт,
40 мм-ээс багагїй зузаан банзаар хамгаалалтын давхар шал суулгасан
байвал зохино.
7.3.21. 0,07 МПа –аас илїї даралтат сав, 1150С-аас илїї температур бїхий ус
халаах тогоо суурилуулах, ашиглалт, засварын аюулгїй ажиллагааны
зохион байгуу-лалт нь энэхїї дїрмийн хавсралт А-д заасан “Даралтат савыг
тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм”, “Уурын ба усан халаалтын зуухыг
тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм”-ийн шаардлагыг хангаж байвал
зохино.
7.3.22. 0,07 МПа-аас илїїгїй даралтад ажиллах уурын тогоо, 1150С (388 К)-аас
илїїгїй температур бїхий ус халаагч, халаалтын усан тогооны угсралт,
засвар їйлчилгээ ба ашиглалтыг энэхїї дїрмийн хавсралт А-д заасан “Уур,
халуун усны шугам хоолойг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм”-ийн
шаардлагын дагуу гїйцэтгэвэл зохино.
7.3.23. Энэ дїрмийн 7.3.21, 7.3.22 зїйлд заасан тоног тєхєєрємжийг ашиглагч
байгууллага савны ашиглалт, техникийн байдалд хяналт тавих їїрэг бїхий
ажилтан, тоног тєхєєрємжийн бїрэн байдал, аюулгїй ажиллагаа эрхэлсэн
албан тушаалтныг мэдлэгийн шалгалтад тогтоосон журмын дагуу
хамрагдсан їйлдвэрийн мэргэжилтнїїдээс томилон ажиллуулвал зохино.
7.3.24. Рельсэн краны замын ашиглалт, байгууламж нь ГОСТ Р 51248-99
стандартын шаардлагыг хангасан байх ёстой.
24
БНбД 12-03-04
хайс, хормойвчтой байна. Хайсны єндєр 1.1 м-ээс богиногїй, хормойвчийн
єндєр 0.1 м-ээс багагїй, хєндлєвч-хашлага 0.5 м-ээс илїїгїй байна.
7.4.12. Шавардлага, заслын ажилд хэрэглэх шатны доор бусад ажил явагдах, явах
хэсэг байрлах нєхцєлд хучилт, шалыг ямар ч зай завсаргїй нягт шахсан
байвал зохино.
7.4.13. Шатны дэвсгэр шалны банзыг уртын дагуу давхарлан зєрїїлж холбохыг
зєвшєєрєх ба холбогдох зїйдлийн хэсэг нь тулаасан дээр байрлах ба
зєрїїлгийн хэмжээ тал бїрд 0.2 м-ээс багагїй байвал зохино.
7.4.14. Шат, вандангийн єндєр нь 4 м хїртэл бол тїїнийг ажил гїйцэтгэгч, мастер
хїлээн авч, ажлын журналд бїртгэсний дараа, харин 4 м-ээс илїї єндєртэй
шат, ванданг барилга угсралтын байгууллагын удирдлагын томилсон комисс
хїлээн авч, акт їйлдсэний дараа тус тус ашиглахыг зєвшєєрнє.
7.4.15. 6 м ба тїїнээс єндєр шатнаас ажил гїйцэтгэх нєхцєлд ажлын (дээд, доод),
хамгаалалтын хоёроос доошгїй тавцан (хучилт)-тай байх ба ажлын байр нь
барилга, байгууламжийн хананд тулж байрласан байхаас гадна ажлын
тавцангаас 2 м-ээс илїїгїй єндєрт байрлах шатны тавцангаар
хамгаалагдсан байвал зохино.
Шатан дор ажил гїйцэтгэх, хїмїїсийн хєдєлгєєн тєлєвлєгдєєгїй, шатны
ойролцоо тээврийн хєдєлгєєн хийгдэхгїй тохиолдолд хамгаалалтын (доод)
хучилт байх шаардлагагїй.
7.4.16. Шатны ойролцоо хїмїїсийн хєдєлгєєн, урсгал зохион байгуулахад гарцыг
хамгаалалтыг тууш саравчаар тоноглох ба шатны нїїр талыг 5х5 мм-ээс
илїїгїй тороор битїїлж, хамгаалалт хийсэн байвал зохино.
7.4.17. Ашиглалтын явцад барилгын ажлын шатны байдлыг 10 хоног тутам нэг
удаа даамал буюу хэсгийн инженер, ахлагч биечлэн їзлэг, шалгалт хийж
байвал зохино.
Ажлын шатнаас сар ба тїїнээс илїї хугацаанд ажил хийгдээгїй бол дахин
ажил гїйцэтгэхийн ємнє энэ дїрмийн 7.4.14 зїйлд заасан журмаар
ашиглалтад хїлээн авбал зохино.
Бороо хур, їер, салхи шуурга, газар хєдлєлтийн дараа ажлын шат, тїїнд
хамаарах хэрэгслийн даацын эд ангиудад їїссэн байж болох хэв гажилт,
буурь хєрсний даацын чадавхид їїссэн нєлєєллийг нэмэлт їзлэгт хамруулан
тодорхойлвол зохино.
Їзлэгээр ажлын шатны даацын бїтээцэд хэв гажилт, хєрсний даацын
чадавхид єєрчлєлт илэрсэн тохиолдолд эдгээр зєрчлийг арилгах арга хэмжээ
авч, ажлын шатыг 7.4.14 зїйлд тогтоосон журмаар дахин хїлээн авна.
7.4.18. Барилгын хананд тулган угсарсан ажлын шатыг буулгах явцад нэгдїгээр
давхрын хаалга суулгах онгорхойнууд, бїх давхруудын тагтны гарцыг
(буулгах хэсгийн хязгаарт) битїїлэн хаасан байвал зохино.
7.4.19. Хєдєлгєєнт шат, хэрэгслийг ашиглах їед дараах шаардлагуудыг хангасан
байвал зохино:
· Шат, ажил гїйцэтгэх хэрэгслийг шилжїїлэх хєндлєн, дагуу чиглэлийн
гадаргуугийн налуугийн хэмжээ нь паспортод заагдсан їйлдвэрлэгч -
заводын ашиглалтын зааварт заагдсан хэмжээнээс илїї байх ёсгїй.
· 10 м/с –ээс илїї хурдтай салхитай їед шат хэрэгслийг нїїлгэн
шилжїїлэхийг хориглоно.
· Шат, тїїний хэрэгслийг шилжїїлэхийн ємнє материал, сав, баглаа
боодлоос бїрэн чєлєєлсєн байхаас гадна тїїн дээр хїн байхыг хориглоно.
· Шатны хашлаган дахь хаалгыг дотогш нээгдэхээр хийсэн байхаас гадна
чєлєєтэй нээгдэх боломжийг хязгаарласан, давхар чиглїїлэгчтэй байвал
зохино.
25
БНбД 12-03-04
7.4.20. Дїїжин шат, ванданг угсарч нэг цагийн турш хэвийн ачааллаас 20 % илїї
статик ачаалалд туршиж, шаардлага хангасны дараа ашиглалтын
зєвшєєрлийг олгоно.
Їїний дараа єргєх ванданг хэвийн хэмжээнээс 10 % илїї динамик
(хєдєлгєєнт) ачаалалд туршсан байвал зохино.
Дїїжин шат, вандангийн сорилт туршилтын їр дїнг актад тусгах буюу
ажлын журналд бїртгэсэн байвал зохино.
Дїїжин шат, ванданг дахин ашиглах тохиолдолд шатны дїїжлэх бїтээцийг
тооцооны ачаанаас 2-оос багагїй дахин ачаалалд шалгагдсан, шаардлагатай
туршилтыг хангах нэг маягийн зангилгаагаар бэхлэгдсэн нєхцєлд тэдгээрийг
туршихгїйгээр ашиглалтад оруулж болно.
7.4.21. Барилга угсралтын ажил гїйцэтгэхэд хэрэглэх дїїжин шат, вандангийн
бїтээц нь ГОСТ 27372-87 стандартын шаардлагыг хангасан байвал зохино.
7.4.22. Дїїжин (єргєгдєгч) шатыг ажлын засварлагын їед газарт буулгасан байх
ёстой. Єргєгдєгч шатнаас барилга байгууламжид шилжиж орох ба буцахыг
хориглоно.
7.4.23. Зєєврийн угсармал бус (шат, гишгїїр, трап ба гїїр) шатыг тємєр буюу I ба
II зэргийн шилмїїст модны зїсмэлээр хийж, бэлтгэсэн байвал зохино.
7.4.24. Тулган байрлуулах модон шатны урт 5 м –ээс илїїгїй байвал зохино.
7.4.25. Ажлын шатны єгсєх хэсгийн налуу 600-аас хэтэрч болохгїй.
7.4.26. Шатыг ашиглахын ємнє суурилуулсан шатны алслалын дунд байрлах
гишгїїр дээр 1200Н (120 кгс) статик ачаагаар туршсан байвал зохино.
Барилга байгууламжийн ашиглалтын явцад модон шатыг хагас жил бїр,
тємєр шатыг жил тутам туршиж байвал зохино.
7.4.27. Ажлын талбайгїй тулган байрлуулсан шатыг зєвхєн баригдаж байгаа
барилгын давхар хооронд шилжих ба тулаас шаардахгїй барилгын
бїтээцийн ажил гїйцэтгэхэд хэрэглэхийг зєвшєєрнє.
