1

S d#ng bi&n t*n - gi,i php gi,m t-n th0t 1i2n n3ng trong s,n xu0t nng nghi2p

Nguyn Tr$ng Th', Nguyn Xun Ti)n, Vi+n C, -i+n NN v Cng ngh+ STH
Vn $% s' d*ng h-p l v ti/t ki0m $i0n $ $(-c T1p $on 2i0n l3c Vi0t Nam tuyn
truy%n, v1n $4ng qua cc ph(.ng ti0n thng tin $6i chng, song hi0u qu7 xem ra v8n cn
trong d3 bo. V:i ngnh nng nghi0p, chng ta $ c d<p $% c1p trong m4t s> bi trn t6p
ch ny. ? $y, chng ti mu>n nu m4t gi7i php, v% ph(.ng di0n kB thu1t, khng ph7i l
m:i so v:i cc n(:c tin ti/n v trong cng nghi0p, nh(ng l6i rt cEn cho cc c. sF s7n
xut nng nghi0p $ang s' d*ng cc $4ng c. $i0n khng $Gng b4 cng sut vHa v l:n.
H0 th>ng truy%n $4ng $i0n cho my cng tc hoJc cc dy chuy%n s7n xut ph*c v* s7n
xut nng nghi0p $ s' d*ng phL bi/n $4ng c. $i0n xoay chi%u ba pha khng $Gng b4 lo6i
roto lGng sc hay cn gMi l $4ng c. c7m Nng. So v:i cc lo6i $4ng c. $i0n khc ($4ng c.
$i0n $Gng b4, $4ng c. $i0n m4t chi%u) th $4ng c. khng $Gng b4 c nhi%u (u vi0t nh(:
k/t cu $.n gi7n, dO s' d*ng, $4 b%n cao, gi $Eu t( thp. Nh(ng n/u s' d*ng thi/t b< $P
$i%u khiPn lo6i $.n gi7n th $4ng c. khng $Gng b4 l6i tGn t6i m4t s> nh(-c $iPm nh(:
- Dng $i0n khFi $4ng rt l:n, gp 4-6 lEn dng $i0n $<nh mNc cQa $4ng c., th1m ch cn
cao h.n $Jc bi0t F nhRng my lun c t7i th(Sng tr3c nh( my b.m n(:c, qu6t ly tm,
my nn kh, bTng t7i, my nghi%n ba... 2i%u ny $ gy 7nh h(Fng xu t:i nhRng my
khc $ang v1n hnh $Gng thSi v gi7m tuLi thM $4ng c. $i0n.
- T>c $4 vng quay cQa $4ng c. $i0n c7m Nng chU $(-c $i%u khiPn theo tHng cp (hRu
cp); thng th(Sng mWi $4ng c. chU thay $Li $(-c m4t trong cc dy t>c $4 $Gng b4 nh(:
3.000 - 1.500vg/ph; 1.500 - 1.000vg/ph v 1.000 - 750 vg/ph, trong khi c nhRng cng
ngh0 s7n xut yu cEu h0 th>ng truy%n $4ng cEn $(-c $i%u khiPn t>c $4 lin t*c (v cp)
theo m men v ph* t7i thay $Li nn h0 truy%n $4ng $i0n trn khng c kh7 nTng $p Nng.
2P khFi $4ng v dHng $4ng c. $i0n khng $Gng b4 cng sut vHa v l:n thng th(Sng cc
c. sF s7n xut s' d*ng ph(.ng php khFi $4ng tr3c ti/p (qua cEu dao hoJc p t mt) nn
gy s*t p trn $(Sng dy kh l:n. C. sF s7n xut c $i%u ki0n th s' d*ng thi/t b< khFi
$4ng sao/tam gic (/)... $ h6n ch/ $(-c dng $i0n khi khFi $4ng nn $4 s*t p v tLn
hao $i0n nTng trn $(Sng dy gi7m $ng kP. Tuy nhin, v:i ph(.ng php cL truy%n
khng thP ph h-p v:i xu th/ s7n xut hng ha cht l(-ng cao theo cng ngh0 tin ti/n v
tX l0 tLn tht $i0n nTng trn ton h0 th>ng v8n cn kh cao.
