Crna Gora Vlada Crne Gore

MINISTARSTVO PROSVJETE I NAUKE

ZAVOD ZA KOLSTVO

Katalog znanja predmetni program

HEMIJA
I i II razred srednje strune kole

Podgorica 2009.

1. NAZIV NASTAVNOG PREDMETA HEMIJA NAZIV PREDMETNOG PROGRAMA HEMIJA 2. ODREENJE PREDMETNOG PROGRAMA
a) Poloaj, priroda i namjena predmetnog programa Hemija je osnovna prirodna nauka za koju je karakteristian brzi rast informacija i podataka, uslovljen eksperimentom poduprtim istraivakim radom i brzim prenosom istraivakih dostignua u praksu. Hemija je interdisciplinarno povezana sa drugim naukama. Na njenim saznanjima se temelje i vrste industrijskih grana koje su kljuni element porasta kapitala i zbog toga snano utie kako na ekonomske tako i na socijalne odnose u drutvu. Izuavajui hemiju uenici/e ovladavaju osnovnim znanjima o materiji i hemijskim promjenama koje se odvijaju u ivoj i neivoj prirodi, a potrebna su za razumijevanje prirodnih pojava i procesa u svakodnevnom ivotu, upoznaju osnovne prirodne zakone i formiraju nauni pogled na svijet. Takoe, razvijaju intelektualne sposobnosti i osposobljavaju se za primjenu steenih znanja u praksi. Vano je u oima uenika/ca nastavu hemije uiniti relevantnom za ivot, podstai njihovo interesovanje za hemijske nastavne sadraje i korelirati nastavne sadraje hemije sa srodnim disciplinama i predmetima. Nova koncepcija programa omoguava produbljivanje hemijske pismenosti, odnosno bazinih znanja potrebnih svakom pojedincu, a koja su i dio opteg obrazovanja i kulture. b) Broj asova po godinama obrazovanja i oblicima nastave Predmetni program se izuava u I i II razredu srednje strune kole sa fondom od 2 asa sedmino. Programom je definisano po 60 asova (obavezni dio programa) u I i II razredu. Preostali dio programa planira kola u zavisnosti od potreba profila (struke).

3. OPTI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA

Ciljevi nastave ovog predmeta obuhvataju: usvajanje novih i proirivanje znanja steenih u osnovnoj koli, razvijanje razumijevanja hemijskih pojmova, fenomena, injenica, principa, zakona i teorija, razvijanje sposobnosti hemijskog izraavanja (usmeno, pisano, opisom i obrazlaganjem), razvijanje vjetine rjeavanja raunskih zadataka, sticanje sposobnosti opisivanja i prikazivanja rezultata ogleda (mjerenja) tablicama i grafikonima, sticanje sposobnosti pronalaenja i korienja razliitih izvora informacija, razvijanje svijesti socijalnih, ekonomskih i tehnolokih uticaja hemije, razvijanje ekoloke svijesti i odgovornosti prema radnom i ivotnom okruenju, razvijanje logikog miljenja i sposobnosti uoavanja uzrono-posljedinih veza, razvijanje manuelnih sposobnosti, radnih i estetskih navika, samostalnosti, upornosti, volje, panje, pamenja, mate i navikavanje uenika/ca na kontinualan rad.

4. SADRAJI I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA

Plan realizacije nastave (I razred) TEMA 1. OSNOVNI ZAKONI, POJMOVI I RAUN U HEMIJI 2. STRUKTURA MATERIJE Struktura atoma i periodni sistem elemenata Hemijske veze 3. HEMIJSKE PROMJENE 4. RASTVORI 5. KISELINE BAZE I SOLI 6. METALI 7. NEMETALI UKUPNO broj asova 8 5 5 11 3 6 10 12 60 asova

