DISTRICT III- BINONDO, QUIAPO, SAN NICOLAS, STA.
DISTRICT I- TONDO I
➢ Simbahan ng Sto. Niño (Sto. Niño de Tondo)- ang
unang kura-poroko ng Sto. Niño de Tondo ay si Rev.
Alonzo de Alvarado. Ang dating kumbento ditto ay
pinagiba ni Sabiano Manrique de Lara upang makaiwas
sa pagsalakay ni Kue Sy. Ang kasalukuyang simbahan ay
ipinatayo ni Rev. Manuel Diez at Cassimiro Herrero noong
ika-19 siglo.
➢ Plaze Moriones- dati itong matatagpuan sa kalye
Masinopn sa Tondo Foreshore Housing Project ng
National Housing Authority. Ang paglipat nito sa Plaza
Moriones ay pagpuri sa pagpapahalaga sa lahat ng mga
bayani ng Tondo na nagsumikap upang isulong ang
pagbabago at kaunlaran ng ating bayan.
➢ Del Pan Bridge (Roxas Bridge)- dating kilala bilang Del
Pan Bridge, pinagdudugtong nito ang San Nicolas at Port
Area.
DISTRICT II- TONDO II
➢ Puregold Tayuman- sa kasalukuyan, ito ay nagsisilbing
pampublikong pamihilhan na matatagpuan sa kalye ng
Juan Luna at Tayuman sa Tondo, Maynila. Sa lugar na to
nakatayo ang unang pabrika ng tabako sa Tondo- ang
Alhambra
➢ Tondo Health Center-isang pampublikong klinika na
itinatag para mamahagi ng libreng gamot para sa
maralitang mamamayan ng Tondo.
➢ Mataas na Paaralang Torres (Torres High School
formerly Manila West High School)- Itinatag noong 1925
ni Mr. James T. Burns. Matatagpuan ito sa kahabaan ng
Juan Luna Street, Tondo, Maynila. Isa ito sa mga lumang
pampublikong paaralan sa Tondo.
➢ Coca-Cola at Pop Cola Bottling Corp- sangay ng
kumpanya ng San Miguel, Matatagpuan ito sa kahabaan
ng Kalye Genoves.
➢ Jade Garden Manila- matatagpuan sa Kalye Genoves.
Ang gusaling ito na pagmamay-ari ng isang Intsik, ay
ginagamit sa pagpaparenta ng pwesto sa mga
negosyanteng Pilipino.
➢ St. Joseph Church- matatagpuan sa kahabaan ng Juan
Luna St. Tondo, Maynila. Ito ang pinakamatandang
simbahan na naitayo sa Tondo.
CRUZ
Sta. Cruz at San Nicolas
➢ Isang malawak na taniman ng palay at malagubat na
Santa Cruz ang nadatnan ng mga Kastila noong 1581
bago pa ito maging maunlad na distrito ng Maynila at sa
baybayin naman ng Binondo matatagpuan ang San
Nicolas; isang distrito sa loob ng distrito.
➢ Isang maliit na parke na itinayo noon bilang tagapag-
ugnay sa opisina ng mga kastilang sundalo na dati’y
kinatatayuan ng College of San Illdefonso.
➢ Itinayo noong June 20, 1619 ang Santa Cruz Church na
kilala bilang deboto ng Our Lady of Pillar.
➢ Ang arko na nagsisilbing tanda sa pagpasok sa
Downtown Manila o ang sentro ng kalakalan mula Santa
Cruz papuntang Quiapo at ang daan patungong Avenida
Rizal.
➢ Isa sa mga makikitang bintana ng San Nicolas na yari sa
Capiz shells na bakas ng pinaglumaang panahon.
*Sa kahabaan ng Madrid at Lavesares st ay masisilayan
ang mga lumang tahanan na yari pa noong 19 th century
sa San Nicolas. Ang distritong ito ay may
pinakamalaking koleksyon ng mga lumang bahay na
makikita pa sa Maynila.
Quiapo
➢Ang puso ng Maynila kung saan matatwag itong sentro
ng transportasyon ng buong siyudad sapagkat halos
lahat ng linya ng pampublikong transportasyon ay
madaraanan ito.
