op zoek naar

een nieuwe
denkrichting

X is een uitgave van Eiffel

#1 najaar 2009

Topsport
in bedrijf P.4

Innovatie-
kracht P.10

Kennisdeling
in Dordrecht P.16

succes
in de zorg P.24

Jong talent P.36

3
Voorwoord
Er zijn van die dingen in
INHOUD
10 16
sociale Kennisdeling
het leven die zich lastig Innovatie
laten benoemen en die zich
moeilijk laten grijpen.

W e hebben er niet de woorden voor,

maar het ís er onmiskenbaar.
Iets dat mensen onderscheidt van andere
mensen. Of de kritische succesfactor die
van doorslaggevend belang blijkt.

Bij Eiffel benoemen we het onbenoem­bare

met de X. De X heeft onder wisselende

28
omstandigheden in verschillende situaties

24
steeds andere betekenissen. Maar het is, zorg TOPSPORT
hoe dan ook, altijd een factor van belang.
Tenminste, als je de top wilt zijn op jouw
(vak)gebied. Als je het beter wilt doen dan
anderen. Als je boven­gemiddeld wilt
presteren.

Vergelijk het maar met een topsporter.

Die zorgt ervoor dat hij zijn sport tot in de
finesses beheerst, dat hij goed getraind is,
dat alle randvoorwaarden zijn inge­vuld,
dat hij optimaal begeleid wordt. Als het
dan aankomt op presteren, is het de juiste
balans tussen talent, conditie, vorm, wils-
kracht én de X die ervoor zorgt dat hij de 04 verbanden 20 Brigit & Joost 36 London Calling
top haalt. Dwarsverbanden zijn er Twee high potentials Talent Kitty van Male
zat tussen bedrijfsleven uit het bedrijfsleven is hard op weg richting
We laten ons bij Eiffel graag inspireren en topsport. Pieter van en de topsport tonen Olympische Spelen in
door die topsport. Gewoon, omdat den Hoogenband en hun overeenkomsten Londen. X volgt haar op
topsport groter is dan de sport zelf. Veel Maurits Hendriks halen richting persoonlijk de voet.
van wat topsporters drijft, is 1-op-1 ze uit de anekdotesfeer. succes.
toepasbaar op andere aspecten van het 38 Pietpraat
leven. Denk aan inspiratie, aan passie, 07 h
 enk 22 Pilaren Pieter van den
aan enthousiasme, aan gedrevenheid, Nederland vernieuwend Ellen Hoog maakt car- ­Hoogenband over
maar ook aan noeste trainingsarbeid, aan en bij de tijd? Nou, rière in de topsport. Dat hoofd- en bijzaken in
eindeloos oefenen, aan hard werken. niet echt, als we Henk doe je nooit alleen. Wie zijn column.
Kraaijenhof moeten zijn haar pilaren?
In dit magazine leggen we, in een aange-
geloven. 39 Fototalent
name mix, de verbinding tussen topsport,
32 VOPAK Eiffel presenteert jong
onze ambities en de markt waarin wij ons
08 Cijferlijst Good to Great: fotografietalent.
De cijferslijst van… De multinational lapt de
bewegen. Dat doen we overigens zonder
Ranomi Kromowidjojo. crisis aan de laars.
de verbindende factor – de X – expliciet te
benoemen. Dat laat ik graag aan u over.
14 Mijlpalen 35 Weet u nog?
Haal eruit wat erin zit. Peter ter Kulve, CEO Is dat al zó lang gele-
van ­Unilever Benelux, den?! Langs memory
Veel leesplezier! over zijn weg naar de lane naar 1992.
top.
Monique Noomen-Greve
Managing Director

najaar 2009 3
interview

Rondneuzend, op zoek naar...

dwarsverbanden
tekst Mark Hoogstad — beeld Frank Ruiter

Pieter van den

Hoogenband

4
 de Top

Pieter van den Hoogenband is sinds 1 januari 2009

­verbonden aan de Eiffel Topsport Community (ETC). Met als ‘Klaar met de
doel kennisdeling en innovatie te bevorderen en zo de Top-
sport Community verder uit te bouwen. Technisch directeur gebruikelijke
­Maurits Hendriks van sportkoepel NOC*NSF, tevens Chef bedrijfs­
de Mission van het Nederlands Olympisch Team Londen
2012, is sinds drie jaar betrokken bij de ETC. Hij is één van
praatjes’
de sparringpartners van Pieter. Een tweegesprek.

