44 | Rauch Zdravstveni asopis

SAETAK
Uvod: Sindrom obstruktivne apneje za
vrijeme spavanja (OSAS) se javlja u otpri-
like 5% do 15% stanovnitva. Povezan je sa
poveanim rizikom za obolijevanje od kar-
diovaskularnih bolesti i metabolikog sin-
droma. Zlatni standard za dijagnozu OSAS
je polisomnografja. Veina tetnog uinka
OSAS na kardiovaskularni sistem je rever-
zibilno uz lijeenje.
Ciljevi istraivanja: Procijenti zastupljenost
kardiovaskularnih bolesti i metabolikog
sindroma kod pacijenata sa OSAS te kore-
lacija teine sleep apneje sa uestalou ko-
morbiditeta.
Materijal i metode istraivanja: Provedeno
je retrospektivno istraivanje u Klinici za
plune bolesti UKC-a Tuzla u periodu od
01 januara do 30 juna 2012. Pacijentima su
uraene laboratorijske pretrage, monitor-
ing krvnog pritiska, EKG, BMI, Epworth
skala pospanosti i polisomnografja.
Prema rezultatima polisomnografje, paci-
jenti su podijeljeni u tri podskupine prema
teini OSAS: blagi (AHI 5-15), umjereni
(AHI 15-30) i teki (AHI> 30).
Rezultati: U istraivanje je ukljueno 49
pacijenata: mukaraca 40 (81,6%) i ena 9
(18,4%). Najvea zastupljenost 24 (49%)
je bila u dobi od 50-59 god. Sa blagim
poremeajem OSAS bilo je 8 (16,3%),
sa umjerenim 29(59,2%) i sa tekim
12(24,5%). U 25(51%) zabiljeena je hi-
pertenzija, u 10(20%) diabetes mellitus, u
19(38,8%) dislipidemija u 22(44,9%) pacije-
nata metaboliki sindrom.
Zakljuci: Dokazali smo povezanost izmeu
stadija OSAS i zastupljenosti komorbiditeta
i zakljuili da na ovu bolest treba misliti u
svih adipoznih bolesnika, koji hru u snu,
danju pospani, koji imaju jednu od nabro-
jenih kardiovaskularnih i metabolikih
bolesti. Rano prepoznavanje i adekvatno
lijeenje e znaajno smanjiti kardiovasku-
larni morbiditet i mortalitet.
Kljune rijei: OSAS, Hipertenzija,
Metaboliki sindrom, Diabetes mellitus
SUMMARY
Introduction:Syndrome, obstructive sleep
apnea (OSAS) occurs in approximately 5%
to 15% of the population. Is associated with
increased risk of cardiovascular disease and
metabolic syndrome. Te gold standard for
diagnosis OSAS is polysomnography. Most
OSAS adverse efect on the cardiovascular
system is reversible with treatment.
Aim: Te aim is to assess the presence of
cardiovascular disease and metabolic syn-
drome in patients with a OSAS and corre-
lation with the severity of sleep apnea fre-
quency of comorbidity.
Material and methods: Retrospective study
was conducted at the Clinic for lung disease
UCC Tuzla in the period from 01 January
to 30 June 2012. Patients were performed
laboratory tests, blood pressure monitor-
ing, ECG, BMI, Epworth sleepiness scale,
and polysomnography.
According to the results of polysomnog-
raphy, patients were divided into three
subgroups according to the severity of the
OSAS: mild (AHI 5-15), moderate (AHI
15-30) and severe (AHI> 30).
Results:Tis trial included 49 patients: 40
males (81.6%) and nine women (18.4%).
Te highest prevalence was 25 (51%) aged
50-59 years. With mild disorder OSAS was
8 (16.3%) with a moderate 29 (59.2%) and
severe OSAS 12 (24.5%). In 25 (51%) was
observed with hypertension, in 10 (20%),
diabetes mellitus, 19 (38.8%), dyslipidemia
in 22 (44.9%) patients of metabolic syn-
drome.
Conclusions:We have proven connection
between the stages and the presence of
comorbid OSAS and concluded that the
disease should be considered in all obese
patients who snore in their sleep, sleepy
during the day, having one of the men-
tioned cardiovascular and metabolic dis-
eases. Early diagnosis and treatment will
signifcantly reduce cardiovascular morbid-
ity and mortality.
Keywords: OSAS, Hypertension, Metabolic
Syndrome, Diabetes Mel.
