Adam Zborowski MASAZ KLASYCZNY Wydanie drugie Krakow 1998Korekta: Sabina Swierk Projekt okladki: Pawel Bu Wydanie It ISBN 83-901785-2-4 Pierwsce wyddanie 1994 Wodawnicivo AZ Krakow ul Sterwowa 179-4 tel (012) 36-45-10 © 1996 by Adam Zborowski Wrst prona sarc, teprodukoninte oraz publikowanie fragmentin tub calose mnie) keh dopusscza jesse ator Sklad i lamanie: Wydawnictwo AZ Druk j oprawa: Drukarnia "PERFEKT" ‘Krakow ul, Bronowicka 63 tel 012) 36-1°- SPIS TRESCI NEMASAAU {chy postsme masins igen oats macys) ‘erent xin vk mn mai Wsposansnie pomicsssch do si Stk podigowe wspomagajace nasi 1 CZESC TEORETYCZNA “asad Sxawana masa lay. ‘nonsense posrecpolnnch eh asi ‘Gaiam Romeranic Ureaame Okepvani Widage Roraani. Wawa ‘Wily masa hlanago na hank ‘hank era omar wt an jw mau na poser ula vo ber nade na ed pee * ‘Whi asta a uke pokartony pin masa utd ore Sing ‘Wpir masta a hla wewngcaydaae}IL €24SC PRAKTYCZNS Magat poszezeingeh exit cial ‘Rents goa ae Stipes Saw promieniowosnadgartkony Prd St tatetouy amie Sia fiona: Kova dina Sis Soop Staw shows Poudre Sia olanowy Ua St ticdon ila Grohe seo Shani emrabacrne kan Aine moskoo-obyeskowosutione isha prrova Rca bat plriows)w oven na bk Masa hit prions lover na plac Powlots Benson Tare ol. ‘ali oc Ponsa anc eye ape New WWaraagivna. Wares doing Pot Masa twang mad elon Sma iowa Prascrwwsharania do stosowania masi7 Bibliograia, OD AUTORA Masaz Klasyczny jest metodg leczenia fizykalnego 20 \wnetrznych iwewngtrznych objawow chorobowyeh, aw wielu przypadkach przyczyn chorobowych, Polea on na mecha- nicznym draznieniu tkanek, wy'wierajae posredni i bezposredai ‘wplyw na organizm. Skiada sie z wielu chwytow, ruchow i opracowan (glaskania, rozcierania, ugniatania, oklepywania, wibracye, roztrzasania, walkowania), ktorych eelem jest nie tylko leczenie, lecz takze zapobiewanie wielu chorobom Masaz: Jest rowniez integralna czescia odnowy biologiczne}. Na pod- stawie badai i obserwacjt stwierdzono, ze sposrod znanych ‘metod masazu masaz klasyczny jest najskuteczniejszy w lecze- niu chorob narzadu ruchu Ciagle rosngce zainteresowanie masazem spravilo, 2 ‘mimo wydania w 1994 roku ,Masazu klasycznego"zaisiniala potrzeba wenowienia nakladu. Dlatego tez po wprowadzeniu pewnych zmiani poprawek zdecydowalem si¢na drugie wyda- nie, Masazu klasycznego”, ktdre wlasnie oddaje czytelnikowi doreki Ze wzgledu na obszernosé materialu, podobnie jak w \wydaniu pierwszym, pomijam wiadomosci z anatomii,fzjolo- i oraz cale) grupy przedmiotow medycznych zakladajac, ze czytelnik posiada niezbedny zasGb wiedzy z te} dziedziny badz Uuzupelnija, korzystajac7 literatury fachowe), Oczywiscie pew- 7‘ne elementy anatomi fizologii zostang zasygnalizowane, ale tyiko na yle nae est to niezbedne do zrozumienia niektorych procesow Mam nadzigie, ze ksigzka ta w dalszym ciauu bedzie ‘pomocna przy nauezaniu masazu, jak rOwniez w pracy wykWwa- lifkowanyeh masazystow, wraz z wydang w 1995 1. praez Leszka Magierg ksigzka .Klasyceny masaz leczniczy” Adam Zhorowski 1. OMOWIENIE OGOLNE MASAZU RYS HISTORYCZNY Masaz jest jedna 2 najstarszych dziedzin wiedzy lekar- skie}. Wywodzi sig z Indii i Chin, gdzie wehodzil w zakres rytualu religijnego, Juz 3000 lat p'n.e. odnotowano w dricle chiiskim Kung-Fu wamianke 0 leczeniu za pomoca masazu ‘W okresie medyeyny sakralne) Kaplani zalecal ego sto- sowanie, tak jakiiwod mineralnych, w czasiespelniania obrze- dow, ktore byty czesciakultu religiinego i jednoczesnie mialy ‘maczenie lecznicze Dopiero Hindusi w swe) ksigdze madrosci Weda pocho- Azacej z 1800 roku p me. podaja dokladne wskazowki wyko- nywania masezu Z,czasem masazodpad! od rvtuatu eligiinezo \ chociaz wszed! w zakres leczenia, medyeyna oficjlnie nie zajela sig nim. Jedynie 2 krociutkich przckazow pisemnych \wiemy, 2¢ lekarze w niektorych chorobach zalecali masaz, © ezym swiadeza wamianki w drietach Hipokratesa, Celsusa iW Grecji masaz miat szczegélne znaczenic dla sportow- cow bioracych udzial w igrzyskach olimpijskich. Nie byl to rmasaz w dzisiejszym tego slowa znaczeniu,lecz racze) nama- szczanie przez natluszczanie ciala oliwa przed zawodami ‘Namaszezanie i nacieranie byly pierwszymi w Swiecie zabiewa- mi, 2 ktOrych rozwing! sig wiele lat poznie} masaz. zwany klasyeznym, ‘Wronikach historycznych pahstwa rzymskiego znajdu- je sig notatka, 2e Juliusz Cezar, cierpigcy na nwe kulszowa, leczony by! masazem 2 zastosowaniem glaskania, szezypania | nagniatania. Stad wniosek, ze tak Grecy, jak 1 Rzymianie rozuimiel: wartosé masa i stosowali gojako zabieg leczniczy, sportowy i kosmetyezny 'W niektorych krajach slowianskich, a wiemy na pewno, 22 w Polsce do polowy XIV wieku, istnialy nawet taznic parowe, w ktorych po kapiclach hudzie poddawanibyliklepaniu rozgami w celu poprawy ukrwienia tkanek Sredniowiecze bylo okresem zahamowania rozwoju na- ui lecanicrwa. Nalezy preypuszezac, ze w okresie tym masaz byl rowniez zaniedbany ‘O masazuw calym tego stowa rozumieniu moznamowie dopiero w XVI w. Zostal on wskrzeszony we Frangji przez zanakomitego chirurgailekarza Ambrozego Pare (1517-1590), Jest on rowniez tworca masam metoda uciskowa, Zaobserwo- wal, 2e glaskanie obolalych po operacji miejsc przynosi nie tylko ulge w cierpieniu, ale rowniez wywotuje zmiany w skorze, a nacieranie wywiera wplyw na migSnie, Po raz pierw- sey w dzicjach medycyny lekarz ten zapisal swa obserwacje t zaczal slosowaé masaz jako oficjalna, lekarska metode lecze- ‘ia, Dlatego w histori medycyny mowi sig o Ambrozym Pare jako © wskrzesicielu masazu, gdyz on pierwszy nie tylko preywrécilstosowanie masazu, ale ponadto przeprowadzit ba- dania nad jego fizjologia, 10 |W daejach masazu znaczna role odegral rownie? filozot angielski Bacon Werulamski (1561-1626), ktory zasady masa- 24 opieral na wehodzace} wowezas w 2ycie mechanoterapi Nastgpnym krokiem naprz6d w dziejach rozwoju masa- zu sq badania Friedricha Hoffmana (1606-1672), jednego 2 najznakomtszych owezesnych lekarzy. Nalezal on do tych nielicznych wowezas medykow, kt6rzy byli goracymi zwolen- nikami naturalnych metod leczniczych Prawdziwy jednak rozwo) masazu leczniczego nastapit dopiero na poczatku XIX w. dzigkilekarzom szwedzkim, Oni 10 opracowali metode terapeutycznaj higieniczna wana popu- Jamie .sewedzka gimnastykq”, Ktore} czeScig skladowa byl takze masaz. Po raz pierwszy spod pidta lekarzy wyszedt ‘opracowany system stosowania masazu w poszczegdlaych chorobach 1 w profilaktyce. Najwigksze zastugi potozyt Per Henrik Ling (1776-1839), sewedzki lekarz,zalozyciel Central- ‘nego Insytutu Gimnastyeznexo w Sztokholmie, Mniej wigce| w tym samym czasie we Francs Iekarz Martin de Lyon wyleczyt samego siebie 2 uporezywego lumbago za pomoca masazu. ‘Szkole masazu klasyeznego stworzy! lekarz holenderski Johan Mezger 2 Amsterdamu (1839-1909), ktérego uwaza sie za wworee masa naukowego” Po raz pierwszy bowie zostal opracowany w osobnym dziele aly system metod masa- ‘2 oraz wskazai i praeciwwskazai opartych o doswiadezenia ‘ badania wlasne autora oraz niebogata literature. ‘Od czasw Mezgera datuje sig stosowanie masazu w ‘linikach najpierw chirurgicznych, a nastepnie w innych od- zialach klinicenych, nie wylaczajae laryngologicanych i cocznych, Szezegblnie dobre wyniki osiqgnal Mezger 1 jego tuczniowie w leczeniu masazem chorob stawOw. Do uczniow Mezgera nalezy zaliczyé rowniez Polaka, profesora Uniwersytetu w Berlinie-Izydora Zabhudowskiego, tory jest tworca oryginalne} metody masazu uU schythu XIX w: ina poezatku XX w. Zabludowski cieszyt sig stawa niemal europejska i z wielu krajow prayjezdzali do niegolekarze celem zapornania sig jegometoda, ktorado dzis jest stosowana np. w bylej Czechostowacji, Slawa jego bylaw pelni uzasadniona. W uznaniu zaslug powierzono mu kierow- hictwo Uniwersyteckiego Zakladu Masazu Leczniczego w Berlinie Nalezy podkresi¢fakt, ze w skaliSwiatowe} masaz po raz pierwszy wlasnie dzieki niemu zyskal taka range i zostal zrownany2 innymidyseyplinami wiedzy lekarskiej na poziomie uniwwersyteckim. Zabludowski pozostawit po sobie duzy doro- bek naukowy, migdzy innymi liczne prace z zakresu masazat ‘ogloszone w trzech jezykach: polskim, niemieckim irosyjskim. U sehylku XIXw.adbyl sie Buropejski Zjazd Chirurgow. Czgie programa zjazdu byla poswigcona zagadnieniom stoso- wania masazu w lecznictwie 1 profilaktyce W niektorych publikacjach mozna spotkaé opinig, 2 wyniki obrad tego Zazdu opublikowane w prasie fachowe) przyezynily sig w ‘znaczne} mierze nie tylko do rozpowszechnienia metod masa- 2, lecz townie? do ich spopularyzowania. Pojawilo sig bo- wiem wowczas wielu masazystow ,cudotworeow”, kiorzy nie mieli zadnego przygotowania fachowego do stosowania te) metody lecznicze) i proflaktyczne}, Prayezynilo sig to w pew- ne} mierze do zdeprecjonowania wartosci leczmicze) masazu. Mimo to, zarowno praed I wojna swiaiowa, jak i w okresie :migdzywojennym, nie zaniechano tej metody Tecenicze), Mo2= ra praytoczyé nazwiska lekarzy, ktOrzy prowadzili badania naukowe nad stosowaniem masazu. Jednakze poziom tych badan nie dorownywal rozmachowi badan wykonanych przez Mezgerai Zabludowskieyo, Masaz nie byt nigdy tak popularna, ‘metoda lecznicza, jak za czasow Mezgera i jego uczriow. Jednym 2 ucaniow Mezgera byt sewedzki lekarz Zander, ‘ory usilowal zastapi¢ mieszenie reczme specjalnymi aparata- Rozpowszechaily sig one chwilowo po calym swiecie, 12 jednak dalsze doswiadczenia pokazaly, 2e- jakkolwiek moga, bye w pewnych przypadkach stosowane ~ nie zastapia reki rmasujacego. Piiminnictwo polskie u schylku XIX w. webogacit sig o kilka wantosciowych pozyci, jak np. J. Grabowskiego, Strabowskiego, J. Zawadzkiego W okresie miedzywojennym masaz stanowil dosé popu- lama metode leczenia, zwlaszeza w zakladach i gabinetach fizykoterapit. Wielu lekarzy me tylko zalecalo te metodglecze- fia, alena podstawie wlasne} praktyki robserwacjt doskonalilo Jt opracowywalo jej modyfikacje. Do zasluzonych na tym polunaleza M Kosinski: Zaorski, ktorzy pozestawili dorobek naukowy wabogteaey wbogiepismiemnicwo poli z tego Rozwoj chemi ifarmacji przygluszy! znaczenie natural- nych metod leceniczych. Przez ostanie kilkadziesiat lat obser- ‘wowalo sig odwrécenie medycyny od leczenia uzdrowiskowe- 1g0, od gimnastyki i masazu, Dopiero w dzisieszych czasach zauwaza sie wieki rene- sans naruralaych metod leczniczych, a migdzy innymi masazu Prowadzi sig badania nad dzialaniem masazu, szkoli sig masa- 2ystow, zwlaszcza niewidomych, prawie we wszystkich kra- Jach europejskich 13CECHY PSYCHOFIZYCZNE MASAZYSTY Cigaka praca fizyczna,jaka wykonuje masazyst, wyma- 2 pelne} sprawnoscifizycane} i psychicene). Masazysta nie moze byé obcigzony niewydolnoscig ukladuy oddechowego, zaburzeniam satycznymi, nadmiernym poceniem sierak. Cze- sto zdarza sig, 2e pacjent wskutek zlego samopocaucia czy chwilowego zalamania psychicznego jest bardzo draziwy, niecierpliwy, a nawet opryskliwy. Masazysta Ww takich sytua- cjach musi zachowaé cierpliwosé i wyrozumialose. Nalezy rowniee pamigaé, 2e pacjenci powracajqcy do 2drowia po cigakie) chorobie