chi ph (bc 4) Khoa Kinh T Lp KHT v Thm nh gi k38 Theo bi ging ca TS. Benoit Laplante EEPSEA Resource Person Malaysia, February 2012 Dn trnh by 1) Phn tch kinh t: 9 bc 2) Cc bc v chuyn mn 3) Bc 4 Dn trnh by 1) Phn tch kinh t: 9 bc 2) Cc bc v chuyn mn 3) Bc 4 Chn bc Bc 2: Nhn dng tt c tc ng vt l tim nng ca d n; Bc 4: Tin t ha cc tc ng; Bc 6: Chit khu xc nh hin gi ca chi ph v li ch; Bc 7: Tnh ton hin gi rng v cc tiu ch khc; Bc 9: a ra ngh. Bc 3: Lng ha tc ng c d bo: c v khng c d n; Bc 1: Xc nh phm vi phn tch; Bc 8: Phn tch ri ro; Bc 5: Lp bng li ch chi ph; Dn trnh by 1) Phn tch kinh t: 9 bc 2) Cc bc v chuyn mn 3) Bc 4 Cc bc v chuyn mn NH GI KINH T CC TC NG A RA NGH LNG HA CC TC NG NHN DNG CC TC NG CC BC 4, 5, 6, 7, v 8 BC 9 CC BC 1, 2 v 3
Cc bc v chuyn mn NH GI KINH T CC TC NG A RA NGH LNG HA CC TC NG NHN DNG CC TC NG Nhim v ca cc nh kinh t hc Nhim v ca nhm chuyn gia Nhim v ca chuyn gia kinh t, k thut v khoa hc Nhim v ca chuyn gia k thut v khoa hc C n m t n h m a n g n h Dn trnh by 1) Phn tch kinh t: 9 bc 2) Cc bc v chuyn mn 3) Bc 4 Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.2) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti 2.1) Mt s khi nim Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.2) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti 2.1) Mt s khi nim
Tin t ha tc ng cc chi ph v li ch
C tn ti gi th trng cho u vo hay u ra hay khng?
Khng C
S dng gi n
C tn ti bt k bin dng no trn th trng?
Khng C
S dng gi th trng S dng gi n Ngun: Benoit Laplante (2012)
Thng ip tng quan nh sau: Chng ta cn chuyn tt c tc ng vt l c xc nh v lng ha trong cc bc 1, 2 v 3 v chuyn tt c tc ng ny thnh gi tr tin t. Trc ht, chng ta phi c lng gi tr tin t/n v ca tng tc ng. ngha: Cn nh: Chng ta mun nh gi gi sn lng tr v/hoc sn lng chp nhn ca mt ngi cho mi hng ha v dch v chu tc ng (tch cc hay tiu cc) bi d n (hay chnh sch). Thng ip tng quan nh sau: Hai trng hp c th xy ra: Trng hp 1: Mt hng ha v dch v b tc ng bi d n (hay chnh sch) trn thc t ang c giao dch trn th trng v c gi th trng cho hng ha v dch v . Vn chng ta cn gii quyt: Gi th trng c phn nh WTP v/hoc WTA ca hng ha v dch v hay khng? Thng ip tng quan nh sau: Gi th trng s dng cho phn tch ti chnh d n v gi kinh t (WTP/WTA) s dng cho phn tch kinh t d n. Thng ip tng quan nh sau: Nu th trng l cnh tranh hon ho (khng c c quyn) v nu n khng tn ti nhng bin dng (chng hn thu, tr cp, kim sot gi, thu nhp khu,) th: gi th trng ca cc u vo v u ra s o lng gi tr kinh t (chi ph) ca cc u vo v gi tr kinh t (li ch) ca cc u ra ny. Trong cc trng hp nh vy, chng ta n gin s dng gi th trng o lng chi ph kinh t v li ch kinh t ca d n. Gi th trng ca cc u vo c d n s dng s o lng chi ph kinh t ca vic s dng cc u vo ny. Gi th trng ca cc u ra c d n s dng s o lng li ch kinh t ca cc u ra ny; iu ny ch ng i vi loi d n ch c tc ng bin t (marginal change). Nu d n quy m ln c th s lm gim gi th trng u ra hoc s lm tng gi u vo, th vic thay i gi ( P) ny s lm thay i thng d x hi ( SS, social surplus). V thay i thng d x hi l mt cu thnh trong gi tr kinh t. Lu Thng ip tng quan nh sau: Tuy nhin, trong nhiu trng hp, th trng khng phi l cnh tranh hon ho, v tn ti nhng bin dng. Trong cc trng hp nh vy, gi th trng khng phn nh chnh xc gi tr kinh t thc (chi ph) ca u vo, v gi tr kinh t thc (li ch) ca u ra. Trong khi gi th trng c s dng tin hnh phn tch ti chnh (v gi th trng l gi c tr/nhn bi d n), th gi th trng ny cn c hiu chnh thc hin phn tch kinh t. Gi th trng c hiu chnh c gi l gi n hoc gi kinh t. Thng ip tng quan nh sau: Quy lut chung l: Nhng thnh phn c lin quan n thu, tr cp, v thu nhp khu (thng) cn c loi b t gi th trng xc nh gi n (gi kinh t). Hai trng hp c th xy ra: Trng hp 2: Mt hng ha hay dch v b tc ng bi d n m khng c giao dch trn th trng (thng gi chung l tc ng phi th trng) v do vy khng tn ti gi th trng cho tc ng . Vn cn gii quyt: Lm sao chng ta c th c lng c WTP v/hoc WTA cho hng ha v dch v ny? Thng ip tng quan nh sau: Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.2) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti 2.1) Mt s khi nim Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.2) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti 2.1) Mt s khi nim SB = CS + PS + GR (*) - Neu SB > 0 => Li ch - Neu SB < 0 => Chi ph Trong o: CS = Thay oi thang d tieu dung PS = Thay oi thang d san xuat GR = Thay oi thu, chi bng tin Gi n? Khi nim GR hm s thay i trong thu hoc chi bng tin theo gi th trng i vi mt hng mc u ra hoc u vo ca d n. i vi u ra: GR c th bao gm doanh thu ca d n, thu thu, hoc gim tr cp ca nh nc. i vi u vo: GR c th bao gm chi ph ti chnh ca d n, gim thu, hoc tng tr cp ca nh nc. Gi n? Gi n? Mt cch din t khc: Gi kinh t = Gi ti chnh + Thay i thng d x hi/v + Thay i ngn sch chnh ph/v Li ch kinh t = Doanh thu + Thay i thng d x hi + Thay i ngn sch chnh ph Chi ph kinh t = Chi ph ti chnh + Thay i thng d x hi + Thay i ngn sch chnh ph Gi n? Trong cng thc chung (*) ny, ta quy c nh sau: Doanh thu t d n mang du dng; Chi ph u t hoc hot ng ca d n mang du m; Tng thng d tiu dng, thng d sn xut s mang du dng; Gim thng d tiu dng, thng d sn xut s mang du m; Tng thu thu hoc gim tr cp s mang du dng; Gi thu thu hoc tng tr cp s mang du m. Gi n? Gi Q l lng hng ho d n sn xut (u ra) hoc s dng (u vo) P e l gi n mt loi u ra hoc u vo ca d n:
