Ukur Geodesi Part2

1
Part 2

KAWALAN GEODESI UFUK

Prof. Madya Dr. Khairul Anuar bin Abdullah
2
Introduction
Untuk mendapatkan maklumat atau data yang akan
digunakan sebagai bahan perhitungan, cerapan dan
pengukuran perlu dibuat diatas permukaan Bumi.

Pengukuran bagi tujuan geodesi ini dipanggil
pengukuran geodetik, dimana berbagai kuantiti
berbentuk geometri dan fizikal diukur dan dicerap di atas
permukaan Bumi dan juga disekitar ruang Bumi
3
Introduction
Pengukuran ini boleh dibahagikan kepada empat kumpulan.

- Pengukuran geodesi terrestrial, dimana sudut ufuk atau arah,
jarak, jarak zenit dan perbezaan ketinggian dicerap di atas Bumi
- Pengukuran astronomi geodetik (astronomi berjitu tinggi), dimana
cerapan kepada arah bintang dibuat bagi menentukan latitud,
longitud dan azimut.
- Pengukuran nilai graviti dan pemalar berbeda kedua bagi upayaan
graviti dan juga pengukuran pasang-surut Bumi.
- Pengukuran yang bebas dari satelit rekaan, sumber radio dan
angkasa lepas

4
Triangulasi
Tujuan pengukuran geodetik terrestrial ialah
untuk mewujudkan jaringan kawalan geodesi
ufuk dan tegak (ketinggian).

Oleh itu perbincangan dibuat dengan
membentangkan kaedah pengukuran sudut,
jarak, dan penentuan ketinggian
5
Tafsiran
Triangulasi adalah satu kaedah penentuan kedudukan
beberapa titik yang digunakan sebagai stesen kawalan
geodetik yang bertaburan jauh diantara satu sama lain
tanpa memerlukan pengukuran jarak diantara stesen
tersebut.

Jika diketahui satu sisi (garis asas) dan semua sudut
dalam rangkaian segi tiga yang membentuk triangulasi
tersebut, maka sisi yang lain boleh dihitung dan
seterusnya koordinat stesen dapat ditentukan.
6
7
Tujuan Triangulasi
Tujuan triangulasi boleh dirumuskan seperti berikut:

Untuk membentuk satu jaringan kawalan yang boleh
digunakan sebagai asas rujukan bagi cerapan dan
pengukuran yang digunakan bagi pemetaan topografi
dan ukur kadaster, dan juga kerja-kerja ukur
kejuruteraan.

Data dan maklumat dari triangulasi digunakan
bersama cerapan latitud dan logitud astronomi
berserta dengan nilai graviti untuk menentukan saiz
dan bentuk Bumi serta perubahan jisim didalam Bumi

8
Pengkelasan Triangulasi
Triangulasi boleh dibahagikan kepada dua jenis, iaitu
triangulasi geodesi dan triangulasi satah datar.

Dalam triangulasi satah datar kelengkungan permukaan Bumi
diabaikan dan perhitungan boleh dibuat dengan mudah
menggunakan segitiga satah datar dan digunakan didalam kerja
ukur tanah yang meliputi kawasan kecil.

Triangulasi geodetik mengambilkira kelengkungan permukaan
Bumi, dimana segitiga dibina sebagai suatu jaringan diatas
permukaan elipsoid dimana baki elipsoid atau sfera dalam
setiap segitiga diambilkira didalam perhitungan.
9
Pengkelasan jaringan triangulasi boleh dibuat
dalam dua bentuk:

Mengikut keutamaannya secara relatif
Berdasarkan keutamaan secara relatif, triangulasi
dikelaskan kepada jaringan utama, kedua dan ketiga
mengikut kaedah pembentukan jaringan segitiga
yang berkenaan.