lub operacj, 2 kalectwem, zmgezeni lub nerwowi ale zn0sza preesadng woskliwoie. Dlatego oproce pelnego opanowania psychicznego wymagana jest od masazy- Sty znajomosé psychologii umiejtnosé rozszvfowania” pa- Sig bio nay od proedimiton tory si jaa, Majane a chy “unoviiwieniuszregowania oraz ymbolicango przedsawiena chit Winasazs Masyceaya spotkacie Panstwo cals szorg eg0 pu Oks 4 Preeciwwskazania do wykonywania glaskan obejimuja + I stadium choroby Burgera (wwykonujemy tylko wsniatania), + preeciwwskazania do stosowania masazu ROZCIERANIE, Jest druga w kolejnosei technika stosowana w masazu klasyeznym, Zadaniem rozcierania jest rozdrobnienie i prze- imieszezenie na obwod wysigkéw pozapalnych czy pourazo- ‘wych knwiak6w, zrostow :bltzn. Jest rowniez jedyna technika, umozliwiajaca likwidowanie zmian w postacinarosiiw tkance kostne}. Charakterystyezne rowniez da te technikijest wytwo- ‘zene znaczne)ilosei ciepla oraz towarzyszace temu Zaiskt przekrwienie tkanek masowanych, co ulatwia weblanianie przemieszezonych drobin, Wskazania ekarskie obejmuja stany pourazowe, jak stuczenia, nadwichnigca, skrecenia, wylewy krwawe, drobne wysiekt, zzrubienia torebki stawowe),zmiany \w pochewkach sciegnistych, blizny, zrosty itp. Rozcieranie ulatwiausuwanie kwasu mlekoweuo, bierze czynny udzal pray vwyzwalaniu sig 7 tkanek wszystkich metabolitow przemiany materi, ulatwia rozprowadzanie wszelkich substane}i po orga nizmie. Ze wzgledu na sposob wykonania wyrézniamy rozcie- sanie 1. Koliste, Rozcieranie koliste wykonujemy w drenazu limfa- {yeznym { masazu segmentarnym. Polega ono na co najmnie) trzykrotnym roztareiu w jednym migjscu, wnikajac w coraz slebsze warstwy tkanek, po takich trzech kolistych ruchach przepychamy roztarte substancje w kierunku wykonywanego hwy. 252 Spiralne. Azeby uchwyci¢ sposdb wykonania tego rozcier nia, wykonajmy proste éwiezenie, Prosze na kartce papier rnarysowae sprezyng dowolne} dlugosci o srednicy okolo sem Opuszkami palcow od drugiego do piatego przesuwamy po narysowane} sprezynie-drodze. Ruch, jaki zostanie wykonany przy pokonywantu te} drogi, bedzie wlasnie rozcieraniem spi- ralnym. Rozcieranie to wykonujemy w masazu klasyeanym, zometrycznym, segmentarnym i sportowym, Biorac pod uwage glebokose, na jaka docieramy rozcic- raniem, mozemy podzielic je na 1. Rozcieranie powierzchowne -wykonujemy opusckamipal- cw lub ealymi dloniami 2. Rozcieranie glebokie - wykonujemy klebami lub groebyez- kami Zewzgledunakierunck wykonania rozcierania mozemy podzie- ena 1, Podluine - wykonujemy wadlue przebiegu wldkien mig- sniowych lub osiciala 2, Poprzeczne-wykonujemy poprzecrmie do przebiegu wlakien ‘migSniowych lub osi ciala, Rozcieranic to ma szczegélne za- stosowanie w przypadku zapalenia sciggien i pochewek scig- gnistych 3. Okrgine - wykonujemy np.: wokol stawow, lopatek itp Rozcierania wykonujemy w tempie 60 do 100 ruchow na minute Praeciwwskazania do stosowania rozcieran podtuznych obejmuja stany zapalne sciegien i pochewek Sciegnistych 26 Przeciwwskazania do stosowania wszelkich rozcieraa obejmu- + migjsce obrzeku w stanach zapalnych, 2wlaszeza pod- costrych, + chorobe Burgera - ze wagledu na mozliwose otarcia skory, jak rowniez w zwiazku z wystepowaniem odczy= ‘nu paradoksalneuo, + skaze naczyniowa + sian po przebytym zakrzepowym zapaleniu Zyl + swviezo podane blokady (czas, po ktorymmozna wyko- nag masa2, nalezy ustalic 2 lekarzem wykonujgcym blo= ade), + przeciwskazania do stosowania masazu ue TANIE Usniatanie spetnia die funkoje: przepychajaca krew i chlonke z naczya obwodowo lezacyeh do centralnych issqcq- przez wytworzenie prozm w mie)scu ugniatanym oraz wypel- iene ej przez krew i chlonke 2 naczyn lezacych obwodowo cod miejsca masowaneuo. Ugniatanie wypycha z tkanek sub- stancje, Ore zastaly wyzwolone wskutek rozcierania, Usiwa- Jac 2 tkanek substancje zuzyte, tworzy w nich migjsce dla substangji odzywezych, Technik tg zaleca sie preewaznie w celu intensywnego pobudzenia migsni. W nastepstwvie zabiegu ‘awigksza sig napigeie i zdolnose do sprawnego kurczenia sie wlokien migSniowych oraz nastepuye lepsze odzywienie tka- Ugniatanie, lacanie z prowadzonymi kompleksowo éwi- zeniami nuchowymi elektrostymulacj, ma szeroke zastoso- wsanie w leczeniu niedowladow i porazen neurogennych oraz zZanikOw migsniowych z nieczynnosei, Migsnie zmeczone wy- 7sitkiem jizyeznym powracajaszybciej po wykonaniu ugniatanis do stanu wyjsciowexo. atanie, podobnie jak rozcieranie powoduje przyrost tkanki migsniowe, wzrost sly 1 wytrzy ™aloscimigsnt. Nalezy jednak pamigtac, ze bytmocno iczest© \wykonywane ugniatanie prowadzi najpierw do przyrostu tka ki migsniowe}, potem do jejprzerostu, anastepnie zwiotezenia Pod wplywem ugniatania naczynia Krwionosne chwilowo sig kurcza, aby potem gwaltownie sig rozszerzyé i preepuscic przez swoje swiatlo wigksza ilosé krwi niz przed masazerm Diategougniatanie uludzi zesklonnosciami do krwotokow jest przeciwwskazaniem ‘Wskazania obejmuja nie tylko choroby migSni, ale ro\- nie? glebokie blizny, zrosty w powieziach i Scigunach Pray wykonywaniu ugniatan nalezy pamietaé, ze kazda ssrupg migSniowsg traktujemy jak oddzielna wiazke.Jezeli du- zych migSni nie mozemy objaé rekami, dzielimy jena mniejsze \wigzki zgodnie z przebiegiem wlokien migsniowych (np. mie~ sien caworaboczny). Ugniatanie wykonyjemy od przyezepu dalszego miginia do prayezepu blizszego, koniezac ugniatanic slaskaniem. ‘Technik ugniatania wykonujemy w tempie 40 ~ ruchow na minute Ze wagledu na sposéb wykOnania ugniatania mozemy podrilic na | Ugniatanie poprzecene. Celem ugniatania poprzecznego Jest wyciskanie substancji z tkanek, Polega ono na tym, ze ‘ujmujemy migdzy kciuk a pozostale palce odcinek migsnia lub ‘gfupy migSniowe), opracowujemy ruckami potkolistymi, na- przemiennie keiukiem i paleami pozostalymi, dany odcinek tory nastepnie przekazujemy rece drugic) Powtarza ona ruch ‘okt pierwsze} 28 2 Ugniatanie podiuzne Celem ugniatania podhiznego jest zepychanie substancji .wyeisnigtych” przez ugniatanie po- r2ecene. Wykonujemy go w ten sposdb, ze obie rece pracuja ‘ownolegle i naprzemiennie, przesuvajac sig klebami po kra- wedziach migimia ugniatanego. Keiuki natomiast przesuwaja xg srodkiem miginia, dociskajae uo do pozostalych paleow ‘gniatanie pionowe (uciski) Podobnic jak uzniatanie po- preeczne i podtuzne, ueiski wykonuje sig na wszysthich mig= snitch ciala, Polegaja one na rytmicznym uciskaniv w glab thank jednoczesnie bad naprzemiennie, przesuwajgc si ru chem glaszczacym w kierunku dosercowym. Uciski wykonane jednoczeinie dziaiajq rorluzniajeo, zas wykonane naprze~ imiennie - pobudzajqco 4 Ugniatanie ,esowate” Celem ugniatania .esowatego" jest swyciskanie” substancji ztkanek Wykonujemy go na miesniu najdluaszym grabietu prey uzyciu keiukow, Keiuki umieszezo- ne sa po przeciwnych stronach migsnia, na roznych wysokos- ciach w odleglosci kilku centymetrow. Wykonujge przesunig- cia migSnia Kciukami w strony przeciwne.doprowadzamy do przekraywienia miggnia na ksztaltlitery .S” 5. Ugniatanie ze skrgceniem. Celem texo usniatania jest, podobniejak ugniatania ,esowatego”, ,.sycisniecie” substancjt 2 tkanek. Ma ono jednak szersze zastosowanie, Wykonujemy 20 bowiem na tylnej czesci migéni podudzia, tyne} i przednie} ‘grupie migsni uda, na migéniu dwuglowym ramienia, trjo- sym ramienia oraz na wale migsnia ezworobocznego. Ugnia- ‘anie ze skreceniem wykonujemy ujmujac migsien masowany miedzy keiuki a palce pozostale, pr2y czym keiuk jednej reki uciska migsien, gdy tymezasem palce druzie}rekt przepychaia ten migsien w kierunku przeciwnym, Ruch ten powtarzamy 29naprzemiennie raz prawym Keiukiem i lewymi paleami, pote lewym kciukiem i prawymi paleami. (Odniang ugniatania ze skreceniem jest ,pezelamywanie” mie snia. Teehnika .przelamywania” bedaie omowiona przy opr cowaniu podudzia 6°Mieszenie™ Jest forma ugniatania poprzecego. Wyste pie tu jednoczesnose pracy obu rak. Obejmujemy migsien lub grupe migsniowa kciukami z jednej i palcami pozostalymi <énugie| strony. Rece pracuja jednoczesnie jedna obok di Odrywamy migsien od podtoza, wykonyjemy okrgzny piono- wy ruch 1 przesuwamy sie w kierunku gorego preyezept: masowanego migénia. Klgby obu rak pelniq funkcje glaszeza ca Mieszenie” stosujemy na wale migénia czworobocznego, migsniach ramienia,tylnej grupie migSni podudzia i uda, prze~ Aig} grupie migsni uda. Czesto stosujemy ,mieszenie” na hiektorych stawach, 2wlaszeza:lokciowym, ramiennym,kola- nowym i biodrowym. [Nalezy pamigtaé 0 tym, ze jezeli nie ma preeciwwsskazai do wykonania vaniatania popraecznego i podluznego, nalezy je wykonywae wlasnie w takie) Kolejosei, bowiem najpierw musimy 2. tkanek ,wypehnge-wycisnae” substancje, a potem ‘przepychac” je w kierunku dosercowym celem odprowadze- ‘Waznym elementom, ktory nalezy uwzeledni¢ prey wy~ borze techniki ugniatania w dane) jednostce chorobowe}, jest twplywu tych technik na napigcie migsniowe, jak rowniez to, ze niektore ugniatania powoduja rozciagnigcie \wlokien migsniowych Pobudzajaco na migénie dzialaja: + ugaiatanie poprzeczne, + uciski naprzemienne, fat rozney 30 + ugmiatanie ,esowate’ Rozluéniajgco na migsnie d + ugniatanie podluene, + uciski jednoczesne, + delikaine i powolne .mieszenie’ Do technik, ktore powoduja rozciqgnigcie wlokien miginiowych, zaliczamy + ugniatane poprzeczne, + ugniatanie ,esowate”, + ugniatanie ze skrgcentem, Przeciwwskazania do wykonywania uxniatan obejmuja przeciwwskazania do wykonywania masazu w ogele, jak row= hiez praeciwwskazania do poszezegolnychtechnik Niewykonu- jemy ugniatania podkuznego ani inne techniki dzialajace| roz- luéniajaco pray obnizonym napigciu mies Niewykonujemy ugniatania poprzeeznego aniinnejtech- niki dzialajace) pobudzajaco w rwie kulszowe), uw malych dzieei, w porazeniu spastycznym ichorabie Cheineo-Medina alaja OKL PYWANIE ‘Oklepywanie jest kolejna technika masazu Klasyeznego, Zalicaa sig do bardzo silnych bodécow mechanicznych. Po- wstaja pod jego wplywem odczyny miejscowe pod postacia przekrwienia znacznego stopnia oraz zmiany pobudliwosei hwodowego ukladu nerwowego. Krotkorrwale, szybko po sobie nastepujace sprezyste uderzenia wywoluja wystapienie wyrednych skurezow migsn wladkich poprzeczmie prazkowa- nych. Reakeje migSni na oklepywanie mozna porownaé 2 1eakcja na dzialanie impulsow pradow male) czestotliwosci zabiegach 2wanych elektrostymulacja, Dzialanie oklepywan preejawia sig poprawa standw troficznyeh migini, zmnieis2 niem pobudliwosei nerwowe) (w nerwicach wegetatywaych), jak rowniez zmniejszeniem sig bolow neuralgicenych. Oklepy~ wanie wykonujemy uderzajac zawsze poprzecznie w migsnie Uderzenia podtuzne moglyby spowodowacrozerwanie wlokien migSniowych, Rytmiczne uderzenia naszych rak wywoluya skurca i rozkurez naczyh krwionosnych, powodujge zasysanie knwi z czgSci lezacych obwodowo do miejsca masowaneo ‘Oklepywanie wykonujemy w tempie 100 - 300 uderzen na minute Ze wauledu na sile oddzislywanie oklepywania mozemy podzieli¢ na 1. Oklepywania lekkie, Naleza do sich: oklepywanie opu- svkami