Funkcje rodziny

Opracowanie na podstawie Socjologii rodziny

Zbigniewa Tyszki
Zbigniew Tyszka w swojej ksice z 1974 roku
zatytuowanej Socjologia rodziny omwi
rnorodne aspekty zwizane z problematyk
rodziny. Skupi si midzy innymi na jej funkcjach.
Stwierdzi, i cile wi si one ze struktur
rodziny, tj. z ukadem rl i pozycji spoecznych,
charakterem oraz organizacj stosunkw
midzyosobniczych. Funkcje rodziny s
uwarunkowane przez elementy jej struktury.
Warto zwrci uwag na fakt, i poszczeglni
socjologowie podaj niejednakow liczb funkcji
penionych przez rodzin. Niektrzy pomijaj te
wymienione przez innych. Zbigniew Tyszka wyrni
dziesi funkcji, ktre spenia rodzina.
Dziesi funkcji rodziny wg. Z.
Tyszki
1. Funkcja materialno-ekonomiczna.
2. Funkcja opiekuczo-zabezpieczajca.
3. Funkcja prokreacyjna.
4. Funkcja seksualna.
5. Funkcja legalizacyjno-kontrolna.
6. Funkcja socjalizacyjna.
7. Funkcja klasowa.
8. Funkcja kulturalna.
9. Funkcja rekreacyjno-towarzyska.
10. Funkcja emocjonalno-ekspresyjna.
Funkcja materialno-
ekonomiczna
Oznacza materialne zaspokajanie
rodziny, porednio take zaspokajanie
niektrych materialnych potrzeb
spoeczestwa. Mona wyrni w niej
cztery podfunkcje:
podfunkcj produkcyjn;
podfunkcj zarobkow;
podfunkcj gospodarcz;
podfunkcj usugowo-konsumpcyjn.
Podfunkcja produkcyjna
Rodzina jest w posiadaniu odrbnego
warsztatu produkcyjnego i stanowi zarazem
jego zaog produkcyjn.
Przykad rodzina chopska posiadajca
gospodarstwo rolne. Produkuje ona dobra:
w okresie gospodarki naturalnej
konsumpcja dbr wyczne rdo
utrzymania;
w okresie gospodarki towarowej towar
wymieniany na pienidz, za ktry nabywa
si rodki niezbdne do zapewnienia
materialnej egzystencji.
Podfunkcja zarobkowa
Praca zarobkowa jako moliwo zdobywania
pienidzy niezbdnych dla utrzymania
rodziny.
W okresie gospodarki towarowej:
uzyskiwanie pienidzy ze sprzeday
towarw wyprodukowanych przez rodzin;
wynajmowanie si czonkw rodziny do
pracy poza domem (wynagrodzenie w
pienidzach lub produktach materialnych).

Podfunkcja gospodarcza
Zasb i gromadzenie trwaych dbr
materialnych niezbdnych do ycia
rodziny, np. mieszkanie, przedmioty
gospodarstwa domowego, samochd.
Podfunkcja usugowo-
konsumpcyjna
Wykonywanie wszystkich prac
usugowych (fizycznych) niezbdnych dla
funkcjonowania czonkw rodziny, np.:
Przyrzdzanie posikw;
Naprawa odziey;
Dbao o czysto osobist;
Dbao o czysto mieszkania.

Funkcja opiekuczo-
zabezpieczajca
Materialne i fizyczne zabezpieczenie
czonkw rodziny maej (dwupokoleniowej)
lub duej pozbawionych cakowicie lub
czciowo rodkw do ycia lub fizycznie
niesprawnych, wymagajcych opieki, np.:
Pielgnacja niemowlt i maych dzieci;
Pomoc materialna dla ludzi starszych;
Fizyczna opieka nad zniedoniaymi
ludmi.
Funkcja prokreacyjna
Zaspokajanie rodzicielskich,
emocjonalnych potrzeb wspmaonkw
(potrzeb ojcostwa i macierzystwa), jak
rwnie reprodukcyjnych potrzeb
spoeczestwa.

