01 NISAN 2013 BY EBUMUSA

mam Ahmed bin Hanbelin ve Selefin tikad

Rahman ve Rahim olan Allahn adyla mam Ahmed bin Hanbelin ve Selefin inanc
Hamd alemlerin rabbi olan Allaha mahsustur. Salat e Selam e!endimi" Muhammedin s.a. . e ailesinin e ar#ada$lar%n e sele!in e onlar% ta#i& edenlerin '"erine olsun. Bundan sonra( Bu #%sa risalemi"de ama)%m%" ba$ta imam Ahmed bin Hanbel olma# '"ere Sele! ulemas%n%n bir *o# meselede#i iti#adlar%ndan ba"% +rne#ler erme#tir. Umulur #i bu na#iller ile Sele!in inan)%n%n nas%l oldu,u +,renilir. -ere#ti,i .erlerde elimden /eldi,in)e #%sa a*%#lamalarda bulundum. 0i#retti,im na#illeri es#i Sele! ulemas%n%n ri a.etleri to&arlama $e#linde "i#rettim. 1isalenin i*inde#i na#illeri #onular $e#linde !ar#l% !ar#l% b+l'mlere da,%tt%m. Ama bilinmesi /ere#ir #i bir na#ilden bir den !a"la bil/i *%#art%lma#tad%r. Mesela bir na#ili Allah%n /+#te olmas% #onusunda "i#retti isem2 a.n% na#ilin 3uran .arat%#t%r #onusu ile de ala#as% olabiir. Ama ben bu #onu a.r%mlar%n% *o# hassas bir $e#ilde .a&mad%m. Bir den !a"la mesele.e de delalet etse2 ben sade)e bir na#li bir #onuda "i#rettim. 4o# +nemli /+rd','m na#illerden !a.dalar *%#ard%m #i2 o#u.u)u !a.dalans%n. 3%sa olsun di.e benim bu imamlara olan senedlerimi hi* "i#retmedim. Sade)e "i#redilen #ita&larda#i senedleri "i#rettim. -enelde imam Ahmedden /elen na#illeri to&arlama.a *al%$t%m. Ama ara$t%rmalar%m%n aras%nda imam Ahmed d%$%nda bir *o# alimin *o# +nemli s+"lerinide /+rd'm. 5nlar%da e#leme#te !a.da buldum. -enelde Alimlerimi"in .a"d%,% 67lel6 #ita&lar%na ba$ urdum. Bu #ita&larda Alim talebeler2 ho)alar%na sordu#lar% sorular% .a"arlar. -enelde Hadis ile il/ilidir. Ama bu Hadis sendlerinden bahsederler#en arada s%rada bir *o# alt%n /ibi bil/iler b%ra#ma#talar. Bende bu bil/ilerin bir #%sm%n% *%#artt%m e bu risalede /+"lerin +n'ne sundum. 7mam Ebu 8a udun r.h. 9Me$hur 3't'bi Sittenin '*'n)' s%ras%nda .er alan S'nenin sahibi: 6Mesail6 adl% eserinde#i ;ehmi..e #onusunda#i na#illerin *o,unu *e irdim. 7ster bu na#iller imam Ahmedden olsun2 ister bir ba$#as%ndna olsun. -enelli#le he&sini na#lettim. Yine bilinmesi /ere#ir #i imam Hallal%n es<Sunne adl% eseri /'n'm'"e tam olara# ula$mam%$t%r. Sade)e bir #%sm% ula$m%$t%r. Bu nedenle ben .a&t%,%m na#illerin bir #%sm%n% imam Hallal%n bas%lan nushas%ndan .a&t%m. 3imisinide imam Hallal%n bu #itab%ndan na#iller .a&%& "i#reden alimlerin #ita&lar%ndan .a&t%m. Bu nedenle e,er bir na#li imam Hallal%n es< Sunne adl% eserinde oldu,unu s+.lersem2 bununda bas%l% nushada bulunmad%,%n% "i#redersem2 bunun sebebi bas%l% nushada eserin tamam%n%n bas%lmamas%d%r. 4'n#' el .a"%l% nushalar%n sade)e *o# a"% elimi"e /e*mi$tir. Yanl%$ anla$%lmamas% i*in bu bil/i.i "i#retme#te !a.da /+r'.orum. 7mam Hanbel bin 7sha#2 imam Ahmedin #arde$inin o,ludur. Bu #i$inin imam Ahmedden ri a.etleri Hasen dere)esindedir. 4'n#' bu #i$i bir *o# na#ilde hata .a&m%$t%r. Bu nedenle Si#a dere)esinden d'$m'$t'r. Hata .a&t%,% ri a.etlerinde ise 0a.%! #abul edilme#tedir. Hanbel d%$%nda imam Esram2 Abdullah2 Salih e Mer e"i /ibi imam Ahmedin ashab%n%n

b'.'#leri bir ri a.ette bulunsalar2 bunlar%n her han/i birisine Hanbel muhale!et etti,inde2 dire# Hanbelin ri a.etinin bat%l e .anl%$ e $a" oldu,u h'#m' erilir. Bunada di##at edilmesi /ere#ir. Senedlerin e na#illerin h'#m'n' erir#en ba"en Na#il Sahihtir der#en2 ba"ende Sened Sahihtir dedim. Asl%nda bu i#isinin aras%nda bir !ar# .o#tur. 7#iside a.n% $e.e delalet eder. Bunuda #ar%$t%r%lmamas% i*in "i#redi.orum. 0a.%! /+rd','m bir *o# na#ili "i#retmedim. Bu nedenle burada#i ri a.etlerin hemen hemen he&si .a Sahihtir2 .ada Hasendir. Nas%l #i na#illeri "i#reder#en /+r'le)e,i /ibi. Sele! ulemas% ;ehmi..e !%r#as%n% te#!ir etmi$lerdir. Bu nedenle han/i na#ilde bir /+r'$ sahi&lerine ;ehmidir derlserse2 bilinmesi /ere#ir #i onlar% te#!ir etme ama)% ile bunu demi$lerdir. Nas%l #i sele! ulemas%n%n s+"'n' *o#*a o#u.an bunu /+re)e#tir. Senedleri tahri) .a&ar#en #onu$a)a,%m 1a iler he& illetli olan 1a ilerdir. Han/i 1a i ha##%nda susarsam bilinsin #i o ra i -' enilir bir 1a idir. Nas%l #i bu tahri) .a&ma .+ntemi /enel olara# es#i e .eni Hadis talebelerinin .+ntemidir. 7mam Ahmedin talebeleri aras%nda 7sha# bin Mansur el<Mer e"i ile2 Ebu Be#ir Ahmed bin Muhammed el<Mer e"i.i #ar%$t%rmama# /ere#. 7#iside a.r% ra ilerdir. Bunada di##at etme# /ere#ir. Bu +nemli /+rd','m a*%#lamadan sonra o#u.u)u.u Sele! ulemas%n%n s+"leri ile ba$ba$a b%ra#%.orum. 5#u.an #i$inin bu na#illeri taassu&tan e #ibirden u"a# olara#2 halis bir ni.etle e ha##% /+rme# ad%na o#umas%n% ri)a edi.orum. E. 1abbim2 bu risale.i o#u.an b't'n her#esin 3uran e S'nnet '"ere iti#ad etmeleri i*in .ar e .ard%m)%lar% ol. 5nlar% e beni =e./amberin s.a. . e Sahabelerin inan)%n% temsil eden imam Ahmedin e Sele!in inan)%ndan u"a# tutma. 3a!ire #a!ir deme.i2 M'sl'manada M'sl'man deme.i bi"lere nasib et. Amin> Selef ulemasnn kelam ehline ve Kelam ilmi renene kar iddeti ve onlarla una!ara ya"may adet edinmenin kerahiyyeti mam #ehebi $%arihulislam$ adl eserinde imam Hallalin es&Sunne adl eserinden u s!lerini nakletmitir' (i!e erve!i haber verdi) dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bni Hanbel, yle derken iittim' Kim Kelam ile urarsa felaha erme!) Kim Kelam ile urarsa -ehmiyye olmadan iin i.inden .kama!) 9Senedi Sahihtir. 7$te imam Ahmed2 her halu#arda 3elam ilmini o#u.an #i$inin sonunda dinden *%#%& 3a!ir olu& ;ehmi..e ola)a,%n% s+.l'.or?: /ine mam #ehebi0 Hallaln eserinden0 mam erve!iden yle dediini nakletmitir' (en0 sadece Kitabta ve S1nnette ve Sahabe ve %abiinlerde olanlar ile konuurum) (unlar dndakilerde Kelam ya"mak v1n1lecek bir ey deildir) 9Na#il Sahihtir. 7mam Ahmedin bu s+"'nde de2 Muas%r #elam ilmi ile u,ra$an sa&%#lar%n2 Sele!in sade)e Mute"ilenin u,ra$t%,% #elam ilminden neh.etti#lerini2 bunlar d%$%nda hi* bir 3elam ilminden neh.etmedi#leri i!tiras%na a*%#tan )e a& ard%r. 7$te imam Ahmed il# d+nemlerde hi* olma.an e sonradan *%#an 3elam ilmi ile #onu$man%n )ai" olmad%,%n% s+.l'.or.: /ine mam #ehebi Hallaln eserinden0 mam Hanbelden yle dediini nakletmitir' *bu Abdullah yle derken iittim' Kim Kelam severse0 o kii felaha ereme!) 2nlarn ileri hayrla 3itme!) 9Na#il Hasendir. 4'n#' Hanbelin ri a.etlerde hatalar% ard%r.: /ine mam #ehebi Hallaln eserinden0 mam Hanbel kanal ile imam Ahmedin yle dediini nakletmitir'

Si!ler S1nnet ve Hadislere sarln) -idalden ve tartmadan u!ak durun) Kelam seven kii felaha ereme!) 9Senedi Hasendir: /ine mam #ehebi Hallaln eserinden0 mam Hanbelden yle dediini nakletmitir' (ana +imam Ahmed0 kelam ilmi ile uraanlar hakknda bahsederken, yle demitir' 2nlarla oturma) 2nlardan hi. kimse ile konuma) Sonrada dedi ki' (i!ler +eskiden, insanlar +Alimleri, bu eyleri bilme!ken 3rd1k) 2nlar Kelam ehlinden u!ak dururlard) Kelamn sonu hayra yol a.mamaktadr) +mam Hanbel der ki, 2nu +mam Ahmedi, yle derken iittim' (en0 kelam renen ve onu seven bir kiinin felaha erdiini 3rmedim) 41nk1 +kelam okumak, onu .ok b1y1k eylere 3t1r1yor) te onlar 3e.enlerde yle bir Kelam ya"tlar ki0 yle bir ey ile ihticac ettiler ki0 ne kalbim0 nede dilim +bu eyin iren.liinden, bunu anlatmaya 31. yetiremiyor) 9Senedi Hasendir: /ine mam #ehebi0 Hallaln kendi eserinde yle dediini nakletmitir' (ana uhammed bin *bu Harun haber verdi) 5edi ki' (i!e *bul Haris tahdis etti) 5edi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, yle derken iittim' *yyub dedi ki' Si!den birini! .karsa0 bir daha 3eri dnme!) 98erim #i( Muhammed bin Ebu Harun adl% #i$i2 i#i i$i olabilir. Ya el<Heme"anidir. Ya da 0ura.# el<Ba,dadidir. Han/isi oldu,unu tem.i" edemedim. Han/isi olursa olsun i#iside Sadu#tur. 0ehebinin @arihulislam adl% eserine ba#. A.)lt. B2C.s. Ebul Haris ise2 Ahmed bin Muhammeddir. Hanbelilerde imam Ahmedden ri a.ette Ebul haris denildi,inde bu #i$iden ba$#as% bilinmeme#tedir. Bu #i$ide imam Ahmedin .a#%n ar#ada$lar%ndand%r. 7mam Ebu Huse.in bin Ebi Yala2 @aba#atul Hanabilede "i#retmi$tir. 1.)lt. DE.s. B+.leli#e anlar%" #i imam Ahmede #adar olan Sened Sahihtir. 7mam Ahmed2 E..ub der#en i#i #i$i.i #asd edebilir( Bir( 7mam E..ub es<Sihti.ani. B'.'# ihtimallede budur. Bildi,im #adar% ile imam Ahmed bu #i$iden du.mam%$t%r. En a"%ndan bir as%ta ile ri a.et etme#tedir. 7#i( E..ub bin Ne))ardir. Buda imam Ahmedin ho)alar%ndand%r. Bu i#i E..ubda b'.'# imamlardand%rlar. Birin)iside i#in)isinden *o# daha me$hurdur. E,er #asd edilen birin)i olan E..ub es<Sihti.ani ise Senedde #o&u#lu# ard%r. Ama #asd edilen i#in)i E..ub ise bu durumda Sened muttas%ld%r. Bi"im i*in +nemli olan da imam Ahmedin bu s+"' delil olara# /etirmesidir. 7mam Ahmede #adar olan Senedde Hasen dere)esindedir.: /ine mam #ehebi0 Hallaln kendi eserinde yle dediini nakletmitir' (i!e uhammed bin *bi Harun ve uhammed bin -afer haber verdiler) kisinede *bul Haris tahdis etmitir) 5edi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a sordum) 5edim ki' (urada -ehmiyyeler ile una!ara ya"anlar var) 2nlarn hatalarn 3steriyorlar) 4ok ince meselelere 3iriyorlar) (u konuda ne d11n1yorsun6 5edi ki' (en bu Hevalardan hi. bir ey hakknda Kelam ya"may doru bulmuyorum) Hi. kimsenin onlarla una!ara ya"masnda doru bulmuyorum) uaviye bin

Kurra yle dememimi' %artmalar Amelleri bo!ar6

Kelamda berbat bir eydir) Hayra davet etme!) Si!ler %artanlardan ve -idalcilerden u!ak durun) Si!ler S1nnetlere sarln) Si!den nceki ilim ehlinin hali 1!ere olun) 2nlar kelamdan ve (idat ehli ile tartmaktan nefret ederlerdi) Halbuki Selamet bunlar terk etmek ile olur) (i!ler -idal etmek ve %artmak ile emrolunmadk)

9Senedi Hasendir. Muhammed bin ;a!er Me)huldur. Ama Muhammed bin Ebi Harun onu mutabaa etmi$tir. Bu #i$ide bira" +n)e /+rd','n /ibi Sadu#tur. B+.leli#e Sened Hasendir.: 8erim #i( 7mam 7bni Batta r.h. 6el<7bane6 adl% eserinde imam Ahmedin 3elam% #+t'lemesi ha##%nda ba"% na#illerde de bulumu$tur. Kurann harfleri ve sesi Allahn s!1d1r ve yaratk deildir) (unu inkar eden Kafirdir

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' (i!e uhammed bin Abdula!i! bin *bi Rim!e tahdis etti) 5edi ki' (i!e *bul 7e!ir uhammed bin Ayun tahdis etti) 5edi ki' 8adr bin uhammedi yle derken iittim' Kim derseki +(en Allahm0 benden baka hi. bir ilah yoktur) (u nedenle bana ibadet et, +%aha suresi 9:)ayet, yaratlmtr0 ite o kii Kafirdir) (ende Abdullah bin ubareke 3ittim ve 8adrn dediini ona haber verdim) (unun 1!erine dedi ki' 8adr doru syledi) Allah ona ifa versin) +Allah, ona + usaya, yaratk bir eye ibadet etmesini emredecek deildir) 9Senedi *o# #u etli e Sahihtir. 7mam Ebul Fe"ir2 imam Abdullah bin Mubare#in .a#%n ar#ada$lar%ndand%r. Ha!%" Mi""inin @eh"ibul 3emaline ba#%labilir. 7$te bu na#il2 *o# a*%# e net bir $e#ilde 3uran%n har!lerinin e sesninin .arat%# oldu,unu iddia edenin 3a!ir oldu,unu /+sterme#tedir. Bunlar%n aras%na E$<ariler e Maturidilerde /irme#tedir: Yine $+.le demi$tir(
(en0 bir kata bir eyler ya!dm ve onu *bu Abdullaha +imam Ahmede, 3nderdim) 2 da o 31nlerde saklanyordu) (ana cevabn ya!l olarak .kartt) .inde unlarda 3e.mekte idi'

Sen dedin ki' (ir adam demi ki' +Kuran, okumak yaratlmtr) (i!im laf!larm! ile Kuran okumakta yaratlmtr) Kuran ise yaratk deildir) (u+nu diyen, kii ile +(itadat. olduundan, alakay kesmeye ne dersin6 (u kiiye (idat. denilirmi6 +Kuran,2kumada ve laf!larda kalbin inanc nasl olmaldr+/ani bi!ler a!m!dan .kan Kuran hakkndaki inancm!n ne olmas la!m,6 (u meselede+ki 1"helere, nasl ceva" verilir6 +imam Ahmed cevabnda der ki,(u kii mucanebe edilir+bu kii ile 3r11lme!,) (u (idat.larn frkalarndandr) (en bunu sadece -ehmi olarak 3r1yorum) (unun dediide -ehmiyyelerin dediidir) Kuran yaratk deildir) Aie yle demitir' Allah Rasulu s)a)v) syle demitir' 2 sana kitab indirendir) +mam Ahmed bunu yle a.klyor, Kitabn s!leri kasd edilmektedir) $2 sana kitab indirendir) (ir ksm uhkemdir;$ ayetin sonuna kadar+okudu,+Alim mran suresi <)ayet,) +Aie, dedi ki' (unun 1!erine Allah Rasulu s)a)v) yle demitir' *er si!ler bundaki 1teabihleri taki" edenleri 3r1rseni!0 onlardan saknn!) te onlar Allahn kasd ettii kimselerdir) +imam Ahmed der ki,Kuranda yaratk deildir) 9-+r'ld',' /ibi ri a.et Sahihtir:

Yine $+.le demi$tir( +9, shak bin brahim bin Rahyehi ve +=, Hennad bin es&Seriyi ve +>, Abdul Ala bin Hammadi ve +:, ?beydullah bin @mer bin eyseray ve +A, Hakim bin Seyf er&Rakkiyi ve +B, *yyub bin uhammed er&Rakkiyi ve +<, Sevvar bin Abdullah ve +C, Dafiinin arkada Rabiiyi ve +E, Abdulvehhab bin el& Hakemi ve +9F, uhammed bin es&Sabbah bin Sufyan ve +99, 2sman bin *bi Deybeyi ve +9=, uhammed bin (ekkar bin er&Rayyan ve +9>, Ahmed bin -evvas el&Hanefiyi ve 9:, 7ehb bin (akiyyeyi ve sayamadm kadar bi!im alimlerimi!den olanlarn he"sinin yle dediklerini iittim' Kuran Allahn s!1d1r) /aratlm deildir) (a!larda yle dedi' Kuran yaratlmamtr) 9Na#il /+r'ld',' /ibi Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (ir tane adam Ahmede yle derken iittim' (ir adam yle demitir' Allahn isimleri yaratlmtr) Kuranda yaratlmtr) (unun 1!erine Ahmed dedi ki' (u a.k bir k1f1rd1r) 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (i!e ?beydullah el&Kavariri tahdis etti) 5ediki' Abdurrahman bin ehdi dedi ki' *er bu i bana verilse idi0 k"r1n1n bana dikilirdim) 2radan $Kuran yaratktr$ deyi" 3e.en herkesin boynunu vuru" aaya atardm) 5edi ki+Sanrm diyen ?beydullahtr, ' 7eki dedi ki' +@ld1r1lmeden nce, %vbe ettirilir) 9Senedi Sahihtir Bu eseri imam Ebu 8a ud d%$%nda #abul eder)esine $u alimler ri a.et etmi$lerdir( 1< imam A)urri2 e$<Geriat adl% eserinde ri a.et etmi$tir. 2< imam Abdullah bin Ahmed bin Hanbel2 es<Sunne adli eserinde ri a.et etmi$tir. 3< imam ibni Betta2 el<ibane adli eserinde ri a.et etmi$tir. E< imam Ebu Nua.m el<Asbahani2 Hil.etul E li.a adli eserinde ri a.et etmi$tir. C< imam Ebu Yala bin Herra el<Hanbeli2 ibtalut @e ilat adli eserinde ri a.et etmi$tir. A< imam Iale#ai2 Gerhi Usulu iti#adi Ehli Sunnet e ;emaat adli eserinde ri a.et etmi$tir. Bu na#ilden ala)a,%m%" !a.dalar( 1< Her han/i bir .erde sa&%# bir inan* *o/ald%,% "aman2 o inan*ta olanlar ile Ha# e do,ru inan*ta olanlar%n aras%n% a.%rma# i*in s%nama ad%na #i$inin iti#ad%n% sorma# e +,renme# ;ai"dir. 2< 3uranin .arat%ld%,%n% iddia eden #i$i 3a!irdir. 3< Hi* bir $e#ilde hi* bir ma"ereti .o#tur. Ma"ereti olmamasi ise *o# a*%#t%r. E,er ;ehalet e.a te il ma"eret olsa.d%2 bu imam b't'n J3uran .arat%lm%$t%r6 di.enleri te#!ir edi& +ld'rme"di. E< 3uran%n .arat%ld%ld%,%n% iddia eden #i$inin #an% Helaldir. En do,rusunu Allah ).). bilir.:

Yine $+.le demi$tir( (en0 Ahmede yle dedim' Kim derseki Kuran yaratlmtr0 o kii Kafirmidir6 5edi ki' (en derim ki' 2 kii Kafirdir) 9Na#il Sahihtir: 9Burada da imam Ahmedin bu s+"' s+.le.eni Mua..en olara# te#!ir etti,i /+r'lme#tedir. Buradan anlar%" #i Mua..en te#!ir ile /enel te#!ir aras%nda bir !ar# .o#tur.: Yine $+.le demi$tir( Ahmedin yannda Kuran hakknda s! edildiinde onu yle derken iittim' *bun 8adr syle derken iittim' +Kuran, yaratk deildir) 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( Ahmedi yle derken iittim' (ana denildi ki' Ge.mite olu" bitmi bir ey hakknda ne dersin+Allahn Kuran ile nceden konutuunu kasd ediyorlar,6 (en de dedim ki' Allahtan olan bir ey yaratk olama!) 9Na#il Sahihtir: 9Ama malese! 3a!irler2 Allahtan /elen 3uran%n har!lerinin e sesinin .arat%# oldu,unu iddia etme#teler. Buda a*%# bir #'!'rd'r. Bu deme# #i Allah%n sesi .arat%#t%r. Allahtan *%#an har!ler .arat%#t%r. Buda 3'!'r de,ilse2 8'n.ada #'!'r #almam%$t%r:
Yine $+.le demi$tir(

+imam *bu 5avud der ki,(i!e Hasan bin Sabah tahdis etti) 5edi ki' (i!e abed *bu Abdurrahman tahdis etti) (uda $Sika$+G1venilir, birisidir) 2 da' uaviye bin Ammardan rivayet etti) 5edi ki' -afer bin uhammede Kuran hakknda sordum) 5edi ki' 8e yaratktr0 nede yaratlmtr) Ama Allahn s!1d1r) 9Senedi Sahihtir: *bu 5avud der ki' 2 abed bin Raid el&Kufidir) 2ndan usa bin 5avud ve Ruveym bin /e!id rivayet etmilerdir) Hasan bin Sabah yle derken iittim' Ahmed bana yle demitir' @nceden + abed, yle derdi' ibni *bi Heyla derdi ki) 9San%r%m bunu "i#retmesinin nedeni2 imam Mabedin ibni Ebi Ie.ladan ri a.et etti,inin isbat% i*indir:. Yine $+.le demi$tir( (i!e Abbas bin Abdula!im tahdis etti) 5edi ki' (i!e Amr bin Harun tahdis etti) 5edi ki' Sufyan bin ?yeyne Kuran hakknda sorulduunda onu yle derken iittim' 2 Allahn s!1d1r+Kelamdr,) /aratlmta deildir) 9Amr Sadu#tur. Bu nedenle Senedi Hasendir: Yine $+.le demi$tir( (i!e uhammed bin /unus tahdis etti) Kendisi $Sika$+G1venilir, idi) 5edi ki'

7ehb bin -eriri yle derken iittim' Kuran yaratlm deildir) 9-+r'ld',' /ibi Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (i!e Ahmed bin brahim +ed&5evraki, tahdis etti) 5edi ki' (en0 *bun 8adr Haim bin el&Kasm yle derken iittim' Kuran Allahn s!1d1r+Kelamdr,) /aratlm deildir) 9Senedi Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (i!e Abbas el&?nberi ve Ahmed bin ?bde tahdis ettiler) 5ediler ki' *bul 7elidi yle derken iittik' Kuran Allahn s!1d1r+Kelamdr,) Allahn s!1 de yaratlmamtr) 9Senedi Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( Anberiyi yle derken iittim' *bul 7elid yle derken iittim' Kuran Allahn s!1d1r) Allahtan ayr deildir) 9Anberi bir +n)e#i senedde /e*en #i$idir. Senedi Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (i!e Abbas tahdis etti) 5edi ki' *bul 7elid yle derken iittim' Kim kalbini Kurann yaratlm olmadna inandirma!sa0 o kii slamdan .kmtr) 9Abbas2 bir +n)e#i senedde /e*en el<Anberidir. Yan% Sened Sahihtir: 9Burada da )ehaletin ma"eret olmad%,%n% /+r'.oru". 7$te bu imam nas%lda 3uran%n .arat%# olmad%,%na inanma.an her#esi istisnas%" te#!ir etmi$tir. Bunlar%n i*ine 91: 3uran%n .arat%# oldu,unu s+.le.enler2 92: .arat%# olu& olmamas%nda duranlar2 93: te il edi& ba$#a $e.ler s+.le.enler2 9E: E$<arilerin e Maturidilerin .a&t%,% /ibi bir #%sm%n%n .arat%# olu& bir #%sm%n%n .arat%# olmad%,%n% iddia edenler2 9C: bu #onuda )ahil olu& bilme.enlerin he&si 3a!irdirler. Sade)e ad% /ibi .arat%# olmad%,%n% bilenler M'sl'mand%rlar. 7$te bu #a*%n%lma" olan Sele!in /+r'$'d'r.: Yine $+.le demi$tir( (i!e 7ehb bin (akiyye tahdis etti) 5edi ki' 7eki bin el&-errah yle erken iittim' Kuran yaratlm deildir) 9Senedi Sahihtir:
Yine $+.le demi$tir( Ham!a bin Said el& erru!i+el& erve!i, tadis etti) 5edi ki'

*bu (ekir bin Ayyaa soru sordum) 5edim ki' *y *bu (ekir0 bni Aliyyenin Kuran hakknda dedii sana ulat) Sen Kuran hakknda ne dersin6 5edi ki' (eni dinle) 7ay senin halineI Kim sana Kurann yaratldn iddia ederse o kii bi!e 3re Kafirdir) #ndktr) Allahn d1mandr) 2nunla oturma) 2nunla konuma) *bu 5avud dedi ki' (u Ham!a ar $Sika$+G1venilir,0 *min birisi idi) 9Senedi Sahihtir. Nas%l #i imam Ebu 8a udun #endisi bile Sahih oldu,unu belirtmi$tir. K a.n%s%n% imam A)urri e$<Geria adl% eserinde "i#retmi$tir