palcow i delikatne ,miotelkowe" Dzialaia one uspoka- jayaco zarowno na migsnie, jak i na uklad nerwowy. Maja zastosowanie w nerwicach wegetatywnych 2 Oklepywania sredniej mocy.Zaliczamy tu oklepywania miotelkowe”, .wideleowe”, slabe ,polpiasthowe", ,lyzecz- Kowe't ,szezypanie". Dzialaja one podudzajaco na tkanke ‘migSniowa i nerwowa. Maja duze zastosowanie w porazeniu ‘wiotkin, 3. Oklepywania silne. Zaliczamy do nich oklepywania’ kra- owe", .piastkowe" i urzbietowo-paliczkowe", Wykonuje sig ye tam, gdzie wystepuje duza masa migsniowa a wige mp.: na posladkach, udach oraz u sportowcow. Nalezy pamigtac, 2e silt oklepywanie hamuje czynnosé tkanki migsniowe}inerwo- We}, anawet moze dzialaé porazajaco. Oklepywaniate znajdua zastosowanie W masazu sportowym Preeciwskazania do oklepywania obejmuja + skaze naczyniowsa, + otylose, + obrzeki, + niektore choroby neurolog + sklerodermig, + chorobg Burgers, + chorobg Raynauda, saylaki, + porazenia spastyczne, + ostre nvy inerwobsle, + niektore choroby reumatyezne, + przeciwwskazania do wykonywania masazu, WIBRACIA, Jest to ruch zblizony dziataniem do oklepywania, Stosuje sig ja glownie w chorobach nerwow obwodowych, a takze dla pobudzenia migsni poprzecznie prazkowanych i gladkich Znaczna liczba slabych uderzen wprawia masowane tkanki W rytmiczne drzenie. Wibracja wykonana wadlur przebiegu ner- wow dostepnych zabiegom lub w miejscu polozenia splotow nerwowych obniza zwiekszong patologicznie pobudliwose Oprocz bezpostedniexo dzialania na nerwy obwodowe wib cje pobudzajg wlokna migsniowe, nastepuje w2rast napigcia | ‘wigkszenie ich prawnosciczymnosciowe} Bezposredniedzia- lane wibracit polega takze na wywolaniu odezyn6w posre- Unich, takich jak zwigkszenie napigcia naczya krwionesnych, -zwolnieaic gina, podniesieniesig cisnienia krsi, Wpraviajge rch dr2gey tkanki powierzchniowe, doprowadzamy do dr2e- nia tkanek pod nimi lezaeych, preyspieszaigc znacznie przemia 33‘ne materi, Tak wige wibracja jest bardzo skutecena technik leezentu otylose. Ulatwia ona rowniez wehtanianie wszelkich substancit w tkankach oraz wydalanie substaneit z tkanek ¢) krwi, Dztala pobudzajqco na czynnosé wydzielnicza wszelkic seal ork powode pasos. thank! misiowsl slastycznosé i sil Ze waledu na sposbb wykonania wibragje mozemy podzielie na 1. Wibracje pionowg. Ruch wibracji wykonywany jest plaszezyénie prostopadte} do powierzchni ciala, W tym wypic ‘wibracyi mozemy wyréznié dwa sposoby wykonania + Wibragia bezposrednia, Wykonuye sig ja wibratorem ‘mechanicznym badz reka masazysty polozona bezposte ddnio do ciata pacjenta. Dziala pobudzajacona uklad mie. Sniowy inerwowy + Wibracja posrednia. Dziala ona uspokajajaco, 0 wie! lagodnie od hezposrednie} Drgania aparatu wibracyjne: 120 bad reki masazysty sa przenoszone na cialo pacjenta za posrednictwem np. recznika lub drugie ekimasazysty itp 2, Wibracje podluzng. Dragania wykonywane saw plaszezy~ Znie rownolegle} do ciala pacjenta. Wykonuie sig ja weadluz przebiegu wiokien migsniowych, Dziala pobudzajaco na.uklad nerwowy i migénie 3. Wibracje poprzeczng. Wykonywana jest rowniez w pla- szcayamte rownolegtej do ciala pacjenta, jednak w poprzek przebiegu wlokien migSniowych, Wibracja ta dziala uspokaja- Jaco na ukad nerwowy i tkanke miesniowa, Najwigksze zastosowanie wibracja znalazlaw preypadky jobremief thanki Iqczne) oraz w wigkszosci chordb neuroto- gicanych. 4 Preeciwskazania do wykonywania wibragit obejmua chorobg Buruera chorobg Raynauda, przeciwwskazania do stosowania masazu, ROZTRZASANIE To kolejna - ostatnia juz technika masazu klasycznego, Roztrzasanie wprawia w lagodny ruch drzacy miesnie masowa- ne. Wykonuj sigje obejmuyac keiukiem zjednej i res2tapalcow 2zdrugie| strony masowany migsien lub urupe mint. Wykonu- xe ruch roztrzasania przesuwamy dlon wadhuz migSnia maso- ‘wanego, prowadaac palcei keiuk po krawedziach tego migsnia, Roztzqsanie wykonane spokojnie i delikatnie dziala rozluznia- \cona tkanki, a natomias! wykonane energicznie dziala pobu: Gzajgco. Roznica w wykonaniu pomigdzy roztrzasaniem a vwibracja polega na tym, ze wibracj¢ wykonwjemy 7 duza cezestotioseia przy male} amplitudzie, a roztrzasanie z mnie)- 7a exgstotliwoscia przy duze) amplitudzie drgah WALKOWANIE Walkowanie okreslane bylo jako technika nieklasyezna, lednak ze wagledu na szerakie zastosowanie te) techniki wla- nie przy masazu Klasycznym coraz. czescie| traktowana est ako siédma technika masazu klasyezneyo Jest to polaczente laskania,rozcierania i ugniatania, Dialanie walkowania jest wige wypadkowa dzialaniatych technik. Ma szczegélne zasto- owanie pray masazu palcow, ramion i ud. Wykonane powolt 35deiala rozluaniajaco na tkanki, wykonane entgicznie dzial zawsze pobudzajgco. Ze wegledu na polgezenie kilku masazu Klasycenego ma seczegélne 2astosowanie w sporcie zvlasecza tam, gdzie nie ma czasu na wykonanie dokladnes! ‘Wskazaniai przeciwwskazania do stosowania walkow: ria wynikajg ze znajomosci skuthOw, w zaleznosei od sposob \wykonania, Dodatkowo przeciwwskazania do wykonywanie wwalkowania stanowia przeciwwskazania do stosowanta masa- auwogéle WPLYW MASAZU KLASYCZNEGO, NA TKANKI TKANKA LACZNA Jest najbardzej ropowszechniona w ustroju. Zaliezane do nie} hank roznig sig znacznie budowa 1 czynnosciam, Laezy jejednak wspolne pochodzenie zjedne)tkanki zarodko- we) oraz wspolne zadania odzywez0-podporowe i ochronne Wazystkie te tkanki posiadaja 2dolnosé wytwarzania substanci migdzykomarkowej, ktora ulega nastepnie dalszym przemia- nom. W substancii migdzykomérkowe) wszystkich tkanck Icenych wyroaniamy cztery skladniki + wlokna kolagenowe (klejorodne), + whokna sprezyste (elastyezne), + substance podstawowa, + wlokna siateczkowe 36 W zaleznosei od zawartoscitych skladnikow mamy do czynie 2 2 roznymi postaciami tkank lgezne Tha Igczna wlasciwa wiotka Ma przewage substancji migdzykomérkowe) nad ele- ‘mentamikomorkowymi posiadaniewielkailosé wiokien, Wcho- di w sklad wszysthich narzadow, laczy jet pokrywa tworzac lorebki, a towarzyszae naczyniom knwionosnym i nerwom, sanovt ich oslonki, Doprowadza ona naczyniakrwionosne do narzadow. Poniewaz odgrywa zasadnicza role w odzywiani clementow innych tkanek, ktOre otacza (bowiem wszystkie substance, jakie Komorkiinnych tkanek pobierajazkrwi, woda oraz produkty przemiany materii musza przejsé przez tkanke lgcznq wiotka), przeto masaz, poza wplywem na sama tkanke laczna, wplywa w sposob posredni na odzywienie inych thanek. Poza wplywem miejscowym mastzu na thanke wlase \wa wiotka mozemy wyraznié rowniez wplyw ogolny masazu na te thanke poprzez uklad krazenia, albowiem tkanka ta jest bardzo obficie unaczyniona, Wplyw bezposrednt na thanke lacanq wlaseiwa wiotka polega na je) uelastyeznieniu, a po- przez poprawe ukrwientai odzywienia te; tkanki wplywamy na poprawg jj funksji 2yciowych, ‘Thanka Igezna wlaseiwa zbita Posiada nieliczne elementy komérkowe oraz bardzo icene wlokna sprezyste 1 klejorodne. Ze wegledu na utkanie ‘wlokien mozemy tu wyrdenié dwie grupy +o utkaniu nieregularnym (np. w skorze wlasciwe)), +o utkaniu regularnym (np. scigana). W zaleznosci od rodzaju wlakien, z ktorych jest budowana,-tkankelacang wlascina bita wloknista oprzewadze wlokic Llejorodnych (stanow budulee dla seiggien), + tkanke laczna wlasciwa 2bitasprezystq 0 przewadze wlokic sprezystych (stanowt budulec dla wigzadel) Masaz, w zaleznosei od sposobu wykonywania, dziala pobu dzajgca lub rozluzniajaco na te thankg, uelastycznia ja ora powoduje je) przytost ‘Thanka ehregstna Zoudowana jest z duzyeh, ok ch Komérek chrzest= riych, Substancja migdzykomérkowa zavwiera elementy bezpo- staciowe oraz wlokna sprezyste i Klejorodne. W zaleznosct od rodzajuiliczby wlokien wystepujacych w substancjimigdzyko- morkowe} wyrozniamy trzy rodzaje chrzasthi Srklistg, ktora zawiera nielicane widkna klejorodne preebietajqcew roanych kierunkach, Pokrywapowierzch rie stawowe kosei, tworzy niektore chrzastki drag odde- chowych oraz preednie odeinki zeber Spredysta, posiadajaca sieé wlokien klejoroda sprezystych nadajacych je} bardzo duzq sprezystose Wystepuje w trabee shuchowe) ucha srodkowexs malzowinie sane} i krtani, A generalnie tam, vwystepua male sly + Wloknista, zawierajgca wiece} wldkien Klejorodnych riz sprezystych, Wystepuje w krazkach migdzykrezo- ‘wych, w spojeniu Fonowym oraz w lakotkach, a oxolnie mozna powiedziee, 2e wystepuje tam, udzie dztalajaduze sily rozciagajace Masaz ma na celu lepsze odzywienie thanki chrzesine}, zapobiegajac w ten sposcb procesom zwyrodnieniowym lub Ppowstrzymujae juz isniejace. 38 Pkanka kostna Odenacza sig bardzo duza masa, Je substancja migy= kombrkowa zawiera sole wapnia 1 substancje org Zowigeki nicorganicme nadaja tkance twardose 1 kruchos hatomiast zwizki organicane-clastycznose i sprezystose ka kostna w kosciach tworzy dwa utkania + Istota kostna zbita -tworzy trzony kosei dlugich oraz ‘warstwe zewnetrzna pozosialych kos + Istota kostaa gabezasta - wystgpuje w nasadach kosei dugich, w tzonach kregow, w mostku i innych, Masaz ma na celu, poprzez odzywienie tkanki kostne}, utrzymanie rownowagi pomigdzy zwigzkami organi niearganicznymi, jak rowniez przyspieszenie procesu kostni- owania w przypadku zlamai lub pekniec. Masaz pozwala rovyniez na usuwanie zmian w tkance kostne} (osteofity) ‘Thank tluszezowa Zbudowana jest z komorek wypelnionych tluseezem. \Wystepuje mnie} lub bardzie) obficie w tkance podskome}. Magazynuje ona thiszez zapasowy, ktory organizm wykorzy- stuje w ezasie 2wigkszonego zapotrzebowania lub glodu. Za- warty w thance thiszczowe} tluszcz stanowi takze warstwe vvolaeying, chronigca organizm przed nadmierna utrata ciept, dla niektorych narzadow jest warstwa amortyzujacq wstrZ@sy podezas dzialania sit mechanicanych, Masaz prowadzi do rozdrobnienia 1 usunigcia 2 komorek Uiuszczowych thaszecu, a poprzez poprawe przemiany materit do jeuo szybkiego spalenia 39.Tkanka barwnikowa ‘Zoudowana jest zkomorek, w ktorych ciemaly barwnik, meanina, w postaci drobnych ziarenek. Wphs ‘masazu na tenrodzej tkankilaczne} ie jest ustalonyi wydaje si¢ bye mnie istotny Thanka siateczkowa Zbudowana jest 2 komorek ywiaédzistych. Wypusth protoplazmatycznetych komérek tworzasiateczke, w oczkach tore} potozone salimfocyty. Tkanka siatecekowa tworzy baze dla szpiku, sledziony, wezlow chlonnych. Masaz, poprzez odzywienie te tkanki, prowadzi do wzmoze- nia procesow wynworezych skladnikow morfotycenych kr jak rowniez wemaga odpornosé organizmu ‘TKANKA MIESNIOWA Do tkanki migéniowej zaliezamy trzy grupy tkanek rbz nigeych sig budowa, Tkanka migsniowa zbudowana jest z komorek migsniowyeh zwanych wloknami migsniowymi ch- rakteryzujaeyeh sie kurezliwoseia, poprzez korg rozumiemy zdolnosé do skurcau pod wplywem roznorodnych bodécow dzialajacych na tkankg Thanks migéniowa poprzecznie praihi towa Tworay miginie szkieletowe, ktore k 2a sig pod wplywem 40 Jzcow nerwowyeh zaleznych od nasze} woll, Masazen bezpostedn ». posredni ¢- postedni-konsensualny Ad a. Opracowujae migsien lub grupe migsniow dazymy do aksymalneyo usprawnienia