Zbigniew Tyszka nadmienia, i w
niektrych spoeczestwach dzieci
pozamaeskie nie s w peni
akceptowane, a czasami s one nawet
dyskryminowane, dlatego tak wane jest
to, by dzieci rodziy si w rodzinie.
Funkcja seksualna
Maestwo jako spoecznie
akceptowana forma wspycia
pciowego.
System nakazw i zakazw regulujcy
zaspokajanie potrzeb seksualnych.
Powszechna liberalizacja norm
moralnych i obyczajowych
odnoszcych si do
przedmaeskiego ycia
seksualnego.
Oddzielenie zaspokajania popdu
seksualnego od spraw rozrodczoci.
Funkcja legalizacyjno-
kontrolna
Sankcjonowanie szeregu zachowa i
dziaa uznanych za niewaciwe poza
rodzin, nadzorowanie postpowania
czonka rodziny przez pozostaych
czonkw w celu zapobiegania
ewentualnym odstpstwom od norm i
wzorw przyjtych w rodzinie za
obowizujce.
Wzajemna kontrola wspmaonkw;
Kontrola rodzicw w stosunku do dzieci;
Wzajemna kontrola w ramach rodziny
duej.
Funkcja legalizacyjno-kontrolna,
cd.
Rodzina legalizuje:
Wspycie pciowe;
Wspln egzystencj w ramach jednego
gospodarstwa domowego dwojga osobnikw
rnej pci wywodzcych si z rnych rodzin
pochodzenia;
Posiadanie dzieci;
Status prawny wsplnoty majtkowej.

Legalizacja moe mie form:
prawn;
obyczajow;
moraln;
religijn.

Funkcja socjalizacyjna
Wprowadzenie dziecka w wiat kultury
danego spoeczestwa, przygotowanie
do samodzielnego penienia rl
spoecznych oraz interakcja osobowoci
maonkw.

Wychowanie wewntrzrodzinne wiadomie
zaplanowane i zamierzone oddziaywanie
socjalizacyjne.
Wychowanie przez ycie spontaniczna socjalizacja,
np. poprzez obserwacje niezaplanowanych
zachowa czonkw rodziny.
Funkcja socjalizacyjna, cd.
Socjalizacja potomstwa:
Przekazywanie wiedzy o wiecie przyrody i
wiecie spoecznym;
Przekazywanie umiejtnoci
instrumentalnych (posugiwanie si
przedmiotami, wpajanie wzorw zachowania,
internalizacja norm i wzorw spoecznego
zachowania);
Wprowadzanie w kultur (zapoznawanie z
wytworami sztuki, nauki, techniki, religii);
Wdraanie okrelonego systemu wartoci,
ktry stymuluje motywacje dziaania,
zachowania, postpowania, wytycza cele
indywidualne i spoeczne, podsuwa rodki ich
realizacji.
Funkcja socjalizacyjna, cd.
Niektrzy socjologowie wyrniaj:
Podfunkcj ideologiczno-
wiatopogldow (proces
ideologiczno-wiatopogldowego
ksztatowania dzieci);
Podfunkcj religijn.

Socjalizacyjna funkcja rodziny jest
niezmiernie wana dla spoeczestwa, jak
rwnie dla jednostki.
Funkcja klasowa
Pochodzenie z danej rodziny wstpnie okrela
pozycj czonkw w strukturze spoeczestwa.
Zwykle przynaleno klasowa ma
wyznacza przynaleno klasow ony i
dzieci (szczeglnie, gdy ona nie pracuje
zawodowo ani nie posiada wikszej
wasnoci prywatnej).
W spoeczestwach o duej ruchliwoci
pionowej istnieje moliwo zmiany swojego
statusu spoecznego, np. poprzez zdobycie
wyksztacenia.
Ta funkcja wystpuje jedynie w
spoeczestwach klasowych.
Funkcja klasowa, cd.
Funkcja klasowa wyraa si w
uwarunkowanej klasow subkultur i
ideologi socjalizacji potomstwa.
Dziecko w procesie rodzinnej socjalizacji
nie internalizuje czystej kultury
narodowej, lecz chonie j poprzez kultur
klasow tej klasy, do ktrej naley.
Funkcja kulturalna
Zapoznanie modego pokolenia z dziejami kultury
danego spoeczestwa oraz jej trwaymi
pomnikami;
Wpojenie norm i skali wartoci;
Przekazywanie dziedzictwa kulturowego;
Dbao o przeycia estetyczne rodziny;
Nauczanie modziey korzystania z treci
kulturowych i omawianie ich w gronie rodziny
(np. wsplne ogldanie i komentowanie
programu telewizyjnego, dyskusja nad
przeczytan ksik).

