Kardiovaskularni zaboluvawa

Bolesti na kardiovaskularniot sistem

• Srceto e muskulna pumpa koja so svojata
ritmi~na kontrakcija ovozmo`uva postojan
protok na krvta niz site tkiva i obezbeduva
normalna razmena na materii

• Perikard e srceva kesa koja se sostoi od dva

lista: vnatre{en (serozen) i nadvore{en
(fibrozen)
 Simtomi
Gradna bolka (bockawe,bode`i, probodi,
te`ina, stegawe)
• lokalizacija - naj~esata,centralno
• iradijacija - tipi~no: levo ramo
• kvalitet: nagla, silna, ostra, stega~ka,te`ina,
pritisok
• traewe - obi~no 1-10 min
• provokativni momenti - fizi~ki
napor,stres,izleguvawe na ladno,studen
vetar,napnatost
• palpitacii (nervnovegetativni funkcionalni
naru{uvawa)
• dispnea - srceva slabost (pri napor-mitralna
bolest, kardijalna astma,psihogena-
hiperventilacionen sindrom
• gubewe na svest - syncopa i temneewe na
svesta (zna~itelno namaluvawe na mozo~nata
perfuzija)
• ka{lica
• hemoptizii
• zamor
• cijanoza
• edemi-otoci zadr{ka na voda i sol
• Claudicatio intermittens - bolka pri periferna
arteriska bolest
 Dijagnosti~ki metodi
Neinvazivni:
• elektrokardiogram – grafi~ki zapis na
elektri~nite potencijali na srceviot muskul
• koronaren strest-test: osetlivo i informativno
ispituvawe na kardiovaskularniot odgovor na
napor (detekcija i rizik stratifikacija na
ishemi~nata bolest)
• dinami~na holter elektrokardiografija - dijagnoza
i sledewe na tretmanot na srcevite aritmii i
promenite na ST segmentot
• ehokardiografija - se odnesuva na grupa testovi
(metodi) koi go koristat ultrazvukot za ispituvawe
na srceto i ja registriraat informacijata vo forma
na eha ili odbieni ultrazvu~ni branovi
• kompjuterizovana tomografija
• nuklearna kardiologija (miokardna perfuziona
scintigrafija,radionukleidna ventrikulografija)
• magneten rezonans
Invazivni
• srceva kateterizacija
• angiografija (srceva {uplina i krvni sadovi)
• elektrofiziolo{ki proceduri
 Bolesti na miokardot Myocarditis
Vospalenie na srceviot muskul koe se
karakterizira so `ari{ni ili difuni
infiltrati na vospalitelni kletki vo
intersticiumot so degeneracija i/ili
nekroza na miokardot od neishemisko
poteklo
 Etiologija - infekcii
• bakteriski:
streptokok,stafilokok,pneumokok,meningokok
• virusni: adeno virusi,coxaci virus,cmv,echo
virusi,mumps,HIV
• fungalni: aspergiloza,actinomikoza,candidioza
• spirohetalni: leptospirozis
• parazitarni: cisticerkoza,toxoplazmoza
 Klini~ka slika
Klini~kata slika zavisi od stepenot na
o{tetuvawe na miokardot. Vo po~etokot se
simptomi na virusnata infekcija, a po 7-10
dena stanuva pravata klini~ka slika na
miokarditot so slednive simptomi:
• zamor
• op{ta slabost
• intolerancija na fizi~ki napor
• dispnea
• prekardijalna bolka
• aritmii
• palpitacii
• sinkopa
 Dijagnoza
Zavisi od stepenot na klini~koto
somnevawe. Kriterium za dijagnoza na
miokarditisot, za `al, se u{te ne postoi
• laboratoriski testovi - lesno poka~eni:
Le,eozinofili, Se,srcevi enzimi,
• izolacija na virusot vo prvite 7-14 dena, vo
krvta, urinata, stolicata, sputum,plunka,
• elektrokardiogram - sinusna tahikardija,blok na
granka na Hisov snop,niska volta`a na QRS
kompleksot,elevacija na ST segmentot
• rendgenogram na graden ko{ - srce so normalna
demenzija,lesno dilatirano,izrazena
kardiomegalija
• dopler-ehokardiografija - procenka na goleminata
na srceto i funkcijata na komorite
• biopsija na endomiokardot - ovozmo`uva
kone~en dokaz na miokarditisot i postana
“zlaten strandard” spored koj se sporeduvaat
drugite metodi
 Lekuvawe
Vo bolni~ki uslovi
• miruvawe - edinstvena merka na lekuvawe
• antipiretici (aspirin)
• kortikosteroidi i imunosupresivni agensi - ako so
biopsija e potvrden vospalitelen infiltrat
• b-blokatori - tahikarija, aritmija
• inotropni lekovi - dekompenzacija
Nega
• miruvawe so {to se spre~uva pojava na
tromboza i tromboembolija,se otsranuvaat i
ubla`uvaat aritmiite (fibrilacija na komorite)
 Koronarna arteriska bolest