miesni, w zalezaosei od potrzeb- obnizenia lub podniesienia napi migsni kwasnych metaboltéw przemiany materii nagro- madzonych wskutek ich pracy. Usuwajge produkty preemiany materi lacznie z kwasem mlekowym, ulatwiamy doprowadze- nic do migSni produktow odzywezych. Masaz, dzialajge roz- szerzajaco na naczynia krwionosne, powoduje rozgrzewanie ‘kanki mieSniowe}. Poprzez poprawe ukrwienia migsnie stajg, sie lepie| utlenowane, poprawia sig ich trofika, jedrnosé, ele wytrzymalose, gotowose do pracy, lepsza jest ich _solnosé kurezenia i rozkurczania sig. Pod wplywem masazu obsenwuje sig znaczny przyrosttkanki miesniowej ia migsniowego, do usunigcia Ad b. Odbywa sig 2a postednictwem ukladow krazenia, nnerwowexo 1 wewnatrzwydzielniczego i obeimuje wszystkie miesnie w organizmie ludzkim Ad ¢. Ma zastosowanie w praypadku, udy kofczyna wymaga Jace masazu nie jest dostepna (przerwnia cigglosct skory opatrunek ipsowy itp,). Wykorzystujac pewne polaczenia nerwowe pomigdzy symetrycznymi Koniczynami na poziomie 10 ukladu nerwowego, wykonujemy’ masaz konczy- \zdrowe} i wywieramy okol0 20% wplyw nakonezyng chora, Wlvw ter lacji przeplywu krwi w lsniach s2kieletowych 4lWystenuje pojedynezo, tworzy grupy rozsiane w tkance lac ne) (skora) lub grupyje sig w jedne} plaszezyznie, tworzae ‘warstwy jedne) grubosei zwane blonami migsniowymi (nacr nia krvionosne, wscianach narzad6w wewngttznych), Skurcz Komorek tkanki miginiowe) gladkie) jest niezalezny od nasze} wo ‘Thanka migéniowa migénia sercowego ‘Wiokna migsniowe tej tkanki rézniq sig od wlokien migsni sckicletowych, Jest poprzecznie prazkowana, jednak kurczy sieniezaleznie od nasze} wol, pod wplywem bodécéw powsta- Jacych automaiyeznie w ukladzie nerwowym autonomicz- Zarowno na tkankg miginiowa gladka, jak ina tkanke ImigSniowa miginia sercowego mozemy wplynaé masazem tytko w sposob posredni, poprzez uklad krazenia i nerwowy Wplyw masazu na tkanke migsniowg mozna podzielic + Relaksaeyjny - obnizajgey napigcie tkanki migéniowe). Ma. saz polega na wykonaniu fagodnych glaskan, powolnych roz- cierai, zwlaszera dziesigcioma palcamii kigbami, podiuznych sniatai, uciskow jednoczesnych i powolnego roztrzasania, iymulacyjny - dziaajacy pobudzajaco na tkanke miesnio~ 1wa, Masaz polega na wykonaniu energicanych glaskan irozcie- ran, ugniatan, 2vlaszeza poprzecanych i ze skrgceniem, uci skow naprzemiennych, oklepywan i srednie} mocy wibracy POWLOKA WSPOLNA (SKORA) Powloka wspélna pokrywa organizm, umodliwia kon- aktowanie sie ze Swiatem zewngtrznym, przyjmujac wplyw srodowiska zewngtrznego przez liczne receptory nerwowe. Sklada sig z naskorka, skOry wlaseiwe} i tkanki thuszezowe) podskome}. Naskorek, Jest to wielowarstwowy nablonek plaski rogowaciejacy Komorkt nask6rka roznia sig od siebieksztaltem, wielkoseig i budowa, Tworza one pige warstw: + Warstwa podstawna, czyli rozrodeza. Najglebiej po- lozona i zawierajgca komérki wytwarzajace barwnik skory (melanie) + Warstwa komorek kolezystych. Stanowi najgrubsza, ‘czede naskorka, Komérki te| warstwy nie prevlegaia do siebie, a w waskich przestrzeniach krazy chlonka spelnia- jaca role odzywera + Warstwa riarnista, W te} warstwie rozpocayna sig proces rogowacenia komérek + Warstwa jasna, Komérki te) warstwy wypelnia sub- stancja bialkowa + Warstwa zrogowaciala-zewngtrana warstwa naskor- ka Komorki te) warstwy zawieraja wewnatrz biatko kreatyng. Wysuszone kreatyna zawiera pewna ilose thy szezow i wykazuje duza odpornosé na dzialanie kwasow zasad, Suchose kreatyny, je| twardosé i ukladanie sig 43komarek zrogowacialych w tej same} ci ‘nie sa czynnikami ochronnymi przed wplywami mec hicznymi, chemicanymi i fizyeznymi ditajqeymi na ‘organizm 2 zewna Wlyw masazu na naskorek Analizujge budowe naskérka mozemy stwierdrié, 2 masazem, poprzez lepsze odzywienie warstwy podstawne), preyezyniamy sig do szybszej odbudowy uszkodzonych ko- morek naskorka. Ma to zasadnicze znaczenie przy gojenit Sie ran, jak rowniezprzy nadbudowie komérek naskorka w choro- bach, w ktoryeh na skutek nieczynnosci ub zaburzenia kraze- nia krwt i limfy dochod2t do znacznewo zmnigiszenia te) war stwy. Wskutek poprawy krazenia krwi ilimfy doprowadzamy do lepszego odzywienia naskorka poprzez warstwe komorek kolezystyeh, Lepsze odzywienie warstwy ziarnste) prowadzi do przyspieszenia procesow rogowacenia, co prey wemozone) odbudowie oraz usuwvaniu zluszezonego naskorka prowadzi do jego odmiodzenia, Usunigcie luszezonego naskorka decy- a ma charakter adaptacyjny, wspoldzialajge w przystosowa- niy organizmu do masazu. SzczegOlnie istotne znaczenic od- _urywaja zmiany wplywajgce na adaptacie ukladu krazenia i ontrale metabolizmu, B Il. CZESC_ PRAKTYCZNA MASAZ POSZCZEGOLNYCH CZESCI_ CIALA Dia celow dydaktyeznych dokonano podziatu ciala na nastepujace czeict + konezyny gore, + konezyny dale, + grabiet i kregostup, + miginie czworoboczne, ark + miginie mostkowo-obojezykowo-sutkowe, + Klatka piersiowa, + powloki brauszne, twa, s sey + glowa Wiainie w takiej koleinosei przedstawie ich masaz praktyczny 9Masaz konezyny gore] wykonujemy w pozyci siedzare| PALCE Glaskania 1. Glaskanie powierzchni grebietowe} i dloniows) kazdego palea (Ry. Wokonujemy Kciukiem po stronie grzbitowe} oraz palcem ‘wskazujacym po stroniedloniowe). Rozpoczynajae od koaica plea, przesusvamy sig ruchem glaszezacym za staw srOdrecz- nospalczkowy 80 2. Glaskanie powicrzchni bocznych kyzdego pala (Rys. 3) ‘Wekonujemy rovwniez Keiukiem i palcem wskazyjaeym. Roz poczynamy glaskanie od konica palea i przegtaskyjemy do awa srodrgczno-paliczkoweso, ys. 3 {3 Glaskanie powierzchni grabietowe), dloniowe} i bocznych (Rys 4 Jest to polaczenie poprzednich glaskan. Glaskanie wykonuje- my oburge2 Jedina reka palcem wskazujacym i keiukiem gla- szeae powwierzchnie boczne, a druga- rowniez palcem wskazu- Jcym i keiukiem - powierzchnie: grzbietowa i dtoniowa, 4 Glaskanie keiukami (Rys 5.6.7) iui obu rak ulozone obok siebie Rozpoczynajae od konica palea, wykonujemy glaskanie powierzchni boczne} palca, po- tem powierzchni grabietowe), a nastepnie drugie} powierzchni bocene), Po przeglaskaniu wszystkich paleaw odracamy dion 81pcjentat wykonujemy w ten sam sposdb ulaskanie powierzch- ni dloniowe) kazdego pala ‘5, Glaskanie wszystkich paleow rownoczesnie (Rys. 8) Glaskanie to wykonajemy calq dlonia po stronie grabietowe)i po stronie dloniowey, Kys. 8 Rozcierania |. Rozeieranie powierzchni grzbiciowe) i dloniowe} knidego palca (Rys 9) Wykonujemy je ketukiem po stronie grzbietowe} oraz paleem ‘wskazujaeym po stronie dloniowe), Ruch, jaki wykonujapalee, jesttaki sam jak prey formowaniu kulki (np. zplasteliny) paloem \wskazujaeym ikeiukiem, Rozpoczynajac od koncapalca, pr2e- suvvamy sig 2a staw srodreczno-paliczkowy. 84 By. 9 2. Rozcieranie powierzchni bocznych kazdego palca (Rys. 10) ‘Wykonujemy rowniez keiukiem ipalcem wskazujacym. Wyko- rnujgeruch rozcierania opisany w punkcie 1, praesuwamy sig od kotca palca do stawu srodreczno-paliczkowego. 3. Rozeieranie stawow migdzypaliczkowych i srodrgczmo= paliczkowych ‘Wykonujemy paleami: wskazujgcym Kciukiem po stronie lloniowe| i grebietowe) oraz. po stronach bocznych stawow Pray rozeieraniu nie przesuwamy sie do przodu, lecz rozciera- my w migjscu. Prey opracowywaniu stawow srodreczno-pa- liczkowyeh rozcieramy tylko powierzchnie: grzbietowa i dlo- iowa 4. Rozsicranie .piersieniowe” kazdego palca (Rys.11) Wykonujemy paleami wskazujacyma i ketukarni obu rak. Reve 85ys 10 sa ulozone jak na rysunku, Jedna reka opracowuje powierzch- nie boczne, druga za8 powierzchnie: grzbietowa i dloniowa, Wyrozniamy tu dwa sposoby rozcierania: ‘a, Rozcieranie naprzemienne - rece pracuja na zmiane, tan. raz jedna, raz druga, wykonujae rozcieranie w spo- sob opisany prey rozeieranit. nr L bb Rozcieranie rownoczesne rece pracujajednoczesnie, zas palee wskazujace 1 keiuki ob rak tworza jakby Wwidelki 1 pozostaja w stosunku do siebie nieruchomo, Widelki te wykonuja ruchy spiralne poziome przy opra- cowaniu powierzchni grabietowe 1 dtoniows), as dru- ie pionowe przy opracowywaniu powierzchni bocz- nych, W obydwu sposabach rozcieraniapersienione- .20” poswamy sig od konica palca do stawu srodreczno- paliczkowego. 86 5 Rozcieranie keiukami (Rys. 12. 13.14) Ketuki obu rak ulozone sa abok siebie. Rozpoczynajac od kotea palea, wykonujemy rozcieranie pow.erzchni boczne, potem powierzchni grzhietower,anastepnie druzie) powierzchni bocene), Keiuki wykonuja ruchy spiralne naprzemienne i od siebie, ak pokazano na rysunku, Po opracowaniu wszystkich palcow odwracamy dlo pacjenta i rozcieramy w ten sam sposdb powierzchnie dloniowe wszystkich palcow. 6 Rovcieranie oburacz wszystkich paleow jednoczesnie (Rys 15) Dion pacjenta wlozona jest jak na rysunku. Dlonie masazysty, ‘wykonujae ruch jak pray zacieraniu rk, rozcieraja wszystkie palee pacjenta jednoczesnie, posuwaja sig od Koniusekéw palcow do sradrecza Ugniatania Poniewa2 miginie palcdw sq bardzo drobne, nie ma mozliwosei wykonania ugniatan. Wykonujemy natomiast uciski 1_Uciski powierzchni grabietowe}, dloniowe) oraz bocznych (Rys 16,17 Wykonujemy palcem wskazujacym i keiukiem jedne} reki Przesuwajae sig wolno ruchem glaszezacym, wykonujemy €0 ‘pewien czas uciski w miejscu, skierowane w glab pala. 2. Ueiski .pierécieniowe” kazdego palea Rece ulozone jak na rysunku, Wyrozniamy tu dwa rodzaje ‘a, Uciski naprzemienne - prey posuwaniu sig ruchem _slaszezgcym uciskamy azjednargkapostronach: gr2bie~ towe} i dloniowe), raz druga po powierzchniach bocz- riych (Rys. 18) a7ys. I Ps Rys 2 88 ysl 89)Rays. 15 Rus Ris 16 Rys. 18 90 a1b, Uciski jednoezesne - pray posuwaniu sig ruchem ilaszezacym obie rece rownoczesnie wykonujg ucisk i rownoczesnie zwalnia ten ucisk (Rys 19) Rys. 19 3._Usiski catorema paleami (Rys. 20) Palce ukladamy w ten sposob, 2e keiuk znajduje sie na po- ‘wierzchni boeznej, palee wskazujgey na powierzchni grzbieto- ‘Wj, palec Srodkowy na drugie} powierzchni boczne), a palec serdeceny na powierzchni dloniowej masowanego palca Posu-” \wajge sig ruchem glaszezacym (jak przy zaktadaniu obraczki). 9 pewien czas wykonujemy ucisk jednoczesnie wszystkimi paleami Naciqganie palew (trakeja) (Rys 21, 2: Naciaganie paleow nie jest technika masazu, jednak 2e wzele- us na duza skutecanosc trakeji zapozyezamy ja do masezu Klasycznego Palcamimatym i serdecznym chwytamy za ostatni 92 9394 Iys puliczek palcamasowanego. Pozostae palee:stodkowy, wska- Jae theiuk suza do kontrolowania prawidlowego kierunku trakojt ( dokladnie w ost palea ). Rozpoczynajae od bardzo lekkie trakej pray treykrotnym pociaganu stopniowo Zwick svamy sie Walkowanie (Rys 23) [Llozenie rak jak na rysunku, W plaszezyénie prostopadte} do dloni, wykonujac ruch jak przy zacieraniu rak, walkujemy kaady pales osobno, SRODRECZE Glaskania | Glaskanie .tukowe” (Rys. 24) ‘Wykonujemy keiukiem po stronie gr2bietowe) srodrecza. Pray kazdym nastepnym pasmie kciuk zatacza wigkszy tuk 2. Ghaskanie .pasmowe" (Rys.25) \Wykonujemy dwoma keiukami ulozonymi oboksiebie Rozpo- czynajac od jednego brzegs dloni, w kolejaych pasmach prze- suwamy sie do drugiego brzegu. 