TEMA: OSNOVNI ZAKONI, POJMOVI I RAUN U HEMIJI Operativni ciljevi Aktivnosti Uenik/ca treba da: - shvati osnovne hemijske zakone, - razumije znaenje simbola, formula i jednaina, - povezuje koliinu supstance sa masom, - povezuje molarnu masu sa molarnom zapreminom, - shvati izraunavanje procentnog sastava jedinjenja, - zna da na osnovu pravilno napisane jednaine izrauna masu reaktanta ili masu produkta. TEMA: GRAA MATERIJE Operativni ciljevi Uenik/ca treba da: - razumije uticaj elementarnih estica na masu i naelektrisanje atoma, - upozna raspored elektrona u omotau, - povezuje grau atoma sa mjestom elemenata u PSE, - zna da elementi iste grupe imaju slina svojstva i isti broj valentnih elektrona, - zna da se elementi iste periode razlikuju po hemijskim osobinama, a da se njihovi elektroni nalaze na istom energetskom nivou.
4

Pojmovi/sadraji Osnovni hemijski zakoni: Lavoazjev, Prustov, Daltonov i Avogadrov; simboli, formule i jednaine; atomi Ar(x); molekuli Mr(x); molarna masa; molarna zapremina; maseni udio elementa u jedinjenju; izraunavanje na osnovu hemijske jednaine.

Korelacije Hemija: gradivo 8. i 9. razreda osnovne kole. Fizika: gasni zakoni. Matematika: rjeavanje proporcija i jednaina sa jednom nepoznatom.

Uenici/e: - definiu osnovne hemijske zakone, - ponavljaju pojmove Ar(x) i Mr(x), - preraunavaju masu supstance u koliinu i obrnuto, - izraunavaju zapreminu odreene koliine gasa, - raunaju masene udjele elemenata u jedinjenu, - rjeavaju zadatke na osnovu hemijske jednaine.

Struktura atoma i periodni sistem elemenata Aktivnosti Pojmovi/sadraji Uenici/e: - ponavljaju pojmove elemetarne estice u atomu, - posmatraju modele atoma i molekula, - itaju periodni sistem elemenata, - itaju elemente iste grupe i elemente iste periode, - koriste Internet za traenje novih padataka.

Korelacije

Elementarne estice u atomu, atomski i maseni broj, izotopi; energetski nivoi i atomske orbitale; elektronska konfiguracija atoma; izgradnja periodnog sistema elemenata.

Hemija: gradivo 8. i 9. razreda osnovne kole. Fizika: struktura materije.

Operativni ciljevi
Uenik/ca treba da: - shvati nastajanje jonske kovalentne i metalne veze, - uoi da je elektrostatika sila osnovna privlana sila meu esticama supstanci, - shvati privlane sile meu molekulima, - povezuje meumolekulske sile sa fizikim osobinama supstanci.

Aktivnosti

Hemijske veze Pojmovi/sadraji

Energija jonizacije, afinitet prema elektronu; jonska veza; kovalentna veza, polaznost kovaletne veze; metalna veza; meumolekulske privlane sile; vodonina veza; Van der Valsove sile.

Korelacije
Hemija: gradivo 8. i 9. razreda osnovne kole. Fizika: elektroprovodljivost. Biologija: meumolekulska veza u biolokim jedinjenjima.

Uenici/e: - ponavljaju pojmove jonska i kovalentna veza, - posmatraju modele kristala (NaCl, grafit, gvoe), - posmatraju modele molekula za prikazivanje vodoninih veza, - izvode oglede: rastvorljivost u polarnim i neopolarnim rastvaraima, - koriste Internet.

TEMA: HEMIJSKE PROMJENE Operativni ciljevi

Uenik/ca treba da: - zna ta su egzotermne, a ta endotermne reakcije, - povezuje reakcionu entalpiju sa endotermnim i ezotermnim reakcijama, - upoznaje alternativne izvore energije, - zna da definie brzinu hemijske reakcije, - razumije teoriju sudara, - shvati uticaj faktora na brzinu reakcije, - shvati uslov za uspostavljanje hemijske ravnotee, - shvati uticaj spoljanjih faktora na poloaj ravnotee, - zna ta je oksidacija, a ta redukcija, - zna da pie oksidoredukcione jednaine, - upozna hemijske izvore struje i njihov znaaj, - upozna proces elektrolize i njenu primjenu u industriji.

