Nha Nuoc Trong Mot The Gioi Dang Chuyen Doi

Nhan IoaI dang fraI qua nhung nm cuI cung cua
fh ky voI nhung fhuan IoI va frIn vong ff dep,

nhung cung co khng f fhach fhuc va fro ngaI.
Trong nhung fhap ky cuI cung cua fh ky, nhaf
Ia fu sau chIn franh Ianh kf fhuc, fh gIoI ma chung
fa dang sng da co nhung dI fhay nhanh chong va
dung fruoc hang Ioaf van d nan gIaI mang fnh foan
cau can phaI gIaI quyf nhu: fnh frang doI ngheo;
nhIm mI fruong; can kIf ngun faI nguyn fhIn
nhIn; cac cuc xung df khu vuc...
Nhung dIn bIn va chuyn dI mau Ie cua fh
gIoI dang doI hoI buc xuc cac nha nuoc phaI fu duy
IaI vaI fro cua mnh, dua ra duoc cac chu fruong va
gIaI phap dung, hoaf dng co hIu qua, bao dam n
dInh chnh frI va phaf frIn kInh f xa hI bn vung.
Trong su nghIp cng nghIp hoa, hIn daI hoa
daf nuoc hIn nay, ang fa hf suc chu frong nhIm
vu xay dung, fng cuong va kIn foan nha nuoc,
khng dInh ro chu fruong: fIp fuc caI cach b may
nha nuoc, xay dung va hoan fhIn nha nuoc Cng
hoa xa hI chu nghIa VIf Nam, nhm xay dung
Nha nuoc fa fhaf su frong sach, vung manh, hoaf
dng co hIu qua, xung dang Ia nha nuoc phap quyn
xa hI chu nghIa cua nhan dan, do nhan dan va v
nhan dan.
cung cap fhm cho ban doc fu IIu nghIn
cuu va fham khao v fnh hnh fh gIoI ngay nay,
dc bIf Ia vaI fro va chuc nng hoaf dng cua mf s
nha nuoc frn fh gIoI, Nha xuaf ban Chnh frI quc
gIa xuaf ban cun sach: Nba nuoc trong m6t tbc gioi
Jang cbuycn J6i, do Ngan hang fh gIoI an hanh nm
1997.
Thng qua nhung phan fch va danh gIa sau
sc, voI ngun fu IIu phong phu, cun sach da nu
mf s dc dIm cua fnh hnh fh gIoI ngay nay,
hoaf dng fhuc fIn cua cac nha nuoc, dc bIf Ia
frong mf vaI fhap ky gan day. Cun sach da dua ra
nhung v du dIn hnh v mf s nha nuoc hoaf dng
co hIu qua cung nhu mf s nha nuoc hoaf dng
kem hIu qua. Trong fam cua cun sach fap frung
vao van d: Nha nuoc can phaI Iam g va Iam fh nao
d daf hIu qua frong fnh hnh mf fh gIoI dang co
nhung chuyn dI sau sc. Chung fI hy vong cun
sach se Ia faI IIu fham khao b ch dI voI ban doc,
nhaf Ia cac nha hoach dInh chnh sach, cac nha quan
Iy va cac nha nghIn cuu mc du co fh co nhung
danh gIa v hoaf dng cua mf s nha nuoc frn fh
gIoI, cung nhu nhung gIaI phap duoc nu frong cun
sach khac voI danh gIa va gIaI phap cua chung fa.
o phaI hoan fhanh frong mf fhoI han gap,
chc rng cun sach se khng fh franh khoI nhung
khIm khuyf. Raf mong ban doc gop y kIn.
Thang 3 -1998
NHA X!T AN CHINH TRI Q!OC CIA
LI NHA XUT BAN
LI NOI U
ao cao v fnh hnh phaf frIn fh gIoI duoc xuaf
ban hang nm. Tap xuaf ban Ian fhu 20 nay Ia ao
cao v fnh hnh phaf frIn fh gIoI nm 1997, fap
frung ban v nha nuoc: nha nuoc nn Iam g, nn
Iam fh nao, va co fh Iam fh nao d daf duoc kf
qua ff hon frong mf fh gIoI dang fhay dI nhanh
chong.
Nhung van d frn co vI fr cao frong chuong
frnh nghI su cua cac nuoc dang phaf frIn va cac
nuoc cng nghIp. Trong nhung nm gan day, nhIu
nuoc ruf ra baI hoc cho rng nha nuoc khng fh fu
fhuc hIn duoc cac IoI hua cua mnh: cac nn kInh f
dang chuyn dI da phaI chuyn huong fheo kInh f
fhI fruong va faI daI b phan fh gIoI dang phaf frIn,
cac chIn Iuoc phaf frIn do nha nuoc dong vaI fro
chu chf du da fhaf baI. o fhaf baI cua nhung su
can fhIp cua chnh phu, cac nn kInh f hn hop
frong fh gIoI cng nghIp hoa cung da quyf dInh
fheo co ch fhI fruong. NhIu nguoI cam fhay rng
kf qua Igch cuI cung cua faf ca cac caI cach do Ia
nha nuoc ch con IaI mf vaI fro fI fhIu, khng co
haI nhung cung khng Iam duoc nhIu dIu ff.
ao cao nay xIn gIaI fhch faI sao quan dIm
cuc doan do Ia fraI voI nhung chung co v fhng IoI
cua cng cuc phaf frIn frong fh ky XIX cua cac
nn kInh f cng nghIp ngay nay hoc nhung cau
chuyn fhan ky v fng fruong cua ng A frong
fhoI ky sau chIn franh. Cac v du do khng nhung
h fro quan dIm v nha nuoc fI fhIu ma con chung
mInh rng su phaf frIn doI hoI mf nha nuoc hIu
qua, mf nha nuoc dong vaI fro xuc fac, Iam d dang,
khuyn khch va b khuyf nhung hoaf dng cua cac
x nghIp fu nhan va cac ca nhan. Iu chc chn Ia
su phaf frIn do nha nuoc khng ch da fhaf baI.
Nhung su phaf frIn khng co nha nuoc cung da fhaf
baI - fh hIn qua ro rang qua su dau kh cua nhan
dan cac nuoc ma nha nuoc da sup d nhu IIbrIa va
XmaII. IIch su da IIn fIp chung mInh rng chnh
phu ff khng phaI Ia mon hang xa x, ma Ia mf
nhan f fI can fhIf. Nu khng co mf nha nuoc
hIu qua fh khng fh co phaf frIn kInh f va xa
hI duoc.
IIch su va nhung kInh nghIm gan day day
chung fa rng phaf frIn khng ch Ia co duoc nhung
dau vao phu hop v kInh f va ky fhuaf. Phaf frIn
con doI hoI mf mI fruong fh ch Iam co so: cac quy
fc va fap fuc chI phI vIc su dung nhung dau vao
do nhu fh nao. Nhu ao cao nay se chung mInh,
hIu bIf v vaI fro cua nha nuoc frong mI fruong
do v du, kha nng nha nuoc fhuc fhI phap quyn
Ia nhan f Iam co so cho cac gIao dIch fhI fruong - Ia
dIu fhIf yu khIn nha nuoc co fh dong gop hIu
qua hon vao su phaf frIn.
Co nhIu con duong khac nhau d fIn foI co
mf nha nuoc hIu qua. ao cao khng c gng nu
mf cach Iam duy nhaf v caI cach nha nuoc frn
foan fh gIoI, ma xIn cung cap mf caI khung huong
dan cho cac c gng do, duoI hnh fhuc mf chIn
Iuoc gm haI phan:
Mf, nn fap frung cac hoaf dng cua nha nuoc
sao cho khop voI kha nng cua no. NhIu nha
nuoc fm cach Iam qua nhIu vIc du ho ch co f
ngun Iuc va kha nng. Iu ff hon Ia nn Iam
cho cac chnh phu fap frung suc vao cac hoaf
dng cng cng cf IoI co fam quan frong fhen
chf dI voI phaf frIn, va dIu do se nang cao
hIu qua cua ho.
3 LI NOI U
HaI, voI fhoI gIan, nn fm cach caI fIn kha nng
cua nha nuoc bng fng cuong cac fh ch cng
cng. ao cao nhan manh dc bIf vao nhung co
ch kch fhch cac quan chuc Iam cng vIc ff
hon va IInh hoaf hon, dng fhoI co nhung co ch
d kIm ch hanh vI dc doan va fham nhung.
Cn cu vao nhung v du v nhung quc gIa da
fhanh cng va khng fhanh cng va v caI cach nha
nuoc frn fh gIoI, ao cao ban sau v chIn Iuoc haI
phan va cho fhay chIn Iuoc do co fh duoc fhuc hIn
nhu fh nao fu mf s dIm xuaf phaf. Iu co y
nghIa Ia mc du bI canh fnh hnh raf da dang, nhung
ro rang cac nha nuoc hIu qua du co nhung dc dIm
chung. Mf, cac chnh phu do da df ra nhung quy
fc Iam co so cho nhung gIao dIch fu nhan va o muc
d rng hon cho xa hI dan su. HaI, ban fhan cac
chnh phu da fuan fhu cac quy fc do, da hanh dng
mf cach dang fIn cay va co fh du kIn fruoc duoc
va da kIm soaf duoc fham nhung.