Najva`ni KVZ se koronarnata arteriska

bolest (KAB), hipertenzijata,
cerebrovaskularnite zaboluvawa i
kardiomiopatiite
 Rizik-faktori
Terminot rizik-faktor gi opi{uva onie
karakteristiki najdeni kaj zdravi individui
koi se nezavisni vo vrska posledovatelnata
pojava na koronarnata bolest, a koga se
modificira~ki se reverzibilni
• modificira~ki na~in na `ivot: dieta,pu{ewe
tutun,konsumirawe alkohol,fizi~ka inaktivnost
• modificira~ki biohemiski i fiziolo{ki
karakteristiki: poka~en krven pritisok,poka~eno
nivo na vkupen holesterol (LDL),poka~eni
plazmatski
trigliceridi,hiperglikemija/dijabetes,prekumerna
debelina,trombogeni faktori
• nemodificira~ki li~ni karakteristiki: vozrast,
pol,familijarna anamneza,li~na istorija
 Etiologija

Mehanizmot za pojava na KB e disbalns me|u

potrebite i doturot na kislorod vo
miokardnite kletki
Vo osnova na ova zaboluvawe le`i
aterosklerozata so redukcija na lumenot na
koronarnite arterii, {to ima za posledica
namaluvawe na miokardna perfuzija vo
sostojba na zgolemena
pobaruva~ka/potri{uva~ka na kislorod
ili/i vo bazalni uslovi
• mikardnata ishemija vo pomalku od 5% e
posledica na: spazmi,intravaskularni
tromboemboli~ni sostojbi,vrodeni i steknati
srcevi mani,sistemski bolesti,izrazena anemija,
{ok, hipertenzija, hipotenzija,kongenitalni
anomalii na koronarnite arterii
Koronarna cirkulacija:
• leva koronarna arterija: (predna descendentna
i leva cirkumfleksna koronarna arterija
• desna koronarna arterija
Koronarnata arteriska bolest gi sodr`i
slednive klini~ki entiteti:
• stabilna angina pektoris
• akutni koronaren sindrom (nestabilna angina
pektoris,akuten miokarden infarkt i iznenadna
ishemiska smrt)
 Klini~ka slika
Stabilna angina pektoris e osnoven
oblik na KAB.

Posledica e na intermitentna,
tranzitorna mikardna ishemija
provocirana od zgolemeni potrebi
na kislorod
Gradna bolka (diskomfort) koj se
karakterizira so slednive elementi:
• lokalizacija - zad gradnata koska
• iradijacija - levo ramo, po dol`ina na leva raka
(ulnarana strana)kon vratot, vilicata
• kvalitet - stegawe, pe~ewe, parawe,
pritisok,te`ina
• mo}nost (intenzitet) - varijabilen (silna i
izrazena)
• provokativni faktori - fizi~ki
napor,emocionalen stres, obilen obrok,
• traewee - edna najmnogu 10 min
• pridru`ni pojavi - strav,osobeno od bliska
smrt,bledilo, potewe,napnatost
 Dijagnoza
• anamnesti~ki podatoci
• standarni analizi (kompletna krvna
slika,glikemija,lipiden status,
• enzimski status - CK-MB, i troponin T
• ispituvawe na bubre`nata funkcija
• elektrokardiogram EKG – osnoven. Vo faza na
bolka naj~esto tipi~na ST segment depresija od
horizontalen tip, a poretko elevacija od 1mm,
mo`e da bide pridru`eno so negativizacija na T
branot
• koronaren strest test (KST)
• ehokardiografija
• selektivna koronarografija i
• ventrikulografija
 Lekuvawe
• edukacija na pacientot
• primarna i sekundarna prevencija
• farmakolo{ko lekuvawe
1. inhibitori na intravaskularna agregacija na
trombocitite - aspirin,
2. beta blokatori - atenolol
3. antagonisti na kalcium - amlopin
4. nitroglicerin i nitrati
5. inhibitori na anginotenzin-konvertirakiot
enzim (AKE)
6. antilipemi~na terapija
7. antioksidativni vitamini (vitamin C,E i beta
karoten)
• revaskularizacija
 Akuten koronaren sindrom
E izraz koj{to se koristi za sekoja
konstelacija na klini~ki simptomi {to
odgovaraat na akutna miokardna ishemija