Aktivnosti
Uenici/e: - ponavlaju pojmove obnovljivi i neobnovljivi izvori energije, - izvode zakljuke na osnovu demonstracionog ogleda za egzotermne i endotermne reakcije, - gledaju naune filmove, - izvode zakljuke o brzini hemijske reakcije na osnovu demonstracionih ogleda, - izvode zakljuke o uticaju faktora na pomjeranje ravnotee na osnovu demonstracionih ogleda, - izvode zakljuke o rastvaranju metala u hloridnoj kiselini na osnovu demonstracionih ogleda, - odreuju oksidacione brojeve atoma u molekulima i jonima, - piu oksido-redukcione jednaine, - gledaju naune filmove.

Pojmovi/sadraji
Energetske promjene pri hemijskim reakcijama; entalpija nastajanja; entalpija reakcije; brzina hemijske reakcije: teorija sudara Zakon o dejstvu masa; faktori koji utiu na brzinu reakcije; hemijska ravnotea; uticaj faktora na ravnoteu; redoks reakcije; oksidacioni broj; pisanje oksido-redukcionih jednaina; naponski niz metala, elektroliza, galvanski elementi, akumulatori i baterije

Korelacije
Fizika: energija. Biologija: energetske promjene u ivom sistemu. Biologija: katalizatori; ravnotee u ivim sistemima. Biologija: oksido-redukcioni procesi u ivim organizmima. Fizika: elektromotorna sila.

TEMA: RASTVORI Operativni ciljevi Uenik/ca treba da: - zna podjelu rastvora, - razlikuje grube, koloidne i prave rastvore, - shvati izraunavanje sastava rastvora, - shvati znaaj rastvora za ivi svijet i industriju.

Aktivnosti Uenici/e: - ponavljaju pojmove rastvara, rastvorljiva supstanca i rastvor, - zraunavaju masu ili koliinu rastvorljive supstance u odreenoj masi ili zapremini rastvora.

Pojmovi/sadraji

Korelacije Hemija: gradivo 8. i 9. razreda osnovne kole; rastvori. Matematika: rleavanje jednaina.

Klasifikacija rastvora; sastav rastvora - C C(X), W (X)

TEMA: KISELINE, BAZE I SOLI

Operativni ciljevi
Uenik/ca treba da: - definie kiseline i baze po Arenijusovoj i Brensted-Lorijevoj teoriji, - uoava slinosti i razlike Arenijusove i Brested-Lorijeve teorije, - zna od ega zavisi pH vrijednost rastvora, - zna da razvrsta rastvore na kisele bazne i neutralne preko pH vrijednosti, - shvati da vodeni rastvor svih soli ne reaguje neutralno.

Aktivnosti
Uenici/ce: - ponavljaju pojmove kiseline, baze i soli, - izvode zakljuke o jaini elektrolita na osnovu konstante disocijacije, - piu jednaine za disocijaciju, - piu protolitike jednaine, - izraunavaju pH vrijednost rastvora.

Pojmovi/sadraji
Elektrolitika disocijacija; stepen disocijacije (jaki elektroliti); protolitika teorija kiselina i baza; jonski proizvod vode; pH vrijednost rastvora; hidroliza soli

Korelacije
Hemija: gradivo 8. i 9. razreda osnovne kole. Biologija: pH vrijednost tjelesnih tenosti. Matematika: logaritmi i antilagoritmi.

TEMA: METALI Operativni ciljevi Uenik/ca treba da: - zna znaaj metala u industriji i ivim organizmima, - uporeuje reaktivnost elemenata I i II grupe periodnog sistema, - shvati ta je tvrdoa vode i razvrstava vode na tvrde i meke, - procjenjuje znaaj jedinjenja elemenata II grupe za pripremu graevinskih materijala, - analizira proces dobijanja aluminijuma i upotrebu aluminijuma, - analizira procese u visokoj pei, - analizira oksidaciona svojstva kalijum-permanganata i kalijumdihromata, - zna znaaj prelaznih metala za industriju i za ivi svijet.

Aktivnosti Uenici/e: - ponavljaju pojmove metali u periodnom sistemu elemenata, - piu referate i samostalno referiu svoj rad, - vode diskusije (tvrdoa vode, graevinski materijali, elektrolitiki procesi u industriji), - piu referate gvoe i elik primjena u industriji, - piu oksido-redukcione jednaine.

Pojmovi /sadraji

Korelacije

Fizika i hemijska svojstva metala i znaaj metala; alkalni metali osobine, jedinjenja i upotreba; zemnoalkalni metali; aluminijum osobine, jedinjenja i upotreba; prelazni metali, gvoe, hrom i mangan osobine i znaaj.