Q SB P e Nu d n ln c th lm thay i gi th trng s lm thay i thng d sn xut v/hoc thng d tiu dng. Thng thng ch i vi cc hng ha phi ngoi thng th gi c c th thay i do c mt d n mi c quy m ln. Thay i thng d sn xut v thng d tiu dng l mt b phn trong gi tr kinh t ca d n. Thay i thng d sn xut v thng d tiu dng Thm ch trong th trng cnh tranh hon ho, gi th trng s khng th lc no cng phn nh y WTP cho cc hng ha v dch v do c thay i thng d tiu dng (?). CS = WTP - P Thay i thng d tiu dng Nhng ngi tiu dng s tng/gim thng d tiu dng nu d n cung cp/s dng hng ha/dch v vi mt quy m ln c th lm gim/tng gi cn bng th trng. Thay i thng d tiu dng Q 1d
Lng 0 Gia S 0
S p
B C D 0
P 1
Q 0
A D Thay i thng d tiu dng tng do gi gim P 0
Nhng ngi sn xut khc s tng/gim thng d sn xut nu d n tham gia cung cp/s dng hng ha/dch v vi mt quy m ln c th lm tng/gim gi cn bng th trng. Thay i thng d sn xut Q 1s P 1
P 0
Gia S 0
D 0
D p
G 0 Lng Q 0
F Thay i thng d sn xut tng do gi tng
Bt k mt s thay i gi no u nh hng c n pha tiu dng v pha sn xut ca mt loi hng ha/dch v m d n cung cp hoc s dng. Chnh v vy, chng ta thng quan tm n tc ng rng ca thng d x hi. Thay i thng d x hi Thanh ton chuyn giao c nh ngha l cc khon thanh ton m khng i hi nhn li bt k hng ha hay dch v no. V d: Thu TNDN, thu ti sn, thu kinh doanh khc Thu quan v tr gi Mt phn thng d sn xut hoc thng d tiu dng Vay v tr n vay Thanh ton chuyn giao Mt s ngoi l: Thu v tr cp i khi l khon chuyn giao i khi khng phi l khon chuyn giao ty vo xut lng/nhp lng tng thm hay thay th. Mt s trng hp c bit nh cc loi thu dng ni ha cc chi ph ngoi tc vo gi th trng nh thu/ph nhim. Cc khon vay v tr n vay nc ngoi. Thanh ton chuyn giao 3 nh c bn trong kinh t hc phc li (Harberger, 1971) Gi cu cnh tranh (P d ) ca mt n v hng ha o lng li ch ca d n. Gi cung cng tranh (P s ) ca mt n v hng ha o lng chi ph ca d n. Mt $ l mt $ bt k ai c ai mt. Lu : nhn din li ch v chi ph? Gi tr ngun lc tit kim do c d n c xem nh mt khon li ch m d n to ra cho x hi. Gim li ch ca ngi tiu dng do c d n c xem nh mt khon chi ph m d n gy ra cho x hi. Lu : Khi khng c ngoi thng, trong mi trng hp cn xem xt cc tc ng sau y:
Phn tch ti chnh D N (doanh thu/chi ph) Cc cng ty khc (PS) Ngi tiu dng (CS) Chnh ph (thu, chi ngn sch) Phn tch kinh t Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.2) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti 2.1) Mt s khi nim Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.2) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti (1) Nhp lng v xut lng phi ngoi thng (2) Nhp lng v xut lng c th ngoi thng Chia thnh hai trng hp: 2.1) Mt s khi nim Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.1) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti (1) Nhp lng v xut lng phi ngoi thng (2) Nhp lng v xut lng c th ngoi thng Chia thnh hai trng hp: 2.1) Mt s khi nim Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.1) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti (1) Nhp lng v xut lng phi ngoi thng (2) Nhp lng v xut lng c th ngoi thng Chia thnh hai trng hp: 2.1) Mt s khi nim (a) Trng hp th trng cnh tranh (b) Trng hp th trng b bin dng anh gia li ch kinh te au ra cua d an trong th trng canh tranh
nh gi li ch kinh t ca xut lng d n o lng li ch kinh t ca mt d n ty thuc vo vic xut lng ca d n s p ng nhu cu mi tng thm hay ch s thay th ngun cung sn c trong nn kinh t! Nu d n ch gp phn lm gia tng tng cung ca mt hng ha sn c, th li ch kinh t s c o theo li ch tng thm (theo nh 1) m ngi tiu dng nhn c t lng hng ha tng thm ny. Li ch kinh t chnh l WTP ca ngi tiu dng (P d ): Din tch di ng cu. Xut lng ca d n ch p ng nhu cu mi D Xuat lng cua d an ch ap ng nhu cau mi Gia
P d = P 0 Lng S S p Q 0 Q 1 A
B
Li ch kinh t = Gi sn lng tr ca ngi tiu dng cho lng hng ha tng thm
Cong thc (*):
Li ch tai chnh = P 0 (Q 1 Q 0 ) = P 0 Q
SB = CS + PS + GR = 0 + 0 + P 0 Q
=> Li ch kinh te = P 0 Q
=> P e = P m = P 0 Xut lng ca d n ch p ng nhu cu mi Nu xut lng ca d n ch thay th ngun cung ca cc cng ty khc, th li ch kinh t s c o bng gi tr ngun lc x hi tit kim c (theo nh 2) nh cc cng ty ct gim xut. Li ch kinh t chnh l chi ph c hi ca pha sn xut (P s ): Din tch di ng cung. Xut lng ca d n ch thay th ngun cung hin hnh trn th trng Xuat lng cua d an thay the xuat lng hien co Q s Q d
P 0s
P 1s
Gia S D S p
B C 0 Lng Li ch kinh te = nguon lc tiet kiem bi cac nha san xuat b thay the A
Cong thc (*):
Li ch tai chnh = P 1s (Q d Q s ) = P 1s Q
SB = CS + PS + GR
= P 0s P 1s AB - P 0s P 1s CB + P 1s Q
=> Li ch kinh te =
=> P e > P m = P 1s Xut lng ca d n ch thay th ngun cung hin hnh trn th trng V d mt nh my sn xut giy nhm vo th trng ni a vi ng cung, cu th trng S 0 v D 0 Gi v lng cn bng th trng hin ti l P 0 v Q 0 Khng c bin dng nn P s = P d = P 0 Khi c d n, ng cung ni a s l S p v gi cn bng s l P 1 v lng cn bng l Q 1