Xay dung mf nha nuoc hIu qua hon d h fro
phaf frIn bn vung va gIam bof ngheo kho khng
phaI Ia dIu d dang. Trong baf cu fnh hnh nao,
nhIu nguoI cam fhay rng cu duy fr fnh frang nha
nuoc nhu cu se co IoI cho dc quyn cua ho, du rng
dIu do se co haI cho phuc IoI cua nha nuoc. Can phaI
co fhoI gIan va c gng chnh frI d khc phuc su
chng dI cua ho. Nhung ao cao cho fhay rng cac
co hI v caI cach co fh mo ra va mo rng fhm nu
xay dung IIch frnh fhan frong v cac caI cach va co
ch d dn bu cho nhung dI fuong bI fhIf. Ngay
frong nhung fnh hnh xau nhaf, nhung bIn phap
raf nho fIn foI mf nha nuoc hIu qua hon cung co
fh co mf fac dng Ion dI voI phuc IoI kInh f va xa
hI. Vao Iuc chung fa fIn gan dn fh ky XXI, dIu
fhach fhuc dI voI cac nha nuoc khng phaI Ia co IaI
va maf hf y nghIa, cung khng phaI Ia khng ch
cac fhI fruong, ma Ia fIn hanh nhung bIn phap nho
do.
Bao cao nay do mt nhom soan thao. Ngi lanh ao nhom la Ajay Chhibber va cac thanh vin la Simon Commander,
Alison Evans, Harald Fuhr, Cheikh Kane, Chad Leechor, Brian Levy, Sanjay Pradhan va Beatrice Weder. Jean - Paul
Azam, Ed Campos, Hamid Davoodi, Kathleen Newland, Kenichi Ohno, Dani Rodrik, Susan Rose-Ackerman, Astri Suhrke
va Douglas Webb a co ong gop co gia tr vao Bao cao nay. Nhom a c s tr giup cua Ritu Basu, Gregory Kisunko,
Une Lee, Claudia Sepulveda va ADam Michael Smith. Bin tp vin chnh la Stephanie Flanders. Cng vic c tin
hanh di s ch ao chung cua Michael Bruno (a qua c), Lyn Squire va Joseph Stiglitz.
Nhom a nhn c li khuyn co ch cua mt t chuyn gia u tu bn ngoai bao gm Masahiko Aoki, Ela Bhatt,
Kwesi Bochwey, Peter Evans, Atul Kohli, Klaus Konig, Seymour Martin Lipset, Douglass North, Emma Rothschild, Graham
Scott va Vito Tanzi.
Nhiu ngi khac trong va ngoai Ngn hang th gii a cung cp nhng bnh lun co ch, vit cac chuyn c s
va co nhng ong gop khac va tham gia vao cac cuc hop tham khao y kin. Tn nhng ngi ong gop va tham gia o
c nu trong Chu thch v th muc. Vu Kinh t quc t cua Ngn hang th gii a ong gop mt ban phu luc d kin va
chu trach nhim v Nhng ch s chon loc v tnh hnh phat trin th gii.
Cac can b giup soan thao va in n Bao cao nay gm Amy Brooks, Valerie Chisholm, Kathryn Kline Dahl, Joyce
Gates, Stephanie Gerard, Jeffrey N.Lecksell va MichaelTreadway. Tr ly chp hanh cua nhom la Rebecca Sugui; can b
tr ly cua nhom la Daniel Atchison, Elizabete de Lima, Michael Geller va Thomas Zorab; can b hanh chnh cua nhom la
Maria Ameal.
Bao cao nay tng nh Michael Bruno, Pho Chu tch th nht kim can b kinh t hoc chnh cua Ngn hang th
gii t nm 1993 n nm 1996 ma cuc i cng tac va ong gop vao Bao cao nay va cac Bao cao v tnh hnh phat trin
th gii trc y, a nng cao rt nhiu hiu bit cua chung ti v phat trin.
James .WoIfensohn
Chu fIch
Ngan hang fh gIoI
Ngay 30-5-1997
LI NHA XUT BAN
LI NOI U
TNG QUAT
PHN MT T DUY LAI V NHA NC TRN TOAN TH GII
Chuong 1 VaI fro fIn frIn cua nha nuoc
Chuong 2 Tap frung fro IaI vao hIu qua cua nha nuoc
PHN HAI LAM CHO VAI TRO TNG XNG VI NNG LC
Chuong 3 ao dam nhung nguyn fac co ban v kInh f va xa hI
Chuong 4 NuI duong fhI fruong: Tu do hoa, dIu fIf va chnh sach cng nghIp
PHN BA LAM SNG LAI NNG LC TH CH
Chuong 5 Xay dung cac fh ch cho mf khu vuc nha nuoc co nng Iuc.
Chuong 6 KIm ch hanh dng dc doan chuyn quyn cua nha nuoc va nan fham nhung.
Chuong 7 ua nha nuoc foI gan dan hon
Chuong 8 Tao dIu kIn d dang cho hanh dng fap fh quc f
PHN BN XOA BO NHNG TR NGAI PHAT TRIN
Chuong 9 Thach fhuc cua su khoI xuong va duy fr nhung caI cach
Chuong 10 Chuong frnh nghI su cho fhay dI
Chu thIch ky thut
Chu thIch v thu muc
Phu luc: Nhung ch s chon loc v tu chInh cng cng
NHNG CH S CHON LOC V TNH HNH PHAT TRIN TH GII
HP
1. Chng duong dI dn mf nha nuoc co hIu qua hon
2. fn nhIm, dau fu va fng fruong
MUC LUC
5 MUC LUC
3. Chuong frnh nghI su vung
1.1 Nha nuoc va chnh phu: mf vaI khaI nIm
1.2 Hanh dng cua chnh phu Hoa Ky nhm h fro cho su phaf frIn fhI fruong: mf s v du
1.3 Su fIn hoa frong vaI fro cua nha nuoc o an d: 50 nm qua
1.4 Iy do kInh f cn ban cho su can fhIp cua nha nuoc va mf s dInh nghIa
2.1 Xay dung Infernef: mf v du hIn daI v su fuong fac co kf qua ff gIua khu vuc nha nuoc va khu vuc
fu nhan
2.2 o Iuong nha nuoc - quy m, cac chnh sach va nng Iuc fh ch cua no
3.1 Nhung yu kem frong nhung nguyn fc co ban can fro cac hang frn khp fh gIoI
3.2 Su duong dau voI fI ac o CaII, CImbIa
3.3 Ky kf hop dng va h fhng fu phap o raxIn
3.4 Nhung ky Iuc fheo II mon quc f v fham huf faI chnh va Iam phaf
3.5 Cam kf dI choI voI IInh hoaf frong khu vuc su dung dng franc CIA
3.6 Khu vuc fu nhan cung cap cac dIch vu xa hI: mf goc d IIch su
3.7 K hoach bao hIm fhaf nghIp moI cua ChII
3.8 CIam ngheo o IndnxIa - su fro gIup xa hI b sung cho su fng fruong dua frn co so rng Ion nhu
fh nao
4.1 Nhan vaf quyn uy v phI dIu fIf cua MhIc
4.2 Sau Iy do phan dI fu nhan hoa va nn gIaI dap nhu fh nao7
4.3 Su gIam saf cua chnh phu ngn chn duoc fham hoa faI chnh o MaIaIxIa
4.4 Iu fIf nganh vIn fhng o CIamaIca
4.5 Chnh quyn fruc fIp va fch cuc hoaf dng bao v mI fruong o Yokohama, Nhaf an
4.6 uoc fIn manh cua cac nganh cng nghIp kIm IoaI Nhaf an frong fhoI ky hau chIn
5.1 Xay dung co so cho b may vIn chuc: nhung caI cach Norfhcofe - TreveIyan o Anh
5.2 Nhung co ch cua xforayIIa nhm Iam cho vIc xay dung chnh sach co fnh cng khaI hoa, canh
franh va huong v kf qua
5.3 may chnh phu ngIadef phnh fo ra
5.4 In IaI va su Iua chon fruong hoc
5.5 Ky hop dng voI cac f chuc phI chnh phu d nang cao chaf Iuong gIao duc o IIvIa
5.6 Trau dI nhung nguoI ff nhaf va gIoI nhaf: h fhng fuyn quan chuc fraI voI h fhng mo
5.7 Xay dung fInh fhan fan fuy cua cng nhan vIn: chnh quyn ff faI bang Ceara cua raxIn
6. 1 Su fham gIa cua dan chung da caI fIn quyn faI san va gIaI quyf franh chap nhu fh nao o Pru
6.2 Nhung b may chnh frI fhanh ph o My va caI cach cua chung
6.3 au franh chng fham nhung o !ganda
6.4 !y ban dc Iap chng fham nhung cua Hng Cng
7.1 u Iuan cng chung va nha nuoc
7.2 VIc quan Iy nhung xa hI da sc fc o MaIaIxIa va MrIxo
7.3 Vn xa hI co g quan frong7
7.4 Cac khao saf cua khach hang d fhuc day caI fIn dIch vu o n , !ganda va NIcaragoa
7.5 Su fham gIa cua cng dan co caI fhIn duoc kf qua fhuc hIn du an hay khng7
7.6 Nhung cam bay frong quan h gIua cac cap chnh quyn: nhung kInh nghIm cua raxIn va Trung
Quc
7.7 VIc fnh foan nhung fro cap phan du faI chnh
8. 1 T chuc fhuong maI fh gIoI |WTO) - mf co ch quc f cho vIc dem IaI su fIn cay cho chnh sach quc
gIa
8.2 VIc nghIn cuu nng nghIp quc f co IoI cho cac nuoc vIn fro ra sao
6 BAO CAO V TNH HNH PHAT TRIN TH GII 1997
8.3 Nhung fhach fhuc cua su fhay dI kh hau foan cau dI voI su hop fac quc f
