K O N U A N M O Z A K L E R

2
T.C.
HATAY VALL
Yayn No: 8
www.hatay.gov.tr
ISBN 978-605-359-523-6
YAYIN KURULU
Hseyin AHN
l zel dare Genel Sekreter Yardmcs
M. Nalan YASTI
Mze Mdr
FOTORAFLAR
Hseyin TRK
2011
Pozitif Matbaa
Tel: 0312 397 00 31 Faks: 0312 397 86 12
pozitif@pozitifmatbaa.com
K O N U A N M O Z A K L E R
3
Sunu ............................................................5
Mozaik (Yapm, Kullanm, lenen Konular ......6
Soteria Mozaii ..............................................8
Khresis Mozaii............................................11
Bfe Mozaii ................................................12
Heraklesin Ylanlar Bomas Mozaii ...........13
Kemgz Mozaii ...........................................14
Perseus ve Andromeda Mozaii ....................15
Geometrik Desen Mozaii .............................16
Sarho Dionysos Mozaii .............................17
Yaz Mevsimi Mozaii ....................................18
Epikosmesis Mozaii ....................................19
Narkisos Mozaii ..........................................20
Ladon Psalis Mozaii ...................................26
Maskeli Mozaik ............................................27
Mevsimler Mozaii .......................................28
Kular Mozaii .............................................36
Meyveler Mozaii .........................................41
Geometrik Desenli Mozaik ............................42
phigenia Auliste Mozaii .............................43
obanla Ait Sahne Mozaii ........................44
Pegasos ve Su Perileri Mozaii .....................45
Geometrik Desenli Mozaik ............................46
Dionysosun Zafer Alay Mozaii ...................48
sise Ait Seremoni Mozaii ..........................50
Havuz Banda Tavus Kular Mozaii............52
Sevin Taahhusu Mozaii............................54
Lotus iei Demeti Mozaii ........................55
ret Sahnesi Mozaii ..............................56
Mozaik Paras .............................................57
Oceanus ve Tethys Mozaii ..........................59
Bahtiyar Kambur Mozaii ..............................60
Skun Mozaii .............................................61
Danszler Mozaii ........................................62
Tarsus Mozaii .............................................64
Zenci Balk Mozaii ....................................67
Terkedilmi Ariadne Mozaii .........................68
Sarho Dionysos Mozaii .............................73
Hokkabazlar Mozaii ....................................74
Gece Alemi Mozaii ......................................76
Amazon Mozaii...........................................77
Tethys Okeanus Mozaii ...............................78
Psykheler Kay Mozaii ..............................80
Lakedomania ve Evrotos Mozaii ..................81
Hermaphroditos Mozaii ..............................82
Talassa Deniz Mozaii ..................................83
Yakto Mozaii ...............................................84
Balklar ve rdekler Mozaii ..........................86
Kular ve Nebatlar Mozaii ...........................88
Balklar Mozaii ............................................89
Gne Saati Mozaii .....................................90
Kular ve Rozet Mozaii ...............................91
Eros ve Psyche Mozaii ...............................92
Nehir lahlar Mozaii ....................................93
Tryphe (ret) Mozaii ..................................94
Bios (Hayat) Mozaii ....................................95
Atlet Mozaii ................................................96
Achiles ve Diedemia Mozaii ........................97
Ananeosis Mozaii .......................................98
Arethusa Mozaii .........................................99
Mahsuller Mozaii ......................................100
Gemi ile Denize Alma Mozaii ..................102
Kentauros Mozaii ......................................103
Apollon ve Dafne Mozaii ...........................104
Ko Balar Mozaii ....................................105
Ktisis Mozaii.............................................106
Aslan Mozaii ............................................107
Dionysos Ailesi Mozaii..............................108
iekli Mozaik ............................................109
Parisin Hkm Mozaii ...............................110
Keklikli Mozaik ...........................................111
indekiler
K O N U A N M O Z A K L E R
4
5
Hatayn turizm potansiyeli, baka bir yerle mukayese edilemeyecek
kadar zengindir. nk yrenin turizm potansiyelini besleyen kltr
ve kltrel deerleri alabildiine youn ve genitir. Atatrkn ismini
verdii Hatayda tarihin ilk izleri Samanda ilesinde grlr. evlik-
Kanal maarasnda, M.. 40.000-11.000 yllar arasnda tarihlenen
st Paleolitik dneme ait aralar ve insan kalntlarnda Homo Sapiens
evlikensiste kemikler bulunmutur. Bu kadar eski bir gemii olan bu
yerleim merkezinin, hi phesiz insanla zengin hizmetler sunmu
olmas pek tabiidir. Tarihte sz edilen yirmi medeniyetin on nn
izlerini bu blgede grmek mmkndr. Bu da Hatayn medeniyetler
ynnden ok kkl, ok zengin bir potansiyele sahip olduunu gster-
mektedir. Anadolunun en eski yerleim yerlerinden birisi olan Hatay
deiik kltrlerin merkezi olmu, eitli medeniyetlerin ve imparator-
luklarn yerleim alan haline gelmitir. Burada Paleolitik, Kalkolitik
Dnemler, Tun alar, Hitit Prenslikleri dnemi yaanmtr. Sonra
Asurlar, Persler egemen olmular, skender ve sonras dnemler, Roma-
llar, Bizansllar, slam Uygarlklar Dnemi, Seluklular, Memluklular
ve Osmanl Dnemi yaanmtr. Ve nihayet Trkiye Cumhuriyeti D-
nemine gelinmitir. kliminin ve toprann verimli olmasnn yannda
Anadoluyu ukurova yoluyla Ortadouya balayan yollarn kavak
noktasnda olmas, dier taraftan tarihi pek Yolu zerinde bulunmas
da yreye ayr bir nem katmtr. Yre Kutsal Metinlere, tarih kitapla-
rna konu olmu ve birok nemli olaylara sahne olmutur. Yaylalar,
kylar, zengin mutfa, inan ve kltr farkllklar bu yreye derinlik
kazandrm; cazibe merkezi haline getirmi ve turizm organizatrlerin
dikkatini ekmitir. Zengin kltrel ve doal deerlere sahip kentimizin
ekim noktas haline getirilmesini Bakanlmz ngrm ve bu kap-
samda 15 lde Kltr Turizmini canlandrarak Marka Kltr Kentleri
oluturmay hedeflemi olmas bu zenginliin sonucudur. Hakikaten
Hatay, tarihin derinliinden getirdii btn bu zenginlie sahip olma-
nn yannda, nan Turizmi ile de ne km bir ilimizdir. Anlatmakla
bitiremeyeceimiz zenginlikleri hakknda ksack bir bilgi balamnda
hazrlanan bu kitap, ilgilenenlerin faydalanaca bir alma olarak
beenilerine sunuyoruz.
M. Celalettin LEKESZ
Hatay Valisi
K O N U A N M O Z A K L E R
6
IV. yzylda Roma dneminde yaam olan nl tarihi Ammianus Marcellinus
Dnyada hibir kent, ne topraklarnn bereketi, ne de ticaretteki zenginlii ba-
kmndan bu kenti geemezdi szleriyle tanmlar Antakyay. Tunusun Bardo
kentinden sonra dnyann en byk ikinci mozaik mzesine sahip olan Antakya,
insan byleyen bir abide gibidir.
Kente hayranlk duyan imparatorlarn, gezginlerin dilinde Dounun Kraliesi
diye bilinen Antakya, tarihte btn uygarlklar iin nemli bir yerleim yeri ol-
mutur. Asi Irma kenarnda, Amanos ve Habib-i Neccar Dalarnn ortasnda
yer alan kentte, Anadoluda kurulmu btn medeniyetlerin izlerine rastlanr.
M 4 binden gnmze kadar saysz uygarlklarn, kltrlerin, inanlarn iz-
lerini tayan Antakya, tarih zenginliiyle grenlerin hayran kalaca nemli
kentlerin banda gelir. Kentte bulunan tarihi eserler, bu uygarlklarn izlerini
gzler nne serer. Getiimiz yzylda yaplan aratrmalar ve almalar so-
nucunda gn yzne karlan saysz eser, tarihin bir zeti niteliindedir.
