The Joys of Motherhood

Written by Buchi Emecheta (1979), this book is about the life of i!erian "oman, nu
E!o# nu E!o$s life re%ol%es around her children, and throu!h them nu E!o !ains the
res&ect of her society# When colonial influences be!in to chan!e traditional tribal %alues,
ho"e%er, nu E!o is faced "ith ne" truths that she must learn to li%e "ith# The book
takes us on a 'ourney "ith nu E!o as "e &artici&ate in her stru!!le bet"een
understandin! and acce&tin! the ne" "ays of her &eo&le or clin!in! to her traditional
%alues# This book &ro%ides e(cellent insi!ht to the effects of colonialism on nati%e
i!erians#
)en *aro Wi"a*o+aboy, - o%el in .otten En!lish
*o+aboy, - o%el in .otten En!lish (/on!man -frican Writers01lassics)
*o+aboy describes the fortunes of a youn! nai%e recruit in the i!erian 1i%il War, from
the first &roud days of recruitment to the disillusionment, confusion and horror that
follo"s# The author$s use of $rotten En!lish$ 2 a mi(ture of i!erian &id!in En!lish, broken
En!lish and idiomatic En!lish 2 makes this a uni3ue and &o"erful no%el#
4eter -brahams (*outh -frica), Mine Boy, This 5sland o", - Wreath for 6dom
1hinua -chebe (i!eria), -rro" of 7od, o /on!er -t Ease, Thin!s 8all -&art
1himamanda !o+i -dichie (i!eria), 4ur&le 9ibiscus, 9alf of a :ello" *un
Jos; Eduardo -!ualusa (-n!ola), .ainy *eason, 1reole, The Book of 1hameleons,My
8ather$s Wi%es
Mohammed aseehu -li (7hana), The 4ro&het of <on!o *treet
7ermano -lmeida (1a&e =erde), > dia das cal?as roladas, The /ast Will and Testament
of *enhor da *il%a -ra@'o
Elechi -madi (i!eria), The 1oncubine, The 7reat 4onds, *unset in Biafra
Manggagawa - ni Jose Corazon de Jesus
M-77-7-W-
ni Jose 1ora+on de Jesus
1A &anti! ba"at taludtod, may caesura sa ika"alon! &anti!
Ba"at &alo n! martilyo 0 sa bakal mon! &ina&anday
ali&aton! na!tilamsik, 0 alita&ta& sa kadimlanB
m!a a&oy n! &a"is mon! 0 sa Bakal ay kumikinan!
tandan! ika" an! may !a"a 0 niton! buon! *antinak&an
an! ti&akin mo an! bato 0 ay natayo an! katedral,
nan! &uk&ukin mo an! tanso 0 ay umu!on! an! batin!a"
nan! lutuin mo an! &ilak 0 an! sala&i ay lumita",
si 4uhunan ay !a"a mo 0 kaya n!ayo$y na!yayaban!#
)un! may ila" na kumisa& 0 ay ila" n! iyon! tadyan!,
kun! may !usalin! naan!at, 0 tandan! ika" an! &umasan
mula sa duyan n! bata 0 ay kamay mo an! !umala"
han!!an! hukay ay !a"a mo 0 an! kurus na nakala!ay#
)aya ika" ay mara&at 0 dakilain at itan!hal
&a!kat ika" an! yumari 0 niton! buon! )abihasnan#
Ba"at &atak n! &a"is mo$y 0 yumayari ka n! dan!al
dinadala mo an! lahi 0 sa luklukan n! ta!um&ay#
Mabuhay ka n! buhay na 0 "alan! "akas, "alan! han!!an,
at hihinto an! &a!2ikot 0 niton! mundo &a! namatay#
Ang KURUS sa Manggagawa at Iba Pang Tula
ni 7re!orio =# Bituin Jr#
)a&ansin2&ansin an! kaibahan n! is&elin! n! salitan! CkurusC noon sa !ina!amit na
CkrusC n!ayon# Dati, ito ay dala"an! &anti!, n!unit n!ayon, ito$y isan! &anti! na laman!#
Marahil ay literal na isinalin ito n! m!a ba!on! manunulat mula sa salitan! 5n!les na
CcrossC na isa rin lan! &anti!# > kaya naman ay na!mula na ito sa su!al na kara
krus# an! na!saliksik ako sa internet n! tulan! Man!!a!a"a ni Jose 1ora+on de Jesus
u&an! mulin! ilathala sa &ahaya!an! >brero o sa &ahaya!an! -n! *osyalista &ara
mai&ala!ana& sa m!a man!!a!a"a, na&ansin kon! na!kulan! n! isan! &anti! an! ika2
1E taludtod n! tula# )aya a!ad kon! sinaliksik an! mismon! aklat, at na&ansin kon! an!