GEn $y, nhi%u c. sF s7n xut c cng sut tiu th* $i0n l:n nh( cc tr6m b.m n(:c ph*c
v* s7n xut nng nghi0p, x nghi0p s7n xut v ch/ bi/n nng h7i s7n, hoa qu7 ... $ s'
d*ng thi/t b< kh.i -0ng m1m. KhFi $4ng m%m l thi/t b< $i0n t' chU thay th/ cho
ph(.ng php khFi $4ng sao/tam gic nhYm gi7m dng $i0n khi khFi $4ng, nh(ng khng
c kh7 nTng $i%u khiPn t>c $4 $4ng c.. KhFi $4ng m%m th(Sng k/t h-p v:i $4ng c. $i0n
khng $Gng b4 cng sut trung bnh v l:n nh(ng khng $i hZi ph7i thay $Li s> vng
quay, v d* m4t s> thi/t b< v my nh(: b.m n(:c nng nghi0p, qu6t thng gi trong kho
b7o qu7n, my nghi%n thNc Tn chTn nui ...
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
2
Do s3 pht triPn v(-t b1c cQa kB thu1t vi $i0n t' v $i0n t' cng sut nn ngy cng c
nhi%u lo6i thi/t b< $i%u khiPn $4ng c. $i0n khng $Gng b4 v:i cc chNc nTng hon h7o
(thu1n ti0n trong s' d*ng, an ton v c kh7 nTng ti/t ki0m $i0n t>i $a) m bi)n t2n AC
l m4t $iPn hnh. Bi/n tEn l b4 nguGn bn d8n $i%u khiPn k/t h-p v:i $4ng c. khng $Gng
b4 xoay chi%u ba pha $P th3c hi0n khFi $4ng/dHng v $i%u chUnh chnh xc s> vng quay
$4ng c. theo yu cEu cng ngh0. C nhi%u lo6i bi/n tEn $(-c thi/t k/ ph h-p v:i d8y
$4ng c. cng sut tH rt nhZ (vi trTm Woat) $/n hng 100kW.
Nguyn l lm vi+c:
T>c $4 $Gng b4 (ch(a tnh $/n $4 tr(-t s) cQa $4ng c. khng $Gng b4 xoay chi%u ba pha
$(-c tnh:
n = 60f/p (vg/ph).
? $y: f - tEn s> l(:i $i0n 50Hz (m4t s> qu>c gia trn th/ gi:i c tn s> f = 60Hz);
p - s> cJp c3c tH trn stato $4ng c..
Stato $(-c qun theo s> cJp c3c: p = 1, 2, 3 v 4; t(.ng Nng v:i t>c $4 $Gng b4: n = 3.000,
1.500, 1.000 v 750 vg/ph. Thng th(Sng mWi $4ng c. chU c thP $(-c thi/t k/ $P lm vi0c
F hai t>c $4 $Gng b4. V d*: tH n = 3.000 1.500vg/ph; n = 1.500 1.000vg/ph, ... N/u
$4ng c. $(-c qun v:i nhi%u t>c $4 th phNc t6p d8n $/n gi thnh khng dO chp nh1n .
MJt khc, vi0c thay $Li s> cJp c3c (p) chU $6t $(-c m4t t>c $4 rt h6n ch/ , nhi%u tr(Sng
h-p khng ph h-p cng ngh0 s7n xut.
V v1y, d3a vo cng thNc tnh (n), ng(Si ta c thP thay $Li tEn s> (f) F nguGn vo $4ng c.,
do $ t>c $4 $4ng c. s[ $(-c thay $Li theo $P $6t gi tr< mong mu>n, thi/t b< ny $(-c gMi
l b4 bi/n tEn. B4 bi/n tEn ph7i th3c hi0n $(-c cc chNc nTng:
- Bi/n $Li i!n p xoay chi%u ba pha cQa nguGn $i0n vo thnh i!n p m&t chi%u nhS b4
chUnh l(u cEu ba pha;
- Sau $ nhS b4 ngh<ch l(u (INVERTER) s[ $Li ng(-c l6i thnh i!n p xoay chi%u ba pha
bi/n $Li theo ph(.ng php $i%u ch/ $4 r4ng cQa xung ;
- K/t qu7 l $Eu ra cQa bi/n tEn dng $i0n c d6ng hnh sin, cn $i0n p c d6ng xung
vung n(i ti*p nhau v tEn s> s[ $(-c $i%u chUnh ty $P $(-c t>c $4 theo cng ngh0 $
chMn.