MOZAK KENT ANTAKYA
Hatay Arkeoloji Mzesinde daha ok MS 2 ve 5 yzyllar arasnda yaplm
Roma ve Bizans yaplarndan karlan mozaikler sergilenmektedir. Mzenin
geni salonlarnda sergilen mozaikler daha ok Roma sanatnn klasik dnemi
olarak bilinen 2 ve 3 yzyllar arasnda, Antoninus ve Severius dnemlerinde
yaplm figrl mozaiklerdir.
Tannan kiilerin, prenslerin, prenseslerin, imparatorlarn ve varlkl kimselerin
hayalini ssleyen, efsanevi gzelliiyle dillere destan olan, dnemin ihtiaml
villalarnn, saraylarn bulunduu Daphne (Harbiye), mozaiklerin bulunduu
gzde yerlerden biriydi. Peri kz Daphne Diana Mabedinin de bulunduu bu
yerde, drt bir taraftan gelen nl kiiler arlanrd. Bu dnemde yaplan bi-
nalar esiz mozaiklerle sslenirdi. Zamanla sanat merkezi haline gelen Antakya,
mozaikleriyle dnyada hakl bir ne kavumutu. lk rneklerine Mezopotam-
yadaki Uruk Tapnanda rastlanan mozaikler, balar renkli kil ivilerle du-
varlara yar gmlm stunlarda yer alarak beyaz renkli konik killerin saplan-
masyla olumutur. Balangta basit renklerden oluan mozaiklere zamanla
yeni renkler, geometrik ekillere de insan ve hayvan figrleri eklenmitir. Daha
ok Antakya evresinde bulunan Roma dnemi mozaikleri ise renkli talardan
yaplm, insan ve hayvan figrlerinden ve mitolojik sahnelerden oluan geo-
metrik bordrlerle evrelenmitir.
HATAY ARKEOLOJ MZES
Mzede sergilenen mozaikler; saylarnn okluu, kalitesi ve bykl asndan
dnyadaki tarihi eserler arasnda ok nemli ve deerli bir yerde duruyor. Kentin
tarihte nemli bir yerleim yeri olmas, eitli yollarn ve kltrlerin kesitii bir
konumda bulunmas, beraberinde tm bu zenginliin sanat eserlerine de yans-
masn salamtr. Antakyann - eski adyla Antioch kentinin - Byk skenderin
generallerinden Babil Satrab Selevcos tarafndan kurulduu sylenir. Daha son-
ra Roma mparatorluunun bir eyaleti olan Antakya, o dnemlerde Roma ve
skenderiyeden sonra dnyann nc byk kenti olmutur. Mzede 120ye ya-
kn mozaik, panolar halinde geni salonlarda ve duvarlarda sergilenmektedir. 70e
yakn mozaik ise mekn skntsndan dolay depolarda bekletilmekte, Prehistorik,
Helenistik, Roma ve Bizans dnemlerini yanstan dier birok tarihi eserin de yer
ald mzede, dnyann nc byk sikke koleksiyonu yer almaktadr. Mzede
19 bine yakn arkeolojik eser, bine yakn etnografik eser, 14 bine yakn sikke ve
binden fazla mhr mevcuttur. 35 binden fazla tarihi esere sahip mzeyi her yl
yerli yabanc yz binden fazla turist ziyaret etmektedir. Mittanilerden Hititlere,
Asurlardan Urartulara, Roma mparatorluundan Bizansa kadar tm bu uy-
garlklarn sanat anlaylarn yanstan tarihi eserleri Antakyada, sergilendikleri
Arkeoloji Mzesinde grmek mmkndr.
MOZAK
K O N U A N M O Z A K L E R
7
MOZAK YAPILMASI:
nce: sert toprak zerindeki zemin, harla dz bir hale getirilir. lk mozaik
rneklerinde: ssleme unsuru olarak, genellikle siyah-beyaz akl talar kulla-
nlmtr. Ancak, zamanla, bu akl talar, deiik renklere boyanarak kullanl-
maya balanmtr. Hatta: akl talar, tralanmaya balanmtr. Talar: kbik,
gen prizma ve drtgen eklinde kesilip, boyanarak nceden hazrlanyordu.
Ardndan ise mozaik panosu ileniyordu.
Takip eden dnemde: M 3. ve 1. yzyllar arasnda: yani Helenistik ada:
mozaiklerde, akl ta yannda, mermer paralar ve cam da kullanlmaya
balanr. zellikle; camlarn boyanmaya balanmas ile renkli-srl seramik par-
alarn kullanlmas: mozaik sanatnda, muhteem eserlerin ortaya kmasna
neden olmutur. Mozaiklerde kullanlan cam paralar, zellikle k vurduunda
parlamas ile nem kazanmtr. Hatta: sanat, genellikle figrlerin banda,
cam paralarndan yaplm ve k vurduunda parlayan, deiik renklerdeki
elenkler ilemitir.
Daha sonralar ise: iin boyutu iyice gelitirilmi ve mozaik yapmnda, altn ve
gm de kullanlmaya balanmtr. Altn ve gm, zellikle Antakya yresin-
de bulunan mozaiklerde grlmektedir. Bu mozaiklerde sa tasvirleri altn ve
dier kiilerin tasvirleri ise gm ilenerek yaplmtr.
EN ESK MOZAK:
Bilinen en eski mozaik Smerde Mozaikli Mabeddir. M 3 bin yllarnda konik
kil ubuklar saplanarak oluturulmutur.
Gnmzde, bilinen en eski taban mozaii Gordionda M 8. yzyla ait olup, a-
kl talarndan yaplmtr. Zemin zerine bu talarla yaplan ileme sanat M 5.
yzylda Yunanllar tarafndan, siyah ve beyaz akl talar kullanlarak, zemin ve
yol demesinde kullanlmtr. M 4. yzyla gelindiinde ise, Makedonyada renkli
akl talarndan yaplm, yer demesi bir mozaik grlr. Bu mozaikte ilenen
konu, aslan av sahnesidir ve gnmze kadar salam olarak gelebilmitir.
NEREDE KULLANILIR:
Mozaikler, zellikle Roma ve Bizans dnemlerinde konutlarn ve hamamlarn
taban ve duvarlarnn sslenmesi iin yaplmtr. Ayrca, eitli dini mekanlarn
taban ve duvar sslenmesinde de, mozaikler kullanlmtr. Bunun en gzel r-
nekleri stanbul-Ayasofya Mzesinde grlmektedir.
MOZAKLERDE LENEN KONULAR:
lk dnemlerde genellikle geometrik izgiler halinde motifler ilenmitir. Ancak,
zamanla kullanlan malzemenin eitlenmesi zerine insan, hayvan, bitki figr-
leri ve gnlk hayattan kesitler, dini objeler kulanlmaya balanmtr. zellikle
camn renklendirilmesiyle sanatnn elindeki malzeme renklenmi ve ortaya
daha gzel eserler kmaya balamtr.
Hristiyanln kabul edildii dneme kadar yaplan mozaiklerde mitolojik kah-
ramanlar, efsaneler, tanrlar, tanralar ve kahramanlarn balarndan geen
olaylar sahnelenmitir Bu mozaiklerin ounda Zeus, Tethys Okeanos, Apollon,
Psykhe, Eros, Satyros, Aphrodite, Baccus gibi bilinen mitolojik kahramanlarn
balarndan geen olaylarn konu edildii grlyor. (Sudaki yansmasna k
olan Narkisosun, kendisine ak Apollondan kaan peri kz Daphnenin ve daha
birok mitolojik kahramann bandan geen olaylar mozaiklerde sahnelenmi-
tir.) Hristiyanln kabul edilmesiyle birlikte mozaiklerde mitolojik eler azal-
m, daha ok mevsimleri, gnlk olaylar, bitkisel ve geometrik motifleri ve dini
konular ieren mozaikler yaplmaya balanmtr
K O N U A N M O Z A K L E R
8
SOTERIA MOZA: M.S. V. - ANTAKYA
Antakyann Narlca ky evresinde, bir banyonun demesi olarak bulunmutur. Soteria (Kurtulu), dolgun vcutlu bir kadn olarak tasvir edilmitir. Uzun salar omuzlarna
dklmektedir ve banda altn bir elenk bulunmaktadr. Boynunda ise Bizans tarz bir kolye tamaktadr. Salkl ve sakin grnml kadn tasviri ile hamamda kazanlan
salk da sembolize edilmitir.