8.4 VIc cung chIa se ganh nng bao v mI fruong
8.5 IoI fuc fhu duoc fu hoa bnh foan cau Ion dn nhu fh nao7
9.1 VIc can nhc caI gIa phaI fra va nhung IoI ch v chnh frI cua caI cach
9.2 Nha nuoc boc If duoI frIu daI uvaIIer o HaIfI
9.3 CaI cach fruoc su de doa fu bn ngoaI: cuc Phuc hung MInh TrI o Nhaf an
9.4 Cng uoc MoncIoa o Tay an Nha
9.5 Chuong frnh caI cach nm 1989 cua VnxuIa va su dao nguoc cua no
10.1 Su sup d nha nuoc va hon fh nua o XmaII
10.2 Nhung chng do kInh f cua xung df: fruong hop cua IIbrIa
BIU
1. Nha nuoc da phaf frIn o moI noI
2. Mf Ioaf nhung co ch co fh nang cao nng Iuc nha nuoc
3. Cac nhan f dI kem voI fham nhung
4. Ty I vIc Iam frong chnh phu cao hon fhuong co nghIa Ia muc Iuong chnh phu fhap hon
5. Cac nuoc co chnh sach kInh f ff va nng Iuc fh ch manh hon fhuong fng fruong nhanh hon
1.1 Cung mf fh gIoI nhung co nhIu nha nuoc hon
1.2 Cac chnh phu frn khp fh gIoI da mo rng quy m k fu nm 1960
1.3 S Iuong cac chuyn khoan va fhanh foan IaI suaf da fng In
2.1 Nha nuoc, cac fh ch va hau qua kInh f
2.2 Chnh phu ff cf nghIa cho su chnh Ich v fhu nhap gIua ng A va chau PhI
2.3 Cac fh ch duoc fn nhIm fao ra cac nha nuoc duoc fn nhIm
2.4 fn nhIm duoc nhan fhuc va kf qua kInh f Iun gn IIn voI nhau
3.1 HI chung fhIu Iuaf phap
3.2 Thuong Iuong voI cac quan chuc chnh phu co fh raf kho khn
3.3 Cac nuoc dang duoc huong IoI ch cua fhu frI gIa gIa fng
3.4 Khac voI NIgIrIa, IndnxIa da quan Iy van may v dau Iua moI day mf cach fhan frong
3.5 Cac fh ch ngan sach duoc fhIf k ff gIup franh duoc nhung khoan fham huf Ion
3.6 TaI VIf Nam, nhung IoI ch cua dIch vu bnh vIn d dn v nhung nguoI kham kha
3.7 Can can gIao duc cng - fu hf suc khac nhau frn pham vI fh gIoI
3.8 Cac khoan Iuong huu va chuyn khoan khac da fng dan o cac nuoc cng nghIp
3.9 Nhung fro cap nha cua o cac nuoc dang phaf frIn hau nhu khng dn duoc nguoI ngheo
4.1 Cac cuc khung hoang ngan hang du fro nn qua ph bIn va gay ra nhung ph fn faI chnh fo Ion
5.1 Cac muc fIu chnh sach va phan b chI fIu cua ChIn khng fo ra hop Iy
5.2 VIc quyf sach o !craIna bI mc frong nhung frach nhIm chng cheo
5.3 Hau hf cac hang danh gIa Ia dIch vu chnh phu raf kem, song mf s dIch vu duoc danh gIa ff hon
cac dIch vu khac
5.4 a chIn Iuoc caI fhIn vIc phan phaf dIch vu cua chnh phu
5.5 Tuyn m va d baf fheo pham chaf xung dang gIup caI fhIn nng Iuc cua b may vIn chuc
5.6 VIc fhIu co ch d cao pham chaf xung dang va fnh frang fra Iuong fhap frong b may vIn chuc
cua PhIIIppIn da Iam gIam nng Iuc
5.7 TaI chau PhI, khI ma s nguoI Iam frong khu vuc nha nuoc fng fh muc Iuong gIam
6. 1 Muc d fham nhung cao va kho du doan Iam phuong haI dn dau fu
6.2 Mf s nhan f dI kem voI fham nhung
7 MUC LUC
7.1 Th gIoI da fro nn dan chu hon nhIu fu nm 1980
7.2 Nhung f chuc o dIm gIao nhau cua nha nuoc, fhI fruong va xa hI dan su
7.3 Nhung quy fc caI frI fheo chIu doc va nhung bIn phap khuyn khch fheo chIu ngang hnh fhanh
nng Iuc cua chnh quyn dIa phuong
8.1 NhIu nuoc dang noI Iong nhung kIm ch v vn quc f
8.2 Nhung dong nguoI fy nan fran ngap chau PhI, chau A va chau u
8.3 Nhung chnh sach khng ff frIf fIu fac dng cua vIn fro
9.1 Nhung cng nhan gIa hon se maf quyn IoI frong vIc caI cach cac khoan fro cap huu fr, con nhung
cng nhan fre se gIanh duoc quyn IoI
9.2 NhIu quyn phu quyf gIup nha nuoc chng IaI ap Iuc doI mo rng phuc IoI
BANG
1.1 Cac chuc nng cua nha nuoc
3.1 ao hIm xa hI, fro gIup xa hI va cac chuong frnh danh cho nguoI ngheo o cac nuoc dang phaf frIn:
nhung dc dIm va baI hoc
3.2 No Iuong huu an o cac nuoc chon Ioc
4.1 !oc fnh v IoI ch phuc IoI fu vIc phI dIu fIf o My |fy !S)
4.2 Mf Ioaf kInh nghIm fh ch
5.1 Nhung co ch nhm phan phaf dIch vu
7.1 Nhung fhay dI frong faI chnh cua nhung chnh quyn cap duoI quc gIa o mf s nuoc chon Ioc
7.2 Nhung dc dIm v cau va cung cua nhung hang hoa cng cng cap quc gIa va cap dIa phuong
7.3 Nhung phan cng co fh co v fhu va ch fIu cho cac cap chnh quyn
7.4 Nhung nguyn fc va nhung cach Iam ff nhaf frong xay dung k hoach faI fro
7.5 ChIn Iuoc phan cap phu hop voI nng Iuc cua chnh quyn
9.1 Su sp xp cac nhom co quyn IoI, nhung caI gIa phaI fra v mf chnh frI va vIc dInh ra cac buoc
chIn fhuaf v caI cach fheo IoaI caI cach
9.2 HIu qua du fnh fhu duoc fu nhung nganh dIch vu cng cng duoc fu nhan hoa o achenfIna
9.3 Nhung caI cach fhuc fh h fhu nhaf va fh h fhu haI
nh ngha va chu thch d kin
Cac nc c a vao trong cac nhom vung va nhom
thu nhp c s dung trong bao cao nay (tr cac nhom
danh cho khao sat khu vc t nhn) u c ghi vao
cac bang Phn loai cac nn kinh t cui cua phn Nhng
ch s chon loc v tnh hnh phat trin th gii. Nhng
phn loai thu nhp da vao GNP bnh qun u ngi;
phng phap tip cn i vi nhng phn loai v thu nhp
trong Bao cao c nu trong phn Gii thiu nhng ch
s v tnh hnh phat trin th gii. Nhng bnh qun nhom
th hin trong cac biu va bang la nhng bnh qun cha
tnh trong s cua cac nc trong nhom, ngoai tr trong
nhng lnh vc yu cu th hin theo cac khac.
Vin Ngn hang Th gii s dung t cac nc
ch cac nn kinh t khng h mang ham y quyt nh v
a v phap ly cua mt lanh th. Cac s thng k c
bao cao cho cac nc ang phat trin bao gm ca nhng
nc ang trong giai oan chuyn i t ch k hoach
tp trung, ngoai tr nhng lnh vc yu cu th hin theo
cach khac.
Cac d liu co s dung n v la la la My theo
hin gia, ngoai tr nhng ni yu cu xac nh theo cach
khac.
Ty co ngha la 1.000 triu.
Nhng ch vit tt sau c s dung:
CEE: Trung va ng u
CIS: Cng ng cac Quc gia c lp
GDP: Tng san phm quc ni
GNP:Tng san phm quc dn
IMF:Qu tin t quc t
NGO:T chc phi chnh phu
OECD:T chc hp tac va phat trin kinh t
PPP:Ngang gia sc mua
TRN KHAP TH CIOI NCAY NAY, NHA N!OC
ANC IA VN CN PHAI !OC XM XT
N. Nhung dIn bIn sau rng va fo Ion cua kInh
f fh gIoI doI hoI chung fa phaI nhn IaI nhung van
d cn ban v nha nuoc: nha nuoc nn co vaI fro g,
nha nuoc co fh Iam g va khng fh Iam g va Iam
fh nao Ia ff nhaf.
Nm muoI nm qua da ch cho chung fa mf
cach ro rang faf ca nhung IoI ch va han ch frong
hoaf dng cua nha nuoc, dc bIf Ia frong vIc fhuc
day phaf frIn. Cac chnh phu da gIup co nhung caI
fhIn fo Ion v gIao duc va chm soc suc khoe cung
nhu gIam su baf bnh dng frong xa hI. Tuy nhIn,
cac hoaf dng cua chnh phu cung da dan dn mf s
kf qua dang bun. Va ngay ca khI fruoc kIa chnh
phu da Iam ff cng vIc cua mnh, fh nhIu nguoI
Io ngaI rng chnh phu se khng fh fhch ung voI
cac nhu cau ngay cang fng cua mf nn kInh f fh
gIoI dang frong qua frnh foan cau hoa.
Co raf nhIu mI Io ngaI va nhung van d moI
raf khac nhau v vaI fro cua nha nuoc, song bn dIn
bIn moI day da Iam cho chung dc bIf fro nn buc
xuc:
Su sup d cua cac nn kInh f kIm soaf va mnh
Inh o IIn X cu va Trung va ng u.
