1 / 8

....X.
....X.
....X.
....X.
....X.
....X.
X...X.
.XXX..
......
Rasterska grafika

Ako zamislimo da je slika predstavljena u obliku mozaika tada bi jedan element mozaika
bio analogan elementu digitalne slike koji zovemo piksel. Ilustracije radi predstavima
slovo J u mrei tacaka, koje mogu da predstavljaju piksele.. Oblik slova definiimo
znakom x kao sto je to pokazano na slici 1a.









a) b) c)
Slika 1

Kompjuter ce ovakvu predstavu prevesti u oblik nula i jedinica. Tamo gde je x bie
jedinice a gde su samo tacke bie nule, Izgled binarne slike izgleda sada ovako, slika 1b.
Prikaz ove binarne slike na displeju je kao na slici 1c..

Kvalitet rasterske slike

Kvalitet rasterske slike je odredjen brojem piksela (rezolucija) i dubinom boje
( brojne vrednosti za svaki piksel)
Rasterska slika se ne moe povecati na veu rezoluciju bez gubitka kvaliteta
slike

Rasterska slika moe biti:

Binarna,
Crnobela (grayscale)
Kolor

Vektorska grafika

Vektorska grafika ili geometijsko oblikovanje ( Vector graphics, geometric modeling)
je nain prikazivanja slike pomou geometrijskih elemenata kao to su take, linije, krive
i poligoni, a koji su definisani matematikim jednainama.
U principu, vektorski oblici se mnogo lake pamte nego rasterske (bitmap) slike. Za
njihovo memorisanje potrebno je mnogo manje memorije nego za rasterske slike. Skoro
svi dananji kompjuterskii grafiki prikazi prevode vektorsku sliku u rasterski format
neke slike. Pojam vektorska grafika je veinom koriten u kontekstu dvo-dimenzionalne
raunarske grafike

000010
000010
000010
000010
000010
000010
010010
001100
OSNOVNI POJMOVI I DEFINICIJE
2 / 8
Predstavljanje prave



Slika 2

U raster tehnici, prava koja je definisana sa dve tacke, P1(x1,y1) i P2(x2,y2),
predstavljena je na na slici 2. U vektorskom obliku ista prava bi bila zapamena kao
koordinate tacaka P1 i P2 i jedna topoloka informacija koja govori da pomenute take
pripadaju datoj pravoj.

Predstavljanje kruga




.


Slika 3

Krug je definisan svojim poluprenikom i centrom kruga. Iz jednaine kruga moe se
izraunati mnotvo tacke na krunici, ali zbog celobrojnih koji se donose na piksele,
krunica ce biti predstavljena kao na slici 3, gde je prikazana krunica samo u prvom
kvadrantu. Ako bismo pamtili raster sliku onda bi nam bilo potrebno toliko memorije
koliko ima poksela puta broj bitova po pikselu. Vektorski oblik memorisanja kruga
sastaoji se samo u memorisanju centra kruga i radiusa. U sluaju krunog luka pored
centra i poluprecnika, bilo bi potrebno pamtiti i poetni i krajnji ugao luka.
P1
P2
OSNOVNI POJMOVI I DEFINICIJE
3 / 8

Ne ulazei u optu arhitekturu kompjutera, ovde emo samo pomenuti osnovne
hardverske komponente koje omoguavaju primenu kompjuterske grafike. I ako
smo kao korisnici najvie vezani za ulazno/izlane jedinice potrebno je pomenuti i
ovom prilikom grafiku karticu i grafiki procesor.
Grafika kartica, Grafiki adapter, VGA kartica ili video kartica ( graphics card,
video card, vga card, graphics adapter) daje i obrauje dvodimenzionalnu ili
trodimenzionalnu sliku.
Grafiki procesor (GPU) je glavni dio na kartici, a njegova uloga je prevoenje
digitalnog oblika u vidljivu sliku na nekom grafikom izlaznom ureaju. Princip je
jednostavan, centralni procesor odnosno korisnikov softver alje informacije grafikom
procesoru koji potom obrauje dobijene informacije i alje ih na monitor.

Izlani ureaji
Monitor
o Katodni monitor CRT (Cathode ray tube )
o Ravni monitor
LCD monitor (Liquid crystal displays)
DLP monitor (Digital Light Processing)
Plazma monitor
OLED monitor (Organic light-emitting diode displays)
LED monitor (Light-emitting diode display)
ELD monitor (Electroluminescent displays)
o Memorijski garfiki monitor (Storage tube )
tampa
o Laser printer
o Inkjet printer
o Electrostatic printer
o Thermal printer
Film recorder
Ploter
Head-mounted display
Projektor
o Video projector
o LCD projector
o Laser projector
o Laser display
o Holographic display

OPTA KLASIFIKACIJA HARDVERA
4 / 8
Ulazni ureaji
Tipovi logikih ulaznih ureaja

Tastatura
Pozicioneri

Relativni pozicioneri
mi
kugla (trackball)
Absolutni pozicioneri
Tablet
Touchscreen

3D ulazni ureaj
Daje 3D poziciju i poloaj
Vraa programu vrednost x,y,z koordinate i vrednost tri ugla rotacije

Primer: prostorna kugla (spaceball), letei mi (flying mouse), rukavica (glove)













OPTA KLASIFIKACIJA HARDVERA
5 / 8
Katodni monitor CRT ( Cathode Ray Tube)
Katodni monitor je grafiki izlazni ureaj zasnovan na principu katodne cevi.
Slika 4.

