T.C.

ULUDA NVERSTES
MHENDSLK MMARLIK FAKLTES
ELEKTRONK MHENDSL BLM

ELN3304 ELEKTRONK DEVRELER LABORATUVARI II

DENEY 3: TEK BESLEMEL LEMSEL KUVVETLENDRCLER

DENEY GRUBU

I. ETM
:..................
Grubu

Numara

II. ETM

Ad Soyad

DENEY YAPANLAR

RAPORU HAZIRLAYAN :...................................................................

Deneyin yapl

Raporun gelecei

Raporun geldii tarih Gecikme

tarihi

tarih

......../......./2014

.........gn

......../......./2014

......../......./2014
Rapor notu

Raporu

Deerlendirme notu Gecikme notu

deerlendiren

ELN3304 ELEKTRONK DEVRELER LABORATUVARI II

DENEY NO:3

DENEY 3: TEK BESLEMEL LEMSEL KUVVETLENDRCLER

I. N BLG
Op-Amp (Operational Amplifier, lemsel kuvvetlendirici) geribeslemesiz durumda ok byk
kazanca sahip tmleik bir devredir. Op-Amplarn iki girii tek k vardr. Girilerden biri faz eviren
dieri ise faz evirmeyen giritir. k ile faz eviren giri arasna bir diren balanrsa negatif
geribesleme gerekletirilmi olur. Benzer ekilde k ile faz evirmeyen giri arasna bir diren
balanrsa pozitif geribesleme elde edilmi olur.
Op-Amplar hem kuvvetlendirme yapan hem de giri iaretleri zerinde ilem yapan elemanlardr.
Op-Amplar ile eitli ilemler yaplabilir: gerilim izleyici, ideal diyot devresi, faz eviren ve evirmeyen
kuvvetlendirici, toplama ve fark devreleri, integral, trev ve logaritma alc devreler.
Gnmzde bir klf ierisinde bir adet, iki adet veya drt adet Op-Amp ieren entegreler vardr.
Genelde bir klf ierisinde birden fazla Op-Amp olduundan Op-Amplarn besleme ular ortaktr.
Klfta kullanlmayan Op-Amplarn giri ular topraa veya beslemeye balanmaldr. Genellikle
kullanlmayan Op-Amplarn giri ular topraa balanr.
Op-Amplar genelde ift beslemelidirler, fakat gerekli balantlar yaplarak tek beslemeli olarak da
altrlabilirler. Ancak burada AC iaret kuvvetlendirme durumunda, kuvvetlendirilen iaretin genlii
besleme geriliminin yars ile snrldr. Girite AC iaret olmad durumda kta bir DC iaretin
olmas tek beslemeli devrenin bir dezavantajdr. kta DC iareti szmek iin bir kondansatr
kullanmak gerekir. Kuvvetlendirilecek iaret AC ise ift besleme, tek polariteli ise (rnein darbe
kuvvetlendiricilerde) tek besleme kullanmak daha mantkldr.
II. DENEYN AMACI
Op-Amplar ile eitli ilem yapan devreleri incelemek. Op-ampl devrelerin nemli
karakteristiklerini deneysel elde etmek. Tek beslemeli Op-Amplar ile ift beslemeli Op-Amplarn
avantaj ve dezavantajlarn belirlemek.
III. DENEYDE KULLANILACAKLAR
Deney bordu, ift kanall osiloskop, dijital l aleti
LM324 op-amp tmdevresi,
Kondansatr: 220nF/63V
Direnler: 1k(2 adet), 5,6k(1 adet), 10k(3 adet), 56k(2 adet), 100k(2 adet)

2/7

ELN3304 ELEKTRONK DEVRELER LABORATUVARI II

DENEY NO:3

IV. N HAZIRLIK
1. Op-Ampn i yapsnda hangi devre elemanlar kullanlr?

2. Gerilim izleyici nedir? Kazanc katr? Hangi amala kullanlr?

3. ekil 6.4de gsterilen tek beslemeli faz eviren kuvvetlendirici devresinin kazan ifadesini bulunuz.
Faz eviren kuvvetlendiricinin giriine sinzoidal bir iaret uygulanr ise giri ve k iaretleri nasl
oluur alt alta izerek gsteriniz.

4. ekil 6.5de gsterilen tek beslemeli faz evirmeyen kuvvetlendirici devresinin kazan ifadesi
bulunuz. Faz evirmeyen kuvvetlendiricinin giriine sinzoidal bir iaret uygulanr ise giri ve k
iaretleri nasl oluur alt alta izerek gsteriniz.

3/7

ELN3304 ELEKTRONK DEVRELER LABORATUVARI II

DENEY NO:3

5. Tek beslemeli Op-Amplarn avantaj ve dezavantajlar nelerdir?

6. ift beslemeli Op-Amplarn avantaj ve dezavantajlar nelerdir?

V. DENEYN YAPILII
1. ekil 6.1de gsterilen LM324 entegresi ile gelitirilmi gerilim izleyici devresini kurunuz. Aadaki
tabloda verilen giri gerilimleri iin k gerilimini lnz ve aadaki tabloya yaznz.
13

14

12

LM324
3

10

GND

+5V
2

11

11

+15V

R1 56k

LM324

Ug

UG

V+
1

(V)

k gerilimi

(V)

-1

4
1

A
R2

11

56k

ekil 6.2. LM324

ekil 6.1. Gerilim izleyici.