Bu imam2 "i#retti,i s+"'nde /+r'ld',' /ibi *o# net bir $e#ilde2 her han/i birisinin 3'!'r iti#ad%n% benimsedi,i anda o #i$inin ma"eretsi" 3a!ir oldu,unu orta.a #o.mu$tur. E,er imam Ebu Be#ir2 #'!'r inan)inda olan her#esi te#!ir etme.i&2 ba"%lar%n% ma"ur /+rse.di2 bu durumda bu istisna.% "i#retmesi /ere#irdi. Bu s+"'n'n sonunda Jsade)e )ahil e te il eden #i$i hari*2 bunlar dire# te#!ir edilme"62 e.a JH'))et i#amet etmeden +n)e te#!ir edeme"sin6 /ibi bir $e. demesi /ere#irdi. Ama bunu demedi. Bunu dememeside2 mutla# manada 3'!'r s+"'n' s+.le.eni te#!ir etti,ini /+sterme#tedir. Allaha $'#'rler olsun.: Yine $+.le demi$tir( (i!e uhammed bin Hallad el&(ahili tahdis etti0 dedi ki' 7ekinin0 +Kafir -ehmi, irrisiye inada yle dediini duydum' *er bu kii hakknda sorulsam onun tvbe ettirilmesini emrederdim) *er tvbe ederse +braklr,) /oksa onun kannn aktlmasn0 veya ld1r1lmesini0 veya .armaha 3erilmesini emrederdim) 9Senedi Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (i!e Abbas bin Abdula!im tahdis etti) 2na' uhammed bin /ahya tahdis etti) 5edi ki' ua! bin ua! yle derken iittim' Kim Kuran yaratlmtr derse0 o kii /1ce Allah+Jn 5inine 3re, Kafir olmutur) 9Senedi Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (i!e Ahmed bin Sinan el&7asiti ve Abbas el&Anberi tahdis ettiler) 5ediler ki' (i!e Da! bin /ahya tahdis etti) 5edi ki' /e!id bin Harunu yle derken iittim' Kim Kuran yaratlmtr derse0 ondan baka bir ilah olmayan Allahn adna yemin olsun ki o kii #ndktr) 7eya dedi ki' (ende+benim inancma 3re, #ndktr) 9Senedi Hasendir. 7mam Ga" Sadu#tur. 3alan 1a iler ise -' enilirlerdir: Yine $+.le demi$tir( (i!e Ahmed bin Sinan tahdis etti) 5edi ki' (ana @mer bin 2sman bin Asm dedi ki' /e!id bin Harunu yle derken iittim' Kim Kuran yaratlmtr derse0 o kii Kafirdir) 9Senedi Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( Rabi bin S1leyman el& 1e!!iniyi yle derken iittim' *bu /akub el&(uveytiyi yle derken iittim' Kim Kuran yaratlmtr derse0 o kii Kafirdir) 9Senedi Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( Ahmed bin Salihe Kuran yaratlmtr diyen hakknda sordum) 5edi ki' Kafirdir)

9Na#il Sahihtir: mam Hallal $es&Sunne$ adl eserinde yle demitir' (i!e ?beydullah bin Ahmed bin Hanbel haber verdi) 5edi ki' (ana Ahmed bin brahim tahdis etti) 5edi ki' (ana uhammed bin 8uh el& adrub tahdis etti) 2 da' Kad olan esudiden rivayet etti) 5edi ki' 1minlerin *miri Harunu yle derken iittim' (ana ulatna 3re (ir el& errisi Kurann yaratk olduunu syl1yormu) Allaha yemin olsun ki bu kiiyi bana brakn) *er ben onu bulursam0 hi. kimsenin ld1rmedii bir ekide onu ld1receim) 9Senedi Sahihtir. C.)lt. 113.s. 7mam Ahmedin o,lu Ube.dullah ile2 7mam Ahmedin #arde$inin o,lu Hanbelin o,lu Ube.dullah aras%nda !ar ard%r. 7#isi !ar#l% #i$ilerdir. 7mam Ahmedin o,lu Ube.dullah -' enilir bir 1a i i#en2 7mam Ahmedin #arde$inin o,lu Hanbelin o,lu Ubedullah me)hul e bilinme.en bir 1a idir. A.r%)a Hanbelin o,lunun ad% Ube.dullahm%2 .o#sa Abdullahm% ihtila! edilmi$tir. Bunuda #ar%$t%r%lmamas% i*in "i#rettim.: mam #ehebi $%arihulislam$ adl eserinde imam Ahmedin u s!1n1 nakletmitir' (i!den nceki Selefimi!den bir den fa!lasndan yle dedikleri rivayet olunmutur' Kuran Allahn s!1d1r) /aratk deildir) (enimde 3r11m budur) (en Kelamclardan deilim) (u konuda konuulan hi. bir eyide doru 3rm1yorum) Sadece Allahn kitabnda0 veya Key3amberin s)a)v) s!lerini0 veya ashabnn +arkadalarnn,0 veya tabiinlerin s!lerini doru 3r1yorum) (unlar dnda konumak ise v1lecek bir ey deildir) 9Be$$ar%n tah#i#i ile olan bs#. C.)lt. 10EL.s. K 7mam 0ehebi bunu 7mam Ebu Nua.m el<Asbahaninin 6Hil.etul E li.a6 adl% eserinden na#letmi$tir. L.)lt. 21L.s. 7mam Ahmedin bu s+"'2 M'minlerin Emiri imam Mute e##ile r.h. /+nderdi,i me#tubundan al%nt%d%r. 7mam 0ehebi2 bu ri a.etin senedinin Sahih oldu,unu s+.lemi$tir:
Kuran Allahn s!1d1r deyi"te susan kii Kafirdir) %aki her hali ile yaratk olmadn kabul edene kadar

7mam Ebu 8a ud2 Mesailul imami Ahmed adl% eserinde $+.le demi$tir( mam Ahmede kiinin +Kuran hakknda, Allahn kelam+s!1, deyi" sonrada susmas hakknda sorulduunda yle dediini duydum' 8eden susacakm6 nsanlarn bu 31n bana 3elenler olmasayd susabilirdi) Ama madem ki bu konularda konuuldu0 o !aman neden konumayacaklar6 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( Kuteybe bin Said $+Kurann yaratk olu" olmama meselesinde susanlar0 yani, 5uranlar$ hakknda soruldu) (unun 1!erine onu yle derken iittim' (unlar0 +*bu 5avud a.klama babndan der ki, Lyani 7akfalarL +imam Kuteybenin s!1n1 !ikretmeye devam eder, onlardan daha erlilerdir+yani daha tehlikelilerdir,)

+imam *bu 5avud0 imam Kuteybenin $onlardan$ derken kimi kasd ettiini yle a.klar, /ani Kurann yaratk olduunu syleyenler+den daha erlilerdir,) 9Na#il Sahihtir Bu 3ute.be ile2 ibni 3ute.be di.e bilinen Mu$#ilul Hadis e Edebul 3atib /ibi #itablar%n sahibi olan #i$i.i #ar%$t%rmama# la"%m. 3ute.be bin Said2 Buharinin e Ebu 8a udun e bunlar%n taba#alar%nda#ilerin ho)as%d%r. 7bni 3ute.be ise bunlardan sonra .a$am%$t%r. 7#isini birbirleri ile #ar%$t%r%lmamas% /ere#ir. 7#iside 'mmetin b'.'# alimlerindendirler. Elbette#i 3ute.be bin Said2 ibni 3ute.beden *o# daha b'.'# bir Alimdir.: Yine $+.le demi$tir( (en0 2sman bin *bi Deybeyi yle derken iittim' +Kuran, Allahn s!1d1r deyi"te susanlar var ya0 onlar onlardan daha Derlilerdir+tehlikelilerdir,) +imam *bu 5avud onlardan derken maksadn yle a.klar, /ani Kuran yaratktr diyenler+den daha erlilerdir,) 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (en0 Ahmed bin Salih el& sriye $Kuran Allahn s!1d1r$ deyi"te0 yaratk olu" olmamasnda susanlar hakknda sordum) 5edi ki' (u kii +Kurann yaratk olu" olmamasnda, 1"he i.indedir) +(u konuda, D1"he i.inde olanda Kafirdir) 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( Amed bin brahim yle demitir' 1sl1manlarn en hayrllarndan olan uhammed bin ukatil el&Abbadani +Kurann yaratk olu" olmamasnda, duranlar haknda yle dedi' 2nlar bana 3re -ehmiyyelerden daha erlilerdir) 9Senedi Sahihtir. Ahmed bin 7brahim2 bin 3esir bin 0e.ddir. B'.'# bir alimdir: Yine $+.le demi$tir( Abdullah bin uhammed0 *bu uhammed ed&5aifiyi yle derken iittim' te Hariciler +sa"klklarn yayma adna, oturdular) 2nlar en "is Haricilerdirler+Heralde kendi bl3elerindeki Haricilerden bahsediyor,) -ehmiyyelerde +sa"klklarn yayma adna, oturdular) (unlarda +Kurann yaratk olu" olmamasnda, susanlardr) 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( shak bin brahim bin Rahuyehi yle derken iittim' Kim $(en Kuran yaratlmtr0 veya yaratlmamtr demem$ derse0 o kii -ehmidir) 9Na#il Sahihtir:
Yine $+.le demi$tir( (en Ahmede (adaddan bir tane adamn selam verdiini 3rd1m)

*bu 5avud der ki' (ana ulatna 3re bu kii *bu (ekir el& e3a!ilidir) /ine bana ulatna 3re +Kurann yaratk olu" olmamasnda, duranlardanm) (unun 1!erine +imam Ahmed, yle dedi' 5efol0 bir daha sakn ka"ma 3eldiini 3rmeyeyim) +*bu 5avud der ki,(yle .ok sert konutu) 2nun selamnda almad) +imam Ahmed, 2na yle dedi' Sana da @merin Sabi3e ya"tnn ya"lmasna ne kadar ihtiyacn varI (unun 1!erine evine 3irdi ve ka"y ka"att) +*bu 5avud der ki, (a! ashabm +imam Ahmed konuurken, $@merin Sabi3e$ dediini !ikrettiler 9Yani Ebu 8a ud imam Ahmedin ne dedi,ini du.sada bu i#i #elimesini tam anlamam%$. Bunun '"erine me)liste olan ba"%lar% imam Ahmedin ne dedi,ini imam Ebu 8a uda be.an etmi$ler. 7mam Ebu 8a udda na#ilde#i titi"li,inden bunu "i#retmi$tir. Allah ona rahmet e.lesin:. 9Na#il Sahihtir: 9H". Mmer Sabi/ adl% bir #i$i.i d+ d',' na#ledilir. 7mam Ahmedde burada o #i$i.e Mmerin r.h. o d+ mesini hat%rlat%r. Bunu imam Iale#i 6Gerhi usulu iti#adi Ehi S'nnet6 adl% eserinde2 imam 7bni Battada 6el<7bane6 adl% eserinde ri a.et etmi$lerdir. 7mam Ahmedin bu s+"'2 H".Mmerin Sabi/i d+ mesi ha##%nda#i ri a.etleri en a"%ndan Hasen dere)esinde /+rd','n' /+sterme#tedir: Yine $+.le demi$tir( Ahmede yle denilirken iittim' M1lanca kii sana u konuda bir eyler ya!m) (u adamda +Kurann yaratk olu" olmama konusunda, sustuu soynelinen bir uhaddis idi) +imam Ahmed, 5edi ki' *er o kii o 3r1 1!ere ise0 ben yle kiileri sevmem) 2na denildi ki' (elki i.inde bir ey vardr6 (unun 1!erine kitabn 3etirilmesine i!in verdi) 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( Ahmede syle derken iittim' M1lanca kii0 yani u adam senin ona +Kurann yaratk olu" olmama meselesinde, susmasn emrettiini rivayet ediyor) 5edi ki' (en bu meselenin ne demek olduunu !aten sonradan rendim) +veya' (en bu adam !aten sonrada tandm) Ama sanrm kasd edilen ilk .eviridir, (a!enleri bir insan bana bir ey hakknda sorduunda susuyorum) Sadece o konuda konumaktan nefret ettiim i.in susuyorum) 9Na#il Sahihtir: 97mam Ahmedin 3uran%n .arat%# olu& olmamas% meselesinde susanlar%n /+r'$'n'n e inan)%n%n ne oldu,unu il# /'nlerde bilmemesini bilme# *o# +nemlidir. 8eme# #i bir *o# #i$i imam%n bu #i$ilerin s+"lerini anlamadan +n)e#i /'nlerde "i#retti,i s+"lerini ri a.et edebilirler. Bu nedenle .a&%lmas% /ere#en imam Ebu 8a ud /ibi imam Ahmedin bol)a .an%nda #alm%$2 s+"lerini e ne dedi,ini anla.an #i$ilerin ri a.etlerinin #abul olmas% e di,er ri a.etlerden +n)eli#li olmas% /ere#me#tedir.:

A!mdan .kan Kuran yaratktr diyenlerin k1fr1ndeki ihtilaf

mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (i!e *bu (ekir el& erve!i haber verdi) 5edi ki' *bu Abdullah yle derken iittim' -ehmiyyeler 1. frkaya ayrlmlardr) Kuran yaratktr diyenler) (unda +Kuranda, 1"he edenler) +Kuran okurken, a!m!dan .kan Kuran yaratktr diyenlerdir) +mam erve!i der ki, bundan sonra *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, dedi ki' (unlar 7akfadr demeyi!) (unlar 1"he edenlerdir +deri!,) 5erim ki' mam Hallal bu nakli hem erve!iden0 hemde Hanbelden ya"mtr) Hanbelin rivayetine 3re imam Ahmedin s!1n1n sonu u ekildedir' (unlarn he"sinin dedii eyler ayndr) 9Na#il Sahihtir. 7mam Hanbel te!err'd etti,inde Hasendir. Ama imam Mer e"inin mutabaa etmesi senedin Sahih oldu,unu /+sterir. Burada da imam Ahmedin A,%"dan *%#an 3uran%n .arat%# oldu,unu s+.le.enleri te#!ir etti,ini /+rme#te.i". C.)lt. 12C.s.: mam *bu /ala $btaluttevilat$ adl eserinde yle demitir' (i!e *bu Hafs +@mer bin uhammed, tahdis etti) 5edi ki' (i!e *bu -afer uhammed bin 5avud +el& issisi, tahdis etti) 5edi ki' (i!e *bu bekir el& erve!i haber verdi) 5edi ki' +/ukardaki imam Ahemdin s!1n1 !ikretmitir, 9Ebu ha!s Sadu#tur. B+.leli#le Senedi Hasendir. Ama .u#ar%da imam Hallal%n ri a.etini /'*lendirme#tedir: 7mam Ebu Yala bir +n)e#i Senedin a.n%s% ile $unu ri a.et etmi$tir( + erve!i yle demitir, *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a yle dedim' (i!im ashabmdan olan bir adam kendi k! kardeini bir tane adam ile evlendirmitir) 2 adamda Haf!iyyelerden .km) Dyle diyormu' A!mdan .kan Kuran yaratlmtr) 7e o kii Hadis de ya!m) (unun 1!erine *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, yle demitir' (u kii -ehmi bir kiiden daha erlidir) 5edim ki' kisinin aras ayrlsnm6 5edi ki' *vet) 5edim ki' K!n kardei ikisinin arasn ayracakm) 5edi ki' G1!el ya"m) +mam Ahmed, yle dedi' -ehmiyyelere ilan edin ki' 2nlarn bu s!1n1n sonu0 bana uymuyor) 5edim ki' Kerrabisi diyormu ki' Kim $A!mdan .kan Kuran yaratlmtr deme!se Kafir olur$) +mam Ahmed, 5edi ki' Halbuki kendisi Kafirdir) +mam Ahmed, 5edi ki' (ir el& errisi ld1) /erine H1seyin el&Kerabisi 3e.ti) 9Senedi Hasendir: /ine mam *bu /ala0 bir nce !ikredilen *bu Hafs kanal ile0 o da *bu -aferden yle dediini nakletmitir'

*bu #uher uhammed bin #uheyri yle derken iittim' Kuran her yn1 ile Allahn s!1d1r ve yaratlmamtr) Kimde bunu derse L/ani laf!m+dan .kan yaratktr derse,L bu o $her yn1$n1n i.ine 3irmektedir) 9Senedi Hasendir. Yani bi"ler M'sl'manlar olara# her .+n' ile 3uran .arat%# de,ildir deri". A,%"%mdan *%#an .arat%#t%r di.enler ise her .+n' ile .arat%#t%r demi.orlar. B+.leli#le 3a!ir olu.orlar: mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde + esailinde, yle demitir' (en0 Ahmedin Haf!iyyeler aleyhinde konutuunu0 onlarn s!1n1 inkar ettiini 3rd1m) 2na Harun dedi ki' *y Abdullahn babas+Ahmed bin Hanbel,0 bunlar +Haf!iyyeler, -ehmiyyemi6 (unun 1!erine +imam Ahmed, onlar ve onlar demeye balad) Her han3i bir ey tasrih etmedi) /ine onun +Harunun, onlar +Haf!iyyeler, -eymiyyelerdir s!1n1de inkar etmedi) 9Na#il Sahihtir: 9Ia!"i..e2 A,%"%m%"dan *%#an 3uran .arat%lm%$t%r di.enlere denir. 7mam Ahmed b+.le di.enleri sa&%# e 3a!ir /+rme#tedir. 7mam Buharininde a,%"%mdan *%#an 3uran .arat%#t%r dedi,ini iddia edenler olsada2 onun b+.le dedi,i asla sabit de,ildir. Malese! sonradan t're.en E$<ariler e ba$#a bidat !%r#alar%2 A,%"%m%"dan *%#an 3uran .arat%#t%r di.enlerin s+"lerini delil olara# al%&2 3uran%n har!lerinin e sesinin .arat%# oldu,unu s+.lemi$lerdir. Buda imam Ahmed /ibi Sele! ulemas%n%n inan)%na /+re a*%# #'!'rd'r. Bunda i)ma etmi$lerdir. 7mam Ahmedde A,%"dan *%#an 3uran%n .arat%# oldu,unu iddia edenlerin s+"lerinin b+.le #'!'re /ide)e,ini anlad%,% i*in bunu deme.i )ai" /+rmemi$tir. 7mam Ahmedden /elen ba"% ri a.etlerde bu #i$ilerin ;ehmi..eden olmas%nda sustu,u s+.lenmesine /elin)e2 bunlar%n he&si bu #i$ilerin s+"lerini anlamadan +n)edir. Ama bu #i$ilerin s+"lerini e ne deme# istedi#lerini anlad%#tan sonra bu #i$ilerin #'!r'nde teredd't etmemi$tir. 0aten /enelli#e a,%"dan *%#an 3uran%n .arat%# oldu,unu s+.le.enler2 3uran%n har!lerinin .arat%# oldu,unu iddia edenlerdir. 3uran%n har!lerinin e sesinin .arat%# oldu,unu iddia edenin #'!r'nde2 Sele! ulemas% aras%nda itti!a# ard%r. Ama sade)e a,%"%mdan *%#an 3uran .arat%#t%r di.enler aras%nda ihtila! etmi$lerdir. Bunada *o# di##at edilmesi /ere#ir. A.r%)a bilinmesi /ere#ir #i insanlar%n !iilleri .arat%lm%$t%r. 3i$inin seside .arat%lm%$t%r. Allah ).). $+.le bu.urmu$tur( 6 e Allah si"i e .a&t%#lar%n% .aratand%r69Sa!!at suresi LA.a.et:. 3uran%n .arat%# olmamas% ile2 #i$inin !iillerinin .arat%# olmas% aras%nda#i !ar#% a.%rmam%" /ere#me#tedir. Yine bilmemi" /ere#ir #i bi"im /ibi .arat%#lar%n .arat%# olma.an 3uran% o#umalar%2 3uran% .arat%# .a&ma". En do,rusunu Allah ).). bilir. Bir #i$ini M'sl'man olara# #almas% i*inde 3uran%n .arat%# olmad%,%n% bilmesi .eterlidir.:

Yine $+.le demi$tir( (i!e Ahmed bin brahim tahdis etti0 dedi ki' Ahmed bin Hanbele soru sordum) 5edim ki' Du bi! Kuran +okurken, a!m!dan .kan laf!lar yaratktr diyenler var ya0 +onlar hakknda ne dersin, 6 5edi ki' (u -emiyyelerin s!1nden daha tehlikelidir) Kim bunu +a!dan .kan Kurann yaratk olduunu, iddia ederse0 -ibrilin s)a)v) Keya3mbere yaratk bir ey 3etirdiini iddia etmi olur) /ine Key3amberinde s)a)v) yaratk bir ey ile konutuunu iddia etmi olur) 9Senedi Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (i!e /akub bin brahim tahdis etti) 2na Ahmed bin uhammed bin Hanbel yle demi' +A!dan .kan Kurann yaratk oluunu iddia eden, Hafiyyeler0 -ehmin s!1n1n etrafnda dnmekteler) 2nlar -ibrilin s)a)v) yaratk bir ey 3etirdiini iddia etmekteler) 41nk1 yaratk olan +-ibril, onu +Kuran, uhammede s)a)v) 3etirmitir+yani bu nedenle a!dan .kan Kuran yaratktr derler,) 9Senedi Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( shak bin brahim bin Rahuyehi $Haf!iyyeler$+A!dan .kan Kuran yaratktr diyenler,den bahsetiini0 bunun 1!erine onlarn (idat. olduklarn sylediini iittim) 9Na#il Sahihtir. 7mam Ebu 8a ud bu na#ili i#i se!er na#letmi$tir: Yine $+.le demi$tir( Ahmed bin Salihin yannda Haf!iyyeler hakknda sorulduunda yle dedi' 2nlar (idat sahi"leridirler) 2nlara (idatlarn bir ksm 3irmitir) 9Na#il Sahihtir: 7mam ibni Hani2 Mesailin $+.le demi$tir( *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, yle derken iittim' Kim a!mdan .kan Kuran yaratkr derse0 o kii -ehmidir) 9Na#il Sahihtir. K Me suatu A# alul 7mami Ahmed !il ;erhi Fet tadil 11.)lt. DL.s.:
Allahn ses ile konutuunu inkar eden kii Kafirdir

mam Abdullah bin Ahmed bin Hanbel0 es&Sunne adl eserinde yle demitir' (en0 babama NAllahin ses ile konusmadi3ini$ iddia eden bir 3ru" hakkinda sordum) (abam dedi ki' *lbette Allah ses ile konumutur) (u Hadisleri 3eldii 3ibi rivayet ederi!) /ine babam yle demitir' ibni esudun Hadisi NAllah a!!e ve celle konutuu !aman0 onun +konumas, d1! bir tan 1st1ne +s1rt1nen, demir+in sesi, 3ibidir$) (abam dedi ki' te -ehmiyyeler bunu inkar ediyorlar) /ine babam yle demistir' 2nlar +-ehmiyyeler, Kafirdirler) nsanlari kandrmaya .alyorlar) Kim Allahin konumadn iddia ederse o Kafirdir)

Ama bi!ler bu Hadisleri 3eldi3i 3ibi rivayet ederi!) 97mam Abdullah%n bu s+"'n'2 Sunnet adl% eserinden na#lettim. 7mam 0ehebi 6@arihulislam6 adl% eserinde de "i#retmi$tir. Be$$ar bs#. C.)lt. 102E .s. 8erim #i( Bu ri a.et /+r'ld',' /ibi Sahihtir. Buradan anlar%" #i imam Ahmede r.h. /+re #im Allah%n ses ile #onu$tu,unu in#ar ederse 3a!ir olur. A.r%)a .ine anlar%" #i imam Ahmede /+re S%!atlar%n manas% bilinme#tedir. Ama nas%l oldu,u ise bilinmeme#tedir.: mam Allame *bu /ala el&Hanbeli r)h) $btalut %evilat$ adl eserinde yle demitir' -emaatin rivayet etiine 3re Ahmed +Allahn, Ses +ile konutuunu, sylemitir) 7mam Muhammed bin Ebi Ge.be2 imam Ali bin el<Medini.e sordu,u sorular% .a"d%,% 6Mesail6inde $+.le demi$tir( Ali.i 9el<Medini.i: Minberin 'st'nde i#en $+.le der#en i$ittim( 9& Kim Kuran yaratktr derse Kafir olmutur+veya' 2 kii Kafirdir,) =& Kim Allah a!!e ve celle 3r1lmeyecektir derse Kafir olmutur+veya' 2 kii Kafirdir,) >& Kim Allah a!!e ve celle usa ile Hakiki bir ekilde konumad derse Kafir olmutur+veya' 2 kii Kafirdir,) 9Na#il Sahihtir: 9ha#i#i #onu$ma#ta an)a# se e har! ile olabilir. 0aten 3uran bi"e Allah%n Musa ile ses e har! ile #onu$tu,unu haber ermi$tir. Buradan da /'n'm'"'n E$<arilerinin e Maturidilerinin 3a!ir oldu,unu +,renme#te.i". 5nlar Allah%n /er*e# manada #onu$tu,unu in#ar etme#telerdir. A.r%)a Sele! ulemas% bu #i$ilerin #'!r'nde #ati bir $e#ilde i)ma etmi$lerdir. Buda onlar%n s+"lerinden a*%#*a anla$%lma#tad%r:
Allahn her an istedii ekilde konuma sfat

7mam Ebu 8a ud2 Mesailul imami Ahmed adl% eserinde $+.le demi$tir( (en0 Ahmed bn Hanbeli yle derken iittim0 dedi ki' +-ehmiyye frkasnn b1y1klerinden olan,(ir el& errisinin ya"acan ya"t 31nlerde0 Abdurrahman bin ehdiyi yle derken iittim' Kim Allahn usa ile konumadn iddia ediyorsa0 tvbe ettirilir) *er tvbe ederse +braklr,) /oksa boynu vurulur) 9Na#il Sahihtir K A.n%s%n% imam Abdullah el<7lel adl% eserinde babas% imam Ahmedden2 o da imam Abdurrahmandan ri a.et etmi$tir EDLA.s.: 9Bu na#ilden anlar%" #i2 ;ehmi..eler nas%l #i bu /'nde Allah%n #onu$tu,unu in#ar edi.orlarsa2 o /'nlerde de in#ar edi.orlard%. ;ehmi..eden olan #i$i Allah%n Musa ile o anda #onu$tu,unu #abul etmedi,i m'ddet*e 3a!irdir. Malese! /'n'm'"de .a$a.an b't'n M'te"ile e E$ari..e e Maturidi..e !%r#alar%2 Allah%n Musa ile #onu$tu,unu #abul etmeme#teler. Bu nedenle bunlar%n he&si imam Ahmedin e sele!in me"hebine /+re #a!irdirler.:
Allah 3klerin 1st1nde0 Arnn 1!erindedir) (unu inkar eden Kafirdir

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' Ahmed bi!e tahdis etti) 5edi ki' (i!e 8uh bin eymun tahdis etti) 5edi ki' (i!e (ukeyr bin aruf tahdis etti) 2 da'

ukatil bin Hayyandan) 2 da' 5ahhaktan +Allahn, u ayeti hakknda +O. kiinin 3i!li konutuu yerde drd1nc1s1 mutlaka 2dur) (e kiinin 3i!li konutuu yerde altncs mutlaka 2dur, yle demitir' 2 Arnn 1!erindedir) lmi ise her yerdedir) 9Senedi Hasendir. Senedinde#i Bu#e.r Sadu#tur: Yine $+.le demi$tir( (i!e Ahmed tahdis etti) 5edi ki' (i!e Surayc bin 8uman tahdis etti) 5edi ki' (i!e Abdullah bin 8afi tahdis etti) 5edi ki' alik dedi ki' Allah semadadr+Gktedir,) lmi ise her yerdedir) 2nun ilminden hi.bir mekan ayr deildir) 9Senedi Sahihtir. 4o# #u etlidir. Abdullah2 imam Mali#in s+"lerini en i.i bilen #i$ilerden birisidir: mam Hallal $es&Sunne$ adl eserinde yle demitir' (ana Abdulmelik el& eymuni haber verdi) dedi ki' *bu Abdullah Ahmede yle diyen kii hakknda sordum' Allahu teala Arnn 1!erinde deildir) (unun 1!erine +imam Ahmed, dedi ki' (unlarn s!1n1n he"si k1f1r 1st1nde dn1" duruyor) 9Senedi Sahihtir. Bunu imam Hallal Es<Sunesinde ri a.et etmi$tir. Ama bu ri a.eti bas%l% nushada bulamad%m. Ama el .a"%l% nushada ise me )uttur. El<mesail erresail el Nmer i..eti anil 7mami Ahmede !il A#ide adl% eserde bu na#il bulunma#tad%r. 1.)lt. 31B.s.: mam *bu (ekir el& erve!i $el&lel$ adl eserinde yle demitir' (i!e +Abdulmelik, el& eymuni tahdis etti) 5edi ki' 2na +imam Ahmede, ikimi! tek kaldm!da0 onun beni anlayaca0 benimde onu anlayacam bir vakitte dedim ki' *y *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, ' (i!ler bu -ehmiyyelerden .ok fa!la .ektik) Sen $Allah Arn 1!erinde deildir$ diyen kii hakknda ne dersin6 5edi ki' (unlarn s!lerinin he"si K1fr1n 1st1nde dnmektedir) 5edim ki' Sen $Allah usa ile +hakiki bir ekilde, konumad$ diyen kii hakknda ne dersin6 5edi ki' Kafirdir) (unda hi. 1"he yoktur) 5edim ki' Kim $Allahn isimleri sonradan meydana 3elmitir$ derse6 5edi ki' Kafirdir) Sonra +imam Ahmed, bana dedi ki' Allah +ismi, onun isimlerindendir) +kim, Allahtan olan eyin sonradan olduu+nu sylerse, 0 o kii Allahn yaratk olduunu sylemi olur) +mam eymuni dedi ki' , (unun 1!erine +imam Ahmed, onlarn bu dediklerini kt1ledi) 2nlar tekfir etmeye balad) 7e unu okudu +Allah si!in ve si!den nce 3elen babalarn!n Rabbidir,+Saffat suresi 9=B)ayet,) (undan sonra +imam Ahmed, bir tane daha ayet okudu)

