Raunarske mree

Osnovni pojmovi i klasifikacija

Dejan Lacmanovi
asistent

Tehniki fakultet Mihajlo Pupin
Zrenjanin
Raunarske mree osnovni pojmovi
Raunarske mree ine tehnoloku
podlogu za elektronsko poslovanje.
Raunarska mrea: skup vie raunara,
perifernih jedinica i drugih ureaja, koji su
meusobno povezani sa ciljem razmene
informacija i deobe mrenih resursa.
Raunari u mrei se nazivaju vorovi.
vorovi mogu biti serveri i radne stanice.
Raunarske mree protokoli
Komunikacija izmeu vorova u mrei vri se na
osnovu protokola. Protokoli su pravila koja
raunarima daju uputstva kako da meusobno
razmene informacije.
Niz meusobno zavisnih protokola naziva se stek
protokola.
Najpoznatiji stek protokola je TCP/IP (Transmision
Control Protocol / Internet Protocol).
Internet, mrea svih mrea, zasnovana je na
TCP/IP protokolu. Pored TCP/IP skupa protokola
poznati su i IBM SNA (System Network
Architecture), Digital-ov DECNet, Novell-ov
IPX/SPX, AppleTalk firme Apple i dr.
Raunarske mree klasifikacija
Postoje tri najvanija kriterijuma za
klasifikaciju:
klasifikacija po dometu,
klasifikacija po topologiji i
klasifikacija prema odnosima izmeu
vorova.
Raunarske mree klasifikacija po dometu
Najzastupljenije kategorije prema toj podeli su:
LAN mree (Local Area Networks) mree lokalnog podruja.
LAN mree pokrivaju podruje ogranieno na jedno preduzee ili
ustanovu.
WAN mree (Wide Area Networks) mree irokog podruja.
WAN mree pokrivaju podruje jedne ili vie drava ili podruje
celog sveta (Internet).
MAN mree (Metropolitan Area Networks) mree gradskog
podruja. Mree ove vrste pokrivaju podruje grada.
Postoje i druge kategorije:
CAN mree (Campus Area Networks) mree univerzitetskog
kompleksa koje povezuju vei broj LAN mrea na udaljenim
lokacijama.
PAN mree (Peronal Area Networks) personalne mree malog
dometa, namenjene povezivanju prenosivih ureaja kao to su
laptop raunari, PDA, palmtop raunari i dr.
Raunarske mree klasifikacija prema
odnosima izmeu vorova
mrea ravnopravnih nadlenosti (peer-to-peer):
ne postoji raunar koji obavlja ulogu servera, nego
svaka radna stanica moe imati ulogu klijenta i
servera, to znai da su svi vorovi jednaki. Manje
mree, manji broj korisnika
serverske mree: mree sa jednim vorom koji ima
funkciju servera, dok su svi ostali vorovi klijenti
(radne stanice). Radne stanice pristupaju serveru i
koriste mrene resurse. Poseban vid serverskih
mrea u kojima se nalazi vie servera razliitih
namena nazivaju se vieserverskim mreama.


Raunarske mree klasifikacija prema
topologiji
Klasifikacija prema topologiji predstavlja klasifikaciju
prema rasporedu i nainu povezivanja vorova u
mrei. Postoje:
logika i
fizika topologija.


Logika topologija definie logiki plan mree, tj.
puteve po kojima se kreu informacije po mrei, kao
i naine komunikacije izmeu vorova. Dve glavne
logike topologije su:
magistrala (sabirnica, bus) i
prsten (ring).
Raunarske mree klasifikacija prema
topologiji
Fizika topologija definie plan rasprostiranja
kablova u mrei. Glavne fizike topologije su
magistrala (sabirnica, bus),
prsten (ring) i
zvezda (star).