Ovoj sindrom (AKS) gi sodr`i slednive

sostojbi: akuten MI so ST-segment
elevacija, ili bez nea, odnosno Q i non-Q
MI, kako i nestabilna angina pektoris
 Etiologija
Osnova za klini~kiot izraz na AKS e
spontana ruptura na plakata koja e polna
so masti i makrofagi, i stvarawe na
tromb preku puknatinata koj
predizvikuva subtotalna ili totalna
opstrukcija na koronarnata arterija
 Nestabilna angina pektoris
Pretstavuva prisustvo na eden ili pove}e
od trite anamnesti~ki podatoci:
• kre{~endo angina (jaka, dolgotrajna ili ~esta
• angina de nuovo (se javuva najdolgo od pred
eden mesec) pri najmal napor
• angina pri miruvawe (obi~no so prodol`eno
traewe,pove}e od 20 min)
Patofiiologija
• se karakterizira so ~esti, ali prolazni epizodi na
ishemija poradi kriti~no namaluvawe na
koronarniot protok
 Klini~ka slika
• gradna bolka - naj~esto silna, bez provokacija,
vo mir, duri i vo spiewe, trae okolu 30 minuti,
ne pominuva ili kratkotrajno so nitroglicerin
pod jazik i e pridru`ena so:
• potewe
• dispnea
• ponekoga{ povra}awe
 Dijagnoza
• fizikalen pregled - tranzitoren sistolen {um na
srceviot vrv, hipotenzija
• EKG - tranzitorna ST-segment depresija ili
elevacija so inverzen T bran. Ako promenite
perzistiraat pove}e od 12 ~asa se raboti za non-Q
bran infarkt
• laboratoriski analizi - srcevi enzimi vo normalni
granici: CK-MB,CPK,LDH,
troponini T i I
Neinvazivni isleduvawa:
• KST po 48 ~sas po stabiliziraweto
• ehokardiografija
• radionukleidni ispituvawa
• koronarografija
 Lekuvawe
Antiagregaciska i antitrombocitna
terapija:
• aspirin 75 do 325 mg
• klopidrogel 75 mg
• heparin i.v 5000 vo bolusa potoa 1000 IE na
~as vo infuzija
• koronarna bay-pass hirurgija
 Akuten miokarden infarkt
Terminot “akuten infarkt na miokardot”
uka`uva na akutno ireverzibilno
o{tetuvawe na miokardot poradi:
• akutno namaluvawe ili stopirawe na krvniot
protok niz edna koronarna arterija, ili
• nenadejno zgolemuvawe na miokardnata
pobaruva~ka za kislorod
 Etiologija
• arterioskleroza - naj~esta pri~ina
• tromboza
• hemoragija vo lumenot ili pod
ateroskleroti~nata plaka
• embolija
• disekcija na koronarna arterija
• koronarna arteriska spazma
• vaskulitis i drugi
Patoanatomski aspekt:
• transmuralen ili subendokarden
Elektrokardiografski aspekt:
• AMI so ST-segment elevacija (STEMI), ako
dojde do pojava na novi Q zapci - Q miokarden
infarkt, vo otsustvo na Q - non Q miokarden
infarkt,ili bez ST-segment elevacija (BSTEMI)
 Klini~ka slika
• gradna bolka - nad 15 min,obi~no
retrosternalna ( stegawe kako vo
mengeme,pe~ewe,proboduvawe so no`,te`ina)
pridru`ena so:~uvstvo na
slabost,studenilo,vrtoglavica,
svetkavici,palpitacii,nesvetica,anksioznost,gad
ewe, povra}awe
 Dijagnoza
Dijagnozata se zasniva na najmalku dva od
slednite tri kriteriumi:
• klini~ka slika so podatok za prolongirana
gradna bolka
• Ekg promeni so pojava na ST-segment
elevacija, a podocna i Q zapci; i
• karakteristi~no povi{uvawe na srcevite
markeri vo serumot
ST segment Elevation: ST segment deviation
is measured 0.04 seconds after the J-point from the baseline.
Fizikalen naod:
• studena i vla`na ko`a
• pri preden infarkt: manifestacii od
simpati~niot nerven sistem (tahikardija i/ili
hipertenzija)
• dolen infarkt: manifestacii od parasimpati~niot
nerven sistem (bradikardija i/ili hipotenzija)
Elektrokardiografski promeni:
• razvoj na Q zapci ili gubewe na R zapci kako
glaven pokazatel za “infarkt so Q zabec”
(porano nare~en transmuralen MI)
• “infarkt bez Q zabec” (porano nare~en
netransmuralen ili subendokarden MI)
Laboratoriski ispituvawa: poka~uvawe na
markeri vo serumot koi se osloboduvaat
kako posledica na o{tetuvawe na
miokardnite kletki:
• troponin T,C i I. (srceviot troponin I se nao|a samo
vo srceviot muskul) se poka~uva vo 1-2 ~asa
• kreatinin kinaza (CK) se poka~uva za 3-5 ~asa
• mioglobin 1-2 ~asa
• laktat dehidrogenaza (LDH)
• aspartat transamilaza (AST)
Ehokardiografija - se detektiraat
abnormalnosti kako:
• hipokinezija i akinezija na zidot
• zgolemuvawe na dimenzijata na levata komora
• mali perikardni izlivi
• formirawe na anevrizma
Srceva kateterizacija i angiografija
• koronarna angiografija - apsolutno najto~en
dijagnosti~ki metod i so nea voobi~aeno se
nao|a totalna opstrukcija ili visok stepen na
stenoza na koronarnite arterii
 Lekuvawe
Op{ti merki:
• smiruvawe na bolkata (opijatni
analgetici,morfin)
• kislorod
• sedativi
Glavni merki: najva`na cel na lekuvaweto e
vospostavuvawe reperfuzija, t.e.
rekanalizacija na infarktnata arterija i
odr`uvawe na protok niz nea
• tromboliti~ka (fibrinoliti~ka) terapija vo prvite 6
~asa, a se primenuva:
1. sistemski vo intravenska infuzija
2. selektivno (intakoronarno)
• perkutana transluminalana koronarna
angioplastika: primarna, angiplastika
kombinirana so tromboliza i spasuva~ka
• hirur{ko lekuvawe
 Kardiomiopatii (dilataciona, hipertrofi~na,
restriktivna)
Prestavuvaat strukturni i funkcionalni
zaboluvawa na srcevoit muskul