Su khung hoang faI chnh cua cac nha nuoc phuc
IoI o hau hf cac nuoc cng nghIp.
VaI fro quan frong cua nha nuoc frong cac nn
kInh f fhan ky o ng A.
Su sup d cua cac nha nuoc va su bung n manh
me cua cac fnh frang khan cap v nhan dao o
mf vaI noI frn fh gIoI.
ao cao nay ch ra rng nhan f quyf dInh dung
dng sau nhung dIn bIn fuong phan nhau nay Ia
fnh hIu Iuc cua nha nuoc. Mf nha nuoc co hIu Iuc
Ia nhan f fhIf yu cho vIc cung cap cac hang hoa
va dIch vu cung nhu cac quy dInh va fh ch cho
phep cac fhI fruong phaf frIn manh me va con nguoI
co doI sng khoe manh hon, hanh phuc hon. Nu
khng co no, su phaf frIn bn vung ca v mf kInh
f va xa hI Ia khng fh co duoc. Nm muoI nm v
fruoc, nhIu nguoI cung noI nhung dIu gan gIng
nhu vay, nhung hI do ho co y noI Ia su phaf frIn
phaI do nha nuoc fao ra. Thng dIp cua kInh nghIm
k fu sau do IaI khac hn: nha nuoc dong vaI fro
frung fam frong phaf frIn kInh f va xa hI, khng
phaI voI fu cach Ia mf nguoI fruc fIp fao ra su fng
fruong, ma Ia mf dI fac, Ia chaf xuc fac va Ia nguoI
fao dIu kIn fhuan IoI cho su fng fruong do.
Co su khac nhau fo Ion gIua nhung nhan f fao
nn mf nha nuoc hIu Iuc gIua cac nuoc o cac gIaI
doan phaf frIn khac nhau. Iu co hIu Iuc o Ha Ian
hay NIu IIon, chng han, chua chc da co hIu Iuc o
Npan. Tham ch gIua cac nuoc co cung muc fhu nhap,
fh su khac nhau v dIn fch, fhanh phan dan fc,
vn hoa va h fhng chnh frI Iam cho mI nha nuoc
mang dang ve rIng cua no. Nhung fnh hf suc da
dang nay se Iam phong phu fhm dIu fra cua bao
cao nay v vIc faI sao va bng cach nao mf s nha
nuoc Iam ff hon cac nha nuoc khac frong vIc duy
fr su phaf frIn, xoa bo ngheo nan va fhch ung voI
su fhay dI.
TO NG QA T
9 TNG QUAT
T duy lai v nha nc trn toan th gii
Th gIoI dang fhay dI va cung voI do, nhung y fuong
v vaI fro cua nha nuoc frong phaf frIn kInh f va
xa hI cung dang fhay dI. Su fap frung chu yu ngay
nay dn vaI fro cua nha nuoc goI nho IaI mf ky
nguyn fruoc, khI ma fh gIoI vua nI In fu nhung
fan pha cua ChIn franh fh gIoI fhu haI va phan Ion
cac nuoc dang phaf frIn vua moI gIanh duoc dc
Iap. KhI do, su phaf frIn duong nhu Ia mf fhach
fhuc co fh vuof qua duoc d dang va phan Ion ch
mang fnh ky fhuaf. Nhung c van va chuyn gIa ky
fhuaf ff se fhao ra cac chnh sach ff, va sau do cac
chnh phu ff se fhuc hIn chung d co mf xa hI
ff. Su can fhIp do nha nuoc dan df da nhan manh
vao nhung fhaf baI cua fhI fruong va frao cho nha
nuoc vaI fro frung fam frong vIc hIu chnh nhung
fhaf baI nay. Nhung nhung nhan fhuc fh ch fIm
an frong fh gIoI quan nay, nhu faf ca chung fa du
nhan fhuc ro ngay nay, Ia qua don gIan. Su IInh hoaf
frong vIc fhuc hIn cac chnh sach do cac nha ky frI
Iap ra duoc df o vI fr cao quy. VIc fhuc hIn fInh
fhan frach nhIm fhng qua nhung kIm fra va can
dI duoc coI nhu vIc Iam fro ngaI.
TaI mf vaI nuoc, fhuc ra nhung cng vIc da
fIn frIn f nhIu nhu cac nha ky frI mong doI. Song
o nhIu nuoc, hau qua cua nhung chnh sach IaI raf
khac nhau. Cac chnh phu da bf fay fhuc hIn nhung
k hoach ky cuc. Cac nha dau fu fu nhan, do fhIu
Iong fIn vao cac chnh sach cng cng va su kIn dInh
cua cac nha Ianh dao, da ngan ngaI dau fu. Cac nha
Ianh dao day quyn Iuc da co nhung hanh vI chuyn
quyn, dc doan. Tham nhung da fro fhanh mf nan
dIch. Phaf frIn chung IaI, con ngheo doI fh van fn
faI.
Trong fh ky qua, quy m va pham vI cua chnh
quyn da mo rng raf Ion, nhaf Ia o cac nuoc cng
nghIp |Iu d I). Su mo rng frong fhoI ky fruoc
ChIn franh fh gIoI fhu haI duoc fhuc day boI nhIu
nhan f, frong do co su can fhIf phaI xu fr su fhIf
haI nng n dI voI cac h fhng kInh f va xa hI do
aI suy fhoaI gay ra. NIm fIn hau chIn vao chnh
phu da nuI duong nhung nhu cau doI chnh phu
phaI Iam nhIu hon nua. Cac nn kInh f cng nghIp
da mo rng nha nuoc phuc IoI va phan Ion fh gIoI
dang phaf frIn da fheo duI nhung chIn Iuoc phaf
frIn do nha nuoc chI phI. Kf qua Ia su mo rng
gh gom quy m va pham vI cua chnh quyn frn
pham vI fh gIoI. ChI fIu nha nuoc gIo day hau nhu
chIm foI mf nua fng fhu nhap o cac nuoc cng
nghIp va khoang mf phan fu o cac nuoc dang phaf
frIn. Nhung chnh su fng anh huong cua nha nuoc
nay cung da chuyn su chu frong fu s Iuong sang
chaf Iuong, fu quy m fo Ion cua nha nuoc va pham
vI can fhIp cua nha nuoc sang fnh hIu qua frong
vIc dap ung cac nhu cau cua nguoI dan.
CIng nhu frong nhung nm 1940, su fap frung
duoc Ip IaI ngay nay v vaI fro cua nha nuoc bf
ngun fu nhung dIn bIn raf quan frong frong nn
kInh f foan cau da Iam fhay dI v co ban mI fruong
hoaf dng cua nha nuoc. Su hI nhap foan cau cua
cac nn kInh f da fhu hep pham vI cua cach ung xu
dc doan fuy fIn. Cac bIu fhu, quy dInh dau fu va
Ghi chu: D liu cho cac nc OECD danh cho chnh phu trung
ng va chnh quyn a phng bao gm ca chi tiu cho an ninh
hxa hi. Xem Chu thch ky thut bit thm chi tit. Ngun:
Tanzi va Schuknecht 1995; OECD, cac nm khac nhau; IMF, cac
nm khac nhau (b).
Biu 1
Nha nc a phat trin moi ni
chnh sach kInh f phaI fhch ung hon bao gIo hf voI
nhung fhng s cua mf nn kInh f fh gIoI da duoc
foan cau hoa. Su fhay dI cng ngh da mo ra nhung
co hI moI cho vIc phan fach cac dIch vu va cho phep
cac fhI fruong co vaI fro Ion hon. Nhung fhay dI nay
cung co nghIa Ia phaI co nhung vaI fro moI va khac
bIf cho chnh quyn, khng con Ia mf nguoI cung
ung don dc, ma Ia mf nguoI fao dIu kIn fhuan IoI
va Ia nguoI dIu phI. Cac nha nuoc da gp phaI suc
ep ngay ca khI ma cac chnh quyn fruoc kIa da co ve
hoaf dng ff. NhIu nuoc cng nghIp da phaI vaf
In voI nha nuoc phuc IoI ma gIo day da fro nn qua
cng knh va phaI co nhung Iua chon raf kho khn
v nhung dIch vu va IoI ch ma moI nguoI frng doI
chnh phu cung cap. Cac fhI fruong - frong nuoc va
foan cau - va nhung cng dan buc bI fruoc cac yu
kem cua nha nuoc da fhng qua nhung f chuc dan
chnh va phI chnh phu doI co duoc su mInh bach
frong hoaf dng cua chnh phu va co nhung fhay dI
khac nua nhm cung c nng Iuc cua nha nuoc, fu do
dap ung cac muc fIu d ra.
Su Ion fIng doI co hIu qua hon nua frong cac
hoaf dng cua chnh phu da In dn muc d khung
hoang o nhIu nuoc dang phaf frIn, noI ma nha nuoc
da khng fh cung cap duoc nhung hang hoa cng
cng co ban nhu quyn so huu, duong sa, y f co ban
va gIao duc. TaI nhung nuoc nay co mf vong Iuan
quan: nguoI dan va cac doanh nghIp phan ung fruoc
cac dIch vu cng cng dang ngay mf xau dI bng
cach franh dong fhu va dIu nay Iam cho cac dIch
vu IaI cang fro nn fI f hon. O IIn X cu, Trung va
ng u, chnh fhaf baI daI han cua nha nuoc frong
fhuc hIn nhung IoI hua cua mnh Ia nguyn nhan
dan dn kf cuc sup d cua nha nuoc. Nhung su sup
d cua vIc k hoach hoa fap frung nay cung fao ra
nhung van d cua rIng no. Trong khoang frng do
no fao ra, nguoI dan dI khI khng co duoc nhung
hang hoa cng cng co ban nhu phap Iuaf va fraf fu.
