Prof. Dr.

Abdurrahman Kl

YANGIN YNETMEL-2007 ELEKTRK TESSATI VE SSTEMLER

Yeni Yangn Ynetmeliinin yaynlanmasndan itibaren olumlu ve olumsuz grsleryaynlanmaya ve eski ile yeni ynetmeliin karslastrlmas yaplmaya baland. Bu yazda, elektrik tesisat ve sistemlerini ele alnmakta, eski ve yeni ynetmelik maddeleri karlatrlmaktadr.

1. Giri
Binalarn Yangndan Korunmas Hakkndaki Ynetmelik 19.12.2007 gn resmi gazetenin 26735 sayl nshasnda yaynlanarak yrrle girdi ve yangn gvenlii konusunda yeni bir dnem balad. stenilen seviyede bir ynetmelik olmad ama bir nceki ynetmelie gre ok daha iyi olduu sylenebilir. Ynetmeliin yaynlanmasndan sonra ilk tepki, yeni yangn ynetmeliinde okullarda ve mzelerde yangn alarm siteminin kaldrld seklinde basnda kan haber oldu. Oysa 2002 ynetmeliinde okullarda, mzelerde, kreslerde ve dier eitim kurumlarnda yangn alglama dedektrleri zorunlu deildi. Baz kisiler bilgi eksikliinden dolay ban yanl ynlendirmi, eskiden hi olmayan bir maddenin kaldrld yalan haberiyle yangn gibi bir konuyu siyasi polemik konusu yapmlardr. Bu ekildeki yalan haberler, yangn alglama sistemi yapan ve satan kurulularn zararna olmaktadr. Alglama sistemleri, acil aydnlatma, alarm sistemleri, acil durum ynlendirmesi gibi konular ynetmeliin 5.ksmnda ele alnmtr. Bu ksmnda yer alan ve Elektrik Tesisat ve Sistemleri, Kuvvetli Akm Ynetmelii ve Elektrik Tesisat ynetmelii gibi ynetmeliklerde yer alan hususlar kartlarak ilgili ynetmeliklere atf yaplm ve Avrupa Birlii normu olan TS-EN-54 referans gsterilmitir. Tasarmla ilgili olarak ynetmeliin getirdii nemli bir husus bu y409

Prof. Dr. Abdurrahman Kl

netmelikte bulunmayan hususlar ile ilgili ksmdr. Bu maddede, ynetmelikte tanmlanmam olan ve aklk gereken hususlar hakknda, Trk Standartlar, bu standartlarn olmamas hlinde ise, Avrupa Standartlar esas alnaca, Trk veya Avrupa Standartlarnda dzenlenmeyen hususlarda, uluslararas geerlilii kabul edilen standartlar da kullanlaca belirtilmektedir.

2. Otomatik Alglama Sistemi

Yeni ynetmelikte alglama sisteminin zellikleri iin Avrupa Birlii normu esas alnarak yangn alglama sisteminin ve paralarnn TS EN 54e uygun olarak retilmesi, tasarlanmas, tesis edilmesi ve iletilmesi istenmitir. Alglama sisteminin zorunlu olduu binalar alan ve ykseklik kriterlerine gre snrlandrlmtr. Otomatik yangn alglama ve uyar sistemi, 2002 ynetmeliinin 75.maddesinde; w Tehlike snf orta olan ve toplam kullanm alan 1000 myi geen binalarda, w kamet amal binalar dsndaki tm yksek binalarda, w Yap ykseklii 51.50 mden fazla olan apartman binalarnda, w Oteller, moteller, yatakhaneler misafirhaneler, hastaneler, huzur evleri, pansiyonlar ve benzeri btn yatlan yerlerde, zorunlu tutuluyordu. Yine eski ynetmeliin 19.maddesinde, konutlar, ibadethaneler, hastaneler, okullar, ktphaneler mzeler, brolar, restoran oturma alanlar, tiyatro, oditoryum ve benzeri yerler dsk tehlike snfnda gsteriliyordu. Yani eski ynetmelikte dsk tehlike snfnda olan ibadethanelerde, okullarda, ktphanelerde, mzelerde, brolarda, restoran oturma alanlarnda, tiyatrolarda, oditoryumlarda ve benzeri yerlerde dedektr zorunluluu yoktu. Yeni ynetmeliin 75. maddesinin 5. alt baslnda, Ek-7de belirtilen binalardaki btn mahallere TS EN 54-14e gre alglayclar yerlestirilecei belirtilmektedir. EK-7de verilen ykseklik ve alan deerlerinden herhangi biri verilen deeri asarsa alglama sistemi zorunludur. Eski ynetmelikte, okullarda, ktphanelerde, mzelerde, brolarda, restoran oturma alanlarnda, tiyatrolarda, oditoryumlarda ve benzeri yerlerde dedektr zorunluluu yokken yeni ynetmelikte ykseklii bir katl olsa bile toplam kapal alan 5000 mden byk olan okullarda, brolarda, mzelerde ve ierisinde elence yeri bulunan 2000 mden byk binalarda alglama sistemi
410