Dilataciona kardiomiopatija e sindrom koj

se karakterizira so zgolemuvawe na
vnatre{nite dimenzii na srceto,
naru{uvawe na miokardnata funkcija i
skoro sekoga{ razvoj na srceva slabost
 Etiologija
• hroni~na difuzna miokardna ishemija
• infektivna (virusi,rikecii,bakterii,fungi)
• neinfektivna (kolagenoza,sarkoidoza)
• metabolni naru{uvawa
(nutricioni,endokrini,elektrolitni)
• drogi,medikamenti,toksini
• neoplazmi
• hematolo{ki zaboluvawa
 Klini~ka slika
Simptomi:
• dispnea pri napor,ortopnea,
paroksizmalna no}na dispnea
• slabost,iscrpenost - poradi namalen minuten
volumen
• nepodnoslivost na napor
• anoreksija,periferni edemi - poradi sistemska
venska hipertenzija
• abdominalna bolka - poradi ongestivna
hepatomegalija
• bolka vo gradite
• palpitacii,vrtoglavica i/ili sinkopa
• aritmija (ekstrasistoli, tahikardija i fibrilacija
na komorite)
 Dijagnoza
• anamneza
• fizikalen pregled - znaci na razli~en stepen na
kongestivna srceva slabost:studena i suva ko`a
i/ili periferna cijanoza, vla`ni rkalki i plevralna
efuzija poradi belodrobna kongestija
Laboratoriski naodi:
• nespecifi~ni
EKG: niza abnormalnosti
• sinusna tahikardija, mikrovolta`a na QRS
kompleksot,blok na leva granka,
• poremetuvawe na ritamot
• nespecifi~ni promeni na ST segmentot i T
branot
Rendgenski naod:
• srceto e zgolemeno (prete`no levata komora) i
e so slab tonus
• le`i na {iroka baza na dijafragmata
• zgolemen e odnosot pome|u dijafragmalniot i
vkupniot transferzalni pre~nik
• zgolemen e volumenot na srceto so kongestija
(zastoj na krv) vo belite drobovi, no bez
srazmerno zgolemuvawe na levata pretkomora
vo odnos na levata komora
• nema kalcifikacija na srcevite zalistoci
• i bez promeni na aortata
Ehokardiografija:
• detektira dilatirani,difuzno hipokontraktilni
srcevi {uplini so namalena ejekcionata frakcija
(40%)
• se isklu~uva perikarden izliv
 Lekuvawe
higiensko - dietetski re`im
medikamentozen tretman:
• lekuvawe na srcevata slabost - AKE
inhibitori,diuretici,b - blokatori
• antikoagulacija i antitrombociten tretman -
aspirin
• antiaritmici
 Hipertrofi~na kardiomiopatija
Pretstavuva vrodeno ili zdobieno
zaboluvawe koe se karakterizira so
zna~ajna hipertrofija na miokardot i
dijastolna disfunkcija nastanati vo
odsustvo na vidliv provokativen faktor
(aortna stenoza,koarktacija na
aortata,sistemska arteriskahipertenzija)
 Etiologija
• genetski heterogeno zaboluvawe so {iroka
fenotipska ekspresija (varijabilitet vo
klini~kite simptomi i stepen na hipertrofija)
 Klini~ka slika
• gradna bolka koja tipi~no se javuva pri napor
• sinkopa - naj~esto pri napor i e kombinacija na
miokardna ishemija,
aritmija,opstrukcija na levokomoren iste~en trakt
• dispneja pri napor - naru{ena dijastolna funkcija
• palpitacii - prisutni pretkomorni i komorni aritmii
 Dijagnoza
• elektrokardiogram - leva devijacija na oskata,leva
komorna hipertrofija,cel spektar na pretkomorni i
komorni naru{uvawa na ritamot
• ehokardiografija - asimetri~na hipertrofija na me|
ukomornata pregrada,abnormalno anteriorno
dvi`ewe na mitralniot kuspis vo sistola(SAM),
• stesnuvawe na leviot komoren iste~en trakt
 Lekuvawe
• lekovi od izbor se b-blokatori,a kako
alternativa mo`e da se koristi kalcium
antagonistot Verapimil
• oralni antikoagulantni lekovi
• antiaritmici – amiodaron i sotalol