UVOD
Sindrom obstruktivne apneja za vrijeme
spavanja (OSAS) je esto medicinsko
stanje koje se javlja u otprilike 5% do 15%
KARDIOVASKULARNI
KOMORBIDITETI I METABOLIKI
SINDROM KOD PACIJENATA
SA OBSTRUKTIVNIM SLEEP
SINDROMOM
CARDIOVASCULAR COMORBIDITIES
IN PATIENTS WITH OBSTRUCTIVE
SLEEP APNOEA SYNDROME
Mirza ori, Denan Halilovi, Sead Jamakosmanovi, Suvad Dedi, Alma Gulamovi
Mirza ori, dipl. med. tehniar
JZU Univerzitetski Kliniki Centar Tuzla
Klinika za plune bolesti,
Alekse antia bb, 75000 Tuzla,
Bosna i Hercegovina
e-mail: mirza.coric@ukctuzla.ba
Rauch Zdravstveni asopis | 45
stanovnitva. Najee je poremeaj spa-
vanja karakteriziran ponavljajuim epizo-
dama suenja ili kolapsa gornjeg dijela
disajnog puta za vrijeme spavanja, unato
postojeim naporima disanja, uz postojanje
nono-dnevnih tegoba. Kliniki gledano
ponavljajue sleep apnea dovode do ras-
cjepkanosti (defragmentiran) sna, akut-
nog poremeaja gasova u krvi (hipoksije,
hiperkapnije), udara simpatike aktivacije
to za posljedicu ima prekomjernu dnevnu
pospanost ili kardiovaskularne komplikaci-
je to dovodi po poveanja morbiditeta i
mortaliteta. Najei kliniki uinci na kar-
diovaskularni sistem su u vidu: hipertenzije,
ateroskleroze, koronarne arterijske boleste,
dekompenzacije srca, aritmija, sranog
udara, iznenadne smrti i plune hiperten-
zije / Cor pulmonale. Zlatni standard za di-
jagnozu OSAS-a je polisomnografja, a nje-
gova teina se mjeri sa Apnea hipopnea
indeksom (AHI). OSAS kao i dodatni ko-
morbiditeti znaajno uslonjavaju i proces
zdravstvene njege.
CILJ RADA
Svrha ovog istraivanja bila je procijeniti
zastupljenost kardiovaskularnih bolesti i
metabolikog sindroma kod pacijenata sa
obstruktivnom sleep apneom te korelirati
stepen teine sleep apnee sa uestalou ko-
morbiditeta.
MATERIJAL I METODE
Provedeno je retrospektivno istraivanje
medicinske dokumentacije (historija boles-
ti i sestrinska dokumentacija) pacijenata sa
OSAS-om u Klinici za plune bolesti UKC-
a Tuzla u periodu od 01. januara do 30. juna
2012. godine.
Pacijenti su ranije kliniki obraeni ( labo-
ratorijske pretrage, monitoring krvnog
pritiska, EKG, BMI, Epworth skala pospa-
nosti, obim struka i vrata) i uraena je kom-
pletna osmosatna nona polisomnografja.
Na osnovu rezultata polisomnografje, paci-
jenti su podijeljeni u tri podskupine prema
teini OSAS-a: blagi (AHI 5-15), umjereni
(AHI 15-30) i teki (AHI> 30).
Izvrena je korelacija stepena teine u
odnosu na BMI, hipertenziju, dislipidemiju,
diabetes melitus i metaboliki sindrom.
REZULTATI ISTRAIVANJA
Analizom je obuhvaeno 49 opserviranih
pacijenata sa postavljenom dijagnozom
OSAS-a.
Grafkon 1. Distribucija ispitanika prema
ivotnoj dobi
Analizirano je ukupno 49 (100%) pacijena-
ta od toga 40 (81,6%) mukaraca i 9 (18,4%)
ena. Najvea zastupljenost oba pola je bila
u ivotnoj dobi od 50-59 god.
Grafkon 2. Distribucija ispitanika prema
spolu i stepenu OSAS
Najvea zastupljenost oba pola bila je u um-
jereno tekom stepenu AH indexa 15-30 i
to kod 25 (51%) mukaraca i 4 (8%) ena.
Grafkon 3. Distribucija ispitanika prema
BMI i stepenu OSAS
BMI je u direktnoj korelaciji sa stepenom
teine OSAS-a i to BMI 25-30 najvie je
zastupljen u umjereno tekom stepenu AH
indexa 15-30 i to kod 29 (59%) ispitanika a
BMI preko 30 najvie je zastupljen u tekom
stepenu OSAS-a AHI >30 kod 12 (24%)
ispitanika.