+(en0 mam Ahmede, 5edim ki' (irisi $Allah nceden vard) (ilmek diye bir eyde yoktu$ derse6 +H1km1 nedir6, (unun 1!erine +mam Ahmedin, y1!1n1n he"si nceden deyimedii 3ibi deyiti) (unu dediimde daha fa!la hali deiti ve siniri 3eldi) Sonrada bana dedi ki' +bunu diyen, Kafirdir) 7e yle dedi' (en0 her 31n bu kavmin +Kafir olduklarnda, basiretim .oalyor) 9Na#il Sahihtir: mam (uhari0 Halku *fali el&bad adl eserinde0 mam uhammed bin /usuf +*l&firyabi,un yle dediini rivayet etmitir' Kim NAllah ArJnn u!erinde deildir$ derse Kafir olur) Kimde NAllahin usa ile konutuunu$ inkar ederse Kafir olur) 97mam Muhammed2 7mam Buharinin ho)alar%ndand%r. B+.leli#e sened Sahihtir:
Allah Had +snr, ile Arnn 1!erindedir

mam *d&diti el&hanbeli Nisbatu el&had lillah$ adl eserinde yle demitir' 7e imam Ahmedden Allah hakkinda Haddin olduunu isbat etmesi sahih birekilde !ikredilmitir) mam *bu bekir *l&hallal sahih senedler ile rivayet etmitir) mam Hallah dedi ki' (i!e *bu bekir el& erve!i haber 7erdi0 dedi ki' *bu Abdullah+yani Ahmed bin Hanbeli, yle derken iittim' Ali bin Hasenden yle rivayet olundu ki0 o da ibni ubarekten +rivayet ettiine 3re0 yle dedi, ' Abdullah bin ubareke sordum0 Rabbimi!i nasil bilmeliyi!6 5edi ki' /edi kat 331n 1st1nde ArJna istiva etmi bir sekilde bilmeliyi!) 5edim ki' Ama -ehmiyyeler diyor ki' (u byledir +yani' Allah oradadr) Ama aynekilde heryerdedir,) (unun 1!erine yle dedi' (i!ler -ehmiyyenin dediini demiyoru!) (i!ler diyoru! ki' 2 odur) +/ani' Allah Allahtr ve her yerde deildir,) 5edim ki' Had ilemi6 +Haddi JSnr varmidir,) 5edi ki' *vet0 7allahi Had ile) 5edi ki+yani Ahmed bin hanbel, ' (u s!1 bana ulat) Ravi dedi ki' ve bu s!1 beendi+yani imam Ahmed beendi,) Sonrada *bu Abdullah Ahmed bin Hanbel u ayetleri okudu' =9F L 2nlar sadece 3!etiyorlar ki0 Allah0 buluttan 3l3elikler i.inde meleklerle birlikte 3eliversin de i bitiriliversin) Halbuki b1t1n iler Allaha dnd1r1l1" 3t1r1l1r)+(akara suresi,) == L Rabbinin 3eldii ve melekler saf saf di!ildii !aman+Mecr suresi,) 8erim #i( Yine imam Ed<di$ti2 bu #onuda#i imam Ahmedden /elen ba$#a ri a.etleride "i#reder. 7mam%n "i#retti,i senedlerin *o,u sahihtir. Bu $e#ilde i#i ri a.etinde sahih oldu,unu anlar%". mam Hallal $es&Sunne$ adl eserinde0 ?beydullah bin Hanbelden0 o da babas Hanbelden0 o da imam Ahmedden u!un bir s!1n1 nakletmitir) .inde yle 3e.mektedir' te bu Allahu tebareke ve tealann sfatlardr) Kendi nefsini bu ekilde vasfetmitir) (unlar asla reddedilme!) 2 snrs! bir ekilde Arnn

1st1ndedir) 8asl ki onun dedii 3ibi $Sonra Arnn 1!erine istiva etmitir$+Araf AE)ayet,; 9Bunu Ge.hulislam ibni @e.mi..e el<Heta a el<3ubrada bulunan bir risalede "i#retmi$tir. A.)lt. 3LL.s. K A.n%s%n% Be.an @elbisul ;ehmi..e adl% eserinde de "i#retmi$tir. 1.)lt. E30.s. Hanbelin o,lu me)huldur. Bu nedenle Sened 0a.%!t%r. Sonra ibni @e.mi..enin Ube.dullah% Abdullah di.e isimlendirdi,ini /+rd'm. E et. 7mam 0ehebi 6@arihulislam6 adl% eserinde bu 1a inin ad%n% Hallal bir #eresinde Ube.dullah di.e2 bir #eresinde de Abdullah di.e ri a.et etti,ini "i#reder. Be.an telbisul ;ehmi..e. 2.)lt. 1A3.s. ecmu el&Metavada olan bir risalesinde ise Hanbel bin shakn $e&S1nnet$ adl eserinde yle dediini nakleder' Rabbimi! vasfs! ve snrs! bir ekilde Arnn 1!erindedir9C.)lt. ELA.s.:. 8erim #i( E,er bu #itab%n senedi Sahih ise2 o "aman bilindi,i /ibi Hanbel Sadu#tur. 7mam Ahmedden de -' enilir imamlar tam tersini na#letmi$lerdir. Nas%l #i Mer e"ini ri a.etini /+rd'#. Bu nedenle Hanbelin bu ri a.etine ilti!at edilme". Yani bu ri a.et Ga" h'#m'ndedir. Ga"da "a.%!t%r. 7mam ibni @e.mi..ede bu ri a.et ile ondan /elen Sahih ri a.etler aras%n% birle$tirme.e *al%$m%$t%r. Bi"ler "aten bu ri a.etle di.erlerini )em etme.e *al%$%rsa#2 bu durumda Allah%n Ar$%n%n '"erinde#i s%n%r%n%n e haddinin ne #adar oldu,unu bilmedi,imi"i #asd etti,ini s+.le.e)e,i". 4'n#' "aten Hanbelin ri a.etinde as%!s%" e s%n%rs%" di.or. E,er bu Ga" e "a.%! ri a.eti dire# ala)a# e #abul ede)e# olursa#2 Allah% hi* bir $e.le as!etmememi" /ere#i.or. Buda imam Ahemdin #endi inan)%na /+re #'!'rd'r. 3e"a Allah%n dinine /+rede #'!'rd'r. 4'n#' bunu deme# Allah%n s%!atlar%n% in#ar etme#tir. 7$te imam Ahmed burada nas%l as%!s%" der#en insanlar%n a#l%n%n ula$ama.a)a,% as!% #asd etmi$se2 a.n% $e#ilde s%n%r der#en de Allah%n s%n%r%n%n nas%l oldu,una bi"im a#l%m%"%n ula$ama.a)a,%n% #asd etmi$tir. Yani Allah%n s%n%r%n%n olmad%,%n% iddia etmemi$tir. Bunuda der#en2 bu ri a.etin "a.%! oldu,unu unutmama# /ere#ir. A.r%)a Allah%n s%n%r% ar der#en2 #asd etti,imi2 Allah%n .arat%lar%ndan a.r% olmas%d%r. ;ehmi..eler ise Allah%n s%n%r% olmad%,%n%2 bu nedenlede her .erde e hatta bi"im i*imi"de bile oldu,unu s+.lerlerdi. Bi"lerdeonlara muhale!et edere# Alllah%n "at%n%n s%n%r% oldu,unu s+.ledi#. En do,rusunu Allah ).). bilir.:
Allah c)c) ahirette 3r1lecektir) (unu inkar eden Kafirdir

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' +Allah, Grmek hakknda Ahmedin yannda bir adamn s!leri !ikredildi) (unun 1!erine sinirlendi ve yle dediini iittim' Kim +Ahirette, Allah 3r1lmeyecektir derse Kafir olur) 9Na#il Sahihtir. Burada da imam Ahmedin #'!'r i$le.en her#esi te#!ir etti,ini anl%.oru". E,er )ahili e.a te il ile di.eni ma"eretli /+rse.di2 #e"a ba"% insanlar i*in h'))et i#amet olmad%,%na inansa.d%2 bu s+"'n' bu $e#ilde /enel #ullanmas% do,ru olma"d%. A#si ta#dirde .alan s+.lemi$ olurdu: Yine $+.le demi$tir(

Ahmede bir adamn *bu Atufdan tahdis edilen bir Hadis hakknda s! edilirken dinliyordum) +(u tahdis edilen Hadis, /ani Allahn ahirette 3r1lmeyecei ile il3ili) (unun 1!erine +Ahmed, dedi ki' (u 31n bu Hadis ile tahdis edene Allah lanet etsin) Sonrada dedi ki' Allah bunu re!il etsin) 9Na#il Sahihtir. Bu #onuda ri a.et edilen Hadiste u.durmad%r. Nas%l #i imam Hallal bu #onuda 7lel adl% eserinde imam Ahmedden daha ta!silatl% na#iller .a&m%$t%r. Bu #itab%n muhtasar%n% imam Ebu Abdullah el<Ma#dsisi2 el<Muntahab Min 7lelil Hallal ba$l%,% alt%nda .a"m%$t%r. Bu muhtasarda /'n'm'"e #adar ula$m%$t%r. 7*inde *o# de,erli bil/iler me )uttur. Ba"%lar%n% bu risalemi"de "i#retti#.:
Allahn sfatlarnn manas bilinir0 ama nasl olduu bilinme!

mam shak bin ansur el& erve!i0 imam Ahmed bin Hanbelden ve imam shak bin Rahuyehden naklettii rivayetlerde + esailul imami Ahmed bin Hanbel ve shak bin Rahuyeh, yle demektedir' Ahmede LAllah ondan ra! olsunL yle dedim' $Allahu Ltebareke ve teala ismuhuL her 3ecenin sonundaki 1.te birinde 51nya semasna iner$) Sen bu Hadisleri sylemiyormusun+51ru olduuna inanmyormusun&(yle itikad etmiyormusun,6 7e $-ennet ehli Rableri La!!e ve celleLyi 3receklerdir$ +Hadisine,) $/1!1 kt1lemeyin0 1"hesi! ki Allah a!!e ve celle Ademi kendi suretinde yaratt$ +Hadisine) (u Hadisin manasda u ekildedir, /ani Alemlerin Rabbi+Jnin suretinde yaratt,) 7e $Ate +-ehennem, Rabbi a!!e ve celleye ikayette bulundu) %aki Allah ona ayan koyana kadar$ +Hadisine,) 7e $D1"hesi! ki usa LAleyhisselamL @l1m eleine LAleyhisselamL tokat att$+Hadisine inanmyormusun6, mam Ahmed +bu !ikrettiim eyler hakknda cevaben, dedi ki' (unlarn he"si Sahihtir) +(unlar imam shaka !ikrettiimde, shak yle dedi' (unlarn he"si Sahihtir) (unlar +bu Hadisleri, sadece (idat. birisi0 veya !ayf 3r1l1 birisi brakabilir ) 9EADC.s.: 98erim #i( Bu Hadisleri b%ra#ma# e ter# etme#2 her hali ile b%ra#ma.% i*erme#tedir. 3i$i bu Hadisleri ister te il edere# manas%n% de,i$tiri& reddetsin2 isterde Hadisin metnini reddetsin. Her i#i halde de Hadisleri b%ra#m%$ e ter# etmi$ e murad%ndan a.%rm%$ olur. Bu /e*mi$ ri a.eti di##atli)e o#ursa#2 imam Ahmed ile imam 7sha#%n s%!at Hadislerine manalar%n% bilere# iman etti#lerini /+rm'$ ola)a,%". Buda *o# nettir. Nas%l #i imam Mer e"i r.h. Allah%n Ademi #endi $e#linde .aratma Hadisini imam Ahmede e imam 7sha#a a*%#la.%& bundan #as%d olan%n Hadisin "ahirinin delalet etti,i /ibi Ademin Allah%n sureti '"erine .arat%ld%,%n% s+.lemi$tir. 7mam Ahmed ile imam 7sha# ise bunu asla in#ar etme.i& #abul etmi$lerdir. Buda a*%#tan bu imamlar%n S%!at A.etlerine e Hadislerine manalar%n% bilere# iman etti#lerini /+sterme#tedir.:

mam Acurri $e&Deria$ adl eserinde yle demitir' (i!e *bu uhammed Abdullah bin Abbas et&%ayalisi tahdis etti) 5edi ki' (i!e shak bin ansur el&Kusec tahdis etti) 5edi ki' Ahmede yani ibni Hanbele yle dedim' Rabbimi! tebareke ve teala her 3ece0 3ecenin sondan 1.te biri kaldnda d1nya semasna iner) Sen bu Hadislerde 3e.eni demiyormusun6 7e yine -ennet ehli 3recekler0 yani rablerini 3recekler +Hadisine inanmyormusun,6 7e y1!1 kt1lemeyin0 .1nk1 Allah a!!e ve celle Ademi kendi sureti 1!erine yaratt+Hadisine inanmyormusun,6 7e Ate +-ehennem, rabbine a!!e ve celle ikayet etti0 taki +Rabbin, onun i.ine ayan koydu+Hadisine inanmyormusun,6 7e usa l1m meleyine tokat att) Ahmed dedi ki' (unlarn he"si Sahihtir) shak dedi ki' (unlar Sahihtir) (unlar sadece bir bidat.0 veya !ayf 3r1l1 birisi inkar edebilir) 9Senedi Hasendir. 4'n#' Abdullah Hasen dere)esindedir. 7sha# bin Mansur el< 3use)2 7mam 7sha# el<Mer e"idir. Yani bir +n)e#i ri a.eti .a&an #i$i budur.: mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (i!e *bu (ekir el& erve!i r)h) tahdis etti0 dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a -ehmiyyelerin +Allahn, sfat+, ve +Ahirette Allah, 3rmek ve sra ve Arn kssas hakknda redettikleri Hadisler hakknda sordum) *bu Abdulah+Ahmed bin Hanbel,da bunlarn he"sini tashih etti+Sahih 3rd1, ve dedi ki' Alimler bunlar kabul etmilerdir) (i!ler +Sfat Hadislerinde ve Ayetlerinde, varid olan haberleri 3eldii 3ibi kabul ederi!) (unun 1!erine bende ona +Ahmede, dedim ki' (ir tane adam bu konudaki haberlere 3eldii 3ibi ekline itira! etti+%evil etti,) (unun 1!erine +Ahmed, dedi ki' ?!ak tutulur+2 kii ile konuulma! ve o kiiden u!ak durulur,) 7e +Ahmed, yle dedi' 2nun buradaki itira!da neymi ki6 Haberleri 3eldii 3ibi kabul ederi!) 9Senedi Sahihtir. 1.)lt. 2EA.s. Buda net bir $e#ilde /ibi imam Ahmedin s%!at a.etlerini e Hadislerini "ahiri ne.se o $e#ilde #abul etti,ini /+sterme#tedir. E et2 Hadis /eldi ise onu o $e#ilde #abul ederi".: mam bni Kudame el& akdisi $#emmut %evil$ adl eserinde yle demitir' Hallal dedi ki' (i!e erve!i haber verdi) dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a sfatlar hakknda +kuranda ve S1nnette, 3elen haberler hakknda sordum) (unun 1!erine dedi ki'
Geldii 3ibi 1!erinden 3e.eri!)

9Bu ri a.et asl%nda imam Hallal%n es<Sunnesinde ard%r. Ama bas#%da me )ut de,ildir. Senedide Sahihtir:

Allahn iki eli vardr

mam Abdulmelik el& eymuni $ esail$inde imam Ahmedin yle dediini nakletmitir' Allahn iki elinin iki nimet olduunu iddia edenler var ya0 onun +Allahn, u s!1n1 ne ya"acaklar6 $(en iki elimle yarattm;$+Sad suresi <A)ayetin bir ksm, bu m1eddeddir+/ani eddelidir,) 9Bu na#li Mesailden Abdullah el<Hali!i 6@es!ihu Adait @en"ih6 adl% eserinde na#letmi$tir. Mesailin asl%na ula$amad%m. Abdulmeli#te Mesailde bunu dire# imam Ahmedden i$itti ise Na#il Sahihtir. -+r'nene /+rede bunu dire# imam Ahmedden i$itmi$tir. Buradan da anlar%" #i imam Ahmed Allah%n i#i el s%!at% oldu,una iman edi.or. Ama bunun nas%l oldu,unu bilmi.oru". 4'n#' nas%l oldu,una dair bir delil /elmemi$tir. imam Ahmedin Sad suresinde#i bu a.eti te il edenlere reddi.e olara# /etirmesinin nedeni ise $udur( Bu a.ette el i!adesi tesni.eli2 .ani i#i tane olara# /elmi$tir. Yine bu a.ette i#i el i!adesi $eddeli /emi$tir. Yine bu i#i el i!adesinde "amir Allaha /eri d+nme#tedir. Yani 6benim i#i elim6 $e#lindedir. Bununda Ara&*a dilinde sade)e El manas% ard%r. Ba$#a bir mana.a /elmeme#tedir. E,er el i!adesi mu!red olara# /else idi2 her "aman olmasada o ba$#a manalarada hamledilebilirdi. Ama i#i el $e#linde /eldi,i "aman2 bunun ha#i#i el d%$%nda ba$#a hi* bir manas% .o#tur. Burada sa&%# !%r#alar%n bu a.eti te il etmelerinde2 Sele!in #ati i)mas%na e 3uran%n e S'nnetin "ahirine ters d'$t'#leri /ibi2 a.n% $e#ilde Ara&*a dilinin #urallar%nada u.mam%$lard%r. Ara&*a dilinin #urallar%2 burada #asd edilenin ha#i#i el oldu,unu /+sterme#tedir. Yine unutulmas%n #i el der#en bi"ler bu elin nas%l oldu,unu bilmi.oru". Bi"ler bunun manas%n%n *o# a" bir #%sm%n% anl%.abili.oru". Ama Allah%n nas%l oldu,unu #a ra.amad%,%"m%" /ibi2 onun elininde nas%l oldu,unu #a ra.ama.%". Nas%l #i bir #i$i #a&%n%n #ul&u 9.ani eli: dedi,i "aman2 du.an #i$i #a&%.% /+rmedi,i m'ddet*e asla onun nas%l oldu,unu bileme". E,er bu #e.!i..etin nas%l oldu,u .arat%#lar i*in bile bilinmesi im#ans%" ise2 nas%l .erlerin e /+#lerin rabbi olan Allah ).). i*in bilinebilir #iO 7$te bi"im .a&mam%" /ere#en2 bu a.etlerin e Hadislerin '"erlerinden /e*me#tir. -eldi,i /ibide iman etme#tir. En do,rusunu Allah ).). bilir. :
Adem0 Allahn sureti 1!erine yaratlmtr

mam Abdullah bin Kudame el& akdisi0 imam Hallaln $el&lel$ adl eserinden .kard faydalarda +el& untehab in lelil Hallal adl eserinde, yle demitir' +mam Hallal der ki,(ana Harb +el&Kermani, haber verdi) 5edi ki' shak bin Rahuyehi yle derken iittim' Key3amberden s)a)v) yle dediiSahih olarak 3elmitir' D1"hesi! ki Adem Rahmann sureti 1!erine yaratlmtr) (i!e shak tahdis etti0 dedi ki' (i!e -erir tahdis etti0 o da' Ameten0 o da' Habib bin *bi Sabitten0 o da'

Atadan0 o da' bni *bi @merden +sanrm ibni @merden, 0 o da' Allah Rasul1nden s)a)v) yle dediini rivayet etmitir ' /1!1 kt1lemeyin) D1"hesi! ki Allah Ademi Rahmann sureti 1!erine yaratmtr) shak +bin Rahuyeh, yle demitir' 2nun ya"mas 3ereken0 Allah Rasulunun sylediini sylemektir) +Hallal der ki, (i!e erve!i haber verdi) 5edi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a yle dedim' Key3amberin s)a)v) u Hadisi hakknda ne dersin' $Adem onun suretinde yaratld$6 5edi ki' Ame der ki' Habib bin *bi Sabitten0 o da ibni @merden $D1"hesi! ki Adem Rahmann sureti 1!erine yaratlmtr$ +eklinde rivayet etmitir,) Sevri ise evkuf ya"t+ evkuf olarak rivayet etti) evkufta Sahabenin s!1ne denir,) /ani' bni @merin Hadisini + evkuf olarak rivayet etti,) *bu! #inadda0 Aractan0 o da *bu Hureyreden0 o da Key3amberimi!den s)a)v) $onun sureti$ eklinde rivayet etmitir) +mam Ahmed s!1n1 u ekilde tamamlyor, (i!lerde Hadiste 3eldii 3ibi deri!) 90i#redilen Senedlerin he&si Sahihtir:
Allahn sfatlar hakknda imam Ahmede atlan iftiralarn cevab

Muhali!lerin S%!at A.etleri e Hadisleri ha##%nda imam Ahmede at%%#lar% en +nemli '* tane i!tiran%n )e ab%n% erelim( (ir( 7mam Ebu Yala r.h. 7btalutte ilat adl% eserinde imam Ahmedden senedsi" bir $e#ilde ba"% s+"lerini na#letmi$tir. Bu ri a.etlerin senedi muhtemelen Sahihtir. Ama "i#retmedi,i i*in h'))et oldu,unu s+.le.eme.i". mam *bu /ala yle demitir' *bu %alibden 3elen erivayete 3re+imam Ahmed yle demitir, ' $Kulun kalbi +Rahmann, iki "arman arasndadr$ $+Allah, Ademi eli ile yaratmtr$) +mam Ahmed bu Hadisler hakknda yle demitir, ve ne !aman Hadis bu
ekilde 3elirse yle inanr!)

Hanbelden 3elen rivayete 3re0 +mam Ahmed, rivayet edilen u Hadisler hakknda $D1"hesi! ki Allah tebareke ve teala 51nya semasna iner$ ve $Allah +Ahirette, 3r1lecek$ ve $2 Ayan koyacak$ 3ibi ve ben!er Hadisler hakknda +yle demitir, (unlara nasl demeden0 manas! birekilde iman edi" doru 3r1r1! ) (unlardan hi. birisinide reddetmeyi!) *er Sahih senedler ile +rivayet edildi ise, Key3amberin s)a)v) dediininde doru olduuna inanr!) 9Bunu 7mam Hallal es<Sunne adl% eserinde de ri a.et etmi$tir. Ama bas%lan nushada .o#tur. 7mam 7bni 3udame el<Ma#disi 60emmutte il6 adl% eserinde Hallal #anal% ile ri a.et etmi$tir. Hallal ile Hanbel aras%nda Ali bin 7sa ad%r. Bu #i$ide -' enilirdir. B+.leli#e Senedi Sahihtir.: 8erim #i( Muhali!lerimi"in bir *o,u bu na#ili delil olara# /etiri&2 imam Ahmedin Allah%n s%!atlar%n%n manas%n% bilmedi,ini iddia ederler. Yani derler #i( 7mam Ahmede /+re Allah%n eli ar der#en bunun ne deme# oldu,unu bilme"di. Yani bel#i bunun manas% Allah ar deme#tir. Bel#i bunun

manas% bir da, deme#tir. Her han/i bir $e. olabilir bunun manas%. Ne deme# oldu,unuda bi"ler bilme.i". Bununda )e ab%n% erme# *o# #ola.d%r( Buna )e aben deri" #i( Si"ler bu imam Hanbelin ri a.etini i.i o#usan%" bunu deme"dini". 7mam Hanbel burada2 7mam Ahmedden #%.amette Allah%n /+r'lmesi ha##%nda#i Hadisleri ele alara#2 manas%n%da bilme.i" dedi,ini a#tarm%$t%r. 8eme# #i muhali!imi"in inan)%na /+re2 imam Ahmed ahirette Allah% /+rmenin ne deme# oldu,unu bilmi.ormu$. Ama bunu deme# asl%nda imam Ahmedin 3a!ir oldu,unu s+.leme#tir. 4'n#' imam Ahmed r.h. imam A)urrinin Sahih senedle 6e$<Geriat9e$<Geriada denir:6 adl% eserinde ri a.et etti,ine /+re2 Allah%n ahirette /+r'le)e,ini in#ar edeni te#!ir etmi$tir. E,er Ahirette Allah%n /+r'le)e,inin ne deme# oldu,unu bilmese2 bu durumda nas%l bunu in#ar edeni te#!ir etsin #iO A.r%)a /enelde bu Hanbelin ri a.etini delil olara# /etirenler2 ahirette Allahin /+r'le)e,ine inananlard%rlar. A)aba bu #i$iler #endilerinin bile #abul etmedi#leri bu sa*ma inan)% imam Ahmede nisbet etme#ten hi* utanm%.orlarm%O 3ald% #i imam Ahmedin bu s+"'n'n s%hhati. E,er bu na#il sened ba#%m%ndan imam Hanbele #adar Sahih ise2 bilinmesi /ere#ir #i imam Hanbel2 imam Ahmedden ri a.et etti,i s+"lerinin aras%nda bir *o# hata .a&m%$t%r. Bu nedenle Hanbeli ulemas% Hanbelin ri a.etlerinin #abul edilmesinde ihtila!a d'$m'$lerdir. Nas%l #i imam ibni 1e)eb el<Hanbeli 6Hethulbari6 adl% eserinde bu mesele.i be.an etmi$tir92.)lt. 3AD.)lt.:. Bundan sonra $unu di.ebiliri"( E,er bu ri a.etin senedi Sahih ise2 durum $u $e#ildedir( 7mam Ahmed nas%l #i Allah%n ahirette /+r'le)e,ini #abul edi.orsa2 bunun nas%l oldu,unuda Allaha b%ra#%.orsa2 deme# #i imam Ahmedin %st%lah%nda 6Mana6 i!adesi2 sonradan /elen alimlerin bir *o,unun %st%lah%na /+re 63e.!i..et6 manas%n% ta$%ma#tad%r. Yani imam Ahmed mana der#en2 Allah%n /+r'lmesinde#i tam mana.% #a r%.ama.a)a,%m%"% "i#retmi$tir. Bunu der#en de Allah% /+rmenin ne deme# oldu,unu bilmedi,ini s+.leme# insa!tan a.r%lma#2 imama .alan s+.leme# olur. 7$te Allah% /+rme# ha##%nda ne denildi ise2 a.n%s%da Allah%n 8'n.a semas%na inmesi /ibi s%!atlar ha##%nda da /e*erlidir. 7$te b+.leli#e bu ri a.eti delil /etirenlerin asl%nda bir delilleri olmad%,%n% /+rm'$ oluru". 7#i( Yine unutulmamas% /ere#ir #i muhali!lerimi"2 imam Ahmedin s%!atlarda#i /+r'$'n' isbat etme# i*in2 imam @emiminin .a"d%,% 6iti#adul imam% Ahmed6 adl% eserinden na#iller .a&arlar. Halbu#i imam @emimi bu eserde "i#retti,i $e.lerin hi* birisini sened ile ri a.et etmemi$tir. Yine bu eserin i*inde E$<arilerin #abul etmedi,i bir *o# $e.i "i#retmi$tir. Ama muhali!lerimi" bunlar% /+rmeme"li#ten /eli& )%mb%"lama olara# ba"% s+"leri na#lederler. Bunuda "i#retme#te !a.da ard%r. O.( 7mam Ha!%" ibni 3esir2 6el<Bida.e e en<Niha.e6 adl% eserinde $+.le demi$tir((eyhaki0 *bu Amr bin es&Semmaktan0 o da Hanbelden0 Ahmed bin