Unutranjost katodne cevi , slika 4, ini:

1. Elektronski top
2. Elektronski snop
3. Maska za razdvajanje snopa za crvene, zelene i plave delove slike
4. Fosforni sloj sa crvenim, zelenim i plavim zonama
Uveani prikaz unutranjosti ekrana koji je prekriven fosforom prikazan je na poziciji 5.
Ekran CRT monitora se sastoji od miliona siunih crvenih, zelenih i plavih fosfornih
takica koje svetle kada ih "udari" elektron to potom stvara sliku na ekranu. Unutar
katodne cevi se nalazi katoda u vidu zagrejane niti koja je smetena u vakumskoj
staklenoj cevi. Katodno zraenje je ustvari tok elektrona koji stvara elektronski top.
Ekran je prekriven fosfornim materijalom koji praktino svetli ako je "pogoen"
elektronom. Fosforni sloj se sastoji od crvenih, zelenih i plavih zona pomou kojih se
dobija boja i na taj nain se dobija osnovna slika na ekranu koja se potom filtrira da bi se
dobila konana slika koju mi vidimo na ekranu. Postoji nekoliko vrsta filtriranja.
Rezolucija

Rezolucija je broj piksela na ekranu i sastoji se od horizontalnih vrsta ("X") i
vertikalnih ("Y") kolona piksela. Prema standardu pri definisanju rezolucije prvo
se navodi broj horizontalnih piksela (npr. 1024), a onda broj vertikalnih piskela
(npr. 768), to definie rezoluciju od 1024 x 768. CRT monitor moe podrati vie
rezolucija iji kvalitet zavisi od veliini take (piksela). Za razliku od LCD
monitora koji dobro rade samo na njihovoj prirodnoj rezoluciji, CRT monitor ima
isti ili slian kvalitet slike i na manjim ili veim rezolucijama. To, pre svega,
zavisi od fizike veliine monitora i veliina piksela (dot pitch), iako CRT
monitor moe koristiti i manje i vee rezolucije, on ima svoju preporuenu
rezoluciju na kojoj e najbolje ispoljiti svoje performanse.
MONITOR
6 / 8

Veliina monitora

Veliina monitora se meri u inima ("), ali to nije stvarna veliina prikaza
(ekrana). Broj koji oznaava veliinu monitora odnosi se na veliinu dijagonale
ekrana.
Do sada najvie koriteni monitori u optoj upotrebi su 17" modeli koji su
prilino jeftini a nude ipak dovoljnu rezoluciju za rad (1024 x 768 preporuljiva).
Zahtevniji korisnici koriste 19" monitor (1280 x 1024 preporuena rezolucija),
dok grafiki profesionalci trae monitore vee od 21" ( minimalno: 1600 x 1200
preporuena rezolucija).

Broj taaka na jedinici duine ( Dot pitch)

Od veliine i broja takica zavisi i kvalitet slike, te njena otrina. Ako su takice
blie jedna drugoj i ako su manje, slika e biti otrija i razumljivija.

Raspodela takica nije ista na svakom monitoru, jer monitori koji koriste razliite
tehnike filtriranja (npr. Aperture grill, Shadow mask) nemaju isti raspored takica.

Brzina osvjeavanja ( Refresh Rate)

Brzina osveavanja oznaava koliko puta je slika na monitoru generisana svake
sekunde. Poznato je da ljudsko oko moe registrovati do 24 promene slika u
sekundi. Ako je taj broj vei od 24 ljudsko oko ne moe registrovati promene ,
iako veina primeuje razliku ako je brzina osveavanja na 60Hz (tada je slika
otra, ali i nemirna i neugodna za rad jer slika treperi) ili 75Hz (tada je slika malo
mutnija, ali znatno stabilnija i prijatnija za rad).. to je vea vrednost refresh rate-
a to je slika stabilnija.

Standard prikaza ( Aspect Ratio)

Standard prikaza kod veine monitora, ili odnos irine i visine monitora, je 4:3,
iako postoje neki manje poznati kao 16:10 koji preteno slui za DVD filmove na
widescreen ekranima.