hirur{ki tretman – miotomija na

me|ukomornata pregrada
 Restriktivna kardiomiopatija

Pretstavuva zaboluvawe koe se karakterizira so

izrazeno naru{uvawe na komornoto polnewe
vo vreme na dijastola, kako rezultat na
zgolemena krutost na miokardot.
 Etiologija
• nepoznata
nastanuva kako rezultat na procesot na
infiltracija na abnormalni metabolni
produkti ili supstrati vo miokradot,
endokardot,valvularniot aparat,
sprovodniot sistem
Postojat dve formi: difuzna i nedifuzna
 Klini~ka slika
dominiraat znaci na desnata srceva
slabost:
• slabost
• dispneja pri napor
pokasno:
• periferni otoci
• hepatomegalija,
• ascites i anasarka
 Dijagnoza
• elektrokardiografija – sinusna
tahikardija,pretkomorni i komorni
aritmii,naru{uvawe vo sproveduvaweto-
naj~esti blokovi od prv,vtor i tret stepen
• ehokardiografija- na~esto normalni dimenzii
na komorite
 Lekuvawe
• ne postoi specifi~na terapija, taa e glavno
simptomatska ili bara tretman na specifi~noto
naru{uvawe koe dovelo do pojava na
restriktivnata kardiomiopatija
 Perikarditis
perikardot ima pove}ekratna funkcija:
• fiksira~ka
• za{titna uloga
• ja ograni~uva akutnata dilatacija na srceto
• u~estvuva vo dijastolnoto rastegawe na srceto
 Etiologija na bolestite na perikardot
• vospalenie (revmatska treska,
revmatoiden artritis, vaskulitis,
alergiska reakcija (serumska bolest,reakcija na
lekovi)
• infekcija:bakteriska, virusna,gabi~na,
• radijacija
• miksedem
• uremija
 Akuten perikarditis

se karakterizira so trijas na simptomi: ostri

gradni bolki,prisustvo na perikardijalno triewe
na auskultacija i elektrokardiografski promeni
 Eksudativen perikarditis i
tamponada

prisustvo na izliv (akuten ili hroni~en), vo

perikardnoto kese, koj mo`e da bide:
serozen,krvav,limfen, a vo prisustvo na
bakteriska infekcija i purulenten.
Tamponada nastanuva koga ima
izedna~uvawe na intraperikardniot pritisok so
pritisokot na polnewe na desnta pretkomora i
komora, a potoa i so krajno dijastolniot
pritisok na levata komora
 Konstriktiven perikarditis

naj~esto se dol`i na hroni~no vospalenie i

fibroza poradi infektiven proces
(bakterii,mnogu ~esto kako rezultat na TBC,
gabi i virusi), ili uremija i neoplazmi
 Нарушувања на ритамот и
спроведувањето