Hanbel Allahn u s!1nde +ve Rabbin 3eldi,+Mecr suresi ==)ayet, 0 bunu sevab 3eldi diye tevil ettiini rivayet etmitir . (undan sonrada (eyhaki yle demitir' ve bu senedin 1!erine konduracak bir to! yoktur9.ani sened Sahihtir:910.)lt. 3A1.s.:. 8erim #i( 7$te bu $'&he.e bir #a* .+nden )e a& erilir( Bir( Ha!%" ibni 3esirin 6el<Bida.e e en<Niha.e6 adl% eserinde bu "i#redilen2 el .a"%l% b't'n nushalarda bulunmama#tad%r. Sade)e bir tane nushada bu "i.ade ard%r. 3alanlar%nda ise bu "i.ade bulunmama#tad%r. Buda2 bu i!adenin #ita&ta bulunu& bulunmamas%nda $'&he b%ra#%.or. 3ald% #i bunu Be.ha#i demi$. Bunun )e ab% ise $u $e#ildedir( 7#i( Bunun senedinde /e*en Ebu Amr 5sman bin Ahmed es<Semma# adl% ra inin -' enilir olu& olmamas%nda ihtila! ard%r. 7mam 0ehebi bir *o# belal% $e.ler ri a.et etti,inden *o# /'*l' olmad%,%n% "i#retmi$tir. Ama ibni Ha)er el<As#alani ise 0ehebinin s+"'n' be.enme.i&2 bu imam%n -' enilir oldu,unu sa unmu$tur9Iisanulmi"an:. P*( 7mam Hanbelin ri a.etlerinde hatalar oldu,unu "i#retmi$tir. Nas%l #i imam 0ehebi de Hanbelin /ari& $e.ler ri a.et etti,ini "i#retmi$tir9Si.eri Alami en< Nubela 3.)lt. C2.s.:. imam ibni 1e)ebin s+"'n'de "i#retmi$ti#. 8+rt( 7mam ibni 1e)eb 6Hethulbari6 adl% eserinde $+.le demi$tir( ibni Hammad +ba! nushalarda ibni Hamid, yle demitir' (en0 ba! ashabm!n *bu Abdullahtan 3elmek +Allahn 3elmesi, hakknda yle dediini nakletmiler' 2nun kudreti 3elir) +ibni Hammad, dedi ki' (uda bunu syleyenden .kan bir hatadr) (unu ona +Ahmede, nisbet etmekte yanl bir eydir9A.)lt. C3E.s.:. Hanbelilerin b'.'# alimi imam ibni Ga#la $+.le demi$tir( Hi. 1"he yoktur ki bu Hanbelden sadr olan bir hatadr9Me)mu el<Heta a 1A.)lt. E0C.s.:. 8erim #i( 8eme# #i Hanbeli ulemas% bu ri a.etin bat%l oldu,unda ittifaketmi$lerdir. Sade)e ba"% ulema hata edere# bunu imam Ahmedden ri a.et etmi$lerdir. Ama bunu ri a.et edenlerde bunun .anl%$ oldu,unda itti!a# halindelerdir. Sade)e Hanbeli ulemas%ndan sa.%lma.an ba"% E$ari me.illilerin #endi sa&%# inan*lar%n% /'*lendirme# ad%na bu ri a.eti Sahih olara# /+stermeleri m'stesna. 3im de a#sini iddia ederse bunu isbat etmesi /ere#me#tedir. Be$( 7mam 7bnul#a..%m /ibi b'.'# alimler2 bu te ilin bidat*%lar%n te illerinden oldu,unu s+.lemi$lerdir. E,er imam Ahmedden bu sabit olsa.d% bunu demeleri imam Ahmedi de Bidata nisbet etme# olurdu9es<Sa ai#ul Mursele 2.)lt. D12.s.:. Alt%( Bu ri a.et Ga" bir ri a.ettir. Ga"da "a.%! h'#m'ndedir. 7l# +n)e bilmemi" /ere#ir #i imam Hanbelin imam Ahmedden ri a.et etti,i bu s+"'2 imam Ahmed normal bir me)liste s+.lememi$tir. Halbu#i bunu2 ;ehmi..eler ile Muna"ara esnas%nda s+.lemi$tir. ;ehmi..eler 3uran%n .arat%# oldu,unu iddia etti#lerinde 6Ba#ara e Ali imran /ele)e#6 Hadisini imam Ahmedde delil olara# sunmu$lard%r. 7mam Ahmedde buna )e aben2 asl%nda bunun manas%n%n Ba#aran%n e Ali imran%n se a&lar%n%n /ele)e,i oldu,unu s+.lemi$tir. Bununda nas%l #i 61abbin /eldi6 a.etinin2 .ani 1abbinin emri /eldi $e#linde oldu,unu s+.lemi$tir.

7$te asl%nda bu ri a.et%n s+.lenme $e#li bu $e#ildedir. Hanbel bu dedi,ini Mihnet adl% eserinde de "i#retmi$tir. Ama bi"ler ba#t%,%m%"da imam Ahmedden ;ehmi..eler ile o b'.'# Muna"ara.% sade)e imam Hanbel ri a.et etmemi$tir. Bu hi#a.e.% Hanbel d%$%nda bir *o# #i$i ri a.et etmi$tir. Hatta imam Ahmedin en +nemli talebeleri ri a.et etmi$tir. Bunlardan ba"%lar%( mam Ahmedin olu mam Abdullah. mam Ahmedin olu Salih. mam Ahmedin mutlak manada en yakn talebesi imam erve!i . 7$te bu '* alimde imam Ahmedin muna"aras%n% imam Ahmedden du.u& ri a.et etmi$lerdir. Ama hi* biri Hanbelin "i#retti,ini "i#retmemi$tlerdir. Buradanda anlar%" #i2 Hanbel bu dedi,ini a#tarmada hata etmi$tir. Hanbelin "aten ba$% ba$%na ri a.etlerinde hata etmesi ile birli#te2 ondan *o# daha sa,lam olan #i$ilerin dedi,ine ters d'$en bu s+"'n' Sahih /+rme#2 ri a.et otoritesine .a#%$mad%,% /ibi2 imam Ahmedin demedi,i bir $e.i ona nisbet etme#tir9Burada a*%#lad%#lar%m2 imam ibni @e.mi..enin 6Me)mu el<Heta a6da#i bir risalesinden +"etle "i#redilmi$tir. 1A.)lt. E0C.s.:. Yedi( Bu hanbelden /enel "a.%! olan ri a.etin manas%na ba#arsa#2 manas%n%n dahi muhali!lerimi"in dedi,ini demedi,ini /+re)e,i". Hatta burada imam Ahmedin a#sini s+.ledi,ini /+re)e,i". 4'n#' ri a.etin asl%2 Muna"ara esnas%ndad%r. Bilindi,i /ibi Muna"ara esnas%nda "i#redilen s+"lerden de bir #i$inin iti#ad% +,renilme". A.r%)a bi"ler bu s+"'n s+.lenme $e#linede ba#arsa#2 bu durumda imam Ahmedin bunu #endi /+r'$' /ibi de,ilde2 muhali!lerin /+r'$' olara# "i#retti,ini /+re)e,i". ;ehmi..eler2 7mam Ahmede 6Ba#ara e Ali imran%n ahirette /elmesi6 ile il/ili Hadisi "i#redin)e2 imam Ahmedde onlara reddi.e erere# $unu deme# istemi$tir( Si"ler bu Hadisi 0ahirine /+re #abul edi& inan%.orsunu". Halbu#i burada #asd edilen bu surelerin se a&lar%n%n /elmesidir. Nas%l #i si"ler ;ehmi..e olara# Allah%n ahirette /elmesini2 emrinin e #udretinin /elmesi olara# .orumlad%,%n%" /ibi. 8erim #i( 7$te bunu anlarsa#2 imam Ahmedin bunu sade)e muhal!ilere il"am bab%ndan "i#retti,ini /+rm'$ oluru". A.r%)a Muna"ara esnas%nda "i#redilen bir *o# alimin s+"'2 alimler)e o #i$inin iti#ad%n% orta.a #o.ma ad%na sorun .a$atm%$t%r. 4'n#' Muna"arada ba"en #endi inan)% olmad%,% halde muhali!e il"am bab%ndan belli s+"ler s+.ler. Bunuda anl%.am%.anlar bu muna"ara .a&an imam%n inan)%n%n tam olara# ne oldu,unu anl%.ama"lar. Buda imam Ahmed d%$%nda ba$#a alimlerinde maru" #ald%,% bir $e.dir. 7$te asl%nda imam Ahmedin tela!!u" etmedi,i bu "a.%! e u.durma s+"'n manas% budur. 5 "aman neden muhali!lerimi" bunu delil olara# /etiri.orlar #iO Bu Sahih olsa.d% onlar%n bir delili de,ilde2 bi"im bir delilimi" ola)a#t%. Ama b+.le bir $e.i imam Ahmed "aten s+.lememi$tir. Se#i"( Bilindi,i /ibi alimlerin bu /ibi s+"lerinden onlar%n /enel manada#i inan*lar% belirlenme#tedir.

Har"edelim #i imam Ahmed bunu demi$. 5 "aman bi"ler imam Amedin bu #ural%na ba#t%,%m%" "aman2 onun *o# /ari& $e.ler s+.le.ebile)e,ini /+r'.oru". Bunlarda imam Ahmedden na#lolunan b't'n ri a.etlere ters d'$me#tedir. E,er Allah%n /elmesi2 Allah%n /elmesi de,ilde2 Allah%n se ab%n%n e.a #udretinin /elmesine te il edilebili.orsa2 deme# #i 3uranda e S'nnette 6Allah $+.le .a&ar e b+.le .a&ar6 denildi,inde2 onun Allah de,ilde ba$#a bir $e.in o i$i .a&abile)e,ini /+steribilirmi$. 5 "aman2 Ahmedin bu #ural%na /+re2 6Allah ahirette /+r'le)e#6 Hadisini2 7mam Ahmedin te#!ir etti,i Mute"ile e ;ehmi..enin .a&t%,% /ibi 6Allah%n erdi,i se a& ahirette /+r'le)e#6 $e#linde te!sir edilmesi /ere#me#tedir. Halbu#i imam Ahmedden /elen bir *o# Sahih senedler ile bilindi,i /ibi2 imam Ahmed Allah%n ahirette /+r'le)e,ini in#ar edenleri te#!ir etme#tedir. 5 "aman nas%l olurda Allah%n ahirette /+r'le)e,ine dair "i#redilen Hadisleri in#ar eden #urallar% ba$#a .erlerde #endi delili olara# "i#redebilir #iO Asl%nda bunu deme# imam Ahmedin ahirette Allahi /+re)e,ini in#ar etti,ini s+.leme#tir. Bunu deme#te imam Ahmedi #'!'r ile itham etme#tir. 7mam ibnul#a..%m2 6Hadil Er ah6 adl% eserinde bu s+"' s+.le.i&te bu a.eti te il eden #i$inin ne #adar #+t' $e.ler s+.le.e)e,ine dair bir *o# +rne#ler ermi$tir92.)lt. D12.s.:. 8o#u"( 7mam Ebul Hasan el<E$ari r.h. 6el<7bane6 adl% eserinde #endisinin imam Ahmedin iti#ad% '"erinde oldu,unu s+.lemi$tir. Bu #itab%nda "i#retti#lerininde imam Ahmedin inan)%na tam olara# u.du,unu belirtmi$tir. 7$te bu #itab%nda $+.le demi$tir( (i!ler +mam Ahmedin taki".ileri olarak, deri! ki' D1"hesi! ki Allah a!!e ve celle Kyamet 31n1 3elecektir) 8asl ki Allahn yle buyurduu 3ibi' $ve Rabbin 3eldi0 elekleride saf saf 3eldiler$9He)r suresi 22.a.et:. 8erim #i( 7$te e,er imam Ahmed bu a.eti te il etse idi2 imam E$aride imam Ahmede nisbet etti,i bu iti#ad%nda bu a.eti te il etmesi /ere#irdi. @e il etmemeside /+steri.or #i imam Ahmed bu a.eti te il etmemi$2 bila#is Sahih e Sabit oldu,unu s+.lemi$tir. 5n( 7mam Ahmed bin Hanbelden /elen ba$#a ri a.etler2 onun bu a.eti te il etmedi,ini isbat etme#tedir. 7$te imam Ebu Yala el<Hanbeli r.h. 67btalut @e ilat6 adl% eserinde $+.le demi$tir( *bu %alibin rivayetine 3re imam Ahmed yle demitir' $/oksa onlar Allah ve eleklerde buluttan 3l3elerin i.inde 3elivermesinimi bekliyorlar6$+(akara suresi =9F)ayet, $ve Rabbin 3eldi0 eleklerde saf saf 3eldiler$+Mecr uresi ==)ayet, te kim Allah 3r1lmeyecek derse kafir olur) 8erim #i( 7$te 7mam Ahmed burada bu i#i a.eti delil olara# /etiri&2 Allah%n /elmesini onun /eli& insanlara /+"'#mesi olara# a*%#lam%$t%r. Buda a.eti "ahirine /+re '"erinden /e*me#tir. Bu ri a.ette tamamen Hanbelin "a.%! ri a.etine terstir. Bu ri a.etin senedi .o#tur. Ama imam Ebu Yalanin "i#retti,i ri a.etlerin /enelde asl% ard%r. 0i#redilemese bile. Muhtemelende bu ri a.etin asl% ard%r. Asl% olmasa bile2 +n)eden imam Ahmedden bir *o# Sahih e Sabit senedler ile S%!at A.etlerini e Hadislerini /eldi,i /ibi #abul etmesi2 onun te il etmedi,ini en a*%# delilidir.

7$te bu "i#retti#lerimi" $e.lerin he&si2 imam Ahmedin bu s+"' demedi,ini isbat etmi$tir. Allaha $'#'rler olsun.
Kii ne ya"arsa -ehmiyyeden olur6 Allahn 3kte olduunu inkar etmek kiiyi -ehmiyyeden ya"arm6

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' (i!e Ahmed bin Sinan tahdis etti0 dedi ki' Da! bin /ahyay yle derken iittim' (ir adamn /e!id bin Haruna yle derken iittim' *y *bu Halid0 -ehmiyyeler hakknda ne dersin6 5edi ki' %vbe ettirilirler) Soru soran ona dedi ki' *y Halidin babas0 -ehmiyyelikte nedir6 /e!id bir m1ddet sessi! kald0 sonrada kafasn kaldrd ve dedi ki' Kim +Rahman Ara istiva etti,+%aha suresi A)ayetini, Kullarn kalbindeki +inan.lar, dnda baka bir ey olduunu sanarsa0 o kii -ehmidir) 9Senedi Hasendir. 4'n#' imam Ga" Sadu#tur. Yu#ar%da da "i#retmi$ti#: 9-e*mi$ bu na#ilden al%na)a# *o# !a"la !a.da ard%r. Bu na#ilden anlar%" #i Sele! ulemas%na /+re Allah%n isti as%n%n bilinen bir manas% arm%$. Bu na#ilde dire# /'n'm'"'n .eni t'reme ;ehmi..elerine reddi.e ard%r:
Allahn y1!1 olduunu inkar etmek kiiyi -ehmiyyeden ya"arm6

7mam Abdullah bin Ahmed bin hanbel2 babas%ndan ri a.et etti,i 6el<7lel6 adl% eserinde $+.le demi$tir( (abama dedim ki' useyyeb bin Duraykin yalan sylediini d11n1yormusun6 5edi ki' Allah korusun) Ama o hata ya"yordu) +mam Abdullah der ki, (abam dedi ki' (en onun 31!el bir dua ettiini 3rd1n) 2nunduasnda -ehmiyyelerin inkar ettii ba! eylerde vard) 2nu yle derken iittim' Senin y1!1n1 aydnlatan 8ur+Pk,; 9Na#il Sahihtir: 7mam Ebu 8a ud2 Mesailul imami Ahmed adl% eserinde $+.le demi$tir( (i!e Abdullah bin ahled tahdis etti0 dedi ki' (i!e ekki bin brahim tahdis etti0 dedi ki' (i!e /ahya bin Dibl tahdis etti0 dedi ki' (en ukatil bin S1leyman ve Abbad bin Kesir ile oturuyordum) 2 arada bir 3en. 3eliverdi) +Gen., 5edi ki' Allahu a!!e ve cellenin u ayeti hakknda ne dersin6 +2nun y1!1 hari. her ey helak olmutur,+Kasas suresi CC)ayet, (unun 1!erine ukatil dedi ki' (u kii -ehmidir) Sonrada dedi ki' 7ay senin haline0 Allaha yemin olsun0 hi. 1"he yokki -ehm bu evi +Kabeyi, Haccetmedi) 8ede alimlerle oturdu) Halbuki o u!un dilli birisi idi) 9Senedinde#i Abdullahda e Yah.ada ha!i!ten "a.%!l%# ard%r. Yani i#iside 0a.%! 1a ilerdir. Mu#atil ha##%nda alimlerin s+"leride *o# u.umsu"dur. 3imisi onu + er#en #imiside .alanlam%$t%r. Ha!%" Mi""inin @eh"ibul 3emal% ba#%lab%l%r K Bu ri a.eti imam Hallal es<Sunne adl% eserinde de ri a.et etmi$tir. C.)lt. BE.s. Ama unutulmas%n #i imam Ebu 8a ud e Hallal bu ri a.ette /e*enin manas%n% #abul eder)esine "i#retmi$lerdir. Bi"lerde bu nedenle bunu delil olara# "i#retti#.

A.r%)a burada imam Ebu 8a udun Mu#atili itham edilen bir 1a i olara# #abul etmedi,i /+r'lme#tedir. Yani onun s+"' ile ihti)a) e istidlal etmi$tir.:
Allahn 3kte olduunu0 Kurann harf ve ses ile olduunu inkar eden Kafir -ehmiyyelerin k1f1rlerinin isbat

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' Ahmed bin Sinani yle derken iittim' /e!id bin Harunu yle derken iittim' -ehmiyyeler +K1f1rlerinden tvbe ettirme amac ile ld1r1lmeden nce, %vbe ettirilirler) 9Senedi Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (i!e Ahmed bin Haim er&Ramli tahdis etti0 dedi ki' (i!e 5amra tahdis ett0 o da' bni Dev!ebden rivayet ettiine 3re dedi ki' -ehm 8ama! krk 31n brakt) Kendisi Haris bin Surayc ile birikte +savaa, .kanlardan idi) 9Senedinde#i Ahmedde ha!i!ten "a.%!l%# ard%r. 3alan 1a ileri ise 6Si#a6 .ani -' enilirdir. Bu nedenle Senedi 0a.%!t%r.: Yine $+.le demi$tir( (i!e Hasan bin Sabbah tahdis etti0 dedi ki' (i!e Ali bin el&Hasan bin Dakik tahdis etti0 o da' bni ubarekten yle dediini rivayet etti' (i!ler /ahudi ve Hristiyanlarn s!lerini +inan.larn, anlatabiliri!) Ama -ehmiyyelerin s!lerini +inan.larn0 ar .irkin ve iren. eyler i.erdiinden, anlatamay!) 9Senedi Sahihtir. 7mam Ali2 Ha!%" ibni M'bare#in /' enilir .a"ar%d%r: Yine $+.le demi$tir( (i!e brahim bin el&Haris el&*nsari tahdis etti0 dedi ki' (ana ibni @mer el&Kufi tahdis ett0 dedi ki' Abdulhamid el&Hammaniyi yle derken iittim' -ehm0 Allah+Jn dinine 3re, Kafirdir) 9Senedi Sahihtir. 7mam 7brahim2 imam Ahmedin *o# .a#%n ar#ada$lar%ndand%r: Yine $+.le demi$tir( (i!e Abduvehhab bin Hakem tahdis etti0 dedi ki' *bu Salih Duaybi yle derken iittim' +imam *bu 5avud baka bir senedi !ikrederek yle diyor,ve bi!e Ahmed bin brahim tahdis etti0 dedi ki' (ana $G1venilir$ kii tahdis etti0 dedi ki' +Hem bu G1venilir kii0 hemde imam Duayb syle demilerdir, /e!id bin Harunu yle derken iittim' (ir el& errisi ve *bu (ekir el&*sam0 Allah+Jn dinine 3re, Kafirdirler) Kanlar+nn aktlmas, Helaldir) 9Senedi Sahihtir. Ad%n% ermeden /' enilir #i$i demesi2 bu #i$inin /' enilir oldu,unu /ere#tirme". Bu nedenle b+.le demesi o senedin "a.%! oldu,unu /+sterir. Ama /+r'ld',' /ibi Gua.b o ad% /e*me.en #i$i.e mutabaa olmu$tur. B+.leli#e ri a.et Sahihtir: Yine $+.le demi$tir(

(en Kuteybe bin Saidi yle derken iittim' (ir el& errisi Kafirdir) 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (i!e shak bin Sabbah tahdis etti0 kendisi $Sika$+G1venilir, birisidir) 5edi ki' Hasan bin Aliyi yle derken iittim' /e!id bin Harunu yle derken iittim' (ir el& errisi Allah+Jn dinine 3re, Kafirdir) 9-+r'ld',' /ibi Senedi Sahih olu& *o# #u etlidir:
Yine $+.le demi$tir( (i!e Ahmed bin brahim +ed&5evraki, tahdis etti0 dedi ki' (ana uhammed bin @mer el&Kullabi tahdis ett0 dedi ki' 7ekiyi yle derken iittim' irrisi Kafir oldu) 9Senedi Hasendir. Muhammed Sadu#tur.:

Yine $+.le demi$tir( (i!e Ahmed bin brahim tahdis etti0 dedi ki' (en *bun 8adr Haim bin el&Kasmiyi yle derken iittim' *bu (ir el& errisi /ahudi idi) 8adr bin alikin .arsnda ya kyafetleri ykard0 veya boyac idi) 9Senedi Sahihtir. Bi$r el<Merrisinin ad% burada Ebu Bi$r $e#linde /elmi$tir. 3asd edilen #i$i ise Merrisi adl% 3a!irdir.: mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (ana Abdulmelik el& eymuni haber verdi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,n yannda (ir el& errisinin s!1 3e.mitir) (unun 1!erine + ecliste bulunanlardan ba!lar irrisiyi kasd ederek, $Kafir$ denilmitir) +mam Abdulmelik der ki, (en0 bunun 1!erine *bu Abdullah+Ahemd bin Hanbel,n bunu diyenin s!1nden bir eyi inkar ettiini 3rmedim) 9Na#il Sahihtir. C.)lt. 100.s.: Yine $+.le demi$tir( Abdullah bin Ahmed bin Hanbel unu !ikretmitir' (abam yle derken iittim' (i!ler *bu /usufun meclisine 3iderdik) +-ehmiyyelerin imam olan (ir adl, irriside en sonlarda 3elirdi) ki de bir fitne .karrd) 5er di ki' 8e diyorsun sen6 *y *bu /usuf ne dedin sen6 (yle bara bara dururdu) %aki *bu /usufu yle derken iitirdim' 2nu kaldrn ve bana 3etirin) /ine 31nlerden bir 31n 3eldi ve he" yat eyi yat) (unun 1!erine *bu /usuf dedi ki' 2nu kaldrn ve bana 3etirin) +mam Abdullah der ki, (abam dedi ki' (en de +*bu /usufun, yaknlarnda idim) +*bu /usuf, onunla bir meselede una!araya 3irdi) 5enilenin bir ksmn duyamadm) (enden ona +*bu /usufa, daha yakn olan birisine dedim ki' 2na ne dedi6 5edi ki' *bu /usuf dedi ki' +hi. kimeyi, Hi. bir eyden nehyetme0 byle ya"arsan odunlar bo!arsnI 9Na#il Sahihtir. C.)lt. 100.s. K A.n%s%n% imam Abdullah es<Sunnede "i#retmi$tir.:

9Ebu Yusu!ta burada Mirrisinin *o# #onu$u& insanlara "arar ermesinden ne.hetmi$tir. Ara&*a bas#%da Ebu Yusu!un en son )e ab%nda 6 e6 har!i .erine 6E 6 i!adesi /elmi$tir. Ama b'.'# ihtimalle bu .anl%$t%r. Manan%n do,ru $e#ilde anla$%lmas% i*in 6E 6 i!adesi de,ilde2 6Fe6 i!adesinin /elmesi daha u./undur.: Yine $+.le demi$tir( (ana Hasan bin Sevvab el& ahrami haber verdi) 5edi ki' Ahmed bin Hanbele dedim ki' bni *bi 5avud) +mam Ahmed, 5edi ki' Allahn y1ce +dinine 3re0 veya Allahn y1celiine 3re0 veya Allahn y1celii adna ibni *bu 5avud, Kafirdir) 9Na#il Sahihtir. C.)lt. 11D.s.: 9ibni Ebi 8a ud ad%nda#i #i$i2 3uran%n .arat%# oldu,unu iddia eden 3a!ir birisidir. S'nen adl% eserin sahibi .u#ar%da onun Mesailinden na#iller .a&t%,%m%" imam Ha!i" Ebu 8a ud ile asla #ar%$t%r%lmamas% /ere#ir.: 7mam Buhari2 JHalku ef&Ali el&ibad6 adl% eserinde J;ehmi..e6 !%r#as%ndan bahseder#en $+.le demi$tir( (en0 /ahudi ve Hristiyanlarn ve ecusilerin s!lerine baktm) 2nlardan +-ehmiyyelerden, daha ar k1f1r i.inde olanlarn 3rmedim) (en0 onlari +-ehmiyyeleri, tekfir etmeyenleri tanmyorum) Sadece onlarn k1f1rlerini bilmeyen kii hari.) 9L.s. 8arul 3utubul ilmi..e bs#. Na#il Sahihtir. 7mam Buhariin s+"'nden alina)a# !a.dalar( 1< imam Buhari2 ;ehmi..eleri te#!ir edi.or. ;ehmi..elerin iti#adlar%ndan ba"%lar%( Allah%n /o#te oldu,unu in#ar edi.orlar. Allahin b't'n s%!atlar%n% in#ar edi.orlar. 7$te imam Buhari bu inan*larda olanlari te#!ir edi.ordu. 2< Bu #i$ileri te#!ir etmi.enleri tan%mama#ta. Burada imam%n J@an%m%.orum6 s+"'2 #a!ire #a!ir deme.eni te#!ir etme olabilir. Fe.a sa&%# oldu,unu #asd etmesi olabilir. En do,rusunu Allah ).). bilir. 3< 3im 3'!'r i$lerse o #i$i #a!ir olur. -ahil bile olsa #a!ir olur. 8elili nedirO 8elili ise imam%n $u s+"'d'r( (en0 onlari +-ehmiyyeleri, tekfir etmeyenleri tanmyorum) Sadece onlarn k1f1rlerini bilmeyen kii hari.) Yani( 7mam Buhari2 ;ehmi..eleri te#!ir etmi.enleri tan%m%.or. Sade)e ;ehmi..elerin halini bilme.enleri ma"ur /+r'.or. 8eme# #i( 7mam Buhari ;ehmi..e iti#ad% '"ere olan ;ahilleri bile te#!ir etmi$tir. E,er etmese.di2 ma"ur /+rd','n' e ;ehaletin ma"eret oldu/unu "i#rederdi. Ama a*%#)a "i#retmedi. He&sini te#!ir etti,inide ilan etti. =e#i #imi ma"ur /+rm'$t'rO Bunlar% te#!ir etme.en #i$ileri ma"ur /+rm'$t'r. Ama bir $art ile ma"ur /+rm'$t'r. 5 da( E,er bunlar%n #'!'rlerini bilmi.orsa ma"ur /+rm'$t'r. 8eme# #i imam Buhari sade)e bu #i$ileri ma"ur /oru.or. M"etle.elim( 7mam Buhari #'!'r inan)%nda olan her#esi te#!ir edi.or. Hi* bir se#ilde ma"ur /+rm'.or.