Biologija: metali u ivim sistemima. Hemija: gradivo 8. i 9. razreda osnovne kole. Geografija: rasprostranjenost metala u zemljinoj kori.

TEMA: NEMETALI Operativni ciljevi Uenik/ca treba da: - procjenjuje znaaj nemetala u svakodnevnom ivotu, - uporeuje reaktivnost halogenih elemenata, - upoznaje pojam hlorisanje pijae vode, - procjenjuje znaaj kiseonika i njegovih jedinjenja u svim sferama ivota, - upoznaje zatitnu ulogu ozona i pojavu ozonoskih rupa, - procjenjuje ekoloki uticaj oksida azota i sumpora (kisele kie), - procjenjuje ekonomski znaaj primjene vjetakih ubriva, - procjenjuje upotrebu silicijuma i njegovih jedinjenja (graevinski materijali i silicijum kao poluprovodnik).

Aktivnosti Uenici/e: - ponavljaju pojmove sastav vazduha i zagaivai vazduha, - rade referate i vode diskusije (zagaivai vazduha, kisele kie, efekat staklene bate, vjetaka djubriva), - gledaju naune filmove.

Pojmovi/sadraji

Korelacije

Fizike i hemijske osobine metala; znaaj nemetala vodonika; hlor i jedinjenja; sumpor i jedinjenja; azot i jedinjenja; ugljenik i jedinjenja; silicijum staklo, cement i keramika.

Hemija: gradivo 8. i 9. razreda osnovne kole. Biologija: nemetali kao biogeni elementi. Geografija: rasprostranjenost nemetala u zemljinoj kori i atmosferi. Informatika: mikro-ipovi.

Plan realizacije nastave (II razred)

TEME 1. STRUKTURA I KLASIFIKACIJA ORGANSKIH JEDINJENJA 2. UGLJOVODONICI 3. KISEONIKA ORGANSKA JEDINJENJA 4. AZOTNA ORGANSKA JEDINJENJA 5. HETEROCIKTINA JEDINJENJA ALKALOIDI ANTIBIOTICI 6.BIOLOKI VANA JEDINJENJA (MASTI, UGLJENI HIDRATI, PROTEINI, VITAMINI, ENZIMI I HORMONI) 7. POLIMERI 8.SINTETIKE BOJE 9. HEMIJSKI ZAGAIVAI IVOTNE SREDINE UKUPNO

broj asova 3 15 9 5 4 18 2 2 2 60

TEMA: STRUKTURA I KLASIFIKACIJA ORGANSKIH JEDINJENJA Operativni ciljevi Aktivnosti Uenik/ca treba da: - upozna prirodu C-atoma, hibridizaciju orbitala i graenje sigma i pi veza, - zna klasifikaciju organskih jedinjenja. Uenici/e: - ponavljaju pojmove: jednostruka i dvostruka kovalentna veza, - posmatraju modele molekula organskih jedinjenja.

Pojmovi/sadraji

Korelacije

Osobine C-atoma; klasifikacija organskih jedinjenja funkcionalne grupe.

Hemija: gradivo 9. razreda osnovne kole.

TEMA: UGLJOVODONICI Operativni ciljevi Uenik/ca treba da: - zna strukturu i klasifikaciju ugljovodonik, - zna da primjenjuje pravila I.U.P.A.C- ove nomenklature, - zna osnovne tipove organskih reakcija, - shvati znaaj i upotrebu ugljovodonik i njihovih derivata, - shvati ekoloki uticaj ugljovodonik i njihovih derivata. Aktivnosti Uenici/e: - sastavljaju modele molekula ugljovodonik, - ponavljaju pojmove zasieni, nezasieni ugljovodonici, homologi red, izomerija, - referiu svoje radove (nafta, prerada nafte), - vode diskusije. Pojmovi/sadraji Korelacije

Alkani, cikloalkani, alkeni, dieni, alkini; empirijske, molekulske, strukturne i racionalne formule; izomerija; nomenklatura; reakcije: supstitucija, adicija, eliminacija i polimerizacija; aromatini ugljovodonici benzen, derivati benzena, elektrofilna supstitucija na benzenu, predstavnici i njihova upotreba; nafta i zemni gas; halogeni derivati ugljovodonika, predstavnici i njihova upotreba; ekoloki uticaj halogenih derivata ugljovodonika.