Срцевите аритмии наједноставно можеме да

ги дефинираме како нарушување во
создавањето на импулсот (автоматични и
ектопични) и нарушување во импулсното
спроведување (reentry аритмии)
 Најчести болести кои ги
предизвикуваат аритмиите
• исхемична болест на срцето
• кардиомиопатии
• ревматски и други валвуларни заболувања
• миокардитиси
• болести на синусниот и А-V јазол
• белодробни заболувања
• ендокрини заболувања
 Нарушување во создавањето на
импулсот во синусниот чвор
• синусна тахикардија – состојба на брз срцев
ритам над 100-140/мин (не срцева причина
– физичка работа, емоции, фебрилност,
хипотензија,анемија)
• синусна брадикардија – состојба на бавен
срцев ритам под 60/мин. Нормален наод
кај тренирани спортисти
• синусна аритмија се исполнува како
респираторна кај деца и емотивно лабилни
личности
• атријална тахикардија – може да биде
пароксизмална,непароксизмална и
мултифокална со ритам од 150-200/мин.
• атријален флатер – со фреквенција од
300/мин со спроведување 2:1,3:1
• атријална фибрилација – Екг ирегуларен
ритам,ситни,многубројни правилни
бранови
• нодален ритам – импулси од А-V чворот
 Вентрикуларни аритмии
• вентрикуларни прематурни комплекси
(екстраситоли, VES) се манифестираат како
палпитации,нерамномерна работа на
срцето,чувство на задушување
• вентрикуларна тахикардија – нагла,брза
срцева работа со фреквенција од
150/мин,никогаш спонтано не се смирува
 Нарушување во импулсното
спроведување
• синоатријални блокови од 1 и 2 степен
• атриовентрикуларни блокови од 1.2 и 3
степен
• интравентрикуларни блокови: блок на
десна гранка,блок на лева гранка,лев
антериор хемиблок и лев постериор
хемиблок
Акутна срцева слабост (белодробен
оток)
Најтешка форма на кардијална диспнеја што
настанува нагло поради акутно попуштање на
левата комора на миокардот

Настанува кога доаѓа до придвижување на

течноста од крвта во интерстицијалниот или
во алвеоларниот простор
 Клиничка слика
• најдраматична состојба
• ненадеен недостаток на воздух,кашлање и
искашлување на розеникава содржина,
пенлива течност,чувство на давење
• пациентот завзема принудна положба,
дишењето е гласно, со гласни
инспириумски и експириумски
кркорења,потењето е профузно,кожата е
ладна,пепеласта и цијанотична
 Дијагноза
• на база на клиничка слика и
карактеристични знаци
• физикален преглед – средени и крупни
влажни крколки што почнуваат базално,а
потоа се шират до апикалните партии
 Лекување
• прехоспитална фаза – секој пациент треба да
има поставено интравенска линија,
оксигенација со кислород со помош на маска и
Екг мониторинг
• хоспитална фаза – примена на неспецифични
мерки,идентификација и третман на
преципитирачките фактори и препознавање и
третман на етиолошката состојба
 Хронична срцева слабост

Хроничната срцева слабост е комплексен

клинички синдром кој е резултат на било која
структурна или функционална срцева болест
 Клиничка слика
• диспнеа – зголемен напор во
дишењето,најчест симптом во раната фаза
• ортопнеа – диспнеја во лежечка положба
во покасен стадиум
• слабост, абдоминални симптоми – поради
намалена перфузија во скелетната
мускулатура,конгестија на црн дроб
• пароксизмална (ноќна) диспнеа – пристапи
на тежок недостаток на дишење кои го
будат пациентот од сон и поминуваат со
седење во кревет
• Чејн-Штоксово дишење – нарушена
осетливост на респираторниот центар на
артерискиот Pco2 и е познато како
периодично или циклично дишење
• срцеви периферни едеми – на двете нозе
симетрично,особено во претибиалната
регија и кај глуждот
• мозочни симптоми – конфузија,потешкотии
во концентрацијата и меморијата,
главоболка (намалена перфузија на
мозокот)
 Дијагноза

За срцева слабост не постои единствен и

дефинитивен дијагностички тест, бидејќи таа
најмногу е клиничка дијагноза која се базира
врз внимателна анамнеза и физикален
преглед
 Лекување

