Shitja me kste e praktikuar n disa banka Shejh Jusuf bin Abdullah el Shbili Shitja me kste do t thot shitje e nj malli

me nj nj mim t vonuar q sht m i madh se mimi i tanishm i mallit, i cili paguhet pjes-pjes me vler t njohur (prcaktuar m par) dhe n periudha kohe t prcaktuara. Si p.sh. nse nj makin e ka mimin aktual 40000 rijal, ather dikush mund ta blej at me 50000 rijal duke e paguar me kste, p.sh. duke paguar do muaj nga 1000. Shitja me kst sht e lejuar, por me kushte, me argument fjaln e Allahut t Lartsuar: O ju q keni besuar! Nse merrni dhe jepni nj borxh, ather shkruheni pr nj afat t caktuar, ather shkruheni at. Ky ajet sht i prgjithshm dhe prfshin t gjitha marrveshjet debidore, ndr to edhe shitjen me kste. Q shitje me kste t jet e sakt nevojitet plotsimi i katr kushteve: 1Malli nuk duhet t jet flori apo argjnd ose dika q gzon t njjtn dispozit me to q

mund t prdoret si vler (si jan parat). N kt rast nuk lejohet t shitet floriri me kste, pr arsye se Islami ka kushtzuar q shkmbimi i floririt me parat t bhet dor m dor n ast. 2Duhet q malli t jet n pronsin e shitsit n kohn kur bhet marrveshja. Si

rrjedhoj nuk lejohet q nj mall t shitet prpara se t hyj n pronsin e tij, q m pas t shkoj ta blej dhe tia dorzoj blersit. 3Malli duhet t jet n duart e shitsit. Si rrjedhoj nuk lejohet q t shes nj mall q e

ka bler, por q ende nuk e ka n dor. 4Shitsi nuk duhet ti kushtzoj blersit rritjen e mimit nse ai vonohet n pagesn e

ksteve n kohn e prcaktuar, sepse kjo sht kamat, q n nj mnyr tjetr dhe sht njsoj sikur shitsi t thot: Paguaj nj kamat-vonse pr do kst q do t vonosh. Nj ndr format e prhapura t shitjet me kste npr banka sht edhe shitja me fitim t deklararuar pr blersin q ka premtuar se do ta kthyej blerjen, q do t thot se banka e blen mallim me para sipas krkses s konsumatorit dhe pastaj ia shet atij me kste me nj fitim t deklaruar. Pra nse person dshiron t blej nj makin me nj mim prej 50000 rijalsh dhe krkon prej banks q tia blej atij makinn dhe duke premtuar se nse banka e fut mallin n pronsin e saj, ather ai do ta blej makinn prej banks pas nj periudh me mimin e makin plus 10 prqind fitim pr bankn, pra me nj vler prej 55000 rijal, t cilat do tia paguaj me kste pr dy vjet.

Ndonjher malli sht konkretisht i prcaktuar, si p.sh. nse blersi i thot banks m blej filan shtpi ose filan makin ose filan aksion dhe pastaj un do ta blej prej jush. Ndrsa ndonjher malli sht i paparcaktuar, si p.sh. nse blersi thot m bleni nj makin me kto karakteristika ose hekur me kto karakteristika dhe pastaj un do ta blej prej jush. Kjo shitblerje sht e sakt nse plotsohen kushtet. Allahu i Lartsuar thot: Allahu e ka lejuar shitblerjen dhe e ka ndaluar kamatn. Q kjo shtiblerje t jet e sakt kushtzohen katr kushtet e lartprmedura t pagess me kste, pr kt arsye nuk i lejohet banks, q n kt rast sht shitsi, q tia shes mallin nj klienti deri n momentin q ai mall futet n pronsin e saj n mnyr reale dhe jo fiktive dhe derisa ta ket n dor at sipas normave t legjilacionit islam, mnyr q malli t prfshihet n garancin e banks. Argument pr kt sht hadithi q prcillet nga Hakim bin Hizami r.a. q thot: Thash: O i drguari i Allahut! Ndonjher m vjen ndonj burr dhe m pyet nse kam gj pr t shitur, por un nuk kam gj pr t shitur, pastaj un shkoj dhe e blej mallin nga tregu. I drguari i Allahut a..s tha: Mos shit dika q nuk e ke. Po prej tij prcillet se i drguari i Allahut a.s. i ka thn: I biri i vllait tim! Nse blen dika, mos e shit derisa ta kesh n dor. Kushteve t msiprme i shtohet nj kusht tjetr, q sht se premtimi t mos jet i detyrueshm pr asnj pal, madje e drejta e zgjidhjes (prishjes) s shitblerjes i prket t dyja palve. N kt mnyr, nse banka blen nj mall sipas krkess s klientit, banks i takon e drejta q tia shes ktij klienti ose dikujt tjetr. Po ashtu, edhe blersit i takon e drejta q ta blej mallin ose t trhiqert nga blerja e tij, pr arsye se detyrmi pr t bler apo pr t shitur dika bie ndesh me zgjedhjen e lir (pranimin) n marrveshje, gj e cila sht nj kusht i domozdoshm pr saktsin e marrveshjes s shit-blerjes. Disa nga veprimet e gabuara q bjn bankat jan: 1Disa banka i marrin klientit kapar n kmbim t mbajtjes s premtimit q ka br pr

blerjen dhe kur banka blen nj mall dhe pastaj krlienti trhiqet nga blerja, ajo nuk ia kthen kaparin. Kjo sht e ndaluar dhe bn pjes n ngrnien e pasuris padrejtsisht. 2Disa banka i japin klientit prokur pr blerje dhe marrje t mallit. P.sh. nse nj klient

dshiron t blej nj makin me vler 80000 rijal, banka i jep nj ek me kt vler dhe i jep prokur q ta blej makinn nga salloni i makinave dhe ta marr at prej aty. N t njjtn koh banka i ngarkon klientit pagesn prej 90000 rijal si pages e makins me afat. Ky veprim konsiderohet hile pr t marr kamat, pr arsye se marrja e makins n pronsin e banks sht fiktive (figurative), por n t vrtet banka i ka dhn borxh (kredi) klientit 80000 n mnyr q ai t kthej 90000 dhe ky sht borxh me kamat.

3-

Disa banka e shesin mallin prpara se ai tju bjer n dor ligjrisht. P.sh. nse nj

bank blen nj aksion n burs me krkesn e nj klienti dhe pasta ia shet aksionin atij prpara se aksioni t regjistrohet n portofolin e saj t aksioneve, kjo nuk lejohet, pr arsye se realisht aksionet hyjn n pronsi vetm nse regjistrohen m par n portofolin e investimeve.