is&elin! n! CkrusC sa internet ay CkurusC sa orihinal# Mali an! &a!kakako&ya n! m!a hindi
nakakauna"a sa tu!ma$t sukat sa &anulaan! 4ili&ino, basta ko&ya lan! n! ko&ya, at
hindi na!susuri, na may &atakaran! bilan! an! ba"at taludtod# )ahit nan! !ina"a iton!
a"it ay bina!o na rin ito$t !ina"an! krus#
-n! tulan! Man!!a!a"a ay binubuo n! labin!2anim na &anti! ba"at taludtod, at may
sesura (hati n! &a!bi!kas) tu"in! ika"alon! taludtod#
IBON A!ARNA
-n! namumuno sa )aharian! Berbanya ay si 9arin! 8ernando# Tinutulun!an naman
siya n! kanyan! asa"an! si .eyna =aleriana sa &amamahala# May tatlo silan! anak, si
Don 4edro, an! &an!anay, si Don Die!o, an! ikala"a at si Don Juan, an! bunso, na
&a"an! sinanay na ma!in! &inuno#
5san! !abi, na&ana!ini&an n! hari na &inatay n! dala"an! lalaki an! kanyan! bunso na
na!in! sanhi n! kanyan! &a!kakasakit# )alun!kutan an! namayani sa buon! kaharian
dahil dito# *a maramin! man!!a!amot na tumin!in, isa an! na!sabi na an! tan!in!
lunas ay an! 5bon! -darna# 5nutusan n! hari si Don 4edro u&an! hana&in an! ibon!
ma!&a&a!alin! sa kanya# 4a!kali&as n! ilan! taon, hindi ito nakabalik sa&a!kat na!in!
bato nan! tamaan n! dumi n! ibon sa Bundok Tabor# -n! sumunod ay si Don Die!o#
)atulad din n! ka&alaran ni Don Die!o# 9umin!i n! &ahintulot si Don Juan sa ama na
siya an! huhuli sa ibon at hahana& sa kanyan! m!a ka&atid# a!lakbay si Don Juan na
an! tan!in! baon ay liman! tina&ay# -n! isan! natitiran! tina&ay ay ibini!ay niya sa
isan! keton!in! humin!i sa kanya n! limos# aisalaysay niya sa keton!in an! kanyan!
&akay# Tinulun!an naman siya n! keton!in! maki&a!kita sa ermitanyo# Tinuruan siya n!
ermitanyo kun! &aano makikilala at mahuhuli an! 5bon! -darna# Bini!yan siya nito n!
isan! labaha at &an!hi"a sa kanyan! &alad, &iton! daya& na i&i&i!a niya rito u&an! hindi
siya makatulo! at !inton! sintas na !a!amitin! &anali sa ibon#
Mga Tau"an#
F 5bon! -darna 2 an! mahi"a!an! 5B>
F 9arin! 8ernando 2 an! 9ari n! Berbanya
F Don 4edro 2 an! &an!anay na may in!!it at !alit kay Don Juan#
F Don Die!o 2 an! &an!ala"a sa sunudsunuran kay Don 4edro#
F Don Juan 2 an! bunso n! 9ari at .eyna n! Berbanya#
4rinsesa /eonora 2 an! 4rinsesa na inili!tas ni Don Juan sa ser&yenteB ka&atid ni
4rinsesa Juana#
4rinsesa Juana 2 an! ka&atid ni 4rinsesa /eonora sa &rinsesan! ikinulon! sa
balon#na!babantay sa )anya ay isan! hi!ante#
Donya Maria Blanca 2 an! 4rinsesa n! .eyno Delos 1rystal ()aharian n! m!a
)ristal)# *iya ay mas maka&an!yarihan &a kay 9arin! *alermo# *iya laman! an!