Dubina boje ( Color Depth)

Dubina boje je saglasna broju bitova koji sadri jedan piksel. to je vea dubina
boje to je vei broj boja i nijansi koliko ih moe prikazati monitor.

Zraenje i zamor

Iako CRT monitori zrae X-zrake, oni su uglavnom bezopasni jer gotovo sve zraenje
zaustavlja debeli ekran. Takoe i brzina osveavanja monitora je zamorna za ljudsko oko.
Starost monitora je takoe bitna jer suvie star monitor daje sve mutniju sliku to ima za
posledicu da se ljudsko oko zamara veoma brzo pri korienju takvih monitora.
MONITOR
7 / 8

LCD monitor (Liquid Crystal Display)


Slika 5

LCD je ravni, tanki monitor iji je ekran sastavljen od odreenog broja piksela koji su
poredani ispred nekog svjetlosnog izvora, troi veoma malo elektrine energije, te
zauzima malo prostora. LCD radi na principu tenih kristalnih molekula.

Teni kristal je elatinasta masa, koja je smetena izmeu prozirnih elektroda, slika 5.
Pod delovanjem upravljakog napona na elektrode, estice kristala se orjentiu u
odreenom smeru i poinju ispoljavati polarizirajui efekat, proputajui samo odreeni
dio svetlosnog spektra. Proputanjem eljenog dela spektra i blokiranjem neeljenog
odreuje se intenzitet i boja svjetlosnog elementa (pixela) i na taj nain se generie slika
kao matrica upravljivih piksala.
Postoje dva osnovna tipa LCD ekrana: monohromatski i kolor. Monohromatski su znatno
jednostavniji i samim tim jeftiniji. Kolor varijante su puno kompleksnije, a samim tim i
skuplje.
Slika se formira osvetljavanjem jedne za drugom linije od vrha do dna ekrana, dok se ne
generie cela slika. To znai da je vreme osvetljaja osnovnog elementa slike = vreme
osvetljaja cele linije / broj elemnata slike na liniji. Ovako malo vreme se negativno
odraava na nivoe osvetljaja i kontrasta. Kontrast je odnos najsvetlijeg i najtamnijeg
elementa slike. Poto se slika formira iz linija, prva linija mora zadrati osvetljaj dok se
ne generie zadnja linija slike. To znai da se moraju koristiti ekrani sa velikom
perzistencijom. Visoka perzistencija znai tromost ekrana to se moe odraziti na
kavalitet prikaza dinamikih slika.
Tehnologija proizvodnje ovih ekrana poznata je pod imenom TFT ( Thin Film
Transistor), a naziv potie od naina proizvodnje upravljakih tranizistora. Kod kolor
ekrana upravlja se svakim elementom slike posebno, pa je broj upravljakih tranzistora
MONITOR
8 / 8
veoma velik. Obzirom da se upravlja pojedinanim elementima slike, perzistencija
ekrana nije problem i moe biti minimalna. Dinamika slike vie ne zavisi od perzistencije
ekrana, ali se kao problem javlja tromost samog tenog kristala.
Osobine LCD prikaza
Prirodna rezolucija
LCD monitori ispoljavaju najbolje hardverske performanse kada rade na jednoj rezoluciji
koja zavisi od tecnog kristala i veliine ekrana. Mogue je postaviti rezoluciju koja nije
prirodna za neki LCD monitor, ali tada opada kvaliteta slike.Pored gubitka kvaliteta slike
rad na rezoluciji koja nije prirodana za dati LCD monitor moe izavati i deformaciju
slike.
Brzina Odaziva (Response Rate)
Brzina odaziva oznaava brzinu kojom piksel moe menjati boje. to je je ta brzina vea
to je kvalitet prikaza bolji. Vreme promene boje se meri u milisekundama. Kao
negativan efekat male brzine promena boje moe se pojaviti efekat kanjenja slike to
je naroito uoljivo pri prikazu filmova i 3D igara.

Ugao gledanja

Za razliku od CRT monitora, LCD monitori ne daju isti kvalitet slike ako se u njih gleda
iz razliitih uglova. Obino ako gledamo LCD sa strane, boje gube kvalitet, prikaz je
zamuen pa ak i neitljiv. Zbog ovog fenomena, razvoj tehnologije LCD monitora
dovela je do razvoja tkz. widescreen ekrana koji su horizontalno produeni to prirodno
odgovara oveijem oku.
Osvjetljenje i kontrast
Osvetljenje kod LCD monitora se meri u Kandelama po kvadratnom metru (cd/m2).
Obino varira od 250 do 350 cd/m2. Kontrast je mera mogunosti LCD-a da prikazuje
bele i tamne tonove. to je taj odnos vei to je monitor kvalitetniji. Dananji LCD
monitori imaju kontrast od 450:1 pa sve do 2000:1.



MONITOR