Тулаасан ба єлгєєсєн шатууд нь ашиглалтын їед шилжих ба холбирохоос
урьдчилан сэргийлэх тоноглолоор хангагдсан байвал зохино. Тулаасан ба
єлгєєсєн шатны доод тєгсгєлд хурц їзїїр бїхий бїслїїр тавьж хєрсєнд
суулгах ба харин (паркет, тємєр хавтанцар, бетон г.м) толигор гадаргуу дээр
тулах шат ашиглах їед гулсдаггїй материалаар ивїїр, дэр хийсэн байвал
зохино.
7.4.28. Хийц, бїтээц дээр ажил гїйцэтгэх зориулалтаар хэрэглэх дїїжин шат,
тавцан нь бат бэх бэхэлгээг хангаж чадахуйц тусгай бэхлэгч-дэгээгээр
хангагдсан байвал зохино. Тэдгээрийг угсрагдах бїтээцэд угсрахын ємнє
байрлуулан бэхэлсэн байвал зохино.
Тулаасан шатны хэмжээ нь ажилчид, шатны дээд тєгсгєлєєс 1 м-ээс
багагїй зайд байрлах гишгїїр дээр зогсоо байдлаар ажил гїйцэтгэх
боломжийг хангахуйц байвал зохино.
1,3 м-ээс дээш єндєрт тулаасан шатнаас ажил гїйцэтгэх їед
байгууламжийн бїтээцэд буюу барилгын бїтээцэд бэхэлсэн шатанд
бэхлэгдсэн хамгаалах бїс хэрэглэвэл зохино.
7.4.29. Тээврийн хэрэгсэл болон хїмїїсийн хєл хєдєлгєєн ихтэй хэсэгт тулаасан
шатыг байрлуулах орчныг ажил гїйцэтгэх хугацаанд хайс, хашлагаар хаах
буюу хамгаалалтад авсан байвал зохино.
7.4.30. Дор дурдсан ажлуудыг гїйцэтгэхийг хориглоно.
Ажиллаж байгаа туузан зєєгїїр, машины эргэж байгаа эд ангийн ойролцоо
зєєврийн тулаасан ба єлгєєсєн шатан дээр ажил гїйцэтгэх;
Цахилгаанжсан гар ба хийн багаж ашиглах;
Хийн ба цахилгаан гагнуурын ажил;
Овор ихтэй, хїнд эд анги барих ба тємєр утас сунгах;
Эдгээр ажлуудыг гїйцэтгэхэд ажлын шат, вандан, бариултай шат бїхий
талбайтай шат ашиглавал зохино.
26
БНбД 12-03-04
7.4.31. Нийтийн хамгаалах хэрэгслийг суурилуулах буюу буулгаж авахдаа
ажиллагсадын аюулгїй байдлыг хангасан найдвартай угсарч, суурилагдсан
буюу хамгаалалтын байгууламжид бэхлэгдсэн хамгаалах бїс хэрэглэн
технологийн дарааллаар гїйцэтгэвэл зохино.
Хашлагыг суурилуулах ба буулгах ажлыг їйлдвэрлэгч - заводын
ашиглалтын баримт бичгийн дагуу тусгайлан сургалтад хамрагдсан, бригадын
бїрэлдэхїїнд багтах ажилчид гїйцэтгэвэл зохино.
7.4.32. Цахилгаанжсан гар багажийг дараах нєхцлийг хангасан тохиолдолд
ашиглана.
· Машиныг ажиллуулахын ємнє тїїний иж бїрдэл, эд ангиудын найдвартай
бэхэлгээ, хамгаалах бїрхэвч, кабелийн бїрэн байдлыг тогтмол шалгаж
байвал зохино.
· Ажил эхлэхийн ємнє машиныг болон тїїний унтраалгын бїрэн бїтэн
байдлыг ачаалалгїй сул ажиллуулж шалгасан байвал зохино.
· Ажлын завсарлага, ээлжийн ажлын тєгсгєл, цэвэрлэгээ ба тосолгоо хийх їед
болон ажлын багажийг солиход машиныг унтраасан, цахилгаан гїйдэл, хий
дамжуулах шугамнаас салгасан байвал зохино.
· Ажиллагчийн гарт ногдох жин 10 кг-аас илїї байх гар багажийг дїїжин
хэрэгсэлтэйгээр ажиллуулвал зохино.
· Єндєрт машинаар ажил гїйцэтгэх нєхцєлд тогтвортой вандан (тавцан)
ашиглавал зохино.
· Ажлын тоног тєхєєрємжийг солих, тосолгоо, засвар хийх, ирлэх болон
тохируулах, эд ангийг солих ажлыг тухайлсан ажилтнаар гїйцэтгїїлвэл
зохино.
7.4.33. Цахилгаанжсан гар багаж нь ГОСТ 12.2.013.0-91 стандартын шаардлагыг
хангасан байх ёстой.
Цахилгаанжсан гар багажаар ажиллагч нь цахилгааны аюулгїй байдлын
нэгдїгээр зэрэгтэй байх ба тїїнийг жил бїр баталгаажуулж байх
шаардлагатай.
7.4.34. Тасалгааны гадна ажил гїйцэтгэх бїх тохиолдолд, харин тасалгаанд
ажиллагч цахилгаан гїйдэлд цохиулах илїї аюултай нєхцєлд ГОСТ
12.1.007.0-75 стандартын дагуу II ба III ангилалын цахилгаанжсан гар багаж
хэрэглэх шаардлагатай.
II ангилалын машинаар ажиллах їед нэг бїрийн хамгаалах хэрэгсэл
(тусгаарлагч улавч, дэвсгэр, тусгаарлагч бээлий) хэрэглэвэл зохино.
Ажиллагч цахилгаан гїйдэлд цохиулах онцгой аюултай нєхцєл (зуух,
битїї саванд ажиллах)-д зєвхєн III ангилалын цахилгаанжсан гар багаж
ашиглах ба тусгаарлагч углааш, бээлий ба дэвсгэр хэрэглэвэл зохино.
7.4.35. II ангилалын цахилгаанжсан гар багаж хэрэглэх бїх тохиолдолд тэдгээрийг
тусгаарлах ороомог бїхий шулуутгагчаар буюу бууруулах
трансформатороор дамжуулан залгасан байвал зохино.
7.4.36. Хийн ажиллагаат гар багажууд нь ГОСТ 12.2.010-75 стандартын
шаардлагыг хангаж байвал зохино.
Хийн ажиллагаат гар багажаар ажиллахдаа дараах зїйлийг анхаарвал
зохино.
машиныг (туршихаас бусад тохиолдолд) ачаалалгїй сул ажиллуулахгїй
байх;
элдэв гэмтэл, согог илэрсэн тохиолдолд ажлаа зогсоож, машиныг засварт
шилжїїлэх;
шахсан хий дамжуулах шугам болон нїїдлийн компрессорын хийн даралт
машины ажлын даралттай тохирч байгаа эсэхийг ямагт хянах;
Хийн хоолойд шахсан хий байх їед ажлын багажийг солихыг хориглоно.
27
БНбД 12-03-04
7.4.37. Цохилтын буюу эргэх їйлчлэлийн хийн машинаар ажиллагч, алгандаа
доргилтын хамгаалах хавчуурга бїхий зєєлєн бээлий хэрэглэвэл зохино.
7.4.38. Барилгын їйлдвэрлэлд хэрэглэж байгаа багаж нь 10 хоногт нэгээс цєєнгїй
удаа, тэрчлэн хэрэглэхийн ємнє їзлэгт хамруулж байвал зохино. Аюулгїйн
шаардлага хангаагїй багаж хэрэгслийг тухай бїр ашиглалтаас хасч байвал
зохино.
7.4.39. Багаж хэрэгслийг зєєвєрлєх їед тїїний хурц їзїїрийн эд ангийг бїрээсээр
бїрж хамгаалсан байна.
7.4.40. Сїх, алх, зээтїї ба бусад цохилтын багаж хэрэгслийн иш (бариул) –ийг
хатуу тєрлийн (царс, агч, яшил тэс /сэндэн/, хайлаас, яргай г.м) модоор
зуйван дугуй хэлбэрийн хєндлєн огтлолтойгоор хийсэн байвал зохино.
Ишний багаж суулгах тєгсгєл нь шаантагласан байх шаардлагатай.
28
БНбД 12-03-04
8.2. Ачиж, буулгах ажлыг гїйцэтгэх їйл ажиллагаанд тавигдах аюулгїй
ажиллагааны шаардлага
30
БНбД 12-03-04
8.3. Їйлдвэрийн талбайд ачаа шилжїїлэх їед тавигдах аюулгїй
ажиллагааны шаардлага
8.3.1. Цех дотор болон цех хооронд ачаа тээвэрлэх зориулалттай тээврийн
хэрэгслээр хїн тээвэрлэхийг хориглоно.
8.3.2. Ширхэгийн ачааг тэргэнцэрийн ачааны талбайн оврын хэмжээнд тохируулан
хураасан байвал зохино. Бага хэмжээтэй ширхэгийн ачааг савлаж
тээвэрлэнэ.
Тээвэрлэх ачааны жин тухайн тээврийн хэрэгслийн даацаас хэтрэхгїй
байвал зохино.
8.3.3. Ачааг кранаар ачих, буулгах їед жолоочийг бїхээгтээ байхыг хориглоно.
8.3.4. Сэрээт авто ба цахилгаан ачигчид ачааг авах, єргєх, тээвэрлэх, буулгах їед
нурах боломжгїйгээр байрлуулбал зохино.