5nlar% @e#!ir etme.enleri tan%m%.or. Sade)e bu #i$ilerin #'!'rlerini bilme.en #i$i.i2 bunlar% te#!ir etmeme#te ma"ur /+r'.or. @a#i +,renene #adar. M,rendi#ten sonra ma"ur /+rm'.or. Buda2 muas%r mur)ielere dire#men reddi.edir. 5nlar%n /+r'$'n' .erle bir eder. 8eme# #i #im 3'!'r i$lemi$se o #i$i 3a!ir olur. 3'!'r i$le.enin hi* bir ma"ereti .o#tur. En do,rusunu 1abbimi" Allah ).). bilir.:
Sa"k imamlarn tvbesi kabul edilme!

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' (i!e Ahmed bin Hafs bin Abdullah tahdis etti0 dedi ki' (ana babam tahdis etti0 dedi ki' brahim bin %ahman yle demitir' +/alan ve kt1 eyler ile,tham edilmeyen bir den fa!la kiinin bana bahsettiine 3re0 +-ehmiyye frkasnn nderi, -ehm kendi 3r11nden dn1" Allaha tvbe etmi) Halbuki ben ne !aman onu !ikretsem0 veya ne !aman benim yanmda o !ikredilse onun aleyhine Allaha dua ederim) 2nun Kble ehline + 1sl1manlara, y1ce mant ile brakt ey ne kadar b1y1k +ve kt1, bir eydir) 9imam Ahmed bin Ha!s e babas% Sadu# dere)esindedirler. Bu nedenle Sened Hasendir:
Kaderi inkar edenler sa"ktrlar

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' Ahmed +bin Hanbel,e bir adam yle derken iittim' Kaderci olan kii beni $#ina kader iledir) Hrs!lk Kader iledir$ dedirttirmek !orunda brakyor) (unun 1!erine +imam Ahmed, dedi ki' Hayr ve Der he"si Allahtandr) 9Na#il Sahihtir. 3ader)iler dedi,imi"2 e.a 3aderi..e !%r#as% bir *o# !ar#l% /+r'$leri i*erme#tedir. 3imisi Allah%n her $e.i bildi,ini s+.ler. Ama 3ader di.e bir $e.in olmad%,%n% iddia eder. 3imileride Allah%n /ele)e,i bilmedi,inin iddia eder. Bunlarda itti!a#en 3a!irdirler. -'n'm'"de de /enelde Hadis in#ar)% *e relerinde2 #e"a ilahi.at ho)alar%nda 3ader di.e bir $e.in olmad%,% inan)% ard%r. Bu #i$iler sabit olan bir *o# Hadisleri in#ar etme#teler. Yine bu #onuda arid olan a.etlerin manas%n% tahri! etme#teler. Bunlar%n bir #%sm% Ha.%r%n Allahtan oldu,unu2 ama Gerrin2 .ani #+t' $e.lerin Allahtan olmad%,%n% iddia ederler. Bu 3a!ir !%r#a ha##%nda anlatma# /ere#en $e. *o#tur. Burada bu #onu.u to&arla.ama.%". Ama b't'n M'sl'manlar%n2 3aderi in#ar eden sa&%# !%r#alardan u"a# durmalar% /ere#me#tedir.: Yine $+.le demi$tir( Ahmede Kadercinin +Kaderiyyeden bir kiinin, konuulmas0 yani m1cadele edilmesi + una!ara ya"lmas, hakknda soruldu) +imam Ahmed, 5edi ki' (en bunu beyenmiyorum) +soru soran, 5edi ki' 2 beni brakmyor) +imam Ahmed, 5edi ki' *er cidal edenlerden ise en iyisi onunla konumamandr) 9Na#il Sahihtir.:

mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (i!e Abdullah bin Ahmed haber verdi0 dedi ki' Ali bin -ehm babama Kader hakknda konuanlarn k1fr1 hakknda sorduunda yle dediini duydum' *er ilmi inkar ederse) *3er derse ki' D1"hesi! ki Allah bilmiyor +veya nceden bilmiyordu, taki bilmeyi yaratt ve bylelikle bilen oldu0 bu durumda Allahn bilmesini inkar etmi olur) (u kii Kafirdir) +mam Abdullah,5edi ki' (abam yle derken iittim' Adam eer derse ki' +Allahn, lm+Ji, yaratlmtr) 2 +bunu diyen, kii Kafir olur) 41nk1 Allahn ilmi +bilmeyi, yaratana kadar ilminin olmadn iddia etmitir) 9Na#il Sahihtir. 3.)lt. C2L.s.: Yine $+.le demi$tir( (ana uhammed bin /ahya el&Kehhal0 *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,in yle dediini haber verdi' Kaderci kii derse ki' D1"hesi! ki Allah bir ey olmadan onu bilmiyordu) (u Kafirdir) 9Na#il Sahihtir:
Heva +(idat, ehlinin arkasnda 8ama! klmama konusu

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' Ahmede bir tane (idat ile konuan bir adam hakknda soru sorulduunu duydum) 2 kiiye $bu ya"tn +veya bu inancn, (idattr$ denildiinde oda bundan dnse +ne ya"alm, 6 +imam Ahmed, dedi ki' *er ra! iseni!0 kendi 3r11nden de dnd1 ise0 o !aman onun arkasnda kln) 9Na#il Sahihtir.: Yine $+.le demi$tir( (i!e Ahmed bin brahim +el& usili, tahdis etti0 dedi ki' (ana #uheyr bin 8uaym tahdis etti0 dedi ki' Sellam bin *bi utiyi yle derken iittim' -ehmiyyeler Kafirdirler) 2nlarn arkasnda 8ama!da klnma!) 9imam Ahmed bin 7brahim e 0'he.r bin Harb Sadu#lard%r. Bu nedenle Senedi Hasendir: Yine $+.le demi$tir( Ahmede yle denilirken iittim' Kurann Allahn s!1 olduunu kabul edi" sonrada +yaratk olu" olmamasnda, susan kiinin arkasnda 8ama! klnmas hakknda ne dersin6 5edi ki' 2 kiinin u!aklatrlmasn severim) 9Na#il Sahihtir: 9Yani o #i$i Ehli S'nnetten u"a# durmas% la"%m. 5nun .an%nda durulma". Ar#as%nda da nama" #%l%nma": Yine $+.le demi$tir( Ahmed bin Abdullah bin /unusa +-ehmiyyeler hakknda, sordum) 5edi ki' Kuran yaratktr diyenin arkasnda 8ama! klnma!) 2nlar Kafirlerdir) 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir(

-umay -eymiyyelerin kldrd 31nlerde Ahmede dedim ki' -uma6 +yani sen -uma hakknda ne diyorsun6, +imam Ahmed, dedi ki' (en iade ediyorum+ka!a ediyorum L %ekrar klyorum,) Sende ne !aman $Kuran yaratlmtr$ diyen bir kiinin arkasnda 8ama! klarsan onu iade et) 5edim ki' Arefede bile olsa6 5edi ki' *vet) 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( Ahmede yle dedim' urcienin arkasnda +8ama!, klnrm6 5edi ki' *er +(idatna, davet edenlerden ise0 arkasnda klnma!) Yine $+.le demi$tir( -umay iade etme konusu' Ahmede -ehmiyyelerden olan imamn insanlara -uma kldrmas durumunda0 +8ama! -umadan, ncemi yoksa sonram iade edilecek6 5iye sorulduunda0 yle demitir' Sonra. +imam *bu 5avud bunu yle a.klar, /ani 8ama!dan sonra +iade eder,) mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (i!e *bu (ekir +el& erve!i, tahdis ett0 dedi ki' (ana Ahmed bin Hanbel tahdis etti0 dedi ki' (en /e!id bin Haruna -ehmiyyelerin arkasnda 8ama! klmak hakknda sordum) 5edi ki' 2nlarn arkasnda klma) 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( (ana uhammed bin Ali haber verdi0 dedi ki' (i!e *sram tahdis etti0 dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a eskiden (ir el& irrisinin arkasnda 8ama! klnmas hakknda sorulduunda yle dediini iitmitim' +Kafir olduundan, 2nun arkasnda 8ama! klnma!) 9Na#il Sahihtir. C.)lt. 102.s.: mam /ahya bin uin yle demitir' (en 5avet.i olduu m1ddet.e Kaderci kiinin ve *bu bekir ve @mer ve 2sman sven Rafi!inin arkasnda 8ama! klmam) 9Sahihtir. 3endi @arih #itab%ndan na#len: 7mam Buhari2 Hal#u E!ali el<7bad adl% eserinde2 7mam Ube.ullah bin Ai$enin $+.le dedi,ini ri a.et etmi$tir( NKuran yaratlmtr$ diyenin arkasnda nama! klnma!; 41nk1 onlar+Kurann yaratldn iddia eden -ehmiyyeler, (ir ey i.in+var olan bir eye, o ey yoktur derler) 2nlar derler ki' Allah bir ey de3ildir) 97mam Ube.dullah2 7mam Buharinin ho)alar%ndandir. B'.'# ihtimalle bu s+"' ondan dire# i$itmi$tir. 7mam Ube.dullahin s+"'nden al%na)a# !a.dalar(

1< 3uran%n .arati# oldu,unu iddia eden #i$i 3a!irdir. 2< 3im bunu derse 3a!ir olur. Hi* bir ma"ereti .o#tur. =e#i2 imam Ube.dullahin b+.le di.eni ma"eretsi" bir $e#ilde te#!ir etti,ini nas%l anlad%#O 7mamin $u s+"'nden anlar%"( NKuran yaratilmistir$ diyenin arkasinda nama! kilinma!; 8eri" #i( E,er ba"%lari ma"eretli olsalardi2 o "aman ar#as%nda nama" #%lmas%n% .asa#lama"di. En a"%ndan ma"eretli olanlarin ar#asinda #%l%n%r derdi. 7$te bu "i#retti,im #ural% #alan na#illerde de tatbi# eersen2 Sele!in s+"'n' anlam%$ olursun. En do,rusunu Allah ).). bilir.:
K1f1r ile bilinen kiiye cena!e 8ama! klan herkes Kafirdir

mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (ana uhammed bin /ahya el&Dahhal haber verdi0 dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a dedim ki' (ir adam ibni *bi 5avuda +-ena!e, 8ama!+, klmtr) (unun 1!erine +mam Ahmed, dedi ki' (u kiinin inanc -ehmiliktir) 9Yani bu #i$i madem #i onun ar#as%nda #%lm%$2 deme# #i o da e!endisi /ibi #a!ir bir ;ehmidir. Buradan da *%#ar%m .a&ara# di.ebiliri" #i imam Ahmedin me"hebine /+re2 3a!ir #i$inin ar#as%nda Nama" #%lan #i$ide 3a!irdir. 4'n#' bunu .a&ma# ile o 3a!irin dinini me$rula$t%rm%$ olur. @abi #i bilinen bir 3a!ir olmas% /ere#ir. E,er bilinmi.orsa o #i$i.e +,retilir. 5ndan sonra de am ederse 3a!ir olur.: +mam Kehhal der ki, (ende bunu *bu Abdullah el&(arudiye anlattm) 5edi ki' 2 kii +yani -ena!e 8ama! klnan kii, Ha!ane bin Ha!ayinedir) +mam Hallal0 Kehhaln bu dediini yle a.klar, /ani +Kafir olan, ibni *bi 5avuddur) 9Na#il Sahihtir. C.)lt. 11L.s. 7$te bu na#ilde 7mam Ahmed a*%#*a bu Ha"anebin Ebi 8a ud adl% 3a!ire )ena"e Nama% #%lan #i$inin 3a!ir bir ;ehmi oldu,unu s+.lemi$tir.:
(idat ehlinin ahidlii 3e.erlimidir

mam shak bin ansur el& erve!i0 imam Ahmed bin Hanbelden ve imam shak bin Rahuyehden naklettii rivayetlerde + esailul imami Ahmed bin Hanbel ve shak bin Rahuyeh, yle demektedir' +imam erve!i yle demitir, derim ki' bni *bi Heyla0 Heva +(idat, ehlinin ahidliini0 yalan sylemeyi helal 3rmeme art ile adaletli olduunda kabul ederdi) Ahmed dedi ki' (en0 -ehmiyyelerin ve Kaderiyyenin ve Raf!ilerin ve +itikadlarn, yayc olan Kaderiyyenin ahidlik ya"malarn sevmiyorum) shakta onun dedii 3ibi dedi) +yani, (idatn ilan etmi ve ona davet eden her (idat.nn +Dahidlii 3e.erli deildir demitir,) 9E11C.s.:
(idat ehline lanet okumak

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' Ahmede iki tane adamn Kuran hakknda durduklar ve +bu inan.larna, davet ettikleri sylendiinde0 onlarn aleyhine dua etmeye balad)

(ana da syle dedi' (u ikisi i.inde b1y1k bir fitnedir) (undan sonra bu ikisi hakknda kt1 eyler sylemeye balad) 9Na#il Sahihtir: 93uran ha##%nda durma#tan #as%d2 3uran%n .arat%# olu& olmad%,% ha##%nda susma#t%r. Bu inan*ta olan #i$i 3uran%n .arat%# olu& olmamas%nda $u&he i*inde olma# me)buri.etindedir. 3uran%n .arat%# oldu,unu iddia etme# 3'!'r oldu,u /ibi2 .arat%# olu& olmad%,%nda $u&he etme#2 3'!'rde $'&he etme#tir. 3'!'rde $'&he etme#te 3'!'rd'r. Nas%l #i Sele! ulemas%n%n inan)% bu $e#ildedir. Bu meele.ide +n)eden a*%#lam%$t%#.: mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' Abdulmelik el& eymuni bana haber verdi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,n yannda -ehmiyyelerden olan birisi hakknda s! edilince yle demitir' Allah onu al.ak klsn) 9Na#il Sahihtir K C.)lt. LE.s.: Yine $+.le demi$tir( (ana Abdullah bin uhammed haber verdi0 dedi ki' (ana (ekr bin uhammed tahdis etti0 dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,in yannda +-ehmiyyelerden olan, bir adamdan s! edilince0 yle dedi' Allah onu ld1rsunI 9Na#il Sahihtir K C.)lt. LE.s.: Yine $+.le demi$tir( (i!e usa bin uhammed el&7arrak haber verdi0 dedi ki' ?beydullah bin Ahmed el&Halebi dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, bana -erir bin Abdullahn +Ahirette Allah, 3rme Hadisini bana okudu) (itirdiinde bana yle dedi' Allahn Haneti -ehmiyyelerin 1!erine olsun) 9Na#il Sahihtir K C.)lt. LC.s.: Yine $+.le demi$tir( (i!e *bu (ekir el& erve!i haber verdi0 dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,in +-ehmiyyenin b1y1klerinden olan, (ir el& errisi hakknda ba! eyler !ikrettiini iittim) 5edi ki' (abas /ahudi olandan ne olacak ki6 +mam Hallal der ki, erve!i bir baka yerde dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,i yle derken iittim' Allah irrisinin kabrini ate ile doldursun) 9Na#ils Sahihtir. C.)lt. LL.s.: Yine $+.le demi$tir( (ana uhammed bin *bi Harunun haber verdiine 3re0 onlara Habi bin Sindi tahdis ettiine 3re0 Ahmed bin Hanbelin yannda ibni *bi avud s! edilmitir) (unun 1!erine +mam Ahmed, yle demitir' Allah onun kabrini ate ile doldursun) 9Senedi Sahihtir. C.)lt. 11B.s.: Yine $+.le demi$tir( (ana Abdulmelik el& eymuni haber verdi0 dedi ki'

*bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, ibni Rabah !ikretti) 2ndan bahsederken dedi ki' (u "islik var ya6 9Senedi Sahihtir. C.)lt. 11L.s.: mam Abdullah bin Kudame el& akdisi0 imam Hallaln $el&lel$ adl eserinden .kard faydalarda +el& untehab in lelil Hallal adl eserinde, yle demitir' +mam Hallal yle demitir, (i!e erve!i haber verdi) dedi ki' *bu Abdullaha yle denildi' Sen /e!id bin Harundan rivayet edilen0 o da *bul Atufdan0 o da -abirden olan $+Allah usaya dedi ki, *er +5a, yerinde durursa sen beni 3rebilirsn) /oksa sen ne beni 51nyada0 nede ahirette 3reme!sin$ hadisi biliyormusun6 (unun 1!erine *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, ar derecede sinirlendi0 taki siniri y1!1nden belli oluyordu) nsanlar etrafnda oturuyordu) (unu duyunca ayakkabularn ald ve 3iydi) Sonra dedi ki' (u +bu uydurma Hadisi rivayet eden, kii -ehmidir) Allah bu "islii yerin dibine 3e.irsin) Kim $Allah ahirette 3r1lmeyecektir$ derse0 o kii Kafirdir) 9na#il Sahihtir:
uayyen tekfir ile mutlak tekfir arasnda fark yoktur Hakimlerin ve Sultanlarn K1f1r ilediklerinde Kafir olmalar

mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (ana Ahmed bin uhammed bin atar tahdis etti0 dedi ki' (i!e *bu %alib tahdis etti0 dedi ki'
*bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a yle dedim' 2nlar %arsusta bir adamn kabrinden 3e.milerdir) %arsus ehli +ahalisi0 o adam hakknda, yle demilerdir' KafirI Allah ona rahmet eylemesin) (unun 1!erine *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, yle demitir' *vet0 Allah ona rahmet eylemesin) (u kii bunu tesis etti) 2 bunu 3etirdi+/ani orada yatan kii Kuran yaratktr fitnesini .karan !ndktr,)

9Na#il Sahihtir K C.)lt. LC.s. Abbasilerden 3uran .arat%#t%r di.en Memun2 bu $ehirde +lm'$t'r9Si.eri Alami en< Nubela 1.)lt. 2BL.s.:. Yu#ar%da#i na#ilden de #asd edilenin Memun oldu,u *o# a*%#t%r. 7mam Hallalda bu b'.'# ihtimalle si.asi sorunlar nedeni ile #itab%nda Memunun ad%n% "i#retmemi$tir. Yine bu .an%ndan /e*ti#leri #abirin bilinen bir #abir oldu,uda2 Memunun #abri oldu,unu /+sterir Yine unutulmas%n #i Abbasi Hali!elerinin bir #%sm% 3uran .arat%#t%r /+r'$lerinden d+nm'$lerdir. Ama bilindi,i /ibi Memun d+nmemi$tir. Hi* bir sele! ulemas%n%nda2 3uran .arat%#t%r di.en her han/i birisini te#!ir etmedi#leri sabit de,ildir. 7ster bunu di.en ha#%m olsun2 ister olmas%n he&sini te#!ir etmi$lerdir. An)a# bu /+r'$lerinden t+ be edenler hari*. Bel#i "ul'mlerden e #or#udan dola.% Ha#imleri mua..en olara# te#!ir etti#lerini ilan etme.e bilirler. Buda onlar% te#!ir etmedi#lerini /+sterme"ler. 5nlar% ma"eretli /+rmemeleri2 onlar% te#!ir etti#lerini /+sterme#tedir. Hi* bir sele! ulemas% bu ha#imler te il etti#lerinden2 e.a #+t' alimler nedeni ile #and%r%ld%#lar%ndan dola.%

#a!ir olmad%#lar%n% s+.emedi#leri /ib2 a#sine #im bu iti#ad '"ere ise onlar% te#!ir etmi$lerdir. Yo#sa muhtemel i!adeleri ele al%&2 onlardan sahih olara# /elen s+"lerini tahri! edi& Sele!in Mua..en te#!ir ile /enel te#!ir aras%nda !ar# oldu,unu s+.leme# b'.'# bir hatad%r. Sele!in demedi,ini sele!e nisbet etme#tir. 0aten e,er sele! Mua..en te#!ir ile /enel te#!ir aras%nda !ar# oldu,unu s+.leselerdi2 bu durumda 63uran .arat%#t%r di.en her#esi te#!ir etti#leri6 s+"lerinde a*%#tan .alan s+.lemi$ olurlard%. 4'n#' onlar her b+.le .a&an #a!irdir demi$ler e hi* #imse.i istisnas%" bu #ural%n i*inde "i#retmi$lerdir. Sonrada bu #urallar%n% .alanla.%& ba"%lar%n% ma"eretli /+rmi$lerdir. 7$t bu mana *%#ar. Bunu deme#te sele!in .alan s+.ledi,ini s+.leme#tir. A.ri)a ileride /+re)e,imi" /ibi2 imam Ahmed /ibi sele! ulemas% "a all% hal#tan olu& )ahil #i$ilerin 3uran .arat%#t%r dedi,ini du.un)a+ onalr% te#!ir edi& #ar%lar%ndan a.r%lmalar% /ere#ti,ini s+.lerdi. E,er bu )ahil #i$i.i ma"eretli /+rm'.orsa2 nas%l 3ura .arat%#t%r s+'ne da et eden ne dedi#lerini bilen #rallar% e e"irleri te#!ir etmesin #iO En do,rusunu Allah ).). bilir.: Yine $+.le demi$tir( (ana Harb bin smail el&Kermani haber verdi0 dedi ki' Ahmed (adadn kads olan Duayb bin Sehli !ikrettiinde0 onun hakknda yle dediini duydum' Allah onu al.aklardan klsn) 9Senedi Sahihtir. C.)lt. 11L.s.: 9Buradan da anlar%" #i bir #i$i e,er #'!'r i$ledi ise2 #ad% e.a e"ir e.a M'minlerin emiri bile olsa onun ha##%nda #+t' #onu$ulur. 5nun bu hali onu #'!'rde ma"eretli oldu,unu /+sterme". Buda2 ba"%lar%n%n imam Ahmedin h'#'mette #'!'r i$le.enleri te#!ir etmedi,ini iddia edenlere a*%# bir )e a&t%r. Gua.b bin Sehl2 Gabe e.h di.ede bilinme#tedir. 3a!ir bir #ad%d%r. 7lerde#i na#ilde de 3ai!r oldu,unu /+r'le)e#tir.: Yine $+.le demi$tir( (ana Abdulmelik el& eymuni haber verdi0 dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hnabel,0 +-ehmiyyelerden olan, bni Rabah ve +Duayb bin Salih adndaki, Dabeveyhi !ikrederken iittim) 2nlar aleyhine yle bir dua etti ki0 onun bu kadar +kt1, bir duayi hi. kimseye ettiini duymadm ) 9Senedi Sahihtir. C.)lt. 11L.s.: mam Acurri $e&Deria$ adl eserinde yle demitir' (i!e *bul Madl -afer bin uhammed es&Sandeli tahdis etti0 dedi ki' (i!e Madl bin #iyad tahdis etti0 dedi ki' *bu Abdullah Ahmed bin Hanbeliyle derken iittim' Kim derseki' D1"hesi! ki Allahu teala Ahirette 3r1lmeyecektir) te o kii kafir olmutur) +(unu diyen kii, Kim olursa olsun Allahn laneti ve 3a!abbunu diyenin 1!erine olsun))) 9Senedi ise Muttasil e Sahih e #u etlidir. Eser No( 11B.: 97$te imam Ahmdin 63im olursa olsun6 i!adesi2 onun iti#ad%n /+re /enel te#!ir ile mua..en te#!ir ara%nda !ar# olmad%,%n% a*%#ta /+sterme#tedir.

7$te s+"'2 tahri! bile edileme.e)e# #adar net bir s+"d'r. Bunun i*ine hem ha#imler2 hem de )ahiller2 hemde te il ile bu s+"' e buna ben"er #'!'r s+"lerini e amellerini .a&anlar /irme#tedir. Allaha $'#'rler olsun.: mam shak bin ansur el& erve!i +bu kii imam *bu (ekir Ahmed bin uhammed el& erve!i deildir),0 imam Ahmed bin Hanbelden ve imam shak bin Rahuyehden naklettii rivayetlerde yle demektedir' +mam erve!i der ki' (en0 imam Ahmede, 5edim ki' Kim Kuran yaratktr derse+H1km1 nedir,6 5edi ki' (unu diyen0 kendi "eine b1t1n belay takm olur) 5edim ki' 2na +Kuran yaratktr diyene, $Kafir oldun$ denirmi6 +imam Ahmed,5edi ki' Allaha yamin olsun ki evet) 94o# di##at et. 7$te imam Ahmed mua..en ile /enel te#!ir aras%nda !ar# olmad%,%n% /'ne$ten daha a*%# bir i!ade ile belli etti?: 5edim ki' Sen onlara d1manln bellimi etmen 3erekir6 /oksa onlar oyalasanda olurmu6 +imam Ahmed,5edi ki' Horasan ehli +Horasandaki *hli S1nnet0 a! ve 31.s1! olduklarndan, buna 31. yetireme!ler) +imam erve!i s!1n1 yle a.klar, Sanki onlar oyalayarak 3e.itirmesini sylemek istedi) 9Na#il Sahihtir.: 98erim #i( Ehli s'nnetin "a.%! oldu,u .erlerde2 musta!a" #onumunda oldu#lar%ndan dola.% 3a!irlere #ar$% tam manada #at%l%# e sertli# .a&%lmamas%nda ruhsat ard%r. 3i$i /')' .etti,in)e onlara #ar$% mu)adele etmesi /ere#me#tedir. 7mam Ahmedin "aman%nda#i /ibi M'sl'manlar% temsil eden Ehli S'nnet ile 3'!'r' e 3a!irleri temsil eden ;ehmi..eler bir arada i#en2 #u et #a!irlerin elinde idi. Bu nedenle M'sl'manlar 3a!irlere #ar$% tam #ini e $iddeti besledi#lerinde ha&ise /iri& "orlu# *e#e)e#lerdi. Bu nedenle imam Ahmed bu "or durumlarda onlara #ar$% a*%#tan #in beslememe#te ruhsat ermi$lerdi. Nas%l #i /'n'm'"de#i M'sl'manlarda bir *o# .erde M'rted 3a!irlere #ar$% tam $iddeti besli.ememe#tedirler. 5nlar%n elinden /eldi,in)e u,ra$malar% /ere#me#tedir. 0or durumda #ald%#lar%nda ise a*%#tan 3a!irlere #in besle.i& onlarla m')adele etmeme#te ruhsatlar% ard%r. Yinede en /'"eli M'sl'manlar%n her halu#arda 3a!irlere #in beslemesidir. Ama Allah ).). #i$inin /')' .etmedi,i $e.leri .erine /etirmesini isteme". En do,runusu Allah ).). bilir. Yine bu /e*mi$ na#ilde imam Ahmedin nas%lda mua..en te#!ir ile /enel te#!ir aras%nda !ar# olmad%,%n% a*%#lad%,%n% /+r'.oru". 7mam Mer e"i2 imam Ahmede bir #'!'r i$le.en mua..en #i$inin h'#m' ha##%nda soru.or. 3'!'r i$le.en #i$i.e 3a!irsin denirmi di.or. Bunu '"erine imam Ahmed onun bu dedi,ini i#rar edi& #abul edi.or. Buradan da anlar%" #i sele! ulemas%na /+re bir #i$i 3'!'r ameli i$ledi,inde o #i$i 3a!ir olur. E,er imam Ahmed muhali!lerimi"in iddia etti,i /ibi /enel te#!ir ile mua..en te#!ir aras%nda !ar# oldu,unu do,ru /+rse.di2 bu durumda mutla# e /enel manada her #'!'r i$le.ene 3a!ir denir s+"'n' #ullanma"d%. En do,rusunu Allah ).). bilir.: mam *bu /ala $btaluttevilat$ adl eserinde yle demitir' (i!e *bu Hafs +@mer bin uhammed, tahdis etti) 5edi ki'