O muc d gIoI han, nhu o ApganIxfan, IIbrIa va
XmaII, nha nuoc dI khI da hoan foan vun naf, d
cho cac ca nhan va cac co quan quc f fuyf vong
nhf nhanh nhung manh vun.
Chin lc hai phn
Iam cach nao d chung fa co fh xuyn qua duoc mo
hn dn cac van d va suc ep ma gIo day cac nha
nuoc frn fh gIoI dang gp phaI7 Khng co mf cng
fhuc chung phu hop voI faf ca nhm co duoc mf nha
nuoc hoaf dng co hIu qua duoc khuyn nghI o day.
Pham vI nhung khac bIf gIua cac nha nuoc Ia v
cung fo Ion cung nhu nhung xuaf phaf dIm cua cac
nha nuoc cung hf suc khac nhau. V vay, bao cao
nay dung ra ch fao mf khun kh rng Ion d gIaI
quyf van d v fnh hIu qua cua nha nuoc frn
khp fh gIoI. No ch ra mf s cach fhuc d fhu hep
khoang cach ngay cang fng gIua cac yu cau dI voI
nha nuoc va kha nng cua cac nha nuoc d dap ung
cac yu cau do. Iam cho cac xa hI chap nhan mf su
dInh nghIa IaI v frach nhIm cua nha nuoc se Ia
mf phan cua gIaI phap nay. Iu nay se bao gm
mf su Iua chon chIn Iuoc v cac hanh dng fap fh
ma cac nha nuoc se c gng fhuc day, cng voI nhung
n Iuc Ion hon d fruf bo ganh nng frn vaI nha
nuoc bng cach dua cac cng dan va cng dng fham
gIa vao vIc cung cap nhung hang hoa fap fh co ban.
Th nhung, fhu hep hay gIam nhe vaI fro cua
nha nuoc co fh khng phaI Ia muc fIu cua su nghIp
caI cach. Tham ch nu co su chon Ioc Ion hon va su
nho cay Ion hon vao xa hI cng dan va cac hang fu
nhan fh vIc dap ung mf Ioaf rng Ion nhung nhu
cau chung mf cach co hIu qua hon se van cu co
nghIa Ia Iam cho cac fh ch frung fam cua nha nuoc
hoaf dng ff hon. phuc IoI con nguoI duoc nang
cao, nng Iuc cua nha nuoc - Juoc xac Jinb nbu kba
nng tbuc bicn ca tbuc Jy cac boat J6ng tp tbc
m6t cacb co bicu qua - can phaI duoc fng cuong.
Thng dIp co ban nay duoc fh hIn fhanh mf
chIn Iuoc haI phan nhm Iam cho moI nha nuoc fro
fhanh dI fac dang fIn cay hon, co hIu qua hon frong
su nghIp phaf frIn cua daf nuoc mnh:
Iam cho vaI fro cua nha nuoc fuong xung voI
nng Iuc cua no Ia nhan f dau fIn frong chIn
Iuoc nay. KhI ma nng Iuc cua nha nuoc yu
kem, vIc nha nuoc can fhIp nhu fh nao va
can fhIp vao dau Ia dIu phaI duoc dInh gIa
can fhan. NhIu nha nuoc c gng Iam nhIu
ma co raf f ngun faI chnh va nng Iuc, va
fhuong dan dn IoI baf cap haI. Tap frung manh
hon vao nhung van d nn fang se caI fhIn fnh
hIu qua |Hp 1). Nhung van d o day khng
phaI Ia chon nn Iam g va khng nn Iam g,
ma con ca Ia nn Iam nhu fh nao nua.
Th nhung nng Iuc khng phaI Ia do s mnh
sp df. V vay, nhan f fhu haI cua chIn Iuoc
nay Ia nang cao nng Iuc cua nha nuoc bng
cach cung c IaI cac fh ch cng cng. Iu nay
co nghIa Ia vach ra nhung quy fc va kIm ch
co hIu qua nhm kIm soaf cac hoaf dng dc
doan cua nha nuoc va dau franh chng f fham
nhung c fhu. Iu do co nghIa Ia dua cac fh
ch nha nuoc vao cuc canh franh manh me hon
11 TNG QUAT
dan, dua chnh quyn IaI gan hon voI nguoI dan
fhng qua su fham gIa cua dan va su phI fap
frung hoa rng raI hon. Nhu vay, bao cao nay
khng ch huong su chu y vao vIc nhan manh
fro IaI vaI fro cua nha nuoc, ma con ch ra cach
fhuc cac nuoc co fh bf dau mf qua frnh xay
dung IaI nng Iuc nha nuoc.
Lam cho vai tro phu hp vi nng lc
Iam cho vaI fro fuong xung voI nng Iuc khng phaI
Ia mf fhng dIp don gIan v pha bo nha nuoc. Trong
mf s IInh vuc, raf can fhIf phaI co su fap frung
nhIu hon d nang cao fnh hIu qua: chon Iam g va
khng Iam g Ia v cung quan frong. Tuy nhIn, dIu
nay cung keo fheo vIc chon cach fIn hanh su vIc
nhu fh nao - Iam fh nao d phan phI cac dIch vu
co ban, cung cap co so ha fang, dIu fIf nn kInh f
- chu khng ch Ia co nn Iam chung hay khng. Co
raf nhIu su Iua chon o day va chung phaI fhch hop
voI hoan canh cua mI nuoc.
C6ng cicc Ju ticn cua cac nba nuoc. tbuc bicn Jung
nbung cn Jc co ban
Nm nhIm vu co ban nm o frung fam su mnh cua
moI chnh phu ma nu khng co chung fh su phaf
frIn bn vung, co su cung chIa se va gIam ngheo
kh Ia khng fh co duoc:
ThIf Iap mf co so phap Iuaf
uy fr mf mI fruong chnh sach khng Ich
Iac, k ca su n dInh kInh f vI m
au fu vao cac dIch vu xa hI co ban va co so ha
fang co ban
ao v nhom nguoI d bI fn fhuong
ao v mI fruong
Mc du fam quan frong cua cac nhIm vu co
ban nay da fu Iau duoc chap nhan rng raI, song da
xuaf hIn mf s nhan fhuc sau sc moI v su hoa
frn fhch hop gIua fhI fruong voI cac hoaf dng cua
chnh phu frong vIc fhuc hIn chung. Iu quan
frong nhaf ma chung fa fhay hIn nay Ia fhI fruong
va chnh phu b sung cho nhau: nha nuoc Ia nhan f
fhIf yu cho vIc df ra nhung co so fh ch fhch
hop cho fhI fruong. Va su fn nhIm cua chnh phu -
su ro rang mInh bach co fh du doan fruoc duoc frong
nhung quy fc va chnh sach cua chnh phu va su
nhaf quan frong ap dung - co fh cung quan frong
Mt nha nc co nng lc hn co th la mt nha nc co
hiu qua hn, nhng hiu qua va nng lc khng phai la
cung mt s vic. Nng lc, trong trng hp ap dung
cho cac nha nc la kha nng theo ui va thuc y cac
hanh ng chung mt cach co hiu qua - nh lut phap
va trt t, y t cng cng va c s ha tng c ban; hiu
qua la kt qua cua vic s dung nng lc o ap ng
nhu cu xa hi i vi nhng hang hoa nay. Mt nha
nc co th co nng lc nhng khng co hiu qua lm
nu nh nng lc o khng c s dung v li ch cua
xa hi.
Con ng i n mt nha nc co hiu qua hn,
mc du khng theo ng thng, nhng nht nh phai
chia lam hai giai oan. Th nht, nha nc phai hng
tiu im nng lc ma mnh co vao nhng nhim vu co
th lam c va phai tin hanh. Khi lam iu nay, nha
nc sau o co th tp trung vao xy dng thm nng lc
cho mnh: Nh biu di y minh hoa, cac nc
Vung I theo ui rt nhiu hoat ng mt cach khng xac
nh ro tiu im, mc du nng lc cua nha nc rt t, va
nhng n lc cua cac nc nay to ra khng co hiu qua.
Tuy nhin cac nc khng th chuyn n VungIII trong
mt sm mt chiu - xy dng nng lc oi hoi phai co
thi gian. Con ng i n co hiu qua ln hn, u tin
la, cn phai i qua vic tp trung giai quyt nhng nhim
vu c ban va nng cao nng lc han ch cua nha nc
thng qua hp tac vi gii kinh doanh va xa hi cng dn
(VungII). Cac nc co th tin dn n Vung III bng
cach cung vi thi gian tng cng nng lc cua mnh.
Hp 1
Ch ng ng i n m t nha n c co hi u qua hn
nua nhm fng cuong fnh hIu Iuc cua nha
nuoc. Iu do co nghIa Ia fng cuong kf qua
hoaf dng cua cac fh ch nha nuoc, caI fhIn
fIn Iuong va cac bIn phap khuyn khch. Va
dIu do co nghIa Ia Iam cho nha nuoc co kha
nng dap ung nhIu hon cac nhu cau cua nguoI
frong fhu huf dau fu fu nhan khng kem g nI dung
cua nhung quy dInh va chnh sach nay.
Mf cuc khao saf, dc bIf d phuc vu cho bao
cao nay, v nhung nha doanh nghIp frong nuoc
|chnh fhuc va khng chnh fhuc) o 60 nuoc da khng
dInh mf dIu ma faf ca chung fa cung da bIf dn
voI fnh cach gIaI fhoaI: nhIu nuoc fhIu nhung co
so fh ch co ban cho phaf frIn fhI fruong |Hp 2).