10
Mengikut tahap kejituan cerapan yang dicapai

Pengkelasan bentuk kedua berdasarkan tahap
kejituan, dimana penentuan kejituan tiap-tiap tahap
ditentukan.
11
Sebagai contoh, "International Association of
Geodesy" (IAG) telah menetapkan penentuan seperti
berikut:

Purata Tikaian Tikaian Tikaian
Sudut Segitiga Maksima Lurus
Tahap pertama 1" 3" 1: 25,000
Tahap kedua 3" 8" 1: 10,000
Tahap ketiga 5" 12" 1: 5,000

12
Prinsip Triangulasi
Mesti memenuhi syarat :
jumlah ketiga-tiga sudut yang dicerap mestilah
bersamaan dengan 180
o
+ e + s; dimana e adalah
baki elipsoid atau sfera dan s ialah tikaian sudut segitiga
yang dibenarkan.
suatu titik P ditentukan oleh sekuarang- kurang nya oleh
3 garisan
skim jaringan triangulasi perlu dirancangkan supaya
setiap sisi boleh dihitung dari sekurang-kurangnya dua
segitiga yang berlainan.

13
Merangka Bentuk Triangulasi
Didalam merangka bentuk jaringan triangulasi,
bentuk sesuatu segitiga perlu dipertimbangkan:
Segitiga yang paling baik ialah segitiga yang sisinya
sama panjang
segitiga yang terlalu tirus hendaklah dielakkan seberapa
boleh
Perbezaan besar diantara sudut didalam segitiga akan
menghasilkan segitiga yang mempunyai perbezaan
kepanjangan sisi yang besar
14
15
Jika sisi yang panjang dihitung dari sisi yang pendek,
selisehnya akan menjadi lebih besar daripada selisih sisi
asal (yang pendek)

sudut segitiga tidak boleh kurang daripada 30
o
dan tidak
boleh melebihi 120
o

Perlu juga dipastikan supaya tidak ada satu stesen yang
ditubuh yang bergantung hanya pada satu segitiga tirus
16
17
Secara umum bentuk jaringan triangulasi yang terbaik
ialah jaringan yang meliputi kawasan yang luas didalam
satu jalinan berterusan secara keseluruhannya.

Tetapi pada amalannya bentuk seperti ini tidak dapat
dilaksanakan dalam beberapa keadaan.
- contoh nya negara besar
18
19
dalam bentuk jaringan, yang meliputi kawasan secara
keseluruhan
dalam bentuk rangkaian rantai yang menghubungi
sempadan kawasan yang luas dalam bentuk rangka
lain-lain bentuk yang lebih komplek

Secara tiorinya, sistem triangulasi dalam bentuk jaringan
adalah lebih baik, tetapi dalam keadaan tertentu
penggunaan rangkaian rantai adalah lebih sesuai
20
Jenis Rangkaian
Antara jenis rangkaian :

Rangkaian segitiga selapis
Rembat segiempat
Segitiga berpusat

21
22
23
Jenis Rangkaian
Jenis yang digunakan adalah tertaklok kepada
pertimbangan praktik di padang, supaya sesuai dengan
keadaan topografi.
Perkara yang perlu diambilkira didalam pertimbangan
untuk membuat keputusan adalah seperti berikut:

Setiap rangkaian triangulasi yang dibentuk hendaklah
dapat memberikan penyelesaian segitiga melalui dua
kaedah yang bebas, melainkan jika terpaksa
menggunakan rangkaian segitiga selapis.

24
Jenis Rangkaian
Bagi menubuhkan rangkaian segitiga sekurang-
kurangnya satu atau lebih baik lagi jika kedua-dua
kaedah digunakan supaya rangkaian itu adalah dalam
"keadaan kukuh", iaitu segitiga berdasarkan prinsip dan
bentuk di atas.
Garisan yang terlalu panjang dalam satu-satu segitiga
perlu dielakkan. Yang paling baik ialah kepanjangan
semua garisan lebih kurang sama.
Tertaklok pada perkara di atas, bentuk rangkaian
hendaklah ditubuhkan supaya kerja di padang yang
terlibat adalah minimum. Bagi tujuan ini, segienam
berpusat dan bentuk yang lebih komplek adalah tidak
sesuai.
25
Kesesuaian Rangkaian
Di kawasan berbukit-bukau, rembat segiempat
adalah yang paling sesuai.
Di kawasan yang mendatar, rembat segiempat
sukar digunakan dan segitiga berpusat adalah
lebih sesuai.
Segitiga selapis hanya digunakan jika tidak ada
cara lain yang sesuai.