V1 4ng d'ng:
Bi/n tEn AC v:i cng sut $i%u khiPn l:n $(-c s' d*ng hi0u qu7 trong cc tr(Sng h-p nh(:
- 2i%u khiPn $4ng c. khng $Gng b4 cng
sut tH 15 $/n trn 600kW v:i t>c $4 khc
nhau;
- 2i%u chUnh l(u l(-ng cQa b.m, l(u l(-ng
khng kh F qu6t ly tm, nTng sut my, nTng
sut bTng t7i ....
- \n $<nh l(u l(-ng, p sut F mNc c> $<nh
trn h0 th>ng b.m n(:c, qu6t gi, my nn
kh ... cho d nhu cEu s' d*ng thay $Li;
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
3
- 2i%u khiPn qu trnh khFi $4ng v dHng chnh xc $4ng c. trn h0 th>ng bTng t7i ...
Bi/n tEn AC cng sut nhZ tH 0,18 14 kW nh( Altivar 11v Altivar 28 c thP s' d*ng $P
$i%u khiPn nhRng my cng tc nh(: c(a gW, khuy tr4n, xao ch, nng h6 ...
V:i b.m v qu6t ly tm l nhRng my c m men t7i thay $Li theo t>c $4 vng quay nh(
sau:
- L(u l(-ng (m
3
/h) tX l0 b1c nht v:i t>c $4, Q
1
/Q
2
= n
1
/n
2 ;

- p sut (P
a
) tX l0 bnh ph(.ng t>c $4, H
1
/H
2
= (n
1
/ n
2
)
2
;
- Cng sut $i0n tiu th* (kW) tX l0 l1p ph(.ng v:i t>c $4, P
1
/P
2
= (n
1
/ n
2
)
3
.
? $y: Q
1
, H
1
, P
1
- l(u l(-ng, p sut v cng sut $i0n t(.ng Nng v:i s> vng quay $<nh
mNc cQa $4ng c. ( n
1
= 2960, 1.460 vg/ph ...).
Q
2
, H
2
, P
2
- l(u l(-ng, p sut, cng sut $i0n Nng v:i t>c $4 vng quay $(-c $i%u
chUnh (n
2
<n
1
).
TH $ dO dng nh1n thy, F m4t s> tr(Sng h-p m cng ngh0 s7n xut $i hZi ph7i $i%u
chUnh l(u l(-ng, p sut F $4ng c. my b.m, hoJc qu6t gi theo mNc t7i ph h-p v:i tHng
thSi $iPm khc nhau th vi0c thay $Li t>c $4 $4ng c. d8n $4ng $(-c xem l thch h-p nht,
$Jc bi0t ti/t ki0m $i0n nTng. Gi7i php ny $ thay th/ cho ph(.ng php cL truy%n l khi
cEn thay $Li s3 l(u thng cht lZng hay cht kh ph7i thng qua gc mF cc van F $Eu vo
hoJc $Eu ra cQa $(Sng >ng.
Cng sut $i0n tiu th* tX l0 v:i b1c ba cQa t>c $4, v th/ gi7i php Nng d*ng bi/n tEn l s3
l3a chMn duy nht cho kh7 nTng ti/t ki0m $i0n rt cao so v:i $4ng c. lm vi0c v:i t>c $4
khng $Li (100% n
$m
).
V d*: Thng s> cQa $4ng c. b.m n(:c nh( sau: cng sut $<nh mNc P
$m
= P
1
= 30kW, s>
vng quay $<nh mNc n
1
= 2.960vg/ph. Khi cEn $i%u chUnh $P gi7m l(u l(-ng hoJc p sut
bYng cch gi7m t>c $4 d(:i $<nh mNc: n
2
= 2.500vg/ph, th cng sut tiu th* lc ny chU
cn:
P
2
= 30. (2.500/2.960)
3
= 18kW, (P
2
= 60% P
$m
)
N/u my v1n hnh F ch/ $4 t t7i trong thSi gian =15 h/ngy, $i0n nTng c thP ti/t ki0m
$(-c so v:i khng dng bi/n tEn :
A = 30.15 - 18.15 = 180kWh/ngy
2P tnh l(-ng $i0n nTng ti/t ki0m do s' d*ng bi/n tEn v:i mNc chnh xc c thP chp nh1n,
ta s' d*ng cng thNc tLng qut : A = A
$m
- A
bt
(kWh/ngy);
Trong $:
- A
$m
= P
$m
. - $i0n nTng tiu th* khi khng dng bi/n tEn, kWh/ngy;
- A
bt
= % P
$m
. % - $i0n nTng tiu th* khi $4ng c. $i0n $(-c $i%u khiPn bYng bi/n tEn,
kWh/ngy;
- - thSi gian my ho6t $4ng trong ngy, h/ngy.