O m maar met het begin te begin-

nen: waar staat de Eiffel Topsport
­Community voor en wat is daarbinnen
jullie rol?
Van den Hoogenband: ‘Laat ik voorop
stellen dat het geen Eiffel-feestje is en de
Topsport Community bovendien beduidend
meer is dan zomaar een platform om kennis
en ervaringen tussen sport en bedrijfsleven
uit te wisselen. Misschien kunnen we beter
spreken van de TC, dus zónder de letter E,
waarbij Eiffel fungeert als aanjager. Dat laat-
ste is mijn taak. Na bijna vijftien jaar top-
sport durf ik te stellen dat die wereld ­weinig
geheimen meer voor mij telt. Maar als mens
heb ik in al die jaren toch min of meer stil-
gestaan. Eiffel biedt me een podium waar ik
lekker mag rondkijken en -neuzen. Binnen
Eiffel is sport volledig geïntegreerd in de
bedrijfscultuur. Dat wil zeggen: het bedrijf
staat open voor de lessen uit de topsport, en
de daarbij behorende gedragsveranderingen
op de werkvloer. Maar daarbuiten is nog
een wereld te winnen met het zoeken en het
­vinden van dwarsverbanden. Zonder dat
de TC daarbij overigens richtlijnen opstelt
en oplegt. Het tegendeel is waar: samen
op zoek naar een nieuwe denkrichting, die
zowel de sport als het bedrijfsleven kan
versterken.’
Hendriks: ‘Er zijn legio overeenkomsten
­tussen topsport en het bedrijfsleven, maar
die komen zelden of nooit uit de anekdote­
sfeer. Dat zijn – met alle respect – de
­gebruikelijke bedrijfspraatjes, waarvan er
dertien in een dozijn gaan. Daar ben je op
gegeven moment klaar mee. Bij mij viel het
kwartje toen ik, nu bijna drie jaar geleden,
aan tafel zat met twee erkende zwemtrainers
– Jacco Verhaeren en Marcel Wouda – plús
de mensen van Eiffel. Ze hadden hoog
­ingezet: kunnen we parallellen vinden
­tussen drie zeer verschillende sportomge-
vingen – basketball, hockey en zwemmen
– waarin we modellen en begrippen kunnen
ontwikkelen die generiek van toepassing
zijn? Na zeer inspirerende gesprekken
­kwamen we gezamenlijk tot de conclusie:
ja, dat kan. Jacco bijvoorbeeld liet mij zien
hoe hij steeds meer teamdynamiek in zijn
trainingen toepaste, terwijl zwemmen in
hoge mate een individuele sport is. Het
mooie was dat ik als bondscoach van Spanje
destijds juist bezig was met een steeds meer
op het individu toegesneden benadering NOC*NSF
­binnen de teamtrainingen. Zo hebben we en de Partners in Sport
de eerste stap gezet. Waarbij het Eiffel vooral
gaat om de vraag hoe deze modellen en Maurits Hendriks, voorheen
succesvol internationaal
begrippen te vertalen naar het bedrijfsleven.
hockeycoach, heeft vanuit zijn
Het uiteindelijke doel is om te komen tot functie bij NOC*NSF contact
een kaatsend geheel van diverse kennis­ met de NOC*NSF Partners in
instituten, gevoed vanuit sport én het Sport (DSM, Ernst&Young, NS,
bedrijfsleven.’ Randstad en Unilever). Deze
Partners in Sport helpen de
ambities van NOC*NSF en
En iedereen is welkom? haar leden waar te maken.
Van den Hoogenband: ‘Ja, in principe wel, In de meest brede zin van het
maar deelname vergt een bepaald niveau, woord. Zo onder­steunen bij­
een zekere durf en ervaring om out of the voorbeeld Randstad en Ernst
& Young NOC*NSF niet alleen
box te willen en te kunnen denken. Die
in financiële zin, maar ook op
eigenschap kun je niet in de supermarkt praktische wijze de topsport
kopen. Als partner moet je bovendien bereid en sportontwikkeling ambi­
zijn kennis te delen en kritisch naar je eigen ties van NOC*NSF. Randstad
organisatie te kijken. Wat missen wij en hoe focust zich op talentontwik­
keling (Randstad Topsport
zou de TC ons daarbij kunnen helpen? Je
Academie) en geeft Ernst &
moet ook geven, niet alleen maar willen Young onder andere fiscale en
halen. Alleen op die voorwaarden denken juridische ondersteuning aan
wij een waardevolle kruisbestuiving op gang atleten.
te kunnen brengen.’