K O N U A N M O Z A K L E R
9
K O N U A N M O Z A K L E R
10
K O N U A N M O Z A K L E R
11
KHRESS MOZA: M.S. IV. YY. - DEFNE (HARBYE)
Apollon rahibinin kz olan Khresis Truvay kuatan Kral Agamennonun klesidir. Khresis zgrlne kavumak iin fidye olarak iki ehri Kral Agamennona sunmaktadr.
K O N U A N M O Z A K L E R
12
BFE MOZA: M.S. III. YY. DEFNE (HARBYE)
Eser yar daire ve dikdrtgen olmak zere iki ksmdan meydana gelmitir. Yar dairenin ortasnda madalyon iinde elinde tuttuu bir kartala su iiren Ganymedes grlmek-
tedir. Mitolojiye gre, Zeus birgn ok gzel bir delikanl ile karlat ve cazibesine kaplmaktan kendini alkoyamad. Ganymedes adl delikanly sonsuza dek yannda tutmak
iin beraberinde Olymposa gtrmeye karar verdi. Ganymedes da dalarnn yamalarnda srsn otlatrken Zeus bir kartal ekline girerek Olympostan aaya indi ve
Ganymedesi omuzlarndan yakalayarak tanrlar dana gtrd.
K O N U A N M O Z A K L E R
13
HERAKLESN YILANLARI BOMASI MOZA: M.S. II. YY. ANTAKYA
Mitolojiye gre Zeusun, lml bir kadndan olu olan Herakles (Herkl) doduu gn kars Herann kskanln zerine eker. Hera yeni doan Heraklesi bomas iin
uyuduu bir srada iki ylan gnderir. Ancak Herakles uykudan uyanarak bir eliyle birini, dier eliyle tekini yakalar ve ylanlarn boazn iddetle skarak ldrr. Mozaikte
bu sahne tasvir edilmektedir.
K O N U A N M O Z A K L E R
14
KEMGZ MOZA: M.S. III YY. - ANTAKYA
Mozaiin zerinde yazl olan KAICY, Yunanca size de anlamna gelmektedir. Mozaikte, Antik ada olduu gibi, bugn dahi, dnyann birok yerinde yaygn olan batl inanlar
ve by temasn ileyen kemgz; bir ylan, bir akrep, bir krkayak ve bir panter ile bir kpein saldrsna uramaktadr. Ayrca l bir mzrak yaba ile bir kl batrlm olan
kemgz, bir ku tarafndan da gagalanmaktadr. Bu saldrya arkasn dnm, elinde ucu sivri tlsml denekler tutan erkek figr, sola doru yrmektedir.
K O N U A N M O Z A K L E R
15
PERSEUS - ANDROMEDA MOZA: M.S. III. YY. - SAMANDA
Yunan mitolojisine gre Perseus, kendisine bakanlar taa eviren Medusay ldrmtr. Denizler tanrs Poseidonun elinde esir bulunan Andromeday kurtarmak iinse deniz
canavarn ldrmesi gerekiyordu. Mozaikte Perseusun Andromeday kurtarmas tasvir edilmektedir. Solda Andromedann baland zincir sarkmakta ve ortada garip bir
deniz canavar yer almaktadr.
K O N U A N M O Z A K L E R
16
GEOMETRK DESEN MOZA: M.S. V. asrda
K O N U A N M O Z A K L E R
17
SARHO DONYSOS MOZA: M.S. II. YY. - ANTAKYA
Yunan mitolojisinde arap Tanrs olarak yer alan Dionysos, bu mozaikte bir Maniad (enliklerde kendisine refakat eden kadn) ve bir satyros ile resmedilmitir. Dionysosun
kadehinden dklen arab ise satyrosun bacaklar arasndaki panter imektedir. Satyroslar doay simgeleyen cinlerdir. Dionysos alayinda yer alrlar.
K O N U A N M O Z A K L E R
18
YAZ MEVSM: M.S. IV. YY. - DEFNE (HARBYE)
Mozaikte, sa elinde iekli bir vazo bulunan ve yaz ayn temsil eden ksa elbiseli bir erkek resmedilmitir. Sa taraf koyu krmz benekli, beyaz glgeli, gri bir manto giymitir.
kenar siyah hatlar, krmz ve pembe ta ve mavi camla yaplmtr. Tunik mor ve beyaz glgeli ak krmzdr. Boyundan balayp aaya kadar uzanan elbise a boyal ve
gri glgeli beyazdr. Banda her iki yannda koyu yeil yapraklar bulunan ve d hatt koyu krmz ile yaplm pembe bir kep vardr.
K O N U A N M O Z A K L E R
19
EPKOSMESS (MZEYYEN): M.S. V. YY. - ANTAKYA
Meander eridi ile snrlandrlm daire iinde bir kadn portresi grlmektedir. Portrenin ban iki yannda beyaz zerine siyah tatan Epikosmosis (Greke) yazldr. Salar
ksa ve ieriye kvrlm olup banda byk bir ta, kulaklarnda kpeler, boynunda gerdanlk tamaktadr. Omuzlarn rtecek ekilde zerine bir manto almtr. Gs
hizasnda tuttuu sa elin ahadet parma arasnda siyah bir ubuk grnmektedir. Boyunda ve alt ksmnda onarmlar mevcuttur.
K O N U A N M O Z A K L E R
20
NARKSOS MOZA DETAYI
K O N U A N M O Z A K L E R
21
NARKSOS MOZA: M.S. II. YY. - DEFNE (HARBYE)
DI BORDR: Grek anahtar motifi, beyaz zerine krmz dalgal sorgu bordr, sar ve siyah, ince krmz bordr ve dall yaprakl bordrden olumaktadr. Yeil, gri zeminin her
kesinde ve drt kenarn ortasnda stilize edilmi bir bitki bulunmakta bu bitkiden yaprak ve ieklerle beraber ince filizler kmaktadr. BORDR: Krmzdr.
SAHNE: Narkisosun ba kahverengi - gri ve beyaz glgeli bir hale
ile evrilmitir. Bir kayaya oturmutur ve gs zerinde aprazla-
ma bir kaya asl klc ve kayaya dayad sol eli yanndan aa
sarkmaktadr. Belinden st plak, alt ksmnda kvrml elbisesi,
bal ayakkabsna kadar iner. Sol tarafta kuru bir aa, altta sol
tarafta k mevsimini sembolize eden bir figr bulunmaktadr. K fi-
gr bandan itibaren boynunun yanlarndan geen ve bir kap tutan
ellerini rten bir manto giymitir. Sada, vazonun kenarndan sarkan
girland tutan bir ku bulunmaktadr.
K O N U A N M O Z A K L E R
22
NARKSOS MOZA DETAYI
K O N U A N M O Z A K L E R
23
NARKSOS MOZA DETAYI
K O N U A N M O Z A K L E R
24
K O N U A N M O Z A K L E R
25
NARKSOS MOZA: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
Mitolojiye gre Narkisos yaad yerin en yakkl erkeiymi. Durmadan alr onu seven hibir kza dnp bakmazm. Kendisine ak olan bir peri durumu tanra Heraya
anlatm. Hera ok sinirlenmi ve kibirinden dolay Narkisosu cezalandrmak istemi. Narkisos av dn su imek iin bir dere kenarna inmi. O srada hi farketmedii kendi
gzelliini grm ve kendine ak olmu. Narkisos artk saatlerce kendisini izlemeye balam. Byle bir gnde eriyip topraa karm ve Nergis ieine dnm.
K O N U A N M O Z A K L E R
26
LADON PSALS MOZA: M.S. IV. YY. - DEFNE (HARBYE)
A- Trife (TRYPH) zevk ve iret, rahat yaama anlamna gelmektedir. Sol elinde bir kadeh tutmaktadr. Sa omzu ak brakan bir elbise giymitir. Banda iekli bir elenk vardr.
B- Yunan mitolojisinde 2 ayr nehri sembolize eden Ladon ve Psalis karlkl oturmulardr. Sakall bir erkek olarak resmedilen Ladon sol elinde, iinden sular fkran bir bereket
boynuzu tutmaktadr. Gen bir kadn olarak resmedilen Psalis ise sol dirsei ile yastklara dayanmaktadr. Ladonun banda nehir otlarndan bir elenk vardr.
A
B
K O N U A N M O Z A K L E R
27
MASKEL MOZAK: M.S. III-IV. YY. - DEFNE (HARBYE)
Zemini geometrik dekorasyondan oluan maskeler mozaiinin her zemini zerine alt maske ilenmitir. Mozaiin koyu ve ok ak renkte hegzogonallerle meydana gelen bir
bordr mevcuttur.