Hemija: gradivo 9. razreda osnovne kole. Biologija: I razred. Ekologija: ekoloki problemi i njihovo rjeavanje.

10

TEMA: KISEONINA ORGANSKA JEDINJENJA Operativni ciljevi Uenik/ca treba da: - povezuje taku kljuanja i rastvorljivost alkohola sa prisustvom OH-grupe, - povezuje prirodu OH-grupe sa proizvodima oksidacije, - upoznaje toksinost fenola, - upoznaje reakcije oksidacije aldehida i ketona, - zna reakcije za razlikovanje aldehida od ketona, - povezuje taku kljuanja i rastvorljivost kiselina sa prisustvom COOH grupe, - zna bioloki i industrijski znaaj estara. Aktivnosti Uenici/e: - ponavljaju pojmove i funkcionalne grupe OH, CHO, CO i COOH, - izvode zakljuke na osnovu demonstracionih ogleda oksidacija aldehida, jodoformska proba, esterifikacija siretne kiseline, - vode diskusije na temu alkoholizma. Pojmovi/sadraji Korelacije

Alkoholi; fenoli; etri; aldehidi i ketoni; kiseline i derivati (hloridi, anhidridi, amidi i estri).

Hemija i biologija.

TEMA: AZOTNA ORGANSKA JEDINJENJA Operativni ciljevi Uenik/ca treba da: - prepozna amine kao baze, - zna klasifikaciju amina, - zna primjenu anilina i diazonijum soli u industriji boja, - zna ta su prirodne aminokiseline, - zna nastajanje peptidne veze. Aktivnosti Uenici/e: - piu racionalne formule i imenuju primarne, sekundarne i tercijarne amine, - piu racionalne formule prirodnih aminokiselina, - analiziraju demonstracione oglede za bojene reakcije aminokiselina. Pojmovi/sadraji Korelacije

Amini primarni, sekundarni, tercijarni; anilin diazanijum soli; aminokiseline; prirodne aminokiseline; dipolarna struktura; izoelektrina taka; peptidna veza.

Biologija: proteini, aminokiseline.

11

TEMA: HETEROCIKLINA JEDINJENJA Operativni ciljevi Aktivnosti Uenik/ca treba da: - shvati strukturu heterockilinih jedinjenja, - uoi rasprostranjenost heterociklinih jedinjenja u prirodnim proizvodima, - shvati da su alkaloidi amini, - shvati antibiozu i primjenu antibiotika. Uenici/e: - rade referate i samostalno referiu svoj rad, - vode diskusije na temu upotrebe i zloupotrebe alkaloida i antibiotika.

Pojmovi/sadraji

Korelacije

Struktura i klasifikacija heterociklinih jedinjenja; alkaloidi; antibiotici.

Biologija (I razred): osnovni ivotni procesi.

TEMA: BIOLOKI VANA JEDINJENJA Operativni ciljevi Aktivnosti Uenik/ca treba da: - shvati da su masti i ulja estri, - zna da sapuni nastaju saponifikacijom masti, - prepozna i deterdente kao povrinski aktivne supstance, - shvati da su monosaharidi polihidroksilni aldehidi ili polihidroksilni ketoni, - zna klasifikaciju i funkciju proteina u ivim organizmima, - shvati ulogu biokatalizatora u ivim organizmima, - shvati terapeutsku upotrebu vitamina i hormona, - zna da je nepravilno samoinicijativno uzimati vitamine. Uenici/e: - piu strukture triacil-glicerola, - rade referate i referiu svoj rad (sapuni i deterdenti) - vode diskusije, - prikazuju cikline strukture monosaharida, - prikazuju strukture disaharida i polisaharida, - referiu svoj rad (derivati celuloze), - analiziraju demonstracione oglede talonih i bojenih reakcija proteina, - referiu svoje radove i vode diskusije (vitamini, enzimi i hormoni).