Gi gim s lm thay i thng d tiu dng v thng d sn xut Xut lng ca d n va p ng nhu cu mi va thay th ngun cung hin hnh trn th trng Q s =180 Q d =280 Lng 0 Gia S 0
S p
B C D 0
P 1 = 15 Q 0 =200 A D Xuat lng cua d an mot phan ap ng nhu cau mi va mot phan thay the cung hien co P 0 = P s = P d = 20
D E Li ch ca d n c tnh hai ngun: Lng cu tng thm Q 0 Q d (k hiu Q d ): theo nh 1, c o bng gi cu cho mi n v tng thm (tc din tch di ng cu). Lng cung thay th Q s Q 0 (k hiu Q s ): theo nh 2, c o bng gi cung cho mi n v thay th (tc din tch di ng cung). Xut lng ca d n va p ng nhu cu mi va thay th ngun cung hin hnh trn th trng Cong thc (*):
Li ch tai chnh = P 1 (Q d Q s ) = P 1 Q (doanh thu)
SB = CS + PS + GR
= P 0 ACP 1 - P 0 ABP 1 + P 1 Q
=> Li ch kinh te = Q s Q d CAB =
=> P e > P m = P 1
Q * 2 P P 1 0 Xut lng ca d n va p ng nhu cu mi va thay th ngun cung hin hnh trn th trng Tnh dien tch Q s BACQ d nh sau:
Gia tr chi ph kinh te = Q s BACQ d = P d *(Q d -Q 0 ) + P s *(Q 0 -Q s )
= P d * Q d + P s * Q s Trong o:
- P d la gia cau trung bnh =
- P s la gia cung trung bnh =
Lu y: Trong trng hp khong co bien dang th P d 0 = P s 0 , P d 1 = P s 1 2 P P 1 d 0 d 2 P P 1 s 0 s Xut lng ca d n va p ng nhu cu mi va thay th ngun cung hin hnh trn th trng anh gia chi ph kinh te au vao cua d an trong th trng canh tranh
o lng chi ph kinh t ca mt d n ty thuc vo vic nhp lng d n s dng s lm tng cung hay s gim cu (thay th ngi tiu dng sn c) trong nn kinh t. nh gi chi ph kinh t ca nhp lng d n Phn gim trong tiu dng (lng cu thay th, Q d ): theo nh 1, c o bng gi cu cho mi n v thay th (tc din tch di ng cu). Phn ngun lc tng thm c s dng sn xut ra lng u vo p ng nhu cu ca d n (lng cung tng thm, Q d ): theo nh 2, c o bng gi cung cho mi n v tng thm (tc din tch di ng cung). nh gi chi ph kinh t ca nhp lng d n Cong thc (*):
Chi ph tai chnh = Q 0 CDQ 1
SB = CS + PS + GB
= 0 + 0 - Q 0 CDQ 1
=> Chi ph kinh te = Chi ph tai chnh Nhp lng ca d n c cung cp t sn xut mi Gia P 0
S d
D p
D 0
D C Q 1
Q 0
Lng 0 Nhap lng cua d an trong th trng canh tranh neu nhap lng ma d an s dung c cung cap t san xuat mi
Nu cu nhp lng ca d n c p ng bng cch thay th nhng ngi tiu dng hin ti th chi ph kinh t s l gi tr m l ra nhng ngi tiu dng ny sn lng tr c cc nhp lng ny nu khng c d n. Chi ph kinh t trong trng hp ny c tnh theo gi cu, P d
(nh 1). Nhp lng ca d n thay th nhp lng ca nhng ngi tiu dng khc Q 1 d Q 0
P 1
P 0
Gia S d
D 0
D p
B A 0 Lng C D Nhap lng d an trong th trng canh tranh neu nhap lng cua d an s dung thay the nhng ngi tieu dung hien hu
Cong thc (*):
Chi ph tai chnh = Q 1 d ABQ 0
SB = CS + PS + GR
= -P 0 CAP 1 + P 0 CB P 1 - Q 1 d ABQ 0
=> Chi ph kinh te < Chi ph ti chnh
Nhp lng ca d n thay th nhp lng ca nhng ngi tiu dng khc i khi cc nhp lng phi ngoi thng ca d n c cung cp bi mt phn cung cp mi v mt phn thay th nhng ngi tiu dng hin ti. V d nhp lng st thp c s dng cho d n xy mt chic cu quy m ln.
Nhp lng ca d n va c cung cp mi va thay th nhng ngi tiu dng khc Phn ct gim trong tiu dng (lng cu thay th, Q d ): theo nh 1, c o bng gi cu cho mi n v thay th (tc din tch di ng cu). Phn ngun lc tng thm c s dng sn xut ra lng u vo p ng nhu cu ca d n (lng cung tng thm, Q d ): theo nh 2, c o bng gi cung cho mi n v tng thm (tc din tch di ng cung). Nhp lng ca d n va c cung cp mi va thay th nhng ngi tiu dng khc Q s 1 22.000 P 1 =$550 P d =P s =P 0 = $500 Gia/tan S 0
D 0
D p
G E 0 Lng (tan) Q 0 20.000 H Q d 1 17.000 Nhap lng d an anh gia nhap lng va co tac ong tang them va co co tac ong thay the
F
Cong thc (*):
Chi ph tai chnh = Q 1 d EGQ 1 s
SB = CS + PS + GR
= -P 0 FEP 1 + P 0 FG P 1 - Q 1 d EG Q 1 s
=> Chi ph kinh te < Chi ph ti chnh
Nhp lng ca d n va c cung cp mi va thay th nhng ngi tiu dng khc Tnh dien tch Q d 1 EFGQ s 1 nh sau:
Gia tr chi ph kinh te = Q d 1 EFGQ s 1 = P d *(Q 0 -Q d 1 ) + P s *(Q s 1 -Q 0 )
= P d * Q d + P s * Q s Trong o:
- P d la gia cau trung bnh =
- P s la gia cung trung bnh =
Lu y: Trong trng hp khong co bien dang th P d 0 = P s 0 , P d 1 = P s 1 2 P P 1 d 0 d 2 P P 1 s 0 s Nhp lng ca d n va c cung cp mi va thay th nhng ngi tiu dng khc Tm tt: Gi tr kinh t (khng bin dng, d n nh) Thay th Tng thm
Xut lng
Nhp lng Tm tt: Gi tr kinh t (khng bin dng, d n ln) Thay th Tng thm
Xut lng
Nhp lng Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.1) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti (1) Nhp lng v xut lng phi ngoi thng (2) Nhp lng v xut lng c th ngoi thng Chia thnh hai trng hp: 2.1) Mt s khi nim (a) Trng hp th trng cnh tranh (b) Trng hp th trng b bin dng anh gia li ch kinh te au ra cua d an trong th trng bien dang Cc loi thu nh trn doanh s V d thu (15%) nh trn gi cung ca ngi sn xut giy: Trc khi nh thu: Gi v lng cn bng l P 0m v Q 0m nh thu, gi cu/i giy m ngi tiu dng sn lng tr cho mi n v s khng thay i (?) v vn l D 0 Nhng ti mi n v c mua, th s tin m ngi tiu dng sn lng tr cho nh sn xut s gim ng bng mc thu.