26
Jarak dan Kedudukan Stesen
Di kawasan berbukit jarak antara stesen yang paling
sesuai ialah dalam lingkungan 50 km. walaupun jarak
sejauh 150 km. atau hingga 300 km pernah dicerap
dengan memuaskan
Di kawasan mendatar, purata jarak yang sesuai ialah 15
km jika menara cerapan didirikan.
27
Masalah Biasan
Masalah biasan sangat ketara apabila garis cerapan
menggeser atau hampir menggeser permukaan Bumi.
Di kawasan berbukit masalah ini dapat dielakkan, tetapi
di kawasan mendatar penggeseran ini menjadi satu
masalah.
Ianya dapat dikurangkan dengan memendekkan jarak
antara stesen atau membina menara cerapan yang
tinggi dan menggunakan lebih banyak kawalan.

28
Saling Kelihatan Antara Stesen
Dari Rajah :
AB
2
= OB
2
- AO
2
AB
2
= (AO + BC)
2
-
AO
2
AB
2
= 2AO. BC + BC
2
AB
2
= CD. BC + BC
2

AB
2
= BC (CD + BC)
AB
2
= BC. BD
atau
BC = AB
2
/BD

29
Oleh kerana BC adalah kecil
jika dibandingkan dengan jejari
Bumi R, maka boleh
diandaikan bahawa BD adalah
bersama CD dan garisan lurus
AB bersamaan dengan arka
AC , maka

BC = H = S2/2R

dimana S ialah jarak AC dan R
ialah jejari sfera, iaitu Bumi
30

Pada amalannya, garis penglihatan AB tidak
merupakan satu garisan yang lurus, tetapi
melengkung kearah kelengkungan permukaan
Bumi, disebabkan oleh biasan udara.
Garisan yang mengufuk di A akan menemui BC
di B'.
H = (1 2k) s
2
/2R

dimana K ialah angkali biasan. Nilai purata K
ialah 0.07 bagi garisan di atas tanah dan 0.08
bagi garisan di atas permukaan air.
31
Secara khusus nilai K boleh berubah dengan keadaan
atmosfera, waktu dan kesan sekeliling dan tempatan.
Jika S diukur dalam batu dan K diambil sebagai 1/14
(iaitu 0.07) :
H = ( 1 (1/7) x 5280 x S
2
/(2 x 3960)
atau
H (dlm kaki) = (4/7) S
2
dimana S dalam unit batu

32
Perlu dipastikan A dan B
salingnampak.
Pastikan C tidak menjadi
pelindung
Jika C melindung, perlu
didirikan menaracerapan
disalah satu stesen.
Selalu nya menara di dirikan
distesen yang paling hampir
dengan pelindung kerana akan
melibatkan menara yang
rendah
33
Jika jarak diantara A dan B diambil
sebagau 2s
Jarak dari titik tengah ke C diambil
sebagai x
Maka:

AC = s + x
CB = s - x
34
Jika h
A
diambil sebagai sudut dongak
atau tunduk dari A, maka perbezaan
ketinggian diantara A dan B ialah:

35
Dalam keadaan yang sama, perbezaan
ketinggian diantara A dan C ialah:

36
Kita boleh rumuskan berikut:

37

38
Akhir nya kita dapat:

Tinggi titik B diatas menara:

39
Kaedah dan Prosidur Cerapan
Sudut ufuk boleh dicerap menggunakan
beberapa kaedah :
Kaedah Pusingan
Kaedah ini dimulakan dengan cerapan
penyilang kiri teodolit pada stesen yang
paling kiri, dan seterusnya teropong teodolit
diarahkan ke setiap stesen mengikut giliran
berdasarkan arah pusingan jam sehingga
sampai ke stesen semula.
Cerapan diulang dengan penyilang kanan
teodolit dan ini merupakan satu pusingan
cerapan.