3. Glaskanie rozbicene i zbiezme (Rys 26.27) \Wykonujemy keiukami, Rozpoczynamy ad ulozenia keiukow bok siebie w init srodkowe) sdreeza, W kolejnych pasmach ketuki rozchodza sig na boki, aby w komicu opracowae brze; bocene srodrecza, W dalsze} kolejnosei wykonujemy pasma, prey ktorych keiuki stopniowo zblizaja sie do siebie, aby \wreszeie spotka sig razem lini stodkowe} sodrecza, c7yliw 95Rys. 4 Rys. 26 Rys. 23 Rys. 27 96 oFpozycii wyiseiowe) 4. Glaskania od 1, do 3. wykonujemy nastepnie po. stronie “dloniowe} w identyceny sposob, zwiekszajacjednak nieznacz- nie sile wykonania ™ Glaskanie ,ukowe” (Rys. 28) = Glaskanie pasmowe (Rys. 29) = Glaskanie rozbiezme i zbiezne (Rys. 30) 5, Glaskanie cala dlonia strony dloniowgj rodrgcza (Rys.31 Keiuk pacjentajest odwiedziony. Wykonujemy glaskanie wadluz si reki, a po dojsciu do keiuka pacjenta zahaczamy 0 niego naszym keiukiem i przeglaskujemy klab 6, Glaskanie cala dlonia strony dloniowe} srodrecza (Rvs. 3 ) Keiuk pacjenta jest preywiedziony. Glaskanie to wykonujemy ‘yw dwoch pasmach: pierwsze z zejiciem w kierunku Kosci Jokciowej, drugie z zejiciem w kierunku kosci promieniowe}. 7.Gilaskanie cala dlonia strony gezbietowe) (Rys 34.35) Glaskanie cala dlonig strony grzbietowe) srodrecza wykomuje- ny w diwéch pasmach 22ejsciem w kierunku kosei tokciows} {prey drugim pasmie- w kierunku kosci promieniowe}, 8. Glaskanie .paliczkowe” (Rys, 36) ‘Wykonujemy tylko po stronic grzbietowe) srodrecza, przesla- skuja ja erzbietows strona palcow 9. Glaskanie .yrzebyezkowe" (Rys_ 37) Wykonujemy tylko po stronie dloniowe} stodrecza, Dlof masazysty jest zwinigta w pigsé ze schowanym keiukiem, 98 Rozcierania Rozcieranie ,Jukowe” (Rys_38) \Wykonujemy je keiukiem po stronie grzbietowe} srodrecza, Keiuk, wykonujae euchy spiralne, porusza sig po tuku. Po dojscm do stawu nadgarstkowego odrywamy ketuk i przenosi- ‘ny ma staw Srodreczno-paliczkowy. Prey kazdym kolejnym paste Keiuk zatacza coraz wigksze luki 2. Rozeieranie .pasmowe” (Rys. 39 \Wykonujemy dwoma ketukami ulozonymi obok siebie. Keiuki ra preemian wykonuja uchy spiralne, zataczajac koleczka od siebie, Rozpoczynajac od jednego brzegu dioni, w kolejnych pasmach przesuwamy sie na drugi brzeg. 4, Rozcieranie rozbiezne j zhiezne (Rys_ 40.41.42) \Wykonujemy je keiukami po stronie grabitowe} 1 dloniowe Rozpoezynamy od wlozenia kciuk6w obok siebe w in stod- owe srodrecza. Keiuki, wykonujgenaprzemiennie (razjeden, ‘az drugi)rozcieranie, Kreca koleczka od siebie na zewnatrz Rozciranie wykonujemy ed stawow srodrgezno-paliczko- vwyeh do stawu promieniowo-nadgarstkowego, W kolemnych pasmach keiukirozchodzasi¢ na boki, aby wkoficu opracowaeé trzegsrodreeza. Nastgpnie rozcieramy w pasmach, w ktorych ‘eiuk stopniowo zbizaja sg do siebie az do ziscia si razem ‘lini srodkowej Srodrecza 4. Rozeieranie ezterema palcami po stronie grzbietowe) (Rys. 43.44) Wykonujemy je w dwéch pasmach. Pierwsze- blize} malego plea. Krecae koteceka w kierunku blizszego brzegu, posuwa- my sig od stawow srodreczno-paliczkowych do stawu promie- niowo-nadgarstkowego po stronte fokciowe). Drusie pasmo 9Hys. 28 Hoe at Rys. 29 101 too.Rys. 32 102, 103Rys. 36 7 Ris. 38 Rys. 37 Ris. 39 105Rys 40 Wet GE Ry ne 107Rys 14 rozpoczynamy od stawow srédreczno-paliczkowych blize) kiuka. Rozcierajge krgcimy koleczka w kierunku Kciuka i posuwamy sie do stawu promieniowo-nadgarstkowego po stronie promieniowe} 5. Rozcieranie od 1_do 4 wykonujemy nastgpnie po stronie loniows} w identyezny spos6b, zwiekszajac tylko nieznacznic sile wykonania. eranie osmioma palcami (Rys 45.46) Obydwie rece masazysty ruchem naprzemiennym wykonuja rozcieranie: jedna po stronie dloniowe, druga po stronie arzbietowe), Rozcieranie wykonujemy w dwoch pasmach Pierwsze na wysokosci czwartg|i pia] Kose stodrgcza krecac kéteczka do dot, schodzimy na kos¢ lokeiowa przedramienia, Drugie pasmo: na wysokosci drug) i trzeciej kos srodrecza 108 geac kéleczka do gory. schodzimy na kos promieniowa preedramienia 7 Rozsieranieklebami(Rys. 47, 48) Ulozenie reki pacjenta jest identycene jak prey rozcieraniy poptzednim. Rozcieramy w takich samych pasmach jak pray fozcieraniu nr 6 zta roznica, 2e zamiast paleami rozcieranie ‘wokonujemy nasadami dlont 8 Rozcieranie .grzebyezkowe" (Rys_ 49,50 Wykonujemy tylko po stronie dloniows), Dion masazysty _zinigta jest w pigié ze schowanym kciukiem. Reka masazysty jest nawrdcona i ulozona na dioni pacjenta. W tym ulozeniu \wykonujemy obrot pigécia do pozyesi odwrocone) Ugniatania | Ugniatanie poprzeczne migsni Kebu (Rys. $1) Ugniatanie to wykonujemy oburacz. Rece masazysty ulozone poprzecznie do os dlugiejreki pracujanaprzemiennie. Uchwy- ‘cony iugnieciony przezreke znajdujacasig lize) stawu nadgar- sthowego obszar migsni jest prackazywany rece drugie), Mora powtarza czynnosé wykonana przez pierwsza reke. 2 Ugniatanie poprzeczne przestrzeni_pomigdzy_ piers ddruga koseia érodrecza (Rys_ 52) Ugniatanie to wykoaujemy tak samo, jak ugniatanie migini Klgbu. 3. Ugniatanie poprzecane migsni Kigbika (Rys_53) \Wykonujemy go tak samo, jak ugniatanie miesni Klgbu. 109Rys 45 ys Rus. 6 Rys. 8 10 iRys. 53 Rys. 54 4 Rys. 35 Rys. 564 Ugniatanie podluzne migini klgbu i kigbika (Rys. $4) Rece masazysty ulozonesq wadluz os rekt, Jedna reka opraco- ‘wuje Kia, druga 2as klgbik. Rece pracuja naprzemiennie 5 Ugniatanie podluzne przestrzeni migdzy pierwsza i druga ‘oseiasrodeesza oraz migsni klgbika (Rys. 58) Ruchem naprzemiennym: jedna reka opracowuje przesrzch smigdzy pierszai druua koscig srodrgez, druga r¢ka- migine bike 66 Pezepychanie faldu skoro-migsniowego po stronie dlonio= swe (Rys. 56) Wykonujemy go w kilku pasmach dwoma keiukami, Rozpo- czynajac od stawdw sradreczno-paliczkowyeh, wykonujemy preepychanie keiukow w kierunku nadgarstka, Przepychanie to wykonujemy bardzo mocno Uciski 7. Uciski dwoma keiukami (Rys. $7. $8) UUciski wykonujemy pod katem 30° do powierzchni dloni w kierunku stawu promieniowo-nadgarstkowexo. Keiuki nato- rmiast posuwaja sie jednoczesnie lub naprzemiennie od stawu nadgarstkowego do stawow srodreczno-paliczkowych, 8_Uciski na przestrzenie migdzykosine kosei srodrecza (RYS. Kciuk jedne) rekiuktadamy powierzchniqhocznaw praestrzeni pomigdzy sasiednimi kosémi Srodrgcza, jak nablize) stwow. Srodrgczno-paliczkowych Keiuk drugie) reki kladziemy na ‘lozonym juz keiuku (w przestrzent migdzykostne)), Pozostale palce znajduja sig po stronie dloniowe} reki pacjenta, Reka, masazysty, ktora obejmuje dlof pacjenta, staniowt jakby Kle- 116 vere wykonujace Fytmiczne Sciskanie, a tym samym poprzez ‘rua keiuk- uciski na przestrzenie migdzykosine. Przy kolej- nych ueiskach posuwamy'sig w kierunku nadgarstka, Po opra- cowaniu przestrzeni pomigdzy druyaa trzeciakoscig srodrecza zamieniamy funkeje rak masazysty Oklepywania Wykonujemy tylko po stronie dloniowe} (Rys. 60). Palee masazysty 54 zgigte. Tak przygotowana reka wykonujerny ‘ytmiczne oklepywanie czubkami paleow powierzchni donio ‘we srodrecza pacjenta (,wideleowe"), Jak pray wigksz0sei “oklepywah, poruszamy sig po cale opracowywane} powierzchni wwe wazystkich kierunkach (nie obowiazuje nas kierunek doser- cowy) Rozluénianie kosei srédrgeza (Rys. 61) Keiuki masazysty ulozone sq na dwoch sasiednich kosciach srodrecza, Pozostale palce obejmujg z obydwu stron reke. Rozluénianie poleya na kilkakrotnym przesunigciu wzgledem siebie dwoch asiednich koseiSrodrecza w plaszczyznie prosto- padle} do plaszezyzny dtont. 7Rys. 57 Rys. 39 Ros. $8 is. ngRys 61 STAW PROMIENIOWO-NADGARSTKOWY Glaskania 1 Glaskanie .siodelkowe" (Rys, 62) Reka masowana znajduje sig w potozeniu posrednim. Obszar pomigdzy Kciukiem a pierwsza koscia srédrecza i palcem wskazujacym masizysty stanowi jakby,siodlo”, kore ustawia- ‘my wstawie promieniowo-nadgarstkowym od gory. Nastepnie wykomujemy glaskanie, przekrecajac .siodlo” do polozenia dolnego, ezyli o 180 stopni. Ruch ten preypomina czynnose, Jaka wykona zalozone na konia iodo z popuszezonym popre- _giem, Z ulozenia na urzbiecie obroci sig do ulozenia na brzuchu, 120 onia, Glaskanie to wykonujemy najpiers jednareka, opraco- _wujte strong wrzbietowa nadyarstka, a potem druga- 2suwajgc sig po stronie dioniowey, _Glaskanie pasmowe keiukami (Rys. 63) Glaskanie to wykonujemy dwoma keiukami ulozonymi obok sicbie. Rozpoczyngjac od stodrecza, przewlaskujemy ponad saw promieniowo-nadgarstkowy. lose pasm uzalezniona jest od wielkosc stawu pacjenta, Srednio wykonujemy: try pasma postronie grabietowe), jedn0 po stronie bocznej,trzy po stronie ‘dloniowe) | jedno po drugie stronie boczne} 3 Glaskanie rozbiezne i zbiezne (Rys. 64) Wykomujemy dwwoma keiukami podobnie jak przy glaskaniu poprzednim. Roznica polega na tym, ze rozpoczynamy od srodka nadgarstka, wykonujae glaskanie Keiuk obok Keiuka Pray nastepayeh pasmach kciuki odsuwaja sig od siebie, aby w kkoncu znaleéé sig na powierzchniach bocznych nadyarstka, Pray dalszym opracowaniu schodza sig coraz blize} i ostatnie pasmo wykonuja w lini Srodkowe} obok siebie. Glaskanie ‘wykonujemy nastepnie po sronie dloniowej stawu promienio- wo-nadgarstkowego. 4 Glaskanie cata dionia (Rys. 65, 66) Wykonujemy w dwoch krzyzujaeych sig pasmach, Pierwsze pasmo przebiega od strony Lokciowe} stawu nadgarstkowego {do strony promieniowej, drugie zas od strony promieniows} do strony lokciowej. Linie, po ktorych wykonujemy glaskanie, Dreebiegaja skosnie, a wige rozpoczynamy ponize} stawu, a onczymy nad stawem, Glaskanie to wykonujemy zarowno po stronie grzbietowej, jak i po stronie dloniowej stawuRys Rys. 65124 Rys. 66 Rozcierania 1 Rozcieranic pasmowe keiukami (Rys_67) Wykonujemy podobnie jak slaskanie 2, ztym zekeiuki rozcie- rajanaprzemiennie staw w trzech pasmach po stronach: grzbie~ toweidlonioweji wjednympasmiepo stronach: promieniowe) i okciows 2 Rozcieranie rozbiezne i zbiezne (Rys. 68) \Wykonujemy podobnie jak glaskanie rozbiczne i zbiezne, prey cezym keiuki wykonuja naprzemiennic ruchy spiralne rozciera- jae tkanki, Rozcieranie wykonujemy, podobnie jak glaskanie, zaréwno po stronie grzbietowe), jak i po stronie dlonio- ss Rompocrynamy aidepmamonadridigem, shore preedramieniu, 43. Rozcieranie rozbiezne i zbiezne w stawie promieniowo- nadgarstkowym (Rys. 69) Jest to rodza) rozcierania poprzecznego. Rozpoczynamy od Srodka stawu, Wykonujae rozeierania ruchem naprzemien- rym, Keiuki oddalajg sig od stebie 1 po doysciu do powierzchni bocenych zaczynajasig zbizaé, Rozcieranieto wykonujemy po stronie grabietowe] i dloniowe stawu. 