Veri Modeli

Mantksal bir veri modeli, verilerin CBS ortamnda kullanlabilmesi iin organize edilmesidir. CBS ortamnda haritalarda geleneksel olarak ya raster, ya da vektr gsterimler kullanlr.

Do. Dr. Saffet ERDOAN

146

Corafi objelerin dijital gsterimi

Raster Grntler Ortofoto Haritalar Vektr Nokta izgi Kapal Alan

Do. Dr. Saffet ERDOAN 147

Bir zellik ya da bir obje olarak tasarlanm bir olay Raster gsterimle nasl ifade ederiz?

Raster;
Dnyay karesel hcrelere bler Ke koordinatlardan dnm yaplr. Objeler 1 yada daha fazla hcre ile ifade edilir. Alanlar hcrelere atanm znitelikleri temsil ederler. znitelikleri ifade etmedeki kullanm objeleri ifade etmedeki kullanmndan daha yaygndr.
Do. Dr. Saffet ERDOAN 148

Raster veri modeli gridleri kullanr

Bir grid hcresi bir birimdir veya tekbir znitelii tar. Her bir hcrenin, kayp bile olsa, bir deeri mutlaka vardr. Bir hcrede, znitelie karlk gelen bir rakam veya indeks deeri tutulabilir. Hcrenin znrl vardr; bu znrlk yersel birimlerle hcre boyutu olarak ifade edilir.

Do. Dr. Saffet ERDOAN

149

Bir gridin yaps

Grid bykl

Satrlar

Grid hcresi

znrlk

Stunlar
150 Do. Dr. Saffet ERDOAN

Raster gsterim : her renk arazi kullanm ile ilgili farkl bir deeri ifade eder.
Lejant

Kozalakl aa Mixed conifer

Douglas fir

Meelik Oak savannah

imen Grassland

Do. Dr. Saffet ERDOAN

151

Rasterin cazibesi

Kat haritalar gibi gzkr retimi kolay ve ucuzdur Tarama (mevcut haritalar iin) PC lerde kolay alr World-wide availability Piksel bykl Resmin elementinin yani hcrenin ebat konumsal detayn seviyesini tanmlar. Pixel en kk paradr dolaysyla iinde deiim yoktur.

Do. Dr. Saffet ERDOAN

152

Raster gsterim: renk

Renk tanm RGB, CYMK Ayrk renkler ne ifade eder?

Nicel veri: intensity as function of values Nitel veri: constant intensity, hue assigned based on attribute

Do. Dr. Saffet ERDOAN

153

Raster gsterim: Renk ayrm

Renk skalalarn seerken ok dikkatli olunmal ? Default Bazen difolt skalalar yerine farkl snf ayrmlar kullanlmal ? Custom defined by rules ryg - hides some classes

1:255:0:0
2: 255:85:0 3: 255:170:0

red

4:255:255:0 yellow 7:0:255:0

Do. Dr. Saffet ERDOAN green

1:255:127:0 orange 2:255:255:0 yellow 3:200:255:0 light green 4:0:255:0 green 5:20:130:70 dark green 6:0:191:191 aqua 7:191:127:63 brown

154

RASTER

Gridler nokta, izgi ve poligonlar temsil etmekte zayftr; ancak yzeyleri iyi temsil ederler. Gridler sadece ok iyi lokalize olmu topolojilerde verimlidir. Taranan veya uzaktan alglanan veriler grid yapdadr. Gridlerde kark piksel sorunu ortaya kabilir. Gridlerde sklkla gereksiz veya kayp verilerle karlalabilir.

Do. Dr. Saffet ERDOAN

155

Kark piksel sorunu

Water dominates W W W W W W G G G

Winner takes all W G W W W G G G G

Edges separate W W E E E E G G G156

Do. Dr. Saffet ERDOAN

Raster Veri kaynaklar

Hava fotoraflar

Uydu Grntleri
Do. Dr. Saffet ERDOAN

Taranm haritalar

157

Ortofoto

Taranm ve matematiksel olarak rektifiye edilerek ykseklik deimelerine bal olarak ortaya kan hatalardan elimine edilmi grntler.
Do. Dr. Saffet ERDOAN 158

Vektr veri

Nokta, izgi ve alanlarn temsilinde kullanlr. Bunlarn hepsi koordinatlar kullanlarak mekansal temsilde kullanlr . Noktalar en kk boyutsuz gsterimlerdir
Do. Dr. Saffet ERDOAN 159

Vektr veri

Vektrel model corafik varlklarn kesin konumlarn tanmlamada son derece yararl bir modeldir. Sreklilik zellii gsteren corafik varlklarn, rnein toprak yaps, bitki rts, jeolojik yap ve yzey zelliklerindeki deiimlerin ifadesinde daha az kullanl bir model olarak bilinir

Do. Dr. Saffet ERDOAN

160

Noktasal gsterimler

Toprak rnekleri
Tip PH Kirlilik

Kaza Lokasyonlar
Kaza No Salma ekli genilik

Elektrik Direkleri
Sahip Ykseklik lgili paralar
Do. Dr. Saffet ERDOAN

Parsel merkezleri
Blm/Blok/HisseNo. Adres Malik Deerlendirme verisi
161

izgi yada Arc sal gsterimler

izgiler tek boyutlu uzunluu olan ama alan olmayan objeleri ifade etmede kullanlr. Her bir izgi bir dm noktasnda balar ve biter
Sokak orta izgileri