Muc d fI pham va bao Iuc ca nhan cao va b may fu
phap fuy fIn khng Iuong fruoc duoc da cung kf
hop d fao ra caI ma bao cao nay dInh nghIa Ia hI
chung fhIu Iuaf phap. Cac fh ch nha nuoc yu
kem va dc doan fhuong Iam fram frong fhm van
d nay bng fhaI d cu xu baf dInh va fhIu nhaf
quan.Nhung hanh dng nhu vay khng nhung khng
h fro cho su fng fruong cua cac fhI fruong, ma fraI
IaI con pha hoaI su fn nhIm cua Nha nuoc va phuong
haI dn su phaf frIn fhI fruong.
Iam cho phaf frIn n dInh va bn vung, Nha
nuoc can phaI Iuu fam dn nhung nguyn fc co ban
Ghi chu: Ch s tn nhim (mang bn trai) la ch s s lc kt hp nhng thc o Biu 2.3. Mi thanh (ct) nm hai bang bn
phai la s trung bnh cho mt nhom cac nc. Cac hoa hnh c xy dng trn c s nhng thoai trin cho thi ky 1984-1993 cua tng
trng GDP (32 nc) va u t (33 nc) trn ch s, kim tra v thu nhp, giao duc va meo mo chnh sach. Nam va ng Nam A va Trung
ng va Bc Phi la nhng nhom ma mi bn ch ai din cho 2 nn kinh t tiu biu. Ngun: Nhng tnh toan cua i ngu nhn vin Ngn
hang Th gii co s dung d liu t cuc khao sat khu vc t nhn c tin hanh phuc vu cho Bao cao nay va t nhng tai liu khoa hoc
c s cua Brunetti, Kisunko va Weder.
Ch s tn nhim
Hp 2
tn nhim, u t va tng trng
Mt khao sat v cac nha doanh nghip a phng 69
nc cho thy rng nhiu nha nc ang thc hin nhng
chc nng nong ct cua mnh mt cach kem coi: chung
khng th am bao c lut phap va trt t, bao v tai
san va ap dung nhng quy tc va chnh sach theo mt
cach n nh. Cac nha u t khng coi cac nha nc
nay la ang tin cy, va do o tnh hnh tng trng va
u t gp kho khn.
Cac hang c yu cu xp mt trong vai ch bao
theo thang bc t 1 (rt co vn ) n 6 (khng co vn
g). Trung bnh th nhng cu tra li, nh mang bn
trai xac nh cho mi vung, tao ra mt ch bao chung v
ang tin cy cua khun kh th ch ( y cac nc
OECD co thu nhp cao c ly lam chun) theo anh
gia cua cac nha doanh nghip t nhn - chung ta goi no
la mc tn nhim. Hai mang con lai cho thy rng mt
khi ma nhng khac bit trong thu nhp va giao duc, va
nhng lch lac chnh sach c kim soat th se co mt
tng quan manh me gia tn nhim cua cac nc va
thanh tch tng trng va u t cua chung. Mc tn
nhim c cn c vao nhn thc cua cac nha u t.
Nhng chnh nhng nhn thc nay la nhng nhn t quyt
nh hanh vi u t.
13 TNG QUAT
cua xa hI. Su fhIu Iuaf fhuong co IIn quan dn caI
cam gIac bI day ra ngoaI I noI In fIng noI cua ho.
Cac chnh sach cng cng co fh dam bao rng su
fng fruong duoc chIa se cho faf ca moI nguoI va rng
no gop phan vao vIc gIam ngheo kh va baf cng.
Nhung dIu nay ch co fh co nu cac chnh phu df
nhung nguyn fc co ban In vI fr cao frong danh
sach nhung uu fIn.
Cac chnh sach va chuong frnh nhIu khI khng
dua duoc nhung ngun faI nguyn va dIch vu dn
voI nhung nguoI can chung hon ca. anh huong chnh
frI cua nhung nguoI gIau co h on frong xa hI dI khI
khIn cac chnh phu phaI chI fIu hon gap nhIu Ian
cho nhung sInh vIn gIau co va frung Iuu o cac fruong
daI hoc so voI chI fIu vao gIao duc co so cho daI b
phan dan chung va vao hoc bng cho nhung nguoI
kem nham kha hon. Trong nhIu khu vuc ngheo doI
va baf bnh dng fhuong fhIn v cac nhom sc fc
fhIu s hay phu nu, hay nhung khu vuc dIa Iy bI bo
roI. I day ra ngoaI I frong vIc fhao Iuan cng cng
va bI IoaI khoI su fham gIa rng raI hon vao nn kInh
f va xa hI, cac nhom nay fro fhanh manh daf mau
mo cho bao Iuc va baf n dInh, baI hoc ma nhIu noI
frn fh gIoI dang ngay cang fham fha.
Cac chuong frnh va chnh sach cng cng phaI
nhm khng ch vao vIc phan phaf su fng fruong,
ma con vao vIc dam bao rng nhung IoI ch cua su
fng fruong Iay fhI fruong Iam frong phaI duoc chIa
se, dc bIf Ia fhng qua dau fu vao gIao duc co so va
y f. Chung cung phaI dam bao rng moI nguoI dan
duoc bao v chng IaI su maf an foan v vaf chaf va
v ca nhan con nguoI. O dau su ngheo kho va vIc
gaf ra ngoaI I v mf kInh f bf ngun fu nhung
khac bIf v sc fc va xa hI, fh o do cac chnh sach
can phaI duoc ch fac mf cach fhan frong d khc
phuc nhung khac bIf nay, nhu MaIaIxIa va Cng
hoa MrIxo fung Iam.
Iu chnh cua chnh phu khng ch Ia cau fra
IoI duy nhaf cho su nhIm. Mf b cng cu gm
ngay cang nhIu cac bIn phap kch fhch sang fao
va mm deo gIo day da co sn d Iam cho nhung ke
gay nhIm IoaI fru hanh vI gay nhIm cua mnh.
Mc du khng co mf su fhay fh nao cho nhung
khun kh fh ch dIu chnh co y nghIa va fhng
fIn v mI fruong, song nhung cng cu moI nay, dua
vao su fhuyf phuc, suc ep xa hI va cac Iuc Iuong fhI
fruong d gIup cho vIc caI fhIn mI fruong, co fh
fhanh cng o noI ma su dIu fIf khng fh Iam duoc.
Cac nuoc dang su dung nhung cng cu nay, voI nhung
kf qua day hua hen, o bn IInh vuc:
KhaI fhac suc manh cua cng Iuan
Iu chnh IInh hoaf hon
Ap dung nhung co ch fu dIu chnh
Iua chon nhung cng cu co hIu qua dua vao fhI
fruong.
Vuot ra ngoai pbam ci anb ung nguycn tc co
ban. nba nuoc kb6ng cn tbict /a m6t nguoi cung
ung J6c nbt.
Co su fhua nhan ngay cang fng Ia o nhIu nuoc, cac
nha cung cap cng cng dc quyn v ha fang co so,
cac dIch vu xa hI va cac hang hoa va dIch vu khac
chua chc da Iam faf cng vIc cua mnh. ng fhoI,
nhung dI moI v cng ngh va f chuc da fao nhung
co hI moI cho cac nha cung cap fu nhan canh franh
frong nhung IInh vuc ma fruoc day ch gIoI han o
khu vuc nha nuoc. fan dung nhung co hI moI
nay va phan b ff hon nng Iuc f oI cua khu vuc
cng cng, cac chnh phu dang bf dau fach vIc cung
cap faI chnh cho co so ha fang va cac dIch vu ra khoI
pham vI phan b cua mnh va fhao roI nhung b phan
canh franh cua cac fhI fruong cng ch ra khoI nhung
b phan dc quyn. Cac nha caI cach cung dang dua
cac chuong frnh rIng re v bao hIm xa hI, duoc
vach ra d gIaI quyf nhung van d v y f va khng
an foan frong vIc Iam, ra khoI cac chuong frnh v
h fro xa hI, ch nhm gIup do nhung nguoI ngheo
nhaf frong xa hI.
!ONC ! VO I TINH TRA NC M T AN
TOAN C!A HO CIA INH. Ngay nay, nguoI fa co
fh xac Iap ro rang rng nha nuoc co fh gIup do cac
h gIa dnh dI pho voI mf s ruI ro dI voI su an
foan kInh f cua ho: no co fh bao dam chng IaI su
fhIu fhn Iuc fuI gIa bng Iuong huu, chng IaI bnh
faf bng bao hIm y f va chng IaI fnh frang maf
vIc Iam bng bao hIm fhaf nghIp. Nhung y fuong
cho rng nha nuoc mf mnh phaI dam duong ganh
nng nay dang fhay dI. Tham ch o nhIu nuoc cng
nghIp, nha nuoc phuc IoI cung dang duoc caI cach.
Cac nn kInh f dang frI day, fu raxIn dn Trung
Quc, se khng fh Iam fheo ngay ca nhung phIn
ban da bI cf bo dang k cua h fhng chau u, dc
bIf Ia dI voI s dan dang gIa dI nhanh chong cua
nhung nuoc nay. Can phaI co cac gIaI phap sang fao,
II keo su fham gIa cua gIoI doanh nghIp, gIoI Iao
dng, cac h gIa dnh va cac nhom cng dng, nhm
daf duoc su an foan Ion hon voI chI ph fhap hon.
Iu nay dc bIf quan frong dI voI nhung nuoc
dang phaf frIn chua bf fay fhuc hIn cac gIaI phap
fn kem.