Grafkon 4. Distribucija ispitanika prema
komorbiditetu i stepenu OSAS
Od svih ispitanika 25 (51%) imalo je hi-
pertenziju, 22 (45%) imalo je metaboliki
sindrom, 19 (39%) imalo neki oblik dislipi-
demije i 10 (20%) imalo je diabetes melitus.
Sve pomenute bolesti su proporcionalno
rasporeene prema stepenu teine OSAS-a
to potvruje pozitivnu korelaciju pomen-
utih bolesti sa stepenom OSAS-a.
DISKUSIJA
Veina tetnog uinka OSAS-a na kar-
diovaskularni sistem je reverzibilno uz
lijeenje. Tretman OSAS-a se sastoji u
korekciji pretilosti (dijeta i promjena
ponaanja), poloajna terapija (izbjega-
vanje supinacionog poloaja pri spavanju),
upotreba CPAP ili BiPAP ureaja, oralni
aplikatori, operacije mekih tkiva, skeletne
operacije i traheotomija.
Zlatni standard za lijeenje je upotreba
CPAP ureaja koji omoguavaju kon-
tinuiran pozitivan pritisak u gornjim disa-
jnim putevima za vrijeme spavanja.
Kroz proces zdravstvene njega najei
problemi (sestrinske dijagnoze) su:
neupuenost i nesaraivanje pacijenata,
smanjeno podnoenje napora,
visoki rizik za pad,
umor u vezi sa osnovnom boleu i
anksioznost u vezi sa umorom.
Najee sestrinske intervencije bile su:
Odravanje prohodnosti disajnih pute-
va, osiguranje adekvatne ventilacije i ok-
sigenacije za vrijeme spavanja
Monitoring pacijenta ( izgled, cijanoza )
Procjena respiratornog statusa (disan-
je, zvukovi, ravnomjernost ekspanzije
grudnog koa)
Procjena i uoavanje promjene mental-
nog statusa i porast anksioznosti
Kontrola acidobaznog statusa
46 | Rauch Zdravstveni asopis
Poveanje samopouzdanja i osjeaja do-
brog stanja
U procesu zdravstve njege vanu ulogu
imaju i sestrinske edukacije od kojih su
najvanije:
Edukacija pacijenta o etiologiji, simpto-
mima i komplikacijama OSAS
Edukacija pacijenta o primjeni CPAP-a
ili drugih ureaja i odravanju aparata u
kunim uvjetima
Promjene ivotnog stila,
Izbjegavanje alkohola i lijekova za spa-
vanje,
Savjet o redukciji tjelesne teine kod adi-
poznih osoba,
Savjet za poveanje tjelesne aktivnosti
(etnje)
Savjet za poloaj spavanja na boku,
Prestanak puenja
ZAKLJUCI
Opstruktivni sleep apnea sindrom NIJE
kardiovaskularna bolest. To je najei oblik
poremeaja disanja za vrijeme spavanja sa
kardiovaskularnim posljedicama. Na nju bi
trebalo misliti kod svih adipoznih bolesni-
ka, koji hru u snu, preko dana su pospani,
a koji imaju jednu od nabrojanih kardio-
vaskularnih bolesti. Samo rano uoavanje
simptoma, dijagnostikovanje, promjenama
stila ivota i poboljanje kvaliteta sna tera-
pijskim metodama, moi e znaajno sman-
jiti kardiovaskularni morbiditet i mortalitet.
LITERATURA
1. Kopitovi I., Respiratorni poremeaji
tokom spavanja, Univerzitet u Novom
Sadu Medicinski Fakultet, monograf-
ja:92, Novi Sad, 2011
2. Jamie C.M. Lam, S.K. Sharma & Bing
Lam, Obstructive sleep apnoea: Defni-
tions, epidemiology & natural history,
Indian J Med Res 131, February 2010, pp
165-170
3. James P., Virend S., Obstructive Sleep Ap-
nea and Cardiovascular Disease, Mayo
Clin Proc. August 2004;79(8):1036-1046
4. oga Z., i sur. Poremeaji disanja tije-
kom spavanja, Lije Vjesn 2008;130:69
77
5. Bernardo S. Et all. Cardiovascular Con-
sequences of Sleep Apnea, Clin Chest
Med 31 (2010) 203220
6. Fusetti M., Cardiovascular and meta-
bolic comorbidities in patients with
obstructive sleep apnoea syndrome,
ACTA otorhinolaryngologica ita lica
2012;32:320-325
7. Poli S., Kardiovaskularne bolesti i op-
strukcijska apneja u snu, Kardio list,
2009;4(3):14