tan!in! makakatalo sa ka&an!yarihan n! aman! si 9arin! *alermo# May Ta!lay na
Mahika Blanka
*er&yente 2 an! ahas na may 4iton! ulo#5to rin an! na!babantay kay 4rinsesa
/eonora#
9i!ante 2 an! ta!a&a!bantay ni 4rinsesa Juana#
Donya 5sabel 2 an! ka&atid nina Donya Juana at Donya Maria

o >likornyo 2 an! na!hatid kay Don Juan sa ka&atid n! Ermitanyon! 9ari n!

/u&a na kanyan! na&a!hin!an n! tulon!#
o 9arin! *alermo 2 -ma nina Donya Juana, 5sabel at Maria Blanca# May
ta!lay n! 5tim na Mahika#
o Matandan! le&roso 2 an! matandan! tumulon! kay Don Juan
o .eyna =aleriana 2 5na nina Don Juan, Die!o, 4edro
o /obo 2 an! 9ayo& na ala!a ni 4rinsesa /eonora na !umamot kay Don Juan
noon! siya$y &ina! kaisahan at &ina!tulun!an nila Don 4edro$t Don Die!o#
o Malakin! a!ila 2 na!sakay kay Don Juan u&an! maka&unta sa .eyno Delos
1rystal# -la!a n! Ermitanyon! ka&atid niya # -n! ka&atid niya ay an!
Ermitanyon! 9ari n! 9im&a&a"id#
$%ORANT& AT %AURA
-n! ku"ento n! 8lorante at /aura ay na!sisimula sa isan! madilim na !ubat sa may
dakon! labas n! bayan! -lbanya, mala&it sa ilo! )ositon! na an! tubi! ay
makamanda!# Dito na!hihimutok an! nakatalin! 8lorante na inusi! n! masaman!
ka&alaran# -n! m!a !unita niya ay na!lalaro sa &ala!ay niya ay na!taksil na !ili" na si
/aura, sa kanyan! nasa"in! ama, at kahaba!2haba! na kala!ayan n! bayan niyan!
mahal#
*a !ubat ay na!kataon! may na!lalakad na isan! Moro na na!n!an!alan! -ladin#
arini! niya an! tini! ni 8lorante at dali2dali niya iton! tinunton# Dala"an! leon an!
handan! sumakmal sa lalakin! nakatali# 4inatay ni -ladin an! dala"an! mababan!is na
hayo& at kanyan! kinala!an at inala!aan si 8lorante han!!an! sa mulin! lumakas#
5kinu"ento ni 8lorante an! kanyan! buhay# *iya ay anak nina Duke Briseo at 4rinsesa
8loresca# Muntik na siyan! mada!it n! bu"itre at inili!tas siya n! kanyan! &insan! si
Menali&o na ta!a2E&iro# *inambilat n! isan! halkon an! k"intas niyan! diyamante#
4inadala siya n! kanyan! ama sa -tena u&an! ma!2aral sa ilalim n! !uron! si -ntenor#
ata!&uan niya doon an! kanyan! kababayan! si -dolfo na kanya rin! lihim na kaa"ay#
5nili!tas siya ni Menandro sa m!a ta!a ni -dolfo nan! minsan! ma!tan!hal sila n! dula
sa kanilan! &aaralan# Ta&os ay nakatan!a& si 8lorante n! liham tun!kol sa &a!kamatay
n! sinisinta niyan! ina#
4a!kabalik niya sa -lbanya kasama an! matalik niyan! kaibi!an! si Menandro, &inatay
niya si 9eneral >smalik na kumubkob sa )rotona# a!karoon siya n! m!a ta!um&ay sa
labim&iton! kaharian! di2&a2binya!an mata&os niyan! ili!tas si /aura sa hukbo ni -ladin
na uma!a" sa -lbanya nan! siyaGy nakiki&a!laban sa iban! bayan# atalo din niya an!