najaar 2009 5
interview
Hendriks: ‘Je moet aan de eigen omgeving
kunnen ontsnappen. Dat is lastig, want je
gaat snel zweven. Ik kon eerst heel moei-
lijk de haakjes vinden. Je moet die gave
in je hebben. Mijn eerste ontmoeting met
Jacco was in december 1997 in Perth, op
een ­moment dat wij beiden nog niet zoveel
­bereikt hadden. Ik was op trainingstage
met de Nederlandse hockeyploeg, terwijl
de zwemmers in de laatste fase van hun
voorbereidingen waren op de wereldkam­
pioenschappen. Jacco keek toen al over zijn
eigen wereld heen. Dat merkte ik tijdens ons
eerste gesprek.’
Wat is de agenda op korte termijn?
Van den Hoogenband: ‘Aftrainen, afkicken
en mezelf bijscholen. Op dit moment ben ik
twee dagen per week actief voor Eiffel. Op
korte termijn organiseer ik eind n ­ ovember
samen met mijn collega’s een congres. Dan
willen we naar buiten treden met het ge-
dachtegoed van de Topsport Community. En
dus ben ik op zoek geweest naar een unieke
groep sprekers. Ik heb mijn oog onder meer
op bioloog Midas Dekkers laten vallen. Die
man staat bekend om zijn afkeer van sport,
vanuit de gedachte dat sporten tegennatuur-
lijk zou zijn. Dat soort recalcitrante types
mag ik graag horen. Uitdagen, prikkelen,
provoceren – ook dat is mijn taak. Andere
paden betreden. Zo moet de locatie van het
congres ook niet-alledaags zijn. Bijvoor-
beeld te midden van de rauwe en robuuste
werkomgeving van het kunstenaarscollectief
in Strijp. Bijzondere mensen en werelden
samenbrengen, dat is wat ik nastreef.’
Hendriks: ‘Groot denken dus, maar dat is
wel iets wat ik mis. Nederland is fysiek zo
klein dat alles in feite al gecentraliseerd is.
Het feit dat we klein zijn, nodigt niet altijd
uit om groot te denken. Je hebt het allemaal
dichtbij, de noodzaak ontbreekt dus om net
even iets verderop je licht op te steken. Als
zich iets groots aandient – neem de moge-
lijke Olympische kandidatuur van Neder-
land – is de eerste reactie meestal klein: hoe
krijg ik zo’n mega-evenement in mijn dorp?
Terwijl die reactie zou moeten zijn: hoe gaan
we dit in de wereld neerzetten?’
Welk onderwerp behoeft nadere uitwerking
binnen de TC?
Hendriks: ‘Ik heb niets met mensen die één
keer winnen, maar mensen die herhaald
6
winnen vind ik daarentegen fas-ci-ne-rend.
Zoveel zijn er niet die bij herhaling winnen.
Basketballcoach Phil Jackson is een mooi
voorbeeld. Vooral omdat de NBA een super-
competitieve omgeving is. In het voetbal kan
je op basis van onder meer de begrotingen
zo vijf à zes kwartfinalisten in de Champions
League opschrijven. In de NBA ligt dat an-
ders. Jackson heeft meerdere titels behaald
met de Chicago Bulls, maar bij de Lakers in
Los Angeles is het hem weer gelukt, in een
totaal ander krachtenveld. Guus Hiddink
idem dito. Voor dat soort mensen neem ik
mijn pet af.’
‘Herhaald
winnen
interesseert
me mateloos’
Tegenover je zit iemand die in 2004 zijn
Olympische titel prolongeerde.
Hendriks: ‘Pieter weet ook precies wat ik
bedoel. Eén keer Olympisch goud winnen