(i!e *bu -afer uhammed bin 5avud +el& issisi, tahdis etti) 5edi ki' (i!e *bu bekir el& erve!i haber verdi) dedi ki' (ir tane adam Sa3r tarafndan 3eldi+7eya -ihad bl3elerinden 3eldi,) (ende onu ona +mam Ahmedin yanna, soktum) 5edi ki' (enim amcamn olunu k!m ile evlendirdim) Dimdide ben onu +k!m, aldm ve ikisinin arasn ayrma adna kendi yanma 3etirdim) (unun 1!erine +mam Ahmed, dedi ki' 2ndan +k!nn evlenecei kiiden, $Kuran yaratk deildir$ diyene kadar ra! olma) *er kabul etme!se ikisinin arasn ayr) 9Ebu ha!s Sadu#tur. 3alan 1a iler ise -' enilirdirler. B+.leli#e senedi Hasendir. Burada da imam Ahmedin nas%lda #'!'r i$le.en #i$inin )ahil olu& olmamas%na ba#ma#s%"%n te#!ir etti,ini2 bu nedenle de e li #ald%,% M'sl'man ile aralar%n%n a.%r%lmas% /ere#ti,ini "i#retti,ini /+r'.oru".: 7mam Abdullah bin Ahmed bin Hanbel2 es<Sunne adl% eserinde $+.le demi$tir( Ebu Mamer el<Hu"eli.i $+.le der#en isittim( Kim Allahu a!!e ve cellenin konumadn0 duymadn0 3ormediini0ki!madn0 Ra!i 3elmedii Lve buna ben!er eyler saydL iddia ederse o kii Allahu a!!e ve celle 9Qnin dinine /+re: Kafirdir) 2 kiiyi si!ler eer bir kuyunun banda dikilmi iken 3r1rseni! onun i.ine atn) (en Allahu a!!e ve celleye bu ekilde inaniyorum) 41nk1 onlar Allahu %eala9Qnin dininde: Kafirdirler) 9-+r'ldi,i /ibi Na#il Sahihtir. Burada da Sele! ulemas%ndan ba"% alimlerin2 Allah%n bir tane s%!at%n% bile #abul etme.eni te#!ir etti#lerini /+r'.oru": (eyhaki0 *s&Sunenul Kubra adl eserinde yle demitir' (i!e *bu Abdulllah el&Haf! + ehur imam Hakim, ve *bu (ekir Ahmed bin Hasan el&Kad haber verdileri dediler ki' (i!e *bul Abbas uhammed bin /akub tahdis etti) 5edi ki' (i!e *bu ?meyye et&%arsusi tahdis etti) 5edi ki' (i!e /ahya bin Halef el& ukri tahdis etti) 5edi ki' (en0 alikin bin *nesin yannda idim) 2nun yanna bir tane adam 3eldi ve dedi ki' (ana 3re o kii Kafirdir) 2nu ld1r1n) /ahya bin Halef dedi ki' (unun 1!erine Heys bin Saada ve ibni Huheyaya Kuran yaratktr diyen hakknda sorum) 5ediler ki' Kafirdir) 8erim #i( Sened2 Ebu Ume..e.e #adar Sahih dere)esindedir. Ama Ebu Ume..e Hasen dere)esindedir. Yah.a bin Hale! ise -' enilirdir. Nas%l #i bira"dan onun ha##%nda #onu$a)a,%". B+.leli#le bu sened Hasendir. Be.ha#i2 bu ri a.eti a.n% senedi ile Esma e S%!at adl% eserinde de "i#retti#ten sonra $+.le der( /ine bunu *bu (ekir uhammed bin 5elluyeh bin ansurda /ahya bin Halef el& erve!iden +el& ukriden, rivayet etmitir) Rivayetinde unuda eklemitir'

Sonrada ibni ?yeyneyi ve *bu (ekir bin Ayya ve Hueymi ve Ali bin Asm ve Hafs bin Gyas Abdusselam el& ulaiyi ve H1seyin el&-ufiyi ve /ahya bin #ekeriyya bin *bi #aideyi ve Abdullah bin drisi ve *bu ?sameyi ve Abde bin Suleyman ve 7eki bin el&-irah ve ibni ubareki ve Me!ariyi ve 7elid bin uslimi 3rd1m) He"side alik bin *nesin LAllah ondan ra! olsunL dediini dediler) 98erim #i( Yani Muhammed bin Ya#ub bu Ebu Be#irden ri a.et etmi$tir. Ebu be#irde Sadu# dere)esindedir. 0ehebi onun 0ahid e Ha#ih oldu,unu "i#reder 6@arihulislam6. B+.leli#e bu Senedde Hasendir.: 8erim #i( Bu ri a.etin a.n%s%n% 7mam Abdurrahman el<;e heri2 Musnedul Mu atta adl% eserinde2 Ebu Amr 5sman bin Muhammed es<Semer#andi #anal% ile2 o da .u#ar%da "i#redilen Ebu Ume..eden2 o da Yah.adan2 o da Mali#ten ri a.et etmi$tir. 8erim #i( 5smanda /' enilir bir 1a idir. Ama Ebu Ume..e Hasen dere)esinde oldu,undan sened Hasendir. Yine imam Be/a i2 Gerhussune adl% eserinde bu ri a.eti senedi" bir $e#ilde2 Yah.a bin Hale! dedi #i $e#linde "i#retmi$tir. Yine 7mam 7bni Batta2 el<7bane adl% eserinde ri a.et etmi$tir. Ama senedinde tan%.amada,%m 1a iler bulunma#tad%r. Bu nedenle Senedi "a.%!t%r. 7tibar edilme". Ia!%"lar% ise birbirlerine .a#%nd%r. Yine bu ri a.eti Hatib Ba,dadi @arihinde ri a.et edi.or. Ama senedinde Muhammed bin Mahled ard%r. M'n#er ri a.etleri olan birisidir. B+.leli#e sened M'n#erdir. Hatibin #anal% ile Ebul Yemen el<3endi2 A ali Mali# adl% eserinde bu na#li ri a.et edi.or. Ama Hatibin #anal% ile oldu,undan2 bu #analda da M'n#er ra i bulundu,undan .ine Sened "a.%! #al%.or. ;e eherinin ho)as% olan Ebu Amr 5sman bin Muhammed es<Semer#andi.i hat%rla.al%m. Bu imam%n .a"d%,% 6el<He aidul Munta#atul A alil Hisan6 adl% eseri ard%r. Bu eserinde Yah.a bin Hale! bi"e tahdis etti di.ere# ri a.et etmi$tir. Ama muhtemelen Ebu Ume..e adl% ra i .anl%$%#la Semer#andi ile Yah.a aras%nda "i#redilmemi$tir. 4'n#' me$hur olan Semer#andinin Ebu Ume..eden2 onunda Yah.adan ri a.et etmesidir. E,er Semer#andi dire# Yah.adan ri a.et etmi$ ise2 bu durumda bu ri a.et sahih dere)esindedir. Ama e,er aralar%nda Ebu Ume..e arsa2 bu durumda +n)eden /+rd','m'" /ibi Sened Hasen dere)esindedir. /ine mam *bu 8uaym el&Asfahani0 Hilyetul *vliya adl eserinde yle demitir' (i!e S1leyman bin Ahmed +bin *yyub, tahdis etti) 5edi ki' (i!e Hasan bin shak et&%usturi tahdis etti) 5edi ki' (i!e /ahya bin Halef bin Rabi et&%arsusi tahdis etti Lve bu kii 1sl1manlarn Sikalarndan +G1venilirlerinden, ve .ok.a ibadet edenlerinden idiL) 5edi ki' (en alik bin *nesin yannda idim) 2nun yanna bir adam 3eliverdi ve dedi ki' *y *bu Abdullah+ alik bin *nes, 0 Kuran yaratktr diyen hakknda ne dersin6 (unun 1!erine alik dedi ki' #ndktr) 2nu ld1r1nI

(unun 1!erine +adam, dedi ki' *y *bu Abdullah+ alik, 0 ben sana duyduum bir eyi anlatyorum) 9Yani( Beni +ld'rme e te#!ir etme. Ben sade)e ba$#as%n%n s+"'n' anlat%.orum. Ben b+.le inanm%.orum.:. (unun 1!erine +mam alik, dedi ki' (en bunu her han3i bir kiiden duymadm) (en bunu senden duydum) +Ravi der ki, 2 bu s!1 +kt1l11nden dolay, .ok b1y1tt1) 8erim #i( -+r'ld',' /ibi bu ri a.ette ise imam Mali#in adam% bi""at te#!ir etti,ini "i#redi.or. 4'n#' adam%n s+.ledi,i $e.i adam%n /+r'$' olara# al/%lam%$t%r. Gimdi senedi in)ele.elim. 7mam S'le.man2 Ebu Nua.m%n bilinen ho)alar%ndand%r. B'.'# alimlerdendir. Hasan bin 7sha# et<@usturi.e /elin)e. ;erh e @adil #ita&lar%nda bu isimde bir ra i me )ut de,ildir. Ama bu #i$i H'se.in bin 7sha# et<@usturidir. Bilindi,i /ibi el .a"%l% nushalarda b+.le in)e hatalar olmas% normaldir. Muhtemelende el .a"%l% nusha.% .a"anlar bu #i$i.i .a"mada hata ettiler. 0aten bir *o# #ita&ta bu 1a inin ad% ba"en H'se.in di.e2 ba"ende Hasan di.e /e*er. Ama asl%nda #asd edilen 1a i a.n%d%r. Bu #i$ide /' enilir imamlardand%r. Yah.a bin Hale!te /' enilirdir. Nas%l #i /+r'd','n /ibi imam Ebu Nua.m onu + m'$t'r. mam Haf! Haleki0 Derhi ?sulu tiakadi *hli S1nnet adl eserinde bu rivayeti bir .ok senedle rivayet etmitir) (i!lerde Hasen olarak rivayet ettii senedi !ikredelim' (i!e Ahmed bin rahim el&Akbasi muafeheli ica!et olarak haber verdi) dedi ki' (i!e uhammed bin brahim bin Abdullah tahdis etti) 5edi ki' (i!e Ali bin #eyd el&Meraidi tahdis etti) 5edi ki' (i!e /ahya bin Halef el& ukri haber verdi) dedi ki' (en alik bin *nesin yannda idim) 2na bir adam dedi ki' *y *bu Abdullah+ alik, 0 Kuran yaratktr diyen bir adam haknda ne dersin6 (unun 1!erine alik bin *nes dedi ki' 2nu ld1r1n) Kafirdir) 5edi ki' *y *bu Abdullah+ alik, 0 (en onu demedim) Sana dedim ki' (ir insan demi) alik bin *nes dedi ki' (unu ben senden duydum) 8erim #i( 1a ilerin he&si /' enilir b'.'# imamlard%rlar. Sade)e Muhammed bin 7brahim Sadu#tur. Bu #i$i.e "a.%! di.enini /+rmedim. 7$te buldu,um ri a.etlerin he&sini "i#rettim. Ba"% ra iler hi#a.e.i tam olara# "i#retmi$lerdir. Ba"%lar%da sade)e imam Mali#in 3uran .arat%#t%r di.en #i$i ha##%nda#i h'#m'n' "i#redi& ola.%n tamam%n% "i#retmemi$lerdir. Son olara#ta hi#a.e.i imam Mali#ten ri a.et eden Yah.a bin Hale! el<Mu#ri adl% ra i ha##%nda +nemli bil/i erelim. Bu #i$inin babas%n%n ismi ha##%nda ihtila! edilmi$tir. Hule.!mi2 .o#sa de,ilmi ihtila! ard%r. A.r%)a Yah.a bin Hule.! adl% #i$i ile Yah.a bin Hale! adl% #i$i aras%nda !ar# olu& olmamas%nda da ihtila! ard%r. Bu ihtila!%n he&si 0ehebi ile ibni Ha)er aras%ndad%r. 7#iside bu #onuda tam bir $e.den emin olamam%$lard%r.

7mam 0ehebi ise bu #i$i ha##%nda 6tarihulislam6 adl% eserinde $+.le demi$tir( (en eskilerin bu kii hakknda bir s!1n1 3rmedim9C.)lt. 220.s.:. 8erim #i( Yani imam 0ehebi bu #i$i ha##%nda bir bil/i bulamam%$t%r. 0ehebi burada dedi,ine ters d'$ere# 6el<Mi"an6 adl% eserinde $+.le demi$tir( -' enilir de,ildir. Mali#ten ihtimali m'm#'n olma.an $e.ler "i#retmi$tir. Yine 0ehebinin bu s+"'n' ibni Ha)er 6Iisanulmi"an6da "i#retmi$ e do,ru bulmu$tur. Halbu#i bu i#isininde dedi,i .anl%$t%r. Hem 0ehebi2 hemde ibni Ha)er bu dedi#lerini #endi i)tihadleri ile s+.lemi$lerdir. Bu i#iside imam Ebu Nua.m%n bu ra ii.i /' enilir /+rd','n'2 7mam Iale#ainin bu 1a i ile ihti)a) etti,ini /+rmemi$lerdir. 7bni ha)er bu dedi,ine delil olara#2 bu ra inin illetli bir Hadisi "i#retti,ini iddia etmi$tir. Buda #abul de,ildir. 7lla#i illetli olan #i$inin bu ra i olmas% /ere#me". 8aha 'stte#i ra ilerden de #a.na#lanabilir. B+.le bir illet2 her sened de /e*en ra ileri itham etme.i /ere#tirme". 7$te 0ehebinin e 7bni Ha)erin burada .a&t%#lar% bu hata *o# #+t' bir hatad%r. 7$te her insan hata .a&ar. Buda insan%n a)"i..etini /+sterir. Bi"e #alanda alimleri hatalar%nda ta#i& etmeme#tir. Bu ra i ha##%nda daha *o# $e. "i#retme# /ere#ir. Ama ben #itab% u"atmama# ad%na #%sa #esi.orum e bu "i#retti,imin 7bni Ha)er ile 0ehebinin bu #onuda hata .a&t%#lar%n%n isbati i*in #a!idir di.orum. Gimdide bu ra inin /' enilir oldu,unu hemen isbatla.al%m( Bu 1a i.i 7mam 7bni Hibban 6es<Si#at6 adl% eserinde "i#retmi$tir. Yine imam Mali#ten bu s+"' ri a.et etti,ine i$aret etmi$tir. 7mam Iale#i Yah.an%n ri a.etini "i#redi& onu delil olara# /etirdi#ten sonra $+.le demi$tir( 8erim #i9Iale#i di.or: ( (u0 /ahya bin Halef Kufidir) %arsusta kalmtr) 8erim #i( Bu dedi,ide en a"%ndan Iale#ainin bu 1a i.i Sadu# dere)esine *%#ard%,%n% /+sterir. Hem ri a.eti ile ihtia)a) etmi$tir. Hemde bilinen birisi oldu,unu e ri a.etinin ma#bul oldu,unu "i#retmi$tir. Yu#ar%da da 7mam Ebu Nua.m%n $u s+"'n' "i#retti#( ve bu kii 1sl1manlarn
Sikalarndan +G1venilirlerinden, ve .ok.a ibadet edenlerinden idi)

Bundan sonra hi* #imsenin bu 1a i ha##%nda "a.%! de.i&2 bu Sahih ri a.eti "a.%!lamas% do,ru olma". An)a# bu "i#rettilerimi /+rmedi ise o "aman ma"ereti #abul edilir. 7#i tane Hasen dere)esinde olan senedlerin bir ara.a /elmesi ile bu Eser 6Sahihun Ii /a.rihi6 dere)esine ula$abilir. Bu nedenle deri" #i( 7mam Mali#ten /elen bu ri a.et Sahih dere)esindedir. Bu 1i a.eti imam Iale#ainin delil olara# i#rar)% bir $e#ilde "i#retti,inide unutma.al%m. Buda Iale#ainin 7mam Mali# ile a.n% inan* '"ere oldu,unu /+sterir. E et2 bu ri a.ette imam Mali# a*%# bir $e#ilde #'!'r s+"'n' s+.le.en #i$i.i te#!ir etmi$ e hi* bir ma"eret /+rmemi$tir. Hatta onu +ld'rme.e #al#%$m%$t%r. Buradan da anlar%" #i( Sele! ulemas% i)ma etmi$lerdir #i( 1< 3'!'r i$le.en bir #i$i.e h'))et i#ame etme# di.e bir $e. .o#tur. 2< 3'!'r i$le.en bir #i$i asla )ahildir di.e te#!ir edilmeme"li# .a&%lma".

3< 3'!'r i$le.en #i$i asla te il .a&%.ordur di.e te#!ir edilmemem"li# .a&%lma". El<has%l( 3'!'r i$le.en #i$i dire# te#!ir edilir. Son olara# muhali!lerimi"in he& dile /etirdi,i i#i $'&henin )e ab%n% erelim( (ir' 8erler #i( E,er Sele! ulemas% Mua..en #i$inin te#!iri ile /enel #i$ilerin te#!iri aras%nda !ar# olmad%,%n% iddia etselerdi2 o "aman 0or durumda #alan e i#rah halinde olan #i$ininde 3a!ir oldu,unu s+.lerlerdi. Buda Sele!in s+"lerinin tersinedir. Buna )e aben deri" #i( Allah ).). Nisa suresi 10A.a.etinte #'!'r i$le.enin ma"eretsi" oldu,unu2 sade)e "or durumda i#en #as%ts%" $e#ilde s+.ledi,i "aman #'!'r olmad%,%n% "i#retmi$tir. 8eme# #i Geriata /+re "or durumda #'!'r s+"'n' s+.le.en #i$i2 asl%nda o s+"' s+.lememi$tir. Nas%l #i hata ile #as%ts%" bir $e#ilde #'!'r s+"' s+.le.en #i$i asl%nda onu s+.lemedi ise2 a.n% $e#ilde "or durumda olan #i$ide #'!'r s+"'n' s+.ledi,inde asl%nda o #i$i onu s+.lememi$tir. E et2 lu/atta o #i$i #'!'r s+"'n' s+.lemi$ olabilir. Ama $eriata /+re ise bu #i$i #'!'r s+"'n' s+.lemi$ de,ildir. 3%sa)as%( Bu #'!'r s+"'n' s+.le.en #i$i #'!'r olan ameli e.a s+"' .a&ma.% #asd etmemi$tir. Bu nedenle #as%d ortadan #al#t%,% i*in 3a!ir olmam%$t%r. 8i##at edelim2 #'!'r' #asd etme#ten bahsetmi.oru". Bi"ler Amelin #asd%ndna bahsedi.oru". Ameli e.a s+"' #endi ihti.ar% e se*ene,i ile .a&ma.an #i$i2 $eriata /+re 3a!ir de,ildir. Ama e,er #'!'r amelini e s+"'n' #endi ihiti.ar% ile .a&arsa2 .ani #a%dl% .a&arsa bu durumda 3a!ir olur. Ameli .a&t%,% anda2 e.a s+"' s+.ledi,i anda o #i$inin )ahil olu& olmamas%na ba#%lma. 5 #i$i dire# te#!ir edlilir. 7$te 3uran e Snnet e Sele!in 7)mas% buna delalet etme#tedir. M"etle.elim( Sele! ulemas% i)ma etmi$lerdir #i2 3as%tl% bir $e#ilde #'!'r i$le.en her #es 3a!irdir. 7ster )ahil olsun2 ister olmas%n. En do,rusunu Allah ).). bilir. 7#i( 8erler #i( 7mam Ahmed e,er o "amanda#i ha#imleri te#!ir etmi$ ise2 neden onlara #ar$% sa a$mad%O E,er sa a$mad% ise deme# #i 3a!ir ha#imlere #ar$% sa a$%lmamas% /ere#ir. 5 "aman bu /'nde bir Ha#im 3a!ir olursa ona #ar$% sa a$%lmamas% /ere#ir. ;e aben deri" #i( Bu bat%ld%r. Bunun bat%l oldu,unu isbat etme# i*in sade)e $unu s+.lememi" .eterlidir( 7mam Ahmed e!at etmeden islam liderleri te#rar Geriata /eri d+n'& M'sl'man olmu$lard%. Yani bu #'!'r *o# u"un s'rmedi e sonunda bitti97mam Hallal%n es<Sunnesine ba#%labilir:. E et2 Art%# in#ila& .a&ma.a e sa a$ma.a /ere# .o#tu. =e#i /unumu"deO Ha#imler to be ettilermiO ;e a&R Elbette#i etmediler. 5rdular%da ha#imlerin #'!'rlerinde onlar% ta#i& etme#teler. 5 "aman i#i ola. aras%nda bir ala#a olmad%,%n% /+rme#te.i". A.ri)a 7mam Ahmedin "aman%nda 3a!ir olan Ha#imler ile /'n'm'"de#i 3a!ir olan Ha#imler aras%nda b'.'# !ar#lar ard%r. Bu !ar#l%l%#lardan ba"%lar%n% "i#redebiliri"( 1< 7mam Ahmedin "aman%nda 7slam H'#'meti 8inden *%#mam%$t%. Yani 3a!ir olmam%$lard%. 7slam de leti hala M'sl'man idi. 7slam ordular% hala M'sl'man idi. Sade)e islam h'#'metinde#i ba"% Ha#imler M'rted olmu$lard%. -'n'm'"de ise #a!ir h'#'metler2 islam $eriat%n% to&tan s%rtlar%na atm%$lar2 as#erleri e h'#'metleri ile birli#te 3a!ir olmu$lard%r.

7$te 7slam h'#'metinin ba"% b'.'#leri #'!'r i$ledi,inde .a,%la)a# muamele ile2 3'!'r sistemlerinin tamamen ha#im oldu,unda .a&%la)a# muamele aras%nda b'.'# !ar# ard%r. 2< 7mam Ahmedin "aman%nda#i Ha#imler M'sl'manlar% )ihada te$ i# edi& ;ihad edi.orlardi. -'numu"de#i 3a!ir Ha#imler ise ;ihada te$ i# edenleri e M')ahidleri +ld'r'& ha&sedi.orlar. Bilindi,i /ibi Allah .olunda ;ihad edenlere sa*a$ a*ma#2 3a!irlerin sa!%na /e*me# oldu,u /ibi2 itti!a#en islamdan *%#ara bir #'!'rd'r. Maalese! /'n'm'de =olisler e As#erler2 e!endileri ile birli#te bu #'!'r' sabah a#$am .a&ma#talar. 7mam Ahmedin "aman%nda ise2 "aten de let islami bir de let oldu,u /ibi2 #endisi ;ihad eden de let idi. 3< 7mam Ahmedin "amaninda#i Ha#imler Geriat ile h'#medi.orlard%. -'n'm'"de#i Ha#imler ise Gerait d%$%nda#i ba$#a sistemler e #anunlar ile h'#medi.orlar. Geriat% de,i$tirme# ise 7)ma ile 3'!'rd'r. E< 7mam Ahmedin "aman%nda#i Ha#imler asla e asla 3a!irlere bo.un e.me.i& onlar%n hi* bir dedi#lerini .a&ma"lard%. -'n'm"de#i Ha#imler ise a#sine 3a!irleri dinlemeden durmu.orlar. Hatta hemen hemen he&si #a!irlerin #+lesi olmu$lar. Hatta bunu bile dememi"e /ere# .o#. 0aten bu adamlar% #a!irlerin #endileri2 bir /'n Geriat ile h'#medilen Ara& .ar%m adas% /ibi to&ra#larda Ha#im #%ld%lar. C< 7mam Ahmedin "aman%nda#i Ha#imler hi* bir M'sl'man% 3a!irlerin +ld'rmesine i"in ermediler. Bila#is M'l'manlar i*in 3a!irler ile sa a$t%lar. 0aman%m%"%n Ha#imleri ise 3a!irlerin M'sl'manlara #ar$% sa a$lar%nda2 3a!irlere deste# eri& .ard%m)% oldular. A< 7mam Amedin "aman%nda#i 3'!'r J3uran .arat%lm%$t%r6 s+"' idi. Yani sade)e bir tane #'!'r ard%. -'n'm'"de#i Ha#imlerin 3'!'rleri ise bitmeme#te oldu,u /ibi2 bir e.a i#i 3'!'r ile #alma.%&2 ha.atlar%n% 3'!'r ile doldurmu$lard%r. 7$te bu "i#retti,im "aman%m%"%n Ha#imlerinin 3'!'rlerinden daha bu.u# han/i 3'!'r olabilir #iO Si"ler han/i ha#la imam Ahmedin "aman%nda#i Ha#imleri "aman%m%"%n M'rtedleri ile #i.as edebilirsini"O Bu #adar a*%# e net delillerden sonra2 hi* #imse imam Ahmedin "aman%n% #i.as edere#2 ha#imlere #ar$% *%#man%n )ai" olmad%,%n% iddia edeme. En do,rusunu Allah ).). bilir. Son olara# unutulmas%n #i2 benim burada "i#retti,im na#iller2 #onu '"erinde Sele!ten /elen e net olan bir *o# na#ili i*ermeme#tedir. Ben burada "i#retti#lerimi sade)e +rne# bab%ndan2 bu #itab%n muhte e.at%na u./un olara# "i#rettim. M'sl'manlar%n e ha##% ara.anlar%n bu #onu.u i.i)e +,renmeleri i*in Sele! ulemas%n%n eserlesini o#umalar% /ere#me#tedir. Sele!ten sonra /elenler ise bu #onu.u *o# #ar%$t%rm%$lard%r. 0aten Hale! dedi,imi"2 Sele!ten sonra /elen alimler2 /enelde Sele!in /+r'$'n'n en do,ru /+r'$ oldu,unu s+.lemi$lerdir. Sele! ulemas% aras%nda da bu mesele.i en /'"el a*%#la.an alim( 7mam 7bni Battad%r. Bunu el<7bane adl% eserinde m'#emmel bir $e#ilde a*%#lam%$t%r. Yine bu #onuda .a"%lan Hallalin es<Sunnesi e A)urrinin e$<Gerias% /ibi bir *o# alim

"i#retti,imi" bu mesele.i u"unlamas%na bahsetmi$lerdir. En do,rusunu Allah ).). bilir.