8.3.5. Авто ба цахилгаан ачигч ажиллаж байх їед дараах їйлдлийг хориглоно.
· Сэрээгээр ачааг хурдтайгаар мєргєн авч ачих;
· Ул тавиуртай ачааг сэрээн дээр машинч руу чиглэсэн налалттайгаар єргєх;
· Хєдєлгєєний явцад ачааны налалтын єнцгийг єєрчлєх, єргєх, буулгах;
· Сэрээг машинчид налалттайгаар байхад ул тавиуртай ачааг сэрээнд єлгєх;
· Ачааг 1 м-ээс илїї єндєрт єргєж зєєвєрлєх;
· Жин нь мэдэгдэхгїй ачаа, авто ба цахилгаан ачигчаар єргєх зориулалтын
бус ачаа (металл хуудас, салхилуурын хайрцаг г.м) болон барьцалдаж,
хєлдсєн ачааг єргєхийг оролдох;
Авто ачигчийн хурд саад бартаатай замд болон ухрах хєдєлгєєний їед 3 км/цаг
–аас илїїгїй байна.
8.3.6. Тээврийн хєдєлгєєний їед ачаа унах, шилжихээс хамгаалахын тулд тухайн
ачааны ачих, бэхлэх техникийн нєхцлийн дагуу тээврийн хэрэгсэлд ачааг
зєв, тогтвортой байдлаар байрлуулан бэхэлсэн байвал зохино.
8.3.7. Ачааг тээврийн хэрэгсэлд ачихдаа замд тохиолдох хонгил, гїїр,
тээвэрлэгдэж буй бусад ачаа, тээврийн нєхцлийг їндэслэн тээвэрлэх ачаа,
тээврийн хэрэгслийн оврыг зєвєєр сонгосон байвал зохино.
8.3.8. Хайрцагтай ачааг вагон, тємєр замын болон бусад агуулахуудад нуруулдаж,
тогтвортой байдлаар хураана. Ачааны нурууны єндєр нь гараар ачилт
хийхэд 3 м, механикжсан аргаар ачилт хийх нєхцєлд 6 м-ээс тус тус
хэтрэхгїй байвал зохино.
Хайрцаг багцтай ачааг битїї агуулахад нуруу хоорондын явах хэсгийн
хоорондын зай 3 м-ээс багагїй байхаар хураана.
8.3.9. Шилэн савтай ачааг зєєвєрлєхєд цохилт, доргилтоос урьдчилан сэргийлэх
арга хэмжээ авсан байвал зохино.
8.3.10. Баллоныг тусгай зориулалтын дамнуурга буюу тэргэнцэрээр, харин шилэн
савтай хїчил, шїлт болон бусад аюултай шингэнийг сїлжмэл сагсанд тус тус
зєєвєрлєх буюу тээвэрлэнэ. Эдгээр ачааг єндєрт єргєхдєє тусгай
зориулалтын чингэлэг хэрэглэвэл зохино. Гар аргаар єргєхийг хориглоно.
8.3.11. Шахсан хийтэй баллон, торхтой карбид кальц, тэрчлэн шилэн савтай
материалыг шилжїїлэх, зєєх їед цохилт, тїлхэлтээс хамгаалах арга хэмжээ
авсан байх шаардлагатай.
Хїчилтєрєгчийн баллоныг шатах, хурдан шатах шингэн, тостой хамт
зєєвєрлєх, тээвэрлэхийг хориглоно.
8.3.12. Ширхэгийн хїнд материал, ачаатай хайрцгийг шилжїїлэн тавихдаа тусгай
царил болон бусад хэрэгсэл ашиглана.
8.3.13. Єнхрєгч ачаа (дамартай кабель, утас, татлага г.м) –г ачиж, буулгах
їйлдлийг механикжсан аргаар гїйцэтгэнэ. Онцгой тохиолдолд налуу талбай
ашиглах буюу гуалин, шургааг хэрэглэн эсрэг талаас нь татлагаар барин
31
БНбД 12-03-04
сааруулах замаар єнхрїїлэн буулгаж болно. Энэ їед ажилчид єргєж байгаа
буюу буулгаж байгаа ачаанаас хол хєндий байвал зохино.
8.3.14. Торхтой болон хуйлаастай єнхрєгч ачааг тємєр замын хєдлєх бїрэлдэхїїн
буюу автомашины тэвшний шал нь агуулахын шалтай нэг тївшинд байх
нєхцєлд гараар єнхрїїлэн ачихыг зєвшєєрнє.
32
БНбД 12-03-04
8.4.8. Дїїжин тэргэнцэр, тїлхэгч конвейероор тээвэрлэх явцад материал
эдлэхїїн унахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авсан байвал зохино.
Конвейер нь хэт ачаалсан їед хєтлєгчийг шуурхай салгах тєхєєрємжєєр
тоноглогдсон байвал зохино.
8.4.9. Шинээр угсарсан буюу их засвар хийгдсэн конвейеруудыг ашиглалтад
оруулахын ємнє татах, дїїжин байгууламжуудыг ажлын ачааллаас 2 дахин
илїї ачаагаар 15 минутын турш сорьж, туршсан байна.
8.4.10. Дїїжин конвейерын зїїх тєхєєрємж нь тээвэрлэж байгаа ачааг байрлуулах
ба авахад тохиромжтой нєхцлийг хангасан байвал зохино.
8.4.11.Єлгийт конвейерын хєтлєгч ба эргэлтийн цагираган дугуй, араа, хєтлєгчийн
холбогч муфтїїдэд цул тємєр болон торон хаалт хийсэн байвал зохино.
8.4.12.Конвейер доогуур тээврийн хэрэгсэл болон явган хїн зорчих хэсэгт
конвейерээс унаж байгаа ачааг хуримтлуулах тємєр тор байрлуулвал зохино.
Тор суулгах єндєр нь газрын тївшнєєс дээш, хэрэглэж байгаа дугуйт
ачигчийн оворт дїйцэж байх ба хїмїїс чєлєєтэй явж єнгєрєх шаардлагыг
хангасан байвал зохино.
33
БНбД 12-03-04
8.5.8. Тээврийн хэрэгсэлд зорчигч суулгах (буулгах) хэсэгт хїмїїсийн аюулгїй
байдлыг хангасан, тусгайлсан гишгїїр, талбайгаар тоноглох буюу єєр бусад
тєхєєрємж, тоноглол хийсэн байвал зохино. Тээврийн хэрэгслийн жолооч нь
хєдєлгєєнд оролцохын ємнє хїмїїс орж, байрлалаа зєв эзэлсэн эсэхийг
нягтлан тогтоосны дараа хєдєлгєєн эхлэх тухай урьдчилан мэдэгдэж байх
їїрэгтэй.
8.5.9. Ажил гїйцэтгэх бїсэд автомашиныг ухрааж тавихдаа тухайн ажил гїйцэтгэгч
аль нэг ажилчны дохио, удирдлагаар гїйцэтгэвэл зохино.
8.5.10. Нийтийн зориулалтын замаар овор ихтэй, хїнд жинтэй ачааг автотээврийн
хэрэгслээр тээвэрлэхдээ, зохих ёсоор замын хєдєлгєєнийг зохицуулах
байгууллагатай зєвшєєрєлцєж, автотээврийн хэрэгслээр овор ихтэй, урт,
хїнд жинтэй ачаа тээвэрлэх (MNS5345:2003) стандартын шаардлагыг
мєрдвєл зохино.
8.5.11. Автомашины тэвшний єргєнєєс илїї гарах хэмжээтэй ачааг тээвэрлэхдээ
тэвшний єргєнд хоёр тийш адил хэмжээтэй илїї гарган ачсан байна.
8.5.12. Ширхэгийн болон нунтаг материалыг автомашинд ачихад дараах
шаардлагуудыг мєрдєнє:
Ширхэгийн болон нунтаг материалыг машины тэвшний талбайд жигд
тараасан байна;
Тэвшний єндрєєс илїї гарган єрсєн ширхэгийн материалыг бэхэлсэн байна;
Хайрцаг, савтай буюу бусад адилтгах ширхэгийн материалыг тэвшний
шалан дээгїїр хєдєлгєєн дунд шилжих боломжгїйгээр, єєр хооронд нь нягт
тулган єрж, бэхэлсэн байна.
8.5.13. Нэг ба хоёр голт болон урт ачааны зориулалт бїхий чиргїїлийг дор
дурдсанаар тоноглосон байвал зохино:
а). Бїхээг, ачааны хооронд суурилагдсан, эвхэгддэг буюу авагддаг тулгуур
болон хашлагаар тоноглосон байх;
б). Эргэх хїрдэт цагираган тэвшээр тоноглосон байх.
Эргэх хїрдтэй тэвш нь ачаагїй хєдєлгєєний явцад тїгжээтэй, ухрахад
хязгаарлагч цоож тоноглолтой байна.
Чиргїїл нь зїтгїїртэй холбоход чиглїїлэгч шаардахааргїй тоноглолтой
байвал зохино.
8.5.14. Аюултай ачааг автомашинаар тээвэрлэхэд Монгол улсын замын
хєдєлгєєний дїрэм, MNS4978:2000 стандартын шаардлагыг мєрдєнє.
8.5.15. Аюултай ачааг тээвэрлэхдээ жолооч буюу барааг дагалдагч нь тухайн
тээврийн хэрэгсэлд тодорхой зэрэг, нэр тєрлийн ачаа тээвэрлэх
зєвшєєрлийг ЗЦГ-аас авсан байвал зохино.