K O N U A N M O Z A K L E R
28
MEVSMLER MOZA: M.S. II. YY. - DEFNE (HARBYE)
Spiral eritleri ile birbirinden ayrlm dokuz ayr sahneden meydana gelmitir. Mozaiin drt kesinde mevsimleri temsil eden ahslar, dier ksmlarnda da Grek Mitolojisin-
den alnm sahnelerin tasvirleri grlr.
K O N U A N M O Z A K L E R
29
MEVSMLER MOZA DETAY
Kalidon-Domuz Av: (lkbahar ile Yaz arasnda): Solda Atalanta, yerde avlanm olan domuz, ortada Meleagros, sada ise bir erkek figr yer almaktadr. Atalantann omzunda
okdanl vardr. Melegrosun da sa elinde ucu yere dayal mzrak mevcuttur.
K O N U A N M O Z A K L E R
30
MEVSMLER MOZA DETAY
Mitolojiye gre Hippolytos, Theseusla bir Amazonun oludur. Amazon anasndan av ve sava merakn almtr. Mozaikte Hippolytos, vey anas Phedra ve dads resmedilmitir.
Phedra zntl grnmektedir. Hippolytosun sol elinde mzrak bulunmakta, sa elinin hareketinden ve yz ifadesinden kzgn olduu anlalmaktadr. Ortadaki dad ise
Phedraya ynelmitir.
K O N U A N M O Z A K L E R
31
MEVSMLER MOZA DETAY
lkbahar Mevsimi: ne doru ilerleyen plak bir vcutlu bir erkektir. Figrn banda yeil yapraklardan bir elenk, boynunda krmz ieklerden girland vardr. Sa elinde ii
dolu bir kase tutmaktadr. Solda ne olduu belli olmayan vcudu tamamen kaybolmu bir hayvann yalnz iki aya grnmektedir.
K O N U A N M O Z A K L E R
32
MEVSMLER MOZA DETAY
Yaz Mevsimi: Krmz zemin zerinde, plak, kanatl bir figrdr. Banda baaklardan yaplm bir elenk, sa elinde baak demeti, sol elinde orak tutmaktadr. Arkasna atlm
tunii vardr ve vcudu sola meyletmitir. Ayaklar izmelidir. Bordr ve renkler dier panellerdeki gibidir.
K O N U A N M O Z A K L E R
33
MEVSMLER MOZA DETAY
Sonbahar Mevsimi: Ksa bir tunik giymitir ve srtnda pelerin tamaktadr. Kanatl figr banda yapraklardan bir elenk, sa elinde bir meyve ba, sol elinde ii meyve dolu
bir sepet tamaktadr. Ayaklar plaktr.
K O N U A N M O Z A K L E R
34
MEVSMLER MOZA DETAY
K Mevsimi: Bandan itibaren btn vcudunu rten uzun bir tunik giymitir. Figrn sa eli tuniin iindedir. Sol elinde bir arap kadehi tutmaktadr.
K O N U A N M O Z A K L E R
35
MEVSMLER MOZA DETAY
ason ve Medeia ile bir hizmetkarn arkasna saklanan Medeiann kardei Assyrtos resmedilmitir. ason Altn Postu almak iin imkansz maceralara atlan Yunanl bir kahra-
man, Medeia ise ilk grte ak olup ona yardm eden kraln byc kzdr. Medeia, asonun ak uruna aabeyini ldrm ve Altn Postu alan asonla birlikte lkesini
terk edip kamtr.
K O N U A N M O Z A K L E R
36
KULAR MOZA DETAY
K O N U A N M O Z A K L E R
37
KULAR MOZA: M.S. V. YY. - ANTAKYA
Bir evin demesi olarak yaplm olan mozaikte eitli kular resmedilmitir. Merkezde ba haleli kadn bst bulunmaktadr. Cepheden tasvir edilmi kadn portresinin
kulaklarnda kpeleri dikkat ekicidir. Bordr kular, ieklerle dekoreli olup geometrik ekillerle snrlandrlmtr.
K O N U A N M O Z A K L E R
38
KULAR MOZA: M.S. IV.-V. YY. - DEFNE (HARBYE)
Kulu deme mozaii. Bordr koyu gri zerinde beyaz renkte stilize edilmi yapraklar ve filizlerden olumaktadr. Zemin beyaz renktedir.
Alttaki byk ku koyu griden ak griye glgelidir. Soldaki dii tavus kuundan baka btn dier kular koyu gri ile doldurulmutur. Baz
kanatlar ve srtlar siyah renktedir.
K O N U A N M O Z A K L E R
39
K O N U A N M O Z A K L E R
40
K O N U A N M O Z A K L E R
41
MEYVELER MOZA: M.S. V. YY. - DEFNE (HARBYE)
Ortadaki madalyonda Gaia sembolize edilmitir. Yunan mitolojisindeki Tanra Gaiay temsil etmektedir. inde meyveler bulunan elbisesinin eteklerini tutmaktadr. Madalyo-
nun dnda ise yapraklar zerinde eitli meyveler yer almaktadr.
K O N U A N M O Z A K L E R
42
GEOMETRK MOZAK: M.S. IV.-V. YY. - ANTAKYA
K O N U A N M O Z A K L E R
43
IPHIGENIA AULISte MOZA: M.S. III. YY. - ANTAKYA
Mitolojie gre Miken Kral Agamennon yanllkla ldrd avclk tanras Artemisin geyiine karlk kz phigeniay kurban etmek ister. Artemis bunun yerine phigeniay
alr ve bir adaya gtrerek rahibe yapar. Adaya ilk gelecek olan da kendisine kurban etmekle grevlendirir. phigenia adaya ilk gelen kiinin kardei Orestes olduunu son anda
anlar. Birlikte adadan kaarlar. Mozaikte phigeniann Artemise kurban edilmek zere babas Agamennon tarafndan Aulisteki evinden aln resmedilmitir.
K O N U A N M O Z A K L E R
44
OBANLIA AT SAHNE MOZA: M.S. III. YY. - ANTAKYA
ki sahneden oluan mozaiin alt sahnesinde banda yaprak ve ieklerden bir elenk tayan Bios (Hayat) dekolte elbiseli bir kadn olarak canlandrlmtr.
K O N U A N M O Z A K L E R
45
PEGASOS VE SU PERLER MOZA: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
Nymphler (Su Perileri) Yunan Mitolojisi nde yeri ve denizi dolduran saysz okluktaki dii, tanrsal varlklardr. lmsz deillerdir ama ok uzun yllar yaarlar ve hep gen ve
gzel kalrlar. Dourganlk ve zariflik simgesidirler. Mitlerde genellikle gzellikleri yznden balarndan geenler anlatlr, perilerin gzelliine vurgu yaplr. Pegasos ise deniz
tanrs Poseidon ile ylan sal Medusann olu ve dev Chrysaorun kardei olduuna inanlan kanatl at.
K O N U A N M O Z A K L E R
46
GEOMETRK MOTFL MOZAK: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
K O N U A N M O Z A K L E R
47
K O N U A N M O Z A K L E R
48
DONYSOSUN ZAFER ALAYI MOZA DETAY: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
Roma ve Yunan mitolojisine gre Dionysos arap tanrsdr. Ba bozumu tanrs olarak da bilinir. Halk tarafndan dier tanrlara gre daha ok benimsenen Dionysos adna bir
ok festival ve ba bozumu enlikleri dzenlenmitir. Bu enliklerde bir koro bulunmaktayd; daha sonralar koronun nne bir oyuncu, daha sonra ikinci bir oyuncu gemi,
bylece tiyatronun temelleri atlmtr.
K O N U A N M O Z A K L E R
49
DONYSOSUN ZAFER ALAYI MOZA DETAY: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
K O N U A N M O Z A K L E R
50
SSE AT SEREMON MOZA: M.S. II. YY. - DEFNE (HARBYE) - YAKTO
K O N U A N M O Z A K L E R
51
SSE AT SEREMON MOZA DETAYI: M.S. II. YY. - DEFNE (HARBYE) - YAKTO
K O N U A N M O Z A K L E R
52
HAVUZ BAINDA TAVUS KUU MOZA: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
Kulu dikdrtgen panel, geometrik bordr ve motiflerle erevelenmitir. Tavus kuu, d hatt gri ve siyah, ii yeil gri, bejle doldurulmutur. Kanat d hatt bej ve ii pembe, yeil
bej ile parlak beyazdr. Kuyruk d hatt gri ve ii pembe, krmz ve bejdir. Soldaki ve sadaki kularn, d hatt gri, ii gri bej, krmz ve parlak beyazdr. Penelerinde tuttuklar
dallar yeil, yeilimsi gri, zemin sar, d hatlar siyahtr. rglerin d hatt siyah, ii beyaz, pembe, krmz, beyaz, gri ve yeilimsi bejle doldurulmutur.