➢Quiapo Church-itinuturing na isa sa mga pinakakilalang
simbahan sa Pilipinas. Ito ay ang tahanan ng “Black
Nazarene”. Itinayo ito noong 1582 at pininturahan ito ng
kulay “cream” matapos masunog ang orihinal na
istraktura na “Mexican Baroque” noong 1928. Ang
kagandahan nito ay masisilayan tuwing gabi at
nagsisilbing `liwanag sa mga nagdaraang tao.
➢ Itinayo ang Bahay Nakpil noong 1914. Ito ay upang
kilalanin si Juan Nakpil, ang ama ni Gregorio de Jesus,
ang asawa ni Andres Bonifacio.
➢ Ang Mahal na Poong Nazareno ay pinagmamalaki ng
Quiapo na sinasabing gumagawa ng milagro. Ito ang
mismong pinaparada tuwing sasapit ang pista ng
Nazareno sa Quiapo at dinadagsa ng libo-libong deboto
na nagmula sa iba’t-ibang lugar.
Binondo
➢ Nagmula sa salitang “Binuncuc” o “Minundok” na may
ibig sabihin na mabundok. Ang Binondo ay kilala
ngayon bilang sentro ng kalakalan ng komunidad ng
Filipino-Chinese.
➢Plaza Calderon dela Barca-mas kilala ngayon bilang
Plaza Lorenzo Ruiz ay itinatag upang masariwa ang
buhay ni San Lorenzo Ruiz na nagsilbi noon sa Binondo
Church at namatay bilang martyr saint.
➢Calle Rosario-na ngayon ay kalye Quintin Paredez na
patungo sa harap ng Binondo Church kung saan
matatagpuan rin ang arko ng pagkakaibigan ng Pilipino-
Tsino.
➢ Isang “tutorial session” sa Plaza Lorenzo Ruiz ang
nagaganap hanggang sa kasalkuyan na naglalayonh
turuan ang mga kabataang kapos-palad.
➢ Kilala rin bilang Minor Basilica of St. Lorenzo Ruiz, ang
Binondo Church ay itinayo noong 1596. Ito ay alay sa
Nuestra dela Señora del Rosario at isa sa mga lumang
simbahan na pinagsasambahan ng mga Pilipino.
Nagsilbi rin si San Lorenzo Ruiz ditto bilang isang
escribano at inakusahang pumatay sa isang kastila. Ang
imahe ni Hesus ay matatagpuan sa bungad ng
simbahan.
Dimasalang
➢Dangwa-isang pampublikong pamilihan na nagbebenta
ng iba’t-ibang klase ng bulaklak na nagmumula sa iba’t-
ibang parte ng Pilipinas. Ito ay bukas ng 24 oras araw-
araw para sa mga mamimili. Ito ay matatagpuan malapit
sa Dangwa Bus Station.
➢North Cemetery-ito ang pinakamalaking sementeryo sa
Pilipinas kung saan nakalibing ang ilang mga tanyag na
tao sa Pilipinas gaya ni Manuel Roxas, Fernando Poe Jr.
at marami pang iba.
DISTRICT IV- SAMPALOC
Sampaloc
➢ Ang ika-apat na distrito ng Maynila. Ang pangalan ng
lugar ay hango sa puno ng Sampaloc at matatagpuan sa
hangganan ng San Juan River, Ilog Pasig.
➢ Ang Sampaloc ay itinatag noong 1613 ng mga
pransiskanong pari na pinangunahan ni P. Blas de la
Madre de Dios. Noon, ito ay kilala sa pangalang Pueblo
de Los Lavanderos (Bayan ng mga Labandero)
➢Carriedo Fountain- sumisimbulo sa makabagong
sistema ng waterworks sa lungsod ng Maynila
➢Teatro Circo de Zorilla-ipinangalan sa isang kilalang
makata na si Jose Zorilla, isang Español. Matatagpuan
ito sa kanto ng Kalye Azcarraga at Evangelista.
Pinasinayaan ito noong Agosto 17, 1893.