ng cu khi c nh thu (net of tax), D st , th hin s tin m ngi tiu dng sn lng tr cho nh sn xut (effective demand curve). Trn quan in ngi sn xut giy, vic nh thu s lm dch chuyn ng cu vo trong (t D 0 vo D st ). Lng cn bng mi s l Q 0st , gi cu gm thu l P 1d v gi ngi sn xut nhn P 1s
Cc loi thu nh trn doanh s Xut lng ca d n trong trng hp c thu nh trn doanh s Khi c d n, ng cung s chuyn t S sang S p
v lng cung ca d n l Q 1d Q 1s Gi cung s gim t P 0s xung P 1s Gi gim lm tng lng cu t Q 0 ln Q 1d Gi gim lm mt s ngi sn xut gim sn xut/hoc ri ngnh, lm gim sn lng ca h t Q 0 xung Q 1s
A Gia P d 1 = P m 1 (1+t) Q d 1 Q 0
S D st
D 0
S p
P s 1 = P m 1 Q s 1
E D C B Thue F anh gia xuat lng d an khi co thue doanh thu P s 0 = P m 0 P d 0 = P m 0 (1+t) G
Dien tch Q 1s BADCQ 1d nh sau:
Gia tr li ch kinh te = Q 1s BADCQ 1d = P s *(Q 0 -Q 1s ) + P d * (Q 1d -Q 0 )
= P s * Q s + P d * Q d
Trong o:
- P d la gia cau trung bnh =
- P s la gia cung trung bnh =
Lu y: Trong trng hp P s = P m < P d ; P d = P m (1+t) ) t 1 ( * 2 P P
2 P P 1 m 0 m 1 d 0 d 2 P P
2 P P 1 m 0 m s1 s0 Xut lng ca d n trong trng hp c thu nh trn doanh s Cong thc (*):
Li ch tai chnh = P s 1 (Q d 1 Q s 1 ) = P s 1 Q (doanh thu)
SB = CS + PS + GR
= P d 1 CDP d 0 - P s 1 BAP s 0 + (P s 1 Q + GECF)
=> Li ch kinh te = Q d 1 CDABQ s 1
=> P e > P m = P 1s
Xut lng ca d n trong trng hp c thu nh trn doanh s Cc loi tr cp sn xut trn xut lng ca d n V d, chnh ph tr cp S% chi ph sn xut tri cy, nn cc nng dn c th cung cp cng lng tri cy vi gi thp hn. ng cung s dch chuyn sang phi, t S sang S sub , tng lng cung t Q 0 ln Q sub Gi th trng l gi m ngi sn xut sn lng cung cp sau khi nhn tr cp, P 1m , cng chnh l gi cu m ngi tiu dng sn lng tr P 1d , gi cung P 1s l chi ph thc s sn xut lng Q sub
Xut lng ca d n khi c tr cp sn xut Khi c d n, ng cung dch chuyn t ng cung th trng S sub sang S sub+p Gim gi cn bng th trng Tng cu Gim cung ca nhng ngi sn xut hin hnh Gia P d 0 = P m 0
P s 1 = P m 1 /(1-S) Q 0 Q s 1
S D S sub
D Q d 1
P d 1 = P m 1
D C E B A Tr cap Lng S sub+p
anh gia xuat lng d an khi co tr cap san xuat P s 0 = P m 0 /(1-S)
Dien tch Q s 1 ABCDQ d 1 tnh nh sau:
Gia tr li ch kinh te = Q s 1 ABCDQ d 1 = P s *(Q 0 -Q s 1 ) + P d * (Q d 1 -Q 0 )
= P s * Q s + P d * Q d Trong o:
- P d la gia cau trung bnh =
- P s la gia cung trung bnh =
Lu y: Trong trng hp P d = P m < P s ; P s = P m /(1-s) 2 P P
2 P P 1 m 0 m
1 d 0 d ) s 1 /( 2 P P
2 P P 1 m 0 m 1 s 0 s Xut lng ca d n khi c tr cp sn xut Cong thc (*):
Li ch tai chnh = P d 1 (Q d 1 Q s 1 ) = P d 1 Q
SB = CS + PS + GR
= P d 1 DCP d 0 - P s 1 ECP s 0 + (P d 1 Q + EGFFA)
=> Li ch kinh te = Q s 1 ABCDQ d 1
=> P e < P m = P 1s
Xut lng ca d n khi c tr cp sn xut Kim sot gi u ra ca d n Nhiu ngnh nh ng st, cp nc, in, in thoi, bu chnh, giao thng cng cng, khng th tng gi cung cp dch v ca mnh mt cch ty tin, v l mt hnh thc kim sot gi. Mt d n cung cp loi dch v hin ang b kim sot gi th li ch kinh t c tnh nh th no? Gia P e
P max
P d
Q 1s Q 0s
S D S p
Q 0d
P f
A B Lng C D anh gia xuat lng d an khi co kiem soat gia san xuat
Cong thc (*):
Li ch tai chnh = P f (Q s 1 Q s 0 ) = P f Q (doanh thu)
SB = CS + PS + GB = ABCD + 0 + (P f Q g + 0)
=> Li ch kinh te = Q s 0 ABQ s 1
Kim sot gi u ra ca d n anh gia chi ph kinh te au vao cua d an trong th trng bien dang Nhp lng ca d n khi c cc loi thu doanh thu Gi s nhp lng st thp c s dng trong d n xy cu chu mt loi thu doanh s t st lm cho ng cu (trn quan im nh sn xut) dch chuyn vo trong t D 0 vo D 0st Khi c d n, c 2 kh nng xy ra: Lng cu tng thm < lng cu gim do thu Lng cu tng thm > lng cu gim do thu
Gia P m 0 = P s 0
P m 1 = P s 1
P *
Q s 1 Q 0
S D 0st
A B D C D pst
D 0 P d 1 = P m 1 (1+t)
Q d 1
Q * E G F anh gia chi ph khi co thue doanh thu tren nhap lng cua d an A H P d 0 = P m 0 (1+t)
Cong thc (*):
Chi ph tai chnh = Q d 1 AAQ s 1
SB = CS + PS + GR
=
=> Chi ph kinh te = Q d 1 ABCDQ s 1
Nhp lng ca d n khi c cc loi thu doanh thu Dien tch Q d 1 ABCDQ s 1 nh sau:
Gia tr li ch kinh te = Q d 1 ABCDQ s 1 = P d *(Q 0 -Q d 1 ) + P s *(Q s 1 -Q 0 )
= P d * Q d + P s * Q s
Trong o:
- P d la gia cau trung bnh =
- P s la gia cung trung bnh =
Lu y: Trong trng hp P s = P m < P d ; P d = P m (1+t) ) t 1 ( * 2 P P
2 P P 1 m 0 m 1 d 0 d 2 P P
2 P P 1 m 0 m s1 s0 Nhp lng ca d n khi c cc loi thu doanh thu Cong thc (*):
Chi ph tai chnh = Q d 1 AEQ s 1
SB = CS + PS + GB
=
=> Chi ph kinh te = Q d 1 ABCDQ s 1
Nhp lng ca d n khi c cc loi thu doanh thu Gia P d 0 = P m 0
P s 0 = P m 0 /(1-s) Q s 1 Q 0
S D 0 S sub
D p
A D C B Q d 1
P d 1 = P m 1
P s 0 = P m 0 /(1-s) E F G Tr cap san xuat loai nhap lng d an s dung
Tnh dien tch Q d 1 ABCDQ s 1 nh sau:
Gia tr li ch kinh te = Q d 1 ABCDQ s 1 = P d *(Q 0 -Q d 1 ) + P s *(Q s 1 -Q 0 )
= P d * Q d + P s * Q s
Trong o:
- P d la gia cau trung bnh =
- P s la gia cung trung bnh =
Lu y: Trong trng hp P d = P m < P s ; P s = P m /(1-s) 2 P P