K1f1r ileyen bidat ehli ile al veri ya"lrm

mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (i!e *bu (ekir el& erve!i tahdis etti0 dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,e dedim ki' (ir kye bir -ehmi kii emir olarak 3eldi) (enim yanmda da "aram yok) A.m kalaym6 9Yani #a!ir olan ;ehmi #i$iden ba$#a al%$ eri$ .a&a)a# #imse .o#. Bu durumda ne .a&a.%mO Sat%n alma.%& elimden /eldi,in)e a*m% #ala.%mO: +imam Ahmed, dedi ki) *vet) A. kal ve ondan bir ey satn alma) +mam Hallah der ki, erve!i baka bir yerde yle demitir' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a yle dedim' Konumay ve al veri ya"may sevmediim kiiden L/ani -ehmyyelerdenL Kyafeti satn alabilirmiyim6 +imam Ahmed,5edi ki' (eni bira! brak) (en bir bakyim+Konuyu aratrayim,) +mam erve!i der ki, 2nu sorduktan bir m1ddet sonra dedi ki' 2ndan satn almaktan u!ak dur) *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a dedim ki' *er ben bilmeden al veri ya"arsam6 +mam Ahmed, 5edi ki' *er satn aldn eyi 3eri .evirebilirsen ya") 5edim ki' *er ya"ama!sam6 Miyatn sadaka olarak +fakirlere, vereyimmi6 +mam Ahmed, dedi ki' (en insanlar byle ya"maya .armak istemem) Sonra mallar 3ider) 5edim ki' 2 !aman ne ya"acam6 +mam Ahmed, dedi ki' (ilmiyorum) (u konuda konumak istemiyorum) 5edim ki' Ama ben senin bu konudaki 3r11n1 renmek istiyorum) +mam Ahmed, dedi ki' Sen bilmeden ona satmadnm6 5edim ki' *vet) +mam Ahmed, dedi ki' (u konuda bir ey demek istemem) Ama bu durumda ya"lacak en k1.1k ey0 satn alma fiyatn sadaka olarak datmasdr) 2nlardan +-ehmiyyelerden, da satn almaktan u!ak durur) 9Na#il Sahihtir. C.)lt. LA.s.:
Kim ismen k1f1r ileyen bir frkaya nisbet edilirse0 veya kendini nisbet ederse0 o kii muayyen olarak Kafirdir ve arkasnda cena!e nama! klnma! mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (i!e uhammed bin Ali haber verdi) 2na da /akub bin (uhtan haber verdiine 3re0 bir adam *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,e yle demitir' -ehmiyyeden birisi ld11nde0 onun ashabndan hi. kimse +onu 3mmeye 3elme!ler ise, bi!ler onu 3melimmi6 +mam /akub dedi ki' mam Ahmed, (ana dedi ki' te ya"lacak en basit ey budur) ?mulur ki byle bir ey ile snav olunulma!) Sonrada +mam Ahmed, dedi ki' 2nlardan ba!larnn boynu vurulduu bana ulat) Sonrada onu +kuyunun, i.ine atverdiler) Arkasndan da nama! klnmad) 9Na#il Sahihtir. C.)lt. LA.s.:

98erim #i( Bu son )'mlede bir #a* #elime el .a"%l% nushadan o#unamam%$t%r. Ama .a#la$%# olara# mana b+.ledir. Burada imam Ahmedin nas%lda ;ehmi..eleri mua..en olara# te#!ir etti,i /+r'lme#tedir. 3endisi ;ehmi..eden olan mua..en bir #i$inin ar#as%nda ;ena"e nama"% #%l%nmas%n% .asa#lam%$t%r. Hatta #endi milletinden olan ;ehmi..eler onun )ena"esini #%lam"lar ise2 bu durumda da ar#as%nda Nama" #%l%nmamas% /ere#ti,ini "i#retmi$tir. Halbu#i e,er @e#!ir etmese.di2 ar#as%nda )ena"e Nama"%n% #%la)a# birisi #almad%,% an ar#as%nda Nama" #%l%nmas%n% emrederdi. Emretmedi,inden anlar%" #i onlar% mua..en olara# te#!ir etmi$tir. Buda imam Ahmedin inan)%n% isbatla.an *o# #u etli bir delildir.: Yine $+.le demi$tir( (ana Abdulmelik el& eymuni tahdis etti0 dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, -ehmiyyelerden bahsederken 3rd1m) (ir adam *bu Abdullaha dedi ki' *er bir kyde onun +-ehmiyyeden olan kiinin, destek.ilerinden hi. biri olma!sa0 o da l1rse onun cena!esine kim katlacak6 *bu Abdullah +Ahmed bin Hanbel, buna cevaben dedi ki' (en katlmam) steyen katlrsa katlsn) *bu Abdullah bana dedi ki' (ir den fa!la kii 7ekiden yle dediini !ikrederler' Kafirdir) 9Na#il Sahihtir. C.)lt. LD.s.: 9Bu na#ilde imam Ahmedin ;ehmi..eleri mua..en olara# te#!ir etti,ine dair /'*l' bir delildir. 3a!ir #i$inin )ena"esine iste.en #at%ls%n demeside te#!ir etmedi,ine de,il2 bi""at te#!ir etti,ine delalet etme#tedir. Yani imam orada $unu #asd etme#tedir( 3im onlar /ibi 3a!ir ise onlar%n )ena"esine /itsin. 3imde benim /ibi M'sl'man ise bana u.u& /itmesin. Nas%l #i imam Ahmedin imam Fe#iden onlar ha##%nda mua..en bab%ndan te#!iri na#letmeside2 onlar% mua..en te#!ir etti,ini /+sterme#tedir: 1sl1man emirlerden i!in almaks!n kafirleri ld1rmek selefin 3r11d1r

mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (i!e *bu (ekir el& erve!i haber verdi0 dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a dedim ki' /e!id dedi ki' Kim Harbiyyede irrisiyi dorayacak+ld1recek6, +mam Ahmed, dedi ki' +*vet, 2 bunu derdi) 9Na#il Sahihtir. C.)lt. 101.s.: 9Ye"idden #as%d da b'.'# ihtimalle 7mam Ye"id bin Harundur. Burada da Sele!in nas%lda 3a!irleri +ld'rme.e *al%$t%#lar% /mr'lme#tedir. 8eme# #i 3a!iri bile +ld'rme# i*in islam de letinden i"in alma me)buri.eti Me$ru de,ilmi$. Nas%l #i imam Ahmed e Mer e"i e Ye"id bin Harun e Hallal /ibi Sele! imamlar%m%" bi"lere bunu +,retmi$lerdir. Harbi..e ise Ba,dad%n #a&%s%nda olan b'.'# bir .er oldu,u "i#redilir. 7mam Hallal%n #itab%n%n muha##i#i b+.le demi$tir. Ba# 6Merasidul 7ttila6 1.)lt. 3L0.s.: mam uslim Sahihinin mukaddimesinde +ns!1nde, yle demitir' (i!e Kuteybe bin Said tahdis etti) 5edi ki' (i!e -erir tahdis etti) 2 da' Ham!a e!&#eyyattan rivayet etti) 5edi ki' +mam, urra el&Hemedani +Hadislerde yalan syleyen, Haristen bir eyler dinledi) +Hadiste yalan sylediini kefettiinde, ona dedi ki' Ka"da otur) +mam Ham!a, dedi ki' urra i.eriye 3irdi ve klcn ald) +Ham!a, dedi ki' Hariste tehlikeyi anlad ve 3itti)

9Elbette#i Senedi Sahihtir. 7$te imam Murra onu +ld'rme.e *al%$t%. 3a*masa.d% +ld're)e#ti: mam *bu /ala ibtaluttevilat adl eserinde0 *bu Hafstan0 o da *bu -aferden0 o da erve!iden yle dediini rivayet etmitir' (ana *bu uhammed Avvam tahdis etmitir) 5edi ki' (en ibni ?yeynenin yannda iken (ir el& errisinin arkadalarndan idim) (i!ler onu +(iri, ld1rmek i.in yanna 3eldik) 2 da ka.t) 9Mer e"i.e #adar Sened Hasendir. Ama A am%n #im oldu,unu bilmi.orum. Yani Me)huldur. Ama bi"im i*in +nemli olan imam Mer e"inin bu hi#a.e.i do,ru /+rere# a#tarmas%d%r. A.n% $e#ilde Ebu Yalan%nda do,ru /+rere# ri a.et etmesi> Hi* biride A am Sultandan i"in almadan bunu .a&t%,% i*in hata etti demediler. A#sine bu .a&t%,%n% be.enere# a#tard%lar.:
Hadis ulemasnn Kafir (idat.lar ile hakk 3stermek adna una!aralar

mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (ana *bu (ekir bin Sadaka haber verdi0 dedi ki' uhammed bin ansur et&%usiyi yle derken iittim' (i!ler +mam Said bin S1leyman ed&5abbi adndaki, Sadeveyhe 3iderdik) +*bu (ekir dedi ki' uhammed, dedi ki' Ahmed bin Hanbel ve /ahya bin uin ve *bu Hayseme+#uheyr bin Harb, ve bir .ok kii orada bulunurlard) (ir sefer (ir el& irrisi +bi!im ile una!ara ya"ma adna, karm!a .kt) 2na + una!ara ya"ma adna, *bu Haysama ayakland ve karsna .kt) + una!arasnda irrisiyi yendikten,Sonrada bi!e doru dnd1) 5edi ki' Si!ler hi. bundan daha fa!la /ahudilere ben!eyen birisini 3rd1n1!m16 (unun 1!erine imam Ahmed bin Hanbel LAllah ona rahmet eylesinL *bu Haysemeye LAllah ona rahmet eylesinL yle demeye balad' *bu *bu hayseme0 benim miras.m sen olacaksnI (en senin 3rd11n +vasfettiin, 3ibi bir y1! 3rd1m) 9Na#il Sahihtir. C.)lt. 102.s.: 98erim #i( Senedde /e*en imam Sade eh b'.'# Ehli S'nnet imamlar%ndand%r. Ha.at%n% o#ur#en beni et#ile.en bir s+"' olmu$tur. Bu imam 3a!ir emirlerin 3uran .arat%#t%r di.e her#esi imtihan etti#leri "amanda2 tutu#lan%& emirin #ar$%s%na /etittirilir. 3uran%n .arat%# oldu,unu s+.lemesi istenir. 7mam da ha.at%n% #urtarma ad%na me)buren .arat%#t%r der. Bunun '"erine emirin .an%ndan *%#t%,%nda onu /+ren insnanlar ne oldu,unu +,renme# ad%na sorarlar( Ne .a&t%n%"O 7mam Sade e.h ise @arihe /e*en $u i!adelerini s+.ler( Kafir olduk0 sonrada 3eri dnd1k+tvbe ettik,) Yine bir *o*u,a #ulland%,% $u s+"lerde tarihe /e*mi$tir( *y .ocuk0 ite *ek 3eldi+kendini kasd eder,) Senin efendin Kafir oldu) Bu na#illere ba#ma# i*in imam Mi""inin 6@eh"ibul 3emal6% mura)aat edilebilir. 7$te imam Sade e.h r.h. o "or durumda bile bu .a&t%,%n% i#rah olara# #abul etme.i& #endisinin 3a!ir oldu,unu e ard%ndan t+ be etti,ini "i#reder. -'n'm'"de ise E$ariler e Maturidiler e Mute"ileler b. sabah a#$am her tara!ta 3uran%n .arat%# oldu,unu ha.#%r%.orlar. 3uran%n har!lerinin e sesinin .arat%# oldu,unu iddia eden bu "%nd%#lar2 sele! ulemas%n%n te#!ir etti,i ;ehmi..elerin ta #endileridirler. Sade)e isim !ar#l%l%,% e ba$#a bir &erde alt%nda

orta.a *%#m%$lard%r. A)aba Sele!i ta#i& etti#lerini iddia eden bu "%nd%#lar nas%lda Sele!in #a!ir /+rd',' /+r'$' benimse.ere# Sele! *i"/isinde olabilirler #iO Yine Sele! ulemas%n%n nas%lda 3'!'rden #a*t%#lar%na *o# di##at edelim. Bi"im bu /'n i#rah e "orlu# durumu /+r'&te ma"eret #abul etti,imi" bir *o# durumu sele! ulemas% ma"eret olara# #abul /+rmediler. Nas%l #i imam Sade e.hin bu s+"' /ibi. 3endisi en "or durumda i#en2 +l'm ile #ar$% #ar$%.a #ald%,% halde bir tane #'!'r s+"'n' s+.ledi,i i*in #endinin 3a!ir oldu,unu s+.l'.or. 5.sa#i /'n'm'"de M'sl'man%m di.e /e*inen M'rted 3a!irler2 #'!'r me)lislerinde Atat'r# &utunun +n'nde durma# i*in ellerinden /eldi,i her $e.i .a&%.orlar. Yine #endini M'sl'man sanan bir *o# 3a!ir2 bu &utun #ar$%s%nda duranlar%n h'#'metin ba$%nda #almar% i*in o.lar o.lama#tan /eri #alm%.orlar. A)aba bu #'!'rden daha b'.'# han/i #'!'r ar #iO 7mam Sade e.h2 e.a imam Ahmed e.a Ebu Ha.seme /ibi Sele! ulemas% sabah a#$am bu #'!'r &e$inde #o$u& 3a!irleri o.la.anlar% /+rseler neler derdiler #i a)abaO Es#iden insanlar 3'!'rden #a*arm%$lar. Ml'mle #ar$% #ar$%.a /eldi#lerinde bile #'!'r s+"'n' s+.ledi#lerinde #endilerinin 3a!ir oldu#lar%n% s+.lermi$ler. 5.sa#i /'n'm'"de M'sl'man%m di.e /e*inen 3a!irler2 #endi se*ene#leri ile &utlar%n +n'nde duru.orlar. 8i.erleri ise bu 3a!irlerin bu dinlerini me$ru /+r'& M'sl'man oldu#lar%n% s+.leme# ile #alma.%&2 onlar%n bu .a&t%#lar% #'!'re son dere)ede deste# *%#%& onlar% o.lu.orlar. 7$te 7mam Merde e.h /ibi M'sl'man #i$ilerin2 -'n'm'"'n Mur)ieleri ile !ar#% burada /'ne$ /ibi orta.a *%#%.or. 3imin M'sl'man oldu,u2 #iminde 3a!ir oldu,u orta.a *%#%.or. Allaha $'#'rler olsun. 7mam Ahmed Ebu Ha.semenin #endi miras*%s% ola)a,%n% s+.lemesi ise i#i mana.a hamledilebilir( Bir( Ya #endi e!at%ndan sonra b%ra#t%,% mal% ona ere)e,ini s+.leme# istemi$tir. 4'n#' Ebu Ha.semenin .a,t%,% bu i$i *o# be.enmi$ e bunun #ar$%s%nda onu +d'llendirme# i$temi$tir. 7#i( Fe.a Miras*%m ola)a#s%n der#en2 benim e!at%mdan sonra ilmen e imaml%# .+n'nden benim mertebemde ola)a#s%n demi$tir. Bunu #asd etti ise2 Ebu Ha.semenin $e)aatini e muna"aras%nda#i ilmi #u etini e ihlas%n% /+rd','nden demi$ olabilir. En do,rusunu Allah ).). bilir.:
man ve K1f1r meselesinde -ehmiyyelere ve urcielere reddiye

mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (ana uhammed bin usa haber verdi) 2nlarada' Hamdan bin Ali tahdis etmi) 5edi ki' Ahmedi yle derken iittim' -ehmiyyeler yle derler' (ir kii rabbini eer kalbi ile bilirse0 yani bu durumda carihalar +?!uvlar, ile bir ey ya"masa bile0 bu kii 1mindir) te buda blisin k1fr1 idi) 2 Rabbini kalbi ile bildi ve yle dedi' +Rabbim sen beni yoldan .kardndan;,+Hicr suresi >E)ayet,) 9Senedi Sahihtir. C.)lt. 122.s. Burada a*%#*a imam Ahmedin ameli ter# edeni #a!ir /+rd','n' /+rm'$ olu.oru": 7mam A)urri2 .a"d%,% E$<Geria adl% eserinde $+.le demi$tir(

mann Nkal" ile tasdik$ ve NS! ile ikrar$ ve N?!uvlar+A!alar, ile amel$ olmasbab) (u 1.1 bir araya 3elmedii m1ddet.e 1min olama!) (ilin ki LAllahu teala bi!e ve si!lere rahmet eylesinL 1sl1manlarin alimlerinin inanc' mann b1t1n yaratklar i.in vaci" olduudur) 2 da +imanda, Nkal" ile tasdik$ ve NS! ile ikrar$ ve N?!uvlar ile amel$ etmedir) (undan sonra bilin ki' Kal" ile bilmek ve tasdik etmek0 nutuk ile s! bulunmad m1ddet.e tek bana yeterli deildir) Kal" ile bilmek ve dil ile nutk etmek de0 ?!uvlar ile amel olmadm1ddet.e bir fayda verme!) te bu1. haslet
bir kiide bulunduu !aman 1min olur)

(una0 Kita" ve S1nnet ve 1sl1manlarn alimlerinin s!leri delalet etmitir) ; te bunlar0 Kalbin tasdik etme ve marifetle iman etmesi 3erektiine delalet ettiini 3sterir) *er kal" dildekini tasdik etme!se0 bunlarn yannda da amel olma!sa0 +kal"teki iman0 bu 1.1 bir araya 3elmedii m1ddet.e, hi. bir fayda verme!) ; ?!uvlar ile amel0 kal" ve dil ile olan imann tasdikidir) Kim %emi!lik ve 8ama! ve #ekat ve 2ru. ve hac ve -ihad 3ibi u!uvlar ve -arihalar ile amel edi" +s!1n1 ve kalbi ile inancn, tasdik etme!se0 kendisi i.in sadece marifet ve s! ile yetinirse 1min olma!) (u kii i.in marifet ve s! yeterli olma!) 2nun +8ama! vb) 3ibi olan, Amelleri terk etmesi0 kendi imann yalanladn 3sterir) #ikrettiimi! 3ibi o kiinin Amelide0 kendi imannn tasdiki olmu olur) ; Allahu teala kendi kitabnda bir .ok yerde Nimann sadece ve sadece Amel ile olacan$ beyan etmitir) /ine bu ekilde Key3amber s)a)v) beyan etmitir) +(u dediimi! itikad, Deytanlarn oyununa 3etirdii urcielerin dediinin tersinedir) ; *y Kuran ehli &Allah bi!lere ve si!lere rahmet eylesin& *y ilim ehli0 *y sunnet ve *ser ehli0 *y Allahin 5inJde helaller ve haramlar ilimini bildiren Mikihli kld kiiler0 (ilin ki' *er si!ler Kuran Allahu tealann si!e emrettii 3ibi tedebb1r ile okusan!0 Allahn kendine ve sonra Rasul1ne iman edilmesi 3erektiinden sonra Amel etmeyi vaci" kildn 3r1rs1n1!) Allahu teala iman ve Salih amel olmaks!n0 1minlerden ra! olduunu ve 1minlerinde kendisinden ra!i olduunu ve bunun karsnda kendisinin onlara cenneti verdiini ve -ehennemden de kurtardn !ikretmemitir) te Allah imanla birlikte Salih ameli Nolma!sa olma!$ klmtr) 2nlar -ennete sadece imanlar ile sokmamtr) %aki imanin yanina Salih amelide eklemitir) (u Salih ameli + 1minlerin, ya"malar i.in kendisi +Allah, + 1minleri, muvaffak klmtr) te bylelikle man yle bir ey olmutur ki0 bir kii kalbi ile tasdik edi"0 dili ile nutuk edi"0 3r1nen ?!uvlar ile Amel etmedii m1ddet.e mantamamlanmamtr) Kim Kurana tedebbur etmek ile bak" 3! 3e!dirirse0 bunu benim a.kladm ekilde 3recektir)

(ilin ki LAllah bi!lere ve si!lere rahmet eylesinL (en Kuranda 3! 3e!dirdim) +iman meselesinde, (enim bu !ikretti3imi0 Allahu tealann kitabnda Elli Altyerde buldum) He"sinde Allahu tebareke ve tealann 1minleri sadece iman ile cennete sokmadn0 bununla birlikte onlar kendi rahmeti ile ve kendisinin + 1minleri, muvaffak kld ona +Allaha,iman ve Salih Amel ile -ennetJe soktuunu 3rd1m) te burada da0 imann marifet olduunu iddia edenlere0 yine Amel etmese bile imann marifet ve s! olduunu iddia edenlere reddiye vardr) (unu diyenden Allaha snr!+/ani' Amel olmadan iman yeterlidir diyenin s!1nden Allaha snr!,) +(undan sonra imam Acurri0 *lliden fa!la ayet !ikredi" imann Amel ile olmas 3erektiini beyan etmitir, ; Allah si!leri affetsin) Si!ler Kerim olan evlani!in +Rabbini!in, s!1n1iyi inceleyin) Kurann sadece bir yerinde bile0 Salih Amel olmadan iman!ikretmimidir6 Allahu teala yle buyurmutur' +2na +Allaha, G1!el kelime .kar) Salih Amelide +kendisi, kaldrr,+Matr suresi 9F)ayet,) te Allahu teala NG!el kelimenin$ hakikatinin NAllaha Salih Amel ile birlitke .kmas$ olduunu haber vermitir) +5emek ki, *er Amel olma!sa0 o !aman kelimenin +y1kselmesi, i"tal olur ve onu diyen kiiye 3eri .evirilir+yani Allah kabul etme!,) %evhidden daha G1!el bir s! yoktur) Salih Amellerde de Mar!lar eda etmekten daha 31!el bir ey yoktur) ; (en0 bundan sonra Key3amberden s)a)v) ve Sahabelerden ve %abiinin bir.oundan Nimann kal" ile tasdik0 dil ile ikrar0 ?!uvlar ile Amel$ olduunu +isbat eden, rivayetleri !ikredeceim) (unlarda +/aniQ Key3amberimi!e s)a)v) ve Sahabelere ve %abiinlere 3re, kim bunu deme!se0 o kii Kafir olmustur) ; te bunlarla anlalmtr ki' man0 Amel olmadan tamamlanma!) te budin0 Allahu a!!e ve cellenin +kitabnda, bahsettii 3ibidir' +Halbuki onlarQ doruya ynelerek0 dini yaln! Allaha tahsis ederek 2na kulluk etmek0 8ama! klmak ve !ekat vermekle emrolunmulard) *n doru din de ite budur),+(eyyine suresi A)ayet,)
Amel 3iderse kii Kafir olur

mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (ana /usuf bin usa haber verdi) Kendisi *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, yle derken iitmitir' man0 ancak Amel ile olur) 9Senedi Sahihtir. 3.)lt. CAA.s.:
Ahad bile olsa0 Sahih olarak 3elen rivayetlerin inkar k1f1rd1r

mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (i!e uhammed bin Ali bin 7errak haber verdi0 dedi ki' (i!e uhammed bin smail et&%irmi!i tahdis etti0 dedi ki' Hasan bin (e!!ari yle derken iittim'

(ir adam irrisiye 3eldi) 5edi ki' *y *bu Abdurrahman0 ben Hadis.iler ile m1!akerede bulunuyorum+2nlarla oturu" onlardan istifade ediyorum,) Her ne !aman Key3amberden s)a)v) bir Hadis !ikretseler0 onu reddediyorum+inkar ediyorum,) (unun 1!erine bana diyorlar ki' Sen Kafirsin) + irrisi, 5edi ki' 5oru sylerler+veya' 5oru syl1yorsun,) 2nlar eer Key3amberden s)a)v) bir Hadis !ikrettiklerinde onu reddedersen derler ki' Sen Kafirsin) +Adam, 5edi ki' Keki ne ya"ayim6 + irrisi, 5edi ki' 2nlar Key3amberin s)a)v) bir Hadisini !ikrederlerse0 de ki' 5oru syledin) Sonrada bu deyiminin 1!erine +o Hadisin, illeli olduunu syle) (unun bir illeti vardr de) 9Hasan bin Sabbah Hasen dere)esindedir. Bu nedenle Senedi Hasendir. Ba"%lar% bu imam%n "a.%! oldu,unu s+.leselerde dedi#leri /e*ersi"dir. A.r%)a bu imam Ehli S'nnetin imamlar%ndand%r. C.)lt. 10C.s. 7llet( Hadisin senedinde bulunan "a.%!l%# i*in s+.lenir.: Yine $+.le demi$tir( (i!e uhammed bin Ali haber verdi0 dedi ki' (i!e uhammed bin smail tahdis etti0 dedi ki' (uveyti0 /usuf bin /ahya el&Kuraiyi yle derken iittim0 dedi ki' Dafiiyi yle derken iittim' (en bu Hadisi0 irrisiye sundum) L/ani kle hari. alt kii arasnda kura .ekme +Hadisini) (u Hadiste uslimin sahihindedir), L bunun 1!erine +(ir e& irrisi, dedi ki' (u Kumardr) +mam Dafii der ki, (unun 1!erine ben de *bu el&(uhturinin yanna 3eldim) +2lay anllatktan sonra bana,dedi ki' *y *bu Abdullah+e&Dafii,0 ite +(ir el& irrisinin k1fr1ne delalet eden, baka bir delil daha) 2nu tahtann 1!erine kaldr" .armaha 3ereceim) 9Senedi Sahihtir. C.)lt. 10A.s.:
#alim 1sl1man Sultanlara kar Hadis imamlarnn iddetli tavr

mam *bu (ekir el& erve!i r)h) $Ahbaruuyuh ve ahlakuhum$ adl esrinde yle demitir' (en0 ibni ubarekin k! kardeinin olu olan smailin0 *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, ile una!ara ya"tn 3rd1m) una!aralar Halifenin yanna 3itmek ile il3ili idi) *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, ona dedi ki' Senin dayn L/ani ibni ubarekL yle demitir' 2nlara +Halifelere, 3itme) *er 3idersen de doruyu syle) Ama ben doruyu syleyememekten korkarm) 9Na#il Sahihtir. E2.s.: Yine $+.le demi$tir( (en0 *bu Abdullah yle derken iittim' 2nlara +Halifelere ve emirlere, yaknlamak fitnedir) 2nlarla oturmak fitnedir)

(i!ler onlardan u!ak durduumu! halde kendimi!in +fitneden, sa salim kurtulduunu 3remiyoru!) *er onlara yaknlarsak halimi! ne olacak6 Yine $+.le demi$tir( (i!ler Askerde iken0 shak bin Hanbelin *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a Halifeye emredi" nehyetmek amac ile yanna 3itmek hakknda soru sorurken iittim) +shak, ona +mam Ahmde, yle dedi' 2 +Halife, senin s!1n1 dinler) te bu shak bin Rahuyeh0 ibni %ahirin yanna 3idiyor ve ona emredi" nehyediyor) (unun 1!erine *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, dedi ki' Sen bana shakm delil olarak 3etiriyorsun6I (en onun ya"tklarndan ra! deilim) (enim onu +Halifeyi, 3rmemde bir hayr yoktur) 2nun beni 3rmesinde de bir Hayr yokturI 9Na#il Sahihtir. E1.s.: 9As#er san%r%m bir b+l/e ad%d%r: Yine $+.le demi$tir( (en0 *bu Abdullah yle derken iittim' (ana 3ereken0 eer onu 3r1rsem L /ani HalifeyiL ona emredi" nehyetmemdir) 9Na#il Sahihtir. E2.s.: Yine $+.le demi$tir( *bu Abdullah yle derken iittim' %avus onlara +emirlere ve ve!irlere ve Halifelere vb), kar .ok iddetli idi) (lye olduunu 3r1nce onu vali ya"tlar) 2 da !en3inlerden al" fakilere verirdi) Sonrada ona "aralar hakknda sordular) (unun 1!erine bir kat .kard ve dedi ki' (en +"arann he"sini, dattm) 9@a us ile imam Ahmed aras%nda #o&u#lu# ard%r. Ama @a usun bu #onuda $iddetli oldu,u ba$#a muttas%l senedlerden bilinme#tedir. Buradan #asd%m%"da imam Ahmedin bu da ran%$% i#rar edi)i bir $e#ilde "i#retmesidir. AC.s.: Yine $+.le demi$tir( *bu Abdullah Ahmed bin Hanbelin yannda el&?meri s! edildiinde yle demitir' 20 onlara +Haliefelere vb), kar .ok iddetli idi) 9Na#il Sahihtir. DE.s.: 9el<Umeri2 Abdullah bin Abdula"i" bin Abdullah bin Abdullah bin Mmer bin Hattabt%r. 3a.na,%n di& notu mura)aat edilebilir.: Yine $+.le demi$tir( (en0 *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a dedim ki' Kad Sevvar 3ibi birisine $Allah seni slah etsin+d1!eltsin,$ denilirmi6 5edi ki' Allahn onda d1!eltecek neyi var ki6 9Na#il Sahihtir. AL.s.: 93ad% Se ar b'.'# bir alimdir. 3ad% oldu,undan #+t' #onu$ulmas% ha##%nda imam Ahmede soruldu,unda2 onun "aten salih birisi oldu,unu s+.lemi$tir. 8eme# #iislam de letinde adil olma $art% ile #ad% olma# imam Ahmede /+re ;ai"mi$. 7mam Se ar%n #endisi bile bel#i "alim #ad%lar%n e Hali!elerin .an%nda durma.an birisi idi. Bu i#i hali #ar%$t%rmama# /ere#me#tedir.: Yine $+.le demi$tir( *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, yle derken ittim'