40
Sudut ufuk boleh dicerap menggunakan beberapa
kaedah :
Kaedah Arah
Menggunakan kaedah ini satu stesen perlu
dipilih sebagai stesen rujukan, dan stesen ini
seharusnya dapat kelihatan berterusan
sepanjang pencerapan.
Sudut diukur secara bebas diantara stesen
rujukannya dan setiap stesen yang lainnya.
Untuk mendapatkan kejituan yang sama
kaedah ini memerlukan kerja dua kali ganda
dibandingkan dengan menggunakan kaedah
pusingan.
41

Kaedah arah ini sesuai dalam keadaan dimana
terdapat gangguan pada penglihatan stesen
yang dicerap.
Jika tidak ada satu stesen yang boleh kelihatan
secara berterusan maka dua stesen boleh
digunakan sebagai stesen rujukan.

42
Kaedah Sudut
Menggunakan kaedah ini, sudut diantara
setiap stesen berhampiran diukur secara
bebas mengikut pusingan.
Ini juga memerlukan kerja yang hampir dua
kali ganda jika dibandingkan dengan kaedah
pusingan.
Pengukuran sudut-sudut besar yang
mengandungi dua atau tiga sudut kecil
akan menjadi kurang jitu.

43
Kaedah Schreiber
Kaedah ini memerlukan pengukuran sudut
seperti kaedah sudut dan juga pengukuran
sudut secara bebas diantara setiap stesen
yang lain.
Ini memerlukan banyak kerja tetapi ianya
sangat sesuai dikawasan dimana
penglihatan ke stesen yang dicerap menjadi
masalah.
Kaedah ini banyak digunakan di Eropah dan
Afrika.

44
Kaedah pusingan adalah kaedah yang paling baik jika
penglihatan pada stesen yang dicerap tidak menjadi
masalah.
Kaedah pusingan ini adalah mudah dan cerapan boleh
diselesaikan dalam masa yang singkat.
Kaedah arah atau Schreiber pula boleh digunakan
dalam keadaan dimana cerapan pusingan penuh adalah
sukar dibuat.
Kaedah sudut hanya sesuai digunakan sebagai
tambahan pada kaedah lain jika kejituan yang tinggi
diperlukan.

45
Cerapan Dibuat Dengan Beberapa Zero
Menghapuskan selisih disebabkan
keeksentrikan bulatan.
Menghapuskan selisih disebabkan kolimatan
yang tidak betul,
Menghapuskan selisih disebabkan senggatan
yang tidak tepat atau tidak sempurna.

46
Jaringan Geodetik Malaysia

Jaringan Geodetik Semenanjung Malaysia
Jaringan Geodetik Sabah & Serawak

47
Jaringan triangulasi utama Semenanjung Malaysia
meliputi kawasan dari Singapura (Latitud 1
o
U) disebelah
selatan hingga ke Kedah dan Kelantan (Latitud 6
o
U)
disebelah utara.
Panjang keseluruhan jaringan ialah lebih kurang 700
kilometer, mengandungi 77 stesen geodetik, 240 stesen
primary, 837 stesen secondary and 51 stesen tertiary
dengan 340 sudut, 4 azimut, 4 jarak dan 4 latitud dan
longitud dicerap berserta 5 kedudukan stesen ditentukan
menggunakan kaedah satelit Doppler.

48
Percubaan pertama untuk mewujudkan satu sistem
triangulasi di Semenanjung Malaysia dibuat di Pulau
Pinang oleh Lieut Moore, R.N. dalam tahun 1832.
Asas jaringan triangulasi yang wujud sekarang adalah
berpunca daripada triangulasi Pulau Pinang dan
Province Wells (1885-1887), Ukur Trigonometri Perak
(1886) dan Ukur Trigonometri Melaka (1886 - 1888).
49
Empat peringkat perkembangan kerja triangulasi:

Triangulasi Lama
Repsoid atau Triangulasi Utama
Malayan Revised Triangulation(MRT)
Triangulasi Utama (Geodesi) Semenanjung
50
Triangulasi Lama
Tujuan utamanya untuk mengawal kerja ukur kadaster.
Dua sistem yang terdapat dalam triangulasi lama ini
ialah sistem Perak (yang terdahulu) dan sistem Asa.
Sistem Perak digunakan di Kedah, Pulau Pinang dan
Perak.
Sistem Asa digunakan disemua negeri di Semenanjung,
kecuali Kedah, Pulau Pinang dan Perak.
51
Triangulasi Malaya Tersemak (1948)

Triangulasi ini adalah berdasarkan triangulasi Repsoid,
iaitu dengan hanya menggunakan nilai bagi bagi latitud
dan longitud di origin, Kertau.
Sudut yang telah dilaraskan dalam sistem Repsold
digunakan dengan nilai koordinat origin yang baru untuk
mendapatkan latitud dan longitud bagi semua titik dalam
jaringan.