2 P P 1 m 0 m 1 d 0 d ) s 1 /( 2 P P
2 P P 1 m 0 m s1 s0 Nhp lng ca d n khi c cc loi thu doanh thu nhiu quc gia, cc u vo quan trng nh nc, in, du, than, lao ng, b kim sot gi. Trong cc trng hp nh vy, chng ta s nh gi chi ph kinh t ca cc loi nhp lng ny nh th no? Nhp lng b kim sot gi Cong thc (*):
Chi ph tai chnh =
SB = CS + PS + GR
=
=> Chi ph kinh te =
Nhp lng b kim sot gi Q d 0
Q s
P f
P s
Gi S D 0
D p
B A 0 Q Q d 1
Nhp lng b kim sot gi C D Tm tt: Gi tr kinh t (bin dng do thu v tr cp, d n nh) Thay th Tng thm
Xut lng
Nhp lng Tm tt: Gi tr kinh t (bin dng do thu v tr cp, d n ln) Thay th Tng thm
Xut lng
Nhp lng Tm tt: Gi tr kinh t (bin dng do kim sot gi) Thay th Tng thm
Xut lng (gi thp hn gi cn bng)
Nhp lng (gi thp hn gi cn bng) Tm tt: Gi tr kinh t (bin dng do kim sot gi) Thay th Tng thm
Xut lng (gi cao hn gi cn bng)
Nhp lng (gi cao hn gi cn bng) Nhp lng khi c c quyn Nu d n tng i nh v s dng tng i t cc nhp lng phi ngoi thng, th chng ta c th gi nh rng nhu cu nhp lng cho d n s c p ng bng lng cung tng thm m khng lm thay i gi th trng. Khi , gi n ca nhp lng s l gi cung loi tr thu nhng tnh tr cp. TM TT Nu d n tng i nh v cung cp tng i t cc hng ha phi ngoi thng cho th trng, th chng ta c th gi nh rng hng ha ca d n ch phc v nhu cu tng thm m khng lm thay i gi th trng. Khi , gi n ca xut lng s l gi cu bao gm thu nhng loi tr tr cp. TM TT Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.1) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti (1) Nhp lng v xut lng phi ngoi thng (2) Nhp lng v xut lng c th ngoi thng Chia thnh hai trng hp: 2.1) Mt s khi nim (a) Trng hp th trng cnh tranh (b) Trng hp th trng b bin dng nh ngha hng ngoi thng v phi ngoi thng Phn ln cc nhp lng (v xut lng) ca mt d n l cc hng ha/dch v c th ngoi thng. Hng c th ngoi thng c nh ngha l nhng hng ha/dch v m vic tiu dng hay sn xut chng lm thay i xut/nhp khu rng ca mt quc gi. Hng c th ngoi thng c sn xut hay s dng bi mt d n khng nht thit phi c nhp khu hay xut khu, nhng phi c kh nng nhp khu hoc xut khu c. Nu mt d n s dng mt nhp lng c th ngoi thng, th vic s dng nhp lng ny s c nh hng tiu cc n cn cn thng mi hoc t gi hi oi ca quc gia. nh ngha hng ngoi thng v phi ngoi thng Nu d n cung cp mt xut lng c th ngoi thng th xut lng ny s c nh hng tch cc n cn cn thng mi hoc t gi hi oi ca quc gia. Hng c th ngoi thng gm c hng c th xut khu (chi ph sn xut trong nc < gi FOB) hoc hng c th nhp khu (gi CIF < chi ph sn xut trong nc). nh ngha hng ngoi thng v phi ngoi thng P w.fob Q s Q d D w D d A S d Xut khu
B Hng c th xut khu (v d c ph) Lng Gi P w.cif Lng Q d Q s S w D d A S d Nhp khu
B Hng c th nhp khu (v d xe my) Gi
Hng phi ngoi thng l nhng hng ha v dch v c chi ph sn xut bin ni a, P d , nh hn chi ph nhp khu, p w.cif , nhng ln hn doanh thu xut khu, p w.fob . Cho nn s khng c li nu nhp hoc xut khu cc hng ha/dch v nh vy. V d, vn ti ni a, cc dch v cng ch, cc dch v c nhn, ct, , gch, nh ngha hng ngoi thng v phi ngoi thng P w.cif S w D d A S d B Hng phi ngoi thng (v d xi mng) Lng Gi P w.fob D w D C P d o lng gi tr kinh t ca cc hng ha c th ngoi thng Tnh theo gi bin gii Gi bin gii ca hng c th nhp khu l gi CIF (gi cha tnh cc loi thu quan v hn ngch). Gi bin gii ca hng c th xut khu l gi FOB (gi nh xut khu nhn c sau khi tr cc loi chi ph a hng ti bin gii, nhng trc cha tnh tr cp/thu xut khu). Gi s t gi hi oi th trng = t gi hi oi kinh t. o lng gi tr kinh t ca cc hng ha c th ngoi thng, ta nn chia thnh 3 loi: Cc hng ha c nhp/xut khu nhng gi s khng thay i (ng cung, cu th gii co gin hon ton). Cc hng ha c nhp/xut khu nhng gi s thay i (ng cung, cu th gii co gin). Cc hng ha hin ti khng c ngoi thng nhng c th ngoi thng nu chnh sch ngoi thng thay i. o lng gi tr kinh t ca cc hng ha c th ngoi thng
Gia tr kinh te cua hang co the ngoai thng vi gia khong oi khi co d an Tt c, nhng c vi trng hp ngoi l, gi ca hng c th ngoi thng s khng i khi tng cung hoc cu do c d n v ng cu th gii v xut lng ca d n v ng cung th gii v nhp lng ca d n co gin hon ton. Hng c th ngoi thng vi gi khng thay i khi c d n Xut lng c th ngoi thng c th: Xut khu C th thay th hng ha nhp khu Nhp lng c th ngoi thng c th: Nhp khu C th xut khu (nhp lng ca d n l ra s c xut khu nu khng c d n) Hng c th ngoi thng vi gi khng thay i khi c d n Xut lng xut khu V d d n khai thc m ng P wfob Q 1 Q 0 Q d D w F E S p S 0 Gi Lng Li ch kinh t/n v xut lng xut khu l gi cu th gii, tc P w.fob Gi n l lng ngoi t thc s kim c/n v xut khu, tc gi xut khu tr bt k khong li nhun trung gian v chi ph vn ti chuyn hng ha t d n ra cng. Xut lng xut khu V d xut khu giy: Gi FOB = 200 USD Tr gi xut khu = 10% gi FOB T gi chnh thc (OER) = 45 INR/USD T gi kinh t (E e ) = 50 INR/USD Tnh: FEP, P f , P e , v CF?
Xut lng xut khu V d xut khu hng may mc: Gi FOB = 800 USD Thu xut khu = 5% gi FOB T gi chnh thc (OER) = 45 INR/USD T gi kinh t (E e ) = 50 INR/USD Tnh: FEP, P f , P e , v CF?