Prof. Dr. Abdurrahman Kl

zorunlu tutulmutur. Orta tehlike snf binalar iin eski ynetmelikte sadece alan snrlamas getirilirken, yeni ynetmelikte alan 1000 mden kk olsa bile birok mahal iin drt kat gemise otomatik alglama sistemi istenmektedir. Dier taraftan, eski ynetmelikte, oteller, moteller, yatakhaneler misafirhaneler, hastaneler, huzur evleri, pansiyonlar ve benzeri btn yatlan yerlerde alan ve kat snrlamas bulunmazken, yeni ynetmelikte yatlan yerler konusunda geriye gidilmi ve iki kattan yksek olan veya 1000 mden byk olan yurtlarda, otellerde, pansiyonlarda, hastanelerde ve konutlar harici btn yatlan yerlerde mecburi tutulmutur. Tm bunlarn tesinde ynetmeliin 161. maddesinde Mevcut yaplarda alglama ve uyar sistemi iin 75. maddede belirtilen hkmler uygulanr denilmektedir. Yani alglama sistemi mevcut binalar iin de gerekli olmakta ve yapm iin bir yl sre tannmaktadr. Yeni ve eski ynetmelik alglama sistemleri bakmndan karslastrldnda yeni ynetmelikte alglama sistemi zorunluluu getirilen binalarn ok daha geniletildii ve eski ynetmelikten daha ileride olduu sylenebilir. Elbette yeni ynetmeliin elektrik tesisat ve sistemleri blmnde baz maddelerin genisletilmesi ve baz dzeltmelerinin yaplmas gerekir. Ama, eski ynetmelikte olmad halde okullardan, mzelerden, brolardan ve benzeri yerlerden alglama sistemi zorunluluunun kaldrld syleyenlerin ya bilgi yoktur ya da vicdan. Yangn gvenliini maddi kar konusu yaplmasnn ve siyasete alet edilmesinin kimseye yarar olmaz.

3. Elektrik Tesisat
Yeni ynetmelikte, her trl binada elektrik i tesisat, koruma tehizat, ksa devre hesaplar, yaltm malzemeleri, balant ve tespit elemanlar, uzatma kablolar, elektrik tesisat projeleri ve kuvvetli akm tesisat; Elektrik Tesisleri Ynetmeliine, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Ynetmeliine, Elektrik Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmeliine ve ilgili dier ynetmeliklere ve standartlara uygun olarak tesis edilecei belirtilmitir. Yaplan istatistiklere gre yksek binalarda yangnlarn yaylmasnn ana nedeni elektrik saftlardr. sletmecilerden gelen sikayetlerin ounlunda da, ofis olarak kullanlan binalarda, katlarn kullanm amacnn deismesi nedeniyle yeni kablolarn ekilerek kapatlan kat aralarnn almas ve katlar aras ak olan saft
411

Prof. Dr. Abdurrahman Kl

ierisinde ok sayda kablonun birikerek risk oluturmasdr. Yeni ynetmelikte, yap ykseklii 51.50 mden fazla olan binalarda saft iinde busbar sisteminin bulunmas zorunluluu getirilmitir. Kuskusuz tartslacak bir maddedir ve konutlar iin gerekli olmad sylenebilir. Bununla beraber, kat saysnn 18 olan binalar busbar sisteminin zorunlu olduu dnldnde fazla kstlama olmad sylenebilir.

4. Yangn Uyar Butonlar

Eski ynetmeliin 75. maddesinde yangn uyar butonlarnn yerlesimi, bir kattaki her hangi bir noktadan o kattaki her hangi bir yangn uyar butonuna yatay erisim uzakl 50 myi gemeyecek ekilde dzenlenecek denilirken, bu mesafe yeni ynetmelikte 60 m yaplmtr. Bunun nedeni, merdivenler aras mesafe en fazla 120 m alnd ve alarm butonlarnn ka merdivenlerinin giriine konulmas gerektiindendir. Kuskusuz, bu aslmamas gereken en ok mesafe olduundan, merdivenler aras mesafenin daha ksa olduu mahallerde butonlar aras mesafenin de ksa tutulmas gerekecektir. Yeni ynetmelikte, konutlar dahil btn yksek binalarda, konut harici kat alan 400 m den fazla olan iki katl binalarda ve kat says drtten fazla olan btn binalarda uyar butonlar zorunlu klnmtr.