• диуретици
• АКЕ инхибитори
• дигиталис
• b-блокатори
 Конгенитални срцеви мани
• Атријален септален дефект – дефект на
интератријалниот септум,поради кој
настанува поминување на крв богата со
кислород од левиот во десниот атриум (лево
десен шант). Овие промени водат до
белодробна хипертензија,дилатација на
десната преткомора и комора,трикуспидална
функционална инсуфициенција
Вентрикуларен септален дефект
Дефект на интервентрикуларниот септум кој
може да биде локализиран на повеќе делови
на септумот. Настанува шант од левата
комора каде има висок притисок кон
десната комора.Овој лево-десен шант го
зголемува пулмоналниот проток, а со тоа
венското враќање во левата комора и се
зголемува ударниот волумен на срцето
 Аортна стеноза
Кај конгениталната аортна стеноза
опструкцијата може да биде:
• валвуларна – (нормалната аортна валвула
има 3 кусписи), бикуспидна и уникуспидна
валвула
• суправалвуларна – стеснуване над синусот
на Валсалва
• субвалвуларна – стеснување пред аортната
валвула
 Коарктакција на аортата

Вродено стеснување на аортата кое може да

настане на кој било дел на аортата, но
најчесто е локализирано веднаш под излезот
на левата артерија субклавија
 Валвуларни стекнати срцеви
мани
Митрална стеноза – ревматско потекло. Во
основа лежи опструкција на влезниот тракт
на левата комора на ниво на митралната
валвула, како разултат на структурни
абнормалности на митралниот валвуларен
апарат. Тоа спречува добро отворање на
залистоците во текот на дијастолното
полнење на левата комора
 Митрална регургитација (МР)

Стекната срцева мана (ревматско потекло),

каде што поради неадекватно затворање на
митралните залистоци доаѓа до регургитација
на крв од левата комора во левата
преткомора за време на систола
 Аортна стеноза (АС)
Стеснување на аортниот отвор со што е
отежнат излезот на крвта од левата комора
во системската циркулација низ аортата
Етиологија:
• ревматски ендокардитис
• атероматоза
• луес
 Клиничка слика
• асимтоматски пероид од 5-10 год
• диспнеја при замор е еден од првите
симптоми, понекогаш во облик на
кардијална астма
• ангинозни тегоби (неспецифични) како
резултат на расчекор меѓу потребите на
хипертрофираниот миокард и можностите
за снабдување со кислород
• втроглавица и синкопа при напор - како
резултат на мал ударен волумен
• моментална смрт
• ортопнеја и пароксизмална ноќна диспнеја
- укажуваат на акутно попуштање на левата
комора
 Дијагноза
• електрокардиографија – лево преткоморна
и коморна хипертрофија
• рендген – аортно конфигурирано срце
• ехокардиографија – абнормална аортна
валвула,најчесто тешко калцифицирана,со
задебелени кусписи
• катетеризација – ако другите методи се
недоволни за поставување на дијагнозата
 Лекување
Медикаментозен третман - совет за
дозирано физичко оптеретување како и
профилакса од инфективен ендокардитис
• дигиталис
• диуретици
Хируршки третман - ова е единствена
стекната валвуларна лезија каде што
оперативното лекување е на прво, а не на
последно место
 Аортна регургитација (АР)

Настанува кога семилунарните залистоци не

се во состојба да го затворат устието на
левата комора, и дел од крвта која штотуку
пристигнала во аортата,поголем или
помал,се враќа назад во комората во текот на
дијастолата
 Етиологија

• конгенитално абнормални аортни кусписи

(бикуспидна валвула)
• валвуларно оштетување при
ревматскозаболување на срцето
• прележан инфективен ендокардитис
• дисекција на аорта
• траума
 Клиничка слика
• асимптоматски подолг период – неколку
децении
• чувство на срцебиење (палпитации)
• синкопален пристап
• пароксизмална ноќна диспнеја
• ангинозни тегоби при напор
• знаци на конгестивна срцева слабост
 Дијагноза
• електрокардиографија – знаци за лева
коморна (ЛК) хипертрофија,девијација на
електричната оска на лево
• рендген – аортно конфигурирано срце,со
знаци на ЛК дилатација и дилатација на
асцендентна аорта
• ехокардиографија – карактеристичен ехо-
знак е зголемено систолно придвижување
на задниот коморен зид, како и наод на
брзо,високофрекврентно придвижување на
предниот митрален залисток
 Лекување
Акутна АР
• задолжително хируршко лекување, а
медикаментозно (вазодилататорна
терапија) до преземање на хируршката
интервенција
Хронична АР
• медикаментозен третман
 Артериска хипертензија