I! TIT CO HI! Q!A. Nhung h fhng
dIu fIf duoc fhIf k ff co fh gIup cac xa hI fac
dng dn nhung kf qua cua fhI fruong d daf duoc
cac muc fIu cng cng. Su dIu fIf co fh gIup bao
v khach hang, bao v cng nhan va bao v mI
fruong. No co fh fhuc day canh franh va dI moI
frong khI kIm ch vIc Iam dung quyn Iuc dc
quyn. Nho co nhung caI cach dIu fIf duoc d xuong
vao dau nhung nm 1980 ma nganh vIn fhng cua
ChII da nhan duoc dau fu Iau daI cua khu vuc fu
nhan, nang cao chaf Iuong dIch vu va su canh franh,
dng fhoI gIam gIa su dung dIch vu. Nguoc IaI, fruoc
khI co mf s sang kIn caI cach moI day, su dIu fIf
saI Ich chuc nng da Iam cho nganh cng nghIp
vIn fhng PhIIIppIn ma vn fu Iau da fhuc ch d
so huu fu nhan Iam vao fnh frang fhIu dau fu. Kf
qua cua dIu nay fhaf dang bun va fhuong Iam cho
gIa dIch vu fng cao, Iam cho nguoI dan va cac hang
khac phaI chIu chI ph cao. Thuong fh vIc su dung
ff nhaf nhung phuong phap Iua chon moI dang nI
In d khu vuc fu nhan fhuc hIn cung cap co so ha
fang va cac dIch vu xa hI cung se dua vao mf khun
kh dIu fIf ff.
CHINH SA CH CONC NCHI P. KhI ca c fhI
fruong kem phaf frIn, nha nuoc dI khI co fh gIam
bof nhung van d v dIu phI va nhung I hng frong
fhng fIn va khuyn khch phaf frIn fhI fruong. Kf
nhIu frong s cac nn kInh f cng nghIp Iau doI
nhaf hIn nay da su dung nhung co ch khac nhau
d kch fhch phaf frIn fhI fruong frong nhung gIaI
doan phaf frIn ban dau cua mnh. Can day hon,
Nhaf an, Han Quc va cac nn kInh f khac o ng
A da su dung mf Ioaf nhung co ch d khuyn khch
fhI fruong ngoaI vIc gIaI quyf nhung nguyn fc co
ban v kInh f, xa hI va fh ch. I khI, nhung can
fhIp nay hoan foan da duoc can nhc ky cang: chng
han nhu nhung hnh fhuc fro gIa mang fnh chIn
Iuoc cao. Nhung Iuc khac chung IaI mang fnh chaf
can fhIp f hon duoI hnh fhuc khuyn khch xuaf
khau va cac bIn phap khuyn khch dc bIf v mf
co so ha fang. Tuy nhIn, kha nng Iua chon mf
cach khn kheo nhung can fhIp nay va su dung
chung mf cach co hIu qua Ia dIu v cung quan
frong; nhung chnh sach fhuong maI, fn dung va
cng nghIp fhIu can nhc co fh va da fung Iam
cho cac nuoc phaI fra gIa df. NhIu nuoc dang phaf
frIn da fheo duI nhung chnh sach cng nghIp fch
cuc fhIu suy xef va da cho nhung kf qua dang bun.
Nhung nuoc da fheo duI nhung chnh sach cng
nghIp mf cach fhanh cng da khng Iam nhu vay
nu nhu khng co nng Iuc fh ch manh me.
TIN HANH T! NHN HOA. Nhung dIu fIf
duoc fhIf k ky Iuong va cac sang kIn fch cuc khac
cua chnh phu co fh fhuc day su phaf frIn cac fhI
fruong. Tuy nhIn, o nhIu nuoc, dIu nay co fh doI
hoI fhoI gIan, khI ma sang kIn fu nhan van bI gIu
Iam con fIn cho dI san cua nhung mI quan h dI
khang gIua nha nuoc va fhI fruong. Va nhung doanh
nghIp nha nuoc dang hoaf dng kem hIu qua Iam
kIf qu nng n cac ngun faI chnh cua nha nuoc.
Tu nhan hoa dua ra mf gIaI phap hIn nhIn. NoI
chung, noI dau co mf mI fruong h fro cho phaf
frIn khu vuc fu nhan, fh noI do co fh d dang ban
dI nhung faI san cua nha nuoc hon. Cac nn kInh f
nhu Trung Quc, Han Quc, aI Ioan v vay da chon
cach khng phaI danh uu fIn hang dau cho fu nhan
hoa, ma Ia cho phep khu vuc fu nhan phaf frIn xoay
quanh khu vuc nha nuoc. Tuy nhIn, gIaI phap nay
co fh kho fhuc hIn khI ma ganh nng faI chnh cao
va khI su co mf cua nhung doanh nghIp nha nuoc
hoaf dng kem hIu qua can fro vIc co cau IaI hf
suc can fhIf foan b nn kInh f.
KInh nghIm da cho fhay rng cach fhuc ma fu
nhan hoa duoc fIn hanh co fnh chaf v cung quan
frong dI voI nhung kf qua cuI cung. Cac nhan f
chu chf Ia su mInh bach frong qua frnh fhuc hIn,
daf duoc su fan dng cua cng nhan, fao ra so huu
dua frn mf co so rng raI va fh ch caI cach dIu
fIf fhch hop. O dau fu nhan hoa duoc fIn hanh
fhan frong, o do da co nhung kf qua fch cuc: chng
han o ChII va Cng hoa Sec. Tam quan frong cua fu
nhan hoa frong chIn Iuoc fhuc day cac fhI fruong co
fh khng gIng nhau, nhung dI voI nhIu nuoc dang
phaf frIn mun gIam quy m cua nha nuoc qua phnh
fo, fu nhan hoa phaI duoc gIaI quyf fruoc. Mf qua
frnh fu nhan hoa duoc fIn hanh fhan frong mang
IaI nhung IoI ch fch cuc v kInh f va faI chnh.
Nbn bict nbung gioi ban cua nba nuoc
Cha khoa d fhuc hIn chnh sach dung du dInh va
nhaf quan Ia su phu hop gIua nhung nng Iuc fh
ch va hanh dng cua nha nuoc. O cac nha nuoc raf
phaf frIn, nng Iuc hanh chnh caI frI fhuong raf
manh va nhung kIm fra va can dI duoc fh ch hoa
da han ch nhung hanh dng dc doan, va fham ch
con fao cho cac f chuc chnh phu kha nng IInh hoaf
frong vIc fheo duI cac nhIm vu cua mnh. Nguoc
IaI, cac nha nuoc voI cac fh ch yu kem hon co fh
IaI raf can fhIn v mf f mm deo hon va kIm ch
manh hon. Iu nay co fh duoc fhuc hIn fheo haI
cach:
15 TNG QUAT
Thng qua cac quy fc fu han ch, xac dInh chnh
xac nI dung cua chnh sach va khoa chf chung
vao nhung co ch ma nu mun dao nguoc se
raf fn kem. Cac fhoa fhuan v dng fIn chung
khu vuc, nhu Ia khu vuc dng Phng chau PhI
CIA o chau PhI noI fIng Phap hay nhung f
chuc nguy fIn f nhu o AchenfIna Ia nhung v
du cho nhung co ch nhu vay frong IInh vuc
chnh sach fIn f. Nhung hop dng Iay hay
fhanh foan voI cac nha san xuaf dIn Iuc dc
Iap co chuc nng fuong fu frong dIu fIf nhung
IoI ch cng cng.
Thng qua Iam vIc hop fac voI cac hang fu nhan
va cng dan. Chng han, frong chnh sach cng
nghIp, cac nha nuoc co fh fhuc day su cng
fac gIua fu nhan voI fu nhan. Trong dIu chnh
faI chnh, cac nha nuoc co fh dua ra bIn phap
khuyn khch d cac chu ngan hang dIu hanh
mf cach fhan frong. Va frong dIu chnh v
mI fruong, cac nha nuoc co fh su dung vIc
ph bIn fhng fIn d khuyn khch nhung sang
kIn cua cng dan fu duoI In frn.
Cac nuoc dang frong gIaI doan chuyn dI phaI
dI mf voI mf fhach fhuc dc bIf: khng ch Ia
nhung vaI fro dang fhay dI nhu Ia kf qua cua su
fheo duI cac h fhng dua vao fhI fruong, ma nhung
nng Iuc cung dang fhay dI. Mf s nuoc frong gIaI
doan chuyn dI gIu IaI nhung nng Iuc vn co duoI
hnh fhuc con nguoI co pham chaf nng Iuc va fhIf
bI huu dung, nhung nhung nng Iuc nay khng duoc
f chuc d fhuc hanh co kf qua frong vaI fro moI cua
chung. I khI, nhung c dao fhuc hIn nI frI IaI
duoc fm fhay o nhung nuoc ma hIu qua foan b IaI
khng co. NhIm vu nang cao hIu qua o day o mf
s mf nao do d hon va o mf s mf IaI kho hon: d
hon boI v nng Iuc khng bf dau fu mf co so fhap,
kho hon boI v xay dung IaI nng Iuc co nghIa Ia fhay
dI IaI fhaI d. CaI cach khng ch Ia van d don fhuan
phan cho moI nguoI nhung frach nhIm moI.
Biu 2
Mt loat nhng c ch co th nng cao nng lc nha nc
Cung c lai cac th ch nha nc
Thua nhan nhung nng Iuc hIn co, va co fh Ia yu
kem, cua nha nuoc khng co nghIa Ia Iun Iun chap
nhan chung. NhIm vu chu chf fhu haI frong caI
cach nha nuoc Ia cung c IaI nng Iuc fh ch cua
nha nuoc bng cacb Jua ra cac bicn pbap kcb tbcb
Jc cac quan cbuc cua kbu cuc nba nuoc boat J6ng
t6t bon trong kbi cn kicm cbc nbung banb J6ng J6c
Joan.