Trong v d* trn, my c thP ho6t $4ng c7 thSi gian ( = 15h/ngy), nh(ng c khi lm vi0c
v:i cc ph* t7i khc nhau (%P
$m
) trong cc kho7ng thSi gian khc nhau nh(:
1
= 75%.15;

2
= 60%.15;
3
= 40%.15 ... th kh7 nTng ti/t ki0m $i0n s[ kh7 quan h.n.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
4
Hi+u qu7 khi s8 d'ng :
Bi/n tEn k/t h-p v:i $4ng c. khng $Gng b4 $ $em l6i nhRng l-i ch sau:
- Hi0u sut lm vi0c cQa my cao;
- Qu trnh khFi $4ng v dHng $4ng c. rt m d<u nn gip cho tuLi thM cQa $4ng c. v
cc c. cu c. kh di h.n;
- An ton, ti0n l-i v vi0c b7o d(_ng c`ng t h.n do v1y $ gi7m b:t s> nhn cng ph*c v*
v v1n hnh my ...
- Ti/t ki0m $i0n nTng F mNc t>i $a trong qu trnh khFi $4ng v v1n hnh.
Ngoi ra, h0 th>ng my c thP k/t n>i v:i my tnh F trung tm. TH trung tm $i%u khiPn
nhn vin v1n hnh c thP thy $(-c ho6t $4ng cQa h0 th>ng v cc thng s> v1n hnh (p
sut, l(u l(-ng, vng quay ...), tr6ng thi lm vi0c c`ng nh( cho php $i%u chUnh, chan
$on v x' l cc s3 c> c thP x7y ra.
9i1u c2n l5u khi s8 d'ng b: bi)n t2n -i1u khi<n -0ng c, khng ->ng b0:
Nh( $ nu F trn, F $Eu ra cQa bi/n tEn chU c dng $i0n l hnh sin nh(ng $i0n p khng
ph7i l hnh sin m c d6ng chuWi xung vung $i%u bin n>i ti/p nhau.
N/u kho7ng cch n>i dy cp $i0n giRa $4ng c. v bi/n tEn $Q l:n s[ xay ra hi0n t(-ng
qu $i0n p (do hi0n t(-ng ph7n x6 sng $i0n p), c thP d8n $/n lo ha cch $i0n cu4n
dy stato, gi7m tuLi thM th1m ch lm hZng $4ng c.. V v1y, khi lbp rp ph7i ch sao cho
dy cp cng ngbn cng t>t, $Jc bi0t $>i v:i $4ng c. cng sut vHa v nhZ (th(Sng c trF
khng $p Nng xung l:n h.n so v:i trF khng $p Nng xung cQa cp n>i).
Kt lu$n
V:i tnh nTng v(-t tr4i cQa bi/n tEn, ngoi vi0c c7i thi0n kh7 nTng $i%u khiPn cQa h0 th>ng
my cn $em l6i hi0u qu7 ti/t ki0m $i0n nTng F nhRng my c t7i bi/n $Li theo t>c $4. V:i
s3 pht triPn cQa ngnh $i0n - T2H trong nng nghi0p, hy vMng h0 th>ng $i%u khiPn tin
ti/n v hi0n $6i dEn dEn s[ $(-c s' d*ng ngy cng nhi%u trong s7n xut $P gp phEn ti/t
ki0m ti nguyn cho $t n(:c.
Ti li2u tham kh,o
1. NguyOn Phng Quang. 2i%u khiPn t3 $4ng truy%n $4ng $i0n xoay chi%u ba pha. NXB
Gio d*c, 1998.
2. LA. Saunders et al. Riding the Reflected Wave - IGBT Drive Technology Demands
New Motor and Cable Consideration


PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com