Odrnienie ycia kulturalnego rodziny jako caoci
od ycia kulturalnego poszczeglnych jej czonkw,
ktre toczy si poza rodzin poprzez indywidualny
kontakt z instytucjami kulturalnymi, takimi jak kino,
teatr, czy sala koncertowa.
Funkcja rekreacyjno-
towarzyska
Dom rodzinny jako miejsce wypoczynku, dbao
wszystkich czonkw o dobr atmosfer w rodzinie i o
nawizywanie kontaktw towarzyskich przez osoby
wchodzce w jej skad.

Czowiek dy do utrzymania zayych, nieformalnych
kontaktw z niewielkim krgiem osb, gdy jest to
niezbdne do utrzymania rwnowagi psychicznej, dla
uniknicia poczucia osamotnienia, dla psychicznego
odprenia, wypoczynku.
Zazwyczaj realizuje t potrzeb w krgu najbliszej
rodziny.

Dom rodzinny spenia take funkcj psychohigieniczn
nastpuje w nim rozadowanie napi psychicznych
powstaych w yciu pozarodzinnym, co jest rwnie
wane dla utrzymania rwnowagi psychicznej czowieka.
Funkcja emocjonalno-
ekspresyjna
Najistotniejsze emocjonalne potrzeby czonkw rodziny
oraz ich potrzeba wyraania swojej osobowoci.
S one czym wicej, ni potrzeb kontaktw towarzyskich.
Jednostka pragnie uzyska cakowicie intymny oddwik
psychiczny, emocjonalny, ktry poza gronem najbliszej
rodziny jest na og nieosigalny. Czowiek chce mie grono
najbliszych osb, ktre by kocha i byby przez nie kochany.
Zaspokojenie potrzeby mioci, akceptacji, zrozumienia i
zaufania jest istotn przesank szczcia osobistego.
Zaspokojenie potrzeby ekspresji odbywa si w rodzinie dziki
interakcji osobowoci wspmaonkw i dzieci oraz dziki
permanentnej wymianie psychicznej:
- manifestowanie swojej osobowoci, eksponowanie swoich postaw i
pogldw wobec bliskiego odbiorcy;
- rejestrowanie przez odbiorc intymnej strony bliskiej osoby;
- ocenianie, emocjonalna afirmacja, intelektualna akceptacja.
Zapewnienie czonkom rodziny poczucia oparcia i
bezpieczestwa.
Klasyfikacja funkcji rodziny
I Funkcje biopsychiczne:
Funkcja prokreacyjna
Funkcja seksualna
II Funkcje ekonomiczne:
Funkcja materialno-ekonomiczna
Funkcja opiekuczo-zabezpieczajca
III Funkcje spoeczno-wyznaczajce:
Funkcja klasowa
Funkcja legalizacyjno-kontrolna
IV Funkcje socjopsychologiczne:
Funkcja socjalizacyjna
Funkcja kulturalna
Funkcja rekreacyjno-towarzyska
Funkcja emocjonalno-ekspresyjna

Funkcje a wizi w rodzinie
Poszczeglne funkcje rodziny s jedn z najistotniejszych
podstaw okrelenia wizi w rodzinie, a take w pewnej mierze
podstaw okrelenia wizi rodziny z otoczeniem spoecznym.
Wyrniamy dziesi podstawowych typw wizi w rodzinie
odpowiadajcych wyej wymienionym funkcjom:
- wi ekonomiczna - wi opiekucza
- wi krwi - wi seksualna
- wi kontrolna - wi klasowa
- wi socjalizacyjno-wychowawcza - wi kulturalna
- wi towarzyska - wi emocjonalno-
ekspresyjna
Istnieje cisy zwizek pomidzy struktur rodziny a jej
funkcjami, midzy grupowym a instytucjonalnym aspektem
rodziny.
Pojciem nadrzdnym w stosunku do struktury rodziny i jej
funkcji jest pojcie systemu spoecznego.
Przez system rodziny rozumiemy wzajemne stosunki jej
poszczeglnych czonkw, wzajemne zwizki strukturalne i
funkcjonalne, oraz wzajemne stosunki midzy struktur a
funkcj. (M. F. Nimkoff)
Dzikujemy za uwag!




Prezentacj przygotoway:
Angelika Chmiel
Agnieszka Zitek