Turkon! hukbo ni Miramolin at iba &a# a!"akas an! kanyan! &a!sasalaysay sa
&andarayan! !ina"a sa kanya ni -dolfo mata&os kunin an! trono n! -lbanya at a!a"in
sa kanya si /aura#
a!&akilala an! Moro na siyaGy si -ladin, kaa"ay na mahi!&it n! relihiyon! )ristiyano at
n! bayan ni 8lorante# -n! kanyan! ka&alaran ay sinla!im n! kay 8lorante# 5na!a" sa
kanya n! kanyan! aman! si *ultan -li2-dab an! kanyan! kasintahan! si 8lerida#
4a!kata&os n! &a!sasalaysay ay narini! nila an! dala"an! tini! na na!2uusa&# Tumayo
an! dala"an! lalaki at nakita nila sina /aura at 8lerida na na!2uusa&# *i 8leridaGy
tumakas sa 4ersya u&an! hana&in si -ladin at nan! ma&a!a"i siya sa may dakon!
!ubat ay nasum&un!an niya si /aura na ibi! !ahasain ni -dolfo, &inana niya ito at
nali!tas si /aura sa kamay n! sukab#
5kinu"ento ni /aura an! &a!huhu"ad ni -dolfo sa la!da n! kanyan! ama u&an!
madaki& si 8lorante# 5sinalaysay niya an! &amimilit ni -dolfo sa kanya at &a!dadala sa
!ubat#
*a !anoon ay nabatid nina 8lorante at -ladin na an! kani2kanilan! m!a kati&an ay
&a"an! ta&at sa kanila# *ina 8lorante at /aura ay mata!um&ay na na!hari sa -lbanya at
sina -ladin at 8lerida, &a!kata&os na ma!in! binya!an at &a!kamatay ni *ultan -li2
-dab, ay na!hari sa 4ersya#
Mga tau"an
8lorante 2 ta!a&a!tan!!ol n! -lbanya at isan! mabutin! anak ni Duke Briseo
/aura 2 anak na babae ni 9arin! /inseo n! -lbanyaB iniibi! ni 8lorante
-laddin 0 -ladin 2 anak ni *ultan -li2-dab n! 4ersiya, isan! moro na na!li!tas at
tumulon! kay 8lorante
8lerida 2 kasintahan ni -ladin na ina!a" n! kanyan! aman! si *ultan -li2-dab
9arin! /inseo 2 hari n! -lbanya, ama ni /aura
*ultan -li2-dab 2 sultan n! 4ersiya, ama ni -ladin
4rinsesa 8loresca 2 ina ni 8lorante, &rinsesa n! )rotona
Duke Briseo 2 ama ni 8loranteB )a&atid ni 9arin! /inceo
-dolfo 2 kalaban ni 8lorante, tina"a! na ma&a!balat2kayoB malaki an! !alit kay
8lorante
)onde *ileno 2 ama ni -dolfo
Menali&o 2 &insan ni 8lorante na na!li!tas sa kanya noon! siya ay san!!ol &a
laman! mula sa isan! bu"itre
Menandro 2 matalik na kaibi!an ni 8lorante, &aman!kin ni -ntenorB na!li!tas kay
8lorante mula kay -dolfo#
-ntenor 2 !uro ni 8lorante sa -tenas
Emir 2 moro0muslim na hindi na!ta!um&ay sa &a!&aslan! kay /aura
9eneral >smalik 2 heneral n! 4ersiya na lumaban sa 1rotona
9eneral Miramolin 2 heneral n! Turkiya
9eneral -bu Bakr2 9eneral n! 4ersiya, na!bantay kay 8lerida#
Noli Me Tangere
4a!kali&as n! &iton! taon ay bumalik si 1risostomo 5barra mula sa Euro&a# a!daos n!
isan! &i!in! si )a&itan Tiya!o sa kanyan! tahanan bilan! hando! sa &a!datin! n! binata
na siyan! kasintahan n! kanyan! anak na si Maria 1lara# 9aban! idinaraos an! &i!in!