Pojmovi/sadraji

Korelacije

Masti i ulja, strukturne jedinice i struktura; saponifikacija masti; sapuni i deterdenti; ugljeni hidrati monosaharidi (klasifikacija i cikline strukturne), oligosaharidi (glukozidna veza), polisaharidi (skrob i celuloza, derivati celuloze); proteini, graa, funkcija i klasifikacija proteina; bojene i talone reakcije proteina; biokatalizatori, vitamini.

Biologija (I razred): elijski zid; lanac ishrane; endokrini sistem.

12

TEMA: POLIMERI Operativni ciljevi Uenik/ca treba da: - zna ta su polimeri, - shvati znaaj polimera za ivi svijet i industriju, - upozna ekoloki uticaj sintetikih polimera. TEMA: SINTETIKE BOJE Operativni ciljevi Uenik/ca treba da: - zna osnovne karakteristike boja, - razlikuje boje po hemijskom sastavu, - zna praktini znaaj boja. Aktivnosti Uenici/e: - samostalno referiu svoj rad, - vode diskusije. Pojmovi/sadraji Korelacije

Prirodni i vjetaki polimeri; polivinilhlorid; poliestri; kauuk.

Hemija: gradivo 9. razreda osnovne kole.

Aktivnosti Uenici/e: - analiziraju demonstracione oglede bojenja tekstilnih vlakana.

Pojmovi/sadraji

Korelacije

Boje (trifenil metanske, antrahinonske i azo boje); boje rastvorljive u vodi i boje nerastvorljive u vodi.

TEMA: HEMIJSKI ZAGAIVAI IVOTNE SREDINE Operativni ciljevi Uenik/ca treba da: - zna koji su najvei zagaivai atmosfere. Aktivnosti Uenici/e: - samostalno referiu svoj rad, - vode diskusije. Pojmovi/sadraji Korelacija

Zagaivai atmosfere; zagaivai zemljita i voda.

Biologija: gradivo I razreda. Hemija (I razred): efekat staklene bate; ozonske rupe.

13

5. DIDAKTIKE PREPORUKE
U koncipiranju konkretnih metodikih mjera i postupaka usmjerenih ka poveanju motivacije uenika/ca u nastavi hemije treba poi od sljedeih optih zahtjeva i preporuka: prilikom realizacije programa nastavnik/ca treba da sagleda nivo znanja sa kojim uenici7e dolaze iz osnovne kole; nastavno gradivo povezati sa prethodnim znanjima i iskustvima uenika/ca kao i sa ivotom i ukazivati na znaaj primjene teorijskih znanja u praksi; nastavno gradivo izlagati to zanimljivije; gdje god je to mogue nastavni proces organizovati tako da uenici/e do generalizacije dolaze svjesnim i aktivnim radom, na osnovu prouavanja odabranih objekata, procesa i pojava; na to vie primjera razvijati vjetinu rjeavanja raunskih zadataka; to vie nastavnih sadraja prezentirati kao referate i diskusije uenika/ca; to ee koristiti nastavna sredstva koja privlae panju i poveavaju radoznalost uenika/ca; demonstracione oglede treba da izvodi nastavnik/ca; prilikom izvoenja demonstracionih ogleda omoguiti da uenici/e samostalno zapaaju, rezonuju i zakljuuju; gdje god je mogue nastavni proces organizovati tako da se hemija ui rjeavanjem problema; posebno obraditi jedinjenja koja imaju primjenu u svakodnevnom ivotu pri emu sve vie angaovati uenike/ce da te oblasti prezentiraju referatima i diskusijama.

6. KORELACIJE MEU PREDMETIMA

Korelacije meu predmetima su date u tabelama Sadraji i operativni ciljevi predmetnog programa.

7. STANDARDI ZNANJA
I razred Uenik/ca treba da: zna znaaj hemije u nauci, praksi i svakodnevnom ivotu, povezuje znanja iz hemije i drugih nauka, definie osnovne zakone u hemiji, povezuje relativnu molekulsku masu, mol, molsku masu, rauna najednostavnije zadatke maseni udio i koliinsku koncentraciju, zna izraunati procenat elemenata u jedinjenjima na osnovu molekulskih formula,
14

zna princip izgradnje elektronskog omotaa i PSE, razlikuje tipove hemijskih veza, razumije brzinu hemijske reakcije, razlikuje vrste rastvora, zna ta su elektroliti, razlikuje najvanije predstavnike neorganskih jedinjenja (oksidi, kiseline, baze i soli), zna znaaj metala i njihovih jedinjenja u svakodnevnom ivotu, zna znaaj nemetala i njihovih jedinjenja u svakodnevnom ivotu, dobro poznaje ona hemijska jedinjenja, sirovine i proizvode koji su vani u njegovom/njenom zanimanju, zna koje se tetne i opasne hemikalije koriste u njegovom/njenom zanimanju, kako se njima rukuje i kako su obiljeene.