53
K O N U A N M O Z A K L E R
54
SEVN TAAHHUSU MOZA: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
Kadn ba. Giysisi krmz, zerindeki mantosu ise sardr. Koyu mor bir atk omuzlarndan sarkmakta olup, yeil kpelidir.
Taahhus: ahs ekline brnme. Burada mozaie verilen isim, mozaii ortaya karan heyetin yorumudur. Sevin soyut bir kavramdr. Bu soyut kavramn bir kiide sembolize
edilmesi iin bu isim verilmitir.
K O N U A N M O Z A K L E R
55
LOTUS E DEMET MOZA: M.S. V. YY. - DEFNE (HARBYE)
iekli deme denilen bir demeye ait geometrik mozaik parasdr. Bordr, st ste heksagonaller, farkl ekillerde bantlar, dama talar ve Greklerle sslenmi olan karelerle
ayrlmtr. Daha iteki bordr stilize ieklerle sslenmitir. Deme zerine dzgn bir ekilde tanzim edilen ve dierlerinden daha kk gllerle ayrlan eksenli ve drt
yaprakl iekler serpitirilmitir.
K O N U A N M O Z A K L E R
56
RET SAHNES MOZA: M.S. IV. YY. - DEFNE (HARBYE)
Geometrik panellerin arasna yerletirilmi ayr sahne ve bu sahnelerde bir kadn ve bir erkek figr grlmektedir.
Soldaki figr, himation giymitir. Eli ak pembe meneke glgeli ve pembemsi beyaz glgeli, parmaklar krmz ile ayrlm, sol bacak ve ayak n tarafta krmz ile evrilmi,
ayak parmaklar krmz ile yaplmtr. Sadaki figrn apraz kvrml elbisesi vardr.
K O N U A N M O Z A K L E R
57
MOZAK PARASI: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
Eserde iki ahsn bacaklar ve ayaklar grlmektedir. Fazlasyla hasar grm bir mozaik parasdr.
K O N U A N M O Z A K L E R
58
K O N U A N M O Z A K L E R
59
OCEANUS VE TETHYS MOZA: M.S. IV. YY. - DEFNE (HARBYE)
Oceanus, Yunan mitolojisinde, Uranus ile Gaiann ocuu olan titandr. Tm okyanuslarn kiilemi hali olan Oceanus, genelde kasl bir adamn uzun sakall ve istakoz kskal
yzyle simgeleniyor, alt ksm ise bir ylan andryordu. Oceanosun, kardei olan bir baka titanla, Tethysle evlenmesi bin deniz nymphelerinin (peri) olumasna neden
oldu. oceanids olarak da bilinen bu nymphelerin her biri ayr bir rmak, ay, gl ya da havuzun hakimleri oldular.
K O N U A N M O Z A K L E R
60
BAHTYAR KAMBUR MOZA: M.S. II. YY. - ANTAKYA
Roma dneminde evlerin giri ksmna nazarlk olarak yaptrlan trden bir mozaiktir. zerinde kim bakt mekan yada iindekiler hakknda ne dnrse ayns ile
karlasn anlamna gelen KAICY kelimesi yazmaktadr. Batl inanlar konu eden mozaikte, srtndaki dev knts ile Mutlu Kambur elinde denekler tutarak yrmektedir.
K O N U A N M O Z A K L E R
61
SKN MOZA: M.S. IV. YY. - ANTAKYA
AMERMNA eklinde bir yazt. Kum saati eklinde motiflerden meydana gelen bordr koyu gri ve siyahla kark bir ereve ile kuatlmtr. Amerimnia, bir himation giymi,
saa doru biraz uzanm ekilde oturmutur. Elbisenin kvrmlar baarl bir ekilde resmedilmitir. Banda ieklerden bir elenk vardr. Sa elini yukar kaldrm sol elinde
muhtelif renkte bir obje tutmaktadr.
K O N U A N M O Z A K L E R
62
DANSZLER MOZA: M.S. II-III. YY. - SAMANDA
Soldaki panoda gen bir satyr, sa elinde bir mzik aleti (syrinx) tutmakta, onun nndeki maenad (arap tanrsnn perisi) ise, kollar ve vcudu ile saa doru kvrlrken,
elindeki zilleri alarak saytra bakmaktadr. kisinin de ba, elenklerle ssldr. Sadaki panoda ise daha yalca bir satyr, benzer figrlerle daha yalca bir maenad ile dans
etmektedir
K O N U A N M O Z A K L E R
63
DANSZLER MOZA: M.S. II-III. YY. - SAMANDA
K O N U A N M O Z A K L E R
64
TARSUS MOZA: M.S. III. YY. - TARSUS
Mozaik, 1948 ylnda Tarsus Adliye Saray temeli kazlrken ortaya karl-
mtr. Kazy Hatay Arkeoloji Mzesi gerekletirmi ve eseri Hatay Arkeoloji
Mzesine nakletmitir. Bykl, 7x8 metre olan mozaik on be paraya
blnerek mzeye nakledilmitir. Bir evin salon demesi olduu tahmin
edilen eser, resimli pano ve bordrlerle sslenmitir.
A-Tablosu: 1,94x2,14 metre spiral ve dalga eridi ile erevelenmi tab-
loda vahi hayvanlar ortasnda Lir alan bir ahs grlmektedir. Srtnda
uzun bir elbise ile gsnde kopalanan bir manto, banda balk, ayakla-
rnda uzun konlu ve stnden bal botlar vardr.
Lir sol tarafta bir kayann stne yerletirilmi algc, sol kolu algnn
arkasnda sa kolu nde sa elinde tuttuu bir eit pena ile tellere vur-
maktadr. Yan oturduu kayann stnde vcut hafife soluna dnd iin
belden yukars cepheden grlmekte, ba yukar kalkk, baklar ok ok
uzaklardadr.
Yar daire eklinde etrafn eviren hayvanlar srasyla kartal, aslan, yaban
kz, kaplan, fil, ay, pars, yaban keisi sakin mzii dinlemektedirler. Sa
tarafta grlen aata ona doru eilmi kayalar bile ev gibi tasvir edilmi-
tir. Yunan mitolojisine gre Lyrasndan kard namelerle btn tabiat
bu derece mest eden byk arkc Orpheustur.
B-Tablosu: 2,14X2,14 m2 spiral ve rg eridi ile erevelenen bu tablo-
nun yardan fazlas harap olmutur. Mevcut ksmda asma dallar arasnda
sola doru ilerleyen bir kadn grlmektedir. Uzun bir elbise ve stnde
bal ayakkablar giymitir. Sol kolu ileri uzatm, sa kolunu ba hizasna
kaldrm, geriye bakmaktadr. Kadnn bakt istikamette plak bir erke-
in baz vcut ksmlar fark edilmektedir. Yalnz erkein vcut ekseni ile
kadnnki arasnda 90 derecelik bir a mevcut olup, bu tabloda zemin hat-
tnn kaldrlm olduu anlalmaktadr. Dionysosla ilgili bir sahne olmas
muhtemeldir.
C-Tablosu: 1,95x2,13 metre Orpheus tablosunun ei eritlerle erevelenen bu tab-
loda pek kocaman bir kartaln btn hametiyle kanatlarn aarak koltuk altlarndan
yakalad bir delikanly ykseklere doru kard, sa tarafta oturmu bir kadnla sol
tarafta ayakta duran sakall bir erkein aknlkla bu olay seyrettikleri grlmektedir.