Raunarske mree klasifikacija prema
topologiji
Pored ovih vrsta postoje i izvedene
topologije, kao to su:
topologija zvezdastog prstena (star-wired) i
topologija reetke (mesh)
LAN mree
Raunarske mree koje obuhvataju samo deo
zgrade, itavu zgradu ili vie zgrada na manjem
rastojanju, tj. manje podruje, nazivaju se lokalne
raunarske mree LAN (Local Area Networks).
Osnovna odlika lokalnih raunarskih mrea su
velike brzine prenosa podataka. Danas se te
brzine prenosa kreu od 100 Mbps (megabita po
sekundi) kod standarda Fast Ethernet, do 1 i 10
Gbps (gigabita po sekundi) kod gigabitnog
Ethernet-a.
LAN mree ne treba smatrati zatvorenim celinama,
nego sistemima koji mogu i treba da se povezuju sa
drugim LAN ili WAN mreama.
LAN mree
Karakteristike LAN mrea odreene su
sa tri najznaajnija faktora:
fizikom topologijom,
prenosnim medijumom i
metodama pristupa medijumu.
Topologija LAN mrea
Fizika topologija LAN mrea moe biti realizovana na tri
naina:
magistrala,
prsten,
zvezda.
MAGISTRALA: svi raunari u mrei su povezani na isti fiziki
medijum.
Informacije se alju svim vorovima u mrei, ali ih preuzimaju
samo oni vorovi kojima su te informacije namenjene.
Povezivanje novih vorova u mreu je jednostavno.
Nedostaci: u sluaju prekida segmenta svi raunari na istom
segmentu ostaju bez pristupa mrei. Ogranienje u broju
vorova koji se mogu povezati na jedan isti mreni segment,
predstavlja jedan od nedostataka.
Glavna prednost topologije magistrale je niska cena realizacije.
Topologija LAN mrea
ZVEZDA: preko ureaja koji se naziva koncentrator ili hub. Taj
ureaj predstavlja centralno vorite zvezde.
Svaki vor u mrei povezan je na koncentrator i preko njega
komunicira sa ostatkom mree.
Prednost ovakvog naina povezivanja ogleda se u manjoj
mogunosti prekida rada mree, jer u sluaju prekida na bilo
kom delu segmenta, samo raunar koji se nalazi na prekinutom
kablu nema pristup mrei, dok ostatak mree nesmetano
funkcionie.
PRSTEN: postoji manja fleksibilnost u pogledu lokacije
vorova u mrei.
vorovi se mogu povezivati u mreu samo u odreenom
prostoru, tj. u takama gde su pre toga instalirani razvodnici.
Princip prenosa informacija u topologiji prstena zasniva se na
kretanju informacije od vora do vora, na putu od izvora do
odredita.
Broj vorova koji se moe prikljuiti na mreu je znatno vei, ali
su vei i trokovi realizacije mree.

Prenosni medijumi u LAN mreama
Povezivanje vorova u okviru raunarske
mree vri se pomou prenosnih
medijuma. Postoji vie vrsta prenosnih
medijuma, a upotreba svakog od njih je u
zavisnosti od tipa mree koji se koristi. Vrste
prenosnih medija su:
bakarni koaksijalni kabl (Coax),
bakarne upredene parice (UTP, STP ),
optika vlakna,
beino povezivanje.
Prenosni medijumi u LAN mreama
Bakarni koaksijalni kabl bio
je, u prolosti, dosta
koriena vrsta medijuma.
Odlikuje ga niska cena,
relativno visoka otpornost
na elektromagnetne
smetnje i jednostavna
ugradnja.
Dve najpoznatije vrste
koaksijalnog kabla su tanki
koaksijalni kabl, poznatiji
kao Thin Coax, i debeli
koaksijalni kabl, poznatiji
kao Thick Coax.
Spoljni omota
Unutra nji provodnik
Thick Coax kabl
Prenosni medijumi u LAN mreama
Upredene bakarne parice
predstavljaju najee korieni
medijum u oblasti LAN tehnologije u
dananje vreme.
Postoji vie vrsta upredenih parica, od
kojih su dve glavne kategorije: oklopljene
upredene parice - STP (Shielded
Twisted Pairs) i neoklopljene upredene
parice - UTP (Unshielded Twisted Pairs).
UTP kabl se sastoji od 4 para
provodnika koji se upredaju radi
smanjenja interferencije. Svaki od
provodnika ima izolaciju specifine boje
da bi se razlikovao prilikom povezivanja
na konektor. Postoje etiri glavne boje:
narandasta, zelena, plava i braon.
Svaki od ta etiri obojena provodnika
ima svoj beli par ija je izolacija
proarana trakom iste boje kao to je
boja njegovog para. UTP kabl se koristi
u kombinaciji sa osmopinskim RJ-45
konektorima.
Spoljna izolacija
UTP kabl
Prenosni medijumi u LAN mreama
Optika vlakna predstavljaju izuzetan prenosni
medijum. Neosetljiva su na elektromagnetne
smetnje i omoguuju ogromne brzine prenosa
(nekoliko gigabita u sekundi). Iako je ugradnja
sloenija, a cena mnogo via od bakarnih kablova,
ovaj medijum predstavlja medijum budunosti.
Beino povezivanje predstavlja dobro reenje za
povezivanje lokalnih raunarskih mrea
prvenstveno zbog neosetljivosti na fiziki raspored
vorova u mrei. Komunikacija se ostvaruje putem
infracrvenih signala ili radio-talasa. U toku je
razvoj i primena velikog broja standarda za beino
povezivanje.