Xut lng xut khu Xut lng c th xut khu Li ch ti chnh = Gi FOB ti cng +/- Tr cp/thu - Ph bc d v bo him t d n n cng k c thu/tr cp (nu c) - L ph cng k c thu/tr cp (nu c)
Li ch kinh t = Gi FOB iu chnh ph thng ngoi hi - Gi tr kinh t ca ph bc d v bo him t d n ra cng - Gi tr kinh t ca l ph cng
Xut lng c th xut khu Xut lng thay th nhp khu V d d n lp rp xe my P wcif Lng Q d Q 1 Q s S w C A S p S 0 D D d Gi Li ch kinh t/n v xut lng thay th nhp khu l gi cung th gii, tc P w.cif ca hng nhp khu. Gi n chnh l lng ngoi t quc gia s tit kim c/n v xut lng nh c d n: Khng tnh thu quan hoc hn ngch nhp khu Tnh chi ph kinh t ca cc dch v trung gian v vn ti nhp hng t cng vo th trng ni a Khng tnh chi ph kinh t ca cc dch v trung gian v vn ti xut lng ca d n t d n ra th trng ni a Xut lng thay th nhp khu Li ch ti chnh = Gi CIF ti cng nhp khu + Thu quan + Ph cng k c thu/tr cp (nu c) + Ph bc d v bo him k c thu/tr cp (nu c) t cng vo th trng ni a (gi ca nh nhp khu) - Ph vn ti t ni khai thc (v d m) n d n (gi ti chnh ti cng d n) Xut lng thay th nhp khu Li ch kinh t = Gi CIF iu chnh ph thng ngoi hi + Gi tr kinh t ca l ph cng + Gi tr kinh t ca chi ph bc d v bo him t cng - Gi tr kinh t ca chi ph vn ti t d n ra th trng Xut lng thay th nhp khu Nhp lng nhp khu V d d n cn nhp khu linh kin in t P wcif Q 1 Q 0 Q s S w C D D 0 S 0 D p Gi Lng Chi ph kinh t/n v nhp lng nhp khu l gi cung th gii, tc P w.cif Gi n l lng ngoi t m quc gia tiu tn nhp khu/n v nhp lng nhp khu: Tnh chi ph kinh t ca cc dch v marketing v vn ti chuyn nhp lng vo d n Khng tnh thu quan hay hn ngch Nhp lng nhp khu V d nhp khu lp xe: Gi CIF = 40 USD Thu nhp khu = 30% gi CIF VAT = 10% (CIF + thu nhp khu) T gi chnh thc (OER) = 45 INR/USD T gi kinh t (E e ) = 50 INR/USD Tnh: FEP, P f , P e , v CF?
Nhp lng nhp khu Chi ph ti chnh = Gi CIF ti cng + Thu quan + L ph cng bao gm thu/tr cp (nu c) + Ph bc d bao gm thu/tr cp (nu c) t cng n d n
Chi ph kinh t = Gi CIF iu chnh ph thng ngoi hi + Gi tr kinh t ca l ph cng + Gi tr kinh t ca ph bc d t cng vo d n Nhp lng nhp khu Nhp lng c th xut khu V d d n ch bin c ph s dng nhp lng c ph nguyn liu P wfob Q 0 Q 1 Q s D w E F D 0 S 0 D p D Gi Lng Chi ph kinh t/n v nhp lng c th xut khu l gi cu th gii, tc P w.fob Gi n chnh l lng ngoi t l ra quc gia nhn c/n v hng ha nu nh khng c d n: Khng tnh chi ph kinh t ca cc dch v trung gian v vn ti hng ha ra cng Tnh chi ph kinh t ca dch v vn chuyn v qun l a hng c th xut khu n d n Nhp lng c th xut khu Chi ph ti chnh = Gi FOB ti cng - L ph cng bao gm thu/tr cp (nu c) - Ph bc d t d n n cng v bo him bao gm c thu/tr cp (nu c) (Gi m n v xut khu nhn c) + Ph bc d v bo him t n v xut khu ra th trng hoc d n (Gi m d n phi tr) Nhp lng c th xut khu Chi ph kinh t = Gi FOB iu chnh ph thng ngoi hi - Gi tr kinh t ca l ph cng - Gi tr kinh t ca ph bc d v bo him t n v xut khu n cng + Gi tr kinh t ca ph bc d v bo him t n v xut khu n d n/th trng Nhp lng c th xut khu
Gia tr kinh te cua hang co the ngoai thng vi gia thay oi khi co d an Trng hp ny ch c nhng quc gia ln hoc c li th so snh tuyt i nh vi t Trung Quc, du t - rp, len t c, c ph t Brazil, C 2 trng hp: Xut khu mt xut lng lm gim gi th gii Nhp khu mt nhp lng lm tng gi th gii Hng c th ngoi thng vi gi thay i khi c d n Xut khu xut lng lm gim gi th gii P mr Q 1 Q 0 Q r D d A C S p S 0 D 1w P 0w D B Gi Lng Nhp khu nhp lng lm tng gi th gii P 0w Q 2d Q 1d Q
D 0 A E S w S 0 D p P mc C B Lng Gi
Gia tr kinh te cua hang ngoai thng trong cac th trng b bien dang Q s
Lng 0 Gia S 0
S p
D D 0
P fob-t
A Xuat lng cua d an mot chu thue xuat khau/c hng tr gia xuat khau Q 2 Q 1 Q e Q 0
P fob
P fob+s
B C D w-te D w D w+s E F H G Thu Tr cp Gia P w(cif + t) S w+t
D p
D 0
B A S 0
Q 1 Q 0
Lng 0 C D S w
P wcif Nhap lng cua d an chu thue nhap khau GIA TR KINH TE CUA TY GIA HOI OAI Ph thng ngoi hi (FEP) Nu khng c can thip ca chnh ph v thng tin hon ho trn th trng hng ha ngoi thng v th trng ngoi hi th t gi hi oi chnh thc (OER) l mt thc o tt cho li ch v chi ph kinh t khi thu hoc chi ngoi hi. Cc chnh ph thng kim sot ngoi hi vi nhiu hnh thc khc nhau.