8.5.16. Баллонтой шахсан хий тээвэрлэх автомашин нь тэдгээрийг дэрлїїлэн
байрлуулахад зориулагдсан, баллоны голчид таарсан эсгий жийрэг бїхий
ухдастай тусгай тавиураар тоноглогдсон байна. Тээвэрлэлтийн їед баллон
нь хамгаалалтын тагтай байвал зохино.
Халууны улиралд баллоныг элдэв тосон толбогїй брезентээр бїрж
бїтээсэн байх шаардлагатай.
Баллон тээвэрлэж байгаа машины тэвшин дээр хїн суулгахыг хориглоно.
8.5.17. Тэсрэх, дэлбэрэх, цацраг идэвхт, идэмхий, хурдан шатаж авалцах болон
бусад аюултай ачаа, эдгээр ачааны хоргїйжїїлсэн сав, баглаа боодлыг
холбогдох стандарт, зааврын дагуу хэрэглэнэ.
8.5.18. Хїчил, шїлт, шатдаггїй химийн шингэн бїхий савыг тээвэрлэхдээ
автомашины тэвшин дээр босоогоор байрлуулан бат бєх даруулж, бэхэлсэн
байх шаардлагатай.
Автотээврийн хэрэгслээр зориулалтын бус саванд савлагдсан шатах,
тослох материал, шатамхай шингэн, химийн бодисуудыг тээвэрлэхийг
хориглоно.
34
БНбД 12-03-04
8.5.19. Бензин шатахууныг зєвхєн тусгай зориулалтын торх, нягт эргэх бєглєє
бїхий тємєр саванд тээвэрлэхийг зєвшєєрнє. Шатахуун тээврийн
автомашин газардуулгын гинж, харин шатахуун хадгалах сав нь
газардуулгатай байвал зохино.
8.5.20. Этилжїїлсэн бензинийг бусад ачаа болон хїмїїсийн хамт автомашины
тэвшин дээр тээвэрлэхийг хориглоно.
37
БНбД 12-03-04
Хавсралт А
38
БНбД 12-03-04
23. MNS5147:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй.
Цахилгаан статик орон. Ажлын байрны хїчлэгийн зєвшєєрєх тївшин, хяналт
тавих шаардлага.
24. MNS5148:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй.
Радиогийн сїлжээний цахилгаан соронзон орон. Ажлын байрны хїчлэгийн
зєвшєєрєх тївшин, хяналт тавих шаардлага.
25. MNS5149:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй.
Їйлдвэрлэлийн давтамжтай цахилгаан орон. Ажлын байрны хїчлэгийн
зєвшєєрєх тївшин, хяналт тавих шаардлага.
26. MNS5150:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй.
Цахилгааны аюулгїй ажиллагаа. Ерєнхий шаардлага.
27. MNS5151:2002. Хєдєлмєрийн аюулгїй байдал, їйлдвэрлэлийн эрїїл ахуй.
Цахилгааны аюулгїй ажиллагаа. Нэр томъёо, тодорхойлолт.
28. MNS 4598:2003. Автотехникийн хэрэгслийн техникийн байдалд тавих
шаардлага.
29. MNS 4598:2003. Автотехникийн хэрэгслийн техникийн байдлын хяналтын
їзлэг хийх заавар. Ерєнхий шаардлага.
30. MNS5345:2003. Овор ихтэй, урт, хїнд ачааны тээвэрлэлт. Ангилал. Ерєнхий
шаардлага.
31. MNS 5346:2003. Тээврийн хэрэгслээр ачаа тээвэрлэх ба тээвэрлэхэд
зуучлах їйлчилгээ.
32. MNS ILO-OSH:2003. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн
удирдлагын тогтолцооны талаарх удирдамж.
33. БНбД 10-01-99 Барилгын норматив баримт бичгийн тогтолцоо. Їндсэн
журам. (ДБХС-ын 1999.05.12-ны єдрийн 125 тоот тушаал)
34. БНбД 2.09.12-87 Їйлдвэрийн барилга, байгууламжийн тєлєвлєлтийн эрїїл
ахуйн норм (УБХ-ны 1987 оны 64 тоот тогтоол)
35. БНбД 13-04-03 Барилга, байгууламж, инженерийн шугам сїлжээний засвар,
ашиглалтын хугацааны жишиг норм. (ДБСайдын 2003.06.04-ний єдрийн 130
дугаар тушаал)
36. БНбД 12-01-03. Барилгын їйлдвэрлэлийн зохион байгуулалт. (ДБСайдын
2003.12.18-ны єдрийн 252 дугаар тушаалын нэгдїгээр хавсралтын 1-д)
37. БНбД 31-04-03 Захиргаа ба аж ахуйн барилга (ДБСайдын 2003 оны 252
дугаар тушаалын нэгдїгээр хавсралтын 4-д)
38. БД 43-101-03 “Цахилгаан байгууламжийн дїрэм” (ДБСайдын 2003 оны 252
дугаар тушаалын нэгдїгээр хавсралтын 7-д)
39. Барилгачдын ажлын хувцас хамгаалах хэрэгслийн жагсаалт /126
мэргэжлээр/ (ХЦХУХ, МЇЭ-ийн тєв зєвлєлийн 1980 оны 6-р сарын 12-ны
150/97 дугаар тогтоол)
40. Ажилтныг эрїїл мэндийн урьдчилсан ба хугацаат їзлэгт оруулах тухай.
(Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999 оны А/243 тоот тушаал)
41. Эрчим хїчний тоног тєхєєрємж, байгууламжийн техник ашиглалтын дїрэм
(ДБСайдын 2003.06.06-ны 125 дугаар тушаал)
42. Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын їед мєрдєх аюулгїй ажиллагааны
дїрэм. (ДБСайдын 2003.12.24-ны єдрийн 257 дугаар тушаалын нэгдїгээр
хавсралт)
43. Монгол улсын Замын хєдєлгєєний дїрэм. (Засгийн газрын 1996 оны 239-р
тогтоолын хавсралт, Засгийн газрын 1998 оны 219-р тогтоолоор нэмэлт
єєрчлєлт оруулсан)
44. Монгол улсын Замын хєдєлгєєний аюулгїй байдлын тухай хууль. (1996 он.
1998.11.12-ны єдрийн хуулиар нэмэлт єєрчлєлт оруулсан)
45. Автотээврийн хэрэгслийн техникийн улсын їзлэг, тооллого явуулах журам.
(ДБХС, ХЗС, Сангийн сайд, Байгаль орчны сайдын хавтарсан 1999.04.22-ны
єдрийн 100, 78, 54, 53 дугаар тушаалын II хавсралт)
39
БНбД 12-03-04
46. “Хїнд жинтэй”, “Овор ихтэй” ачааг тээвэрлэх, буулгах журам. (Улсын
материал, техникийн хангамжийн хорооны дарга, Тээврийн яамны сайдын
хамтарсан тушаал)
47. Ачаа єргєх краныг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм (ДБХСайдын
1998.03.30-ны єдрийн 88-р тушаал)
48. Ачаа єргєх краны оосорлогч дохиочны аюулгїй ажиллагааны заавар
(ДБХСайдын 1998.03.30-ны єдрийн 88-р тушаал)
49. Гїїрэн тєрлийн краны машинчийн аюулгїй ажиллагааны заавар (Улсын
хянан байцаах газрын гишїїдийн хурлын 1992.04.20-ны єдрийн 04 тоот
тогтоол)
50. Кранаар ачаа шилжїїлж ажил гїйцэтгэх їеийн аюулгїй ажиллагаа
хариуцагчийн ажлын заавар (Барилга-архитехтур, техник хяналтын улсын
хорооны 1985.03.15-ны єдрийн 13-р тогтоол)
51. Оосорлогч, дохиочны аюулгїй ажиллагааны заавар (Улсын хянан байцаах
газрын гишїїдийн хурлын 1992.04.20-ны єдрийн 04 тоот тогтоол)
52. Монгол улсын галын аюулгїй байдлын тухай хууль. (1999 он)
53. Гал тїймрийн улсын хяналтын дїрэм. (Засгийн газрын 1999 оны 209 дїгээр
тогтоолын II хавсралт)
54. Мэргэжлийн боловсролын сургалтын тухай хууль (2003 он)
55. Эмэгтэй хїн ажиллуулахыг хориглосон ажлын жагсаалт (Монгол улсын
Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999.08.13-ны А/204 тушаал)
56. Насанд хїрээгїй хїн ажиллуулахыг хориглосон ажлын жагсаалт (Монгол
улсын Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 1999.08.13-ны А/204
тушаал)
57. Тэтгэврийг хєнгєлєлттэй тогтоох, газрын дор болон хєдєлмєрийн хортой,
халуун, хїнд нєхцєлд хамаарах ажил мэргэжлийн жагсаалт. (Хїн амын
бодлого, хєдєлмєрийн сайдын 1995 оны 78-р тушаал)
58. Тэтгэврийг хєнгєлєлттэй тогтоох, газрын дор болон хєдєлмєрийн хортой,
халуун, хїнд нєхцєлд хамаарах ажил мэргэжлийн жагсаалтад нэмэлт,
єєрчлєлт оруулах тухай (Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын
1999.10.20-ны А/264-р тушаал)
59. Ажлын цагийг нэгтгэн бодох журам (Засгийн газрын 1999 оны 122-р
тогтоолын 1-р хавсралт)
60. Хєдєлмєрийн маргаан таслах комиссын дїрэм (Засгийн газрын 1999 оны
122-р тогтоолын 2-р хавсралт)
61. Хєдєлмєрийн улсын хяналтын дїрэм (Засгийн газрын 1999 оны 122-р
тогтоолын 3-р хавсралт)
62. Уур, халуун усны шугам хоолойг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм
(ДБХСайдын 1999.06.22-ны єдрийн 164 дїгээр тушаал)
63. “Даралтат савыг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм” (ЭХГУУурхайн
сайдын 1995.12.05-ны єдрийн 330 дугаар тушаал)
64. “Уурын ба усан халаалтын зуухыг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм”
ЭХГУУурхайн сайдын 1994.04.12-ны єдрийн 72 дугаар тушаал)
65. Їйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан євчин, хурц хордлогыг
судлан бїртгэх дїрэм (Засгийн газрын 2000 оны 107 дугаар тогтоол)
66. Ажлын байрыг аттестатчилах журам (Нийгмийн хамгаалал, хєдєлмєрийн
сайдын 2002.03.05-ны 26 дугаар тушаал)
67. Химийн хорт бодистой харьцан ажилладаг ажилтанд олгох хор
саармагжуулах хїнсний бїтээгдэхїїний жагсаалт (ЭМНХСайдын 2000.06.19-
ний 171 дїгээр тушаал)
68. СНиП 2.05.07-91* Промышленный транспорт (УБХ-ны 1987 оны 107 тоот
тушаал)
69. СНиП 2.09.0285*. (1991) Производственные здания. (ДБХ-ийн сайдын 1998 оны
23 тоот тушаал)
40
БНбД 12-03-04
70. СНиП 230595. Естественное и искусственное освещение. (ДБХ-ийн сайдын 1998
оны 23 тоот тушаал)
71. СНиП II8980*. (1995) Генеральные планы промышленных предприятий. (ДБХ-
ийн сайдын 1998 оны 23 тоот тушаал)
72. ГОСТ 12.0.002—80.ССБТ. Термины и определения. С изм. № 1 от февраля 1999 г.