Крвниот притисок е определен од минутниот

волумен и тоталниот периферен васкуларен
отпор

Хипертензија=зголемен минутен волумен

и/или зголемен периферен васкиларен отпор
Како хипертензија се смета нивото на
систолниот крвен притисок еднакво или
поголемо од 140 mm Hg или дијастолен
крвен притисок еднакво или поголем од 90
mm Hg добиено при повторувани мерења во
текот на неколку недели, а понекогаш и
неколку месеци
Класификација на хипертензијата (ХТА)
според нумерички нивоа:
• лесна – 140-160/90-99 mm Hg
• средна – 160-180/100-109 mm Hg
• тешка – над 180 mm Hg
Класификација на хипертензијата според
етиологијата:
• есенцијална (примарна)
• секундарна
 Есенцијална артериска
хипертензија

Мултифакторијално заболување,активирано
од разни влијанија од околината со една
сеуште недефинирана генетска
предиспозиција
 Етиологија
• значење на околината (психосоцијален
стрес-трка за заработка,социјална
изолираност,алкохол,пушење,физичка
инактивност,дебелина,кафе
• наследност
• натриум хлорид (сол) – бубрежна ретенција
на солта и зголемување на телесниот
волумен на течноста
• симпатикусен нервен систем – покачени
нивоа на катехоламини,побрза срцева
работа,
• ренин-ангинотензин-алдостерон систем
(ренин-ангинотензин 1, а под дејство на
АКЕ се добива ангинотензин 2 кој доведува
до вазоконстрикција, хипертерофија на
левата комора
 Дијагноза
Главна цел на дијагностичката програма е
утврдување на етиологијата,проценка на
ефектот на ХТА врз целните органи и процена
на севкупниот ризик-профил за развој на
рана коронарна болест
• анамнеза- најчест симптом е главоболка. Во
случај на висока ТА главоболките се
чести,особено на утро при будење,во тилот,
и спонтано се губат по неколку часа
• физикален преглед – мерење на
ТА,преглед на: вратот,срцето,белите
дробови, абдоменот, очно дно
• лабораториски и други испитувања – урина
(гликоза,протеини, седимент, крв (гликоза,
уреа,креатинин,калиум,натриум,мочна
киселина,масти)
• очно дно
• ехографија на бубрези,надбубрежни
жлезди и аорта
• ехокардиографија
• 24 часовен холтер на ТА
 Лекување
Немедикаментозен третман:
• контрола на телесната тежина
• редукција на внесување на алкохол
• рестрикција на сол
• умерено вежбање
• диетална исхрана
• престанување со пушењето
Медикаментозен третман:
• диуретици
• b-блокатори
• АКЕ инхибитори
• антагонисти на рецептори на ангинотензин
• калциум-антагонисти (со долго дејство)
• алфа 1 блокатори
 Болести на аортата
Аортна аневризма
Претставува патолошка дилатација на еден
сегмент од крвниот сад
• вистинска – кога се зафатени сите делови од
ѕидот на аортата
• псевдоаневризма – кога се засегнати
интималниот и медијалниот слој, а
дилатацијата е огранчена само со
адвентицијата
 Етиологија
• артериосклероза
• цистична медијална некроза
• сифилична инфекција
• микотична инфекција
• ревматичен аортитис
• траума
 Клиничка слика
Абдоминална
• асимптоматска кај две третини
• при нејзино проширување болка во грбот или во
абдоменот
Торакална
• длабока дифузна болка во градите
• дисфагија
• засипнатост, хемоптизии и сува кашлица
 Дијагноза
• РТГ – зголемени димензии на торакална
аорта, а абдоминалната аорта се потврдува
со нативна радиографија на абдомен
• ултразвук – се мерат попречни и надолжни
димензии на аневризмата
• КТМ и магнетен резонанс
• абдоминална аортографија
 Лекување

Абдоминална аневризма
• хируршка интервенција ако димензијата на
аневризмата е поголема од 6 sm.
 Аортна дисекција

Настанува поради циркумферентен, а

поретко трансверзален расцеп на интимата
на аортата, што доведува до навлегување на
крв во ѕидот на аортата
 Етиологија

• цистична медијална некроза

• системска хипертензија
• артериоисклероза
 Клиничка слика

• ненадејна, силна,раскинувачка градна

болка која го менува местото доколку
дисекцијата продолжува да напредува
• синкопа и диспнеја
 Дијагноза
• Екг – честа е синусна тахикардија
• Ртг – проширен горен медијастинум
• аортографија – се гледа почетокот на
расцепот, интимално треперење
(flap),вистинскиот и лажниот лумен на
дисекцијата
• ехокардиографија
• КТМ и магнетен резонанс
 Лекување
Медикаментозна терапија со цел да се
намалат контрактилноста на срцето и
хипертензијата (систолен притисок 100-120)
• натриум нитропрусид
• b- блокатор
• диуретици
Итна хируршка интервенција