ay hinamak siya n! datin! kura n! *an Die!o na si 4adre Damaso# )ahit na siya ay
nakaranas n! &an!hahamak, na!in! ma!alan! &a rin an! binata# Maa!a iton! umalis sa
&i!in! dahil may mahala!a &a umano iton! aasikasuhin# 4abalik na sa tinutuluyan! motel
sa Binundok si 5barra nan! ma!kausa& sila ni Tinyente 7ue%arra# Dito niya nalaman an!
sina&it n! kanyan! ama na si Don .afael 5barra, an! &inakamayaman sa *an Die!o#
Dahil nakaa"ay nito si 4adre Damaso, ibinintan! sa kanya an! &a!kamatay n! isan!
kubrador na )astila# 6nti2untin! nada!da!an an! m!a &aratan! kay Don .afael at an!
&inakamabi!at sa lahat ay an! &aratan! na siya ay isan! erehe at &ilibuster# an!
mala&it nan! ma&atunayan! "alan! sala an! nasasakdal, na!kasakit at namatay ito sa
loob n! bilan!!uan# )inabukasan ay dinala" ni 1risostomo an! kasintahan# *a kanilan!
&a!2uusa& ay bumalik sa kanilan! alala an! kamusmusan# Binasa rin ni Maria 1lara an!
liham ni 5barra sa kanya ba!o sila na!kahi"alay# 9indi rin na!ta!al si 5barra sa&a!kat
may mahala!a &a siyan! &u&untahan# 4inuntahan n! binate an! &untod n! kanyan!
ama, n!unit "ala na siyan! natun!hayan sa kanyan! &a!datin!# 5&ina!tanun! niya ito sa
isan! su&ultorero at ayon sa kanya, i&inahukay ni 4adre Damaso an! ban!kay ni Don
.afael at i&inalili&at ito sa libin!an n! m!a 5ntsik n!unit dahil malakas an! ulan noon,
itina&on na laman! n! ta!a&a!libin! an! ban!kay sa ilo!# 9indi !umanti sa &ari si 5barra,
ba!kus ay itinuloy niya an! &anukalan! maka&a!tayo n! &aaralan# *a ara" n!
&a!babasbas n! !usalin! &aaralan ay inili!tas ni Elias si 5barra sa tiyak na
ka&ahamakan# -n! unan! bato ay buma!sak, hindi kay 5barra kundi sa taon! binayaran
n! m!a lihim niyan! kaa"ay# a!daos n! &a!diri"an! si 5barra mata&os an!
&a!babasbas n! unan! bato# *iya at an! ala2ala n! kanyan! ama ay hinamak ni 4adre
Damaso# 9indi na na&i!ilan ni ibarra an! sarili at tinan!kan! saksakin an! &ari# !unit
hindi ito natuloy dahil &ini!il siya ni Maria 1lara# *inamantala ni 4adre Damaso an!
&a!&ata" n! simbahan kay 5barra n! e( communion# 9inilin! nito kay )a&itan Tiya!o na
hu"a! na i&akasal si Maria 1lara sa binata# 5san! binatan! kastila an! nais ni 4adre
Damaso na ma!in! nobyo at asa"a nito# 5to ay si -lfonso /inares na noo$y kararatin! &a
laman! sa 4ili&inas# 4inata"ad si 5barra n! -rsobis&o dahil na rin sa tulon! n! )a&itan
9eneral# Bi!lan! sumalakay sa k"artel ni 5barra an! taumbayan at si 5barra an!