4 Rozcieranie czterema palcami(Rys. 70) Rozcierajge ezterema paleami, przesuwamy sig od Srodreeza ponad staw promieniowo-nadgarstkowy, Rozcieranie 10 Wy~ ‘onujemy po stronie grabietowe} i dloniowe} 5. Rozcieranie osmmioma paleami (Rys 71) Rozeieranietopolega na polgczeniu opracowaniastrony grabie- tows} 1 dloniowe), Reka pacjenta znayduje sie w ulozenia posrednim, Rece masazysty, pracujgenaprzemiennic, rozciera- 125Rys. 69 Rs 71 126ia staw po obydwu stronach, 6 Rozcieranie .pierécieniowe" (Rys. 72 Ulozenie rak jak na rysunku. Reka znajdujgca sig na po- \wierzchniach bocznych rozciera w miejscu, 22s reka opraco- \wujaca strong grzbietowa i dloniowa preemieszcza sig od strony promieniowej do lokciowe} i z powrotem. Zarowno palce, jak i rece pracujajednoczesnie, 7. Rozeieranic kighami (Rys. 73) Reka pejenta znajduje sig w ulozenia posrednim. Rozcierajae naprzemiennie kigbami, poruszamy sie poprzecznie do osireki cd strony promieniowej do tokciowe| iz powrotem, Rozluénianie stawu promieniowo-nadgarstkowego Reka pacjenta znajduje sig w pronagii (grzbietowa strong do FE Ros 4 129Rys. 75 Rys 76 130 oy), Keiukami i paleami wskazujgcymi chwytamy reke pa cjenta powyze] stawu promieniowo-naduarstkowego tak, aby nie blokowac ruchu w stawie. Pozostalymi paleami rytmicznie podraucamy dlon pacjenta, uderzaiac w nigod spodu (Rys. 74). Naciaganie stawu promieniowo-nadgarstkowego (Rys. 75, 76) Jedna reka ujmujemy przedramig pacjenta, druga chwytamy za sradreeze. W trzech kolejnych spokojnie wykonanych pocia- igeiach zwiekszamy stopniowo sil trakeji, Nastgpnie zmie- niamy rece i wykonujemy trakejg po stronie drugie) Jesh np. w: picrwszym uchwycie wykonalismy trakcje strony promienio- 14), 10 po zmianieuchwytu wykonujemy postronie dloniowe}. Bardzo wazne jest, aby podezastrakey wykonywae rich dokla- nie w ost reki, bez jakichkohwiek skretow i wyaiee PRZEDRAMIE Glaskania |. Glaskanie podluzne jecna reka w pronacji(Rys.77, 78) Pray opracowantu strony fokciowe) przeglaskujemy cata dlo- hia ponad staw lokciowy, a nastepnie zlaskujemy Keiukiem \wokol wyrostka lokciowego, Opracowanie strony promienio- Wwe} wymaga takiego prowadzenia reki masazysty, aby dol lokciowy znalazt sie pomiedzy keiukiem a palcem wskazuja- ‘ym, Po praejsciu ponadstaw zulaskujemy keiukiem nad dolem, fokciowym 2. Glaskanie podtu¢ne | oburace w pronacit Stanowi polaczenie glaskania po stronie promieniowe} i lok- BIsiowej, Obydwie rece poruszaja sig jednoczesnie 3. Glaskanie podiuzne jedna reka w supinasji Wtym ulozeniu, podobnie jak w glaskaniu I, opracowujemy, zarowno strone promicniowa, jak lokciowa, przeslaskujac od stawu promieniowo-nadgarstkowego ponad staw fokciowy. Pray dojsciu do dotu lokciowego masazysta preywodzi sw6} keiuk, aby ominaé dat lekciowy. 4. Glaskanie podluzne oburacz w supinagi (Rys. 79) Stanowi polaczenie opracowania po stronie promieniowe) i okciowe), Rece masazysty wykonuja glaskanie jednoczesnie 5. Glaskanie, siodetkowe” po stronie promieniowew ulozeniy postednim (Rys. 80) Tworzac z keiuka 1 pozostalych palcow jakby .siodelko”, ‘wykomujemy glaskanie od stawu promieniowo-nadgarstkowe- _g0 ponad siaw fokciowy. Reka wykonujaca glaskante musi bye tak dobrana, aby kciuk znajdowal sie po stronie dloniowe) przedramienia, Po dojiciu do dolu tokciowego preywodzimy ‘kciuk i glaszezemy nim obszar ponad dolem lokciowym, 6. Glaskanie ,Jodkowe” w ulozeniu posrednim (Rys, 81 ‘Wykonujemy je po stronie lokciowe), a wige w tym ulozenia, reki pacjenta - od spodu. Ukladamy nasza dlon i pale w ksztalcie ,t6dki" 1 tak ulozona rekq glaszczemy od stawu promieniowo-nadgarstkowezo do wyrostka lokeicweyo 1. Glaskanie podluzne IL pronacit (Rys. 82) Rece masazysty ulozone sq poprzecznie do masowanego przedramienia,jedna obok drugie} Wykonujemy glaskanie od staviu promieniowo-nadgarstkowego do stawu lokciowego Ww dave pasmach: 132 + pierwsze z zejSciem nad staw w kierunku dolu tokcio- + drug z zeSciem w kierunku wyrostka lokciowego 8. Glaskanie podluzne Il w supinagii (Rys_ 83 Rece masazysty, podobnie jak poprzednio, ulozane sq po- przecanie do masowanego przedramienia. Glaskanie wykonu- Jemy w dwoch pasmach + pierwsze od strony lokciowej, po przejiciu powyzej stawwu zglaskujemy nad dolem lokciowym w kierunkt bocznym, + drugie od strony promieniowe}, po przejsciu powyze) stawu zglaskujemy nad dolem lokciowym w kierunku praystodkowym 8. Glaskanie ,pierscieniowe” w supinagi (Rys. 84 Rece masazysty, ulozone jak na rysunku, stanowia pierscien scisle przylegajacy do calej powierzchni przedramienia. W tym. ulozeniu wykonujemy glaskanie. Po dojsciu do dolu lokciowe- «40 kciukirozchodza sig na boki tak, aby ominaé dol lokciowy. 10 Giaskanie .pericieniowe” w pronacii Podobnie jak w glaskaniu poprzednim wykonyjemy’ruch, rzechodzac ponadstaw lokciowy, Wazne est, aby dol fokcio~ wy analad sig (w momencie przchodzenia przez niego) w Irzestezeni pomigdzy keiukiem a palcem wskazujgeym rei epracowujaee) strone promieniow |LGlaskanie .paliczkowe” po stronie grzbietowej (Rys_ 85) Reka masazysty, vlozona jak na rysunku, wykonuje glaskanie ‘uIko po stronie grzbietowe| przedramienia od stawru promie- niowo-nadgarstkowego do stawu lokciowego, 133,Ros 9 Ros. 78 Rys.80 134 135Rys 83 Ros. 82 Rys. 84 136 137138 Rys. 86 |2.Glaskanie.,urzebyezkowe" po stronie grzbietowe) (Rys, 86) Rece masazysty, ulozone jak na rysunku, wykonuja wlaskanie wIko po stronie gr2bietowe} przedramieni Rozcierania |. Rozcieranie keiukami (Rys. 87) \ciuki ulozone obok siebie rozcieraja naprzemiennie, przesu vvalae sig od stawu promieniowo-nadgarsikowego do stawa lokciowego. Po dojsciu do dolu lokciowego omijamy go, schodzae do najbliszego nadklykeia kosei ramienne). Hose pasm uzalezniona jest od objgtosci przedramienia pacjenta, 2. Rozcieranie ezterema paleami (Rys_ 88 Reke parjenta znajduje sig w ulozeniu posrednim. W tym ulozeniu wykonyjemy rozcieranie czterema palcami w dwoch ‘pasmach po stromie dloniowej i dwoch po stronie gr2bietowe) Przy opracowywaniu pasm od strony promieniowe) rozciera- my, wykonujae koleczka w kierunku kosci promieniowej, od strony tokciowgj- w kierunku kosci tokciowe} 5 Rozcieranie osmioma palcami (Rys. 89) Rozcieranie to stanowi polgczenie rozcierah w czterech pa smach, opisanych powy2e), w dwa pasma, Jedna reka pracuje po stronie grabietowe), a druga po stronie dloniowe), Rece pracujge naprzemiennie,rozcierajanajpierw po koSei fokcio- ‘ej, 288 w drugim pasmie neco wyee) po kos promieniow. 4 Rozcieranie piecioma palcami w ulozeniy posrednim (Rys. 80) \Wykonujemy je po stronie grzbietowej i po stronie dloniowe) z ‘ominigciem dotu lokciowego 139_Rozcieranie desigcioma paleamiw vlozenie posednim ys 90 Rozieranie to stanowi polgezeie opracowania. po stonie arictowe) po stroniedloniowe} w rozsieraniu poprzednim, Rece masazysty pracujanapreemiennie. 6 Rozeieranie klebami w ulozeniy posrednim (Rys. 9) Prey seczuplym preedramieniu pacjenta wystarczy wykonaé roacieranie w jednym pasmie. Przy duzej objetosci przedramie- nia dzielimy opracowanie na dwa pasma. Nalezy pamigtac, ze rozcierajac bize) kosci okciowe}, krecimy kéleczka w kierun= ku strony tokciowg), 2a rozcierajacblize) kosci promieniowe}- \ kierunku strony promicniowe 7. Rozeieranie_grzebyezkowe" (Rys. 93) Wykonujemy je drugimi paliczkami awinigte) w pigSt reki ze schowanym keiukiem. Opracowujemy w ten sposob tylko, strong grabietowa preedramienia, 8. Rozcieranie poprzeczne (Rys. 94) Rozcieranie to, wykonane czterema palcami po stronie donio- We), nalezy do specyficznego opracowania przy zapaleniu Sciggien i pochewek sciegnistych, Bardzo wazne jest wykona- nie go w poprzck os dlugie| przedramienia. Ugniatania |. Ugniatanie poprzeczne (Rys_95) Wykonujemy je w ezterech pasmach. po stronic grzbietowe), Po stronie fokciowe), po stronie dloniowej ipo stronie promie- lowe) Jak w kazdym ugniataniu poprzecznym rece masazysty ulo- 142 zone saw poprzek osi dlugie} jedna obok drugie). Miejsce pracowane przez reke znajdujaca sig wy2e) zajmuje w kolej- ‘nosci reka druga, opracowujgc powtornie to miejsce 2 Ugniatanie podivane (Rys_ 96) Wykonujemy je w supinacji iw pronacji. Rece, pracujac napramiennie, ugniatajg od stawu promieniowo-nadgarstko- wego do stawu lokciowego z ominigciem dotu lokciowego. 3. Ugniatanie.pietcieniowe” (Rys. 97.98) Wykonujemy je w pronaci iw supinagj, Dlonie masazys Sesle obejmuja przedramig tworza¢jakby .pierscie”. Keukt tlozone s4 poprzecznie do osi przedramiena, jeden nad dru- tim, Jedna ra prcesuwa sig nieznacznie w kirunku proksy~ malnym wykonuge veisk, a nastepniereka druga praysua sie do pierwsz) i rowniee wykonuje ucisk Uciski 4 Uciski .polpierscieniowe” (Rys. 99) \Wykonujemy je w pronacjiw supinac)jedna reka. Jak zawsze przy uciskach dzialamy w glab, nie powodujac przesuwania thanek 5. Ucishi pierscieniowe” (Rys, 100) \Wykonujemy je rowniez w pronacj w supinacj. Do wykoma- nia uzywamy obydwu rak, kore jednoczesnie wykonuae uc- shi, preesuwva sig w kierunku stawu lokciowexo ‘Oklepywanie (Rys. 101) Wykonujemy po stronie grabietowej i bardzo delikatnie po stronie dloniowe). Jest to tzw. oklepywanie ,miotelkowe™ 143,Rys. 93 Ry 94 145146 Ris. 96 ys 98 7Rys. 99 Rys. 100 148. Rox 101 149Palce rak masazysty 54 rozstawione i rorluznione, W tym tilozeniu wykonujemy naprzemienne uderzenia pionowo usta ‘wionytni rekami. Przy oklepywaniach nie obowiqzuje nas kie~ rrunek dosercowy, mozna wige oklepujae porusza¢ sig po cate} povwierzchni przedramienia, w roznych kierunkach, Bardzo Fptotnejest, aby'kierunck ulozenia dion by! zawsze poprzeczny ido preebiegu wlokien miginiowych, « wige poprzeczny do przedramienia, Wibracja (Rys. 102) Wibracje wykonuje sig po stronie urzbietowe| 1 po stronie loniowe}, Czterema palcami wykonujemy bardzo szybkie ruchy, w plaszezyénierownolegl) do masowane) powierzchni, \wpraviajae tym samym tkankiw drgania, Wibrujac, praesuwa- iy sig w kierunku stawu lokciowego, Roztrzgsanie (Rys. 103, 104) Prayktadamy dlon masazysty do przedramieniapacjenta. Keiuk jest odwiedziony od pozostalych palcow. Wykonujge rytmicz~ re ruchy reka, roztrzasamy tkanki w obrebie przedramieni Roztrzasanie wykonujemy najpierw jednareka postronie grzbie~ towg i druga po stfonie dloniowe}, a nastgpnie oburacz, ppracujac rekami napreemiennie STAW LOKCIOWY Glaskania A. Reka pacjenta zgigta w stawie tokciowym, Dio oparta ma 150 1 Glaskanie ,.widelkowe” (Rys_108) Odwodzimy keiuk od pozostalych paleow, tworzge w ten spasob ,widelki”, Naprzemeenmie, tzn. raz jedna, raz druga reka, wykonujemy glaskanie, przesuwajac sie z przedramienia naramig, Po przejsciu przezstaw lokciowy przywodzimy keiuk do palcow pozostalych, przeglaskujac tym keiukiem ponad \wyrostkiem lokciowym, 2. Glaskanie ,budkowe” (Rys. 106) Podobnie jak poprzednio odwodzimy keiuk od pozostalych paledw inaprzemiennier¢kami wykonujemy vlaskanie, RGzni- ‘ca polega na tym, ze po dojsciu keiukiem do wyrostka lokcio- \wego ,zahaczamy” oniego, wykonujac przeglaskanie pozosta- yi paleami ponad wyrostkiem lokciowym. 