➢St. Anthony at Our Lady of Loreto-ang dalawang
simbahang ito ang nagging sentro ng Sampaloc na
siyang nagpatanyag sa lugar. Ito ay ipinatayo ng mga
Pransiskano sa Nuestra Señora de Loreto na ngayon ay
Kalye Bustillos.
➢Paaralang Dr. Albert Alejandro-itinayo noong panahon
ng hapon sa karangalan ni G. Albert Alejandro, dating
president ng UP, ang paaralang ito noong 1937, limang
taon bago matatag mula sa mahinang pagkakatayo ay
muling nagbukas ng klase noong 1947.
➢Plaza Noli- matatagpuan sa kahabaan ng Blumentritt
Road. Ito ang sentro ng mga kalye ng Matimyas, Oscar
at Lealtad.
➢Simbahan ng San Sebastian-ang kahanga-hangang
simbahan na matatagpuan sa Sampaloc ay gawa sa
bakal. To ay halimbawa ng gotikong arkitektura na
pinasinayaan noong 1891 at isa sa itinuturing na
makasaysayang bantayog.
España
➢ Ang pangalang España ay hango sa Español na
pangalan ng Spain. Patunau sa pinagmulan ng España
ay ang mga lugar na may pangalang pang- Español na
nakalibot dito.
➢España Road- ito ang bukana ng Distrito ng Sampaloc,
Maynila at ang lagusan na nagdudugtong sa kanlurang
bahagi ng Quezon City.
➢University of Sto. Thomas-pontifical and Royal
Univeristy of Sto. Thomas, the catholic University of the
Philippines (UST or USTE). Matatagpuan sa hilagang
bahagi ng kalye A.H. Lacson haggang Padre Novalang
22.6 hec lupain na sumasakop sa makasaysayang
University of Sto. Thomas (UST). Ito’y naitatag noong
Abril 28. 1611 sa pamumuno ni Rev. Miguel de
Benavides.
➢UST arch of the Century- nagsisilbing monument ng
UST na nakatayo sa mahigit kumulang 15 ft. kalayo
mula sa main entrance ng Unibersidad. Nakalimbag sa
arkong ito ang mga katagang “gateway to the history of
the finest breed of Filipinos”.
➢Mabuhay Rotonda- sa silangang dulo ng kalsadang ito
matatagpuan ang mga kalye ng Quezon Ave, E.
Rodriguez at Mayon Ve. Sa kanlurang dulo nito
matatagpuan ang South East Asian College, isang
nursing and medical school. Habang sa hilagang bahagi
naman nito makikita ang kalye Macaraig na
nagsisislbing Manila-Quezon City boundary. Ang
kanlurang bahagi ng Mabuhay Rotonda ay
kasalukuyang ipinasara dahil sa trapik.
DISTRICT V- ERMITA, MALATE, PACO, PORT AREA,
INTRAMUROS, SAN ANDRES
San Andres
➢ Ang pinakamaliit na distrito sa Maynila ngunit ito ang
pumapangalawa sa pinakamataong distrito sa Maynila
sunod sa Tundo.
➢San Andres Sports Complex-marami palaro at
okasyon ang idinaraos ditto gaya ng basketball,
taekwondo, etc.
➢St. Anthony of Padua Church-isa sa pinakamaganda
at pinakamaayos na simbahan sa Maynila.
➢ Kilala ang San Andres sa pagkakaroon ng iba’t-ibang
masasarp at sariwang prutas na dinadayo hindi lamang
ng mga local pati narin ng mga turista galing sa mga
kalapit na lugar at mga dayo galing sa ibang bansa.
➢Zobel Roxas St.- isa sa pangunahing kalsada sa San
Andres. Ito ay pinagigitnaan ng San Andres at Makati na
nagsisilbing tagapaghiwalay sa mga ito.
Ermita
➢Matatagpuan sa pagitan ng Intramuros at Malate.
Nakuha ang pangaln ng lugar na ito sa salitang kastila
na nangangahulugang “Hermitage”.
➢Ermita Shrine-sinunod sa pangalan ng kanilang patron
na may pinakamatandang imahe sa buong bansa.