Karlan delikanlnn gsnde kopalanan mantosu geriye kaym plak vcudu orta-
ya kmtr. Ayaklarnda stnden bal uzun konlu botlar bulunmakta sol elinde uzun
bir cisim tutmaktadr. Yandaki erkek korku ile kendini geri atm, o da ayn noktaya
bakmakta sa eliyle -yok olmaz- der gibi bir iaret yapmaktadr. stnde ksa bir el-
bise, uzunca bir manto, ayanda uzun konlu botlar bulunmakta, sol elinde ucu kvrk
bir baston tutmaktadr. Dier yandaki kadn ise, sol elini kendini gstermekte ve -ben
K O N U A N M O Z A K L E R
65
mi- der gibi iaret yapmaktadr. stnde ak yakal kolsuz uzun bir elbise ve rahata
oturduu kayann stne koymu olduu grlen bir manto bulunmaktadr. Tam ortada
ulur gibi ba yukar kalkk bir kpek yer almtr. A tablosunda olduu gibi burada da
sanatkar Yunan mitolojisinden alnm bir sahneyi canlandrmaya almtr.
Zeus kutsal hayvan olan kartal ekline girerek Troia kral Trosun gzel olu
Ganymedesi karm ve onu tanrlarn sakisi yapm, bu olay antik sanatla hem
mozaikler stnde hem de heykeltralkta pek ok defalar kullanlmtr. Fakat Tarsus
mozaiinde dier eserlerde olduu gibi sadece Ganymedes ve kartal deil, anne ve ba-
bas olmas ok muhtemel ki ahs daha ilave edilerek hem kareye yakn bir saha iinde
kompozisyon dengesi saplanm, hem de olay daha etkili bir ekilde hikaye edilmitir.
K O N U A N M O Z A K L E R
66
TARSUS MOZA: M.S. III. YY. - TARSUS
K O N U A N M O Z A K L E R
67
ZENC BALIKI MOZA: M.S. II. YY. - ANTAKYA
Arkasna bakarak koan bir zenci balk, sol elinde, iki ucunda birer sepet olan bir srk tamaktadr. Sa elinde ise iki denek olan zenci balknn siyah parlak gzleri ve geni
siperli bir apkas vardr
K O N U A N M O Z A K L E R
68
TERKEDLM ARADNE MOZA: M.S. II-III. YY. - SAMANDA
Aralkl olarak ak ve koyu renkte testere dili motiflerden teekkl eden bir ereve iinde koyu renk bir srann her tarafnda, renkli karelerle meydana gelen kare eklinde
geometrik motifli bir zemin demesidir. Bu zemin ie doru ikinci bir ereve ile ve bu erevenin iinde de mitolojik sahne ve geometrik ekillerden meydana gelmektedir.
Mitolojik sahnede stte ve iki uta kartallar ve merkezde kar karya duran dier kartallarla beraber siyah zeminli bir bordr vardr. Muhtelif hayvanlar birbirinden vazolarla
K O N U A N M O Z A K L E R
69
ayrlmlardr. Altta mimari tarzda stunla ksma ayrlm bir sahne grlmektedir. Merkezi panelde, Ariadne uyur vaziyette temsil edilmitir. Solunda kayalar zerinde
elinde thyrsus (sarmakl asa) tutan uzun giysili Dionysos grlyor. Bunlarn arkasnda uar vaziyette kanatl bir Eros yer almaktadr. Soldaki panel Bakat temsil etmektedir.
Sadaki panelde ise ayakta duran bir Silen, sa eliyle bir kase, sol eliyle de bir thyrsus tutuyor.
K O N U A N M O Z A K L E R
70
TERKEDLM ARADNE MOZA DETAYI
K O N U A N M O Z A K L E R
71
K O N U A N M O Z A K L E R
72
K O N U A N M O Z A K L E R
73
SARHO DONYSOS MOZA VE DETAYI: M.S. IV. YY. - ANTAKYA
Sarho Dionysos, kk bir satirin omzuna yaslanmtr. Ban hafife sola emi, gzlerini bolua dikmitir. Sa kolunu Dionysosa dayam olan satir, Ona bakmakta ve sol
elinde bir oban denei tutmaktadr. Dionysusun salar, kvrmlar halinde omzuna dklmektedir. Yeil tonda bir manto, belini ve bacaklarn rtmekte, ayanda krmz
renkte sandallar bulunmaktadr. Sa elindeki kadehinden dklen arab, bir panter imektedir. Mozaiin alt ksmnda, geometrik desenlerle ssl bir pano bulunmaktadr.
K O N U A N M O Z A K L E R
74
HOKKABAZLAR MOZA: M.S. IV. YY. - ANTAKYA
Yryen figr vardr. Arka zemin beyaz, n zemin gridir. Her bir figr bir nevi beyaz giysilidir. Yryen figrlerden biri elinde kk bir maymun tamaktadr. kinci figr,
tabureye benzeyen bir ey tamaktadr. nc figr ise ne olduu belli olmayan bir ey tamaktadr. Bu tanan ey sol omzundan aa doru aslm bir vaziyettedir.
K O N U A N M O Z A K L E R
75
K O N U A N M O Z A K L E R
76
GECE ALEM MOZA: M.S. IV. YY. - ANTAKYA
Mitolojiye gre deniz ilahlarnn gece alemini tasvir etmektedir. Vcutlarnn alt ksm balk olan Tritonlar ve balarnn stnde pelerinleri dalgalanan Nereidler elenmektedir.
Balar stnde Greke adlar yazlmaktadr. Galatya bir deniz perisidir. Galatyann vcudu beyaz, gsleri krmz iinde ilenmi, sa ak mor ile sar, muhtelif ekilli ve
glgelidir. Anabesinius da bir Tritondur. Salar mavi-gri ve meneke rengindedir. Boynuzlar krmz ile ak menekedir.
K O N U A N M O Z A K L E R
77
AMAZON MOZA: M.S. II. YY. - YAKTO (HARBYE)
Avlanan Amazon, pembe bir at zerinde, saa doru ahlanm ak koyu pembe renk panoda aslana kargsn saplamaktadr. Amazonun arkasndaki atl hizmeti Amazona
emsiye tutar. Sa tarafta, etraf siyah bordrl bir aa vardr. Sol yanda da nc bir atl (atn ba taraf ve atlnn aslana nian alan kolu grlyor.) okunu germi aslana
saldr halindedir. Sa taraftaki aa, yapraklarnn formu dikkate alnacak olursa bir nar aacdr.
K O N U A N M O Z A K L E R
78
TETHYS OKEANUS MOZA: M.S. II. YY. - ANTAKYA
Mozaiin sanda, kolunu ve dizini rten mavi mantosu ile bir kayann zerinde oturan Okeanus, sola, eine doru bakmaktadr. Salar lleler halinde omuzlarna dklmekte-
dir. Sa elinde, omzuna dayanm bir dmen sopas tutmakta olan Okeanusun vcudu heybetlidir. Mozaiin solunda, bacak bacak stne atm Tethys bulunmaktadr. Yuvarlak
yz, iri parlak gzleri, omzuna bukleler halinde dklm salar vardr. Geri planda, yeilimsi ak mavili glgeleri ile balklar, deniz kabuklar ve ylan balklar yzmektedir
K O N U A N M O Z A K L E R
79
K O N U A N M O Z A K L E R
80
PSYKHELER KAYII MOZA: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
ki Pyskhe (Psihe: Ak yznden duyulan zevk ve acnn temsilcisi) vcutlarnn yars buluttan dar km sola doru umakta, kanatlar zerinde ayakta duran Eros elindeki
krbala onlara istikamet vermektedir. Mozaiin bordr sar ve siyah zerine sar sarmak yapraklar arasnda sar ve krmz dalgal ssleme ile oluturulmutur. Panelin
erevesi sar ve beyazdan meydana gelmitir. Ten ksm beyaz, ak krmz ve gridir. Erosun sa krmz-bej ve meneke glgelidir. olup gzlerin glgesi gridir.
K O N U A N M O Z A K L E R
81
LAKEDEMONA VE EVROTOS MOZA: M.S. IV. YY. - ANTAKYA
Mozaikte Lakedomonia (Yunanistanda bir eyalet) ve Evrotas (bu eyaleti sulayan rmak) sembolize edilmitir. Eurotasn banda yeil nehir otlarndan bir elenk vardr. Vcudu
genel grn itibaryla ak ve koyu meneke, ak krmz, sar, parlak ve beyaz glgelidir. Mitolojiye gre Lakedomonya, Jpiterin oludur.
K O N U A N M O Z A K L E R
82
HERMAPHRODTOS MOZA: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
Satyros ile Hermoafroditosun mcadelesi sahnelenmitir. Bu demenin geometrik panelleri sar, beyaz, gri, krmz ve siyahla bezenmitir.