Giri gerilimi

220nF

LM324

ekil 6.3. AC girili gerilim izleyici.

2

Kazan ( )
2. ekil 6.3de gsterilen gerilim izleyici devresini kurunuz. Devrenin giriine herhangi bir iaret
uygulamadan A ve B noktalarndaki gerilimleri l aleti ile lnz ve aadaki tabloya yaznz.
(V)

(V)

4/7

ELN3304 ELEKTRONK DEVRELER LABORATUVARI II

DENEY NO:3

3. ekil 6.3de gsterilen gerilim izleyici devrenin giriine 1kHzlik sinzoidal bir iaret uygulaynz.
) lnz. ltnz
Farkl giri iaretleri genlikleri | | iin k iaretleri genliklerini (| |
giri ve k iaretlerinin deerlerini aadaki tabloya yaznz. Kazanc hesaplaynz.
2

Giri gerilimi | | (V)

k gerilimi | | (V)
Kazan

| || |

4. ekil 6.4de gsterilen devrenin giriine sinzoidal bir iaret uygulaynz. Giri iaretinin genliini
sabit tutunuz. Giri iaretinin frekansn sfrdan 1 MHze kadar deitirerek kazancn frekans ile
deiimini aratrnz. Giri ve k iaretlerinin deerlerini aadaki tabloya yaznz ve kazanc
hesaplaynz.
Frekans f, kHz
k gerilimi | | (V)
Kazan

| || |

5. ekil 6.4de gsterilen devreyi kurunuz. Girie herhangi bir iaret uygulamadan A, B ve C
noktalarndaki gerilimleri l aleti ile lnz ve aadaki tabloya yaznz. Devrenin giriine 1kHzlik
sinzoidal gerilim uygulaynz. Giri iaretinin genliini kta krplma olmayacak ekilde ayarlaynz.
A, B ve C noktalarndaki iaretleri ift kanall osiloskopla lnz ve aadaki grafikler zerine iziniz.
(V)

Rf=10k

UG

C A R1
220nF 1k
R2
100k

+15V
B

10k
3

(V)

UG

+15V
4

LM324

(V)

11

10k

Ry
5,6k

C
U

UA

ekil 6.4. Tek

kuvvetlendirici

beslemeli

faz

eviren
UB

UC

6. ekil 6.5de gsterilen devreyi kurunuz. Devrenin giriine herhangi bir iaret uygulamadan A, B ve C
noktalarndaki gerilimleri l aleti ile lnz aadaki tabloya yaznz. Devrenin giriine 1kHzlik
sinzoidal gerilim uygulaynz. Giri iaretinin genliini kta krplma olmayacak ekilde ayarlaynz.
A, B ve C noktalarndaki iaretleri ift kanall osiloskopla lnz ve aadaki grafikler zerine iziniz.

5/7

ELN3304 ELEKTRONK DEVRELER LABORATUVARI II

R4
100nF

C2

10k

C1
UG

(V)

(V)

UG

+15V
2

LM324
3

11

UA

Ry
5,6k

R1 100k
R3

10k

220nF
+15V R2

(V)

Rf=100k

DENEY NO:3

10k

UB

ekil 6.5. Tek beslemeli faz evirmeyen

kuvvetlendirici devresi.

0
UC

7. ekil 6.6da gsterilen devreyi kurunuz. Devrenin giriine 1kHzlik bir kare dalga uygulaynz. Giri
iaretinin genliini kuvvetlendirici doyuma girmeyecek ekilde ayarlaynz. Giri ve k iaretlerini
aadaki grafik zerinde izerek gsteriniz.
Rf=100k
+15V

R1

1k

UG

UG

LM324
3

Ry
5,6k

11

ekil 6.6. Tek beslemeli faz eviren

kare darbe kuvvetlendirici devresi
8. ekil 6.7de gsterilen devreyi kurunuz. Giriine 1kHzlik bir kare dalga uygulaynz. Giri iaretinin
genliini kuvvetlendirici doyuma girmeyecek ekilde ayarlaynz. Giri ve k iaretlerini aadaki
grafik zerinde izerek gsteriniz.
UG

Rf=10k
+15V

R1 1k
2

LM324
3

UG
10k R2

11

Ry

5,6k

ekil 6.7. Tek beslemeli faz evirmeyen kare darbe kuvvetlendirici

devresi
6/7

ELN3304 ELEKTRONK DEVRELER LABORATUVARI II

DENEY NO:3

VI. RAPORDA STENENLER

1. 3. admda elde ettiiniz deerlerden yararlanarak
grafiini iziniz ve doyum blgesini
tespit ediniz.

2. 4. admda elde deerlerden yararlanarak ekil 6.4deki devrenin frekans karakteristiini iziniz.

3. ekil 6.4deki devrede R2 direnci k gerilimini nasl etkiler?

4. ekil 6.5deki devrede C2 kondansatrnn grevini aklaynz.

7/7