73. ГОСТ 12.1.046-85. ХХСС. Барилгын талбайн гэрэлтїїлэгийн норм.
74. ГОСТ 12.1.051-90. (СТ. СЭВ 6862-89). ХХСС. Цахилгааны аюулгїй
ажиллагаа. 1000В –оос дээш хїчдэлтэй цахилгаан дамжуулах шугамын
хамгаалалтын бїс дэхь аюулгїй ажиллагааны зай.
75. ГОСТ 12.1.007.0-75. ХХСС. Цахилгаан техникийн эдлэхїїн. Аюулгїй
ажиллагааны ерєнхий шаардлага. (1978.08, 1981.08, 1984.01, 1988.09 сар. 4
удаа єєрчилсєн)
76. ГОСТ 12.2.010-75. ХХСС. Хийн гар машин. Аюулгїй ажиллагааны ерєнхий
шаардлага. (1982.05, 1987.02, 1992.05 сар. 3 удаа єєрчилсєн.)
77. ГОСТ 12.2.013.0-91. ХХСС. Цахилгаан гар машин. Аюулгїй ажиллагааны
ерєнхий шаардлага ба турших арга.
78. ГОСТ 12.2.022-80. ХХСС. Конвейер (Дамжуурга). Аюулгїй ажиллагааны
ерєнхий шаардлага. (1986.09, 1990.06 сар. 2 удаа єєрчилсєн)
79. ГОСТ 12.2.003-86. ХХСС. Цахилгаан гагнуурын ажил. Аюулгїй ажиллагааны
шаардлага. (1989.01 сар. 1 удаа єєрчилсєн)
80. ГОСТ 12.3.020-80. ХХСС. Їйлдвэр дээр ачаа шилжїїлэн зєєх їйл явц.
Аюулгїй ажиллагааны ерєнхий шаардлага. (1988.06 сар. 1 удаа єєрчилсєн)
81. ГОСТ 12.3.033-84. ХХСС. Барилгын машин. Ашиглалтын їеийн аюулгїй
ажиллагааны шаардлага.
82. ГОСТ 12.3.036-84. ХХСС. Металлыг хийн дєлєєр боловсруулах. Аюулгїй
ажиллагааны шаардлага. (1990.08. 1 удаа єєрчилсєн)
83. ГОСТ 12.4.059-89. ХХСС. Барилгын їйлдвэрлэл. Эд хогшлыг хамгаалах
хашлага. Ерєнхий техникийн нєхцєл.
84. ГОСТ 14254-96. Бїрхїїлээр хучигдсан хамгаалалтын зэрэг. Улс хоорондын
стандарт (Код JP).
85. ГОСТ 27372-87. Барилга угсралтын ажлын дїїжин шат. Техникийн нєхцєл.
86. ГОСТ Р 50849-96* Барилгын хамгаалалтын бїс. Ерєнхий техникийн нєхцєл.
Турших арга.
87. ГОСТ Р 51248-99. Краны газар дээрх тємєр зам. Ерєнхий техникийн
шаардлага.
88. СНИП 12-03-2001 “Безопасность труда в строительстве . Часть 1. Общие
требования”
89. СП 12-132-99 Безопасность труда строительстве. Макеты стандартов
предприятий по безопасности труда для организаций стройтельства,
промышленности стройтельных материалов и жилищно-коммунального
хозяйства. Принят и введен в действие постановлением Госстроя России
от 15 апреля 1999г. ¹25.
90. СП 12-133-2000 Безопасность труда строительстве. Положение о порядке
аттестаций рабочих мест по условиям труда в стройстельстве и жилищно-
коммунальном хозяйстве.
91. СанПиН 2.4.6.664-97. Гигиенические критерий длпустимых условий и видов
работ для професионального обучения и труда подростков. Утверждены
постановлением Главного государственного санитарного врача
Российской Федераций ¹5 от 04.04.1997г.
92. СанПиН 2.2.4.548-96. Гигиенические требования к микроклимату
производственных помещений. Утверждены постановлением
Госкомсанэпиднадзора России от 1 октября 1996г. ¹21.
93. МУ 2.4.6.665-97 Медико-биологические критерии оценки условий труда с
целью определения противопоказаний и показаний к применению труда
41
БНбД 12-03-04
подростков. Утверждены постановлением Главного государственного
санитарного врача Российской Федерации ¹7 от 14 апреля 1997г.
94. Правила техники безопасности при эксплуатации электоустановок
потребителей (4-е изд. С изм) Утверждены Главгосэнергонадзором России
21 декабря 1984г.
95. Правила эксплуатации электроустановок потребителей (ПЭЭП)
Утверждены Утверждены Главгосэнергонадзором России 31 марта 1992г. С
изменениями и дополненеиями от 30 сентября 1993г. ¹42-6/8-ЭТ и от 14
ноября 1994г. ¹42-6/34/ЭТ
96. Правила охраны электрических сетей напряжением до 1000В. Утверждены
постановлением Совета Министров СССР 11 сентября 1972 г. ¹667.
97. Правила охраны электрических сетей напряжением свыше 1000В.
Утверждены постановлением Совета Министров СССР 26 марта 1984г.
¹255.
98. ПОТ РО-200-01-95 Правила по охране труда на автомобильном
транспорте. Утверждены приказом Министерства транспорта России 13
декабря 1995г. ¹106.
99. ТОИ Р 66-01-95* - ТОИ Р 66-60-95 Типовые инструкции по охране труда для
работников строительства, промышленности строительных материалов и
жилищно-коммунального хозяйства. Утверждены постановлением Минстроя
России от 13 марта 1995 г. ¹18-22.
100. Типовые отраслевые нормы бесплатной выдачи специальной
одежды, специальной обуви и других средств индивидуальной защиты
работникам промышленности стройтельных материалов, стекольной и
фарфоро-фаянсовой промышленности (приложение ¹1) и Типовые
отраслевые нормы бесплатной выдачи специальной одежды, специальной
обуви и других средств индивидуальной защиты работникам занятым на
стройтельных, стройтельно-монтажных и ремонтно-стройтельных работаах
(приложение ¹3). Утверждены постановлением Минтруда России от 25
декабря 1997г. ¹66.
101. Типовые нормы бесплатной выдачи специальной одежды,
специальной обуви и других средств индивидуальной защиты работникам
сквозных профессии и должностей всех отраслей экономики. Утверждены
постановлением Минтруда России от 30 декабря 1997г. ¹69.
102. Правила обеспечения работников специальной одеждой,
специальной обувью и другими средствами индивидуальной защиты.
Утверждены постановлением Минтруда России от 18 декабря 1998г. ¹51.
103. Положение о проведении планово-предупредительного ремонта
производственных зданий и сооружений. Утверждено постановлением
Госстроя СССР от 29 декабря 1973г. ¹279.
104. Положение о проведении планово-предупредительного ремонта
технической эксплуатаций пройзводственных зданий и сооружений
предприятий промышленности стройтельных материалов. Утверждено
Минпормстройматерталов СССР от 5 ноября 1979г.
105. СанПиН 2.2.3.757-99. Работа с асбестом и асбестосодержашими
материалами. Утверждены главным государственным санитарным врачом
Россииской Федерации 28 июня 1999г.