A R Q d Q 0
S fe D t
D fe
Q s
E C T gi hi oi n v s nh gi qu cao ng ni t OER
Shadow ER ng cung FE chnh thc ng cung FE trn th trng t do (gi nh) ER VND/$
S kim sot trn th trng ngoi hi lm cho t gi hi oi chnh thc OER c nh gi qu cao (tc VND c gi) => cu ngoi hi > cung ngoi hi. Ni t c nh gi qu cao nu OER nh gi thp s ni t m dn chng sn lng tr cho mt n v ngoi t. Ph thng ngoi hi (FEP) Vi mc OER ny, nh xut khu ch xut hng ha v dch v tr gi Q s ngoa t v nh nhp khu cn Q d ngoi t mua hng nhp khu => d cu ngoi hi. gii quyt tnh trng thm ht cn cn ngoi thng, chnh ph c th nh thu quan nhp khu (hoc tr cp xut khu, ) Ph thng ngoi hi (FEP) Quc gia c mt t gi hi oi b nh gi qu cao c cho l c mt ph thng ngoi hi (FEP) FEP cho bit mc m OER nh gi thp lng tin ni a m dn chng sn lng tr cho mt ng ngoi t (hay chi ph c hi thc ca nn kinh t) Ph thng ngoi hi (FEP) Cng thc tnh FEP:
t = Thu quan nhp khu d = Thu xut khu s = Tr gi xut khu M = Gi tr nhp khu theo gi bin gii, CIF X = Gi tr xut khu theo gi bin gii, FOB % 100 1 ) 1 ( ) 1 ( X M s d X t M FEP Ph thng ngoi hi (FEP) FEP cho bit pn trm tng thm m dn chng sn lng tr cho mt ng ngoi t, trn OER, nu h c th mua ngoi t mt cch t do. Nu khng iu chnh FEP trong thm nh kinh t, th cc d n sn xut hng ngoi thng s c mt NPV b nh gi thp hn so vi d n ch sn xut hng phi ngoi thng. Ngc li, d n s dng nhp lng nhp khu s c chi ph thp hn v s c NPV c nh gi qu cao so vi cc d n s dng nhp lng phi ngoi thng. Ph thng ngoi hi (FEP) T gi hi oi n T gi hi oi n (SER) l t gi phn nh gi tr kinh t thc ca mt ng ngoi t trong nn kinh t Trong nn kinh t khng c cc bin dng trn th trng hng ha ngoi thng v th trng ngoi hi th SER s bng t gi cn bng (R th) Khi c bin dng SER > OER
A ER VND/$ R Q d Q 0
S fe D t
D fe
Q s
E C T gi hi oi n v t gi th trng ch en OER
Shadow ER ng cung chnh thc FE ng cung FE trn th trng t do (gi nh) Black market ER ng cung FE th trng ch en
G ER VND/$ Q 0 Q s 1
S fe D t
D fe
Q d 1
T gi hi oi n theo cng thc Harberger OER 2 D P
S s C E F A D OER 1
B
Phng php gi ni a Hng ha ngoi thng Gi bin gii * SER => Tng ng gi ni a Hng phi ngoi thng Gi ni a => S dng gi ni a cho tt c cc hng mc ca d n Phng php gi bin gii Hng ha ngoi thng Gi bin gii * OER Hng ha phi ngoi thng Gi ni a i * CF i => Tng ng gi bin gii S dng gi bin gii cho tt c cc hn mc ca d n i price domestic i equivalent price border
i good of factor Conversion CF i Gi th trng vs Gi n Tin t ha tc ng thnh li ch v chi ph C tn ti gi th trng cho u vo v u ra khng? C KHNG C bt k bin dng th trng no khng S dng gi n C KHNG S dng gi n S dng gi th trng Gi th trng vs Gi n Tin t ha tc ng thnh li ch v chi ph C tn ti gi th trng cho u vo v u ra khng? C KHNG C bt k bin dng th trng no khng S dng gi n C KHNG S dng gi n S dng gi th trng Trng hp ny th sao? C th, chng ta s ni v phng php nh gi kinh t ca tc ng mi trng t mt d n hay chnh sch. Nn tng chung Khi nim tng gi tr kinh t Cc phng php nh gi kinh t Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.2) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti 2.1) Mt s khi nim C th, chng ta s ni v phng php nh gi kinh t ca tc ng mi trng t mt d n hay chnh sch. Nn tng chung Khi nim tng gi tr kinh t Cc phng php nh gi kinh t Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.2) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti 2.1) Mt s khi nim Nn tng tng quan 1. Mi trng v h sinh thi cung cp cc hng ha v dch v co ch cho con ngi, vd. ng gp n phc li cho con ngi v c con ngi nh gi. V d v cc dch v m h sinh thi cung cp (Daily, 1997): Lm sch khng kh v nc; Gim thiu tc ng ca l lt v hn hn; To v ti to t v mu m cho t; Th phn cho hoa mu v cy t nhin; Kim sot cn trng nng nghip; Duy tr a dng sinh hc; Bo v khi bc x mt tri; iu ha kh hu tng phn. Nn tng tng quan Cung cp nc V d v hng ha v dch v c cung cp bi nc trn b mt (Postel v Carpenter, 1997) Nc ung, nu n, git, v s dng trong sinh hot gia nh khc; Sn xut, ch to nng lng, s dng trong cc ngnh cng nghip khc ; Ti tiu cho ma v, cng vin, sn golf ; Nui trng thy sn. Cung cp cc hng ha khc C, chim nc, con hn v con trai Cc dch v phi khai thc Kim sot l; Giao thng; Bi v ua thuyn gii tr; Gim nhim; Khu bo tn chim v ng vt hoang d; ... Nn tng tng quan V d v hng ha v dch v c cung cp bi cc m ly (Ewel, 1997): a dng sinh hc Ni c tr cho cc loi qu him; Sn sinh ng vt hoang d c th khai thc (chim nc, ng vt c da lng; b st, c v ng vt c v bc, etc.); Sn sinh qun th hoang d to gi tr gii tr phi khai thc; Sn xut g;
Ngun nc: Cung cp u vo cho sn xut Ci thin cht lng nc; X l v gim thiu tc ng l lt; Duy tr ngun nc. Nn tng tng quan 1. Mi trng v h sinh thi cung cp cc hng ha v dch v co ch cho con ngi, vd. ng gp n phc li cho con ngi v c con ngi nh gi. Cu trc Vn ng H SINH THI Hng ha v dch v Nn tng tng quan 2. Hot ng ca con ngi nh hng (tc ng) n cu v s vn ng (vd., chc nng), v hng ha v dch v c cc h sinh thi cung cp. 3. V h sinh thi phc tp v thay i nn hiu bit v cc hng ha v dch v m n cung cp v cch thc hot ng ca con ngi tc ng n vic cung cp cc hng ha v dch v ny l khng hon ho v kh khn lng ha. 4. Tuy nhin, vi tnh trng hin nay s pht trin ca c phn tch kinh t v sinh thi v m hnh ha cho php chng ta trong nhiu hp c th thc hin c nh gi kinh t cho s thay i cc hng ha v dch v ca h sinh thi. 1. Mi trng v h sinh thi cung cp cc hng ha v dch v co ch cho con ngi, vd. ng gp n phc li cho con ngi v c con ngi nh gi. Nn tng tng quan Vn quan trng: Cung cp mt khung khi nim vng chc hng dn thc hin nh gi kinh t cho tc ng mi trng ca d n. Nn tng tng quan C th, chng ta s ni v phng php nh gi kinh t ca tc ng mi trng t mt d n hay chnh sch. Nn tng chung Khi nim tng gi tr kinh t Cc phng php nh gi kinh t Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.2) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti 2.1) Mt s khi nim Cung cp nc Nc ung, nu n, git, v s dng trong sinh hot gia nh khc; Sn xut, ch to nng lng, s dng trong cc ngnh cng nghip khc ; Ti tiu cho ma v, cng vin, sn golf ; Nui trng thy sn. Cung cp cc hng ha khc C, chim nc, con hn v con trai Cc dch v phi khai thc Kim sot l; Giao thng; Bi v ua thuyn gii tr; Gim nhim; Khu bo tn chim v ng vt hoang d; ... Chng ta c th nhm cc hng ha v dch v ny thnh cc phn loi s dng khc nhau khng? Khi nim tng gi tr kinh t Hng ha v dch v mi trng Phi s dng S dng Gin tip Trc tip Phi tiu dng Tiu dng Tn ti Mc ch khc S dng khc nhau v Khi nim tng gi tr kinh t Tng gi tr kinh t Gi tr phi s dng Gi tr s dng Gi tr s dng gin tip Gi tr s dng trc tip Gi tr s dng trc tip phi tiu dng Gi tr s dng trc tip tiu dng Gi tr tn ti Gi tr lu truyn cc loi gi tr kinh t khc nhau + + + + Gia gi tr s dng, thm vo: Gi tr la chn Khi nim tng gi tr kinh t Tng gi tr kinh t Gi tr s dng Gi tr s dng gin tip Gi tr s dng trc tip Gi tr s dng trc tip phi tiu dng Gi tr s dng gin tip tiu dng M t gi tr s dng + + Gia gi tr s dng, thm vo: Gi tr la chn Khi nim tng gi tr kinh t M t: Gi tr s dng trc tip tiu dng: S dng tiu dng lin quan n khai thc thnh phn ca h sinh thi cho mc ch tiu dng (hoc s dng). V d: Cu c (bn hoc gii tr); Khai thc cc lm sn ngoi g; Khai thc g; Khai thc tri cy t cy n tri. Gi tr s dng trc tip tiu dng l gi tr t ngun lc/ti nguyn c khai thc hoc thu hoch. Khi nim tng gi tr kinh t M t: Gi tr s dng trc tip phi tiu dng: Gi tr s dng trc tip phi tiu dng lin quan n cc dch v cung cp trc tip bi mi trng hoc h sinh thi m khng xy ra hin tng khai thc hay thu hoch ngun lc/ti nguyn. V d: Dng dng chy ca nc lm giao thng ng thy; Bi li gii tr; Ngm chim trong khu vc bo tn; Sn xut nng lng hydro. Gi tr s dng trc tip phi tiu dng l gi tr ca cc hot ng phi tiu dng. Khi nim tng gi tr kinh t M t: Gi tr s dng gin tip: S dng gin tip lin quan n vic cung cp cc dch v t mi trng hay h sinh thi gip h tr ti nguyn sinh thi hoc duy tr qu trnh sinh hc. V d: Cc khu vc rng ngp mn gip chng bo; Cc m ly lm nc sch hn; Cc m ly gip duy tr ngun nc ngm; Rng gip lu tr carbon; Ca sng gip bo v c con. Gi tr s dng gin tip l gi tr ca cc dch v c cung cp bi mi trng. Khi nim tng gi tr kinh t M t: Gi tr s dng la chn: Cc hng ha v dch v no ca mi trng hay h sinh thi c th khng c s dng trc tip hay gin tip hin ti. Tuy nhin, cc c nhn c th mun gi chng li la chn tiu dng trong tng lai. Bo tn rng cho mc tiu kho cu sinh hc. Gi tr s dng gin tip l gi tr ca cc dch v c cung cp bi mi trng. V d: Khi nim tng gi tr kinh t Tng gi tr kinh t Gi tr phi s dng Gi tr tn ti Gi tr lu truyn M t gi tr phi s dng: + Khi nim tng gi tr kinh t M t: Gi tr phi s dng: Gi tr phi s dng l cc gi tr con ngi c c khng lin quan n vic s dng hng ha v dch v sinh thi.
Gi tr phi s dng c th c n gin l t vic con ngi thch th vi s hiu bit v h sinh thi ang tn ti (gi tr tn ti), hoc tn ti cho kh nng vic s dng (trc tip hoc gin tip) cho cc th h tng lai (gi tr lu truyn). Khi nim tng gi tr kinh t Tng gi tr kinh t Gi tr phi s dng Gi tr s dng Gi tr s dng gin tip Gi tr s dng trc tip Gi tr s dng trc tip phi tiu dng Gi tr s dng trc tip tiu dng Gi tr tn ti Gi tr lu truyn + + + + Gia gi tr s dng, thm vo: Gi tr la chn Khi nim tng gi tr kinh t ng dng cho cc vng ngp nc Cu trc Vn ng H SINH THI Hng ha v dch v Gi tr Kinh t Cc c tnh ca vng ngp nc (v d v quy m, a im, dc, a cht, chng loi, mc nc, pH, oxy ha tan) Cu trc Sinh khi, t/trm tch, h ng thc vt, Vn ng Quang hp, thot hi nc, phn hy,... Chc nng Hng ha
Dch v S dng Gi tr s dng gin tip Duy tr dinh dng; Kim sot l lt; Chng bo; Duy tr nc ngm; Cn bng kh hu.
Gi tr phi s dng a dng sinh hc; Vn ha, di sn; Lu truyn.
Gi tr s dng trc tip C; Nng nghip; Ci t; Gii tr; Giao thng; Bt ng vt hoang d
Gi tr s dng
Gi tr phi s dng Tng gi tr kinh t
S I N H T
I
G I A O D I
N
K I N H T
H
C
Gi tr vng ngp nc ng dng v khung phn tch chung cho vng ngp nc C th, chng ta s ni v phng php nh gi kinh t ca tc ng mi trng t mt d n hay chnh sch. Nn tng chung Khi nim tng gi tr kinh t Cc phng php nh gi kinh t Dn trnh by 1) Thng ip tng quan 2) Bc 4 2.2) Khi gi th trng tn ti 2.3) Khi gi th trng khng tn ti 2.1) Mt s khi nim Tng gi tr kinh t Gi tr phi s dng Gi tr s dng Gi tr s dng gin tip Gi tr s dng trc tip Gi tr s dng trc tip phi tiu dng Gi tr s dng trc tip tiu dng Gi tr tn ti Gi tr lu truyn + + + + Cc phng php nh gi kinh t Chng ta c th o lng cc gi tr s dng v phi s dng ny nh th no? Gi tr phi s dng Gi tr s dng Gi tr s dng gin tip Gi tr s dng trc tip Gi tr s dng trc tip phi tiu dng Gi tr s dng trc tip tiu dng Gi tr lu truyn Gi tr tn ti Cc phng php nh gi kinh t Nhm 1: Phng php Thay i nng sut; Nhm 2: Bc l s thch: Nhm 3: Pht biu s thch: 3 nhm phng php: Cc phng php ny nhm mc tiu nh gi cc tc ng ca mi trng thng qua quan st hnh vi ca cc c nhn, v cho bit nhng g c hnh bc l s a thch ca h cho s thay i cht lng mi trng. Cc phng php ny nhm mc tiu nh gi cc tc ng ca mi trng bng vic s dng d liu v la chn gi nh ca cc c nhn thc hin trong cc cuc kho st v pht biu s a thch ca h. Cc phng php nh gi kinh t Ni dung tng phng php s c trnh by mn Kinh t mi trng Gi tr phi s dng Gi tr s dng Gi tr s dng gin tip Gi tr s dng trc tip Gi tr s dng trc tip phi tiu dng Gi tr s dng trc tip tiu dng Gi tr lu truyn Gi tr tn ti Cc phng php nh gi kinh t Nhm 1: Phng php Thay i nng sut Nhm 2 (Bc l s thch) v Nhm 3 (Pht biu s thch)
Nhm 3 (Pht biu s thch) i vi mi phng php, nhn dng cc thng tin cn s dng; Nhn dng ngun lc v thi gian sn c; Thc hin thu thp d liu s cp da trn thi gian v ngun lc sn c. i vi mi tc ng, nhn dng cc phng php ph hp; Lm bt c g c th vi cc ngun thng tin sn c; Nhn dng cc tc ng mi trng ca d n; Nhn dng cc tc ng quan trng cn thit tin hnh nh gi tc ng; TM TT