3. Glaskanie .daszkowe” (Rys_107) \Wykonujemy je oburacz jednoczesnie. Przeglaskujemy po stronie przysrodkowe) i boczne} stawu lokciowexo calymi dlonmi, Po wyjsciu ponad staw dlonie 1 palce utworza .da- seek” 4 Glaskanie .petlowe” (Rys. 108) Oburgez jedaoczeinie glaszczemy po stronie przysrodkowe|i bocan] stawu lokeiowego. Po przejiciu ponad staw odwrac my rece © okolo 120° i glaszczemy poprzecznie po Kosei ramiennej, tuz powyzej stawu lokciowexo 5. Glaskanie ,paliczkowe” (Rys_109) Glaskanie to wykonujemy w dole tokciowym poprzecznie do si dlugiej reki, Chwyt polega na przeglaskaniu grebietowa, strona lekko 2gietych i rozluznionych paleow 151Rys. 105 Rus: 106154 Rys. 108 Rys: 109 Rys. 10BB. Reka pacjenta wyprostowana w stawie lokeiowym zwisa tun, bad jest oparta 0 nog masazysty 6 Glaskanie okrezne czterema palcami(Rys. 10) ‘Crterema paleami jedne} reki wykonujemy glaskanle wokot ddolu lokciowego, a nastepnie druga reka- wokol wyrostka, fokeiowego, 4 7. Glaskanie okre2ne oSmioms paleam Jest polaczeniem dvéch faz poprzedniego glaskania, Rece smasazysty pracuja naprzemiennie. Jedna wykonuje slaskanie Wok! dolu lokciowezo, a druga wok6! wyrostka lokciowego, 8 Glaskanie dziesigcioma paleami Dazisigcioma paleami obejmujemy przedramig przy stawie Jokciowym i wykonujemy glaskanie ponad staw, opracowujae tym samym wszystkie strony stawu lokciowexo Rozcierania (C. Reka pacjenta, gieta w stawie lokciowym, opiera sig dlonig © udo lub w pasie Bladzenie” keiukamt Kclukiukladamy oboksiebiei wykonujac ruchy naprzemienne, rozcieramy okolice wyrostka lokciowego we wszystkich kie- runkach (bladzimy), 2. .Bladzenie” osmioma paleami ‘Czerema palcami kazdej reki wykonujemy rozcierania w ok0- Ticy wyrostka tokeiowego. Rece, pracujac naprzemiennie, PO ) ruseaja sig we wszystkich kierunkach 156 3 Rozcieranie dziesigcioma paleami (Rys. 111) Keiukt obydwu rak sq zigczone, Ruchem naprzemiennym zcieramy, posuwvajae sig ad miejsca poniza} stawulokciowe- so do misca ponad stawem. Keiuki opracowuja wyrostek okeiowy, zag pozostale palee powierzehnie: przysrodkowa i boczna stawu lokciowego, 4. Rozcieranie kighami (Rys 112) ‘asadamidioniobydwurqk wykonujemy ruchy naprzemienne, rozcierajae powierzchnie. przysrodkowa i boczna stawu tok- ciowego, D, Prostujemy reke pacjenta w stawie lokciowym. 5. .Bladzenie” keiukami Rozcieranie to wykonujemy po stronie tying stawu fokciowe- bbladzac” kciukami w okolicy wyrostka lokciowego. 66_.Cytrynk” (Rys_ 113} Rozeieranie to wykonujemy po stronie przednie) stawu lokcio~ ‘wego, opracowujae dal lokciowy. Rezpoczynamy tu2 ponize} dolu lokciowego, Rozcierajac naprzemiennie keiukami, poso- wamy sig ponad staw, a nastgpnie z powrotem do pozyej ‘wyjSciowe), Keiuki zlgezone razem pod dotem fokeiowym rozchodza sig nastgpnie, opracowujac boczne powierzchnie dolu, aby zs sig razem powyzej dotu lokciowego. W dalsze} kolejnosei znw rozchodza sig na boki i schodzaste pod dotem Yokciowym. Trasa,jaka poruszajasiekciuki, praypomina ksztal- tem eytryne, stad nazwa chwytu 7. Rozeieranie ezterema paleami wok6! wyrostka lokciowego (Rys, 114 157Rys 0 Rvs. 2 159cicranie ezteremapalcami wokol dole lokcioweas {9 Rozcieranieosmioma palcami wokol dolu i wyrostkalokeiog wego Fuseranioto stanowpolaczenie doch poprzednich ozcie ran. Rece, pracujac naprzemienni, rozcieraja jedna - wokol dolu lokciowego, druga ~ wokdl wyrostka lokciowego, 110 Rozeieranie dziesigcioma paleami Keiuki opracowuja powierzchnie boczna stawu, 228 dtonie i pozostale palce powierzchnie-tylna, przedniai przysrodkowa, stawu lokciowego. Lekkie zgigcie w stawach srodreczno- paliczkowych powoduje, e opracowanie dotulokciowego jest bardzo delikatne 11. Rozeieranie poprzeczne (Rys. 116) \Wykonujemy go w przypadku zapalenta sciggien 1 pochewek Sciggnistyeh. Czterema palcami yedne} reki, ulozonymi po- przccznie do preebiegu migsni, wykonujemy rozcieranie poni- 20) | powyze} dotu lokciowewo, posuwajac sig od strony bocz- rn) do strony przysrodkowe}. Ugniatania |L_Ugniatanie poprzeezne po stronie_przystodkowg stawu Jokeiowego (Rys_117) Rece masazysty ulozone sa jedna obok drugic), Reka znajdujar cca sie wyze} uniata tkanki po stronie przysrodkowe} stawu lokciowego, @ nastepnie preckazuje je rece znajdujace) sig nize 160 2 Ugniatanie poprzeczne po stroniebocznejstaw fokciowego (Rys_ 18) LUgniatanie poprzeczne po stronie przednie) stawu lokciowe- go (Rys_U Pomigezy kciukti pozostale palce ujmujemy staw tokciowy od strony przedniej i wykonujemy ugniatanie. Keiuki ulozone sa, pa stronie boczne),za3 pozostale palce po stronie przysrodko- ‘we) stawu lokeiowego, Rece masazysty pracuja naprzemien- 4 Ugniatanie podluzne (Rys_120, 121) Uuniatanie to wykonywane jest dwoma sposobami ‘A. Usniatanie podiuane po strone przysrodkowejibocz- ne) stawu Fokcioweyo, edna reka masazysty pracuje po stronie preysrodkowe, druga po stronie boezne}. Oby- dive rece, pracujae naprzemiennie, ulozone sa na te) sate) wysokose B. Ugniatanie podluane 2 objeiem stawu lokciowego Jedna reka masazysty pracujepostronie przedaie stawu, druga. 9. Rozcieranie kiebami m_naramicnnego “Techaika tego rozcierania jest taka sama jak prey rozcieraniy poprzednim. Rozcieraniem objety jest tylko m., naramienny. ‘10. Rozcieranie .graebyezkowe” (Rys_139) Rozcieranie to wykonujemy tylko po migsniu trojslowym. ramienia, Reka masazysty jest zwinigta w pigsé 2 keiukiem schowanym do srodka. Drugimi paliczkami zwinigtej w pigs reki rozcieramy po tylng stronie ramienia, od stawu Lokciowe- ‘go do stawu ramiennego, LLRozcieranie poprzeczne (Rys, 140) Rozeieranie poprzeczne wykonywane est w zapaleniu seiggien i pochewek seiggnistych, Opracowaniu podlega powierzchnia przyirodkowa ramienia. Czterema palcami, ulozonymi po- przecznie do osi dlugiej reki, wykonujemy rozcieranie po- przeczne w kolejaych pasmach, posuvajacsig od stawulokcio~ \wego do stawu ramiennego. Ugniatania | Ugniatanie poprzeczne (Rys_141, 142) Rece masazysty ulozone sa obok siebie poprzceznie do osi Glusie}reki. Ugniatajgc naprzemiennie, opracowujemy w Ko~ Ieinych pasmach strong przednia, strong boczna i strong tying, Tnnego ulozenia rak wymaga opracowanie strony przysrodko- ‘we} Rece, ulozone jak na rysunku 142, wykonuja naprzemien- nie ugmiatanie strony pr2ysrodkowe} ramienia, 180 2 Ugniatanie poprzeczne migSnia naramiennego Rece masazysty ulozone sa poprzecznie do przebiegu wlokien 'm, naramiennego. Rozpoczynajgc od przyczepu dalszego m. naramiennego, wykonujemy ugniatanie w trzech pasmach + do grzebienia lopatki, + do wyrostka barkowego, + do obojezyka 3. Ugniatanie podluzne oburasz 'W ughiataniu tym opracowujemy wszystkie powierzchniera- mienia. Rece, ulozone na jednej wysokosei, pracuja naprze- ‘miennie, Ugniatane wykonujemy w dwoch pasmach A. Pierwszepasmo obejmuj opracowsanie strony przed- nie] jena reka i tyne} druga B. Drugie pasmo polega na opracowania strony boczne} jedna rekg i stony praysrodkowe deuga 4. Ugniatanie ze skreceniem (Rys. 143) Ugniatanie to wykonujemy na m. dwuglowym, m. tréjgtowym, i'm. naramiennym. Rece masazysty ulozone sq obok sicbie poprzecznie do przebiegu wlokiem migsniowych. Keiuki zna}- duja sig po przeciwne} stronie pozostalych palcow. W chwili kkiedy jedna reka wykonuje przepychanie keiukiem, druga pociaga czterema palcami migsien, wykrzywiajgc go w ksztal- ce litery ,S”. Nastgpnie zmieniamy kierunek nacisku, a wige eka, ktora przepychala keiukiem, teraz bedzie ciggnela palea- tad racine alan, bee preepychala thanks Uciski 5. Uciski .pierScieniowe" jednoczesne (Rys_144) Rece masizysty szezelnym pierscieniem otaczajqramig pacjen- 181Rys. 140 By. 12 ys 141 Ros 3 182 13Rys. 4 Rys. 5 184 Bus. 146 % % Rus 7 185,ta Keiukt ulozone sq obok siebie wadluz ost dlugiej reki ‘Obydwie rece, pracuae jednoczesnie, wykonuja ucisk w gab tkanck, Po zwolnieniu uesku przesuwaja sig jednoezesnie w kierunku proksymalnym i wykonuja kolejny ueisk. Tak docho- ddzimy do stawu ramienneyo, 6. Uciski .pierscieniowe” naprzemienne (Rys. 145, 146) Keiuki ulozone sq poprzecanie do przebiegu wlokien miginio- vwych, jeden nad drugim, Pozostale palce obejmuja (wraz 2 ‘ciukami) cate ramig. Uciski wykonujemy naprzemienne, tn Jedna reka przesuwa sg w kierunku proksymalnym wykonyje ucisk, a nastepnie drugaia, dogania” irowniez wykonujeucis Uciski wykonywac bedeiemy w dwéch pasmach A Keiuki poruszaja sig po migSniu dwuglowym ramie~ | B. Kciuki poruszaja sie po migéniu trojglowym ramienia, 7 Uciski na m_naramienny (Rys. 147) Rece masazysty ulozone jak na rysunku. Wykonujac uciski ‘obejmujemy dtonimi caly m. naramienny. Po dojsciu do stawu, ‘amiennego rozchodzimy sig rekami na boki,jedna do Jopathi, «a druga na okolice podobojezykowa 8. Uciski w rowku pomigday m, dwuglowym am, trdjglowym, samienia (Rys_ 148) W zaleznosci od potrzeb wykonujemy uciski jednostajne - rozluzniajgce lub przerywane - pobudzajace, Oklepywania 1 Oklepywanie .miotetkowe” (Rys. 149) Wykonujemy je po m. dwuglowym, m. trojglowym im. nara- ‘miennym, Oklepywanie miotelkowe polega na wykonaniu seri 186 bardzo saybkich uderzeh w masowane tkanki na pezemian raz jedna r¢ka, raz druga, Palce masazysty sq rozstawione i lekko sprezyste. Nalezy pamigtaé, ze oklepywanie wykonujemy po- ruszajqe sie zarowno w kierunku dystalaym, jak i proksymal- nym, ale zausze poprzecznie do przebiegu wlokien migsnio- wych, 2 Oklepywanie ,karatowe” U os6b silnie umigsnionych, uprawiaigcys ‘mozna zastosowaé oklepywanie ,karatowe”. Technika tego ‘oklepywania jest podobna do oklepywania ,mioretkowego", 2 tym ze palce nie sq rorstawione, lecz zlaczone. Uderzenia vwykonujemy lokciowymi brzegami srodrgczy, a nie palcami Sprawia to, Ze oklepywanie ,karatowe” jest oklepywaniem bardzo mocnym, ezynnie sport, Wibracie 1 Wibracja m_dwuglowego ‘Wykonujac bardzo szybkie ruchy w plaszezyénie stycznej do ‘opracowywane| powierzchni, posuwamy sig od dole tokcio- ‘ego w kierunku stawu ramiennego. Wibragje wykonvjemy. czterema paleami przy mate} amplitudzie drgai, 2. Wibracja m_ trdjglowego ‘Technika wibracy m. trdjglowego jest identyczna jak m, dw slowexo. 3 Wibracia m_ naramienneg. Wykomyjemy tak samo, jak wibracje m. dwuglowe: 4 Wibracja w rowku pomiedzy m_dwughowym i wdjgtowym, ‘Wibracja ta ma charakter dzeajacy (wibracja pionowa). Roz- 187Rys. 8 foe 3H Rys. 151 139stawione i pionowo ustawione palce, od drugiego do piatezo, imieszezamy w rowku pomigdzy m, dwuglowym.a m. tojso- ‘ym Pozostajge w tym samym migjscu, wykonujemy wibracje Ww alab, ezyli w plaszezyznie prostopadte} do opracowywangj powierzchni Roztrzqsania 1_Reatrzasanie jedna reka Wykonujemy je nam. dwuglowym, m. trojglowym ramienia loraznam naramiennym, Rozirzasanie wykonajemy wszystki- ‘mi pigcioma palcami, z mniejszq czestotliwoscig niz wibracje, jednak prey wigksze} amplitudzie. 2. Roztrzasanie dwoma rekami (Rys_ 150) Roztr2asanie to wykonujemy dwoma naprzemiennic pracuja- ceymi rekami, Jedna reka roztrzasa m. divuglowy ramienia, a druga m,trojglowy ramienia, Watkowanie (Rys. 151) ‘Wykonujemy dwomargkami naprzemiennie, Watkowanie musi bbyé wykonane energicznie. Mamy tu do czynienia 2 polacze- rem technikt glaskania, rozcierania i ugniatania podiuznexo. Zataczajge duze kola, wykonujemy rozcieranie, W momencie kiedy migsnie znajduya sig na wysokosci naszego Srodrecza, ‘wykonujemy szybkie ugniceenie nie przerywajae wykonyw nia rozcierania. 190 STAW RAMIENNY Glaskania 1. Glaskanie ,widelkowe” (Odwodzimy Keiuki od pozostalych paledw u obu rk, tworzac \wtenspos6b .widetk”. Naprzemiennie tn. razjedna rea, az ruga, wykonujemy slaskanie, przesuwajac sig z okolo U2 rami ponad staw ramienay. Po przejsciu nad staw przywo-