42
БНбД 12-03-04
ХАВСРАЛТ Б
НЭР ТОМЪЁО БА ТЇЇНИЙ ТОДОРХОЙЛОЛТ
Тодорхойлолтыг
єгєхдєє
Нэр томъёо Тодорхойлолт
їндэслэсэн баримт
бичгийн нэр
1 2 3
1. Барилга байгуулалт Їр дїн нь барилгын бїтээгдэхїїн БНбД10-01-99-ийг
буюу барилгын материал болон харгалзан энэхїї
эдлэхїїн болох їйлдвэрлэлийн баримт бичгээр
їйл ажиллагааны тєрєл тодорхойлогдоно.
2. Барилгын їйлдвэрлэл Уур амьсгалын ямарч нєхцєлд Барилгын тухай
бїх тєрлийн барилга ба хууль болон
байгууламжийг барих, их засвар БНбД 10-01-99-ийг
хийх, техникээр шинэчлэн харгалзан энэхїї
тоноглох, сэргээн засварлах їед баримт бичгээр
хийгдэх бэлтгэл ба їндсэн тодорхойлогдоно.
барилга угсралтын болон тусгай
барилгын ажлын цогцолборын
гїйцэтгэл
3. Барилгын їйлдвэр Барилга, байгууламжийн барил- Адил
гын бїтээц, хийцээр хэрэглэхэд
зориулан эдлэхїїнийг їйлдвэ-
рийн нєхцєлд бэлтгэх
4. Барилгын материалын Барилгын эдлэхїїнийг бэлтгэх Адил
їйлдвэр болон барилга, байгууламжийн
барилгын бїтээцийг бїрдїїлэхэд
зориулан материал (їїний дотор
ширхэгийн)-ыг їйлдвэрийн
аргаар хийх
5. Їйлдвэрлэлийн їйл Байгалийн баялгийг бэлэн Согласно
ажиллагаа бїтээгдэхїїн болгоход шаард- Федеральному
лагатай хєдєлмєрийн зэвсгийг закону РФ «Об
хэрэглэн єєртєє бїх тєрлийн основах охраны
тїїхий эдийн боловсруулалт, труда в Российской
їйлдвэрлэл, тєрєл бїрийн Федерации» от 17
їйлчилгээ їзїїлэх ба барилга, июля 1999г.
байгуулалтыг агуулсан № 181ФЗ
хїмїїсийн їйлдлийн цогц
6.Їйлдвэрлэлийн дэвс- Баригдсан ба баригдах барилга, Энэ нормоор.
гэр нутаг байгууламжууд байрлах, барил-
гын буюу їйлдвэрлэлийн їйл
ажиллагаа явуулахад зориулан
олгогдсон газар нутаг
7.Барилгын талбай Барилгын байгууламж, тїїнчлэн Адил
машин, материал, бїтээц,
їйлдвэрлэлийн болон ахуйн
їйлчилгээний байр, сууцийг
байрлуу-лахад зориулан, зохих
журмын дагуу тусгайлан олгосон
їйлдвэрлэлийн талбай
43
БНбД 12-03-04
1 2 3
8.Хєдєлмєрийн аюулгїй Ажиллагчдад їйлчлэх їйлдвэрлэ- Согласно Федеральному
нєхцєл лийн хортой буюу аюултай хїчин закону РФ «Об основах
охраны труда в Россий
зїйлс байхгїй, эсхїл тогтоосон
ской Федерации» от 17
норматив хэмжээнээс хэтрээгїй июля 1999г. № 181ФЗ
байх хєдєлмєрийн нєхцєл
9. Хєдєлмєрийн аюулгїй Хєдєлмєрлєх явцад ажиллагч- MNS 4967:2000- аар.
ажиллагааны шаардлага дын биеэ авч явах, учирч болох
аюулаас урьдчилан сэргийлэх
нєхцєл бололцоог хангах
їїднээс хууль тогтоомжийн акт,
норматив техникийн баримт
бичиг, дїрэм, заавраар
тогтоосон хэм хэмжээ
10. Хєдєлмєрийн аюулгїй Хєдєлмєрийн процесст хїний MNS 3108-81,
ажиллагаа, эрїїл ахуй ажлын чадвар, эрїїл мэндийг MNS 12.0.002-87
(хєдєлмєр хамгаалал) хэвээр хадгалж аюулгїй ажилла- стандартуудаар
гааг хангаж чадах нєхцлийг бий
болгоход чиглэсэн хууль
тогтоомж, нийгэм, эдийн засаг,
зохион байгуулалт, техник, ариун
цэвэр-эрїїл ахуйн арга
хэмжээний систем
11. Хєдєлмєрийн нєхцєл Хєдєлмєрлєх явцад ажилтны MNS 4967:2000- аар.
хєдєлмєрийн чадвар, эрїїл мэн-
дэд дагнасан буюу хамссан байд-
лаар нєлєєлєх їйлдвэрлэлийн
орчны хїчин зїйлийн нийлбэр
12.Їйлдвэрлэлийн Тодорхой нєхцєлд ажиллагчдын MNS 4967:2000- аар.
аюултай хїчин зїйл эрїїл мэндэд нєлєєлж гэмтээх
буюу тїїний эрїїл мэндэд нєлєє-
лєх їйлдвэрлэлийн хїчин зїйл
13. Їйлдвэрлэлийн Ажиллагчдын эрїїл мэндэд MNS 4967: 2000-
хортой хїчин зїйл нєлєєлж євчлїїлэх буюу ажиллах аар.
чадварыг бууруулах, зарим
тохиолдолд тэдний їр удамд
нєлєєлєх уршиг бїхий
їйлдвэрлэлийн хїчин зїйл
14. Аюултай бїс Їйлдвэрлэлийн аюултай ба По ГОСТ 12.0.002
хортой хїчин зїйлс хїнд
нєлєєлж болзошгїй орон зай
15. Єндєрт угсрах ажил Газрын гадаргуу, хучилтаас, эсхїл Энэ баримт
дээр нь угсрах буюу засварлах бичгээр.
бїтээц, тоног тєхєєрємжтэй шууд
харьцах ажлыг гїйцэтгэж байгаа
газрын гадаргуугаас 5 м-ээс илїї
єн-дєрт хийгдэх ажил. Энэ ажлыг
гїйцэтгэхэд ажиллагчдыг унахаас
урьдчилан хамгаалах їндсэн
хэрэгсэл нь хамгаалалтын бїс юм.
44
БНбД 12-03-04
1 2 3
16. Ажлын байр Ажиллагчид хєдєлмєрийн MNS 4967:2000- аар
гэрээний дагуу гїйцэтгэх ажил
їїрэгтэйгээ холбоотой байнга ба
тїр хугацаагаар оршин байх
буюу шилжин явах, ажил
олгогчийн шууд ба шууд бус
хяналтад байх газар
17. Байгууллага (хуулийн Ємчлєх ба захиран зарцуулах В соответствии с
этгээд) хэлбэрээс хамаарахгїй їйлдвэр, Гражданским
албан байгууллага буюу бусад кодексом РФ. 1я
хуулийн этгээд. часть.
(Ємчлєлдєє буюу эзэмших,
ашиглах, захиран зарцуулах Монгол улсын
эрхдээ тусгайлсан хєрєнгєтэй, Иргэний хууль. I
єєрийн нэрээр эрх олж, їїрэг хэсэг. 25-р зїйл.
хїлээдэг, їйл ажиллагаанаасаа
бий болох їр дагаварыг эд
хєрєнгєєрєє хариуцдаг, нэхэмж-
лэгч, хариуцагч байж чадах,
тодорхой зорилго бїхий, тогтвор-
той їйл ажиллагаа эрхэлдэг
зохион байгуулалтын нэгдэл)
18. Ажил олгогч Хєдєлмєрийн гэрээний їндсэн Монгол улсын
дээр ажилтан авч ажиллуулж Хєдєл-мєрийн
байгаа этгээд тухай хууль.
19. Ажилтан Ажил олгогчтой хєдєлмєрийн Монгол улсын
гэрээ байгуулан ажиллаж байгаа Хєдєл-мєрийн
иргэн. тухай хууль.
20.Хєдєлгєєнт машин Нэг ажлын байрнаас нєгєє аж- Энэ баримт
лын байр луу єєрийн явалтаар бичгээр.
зєєвєрлєх боломжтой буюу
тээврийн хэрэгсэл дээр
тоноглогдсон машин
21. Суурин машин Угсралтын ажил хийгдэж байгаа Энэ баримт
ажлын байран дээр суурилуулах бичгээр.
шаардлагатай буюу єєрийн явал-
таар зєєвєрлєх боломжгїй машин.
22.Тохирлын гэрчилгээ Зохих журмын дагуу баталгаажуу- Монгол улсын
лалтад тэнцсэн гадаадын болон Стандартчилал,
дотоодын аж ахуйн нэгж, байгуул- тохирлын
лагын бїтээгдэхїїнд баталгаажуу- їнэлгээний тухай
лалтын байгууллагаас олгох хууль.
баримт бичиг.
23.Агаарын бохирдол Эрїїл мэндэд хортой буюу 148-р конвенц.
зарим талаар аюултай, биет “Ажлын байран дахь
байдлаасаа хамаарахгїй агаарын бохир-дол,
бодисоор бохирсон агаарын дуу шуугиан ба дор-
дурын бохирдол гионоос болж їїсэх
мэргэжлийн эрсд-
лээс хєдєлмєрч-
дийг хамгаалах
тухай”
45
БНбД 12-03-04
1 2 3
24. Шуугиан Эрїїл мэндэд хортой буюу 148-р конвенц.