5. Acil Durum Aydnlatmas

Eski ynetmelikte olduu gibi yeni ynetmelikte de, btn kas yollar, toplanma iin kullanlan yerler, asansr ve yryen merdivenler, yksek risk oluturan hareketli makineler ve kimyasal maddeler bulunan atlye ve laboratuarlar, elektrik datm ve jeneratr odalar, merkezi batarya nitesi odalar, pompa istasyonlar, ilk yardm ve emniyet ekipmannn bulunduu yerler, yangn uyar butonlar, yangn dolaplar kapal otoparklar ve benzeri blmlerde, acil durum aydnlatmas yaplacaktr. Eski ynetmelikte, birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde, belirtilen bu yerlerin hepsinde acil aydnlatma cihazlarnn bataryal olmas istenirken yeni ynetmelikte sadece ka koridorlar ve merdivenlerinde acil aydnlatma cihazlarnn kendinden bataryal olmas zorunlu tutulmutur. Ka koridorlar ve merdivenleri haricindeki yerlerde acil aydnlatma cihazlar merkezi bataryadan veya jeneratrden beslenebilmektedir.

412

Prof. Dr. Abdurrahman Kl

6. Acil Durum Ynlendirmesi

Acil durum ynlendirilmesi blmnde fazla bir deiiklik yaplmamtr. Ynlendirme iaretleri; yesil zemin zerine beyaz olarak, ilgili ynetmelik ve standartlara uygun sembolleri ve normal zamanlarda kullanlacak, klar iin IKIS acil durumlarda kullanlacak kslar iin ise, ACL IKI yazsn ihtiva edecei belirtilmektedir. Dier taraftan iaretlerin gz hizasnda olmas iin yerden 200 cm il 240 cm ykseklie yerlestirilmesi zorunluluu getirilmitir.

7. Sesli Ve Iskl Uyar Cihazlar

Sesli uyar sistemiyle ilgili olarak, eski ynetmelikte, yatak says 200den fazla olan otel, motel ve yatakhaneler ile ykseklii 51.50 myi geen konut harici tm binalarda anons sistemi zorunlu tutuluyordu. Bu konuda en nemli deisiklik, yeni ynetmelikte bunlara ilave olarak yap insaat alan 5000 mden byk olan veya toplam kullanc says 1000 kiiyi asan topluma ak binalarda, alsveris merkezlerinde, sper marketlerde, endstri tesislerinde ve benzeri binalarda anons sisteminin zorunlu tutulmasdr. Dier taraftan, eski ynetmelikte ykseklii 51.50 mden fazla olan konut harici btn binalarda anons sistemi mecburi tutulurken yeni ynetmelikte ykseklii 51.50 myi geen konutlar dahil btn binalarda anons sistemi mecburi tutulmutur.

8. Sonu
Yeni yangn ynetmeliinde, elektrik tesisat ve sistemleri ile ilgili dier ynetmeliklerde olan hususlar karlarak ilgili dier ynetmeliklere atfta bulunulmustur. Elektrik Tesisat Ynetmeliinde, Kuvvetli Akm Ynetmeliinde veya Elektrik Tesisat Ynetmeliinde yaplacak deisiklikler dorudan yangn ynetmeliini etkileyecek, ilave edilen yeni teknolojiler ve ada kurallar yangn ynetmeliine de geirilmi olacaktr. Yeni ynetmeliin kusursuz olduu sylenemez. Yeni ynetmelikte de eksiklikler ve hatalar var ama eskisine gre daha az. Ynetmeliin uygulamasnn takip edilmesi, uygulama ve isletme sartlarnn deerlendirilmesi ve yenilenmesi gerekir. Binalarda yangn gvenliinin salanmas iin ynetmeliklerin ve standartlarn kartlmas yeterli olmaz. Halkn yangn gvenlii konusunda bilinlendirilmesi ve bina sahiplerinin alglama sistemini kendilerinin istemesi iin eitilmesi gerekir. Bunun iin alglama ve uyar cihazlarn satan ve tesisatn kuran firmalarn halk eitecek programlar yapmaldr. Ne yazk ki lkemizde bunu gremiyoruz.
413