Sufyan onun Lyani +Halife, ehdininL yanna 3irdi) %uvalet 3elme bahanesi ile .kt+ve bir daha 3eri dnmedi,) 9imam Su!.an2 Su!.an es<Se ridir. 7bni U.e.ne de,ildir. 4'n#' imam Se ri2 Hali!e Muhammed bin Ebi ;a!er el<Mansur el<Mehdi ile /+r'$m'$t'r. B+.leli#le senedde #o&u#lu# ard%r. Ama imam Su!.an%n hali!elere #ar$% $iddeti Sahih senedler ile bilinme#tedir. Mn)eden de "i#retti,imi /ibi +nemli olan2 imam Ahmedin bunu i#rar edere# e do,ru /+rere# anlatmas%d%r. DB.s.: Yine $+.le demi$tir( *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a dedim ki' Abbad +bin Kesir, Sufyana +es&Sevriye, yle demitir' (en seni *bu -afere !ikrettim) (unun 1!erine Sufyan dedi ki' 8eden beni ona !ikretmek istedin ki6 *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel, dedi ki' +Sufyan, 5oru ya"t) 8eden onu ona !ikretmek istemi ki6 9Senedde #o&u#lu# ard%r. Ne imam Ahmed2 nede imam Mer e"i imam Abbad ile /+r'$memi$lerdir. Ama bi"im i*in +nemli olan imam Ahmedin bu durumu be.enmesidir. Yani Abbad%2 imam Su!.an% Hali!e.e "i#retti,inden #%nam%$t%r. B1.s.: Yine $+.le demi$tir( *bu Abdullah+Ahmed bin Hnabel, yle derken iittim' *er ona +Halifeye, 3itsem0 ilk nde uhacir ve *nsarn .ocuklarndan balarm) 9.ani il# +n)e Sahabe *o)u#lar%na i.ili# etmesi e "ul'm etmemesini s+.elerim. B2.s.: Yine $+.le demi$tir( *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,i yle derken iittim' (ana Sufyan bin 7eki ya!d) +ya!snda, 5emi ki' (abam yle derken iittim' Sufyan +es&Sevri, bi!e yle demitir' (i!ler bu 31n +Hak olan, yol 1!ereyi!) *er si!ler bi!leri saa sola kaydm! 3r1rseni!0 bu durumda bi!i nder edinmeyini!) 9B2.s. 7mam Su!.an bin Fe#i #imi durumlarda -' enilir i#en2 #imi durumlarda 0a.%!t%r. Belli meselelerde hata .a&t%,% i*in durumu b+.ledir. Hadis ilminden anla.anlar2 "i#retti,i ri a.etlerin ne "aman "a.%! oldu,unu2 ne amanda Sahih oldu,unu anlarlar. Burada da dire# babas%ndan i$itti,i bir $e.i a#tard%,%ndan Sened Sahihtir. Bu 1a i.i .alan ile itham edenler ise !asid bir hata .a&m%$lard%r. El< has%l( Bu sened #esinli#le Sahihtir.: +(u rivayet0 imam Ahmede okunduktan sonra0, *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a yle denildi' Sevrinin u s!1' (i!ler bu 31n +Hak olan, yol 1!ereyi!) *er si!ler bi!leri saa sola kaydm! 3r1rseni!0 bu durumda bi!i nder edinmeyini!) (unun manas nedir6 +imam Ahmed, 5edi ki' (undan Sultann halini kasd etmitir) 9Na#il Sahihtir. B2.s.:

7$te 7mam Ahmedin e sele! ulemas%n%n M'sl'man olan Sultanlara e Emirlere e Fe"irlere b. #ar$% $iddetleri bu $e#ilde idi. Bi"ler bunlar% sade)e +rne# olara# "i#retti#. 8aha !a"las%n% iste.en #itab% mura)aat edebilir. Muas%r 3a!ir e 0%nd%# bil/inlerden ba"%larda2 #onu '"erine ba"% eserler .a"m%$t%r. Bu "%nd%#lardan biriside 6Abdusselam Ber)es6 adl% M'sri#lerin me$hur bil/inidir. Allaha $'#'rler olsun2 bir #a"ada 1abbim onun ruhunu #ab"etti. Gu anda da ;ehennemde oldu,una $ehadet edi.oru". Bu 0%nd%#2 b%ra#al%m islam Sultanlar%n%n .anlar%na /irme.i2 /'n'm'"'n 3a!ir Sultanlar%n%n .anlar%na /irme.i bile mustehab /+rm'$t'r. Hileli olara .a"d%,% e .alanlar ile doldurdu,u 63atul Mira Hi Hu#mid 8uhulu Alal Umera6 adl% eserinde2 Emirlerin .an%nda /irme.i mutla# manada )ai" /+rm'$t'r. Bir de utanmadan bu #onuda Sele! ulemas%n%n he&sinin Sultan%n .an%na /irme.i mustehab /+rd'#leri imaS%n% erme.e *al%$m%$t%r. Asl%nda b+.le .alan #ita&lara reddi.e ama)% ile bir #itab .a"mam%"a lu"um .o#tur. 7$te imam%m%" Allame Mer e"i r.h. 6Ahbaru$$u.uh6 adl% eserinde2 sade)e e sade)e bu 0%nd%# /ibi ;ahil #i$ilere reddi.e ermi$2 onlar%n .alanlar%n% i"har etmi$ e orta.a *%#arm%$2 Sele! ulemas%n%n bu #onuda#i duru$lar%n% orta.a #o.mu$tur. Allaha $'#'rler olsun.
Kitab ya!mann (idat olmas

mam *bu H1seyin bin *bi /ala $%abakatul Hanabile$ adl eserinde yle demitir' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,a dedi ki' Sen bir adamn Dafiinin kita"larn ya!masna ne dersin6 5edi ki' Hayr) 5edim ki' Sen Risaleyi ya!masna ne dersin6 5edi ki' Sonradan .kan bir ey hakknda bana soru sorma) 5edim ki' (en onu ya!dm) 5edi ki' Allah korusunI 9Senedi "i#redilmemi$tir. Ama $imdi "i#rede)e,imi"2 bu s+"'n Sahih oldu,unu /+sterme#tedir. Burada .a"ma#tan #as%d2 es#iden bas%l% #ita&lar olmad%,%ndan2 isti!ade ama)% ile eli ile o#itab% al%& .a"ma# manas%na /elir.: mam Abdullah bin Ahmed bin Hanbel0 babasnn s!lerini naklettii $ esail$inde yle demitir' Kitablarn ya!lmasndan bahsedildiinde babam yle derken iittim' (en byle ya"may sevmiyorum) te *bu Hanife0 3eldi bir kitab ya!d) Ardndan *bu /usuf 3eldi bir kitab ya!d) /ine uhammed bin Hasan 3eldi bir kitab ya!d) te bunun sonu hi. bitme!) 8e !aman bir adam 3elirse direk bir kitab ya!yor) te bu alik bir kitab ya!d) Dafiide 3eldi bir kitab ya!d) Duda 3eldi L/ani *bu SevrL bir kitab ya!d) 8e !aman bir adam 3else bir kitab ya!yor) (ylelike Allah Rasulunun s)a)v) ve Sahabelerin s!leri braklyor) +mam Abdullah der ki, veya babam nasl dedi ise) (abam bunu ve ben!erini syledi)

+(abam imam Ahmed,Kitab ya!may ay"lard) (undan ar derecede nefret ederdi) /ine babam Sufyann -amiini sevme!di) (u kitaba he" inkarda bulunurdu) 2ndan ar derecede nefret ederdi) /ine +babam yle dedi, ' Kim bunu Sufyandan duymu ki6 9Na#il Sahihtir. Mesailde#i na#ilin numaras%( 1CB2.: 97$te 7mam Ahmed r.h. Hadisleri i*eren bu b'.'# alimlerin #ita&lar%ndan bile ne!ret ederdi. 4'n#' bunlar% o#uman%n Hadisten u"a#la$t%ra)a,%n% s+.lerdi. Bi"ler ise bu /'n imam Ahmedden sonra /elen e ;ehmi..e uslubu ile .a"%lan e sa&%#l%# i*eren Usulu H%#%h #ita&lar%n% #+t'ledi,imi"de2 bi"leri a.%&lama#talar. Bunu der#en bi"im dini *'r'tt','m'"' iddia ederler. A)aba bu insa!s%"lar2 bunu der#en bu dedi#lerini imam Ahmede ni.e s+.lemi.orlar #iO 5da bi"im dedi,imi"i2 hatta daha da !a"las%n% demi$tir. Neden bi"ler Usulu H%#%h #ita&lar% sa&%#l%#t%r dedi,imi"de Bidat*% olu.oru"da2 imam Ahmed olmu.or #iO Yine bi"ler 3elam ilminden u"a# olan imam Ga!iinin er<1isale adl% eseri /ibi /'"el #ita&lar% a.%&lam%.oru". Ama bi"im a.%&lad%,%m%"2 ha#tan u"a# e #elam ilmi ile i* i*e olan e sonradan .a"%lan Usulu H%#%h #ita&lar%d%r. Bunlar%n he&si bo$ s+"ler ile do&doludur. Bunlar% o#u.anlara Buharide#i Hadislerden sorsan onlar bu Hadisleri bilememe#teler. Ama .inede sa&%#l%# i*eren #ita&lar% o#uma#tan /eri #almama#talar. 7$te M'sl'manlar%n .a&mas% /ere#en2 sa&%#l%,% .a.an bo$ Usulu H%#%h #ita&lar%n% b%ra#%&2 3urana e S'nnete /eri d+nmeleridir. En do,rusunu -+#te#i 1abbimi" bilme#tedir.:
mam #ehebi $%arihulislam$ adl eserinde Hallaln kendi eserinde yle dediini nakletmitir' (i!e Ahmed bin Asram el& u!eni haber verdi) 5edi ki' Ahmed bin Hanbele 3eldim) 2na *bul Abbas el&Hemedani dedi ki' (elkide ben onlara +-ehmiyyelere, reddiye vermiimdir) Ahmed dedi ki' -idal ya"mak doru deildir) +mam Asram der ki, Ahmed escide 3irdi ve 8ama kld) (ittikten sonra dedi ki' Sen Abbasmsn6 5edi ki' *vet) +imam Ahmed, 5edi ki' Allahtan korkI Senin kendini ortaya at"ta Kelam ve Kitab ya!mak ile mehur olman hi.te doru bir ey deildir) *er senin bu ya"tnda bir hayr olsa idi0 bu durumda bi!den nce bunu Sahabelerde ya"arlard) (en +Sahabeler dneminde, bu Kitablardan hi. birini 3rmedim) (unlarn he"side (idattr) +Abbas el&Hemedani, 5edi ki' *y *bu Abdullah +Ahmed bin hanbel,0 bu +8asihat, senden kabul edilmitir) Allaha istifar edi" tvbe ederim) (en onlarn yanna + una!ara ya"maya, 3itmiyorum) Ka"larnda .almyorum) Ama ben onlarn kelam ile konutuklarn0 kimseninde onlara reddiye vermediini 3r1yorum) (unada 1!1l1yorum) (undan sonrada onlara reddiye vermeden duramyorum+sabredemiyorum,) +mam Ahmed, 5edi ki' *er sana +onlardan, hakk isteyen birisi 3elirse ona 3ster) (unu defalarca syledi)

9Senedi Sahihtir. 7mam Ahmedin ha.at%ndan bahsetti,i b+l'me ba#: Raf!i kii kimdir6

mam Abdullah bin Ahmed bin Hanbel0 esailinde yle demitir' (abama dedim ki' Rafi!i kii kimdir6 5edi ki' *bu (ekir ve @meri sven kiidir) 9Na#il Sahihtir.: mam #ehebi ise0 imam Abdullahn babasna sorduu soruyu u ekilde nakleder' (abama dedim ki' Rafi!i kii kimdir6 5edi ki' 2 kii Allah Rasulunun s)a)v) arkadalarndan her han3i birini sven kiidir) 7eya onlar hakknda !ararl konuan kiidir) (en bu kiiyi islam 1!ere 3rmemekteyim) 9Be$$ar bs#. C.)lt. 102E.s. Bu i#i na#ilde Sahihtir. -+r'ld',' /ibi imam 0ehebi bu na#li imam Abdullah%n Mesailinden .a&t%,% a*%#t%r. Ama elimi"de#i nushada bu dedi,i !ar#l% $e#ilde "i#redilmi$tir. Buradan da imam Ahmedin bir tane sahabe.e dil u"atan% te#!ir etti,ini a*%#*a /+rme#te.i".:
Hadis *hlinin Mkh ilmi bilmedikleri iftiras ve cevab

mam *bu 2sman Said bin Amr bin Ammar el&(ur!ai0 mam *bu #ura er& Ra!iye sorduu sorular to"arlad $Sualat$nda yle demitir' (ana *bu #ura haber verdi) 2 da' Abdullah bin Hasan el&Hesnaciden yle dediini rivayet etmitir' sra 3ittim) 2nlarn b1y1k escidlerinde bir tane Kadlarn 3rd1m) +burada bir kelime kullanyor) 8e anlama 3eldiini anlyamadm, Kadnn yle dediini iittim' Hadis.iler var ya0 !avall insanlardr) 2nlar daha Mkh bilmiyorlar) (ende ona doru ayaklandm ve yle dedim' Key3amberin s)a)v) arkadalar +5iyyette, kadnlarn ve *rkeklerin cirahlarnn ne kadar olacanda ihtilaf etmilerdir) Keki0 +bu konuda, Ali bin *bi %alib ne demitir6 #eyd bin Sabit ne demitir6 Abdullah bin esud ne demitir6 te bunun 1!erine +iftirac Kad, re!il oldu) (ende ona dedim ki' Sen0 Hadis.ilerin Mkh bilmediklerini iddia ettin) (en de Hadis.ilerin en aalk kiilerindenim) (en sana bunu sordum ve cevabn vermeyi bilemedin) Senin daha beceremediin bir eyde baka bir kavme nasl beceremiyorlar diyebilirsin ki6 9Senedii Sahihtir:
Key3amber s)a)v) dnda hi. kimse taki" edilmemelidir

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' Ahmedi yle derken iittim' (en alikin 3r11n1 beyenmiyorum) Hi. kimsenin 3r11n1 beyenmiyorum+/ani' Sadece Hadislerle Amel etmeyi beyeniyorum ve seviyorum,)

9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( Ahmede bir adam yle derken iittim' Sufyann -amii ile Amel edelimmi6 +mam Ahmed, 5edi ki' *serlere sarl) +/ani' Key3amberimi!den s)a)v) 3elenler ile Amel et) Sufyanin el&-amii adl eseri ile deil, 9Na#il Sahihtir: Yine $+.le demi$tir( Hi. kimse olmasn ki0 illa onun 3r1lerinden alnr ve terk edilir+veya' Her kesin 3r11nden alnr ve terk edilir,) +mam *bu 5avud bunu a.klama adna der ki, /ani' Sadece Key3amber s)a)v) hari. +demek istemitir,) Yine $+.le demi$tir( Ahmede dedim ki' *v!ai0 alikten daha fa!la taki".i birisi deilmi6 5edi ki' Sen 5ininde bunlardan hi. birisini taki" etme) Key3amberden s)a)v) ve arkadalarndan 3elenleri al) (undan sonra tabiinlerden 3elenlerde ise kii muhayyerdir+se.eneklidir) ster alr ister terk eder,) 9Na#il Sahihtir: mam *bu %ahir es&Silefi0 mam Hamis bin Ali el&Hu!iye sorduu sorularda +Sualatus Silefi Hil Hamis, yle demitir' 2na +mam Hamise, *bu uslim el&Heysi el&(uhari hakknda sordum) 5edi ki' 2 bi!im bu 7asta +5rt y1!, *lli 5oku!da 3elmitir) /ine +mam Hamis, dedi ki' (en +ondan, ya!dm) 2 da bana 2n tane deve y1k1 kadar +Hadis, ya!d) (en (adadda iken 5akkak bin el&Hadibeye onun hakknda sordum) 2nun hakknda 31!el eyler syledi) /ine +mam Hamis, yle dedi' 2nun Sahih+Hadis,lere kar sev3isi vard) *bu %ahir (ereke bin Sinan el&Hu!i yle demitir' *bul Hasan el& e3a!ili ile alik ile Dafiinin birbirlerine 1st1nl11 hakknda una!ara ya"tm) (en Dafiiyi 1st1n 3rd1m) 41nk1 ben onun e!hebi 1!erineyim) 2 da aliki 1st1n 3rd1) 41nk1 o da onun e!hebi 1!erinedir) (undan sonra ikimi!de *bu uslim el&Heysi el&(uhariyi hakem tayin ettik) 2 da Dafiiyi 1st1n 3rd1) (unun 1!erine *bul Hasan k!d ve dedi ki' (elkide sen onun e!hebi 1!erinesin+onu taki" ediyorsun ve bu nedenle onu 1st1n 3rd1n,6 5edi ki' (i!ler Hadis ehliyi!) nsanlar bi!im e!hebimi! 1!erinedir) (i!ler ise hi.
kimsenin me!hebi 1!erine deili!) *er bi!ler bir kiiyi me!heb edinseydik0 o !aman si!ler o kii i.in Hadis uyduruyorsunu! denilirdi )

9-+r'ld',' /ibi Sened Sahihtir. Hadis ehlinin #a*%n%lma" /+r'$' $udur #i( 7ster hal#tan bir #i$i i*in olsun2 ister Alimlerden bir #i$i i*in olsun2 onun =e./amber s.a. . d%$%nda her han/i birisini ta#lid e ta#i& etmesi ;ai" de,ildir. Bu #onuda Hadis ehli itti!a# etmi$lerdir. =e./amberimi"in s.a. . Sahabelere +,retti,i inan*ta budur. Sahabeler de bu #onuda itti!a# etmi$lerdir. 8ini anl%.amam%$ Hadis )ahilleri olan Usul)uler ise2 bi"im bu #onuda#i dedi#lerimi"e muhale!et etmi$lerdir. Usul)uler2 Hadis ilminde bil/isi"

oldu#lar%ndan bu !asid /+r'$' orta.a #o.mu$lard%r. Malese! Sele!ten sonra /elenler ise /enelde bu !itne.e .e#alanm%$lard%r. Bu )ahillerin /ere#si" $'&helerine )e a& erme# i*in bir *o# $e. s+.lememi" /ere#ir. Ama en basit olara# $unu s+.li.elim( Si"ler hal#tan olan #i$ilerin Hadisleri o#u.a)a# #adar a#itleri olmad%,%ndan Hadisler ile de,ilde bir #i$inin s+"leri ile amel etmesi /ere#ti,ini iddia ettini". Bi"lerde deri" #i( Bunu deme# si"in )ahilli,ini"den e Hadislerden u"a# durdu,unu"dan #a.na#lanma#tad%r. 5nlara deri" #i( Hal#tan olan bil/isi" bir M'sl'man%n en a"%ndan ibadetleri .a&ma# i*in2 inan)%n% +,renme# i*in o#umas% /ere#me#tedir. M.le de,ilmiO E,er derseler #i( Ha.%r. 5 "aman 3a!ir olurlar. 4'n#' bu durumda hal#%n 7slam ile m'#elle! olmad%,%n% s+.lemi$ olurlar. Ama e,er derseler #i( E et. 5 "aman deri" #i( A)aba #imin s+"' daha net e a*%# e #ola. anla$%lanO =e./amberin s.a. . s+"'m'O Yo#sa alimlerin s+"'m'O E,er alimlerin derseler2 .alan s+.lemi$ olurlar. Alimlerin =e./amberimi"den s.a. . daha /'"el dini anlatt%,%n% iddia etmi$ olurlar. Bunu derselerde bi"e /+re #a!ir olur. E,er =e./amberin derseler2 o "aman deri" #i( E,er en #ola. anla$%lan s+" E!endimi"in s.a. . s+"leri ise2 o "aman hal#tan olan bil/isi" M'sl'man dinini +,renir#en2 alimlerin s+"lerini de,ilde2 E!endimi"in s.a. . s+"lerini o#umas% *o# daha e la e +n)eli#lidir. E,er derseler #i( =e./amberin s.a. . s+"' u.umsu". Alimlerin s+"leri ise u.umludur. 8eri" #i( Yalan s+.ledini". -enelde bir Usul)unun Hadisleri2 bi"im /ibi Hadis ashab%ndan daha i.i bilmesi im#ans%"d%r. Bu #onuda Hadislerin durumunu #endi #a!as%na /+re de,ilde2 bu ilmin erbab%na sorara# +,renmesi /ere#irdi. A.r%)a alimlerin s+"lerinin u.umsu" oldu,unu iddia eden #i$i .alan s+.lemi$tir. Hane!ilermiO 5nlar%n me"hebi Ebu Hani!enin e Ebu Yusu!un e Muhammed e$<Ge.baninin aras%nda b+l'nm'$t'r. Me"hebin i*inde bir meselede bir *o# /+r'$ ard%r. Bu durumda hal#tan olan #i$i Hane!i ola)a#sa han/isinin /+r'$'n' ala)a# #iO Mali#ilermiO Mali#inde Mude enesinde#i s+"leri !ar#l%2 Mu attas%nda#i s+"leri !ar#l%d%r. Bir te# elleri ba,lama meselesinde ondan /elen ri a.etleri )em edeme.en Mali#iler birbirlerine /irmi$lerdir. Ga!iilermiO Ga!iinin bir es#i2 bir de .eni me"hebi ar. 5nun me"hebinde olan #i$i han/i /+r'$'n' ala)a# #iO HanbelilermiO Ahmedden bir #onuda i#i '* tane "%t na#iller /elmi$tir. 5nun me"hebinde olan #i$i han/isini ta#i& ede)e# #iO 7$te hala /'n'm'"de i"i #alan me"he&ler bunlar. Her me"hebin /+r'$' her #onuda #ar%$m%$ bir durumda. Bu #adar ihtila! ar#en bu #arma$%# e bat%l e ha# s+"ler ile #ar%$an s+"leri ter# edi& Hadisler ile amel etme# daha ha.%rl% de,ilmidirO A.r%)a =e./amberimi"in s.a. . Hadislerinin u.umsu" oldu,unu iddia etme# )ehalettir. Bi"ler dinini +,rene)e# olan adama Hadis #ita&lar%n% al e ter)ih .a& e )em et demi.oru". Bi"ler ona Buhari2 M'slim2 Mu atta2 Ebu 8a ud e @irmi"i /ibi

Hadis #ita&lar%n% o#umas%n% ta si.e etme#te.i". Fe.a Ha!%" 7bni Ha)erin 6Umdetul Ah#am6 adl% eseri /ibi Hadis #ita&lar%n% o#umal%d%r. Bu #itablar da H%#%h #onular% $e#linde ha%rlanm%"t%r. Bu #itablar%n i*inde hi*te u.umsu" Hadisler bulunmama#tad%r. Bu #i$inin dinini Hadislerden u"a# H%#%h #ita&lar%ndan +,rene)e,ine2 Allah 1asulunun s.a. . Hadislerini to&arlad%,% bir eserden +,renmesi *o# daha do,rudur. @a#lid etmenin Haram olmas%nda bir *o# Hadisler arid olmu$tur. Mesela Buhari e M'slim Sahihlerinde2 #abire /iren 3a!ire M'n#er e Ne#ir adl% Mele#ler soru sorma.a /eldi#lerinde2 bu Muhammed s.a. . ha##%nda ne dersinO 8edi#lerinde2 o M'na!%# #i$i $+.le di.e)e#tir( (ilmiyorum) nsanlarn bir eyler dediini duydum) (ende dedim. 7$te bu a*%#*a ta#lidin haram oldu,unu2 ta#lidin M'na!%#l%# alameti oldu,unu /+sterme#tedir. 7$te bu )e a&2 E!endimi"in s.a. . s+"lerinin o#unmas%n% isteme.en Usul)ulerin !asid /+r'$lerini .erlebir etme# i*in 3a!idir. 1abbim Hadisten ua#la$m%$ #i$ileri ha##a /eri *e irsin.:
Hadisler dnda belli kiilerin me!hebi ile fetva verenlerden fetva almann yasak oluu

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' Ahmede dedim ki' (ir Adam bir meselede soru sorar) (ende onu soracak bir nsan 3stereyimmi6 5edi ki' *er yle ise) +mam *bu 5avud0 imam Ahmedin ne demek istediini u ekilde a.klar, /ani' *er o +fetva versin diye, 3t1r1len kii taki" eden ve S1nnet ile fetva veren birisi olursa) 9Buradan da anlar%" #i2 S'nnet ile de,ilde #i$ilerin /+r'$leri ile Het a erenden !et a alma# )ai" de,ildir. Bu Hadis*ilerin #a*%n%lma" /+r'$'d'r. =e./amberimi"in s.a. . Sahabelere +,retti,ide budur.: Ahmede denildi ki' 2 kii taki" etmeyi istiyor) Ama her eyde de doruyu bulama!) (unun 1!erine dedi ki' Kim her eyde doruyu buluyor ki6 97mam Ahmede soru soranlar $unu #asd ederler( Bir #i$i Mali#in e.a bir ba$#as%n%n /+r'$'n' ta#i& eder#en2 onun ama)% =e./amberi ta#i& etme# olu.or. Ama #endisi Hadisler ile amel etme.e #al#sa2 illa#i her meselede hata edebilir. Bununda )e ab%n% imam Ahmed *o# /'"el bir $e#ilde eri.or. ;e ab%nda $unu #asd edi.or( Sen ister birisini ta#i& et2 ister =e./amberin s.a. . Hadislerini ta#i& et2 her halu#arda illa#i ba"en hata ede)e#tsin. Bir #i$i Hadisleri ta#i& etti,inde bu deme# de,ildir #i o #i$i hata etme.e)e#. 0aten Hadislere tabi olan da Hadislerden ala)a,% h'#'mlerde hata etme.e)e,ini iddia etmi.or. Ama ama* Allah%n emeretti,i /ibi onun =e./amberini ta#i& etme#. -+r'ld',' /ibi imam Ahmed2 !et a erenin Hadis ile Het a erme $art% #o$tu,u /ibi2 !et a.% alan%nda Hadis ile amel etmesini $art #o$ar. Buda dedi,inden a*%#*a anla$%lmatad%r.: +mam *bu 5avud der ki, alikin 3r11 ile Metva verebilirmi6 +mam Ahmed, 5edi ki' (yle eylerde hi. bir ekilde taklid etmeI 9Ebu 8a udun Ahmedden olan na#li Sahihtir.

8%##at edilirse imam Ahmed2 ta#lidin .asa# oldu,unu s+.ler#en alim ile hal# aras%nda !ar# oldu,undan bahsetmi.or. B+.leli#e2 her#esin Hadisler ile amel etmesi /ere#ti,ini #asd etti,i /+r'lm'$ olur:
Hadis ehli0 Key3amberin s)a)v) Hadisleri unutulmamas adna Metvalarnn yaylmasn sevme!ler

mam *bu 5avud0 esailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir' Ahmedi yle derken iittim' (en0 benim 3r11m1n ya!lmasndan nefret ederim) 9Na#il Sahihtir:
(idat ehlinin s1r31n edilmesi

mam Hallal es&Sunne adl eserinde yle demitir' (i!e *bu (ekir el& erve!i haber verdi0 dedi ki' *bu Abdullah+Ahmed bin Hanbel,e dedimk i' esna el&*nmati +adl kii, 7astta konumu) irrisiye de v31lerde bulunmu) +mam Ahmed, dedi ki' *vet) (unun 1!erine /e!id +bin Harun, dedi ki' (u kiinin s1r31n edilmesi 3erekir) (unun 1!erine +mam /e!id, onu s1r31n etti) Kendisi orann ehlinden idi) L /ani 7ast +ehrinin, ehinden idi+7astl idi,L) 9Na#il Sahihtir. C.)lt. 101.s.:
Selef ulemasn svmek0 kiinin (idat. olduunu 3sterir

mam uslim Sahihinin mukaddimesinde +ns!1nde, yle demitir' uhammed +bin Abdullah bin Kuh!a!, dedi ki' Ali bin Dakiki yle derken iittim' Abdullah bin ubareki yle derken iittim' Amr bin Sabitin Hadislerini brakn) 41nk1 o Selefi sverdi) 9Elbette#i Senedi Sahihtir: Hamd alemlerin 1abbi olan Allaha mahsustur. Salat Selam Muhammedin s.a. . '"erine olsun. Bu .a"%lar% ha##% belirtme# ad%na2 temi" e sa! Geriat% .')eltme# ad%na2 Allah%n lut!una muhta) #ulu #arde$ini"( Ebu Musa el<Medeni .a"m%$t%r. 95e ki' (en Si!in Allahtan bakasna dua ettiklerini!e ibadet etmekten nehyolundum) 5e ki' *er yle ya"arsam0 ben o !aman 5alalete 3irmi olurum) 2 !aman ben Hidayete erenlerden olmam) 5e ki' (en Rabbimden bana 3elen A"a.k 5elil 1!ereyim) Si!ler de bunu yalanladn!) Si!in acelece istediini! ey benim elimde deildir) H1k1m sadece Allahndr) 2 hakk anlatr ve kesin ve doru h1k1m verenlerin en hayrlsdr.:9Enam suresi. CA<CD.a.etler: 1abbim Gahid ol2 ben tebli,imi .a&t%m? 1abbim Gahid ol2 ben tebli,imi .a&t%m? 1abbim Gahid ol2 ben tebli,imi .a&t%m?