зарим талаар аюултай, эсхїл “Ажлын байран
сонсголгїй болгож мэдэх бїх дахь агаарын
тєрлийн дуу чимээ бохирдол, дуу
шуугиан ба
доргионоос болж
їїсэх мэргэжлийн
эрсдлээс
хєдєлмєрч-дийг
хамгаалах тухай”
25. Доргион Эрїїл мэндэд хортой буюу 148-р конвенц.
зарим талаар аюултай, хїний “Ажлын байран
биед хатуу биетээр дамжин дахь агаарын
їйлчлэх бїх тєрлийн доргио. бохирдол, дуу
шуугиан ба
доргионоос болж
їїсэх мэргэжлийн
эрсдлээс
хєдєлмєрч-дийг
хамгаалах тухай”
46
БНбД 12-03-04
ХАВСРАЛТ В
1.
2.
3.
47
БНбД 12-03-03
БНбД 12-03-04
ХАВСРАЛТ Г
Г.1. Єргєх краны ачаа шилжїїлэх бїсэд орсон талбай, тэрчлэн баригдаж буй
барилгын ойролцоох талбайд орсон аюултай бїсийн хилийг кранаар шилжїїлж буй
ачааны гадна талын хамгийн их оврын (хэвтээ дїрслэлийн) байгуулалтын захын цэг
буюу барилгын хананаас авсан хэмжээс дээр шилжїїлж байгаа ачааны хамгийн их
оврын хэмжээ ба ачааны унах їеийн нисэлтийн хамгийн бага зайг (хїснэгт Г-1-ын дагуу)
нэмсэн хэмжээгээр авна.
Хїснэгт Г.1.
Зєєвєрлєж (унаж) буй зїйлийн нисэлтийн хамгийн бага
Ачаа (аливаа зїйл) зай, м
унаж болох єндєр, м Кранаар шилжїїлж буй Барилга дээрээс аливаа зїйл
ачаа унах тохиодолд унах тохиолдолд
10 хїртэл 4 3.5
20 хїртэл 7 5
70 хїртэл 10 7
120 хїртэл 15 10
200 хїртэл 20 15
300 хїртэл 25 20
450 хїртэл 30 25
Тайлбар: Ачаа (аливаа зїйл) унаж болох єндрийн завсрын утганд тїїний
нисэлтийн хамгийн бага зайг интерполяцийн аргаар тодорхойлж болно.
Хїснэгт Г.2.
Цахилгаан тєхєєрємжийн хаалт, хамгаалалт, тусгаарлаг-
даагїй ил байгаа хэсгээс (цахилгаан тєхєєрємж, кабель
Хїчдэл, кВ ба гїйдэл дамжуулагч утас) болон тухайн хїчдэлд
ажиллаж байгаа агаарын цахилгаан дамжуулах шугамны
доод захын хамгийн ойрхон утаснаас тэдгээрийн аюултай
бїсийн хил хїртлэх зай, м
1 хїртэл 1.5
1-ээс 20 хїртэл 2
35-аас 110 хїртэл 4
150-аас 220 5
330 6
500-гаас 750 хїртэл 9
800 (тогтмол гїйдэл) 9
Г.3 Хорт бодисын їйлчлэлээр аюул їїсч болох газарт хязгаар тогтоох
аюултай бїсийн хилийг MNS 4990:2000 стандартаар тодорхойлогдох хорт бодисын
зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс хэтэрч байгаа эсэхэд хийсэн хэмжилтээр тодорхойлно.
48
БНбД 12-03-04
ХАВСРАЛТ Д
3. Ажил гїйцэтгэж байгаа газарт їйлчилж байгаа буюу тухайн газарт гїйцэтгэж
байгаа ажлаас їл хамааран їїсч болох їйлдвэрлэлийн аюултай хїчин зїйлс:
1 2 3 4
1 2 3 4
г.м.
49
БНбД 12-03-04
Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєл хїлээн авсан:_______________________________
(албан тушаал, овог нэр, гарын їсэг)
8. Барилга угсралтын ажилд бичгээр єгсєн ажиллаж байгаа їйлдвэрийн
(байгууллагын) зєвшєєрєл.
Барилгын їйлдвэрлэлийн хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн талаар
авсан арга хэмжээг зєвшєєрсєн: ______________________________________________
(ажиллаж байгаа їйлдвэр буюу байгууллагын бїрэн
11. Ажлыг бїрэн гїйцэт дуусгав. Материал, тоног, багаж хэрэгслийг татаж авав.
Хїмїїсийг чєлєєлєв. Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг хаав.
Тайлбар — Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг хоёр хувь їйлдэнэ. (нэг дэх хувь нь
ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг олгосон этгээдэд, 2 дахь хувь нь ажлыг хариуцан
гїйцэтгэгчид байна). Ажиллаж байгаа їйлдвэрийн газар нутаг дээр хийгдэж
байгаа ажилд ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг 3 хувь їйлдэнэ. (3 дахь хувийг
ажиллаж байгаа їйлдвэрийн хариуцлагатай этгээдэд олгоно).
50
БНбД 12-03-04
ХАВСРАЛТ Е
Е.6. Ашиглаж байгаа тємєр зам ба автозамын зорчих хэсэг буюу далантай
нийлсэн газарт ажил гїйцэтгэх (холбогдох яам, тамгын газраас гаргасан
хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны хїчин тєгєлдєр мєрдєгдєж байгаа норматив
баримт бичгїїдээр тодорхойлогдоно).
51
БНбД 12-03-04
ХАВСРАЛТ Ж
· Автоклавчин
· Агаарын шугаман замын жолооч (Вагонетчик)
· Асбестын тугнуурчин
· Аспираторчин
· Асфальтбетончин (асфальт дэвсэгч, чанагч)
· Барилгын машин, їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємжийн машинч, жолооч нар
· Бункерчин
· Вулканжуулагч (Хатууруулагч, бэхжїїлэгч)
· Галд тэсвэртэй доторлогоо хийгч
· Лантуучин (копорчин)
· Нунтаглагч битийг цэнэглэгч
· Туузан дамжуургын зєєгїїрчин
· Тэсэлгээчин
· Їйлдвэрийн тоосгон яндангийн хоолой угсрагч
· Усан бууны ажилчин
· Уурхайн зуухны їнс буулгагч
· Хагас вагоны нээлхийгээр материалыг зєєвєрлєх, буулгахад туслах ажилчин
· Ханын матераилыг хэвлэгч
· Хар тугалгаар гагнуур хийгч
· Хатаагуурын галч
· Хийн гагнуурчин
· Хортой найрлага бїхий будгаар будах будагчид
· Хїчил шїлттэй холбогдолтой ажил гїйцэтгэгчид
· Шавар, зуурмаг бэлтгэгч
· Шарах камер болон автоклавын цэнэглэгч-буулгагч
· Шохой тунгаагч
· Эрдэс хєвєн, шилэн ширхэгийн болон асбест, полиуретан дулаан
тусгаарлагч материалтай ажиллагч дулаан тусгаарлагч
· Модон материалыг ялзралтаас болон галын аюулаас хамгаалах химийн
бодисоор гїйцэтгэх ажил
· Єндрийн ажил
· Радио идэвхт бодис хэрэглэх ажил
· Тээврийн болон ачаа єргєгч хэрэгслийг ашиглан ачиж, буулгах ажил
· Хоёр метрээс илїї гїнтэй ухсан газарт газар шорооны болон хєрсний
бэхэлгээ хийх, буулгах ажил.
· Цахилгаан тєхєєрємжийн засвар, ашиглалтын ажил
· Цахилгаан гагнуурын ажил
· Цахилгааны монтёр
· Этилтэй бензин хэрэглэх ажил
52
БНбД 12-03-04
ХАВСРАЛТ И
Комиссын бїрэлдэхїїн:
1. Їзлэгт __________________________________________________________
(талбайн гадна ба доторх бэлтгэл ажил, їїний дотор
______________________________________________________________________________
ажиллагчдыг эрїїл ахуйн їйлчилгээгээр хангасан байдал)
ажил хамрагдав.
(байгууллага ба ЗБТ, АГТ-ийг боловсруулагчийн нэр. Зургийн дугаар ба тїїнийг зохиосон он, сар,
єдєр)
53
БНбД 12-03-04
Комиссын шийдвэр
54
БНбД 12-03-04
ХАВСРАЛТ К
56
БНбД 12-03-04
барилгын ажлын технологи, нєхцєлєєс хамааруулан хэрэглэх машин
механизмын нэр тєрєл, тэдгээрийг байрлуулах газар, ажлын дэглэмийг
сонгох;
хїмїїс оршин сууж байгаа газарт аюултай бїс їїсэхээс урьдчилан
сэргийлэхийн тулд машины їйлчлэх бїсийг хязгаарлах арга хэмжээ авах,
тїїнчлэн машины ажлын бїсийн хашлага хэрэглэх;
ухсан нїх шуудууны эрэг, овоолсон шороо зэрэг дээр машин
механизм байрлах онцгой нєхцєл.