K O N U A N M O Z A K L E R
83
TALASSA DENZ MOZA: M.S. V. YY. - YAKTO - HARBYE
Dalgalar arasndan kan Talassa figr plaktr. Yeilimsi bir ylan gsnn etrafnda sarlmtr. Yz ifadesi hznldr. Salar arasnda saklanm kulaklarda armut veya
yaprak eklinde halkalar vardr. Salar ortadan bir izgi ile ayrlm, ular kvrktr ve rzgarla dalgalanmaktadr. Bann stnde stakoz kskalar var. Sa elinde, bir krek,
dier elinde kk yeil bir yunus bal tutmaktadr. Mozaiin dier ksmnda balk avlayan veya yunus balklar zerine binen plak ocuklar gsterilmitir. Suyun iinde
muhtelif balklar grlmektedir. Sadaki kk kenarda olta ile balk avlayan bir ocuk grlmektedir. Bunun karsndaki byk kenarda a ile yaplan iki balk av sahnesi
yer almaktadr. Solda, bir kayk iindeki iki ocuktan biri oturmu dieri eilmi vaziyettedir. Kayn nnde eitli balklar grlmektedir. Bu mozaiin nemli bir zellii cam
kp kullanlmadan deniz renginin verilebilmi olmasdr.
K O N U A N M O Z A K L E R
84
YAKTO MOZA: M.S. V. YY. - DEFNE (HARBYE)
K O N U A N M O Z A K L E R
85
YAKTO MOZA: M.S. V. YY. - DEFNE (HARBYE)
Byk bir ksm av sahnesiyle hayvan mcadelelerinden olumaktadr. Mozaik 3
ksmdan meydana gelmektedir:
1-Ortadaki madalyon, MEGALASOPHIA byk ruh, bir rg bordrle evrilmitir.
2-Av sahneleri ve hayvan mcadeleleri:
Aslan avlayan Narkisos (NAPKICOC), panter avlayan Tiresias (THPHCIAC), ay av-
layan Akteon (AKTEWN), avlad hayvan tamamiyle kaybolmu ppolitas, dii bir
kaplan avlayan Meleagros ve yaban domuzu avlayan Adonis. Kpeklerle bouan
teke, boa kovalayan bir ay, bir dii aslanla bouan at ve geyik yakalayan bir
aslan. Avclarn isimleri balarnn stne yazlmtr. Bu ksmn kelerinde birer
aa, dier boluklarnda muhtelif aa ve nebatlarla hayvanlar grlmektedir.
3-Mozaiin av sahnelerinden girift bir rg bordrle ayrlmtr. Bu blm ok
hasara uramtr.
Antakya, Harbiyedeki MS V. asra ait binalarn isimleri yazlmak suretiyle bordrde
gsterilmitir. Bundan baka gnlk hayata ait muhtelif sahneleri canlandrmak-
tadr.
1-Adam ve iki katr
2-Bir kilise
3-Patikada svari
4-Kurban takdim edilen bina
5-Bir kpr
6-Bir hamal
7-Bir kahve
8-Yolcular
9-Svari ve uak
10-Pallas kayna
11-Hususi hamam
12-Olimpiyat Stadyumu
13-Martyrion Laboratuar
14-Gazino
15-ehir hamam
16-zel konut
17-zel konut
18-zel konut
19-Bir satc
20-Kasap dkkan
21-Esnaf grubu
22-Kumarbazlar grubu ve bir kadn
23- stat (heykel)
24-Kapal ar
25-Svariyle seyyar satc
26-Evler
YAKTO MOZA DETAYI
K O N U A N M O Z A K L E R
86
BALIKLAR VE RDEKLER MOZA: M.S. V. YY. - DEFNE (HARBYE)
Drtgen ekil sslemeli paneller daha byk geometrik drtgenlerle evrilmi halde birbirini takip eden, birbiri stne gelen dzenlemeli bantldr.
K O N U A N M O Z A K L E R
87
K O N U A N M O Z A K L E R
88
KULAR VE NEBATLAR MOZA: M.S. V. YY. - ANTAKYA
Drtgen ekil sslemeli paneller daha byk geometrik drtgenlerle evrilmi halde birbirini takip eden, birbiri stne gelen dzenlemeli bantldr. Soldaki rdek yeil baldr.
Gvdesinin st hatt meneke rengi ve gri ile parlak sar glgelidir. Gvdenin alt hatt yeildir.
Sadaki kuun (rdek), bann d hatt mavi siyah, ii yeil ve parlak beyazla, ak gagas krmz ile doldurulmutur.
K O N U A N M O Z A K L E R
89
BALIKLAR MOZA: M.S. V. YY. - DEFNE (HARBYE)
K O N U A N M O Z A K L E R
90
GNE SAAT MOZA: M.S. IV. YY. - DEFNE (HARBYE)
Ayakta neeli bir ahs saate bakmaktadr. Yazda, Greke ile dokuzu geiyor yazldr. Gne saatinde, grup on ikide olduuna gre, gnlk alma sona ermi, artk elence
ve istirahat saati balam demektir.ahsn elbisesinin st ksm beyaz ve gri-yeil ile sol omuz zeri meneke cam ile kartrlmtr. Mantosu sar ve hafif olarak bejle gri ve
parlak beyaz glgelendirilmitir. Stun gri ile parlak beyaz, koyu gri glgeli, Basite (gne saati) nin st siyahtr.
K O N U A N M O Z A K L E R
91
KULAR VE ROZET MOZA: M.S. II. YY. - DEFNE (HARBYE)
K O N U A N M O Z A K L E R
92
EROS VE PSYCHE MOZA: M.S. III. YY. - SAMANDA
D bordr krmz, pervaz dtan ie doru siyah krmz, yeil beyaz, ortada muntazam dizilmi beyaz ekenar drtgenlerden olumakta ve ilerinde krmz ha bulunmaktadr.
Sahnede Psykhe uyuyan Erosa doru yrmektedir. Banda yeil yapraklardan bir elenk ve bann sa ve solunda yine yeil byk yapraklardan iki kanat mevcuttur. Elbisesi
yeil cam mozaiklerle ilenmitir. Sa kolunu Erosa doru uzatmtr. Eros yana doru uzanm, bir aacn altnda yatmaktadr. Sk yaprakl aata Erosun okdanl asldr.
K O N U A N M O Z A K L E R
93
NEHR LAHLARI MOZA: M.S. II.-III. YY. - SAMANDA
Geometrik bezeme: D bordr siyah. rg bordrn d hatlar siyah, ii krmz, sar, beyazla doldurulmu ve her kvrmn ortasnda bir tane beyaz ta ilenmitir. bordr
krmzdr. Orta ksm Svastika (bir nevi gamal ha)lar bulunan sekizgenlerden teekkl etmi girift bezemelerden ibarettir. Btn mozaik siyah, krmz, sar ve beyaz renklerle
yaplm i ie girmi daireler doldurulmutur. Dairelerin ilerinde drt kollu birer yldz ve yldzlarn ortasnda birer kare vardr.
K O N U A N M O Z A K L E R
94
TRYPHE (RET) MOZA: M.S. III. YY. - ANTAKYA
Paneller(metoplar) beyaz zerine grimsi bej renkte karga aya izi bir bordrle snrlandrlmtr. Trife (zevk, iu iret) yazs krmzdr. Figrn yz ve kollar pembe ve krmz
ile parlak beyazdr. Ba ve boynunun d hatt mavi siyah, beyaz, sar, krmz, yeil ve gridir.
K O N U A N M O Z A K L E R
95
BOS (HAYAT) MOZA: M.S. III. YY. - ANTAKYA
BOC (Hayat) yazs krmzdr. Figrn yz ve elleri pembe, krmz ile parlak beyaz tonda, sa mavi-siyah ve koyu gri, balk beyaz pembe ve krmz elbisenin st ksmnn d
hatt gri, ii de beyaz, gri ve tek bir yeil hatldr. Elbise sol omuzu ile vcudunun alt ksmn rtmekte olup d hatt koyu gri ve koyu krmz ii de beyaz, pembe, koyu krmz
ve bejdir. Yastk mavi-siyah ve yeil olup merkezi bir tek gridir. Sa elinde bir obje bulunmaktadr.