Sokak ad Adres sras

Su hatlar

Dereler
Depth Quality Flow Rate
Do. Dr. Saffet ERDOAN 162

Boru ebat Boru cinsi Monte tarihi

Poligon ya da kapal izgiler

Poligonlar herhangi bir ekildeki kapal ifadelerdir. Birbirine balanm izgi serilerinden oluurlar.
Parsel
Parsel ID No Boyut ve alan

Toprak snrlar
eit geirgenlik

Takn sahalar
Do. Dr. Saffet ERDOAN 163

Vektr Data tabakalanabilir

1

5
Lake

4 6

Features: Line Points: Connected Detached Area Text

Mekansal veri analizi

30 30 N 040 40 E

30 30 N 040 50 E

Corafi objeler temalarna gre tabakalara ayrlrlar

164 Do. Dr. Saffet ERDOAN

Vektrler topoloji bilgisini saklayabilirler.

lk balarda CBSde vektr veri ve kartografik spagetti yaplar kullanlmtr. Vektr veri yaps 1960larda arc/node modelinin ortaya kmasn salamtr. Arc/node modelinde poligonlar izgilerden, izgiler ise noktalardan oluur. Noktalar, izgiler ve poligonlar birbirleriyle ilikilendirilerek kendi dosyalarnda saklanabilir. Topolojik vektr modeli izgiyi (arc) temel birim olarak kullanr. Alanlar (poligonlar) arclardan meydana gelir. Bir izginin (arc) son noktasna node denir. izgilerin birbirleriyle kesitikleri noktalar da node olarak adlandrlr.
Do. Dr. Saffet ERDOAN 165

Topoloji

Topoloji: Topolojik dnmler sonucu deimeden kalan geometrik zellikler ile ilgilenen bir bilim dal. CBS dahil pek ok konuda uygulamalar vardr Topolojik dnmler? Bir pafta deforme edilirse, buruturulursa, tekrar dzeltilirse, detaylardaki belirli zellikler deimeden kalacaktr: Kapal bir alann iindeki, snrndaki, dndaki noktalar, izgilerin balang, biti noktalar
Do. Dr. Saffet ERDOAN 166

Topoloji
CBS yazlmlarnn temelinde topolojik veri yaps yatmaktadr. Topoloji ile hatalar otomatik olarak tespit edilip giderilebilir. Saysallatrlm veya import edilmi haritalar genellikle topolojik olarak temiz deildir. Bir CBS yazlm, birlememi arclar arasnda topoloji kurabilecek zellikte olmaldr. Topoloji sayesinde birbirine yakn olan nodelar yakalanr (snap). Topoloji ile ift saysallatrma neticesinde oluan paralar (sliver) ve akmalar temizlenir.

Do. Dr. Saffet ERDOAN

167

Topoloji
Topolojik anlamda aadaki iki ekil birbirine eittir. Bozulanlar: Koordinatlar, uzunluklar, alanlar Bozulmayanlar: Her bir noktada birleen izgi says, noktalar arasndaki izgiler, her kenarn iki yanndaki alanlar-komuluk ilikisi

. . . . .
2 1 e 4 3

. . . . .
1 2 4 3

c
168

Do. Dr. Saffet ERDOAN

Topoloji

Topolojik ilikiler: Birbiriyle snr olan yada ortak noktas olan kapal alan (polygon), izgi (arc), izgi balang ve biti noktalar (node), ve noktalar (points) arasndaki mekansal ilikiler : kapsama, bitiiklik, balant CBSde mekansal modelleme ilemlerinde topolojik bilgiler kullanlr, hesaptan sonra sonular koordinatlar ekranda gstermek iindir. rnein en uygun yol belirleme ilemi

Do. Dr. Saffet ERDOAN

169

Topoloji

Do. Dr. Saffet ERDOAN

170

Topoloji

Do. Dr. Saffet ERDOAN

171

Topoloji

Do. Dr. Saffet ERDOAN

172

Topoloji

Snrda olan kenarlar

Do. Dr. Saffet ERDOAN

173

Topoloji

u sorular yantlanabilir. Hangi kapal alanlar A ile komudur? A y tanmlayan kenarlarn (arcs) negatif ynlerdeki durumlar ile dierleri tanmlanyor mu? 3 noktasndan 2 ye en ksa yol hangisidir? (Node listesinden mesafeler hesaplanarak uzunluklar bulunur, karlatrlr)
Do. Dr. Saffet ERDOAN 174

Topoloji
zelliklerde deiikliklere yol aabileceinden yakalama (snap), temizleme ve birletirme toleranslarnn ok dikkatlice belirlenmesi gereklidir. Tamamlanm topoloji ile harita aktrma uygun ekilde gerekletirilebilir. Topoloji sayesinde birok CBS ilemi, nokta dosyalarna erimeye gerek kalmadan gerekletirilebilir.
Do. Dr. Saffet ERDOAN 175

Birlememi nodelar

176 Do. Dr. Saffet ERDOAN