К.10. Суваг, шуудуу ухах шаардлагатай болон тэдгээрт хїн ажиллаж байгаа їед
барилга угсралтын ажлыг гїйцэтгэхийн тулд дараах зїйлїїдийг
тодорхойлсон байна:
зураг тєсвийн баримт бичигт (барилга зохион байгуулалтын тєсєлд)
барилгын машин, материалаас ирэх ачааг тооцсон хїнхээлийн бэхэлгээгїй
налуугийн аюулгїй эгц эрэг буюу бэхэлгээ хэрэглэх шийдвэр;
їйлдвэрлэлийн баримт бичигт (ажил гїйцэтгэх тєсєлд) дээрхээс гадна
улирлын єєрчлєлтэй холбоотойгоор хїнхээлийн тогтвортой байдлыг хангах
болон хянах нэмэлт арга хэмжээ;
бэхэлгээний тєрєл ба тэдгээрийг байрлуулах технологи, тїїнчлэн
хїмїїс єгсєх, буух шат байрлах газар.
К.11. Ажиллагчдыг цахилгааны аюулаас урьдчилан сэргийлэх зорилгоор
дараах арга хэмжээг авна. Їїнд:
тїр цахилгаан тєхєєрємжийн ашиглалт, хїчний ба гэрэлтїїлгийн
цахилгааны сїлжээний тїр хїчдлийн тодорхойлолт ба трассыг сонгох,
гїйдэл гаргагч хэсгийн хаалт хамгаалалтын тєхєєрємж болон
хуваарилах буюу дамжуулах систем ба багаж хэрэгслийн суурилалтын
заавар;
цахилгаан тоног тєхєєрємжийн тємєрлєг хэсгийн газардуулгыг хийх
арга;
онц аюул осолтой байранд ажил гїйцэтгэх їед, тїїнчлэн їїнтэй ижил
нєхцєлтэй байрны гадна ажил гїйцэтгэхэд авах хамгаалалтын нэмэлт арга
хэмжээ;
цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын бїсэд ажил гїйцэтгэх
аюулгїй ажиллагааны арга хэмжээ.
К.12. Ажилтанд їзїїлэх їйлдвэрлэлийн хортой хїчин зїйл (цаг агаарын бичил
уур амьсгалын тааламжгїй нєхцєл, дуу шуугиан, доргио, тоос болон ажлын
бїсийн агаар дахь хорт бодис) –ээс урьдчилан сэргийлэхийн тулд дараах арга
хэмжээг авах шаардлагатай:
гїйцэтгэх ажлын нєхцєл болон технологитой уялдаатайгаар
їйлдвэрлэлийн хортой хїчин зїйл їїсч болох ажлын хэсгийг тодорхойлох;
ажиллагчдын хамгаалах хэрэгслийг тодорхойлох;
шаардлагатай їед, аюултай болон хортой бодис хадгалах талаар
тусгайлсан арга хэмжээг авах;
К.13. Радио идэвхт изотоп агуулсан болон ионжуулагч цацрагийн їїсгїїрийн
багаж хэрэгслїїд буюу лазерийг хэрэглэж байгаа тохиолдолд хамгаалалтын
арга хэмжээг зайлшгїй авбал зохино.
57
БНбД 12-03-04
ХАВСРАЛТ Л
[1] Олон улсын хєдєлмєрийн байгууллагын 1977 оны 148-р конвенц. “Ажлын
байран дахь агаарын бохирдол, дуу шуугиан ба доргионоос болж їїсэх
мэргэжлийн эрсдлээс хєдєлмєрчдийг хамгаалах тухай”
[2] Олон улсын хєдєлмєрийн байгууллагын 1981 оны 155-р конвенц
“Хєдєлмєрийн эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагаа ба їйлдвэрлэлийн орчны тухай”.
[3] Олон улсын хєдєлмєрийн байгууллагын “Асбест хэрэглэх їе дэхь хєдєлмєр
хамгааллын тухай” 162-р конвенц.
[4] Хєдєлмєрийн гэрээний нєхцлийг тодорхойлох тухай зєвлємж (Эрїїл мэнд,
нийгмийн хамгааллын сайдын 2000 оны 128 тоот тушаалын хавсралт)
[5] Байгууллагын ажилтан, албан хаагчдын орон тооны норматив боловсруулах
зєвлємж (Хєдєлмєр, нийгмийн зєвшлийн гурван талт Їндэсний хорооны
2001.09.18-ны єдрийн хурлаар батлагдсан)
[6] Аж ахуйн нэгж, байгууллагад хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуйн
ажлыг зохион байгуулах журам. (Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 2000
оны 33 тоот тушаалын хавсралт).
[7] Хамтын гэрээ байгуулах, тїїний хэрэгжилтэд хяналт тавих, биелэлтийг дїгнэх
тухай зєвлємж (Эрїїл мэнд, нийгмийн хамгааллын сайдын 2000.04.11-ний єдрийн
92 тоот тушаалын хавсралт)
58
БНбД 12-03-04
ГАРЧИГ
1. Хэрэглэх хїрээ 3
2. Норматив ишлэл 3
3. Тодорхойлолт 3
4. Ерєнхий зїйл 3
5. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах ажлын зохион байгуулалт 7
6. Їйлдвэрлэлийн талбай, ажлын хэсэг, ажлын байрны
зохион байгуулалт 10
6.1. Ерєнхий шаардлага 10
6.2. Їйлдвэрлэлийн талбай, ажлын хэсэг, ажлын байрны аюулгїй
ажиллагааны шаардлага 10
6.3. Материал, бїтээц, хийц хэсгийн хадгалалт, агуулах аюулгїй
ажиллагаанд тавигдах шаардлага 12
6.4. Цахилгааны аюулгїй байдлын хангалт 14
6.5. Галын аюулгїй байдлын хангалт 15
6.6. Їйлдвэрлэлийн хортой хїчин зїйл, нєлєєллєєс ажилтанг
хамгаалах їйл ажиллагаа 15
7. Барилгын машин, тээврийн хэрэгсэл, їйлдвэрлэлийн тоног тєхєєрємж,
механикжуулалтын хэрэгсэл, багаж хэрэглэл, тоноглол, гар удирдлагатай
машин багаж хэрэгслийн ашиглалт 18
7.1. Ерєнхий шаардлага 18
7.2. Бага оврын машин ба тээврийн хэрэгслийн аюулгїй ажиллагаанд
тавигдах шаардлага 19
7.3. Суурь машины ашиглалтын їеийн аюулгїй ажиллагаанд
тавигдах шаардлага 21
7.4. Механикжуулалтын хэрэгсэл, дамжуур шат, тоноглол, цахилгаанжсан
багажны ашиглалтын їеийн аюулгїйн шаардлага 23
8. Тээвэрлэлтийн болон ачиж, буулгах ажил 28
8.1. Ерєнхий шаардлага 28
8.2. Ачиж, буулгах ажлыг гїйцэтгэх їеийн аюулгїй ажиллагаанд
тавигдах аюулгїй ажиллагааны шаардлага 29
8.3. Їйлдвэрийн талбайд ачаа шилжїїлэх їед тавигдах аюулгїй
ажиллагааны шаардлага 31
8.4. Тасралтгїй ажиллагаатай машин хэрэглэх їед тавигдах
аюулгїй ажиллагааны шаардлага 32
8.5. Авто тээврийн ажлын аюулгїй ажиллагааны шаардлага 33
9. Цахилгаан ба хийн гагнуурын ажлыг гїйцэтгэх їеийн аюулгїй
ажиллагааны шаардлага 35
9.1. Ерєнхий шаардлага 35
9.2. Цахилгаан ба хийн гагнуурын ажлыг гїйцэтгэх байр,
технологийн їйл явцын аюулгїй ажиллагааны шаардлага 35
9.3. Цахилгаан(гар) гагнуурын аюулгїй ажиллагаанд тавигдах шаардлага 36
9.4. Хийн баллоныг хэрэглэх, хадгалах аюулгїй ажиллагааны шаардлага 37
Хавсралт А. Энэхїї норм ба дїрэмд ишлэл авсан норматив баримт
бичгїїдийн жагсаалт 38
Хавсралт Б. Нэр томъёо ба тїїний тодорхойлолт 43
Хавсралт В. Ажиллаж байгаа їйлдвэрийн болон хорооллын дэвсгэр нутаг,
талбайд барилга-угсралтын ажил гїйцэтгэх їлгэрчилсэн акт 47
Хавсралт Г. Аюултай хїчин зїйлийн їйлчлэлийн бїсийн хил хязгаар 48
Хавсралт Д. Аюултай буюу хортой хїчин зїйл їйлчилж байгаа
газарт ажил гїйцэтгэх зєвшєєрєл 49
Хавсралт Е. Ажил гїйцэтгэх зєвшєєрлийг зайлшгїй авсан байвал зохих барилга
угсралтын ажлын тєрєл болон їйлдвэрлэлийн байр (нєхцєл)-ны
їлгэрчилсэн жагсаалт 51
Хавсралт Ж. Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны нэмэгдэл шаардлага тавигдах
ажил мэргэжлийн їлгэрчилсэн жагсаалт ба
барилгын ажлын нэр тєрєл 52
59
БНбД 12-03-04
Хавсралт И. Барилга угсралтын ажлыг эхлэхэд ____________ объектын бэлэн
байдал болон хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны шаардлагаар
талбайн гадна ба дотор гїйцэтгэх бэлтгэл ажилтай холбогдуулан
їйлдэх їлгэрчилсэн акт 53
Хавсралт К. Барилгын ажлын технологи-зохион байгуулалтын
баримт бичигт хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны талаар
шийдэж тусгах їндсэн зураг тєслийн бїтэц, бїрэлдэхїїн 55
Хавсралт Л. Ишлэл авсан бусад баримт бичгїїдийн жагсаалт 58
60
БНбД 12-03-04
61