is mooi, twee keer is een enorme uitdaging.
Daar komt heel veel meer bij kijken dan die
eerste keer. Ook dan is het je niet komen
aanwaaien, maar in zekere zin overkomt het
je. Maar die tweede keer? Een totaal ander
verhaal. Je kan niet nog een keer hetzelfde
trucje uithalen; dat is uitgesloten. En dus is
de vraag: hoe ver moet je gaan om succes
voor te bereiden? Dat laatste is nooit een
garantie, maar topprestaties komen nooit
vanzelf of per ongeluk. Verrassing is een
belangrijk element. Een topatleet moet
herhalen, maar daarin schuilt tegelijkertijd
groot gevaar. Routine is ook dodelijk voor
topprestaties. Kortom: een ongelooflijk
spanningsveld.
Van den Hoogenband: ‘Ik heb in vijftien
jaar, en dan praten we over bijna drie
trainingen per dag, nog nooit hetzelfde
programma gedraaid. Vergelijk dat eens met
Marcel Wouda. Die had destijds in Amerika
trainers die om de zoveel tijd het trainings-
programma uit 1986 uit hun bureaulade op-
visten en afstoften. Ik heb het mijn jongere
collega’s ook altijd voorgehouden: verdiep je
in de materie, over het hoe en waarom van
een bepaalde oefening. En stel je vooral niet
op als de onnozele consument, die blinde-
lings de voorgeschreven zes kilometertjes
afraffelt. Dat kunnen maar weinig sporters,
hoe intelligent ze ook zijn. Onbewust is toch
vaak de reflex: eerst kijken naar de onder-
kant van het papiertje om te zien hoeveel
kilometer vandaag moeten worden afgelegd.’
Hendriks: ‘Dat jij zolang aan de top hebt
gestaan, heeft veel te maken met het feit dat
jij trainingsprogramma’s wél wist te door-
gronden. Daar ben ik van overtuigd. Met
Jacco had je bovendien een trainer die de
grote lijnen niet uit het oog verloor, maar
binnen zijn programma’s tegelijkertijd wel
bleef variëren en zijn zwemmers dus bleef
verrassen.’
Doelen stellen dus zonder inflexibel te
worden?
Van den Hoogenband: ‘Als topsporter had
ik keiharde, vastomlijnde doelen. Daar hield
ik van. Op 14 augustus 2008, om zeventien
minuten over acht, moest ik de wereld laten
zien dat ik de beste was. Mijn leven was vier
jaar lang zo ingericht dat ik op dat ene be-
wuste moment kon pieken. Als ik kijk naar
het bedrijfsleven, waar mensen acht uur per
dag willen pieken terwijl ze alle basisvoor-
waarden aan hun laars lappen, ja, dan schrik
ik wel eens. Soms wordt het ontbijt zelfs
overgeslagen. Om over de arbeid-rustver-
houding maar helemaal te zwijgen. Werkne-
mer zijn betekent in mijn ogen handelen als
een bedrijfsatleet.’
Hendriks: ‘Ben ik het mee eens, alleen:
in het bedrijfsleven zijn doelen vaak veel
minder vastomlijnd. Het is een continue
belasting. Bovendien: als je de wetten van
de topsport loslaat op de werkvloer, zal een
leidinggevende ook moeten accepteren dat
zijn werknemer af en toe ten prooi valt aan
een zogeheten post-Olympisch dipje. Dat
is lastig. Maar het zou best eens zo kunnen
zijn dat het arbeidsrendement inderdaad
hoger ligt als de bedrijfsvoering anders
wordt ingericht.’
persoonlij k