➢Supreme Court of the Philippines-ito ay ang
pinakamataas na hukuman sa Pilipinas na matatagpuan
sa Padre Faura, Ermita, Maynila.
Malate
➢ Ang salitang Malate ay nagmula sa salitang Tagalog na
maalat. Sinasabi sa alamat na ang alon na nanggagaling
sa Manila Bay ay umagos sa kapatagan hanggang sa
kitatayuan ng Remedios Circle.
➢ Ang lugar na ito sa Maynila ay itinatag noong 1588. Ang
patron ng simbahang ito ay ang Nuetsra Señora delos
Remedios. Ang hukbong sandatahan ng Espanya ay
dumaong sa dalampasigan malapit ditto at ginamit ang
simbahan bilang proteksyon sa mga rajah ng Maynila.
Lubusan itong nasira dahil sa lindol at muling ipinatayo
ni Rev. Francisco Cuadrado noong Hunyo 3, 1863.
➢Rajah Sulayman Park- ito ay ipinangalan sa huling
katutubong pinuno ng Maynilad na si Rajah Sulayman.
Non ay isang kahariang Muslim sa katimugang pulo ng
Ilog Pasig ang Maynila at siya ay itinuturing na
“pinakadakilang hari” at pinakaimportanteng katutubong
puno hanggang sa dumating doon si Marti de Goito at
JuanSalcedo noong 1750.
*Noong panahon ng Espanyol ang Remedios Rotonda
ay may paikot na fountain na nakatayo ,alapit sa mga
bahay kubo. Sa kasalukuyan inituturing ito na isa sa
mga apat na rotunda sa kamaynilaan at isa ring sentro
ng komersyo at libangan.
Intramuros
➢Ito ay matatagpuan sa gawing timog ng Ilog Pasig na
itinayo noong ika-16 siglo at ang pinakamatandang
distrito sa lungsod ng Maynila, ang kapitolyo ng
Pilipinas. Ang pangalan nito ay hinango sa wikang Latin
na intra-muros na ang ibig sabihin ay “Sa loob ng mga
pader” na nangangahulugang sa loob ng nakapalibot na
pader ng lungsod nang ipinakikita rin nito na ang
istraktura ay napapalibutan ng makapal, mataas na mga
pader. Noong panahon ng kolonyalismo ng mga mga
Kastila,
➢Manila Cathedral-kilala din sa tawag na “Minor Basilica
of the Immaculate Concepcion” ay ang panuluyan ng
Obispo ng Maynila noong Panahon ng mga Kastila. Ito
ay limang beses na nasira dahil sa kadahilanang ito ay
binagyo, nasunog, gumuho ng dahil sa lindol, at
nasabugan ng bomba noong panahon ng WWII. Ngunit
matapos ang kalunos-lunos na pagbagsak nito ng
nakalimang ulit, ang Manila Cathedral na nakikita natin
ngayon ay itinayo noong 1870-1879.
➢Colegio de San Juan de Letran- ito ay itinatag noong
1960, isa itong pribadong paaralan na ipinatayo ng mga
katoliko.
➢Fort Santiago- ang nagsisilbing harang o pandepensa
ng mga Pilipino para sa mga mananakop na Español
noong panahon ng giyera.
➢Palacio del Gobernador- ito ang nagsisilbing
panuluyan at opisina ng gobernador-heneral noong
panahon ng mgakastila. Sa ngayon, ito ay ang
kasalukuyang tahanan ng Commission on Election o
COMELEC.
Paco
➢Ang simbahan ng Paco ay makikita sa kalye Paz
(peace) na sinunof noong panahon ng digmaang
Pilipino-Amerikano noong 1899.
➢Kalye Concordia- hango sa pangalan ng Colegio de
Immaculada Concepcion dela Concordia sa Paco,
Maynila.
➢ Isang bahay ampunan na itinatag ng Assosacion de
Damas Filifinas noong 1919. Ito ay dating itinayo sa
Avenida, Rizal, Sta. Cruz at inilipat sa kalye Benavides
at muling nailipat sa Quirino Avenue noong 1927.
➢ Ang Paco Park ay dating sementeryo na ngayon ay isa
nang pasyalan ng mga tao sa Maynila.