&ina!bintan!an! namumuno sa &a!hihima!sik n! m!a tao, kaya$t siya ay hinuli at
binilan!!o# a!karoon n! &i!in! sa bahay ni )a&itan Tiya!o, ito ay u&an! i&aalam an!
kasunduan sa &a!&a&akasal ni Maria 1lara kay /inares# an! m!a oras na iyon
nakatakas si 5barra sa bilan!!uan sa tulon! ni Elias#
Ba!o tuluyan! makatakas si 5barra ay kinausa& niya si Maria 1lara# Dito inamin n!
dala!a an! kanyan! &a!ka&ahamak ay dahil sa sulat n! kati&an! ibini!ay niya kay 4adre
*al%i, ka&alit n! dala"an! sulat n! kanyan! ina na nakuha n! kura sa kumbento, na
sinasabi na an! ama niyan! tunay ay si 4adre Damaso# *inabi rin n! dala!a na siya ay
&akakasal kay /inares n!unit an! &a!2ibi! niya kay 5barra ay hindi ma"a"ala sa kanyan!
&uso kailanman# -t na!hi"alay n! landas an! datin! ma!kasintahan# Tumakas si 5barra,
sakay n! isan! ban!ka na tinata&akan n! damo ni Elias# Bina!tas nila an! 5lo! 4asi!#
5nabutan sila n! m!a !"ardiya sibil sa la"a n! Bai# Tumalon si Elias sa la"a u&an!
maili!a" an! m!a humahabol# *a &a!2aakalan! si 5barra an! tumalon, &ina!babaril si
Elias n! m!a humahabol at tumutu!is sa kanila# )umalat an! balitan! namatay si 5barra,
kaya$t na"alan n! &a!2asa si Maria 1lara#
4inili na lan! n! dala!a ma!mon!ha kaysa &akasal kay /inares# akiusa& siya kay
4adre Damaso na i&asok sa kumbento# Tumutol an! kura n!unit tahasan! &ina&ili n!
dala!a an! &ari, an! kumbento o an! kamatayan nito# Walan! katotohanan an! balitan!
nakaratin! kay Maria 1lara na &atay na si 5barra sa&a!kat an! tinamaan n! bala n!
!"ardiya sibil ay si Elias#
Mga Panguna"ing Tau"an
Crisosto'o Ibarra
*i Juan 1risostomo 5barra y Ma!salin o 1risostomo o 5barra, ay isan! binatan!
na!2aral sa Euro&aB nan!ara& na maka&a!&atayo n! &aaralan u&an! matiyak an!
ma!andan! kinabukasan n! m!a kabataan n! *an Die!o#
Maria Clara
*i Maria 1lara de los *antos y -lba o Maria 1lara, ay an! mayumin! kasintahan ni
1risostomoB mutya n! *an Die!o na inihimaton! anak n! kanyan! ina na si DoHa
4ia -lba kay 4adre Damaso#
Padre !a'aso
*i Damaso =erdola!as o 4adre Damaso, ay isan! kuran! 4ransiskano na
na&ali&at n! iban! &arokya mata&os ma!lin!kod n! mata!al na &anahon sa *an
Die!oB tunay na ama ni Maria 1lara#
Ka(itan Tiago
*i Don *antia!o de los *antos o )a&itan Tia!o, ay isan! man!an!alakal na ti!a2
BinondoB ama2amahan ni Maria 1lara#
&lias
*i Elias ay isan! ban!kero at ma!sasakan! tumulon! kay 5barra &ara makilala
an! kanyan! bayan at an! m!a suliranin nito#
Sisa) Cris(in) at Basilio
*i arcisa o *isa, ay isan! masintahin! ina na an! tan!in! kasalanan ay an!
&a!kakaroon n! asa"an! &abaya at malu&it#
*ina Basilio at 1ris&in ay m!a ma!ka&atid na anak ni *isaB sila an! sakristan at
ta!atu!to! n! kam&ana sa simbahan n! *an Die!o#
Piloso(o Tasio
*i Don -nastasio o 4iloso&o Tasio, ay maalam na matandan! ta!a&ayo n!
marurunon! na mamamayan n! *an Die!o#
!on*a +i,torina
*i Donya =ictorina de los .eyes de Es&adaHa o Donya =ictorina, ay isan!
babain! na!&a&an!!a& na mestisan! )astila kun! kaya abut2abot an! kolorete sa
mukha at malin! &an!an!astila# Mahili! niyan! la!yan n! isa &an! CdeC an!
&an!alan niya dahil na!dudulot ito n! CkalidadC sa &an!alan niya#