‘Kon me niet
schelen waar-
heen, maar ik
wilde altijd
naar het
buitenland…’
Peter ter Kulve

XXX
Xxx

14

Unilever-chairman Peter ter Kulve
‘hoe koppel je ijs eten
aan de ramadan?’
tekst Jaron Reddy — beeld Corb!no
Peter ter Kulve (44) is vanaf april van dit jaar chairman van Unilever Benelux. Terug op
­Nederlandse bodem dus. Een internationale loopbaan bij de levensmiddelengigant voer-
de hem in twintig jaar over de hele wereld. ‘Toch is er een wezenlijk verschil tussen mijn
­voorgaande jobs en deze.’ Zijn mijlpalen samengevat.
De grens over
‘Ik heb altijd een internationale carrière geambieerd. Mijn moeder
was een rasechte idealist, mijn vader een hardwerkende onderne-
mer, die zes dagen per week werkte. Hij nam elk jaar een maand
vakantie. Met het hele gezin gingen we dan weg, altijd naar een spe-
ciale bestemming. Indonesië, China, noem maar op. Al voordat ik
ging studeren, was het voor mij duidelijk: ik wilde de grens over. Ik
weet nog dat ik vier jaar voor Unilever had gewerkt en het helemaal
had gehad in Nederland. De kans om in Oost-Europa aan de slag te
gaan, greep ik met beide handen aan.’
China
‘De uitdaging in China was vergelijkbaar met wat ik in Oost-Europa
had gedaan. Maar dan groter, ingewikkelder. Op 33-jarige leeftijd
bereikte ik de mijlpaal van chairman in China. Hoe ik dat zo snel
voor elkaar heb gekregen? Eigenlijk door ongelooflijk veel risico’s
te nemen. Ook op China had ik namelijk volledig afgebrand kunnen
worden. Toen ik kwam, verloren we twee euro op elke euro omzet.
Het eerste wat ik heb gedaan is vijftien dure expats in het manage-
ment vervangen met energieke jonge Chinezen. Bij hun heerste
een enorm gevoel van schaamte en gekrenkte trots, maar ik kreeg
iedereen mee. Ik vertelde grote baas Niall Fitzgerald dat er tientallen
miljoenen moesten worden geïnvesteerd met een fifty-fifty slagings-
kans. Uiteindelijk zijn we het eerste winstgevende Unilever-bedrijf
in China geworden.’
Mooiste baan van de wereld
‘Voordat ik op mijn huidige positie kwam, ben ik verantwoordelijk
geweest voor de mondiale ijsverkoop van Unilever. Een baan met
drie gezichten. In de VS lag een turnaround-uitdaging, Europees
gezien moest het momentum van een aantal huismerken geboost
worden en in de emerging markets lag er een taak om zoveel mo-
gelijk mensen ijs te laten eten. Iedereen eet ijs, maar hoe breng je ijs
aan de man? Hoe veranker je ijs eten in andere culturen? Kijk, in
het Westen eten we een bak ijs tijdens de Kerst, maar hoe koppel je
ijs eten aan de Ramadan?! Dat was de kunst.’
MIJ LPALEN
De terugkeer
‘Mijn huidige baan als chairman van Unilever Benelux verschilt
wezenlijk van wat ik in het verleden heb gedaan. Ik heb altijd
slecht lopende bedrijven beter gemaakt. In China bijvoorbeeld, en
daarvoor in Oost-Europa. Ik zal nu – om in sporttermen te verval-
len – een hoofdklasser naar de Champions League moeten brengen.
Waarom ik de juiste man ben? Ik denk dat ik goed in staat ben om
complexe situaties te doorzien. Ik weet mijn enthousiasme goed
over te brengen, mensen aan te jagen en mee te krijgen. Willen we
de voorsprong op onze concurrenten behouden, moeten we ook
in staat zijn het spel van de toekomst te spelen. Ik moet het voor
elkaar zien te krijgen dat de trust levels bij de bestuurders zó hoog
zijn, dat mijn topmensen in elkaars comfort zone durven te komen.’
De marathon
‘Na mijn studietijd in Rotterdam zag ik er echt uit als een Michelin-
mannetje. Toen ben ik gaan hardlopen. Rotterdam was mijn eerste
marathon. Later in Praag kwamen we erachter dat die wedstrijden
eigenlijk heel leuke familie-uitjes waren. Dan reisden we een dag
voor de wedstrijd bijvoorbeeld naar Berlijn. Aten we wat, bekeken
we de stad een beetje. In totaal heb ik 27 keer de finish bereikt van
een marathon. Ik kan me een jaar herinneren dat ik er zeven heb
gelopen. Ik sport nu vier of vijf keer per week. Doe ik dat niet, dan
voel ik de energie uit mijn lijf stromen. Wat er leuk aan is? Afzien.
Grenzen overgaan. Ik doe verder ook heel weinig aan competitieve
sport. Dat is mijn werk namelijk al!’
Persoonlijk
Geboren: 7 oktober 1964, Enschede
Studie: Economie, Rotterdam
Gezin: Mijn vrouw Dorothee, Diederick, Annejet en Wibien
Liefhebberijen: Duursport, lezen en reizen
Geen dag zonder: Mijn Crackberry
najaar 2009 15
‘Uitdagen,
prikkelen,
provoceren
– ook dat is
mijn taak’
Pieter van den Hoogenband