You might also like

• The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  

  From Everand

  The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  Mark Manson

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (5835)
• The 7 Habits of Highly Effective People

  

  From Everand

  The 7 Habits of Highly Effective People

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (354)
• The Art of War: A New Translation

  

  From Everand

  The Art of War: A New Translation

  Sun Tzu

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (3046)
• • Magazines
  • Podcasts
  • Sheet music
• The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  

  From Everand

  The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  Mark Manson

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (20148)
• The Odyssey: (The Stephen Mitchell Translation)

  

  From Everand

  The Odyssey: (The Stephen Mitchell Translation)

  Stephen Mitchell

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (7770)
• The Handmaid's Tale

  

  From Everand

  The Handmaid's Tale

  Margaret Atwood

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (13331)
• Pride and Prejudice: Bestsellers and famous Books

  

  From Everand

  Pride and Prejudice: Bestsellers and famous Books

  Jane Austen

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (20479)
• Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On It

  

  From Everand

  Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On It

  Chris Voss

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (3336)
• Art of War: The Definitive Interpretation of Sun Tzu's Classic Book of Strategy

  

  From Everand

  Art of War: The Definitive Interpretation of Sun Tzu's Classic Book of Strategy

  Stephen F. Kaufman

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (3321)
• Wuthering Heights Complete Text with Extras

  

  From Everand

  Wuthering Heights Complete Text with Extras

  Emily Brontë

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (10020)
• Oscar Wilde: The Unrepentant Years

  

  From Everand

  Oscar Wilde: The Unrepentant Years

  Nicholas Frankel

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (10370)
• Anna Karenina: Bestsellers and famous Books

  

  From Everand

  Anna Karenina: Bestsellers and famous Books

  Leo Tolstoy

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (7503)
• The Picture of Dorian Gray (The Original 1890 Uncensored Edition + The Expanded and Revised 1891 Edition)

  

  From Everand

  The Picture of Dorian Gray (The Original 1890 Uncensored Edition + The Expanded and Revised 1891 Edition)

  Oscar Wilde

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (9054)
• Freakonomics Rev Ed

  

  From Everand

  Freakonomics Rev Ed

  Steven D. Levitt

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (7883)
• The Hobbit

  

  From Everand

  The Hobbit

  J.R.R. Tolkien

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (25896)
• The 7 Habits of Highly Effective People: The Infographics Edition

  

  From Everand

  The 7 Habits of Highly Effective People: The Infographics Edition

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2489)
• Wuthering Heights (Seasons Edition -- Winter)

  

  From Everand

  Wuthering Heights (Seasons Edition -- Winter)

  Emily Brontë

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (9976)
• American Gods: The Tenth Anniversary Edition

  

  From Everand

  American Gods: The Tenth Anniversary Edition

  Neil Gaiman

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (12968)
• Habit 1 Be Proactive: The Habit of Choice

  

  From Everand

  Habit 1 Be Proactive: The Habit of Choice

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2562)
• Habit 3 Put First Things First: The Habit of Integrity and Execution

  

  From Everand

  Habit 3 Put First Things First: The Habit of Integrity and Execution

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2511)
• The Iliad: A New Translation by Caroline Alexander

  

  From Everand

  The Iliad: A New Translation by Caroline Alexander

  Homer

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (5734)
• Life of Pi: A Novel

  

  From Everand

  Life of Pi: A Novel

  Yann Martel

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (13495)
• How To Win Friends And Influence People

  

  From Everand

  How To Win Friends And Influence People

  Dale Carnegie

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (6718)
• Habit 6 Synergize: The Habit of Creative Cooperation

  

  From Everand

  Habit 6 Synergize: The Habit of Creative Cooperation

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2499)
• The Picture of Dorian Gray: Classic Tales Edition

  

  From Everand

  The Picture of Dorian Gray: Classic Tales Edition

  Oscar Wilde

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (9768)
• The 7 Habits of Highly Effective People

  

  From Everand

  The 7 Habits of Highly Effective People

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2573)
• Frankenstein: A Guide to Reading and Reflecting

  

  From Everand

  Frankenstein: A Guide to Reading and Reflecting

  Karen Swallow Prior

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (8977)