K O N U A N M O Z A K L E R
96
ATLET MOZA: M.S. III. YY. - SAMANDA
D bordr siyah, pervaz krmz, yeil, beyazdr. Siyah olan ii, ereve iinde yine ii yeil yapraklarla tezyin edilmi siyah renkte bir daire mevcuttur. Asl yaz beyaz zemin
zerindeki bstn soluna iki sra halinde yazlmtr. Atletin salar ok muhtelif renkleri ihtiva etmektedir. Ara erevenin keleri iek dallar ile tezyin edilmitir.
K O N U A N M O Z A K L E R
97
ACHLES VE DEDEMA MOZA: M.S. II. YY. - SAMANDA
Ayaklar stndeki tuniin alt ksm ak meneke, pembe siyah ve koyu glgeli, siyah, elbise dizlerin zerinde ok kvrml, altnn d kenar siyah, glgeler koyu menekeden
gri kahverengi ve kahverengiye, limon sars camdan sarya ve turuncu kahverengiye dnr. stteki kvrmlar ve dizler zerindeki beyaz klar hemen tamamyla dklm
koyu mavi camdan iki sahay ayrmaktadr.
K O N U A N M O Z A K L E R
98
ANANEOSS MOZA: M.S. V. YY. - ANTAKYA
Mitolojide ilkbahar tanras olarak Anoneosisin, bitkilerin doup bymesinden ve meyve vermesinden sorumlu olduuna inanlrd. Madalyon iinde gen bir kadn olarak
tasvir edilen Ananeosisin giysilerinde Bizans etkisi bulunmaktadr. Ge Roma dneminin bir eseri olan mozaiin etrafnda ayrca, ieklerle sslenmi rozetler yer almaktadr.
K O N U A N M O Z A K L E R
99
ARETHUSA MOZA: M.S. V. YY. - SKENDERUN
Arethusa, mitolojide bir Nymph, ve Nereusun kzdr. Artemisin gzdelerindendir. Kendisine ak olan Alpheus isimli bir gl tanrsndan kaarken, yolu Ortygia adasna
varmtr. Burada Artemisten yardm istemi, o da Arethusay bir kaynaa evirmitir. Ancak ylmaz gl tanrs, rmann ynn yeraltna evirerek kendi sular ile onunkileri
kartrmtr.
K O N U A N M O Z A K L E R
100
MAHSULLER MOZA: M.S. IV. YY. - ANTAKYA
Mitolojide arz ve hububat tanrlarnn manevi ahsiyetleri sembolize edilmitir. Birinci grupta, Aigiptos, fildii ine, ak sar, fil hortumundan apka, siyah, sar ve amudi edilmi
kayalar ve yapraklar tamaktadr. kinci grupta, Toprak ilahnn ayana kadar sar hububat baa grlmektedir. Karpoi (hububat) beyaz, kark, ak krmz ve ak gridir.
Aroura (tarla), gri zerine ak meneke glgelidir. Hububat elengi sar, krmz, zemin ak sar ve gri glgelidir.
K O N U A N M O Z A K L E R
101
K O N U A N M O Z A K L E R
102
GEM LE DENZE AILMA MOZA: M.S. III. YY. - ANTAKYA
Mozaik birka sra bordrle evrilmitir. Kular ve iekler, yapraklar, muhtelif av sahneleri vardr. Mozaiin esas sahnelerinde, sada bir gemi ve iinde bir figr, solda dier bir
gemi ile baka bir figr grlmektedir. stte, gkte bir Victoria vardr. Mozaik ok kk kpler halinde talarla yaplm, fazlaca cam kullanlmtr.
K O N U A N M O Z A K L E R
103
KENTAUROS MOZA: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
ki karyatit tarafndan tanan bir tiyatro sahnesidir. Sahnenin ortasnda figre ait zengin elbise kalntlar grlmektedir. Sahne kaide frizinde Lapitlerle Kentauroslarn sava
ilenmitir. Mozaikte beyaz, gri, ak sar, meneke, yeil, siyah, kahverengi, krmz gibi renklerle zengin glgeler, perspektif yzeyler meydana getirilmitir.
K O N U A N M O Z A K L E R
104
APOLLON ve DAFNE MOZA: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
Mozaikte Apollon ve Daphne efsanesi ilenmitir. Elbisesi dizlerine kadar kaym plak Daphne sola doru geni admlarla kamaktadr. Bandaki n elengi ile kendisini takip
eden Apollon tarafndan yakalanmak zeredir. Mozaikte mitolojinin gzel peri kz Daphnenin kendini Apollondan kurtarmak iin Defne aacna dnmesi konu olarak ele
alnmtr.
K O N U A N M O Z A K L E R
105
KO BALARI MOZA: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
Drt ayr ksmdan meydana gelen mozaiin 3. ksmdr. ki ift ko ba simetrik olarak ilenmitir. Renkler sar, gri glgeler, beyaz ve ak sardan koyu sarya kadar tonlar
halinde kullanlmtr. Boynuzlar koyu gri, boyun etraf ak, koyu krmz bantl, ndeki kanatlar gri ve siyah, kanatlarn arasndaki tezyinat beyaz, koyu krmz iinde gri yeil,
bandn ve iek motif balarnn da alt gri, gri-yeil, krmz ve ak krmzdr. Ko, ak-koyu gri ve ak menekedir.
K O N U A N M O Z A K L E R
106
KTSS MOZA: M.S. V. YY. - ANTAKYA
Mozaikte Ktisisin evresinde, hayvanlar, kular ve aalar ilenmitir. Ktisisin madalyonu, siyah, ak krmz ve beyaz olmak zere be renkle rgl bir siyah daire ile snrlandrlmtr.
Elbisenin konturu siyahtr, kadnn i elbisesi beyaz zerine yeil meneke ve beyaz dalldr. Yz ak krmz ile parlak beyaz olup ak meneke ve ak mavi glgelidir. Siyah saldr,
ak sar ipli ve beyaz bantl olup tezyinat yeil cam ve krmz drtgenlerden meydana gelmitir. Kular siyah olup, beyaz, sar, gri ve krmz ile ayrlmtr.
K O N U A N M O Z A K L E R
107
ASLAN MOZA: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
Sedef teknii ile beraber iekli hal demesi, drt yaprakl rozetler, hayvann arka ayaklar, cihenetinde yaplm gl tomurcuklar, dar doru koyu bir post ve koyu bir
ereve ile nihayetlenen merkezi motif bir aslan temsil etmektedir. Aslan engebeli bir zemin zerinde sola doru yryor. nnde ve arkasnda ot kmeleri, boynunun etrafnda
dalgalanan rbanlar mevcuttur.
K O N U A N M O Z A K L E R
108
DONYSOS ALES MOZA: M.S. III. YY. - ANTAKYA
Bir ereve iinde solda bir kayann zerine oturmu ift flt alan bir ahs tasvir edilmitir. Sada ise ok hasar grm olduundan, elinde tuttuu bastonundan baka bir
eyi grlmeyen baka bir ahs grlmektedir.
K O N U A N M O Z A K L E R
109
EKL MOZAK: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
D bordr, krmz ile evrilmitir. Beyaz zemin zerine serpilmi krmz kk ekenar drtgenler vardr. Siyah zemin zerinde u uca eklenmi bir sra sar renkli ekenar
drtgenler, sar ile yaplm, aralar sar ile doldurulmutur. Perspektif erit bordr; beyazla snrlanm, d taraf krmz, glgeli beyaz, i taraf koyu gri glgeli ak gridir.
Siyah zerine birok renklerle yaplm Akantus yaprann esas ksm koyu zeytin yeili ve gridir.
K O N U A N M O Z A K L E R
110
PARSN HKM MOZA: M.S. II. YY. - ANTAKYA
Mozaikte sada Hermes, ortada Parisin yer ald Grek mitolojisinden bir konu ilenmitir. Parisin ba ve bacak ksmlar hasarl durumdadr. Parisin bir konuyla ilgili
hakemlii sz konusudur.
K O N U A N M O Z A K L E R
111
KEKLKL MOZAK: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)
D kenar gri siyah bir drtgen, boluu ak gri zerinde koyu kahverengi gri a boya, sar krmz, beyaz ve koyu gri ile yaplm birleik merkezli dairelerden olumaktadr.
rg bordrn kenarlar siyah, a boya glgeli beyaz ve arduvaz grisi glgeli beyaz, noktalar beyazdr. Zemin a boya sar, kular koyu renklidir
K O N U A N M O Z A K L E R
112
KEKLKL MOZAK DETAY: M.S. III. YY. - DEFNE (HARBYE)