II razred Uenik/ca treba da: zna osobine ugljenika kao osnovnog elementa koji ulazi u sastav svih organskih jedinjenja, razlikuje alkane, alkene, alkine, predstavnike aromatinih jedinjenja, zna znaaj nekih kiseoninih organskih jedinjenja (alkoholi, kiseline, estri), zna osnovne karakteristike i znaaj bioloki vanih jedinjenja (masti i ulja, ugljeni hidrati, proteini, vitamini), zna znaaj azotnih organskih jedinjenja u ivim organizmima (aminokiseline), razumije osobine proteina, zna osnovne karakteristike lipida i ugljenih hidrata i njihov znaaj u svakodnevnom ivotu, zna upotrebu i zloupotrebu alkaloida i antibiotika, shvati znaaj polimera za ivi svijet i u industriji, zna praktini znaaj boja, zna hemijske zagaivae ivotne sredine, razumije posljedice ljudskog uplitanja u prirodne procese.

8. NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA I OCJENJIVANJA

Ocjenjuje se: kontinuirani rad uenika/ca tokom godine, aktivnost na asu, seminarski radovi sa prezentovanjem. Ocjenjivanje je: usmeno, i pismeno (testovi poslije svake oblasti).
15

9. RESURSI ZA REALIZACIJU NASTAVE

9.1. Materijalni uslovi, standardi i normativi Za izvoenje nastave hemije kola treba da ima: specijalizovani kabinet sa odgovarajuom opremom za izvoenje demonstracionih ogleda; kompjuter sa prikljukom za Internet; mjesto za skladitenje hemikalija koje odgovaraju vaeim standardima; zatitnu opremu; protivpoarnu opremu; opremu za prvu pomo; zatitna sredstva. 9.2. Okvirni spisak literature i drugih izvora 1. Opta i neorganska hemija za prvi razred srednje kole, Gordana Isakovi, Ljiljana Luki, Miloje Isakovi, Nataa Panajotovi, Zavod za izdavanje udbenika, Novi Sad, 1992. 2. Opta hemija za prvi razred srednje kole, Slavoljub uki, Radivoj Nikolajevi, Milena urjanovi, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1994. 3. Neorganska hemija za prvi i drugi razred srednje kole, Momilo Joveti, Zavod za izdavanje udbenika, Novi Sad, 1992. 4. Organska hemija za drugi i trei razred srednje kole, Vladimir Pavlovi, Rade Markovi, Zavod za izdavanje udbenika, Novi Sad, 1991. 5. Organska hemija sa praktikumom za vjebe za prvi i drugi razred srednje kole, Aleksandar Milovanovi, Vladimir Pavlovi, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996. 6. Hemija za etvrti razred gimnazije, Julijana Petrovi, Smiljana Velimirovi, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. 7. Hemija za trei razred, Dr Aleksandra Stojiljkovi, Beograd, 1996.

10. PROFIL I STRUNA SPREMA NASTAVNIKA/CA I STRUNIH SARADNIKA/CA

Nastavnik/ca hemije (kao opteobrazovnog predmeta u srednjoj strunoj koli) moe biti: univerzitetskog studijskog hemijskog obrazovanja (Hemijski fakultet, Prirodno-matematiki fakultet grupa hemija, VI stepen), diplomirani inenjer neorganske tehnologije (Metalurko-tehnoloki fakultet), diplomirani inenjer organske tehnologije (Tehnoloki fakultet), diplomirani inenjer hemijske tehnologije (Metalurko-tehnoloki fakultet).
Katalog znanja predmetni program HEMIJA za I i II razred srednje strune kole, prilagodila je Komisija u sljedeem sastavu: Stanojka Vuurovi Vera Ramovi Dr Lidija Stefanovi-Kaljaj 16

17