DISTRICT VI- PACO, PANDACAN, SAN MIGUEL,
STA. ANA
Sta. Ana
➢ Ang dating pangalan ng Sta. Ana bago pa man dumating
ang mga kastila ay “Namayan”. Ito ay isang maliit na
 lugar na pinamumunuan ni Lakan Tangkana na may
asawang si Buwan.
➢Our Lady of the Abandoned Parish (Sta. Ana
Church)- ito ay matatagpuan sa Sta. Ana, Maynila. Isa
ito sa mga lumang simbahan ng Maynila.
➢Port Area ng Sta. Ana-ang mga Bangka ditto ay umiikot
sa Ilog Pasig. Mayroong mga Bangka na patungo sa
Laguna Lake at meron naman na patungong Manila
Bay.
Pandacan
➢ Nagmula sa dati nitong pangalang “Pandanan” na ang
ibig sabihin ay lugar na taniman ng pandan. Nagbago
lamang ito dahil sa impluwensya ng mga kastila nang
hindi nito mabigkas ng tama ang salitang “pandanan”.
Pormal na itinatag ang Pandacan noong 1698.
➢Monumento ni Balagtas- makikita sa gitna nito ang
bantayog ni Francisco Balagtas, ang Ama ng Panitikang
Tagalog. Matatagpuan din ditto ang ilang linya ng
Florante at Laura na kanya isinulat.
➢St. Joseph School- sa nais ng ilang pari na tulad ni H.
E Rufino Cardinal santos na makatulong sa edukasyon
ng mga kabataan sa Pandacan, itinayo ang isang
pribadong paaralan na ito noong 1955 sa tulong ng ilang
pari at ng Sisters of Immaculate Heart of Mary.
➢Sto Niño Pandacan Church-napagtanto ng mga
dalubhasang Pransiskano na ang imahe ng Sto. Niño
na pabalik-balik sa “lubluban” na matatagpuan sa
Pandacan ay nais manatili sa lugar na ito kung kaya
noong taong 1712, itinatag ang Parokya ng Sto. Niño.
➢Plaza Balagtas-ipinangalan it okay Francisco Balagtas
Baltazar. Marahil ito ito ang pinakamagandang lugar sa
Pandacan, Maynila at masasabing isa sa mga
magagandang atraksyon sa Maynila dahil sa makulay na
fountain lalo na kapag gabi.
Sta. Mesa
➢Dati itong kilala sa tawag na Santa Misa, mula sa “Banal
na Misa” (Holy Mass). Ang orihinal na distritong ito ay
ang Old Sta. Mesa na matatagpuan sa Stop n’ Shop.
➢Lumanog Guitars- kilala ang Sta. Mesa bilang isa sa
mga iilang lugar na nagbebenta ng mga gitara sa
Maynila. Matatagpuan ditto ang iba’t-ibang klase ng
gitara na mabibili sa murang halaga.
➢SM Sta. Mesa-killa ito dati bilang SM Centerpoint, ito ay
nagbukas para sa publiko noong Setyembre, 1990.
Matatagpuan ito sa Ramon Magsaysay Blvd. cor.
Araneta ave.
➢Aurora Bridge- isang bagong gawang tulay na proyekto
ng MMDA. Ito ay matatagpuan sa kahabaan ng Aurora
Blvd.
San Miguel
➢Palasyo ng Malacañang- ang opisyal na tirahan ng
pangulo ng Pilipinas at ang nakikita sa likod ng
dalawampung pisong perang ginagamit ngayon. Ang
pangalan nito ay hango sa pariralang “May Lakan Diyan”
Binili ito ni Don Luis Rocha kay Jose Miguel Formento
sa halagang P1,000.00
➢Simbahan ng San Miguel- itinayo ang simabahang ito
noong 1913. Ito ay kilala sa dalawa nitong magkasukat
na torng pangkampna at hinirang na Pro-katedral ng
Maynila.