52
Triangulasi Malaya Tersemak (1948)
Nilai parameter yang digunakan bagi Triangulasi Malaysia
Tersemak ialah:

Titik Datum (Asalan) : Kertau
Latitud : 3
o
27' 50".71 U
Longitud : 102
o
37' 24".55 T
Elipsoid : Everest (Modified)
a : 6377304.063 meter
f : 1/300.8017
Pisahan geoid N : 0

53
54
Satu pelarasan baru telah dilakukan oleh U.S Army map
services menggunakan creapan tambahan bagi latitude,
longitud, azimut dan satu jarak garis dasar.
Data yang digunakan dalam pelarasan ialah:
(a) Datum : sama seperti Triangulasi Malaya Tersemak.
(b) Sudut : seperti dalam Triangulasi Repsoid.
(c) Garis asas yang diturunkan ke atas elipsoid :
Garis asas Serting : 11364.083 meter
Garis asas Kedah : 9041.058 meter
Garis asas Kelantan : 11350.521 meter

55
56
Jaringan Geodetik Sabah & Sarawak
The geodetic network in Sabah and Sarawak, known as
Borneo Triangulation, 1968 (BT68) was established with the
station at Bukit Timbalai, on the Island of Labuan as the
origin.
BT68 resulted from the readjustment of the primary control of
East Malaysia (Sabah, Sarawak plus Brunei) made by the
Directorate of Overseas Surveys, United Kingdom (DOS).
This network consists of the Borneo West Coast Triangulation
of Brunei and Sabah (1930-1942), Borneo East Coast
Triangulation of Sarawak and extension of the West Coast
Triangulation in Sabah (1955-1960) and some new points
surveyed between 1961 and 1968.
57
Nilai parameter yang digunakan bagi Borneo
Triangulation, 1968 (BT68) :-
Titik Datum (Asalan) : Timbalai, Labuan
Latitud : 51703".55 U
Longitud : 115 10 56".41 T
Elipsoid : Everest (Modified)
a : 6 377 298.556 meter
f : 1/300.8017

58
59
60
Pelarasan Jaringan
Dua kaedah:

Pelarasan Gandadua Terdikit
Semi-rigorous atau Equal Shift

61
Pelarasan Jaringan
62
Pelarasan Jaringan
63
Model Matematik Untuk Sudut
64
65
66
67
Model Matematik Untuk Jarak
68
Model Matematik Untuk Jarak
69
Kaedah Semi-rigorous @ Equal Shift
Dua syarat mesti dipenuhi :

Syarat Sudut
Syarat Sisi

70
Syarat Sudut

10 + 11 + 12 + 13 = 180
10 + 11 = 14 + 17
12 + 13 = 9 + 18

71
72
Syarat Sisi
Jika semua sisi dihitung:
Dari DE dalam EDG
dapatkan DG
Dari DGF dapatkan GF
Dari GFE dapatkan FE
Dari FED dapatkan DE

1
ED
FE
FE
FG
FG
DG
DG
ED
73
Hanya gunakan sudut
bukan sisi.
Syarat sisi perlu di
tranform ke sudut melalui
formula Sine.

1
13 sin
10 sin
17 sin
12 sin
9 sin
14 sin
11 sin
18 sin

74
Dalam bentuk logs:

1
13 sin
10 sin
17 sin
12 sin
9 sin
14 sin
11 sin
18 sin

Log sin 18 + log sin 14 + log sin 12 + log sin 10
- (log sin 11 + log sin 9 + log sin17 + log sin 13) = 0
75
76
77
78
The End

Ukur Geodesi Part2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ukur Geodesi Part2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

You might also like