➢Kalye Mendiola- Ito ay kalyeng popular sa pagiging
lugar ng mga protesta laban sa gobyerno. Lalo na sa
panahon ng pamumuno ni Ferdinand Marcos noong ika-
30 ng Enero, 1970. Dito naganap ang “Battle of
Mendiola Bridge”
➢Centro Escolar University-ito ay itinatag nina Doña
Librada Avelino at Doña Carmen de Luna noong ika-talo
ng Hunyo, 1907 para sa edukasyon ng mga kababaihan.
Ito ay dating kilala na Centro Escolar de Señoritas.
➢San Beda College- itinayo ito noong 1901, ito ay
pinapatakbo ng mga monghang Benedictine. Unang
nakilala bilang “El Colegio de San Beda” na nagsimula
sa isang mababang paaralan na panlalaki lamang.
➢Victorino Mapa High School- isang pampublikong
mataas na paaralan sa San Miguel na ipinangalan mula
kay Victorino Mapa. Ang pangalawang punong hukom
ng Pilipinas.
MAYNILA SA KABUUAN
➢SM City Manila- nagbukas sa publiko noong Abril 1990.
Ito ay matatagpuan sa Kalye Natividad, Almeda-lopez at
San Marcelino, ermita, Maynila.
➢Manila Metropolitan Theatre-ito ay dinisenyo ng
arkitektong si Juan M. De Guzman-Arellano. Ito ay
itinatag noong 1935. Matatagpuan ito sa kalye P. Burgos
malapit sa Manila Post Office.
➢LRT Central Station- nagbukas sa publiko noong
Disyembre 2, 1982. Ito ay napatayo sa tulong ng Light
Rail Transit Authority (Exec. Order no. 803) sa ilalim ng
pamumuno si Pang. F. Marcos.
➢Ayala Bridge- ito ang bagong gawang tulay na
nagdudugtong sa mga lugar ng San Miguel at Ermita.
➢Bonifacio Shrine- nagsisilbing buhay na alaala ng
pagkabayani ni Gat. Andres Bonifacio.
➢Bantayog ng mga biktima ng Marshall Law-
matatagpuan sa Mehan Garden na nasa tapat ng
Universidad de Manila.
➢Luneta- dating Bagumbayan at matatagpuan ditto ang
himlayan n gating pambansang bayaning si Dr. Jose P.
Rizal.
➢Universidad de Manila- kilala noon bilang City College
of Manila noong 1995 hanggang sa mapalitan ang
pangalan noong 2006. Mahigit kumulang sa 3, 500 ang
mga mag-aaral nito. Ito ay itinatag sa atas ng alkaldeng
si Alfredo Lim.
➢Mehan Garden-ito ang pilit na binubuhay ng
kasalukuyang alkalde ng Maynila na si Alfredo Lim. Ito
ay nagsisilbing gubat sa loob ng isang modernong
siyudad, Matatagpuan ditto ang ilang kilalang gusali sa
paligid ng Manila City Hall gaya ng Division of City
Schools Manila at Universidad de Manila.
➢ Kamalayan (Salamin ng Modernisasyon)
Naisakatuparan noong Nobyembre 8, 1975 sa
ilalim ng utos ng pangulo bilang 824 ni Pang. F.
Marcos na isama ang lungsod ng Maynila (Intramuros,
isa sa oinakamatandang lungsod) sa mga karatig
lungsod at abayn sa paligid nito upang buuin ang
kalakhang Maynila.
Nanatili ngayon ang Maynila bilang isang
mahalagang sentrong cultural, edukasyonal at
ekonomikal ng bansa sa kabila sa kabila ng pagharap
nito sa hamon ng pagbabago.
Ang makulay na kasaysayan at namumukod-
tanging kagandahan ng lungsod ang naging
inspirasyon at bbatayan ng mabubuting kaisipan.
Upang magkaroon ng malinaw na pag-asa at matatag
na adhikain ng mga Manileño na tahakin ang landas
ng pag-unlad habang patuloy na pinanatili ang yaman
ng lahing Maynila.

Sanggunian- Maynila- Exhibit- Kagawaran ng Filipino-

Kolehiyo ng Malayang Sining ng Pamantasan ng
Lungsod ng Maynila

Iniayos ni Razel G. Custodio, BSN II-1