Cac nuoc phaI dau franh d xay dung nhung
fh ch cho mf khu vuc nha nuoc co hIu qua. Tnh
chaf chnh frI Ia Iy do gIaI fhch su kho khn cua
nhIm vu nay. Chng han, nhung IoI ch co fh manh
co fh phaf frIn d duy fr nguyn frang baf cng
bng va phI hIu qua, frong khI nhung IoI ch khac
khng fheo huong nay IaI khng du manh d fao ap
Iuc co hIu qua cho su fhay dI.
Tuy nhIn, van d fhIu hIu qua con fIp fuc
fn faI hay van d fham nhung, khng phaI hoan
foan Ia mang fnh chnh frI. Thuong fh cac chnh frI
gIa va cac quan chuc khac frong khu vuc nha nuoc
mun fhuc day manh me va co fhanh y caI fIn hoaf
dng cua khu vuc nha nuoc. Nhung dIu hanh b
may nha nuoc Ia mf cng vIc phuc fap ma dI voI
no kho co fh co cac gIaI phap ro rang, ranh mach.
Trn fhuc f, xay dung nhung fh ch cho mf khu
vuc nha nuoc co hIu qua doI hoI gIaI quyf v s
nhan f hanh vI sau xa nm o bn duoI co fh Iam
Ich Iac nhung bIn phap khuyn khch va rf cuc
dan dn nhung kf cuc dang bun. a co ch khuyn
khch co ban nay co fh duoc su dung frong raf nhIu
fruong hop d gIaI quyf nhung van d sau xa hon
nay va nang cao nng Iuc |Iu d 2):
Co nhung quy fc va kIm ch co hIu qua
Tng cuong suc ep canh franh Ion hon
cao fIng noI cng dan va fInh fhan hop fac
Nbung quy tc ca kicm cbc co bicu qua
V Iau daI, vIc xay dung frach nhIm fhuong doI hoI
phaI co nhung co ch kIm ch chnh fhuc gn chf
vao frong nhung fh ch nha nuoc nong cf. Quyn
Iuc co fh duoc phan chIa, cho du Ia gIua cac nganh
fu phap, Iap phap va hanh phap cua chnh quyn
hay gIua cac co quan quyn Iuc cap frung uong, cap
fnh va cap dIa phuong. Su phan Iap quyn Iuc cang
rng raI fh s dIm phu quyf co fh kIm soaf nhung
hanh dng dc doan cua nha nuoc cang Ion. Nhung
vIc fng gap bI s dIm phu quyf co fh Ia con dao
haI IuoI: chung co fh Iam cho kho fhay dI ca nhung
quy fc co haI Ian nhung quy fc co IoI.
O nhIu nuoc dang phaf frIn, su gIam saf cua
fu phap va Iap phap dI voI hanh phap con yu. VIc
df ra cac muc fIu va nhung mI IIn kf voI cac
chnh sach can fhIf d daf duoc cac muc fIu do dI
khI con ruom ra, nhung co quan Iap phap bI han ch
v fhng fIn va nng Iuc va su dc Iap fu phap bI
xam haI. Tu phap dc Iap Ia nhan f sng con d dam
bao rng cac co quan Iap phap va hanh phap phaI
cung chIu frach nhIm fruoc phap Iuaf, phaI gIaI fhch
va cuong ch fhuc hIn cac dIu khoan cua hIn phap.
VIf Iuaf Ia mf phan vIc d dang, nhung dIu quan
frong Ia phaI Iam cho nhung dIu Iuaf duoc cuong
ch fhuc fhI nu mf daf nuoc mun duoc huong
nhung IoI ch cua mf ch d phap quyn dang fIn
cay. Nhung fh ch kIm ch nay can phaI maf nhIu
fhoI gIan d fhIf Iap, nhung nhung co ch cam kf
quc f nhu su phan xef quc f, hay nhung bao
dam cua nhung co quan quc f co fh dung d fhay
fh fam fhoI cho nhung fh ch nay.
Muc fIu chu yu cua baf ky chIn Iuoc co hIu
qua nao nhm dem IaI suc sng cho khu vuc nha
nuoc se Ia Iam gIam nhung co hI cho fham nhung
bng cach cf bo quyn hanh dng fuy fIn. Nhung
chnh sach gIam bof su kIm soaf dI voI ngoaI fhuong,
go bo cac hang rao ngn can cng nghIp fu nhan va
fu nhan hoa nhung doanh nghIp quc doanh fheo
cach dam bao canh franh - faf ca nhung dIu nay se
gIup chng IaI f fham nhung |Iu d 3). Nhung caI
cach nhu vay khng duoc co fnh cach mIn cuong,
fhIu nhIf fnh: nhung caI cach mo ra nhung co hI
d khu vuc fu nhan dI vao cac khu vuc bI dong cua
cua nn kInh f, nhung IaI d cho vIc dI vao do fuy
fhuc vao su fuy fIn cua quan chuc nha nuoc chu
khng fhIf Iap nhung qua frnh cng khaI va canh
franh, cung co fh fao co hI Ion cho fham nhung.
Nhung kIm fra va can dI chnh fhuc cung gIup gIam
f fham nhung frong nha nuoc, nhung chung chua
du manh. CaI cach b may vIn chuc, han ch su bao
fro v chnh frI va caI fhIn fIn Iuong cho b may
vIn chuc cung da fo ra Ia gIam duoc fham nhung
bng cach dem IaI cho cac quan chuc nha nuoc nhung
khch I hoaf dng fheo cac quy fc.
NoI nao f fham nhung da n sau bam r, noI
do se can phaI co nhung n Iuc manh me d nh no
dI. Nhung n Iuc nay can phaI nhm vao vIc gIam
saf chf che hanh dng cua cac quan chuc nha nuoc
qua ca nhung fh ch chnh fhuc Ian nhung cng
17 TNG QUAT
dan rIng re - va frung phaf nhung vIc Iam saI fraI
fruoc foa an. TaI Hng Cng |fhuc v Trung Quc
fu ngay 1-7-1997), mf !y ban chng fham nhung
dc Iap Ia mf mInh chung fhanh cng cho cach fIp
can nay. Cung nhu vay, nhung caI cach moI day o
!ganda da dua vao mf s yu f cua chIn Iuoc chng
fham nhung duoc nu ra o day va da co duoc nhung
kf qua dang khch I. Nhung co ch nhu vay co fh
duoc ap dung frn khp foan cau: fham nhung, nhung
IaI khng cng nhan Ia fham nhung, khng phaI Ia
dc frung v vn hoa. CIam bof fham nhung se doI
hoI mf cach fIp can fheo nhIu huong, phaI dua
khu vuc fu nhan va foan fh xa hI fham gIa mf
cach rng raI hon. Ke duf Iof cung phaI chIu frach
nhIm nhu ke nhan duf Iof; cac hnh phaf co hIu
qua v cac van d frong nuoc va quc f cung Ia mf
phan cua gIaI phap nay.
t nba nuoc cao cu6c canb tranb manb mc bon
Cac chnh phu co fh nang cao nng Iuc va hIu qua
cua mnh bng cach du nhap mf su canh franh Ion
Ghi chu: Mi ch s la mt s trung bnh cho mt nhom cac nc. Xem Chu thch ky thut bit thm chi tit va phng phap nh ngha
cua nhng ch s nay. Gia tr cao hn cua ch s tham nhung co ngha la tham nhung nhiu hn va tng t c ap dung cho cac bin s
khac. Mang bn trai trn da vao mt tng quan n gian cho 39 nc cng nghip va ang phat trin trong thi ky 1984-1993 (i vi
ch s meo mo chnh sach) va 1996 (i vi ch s tham nhung). Mang bn phai trn da vao mt thoai trin co s dung t 59 nc cng
nghip va ang phat trin trong nm 1996. Mang bn trai di da vao mt thoai trin co s dung d liu cho 35 nc ang phat trin
trong giai oan 1970-1990. Mang bn phai di da vao mt tng quan n gian cho 20 nc cng nghip va ang phat trin cui
nhng nm 1980 va vao u nhng nm 1990; d liu v lng la cac ch s trung bnh.
Ngun: Nhng tnh toan cua i ngu nhn vin Ngn hang th gii.
Biu 3
Cac nhn t i kem vi tham nhung
hon vao nhIu IInh vuc: frong fhu muon va fhng
chuc, frong hoach dInh chnh sach va frong cach fhuc
phan phI cac dIch vu.
Y MA NH CA NH TRANH TRONC CO
Q!AN N S!. u Ia Iap chnh sach, phan phI cac
dIch vu hay quan Iy cac hop dng fh mf dI ngu
vIn chuc co nng Iuc va co dng co dung van Ia nhan
f quyf dInh cho mf nha nuoc co hIu qua. Cac
vIn chuc nha nuoc co fh duoc fhuc day hoaf dng
co hIu qua fhng qua su kf hop nhung co ch khuyn
khch canh franh nI b:
Ch d fuyn dung dua vao su xung dang chu
khng dua vao su fhIn vI
Ch d fhng cap nI b dua vao su xung dang
n bu fhoa dang
f dau vao fh ky XIX, faf ca cac nuoc cng
nghIp Iau doI ngay nay da su dung nhung nguyn
fc nay d xay dung cac b may quan chuc chuyn
nghIp hIn daI. Can day hon, nhung nguyn fc nay
da duoc ap dung o nhIu nuoc ng A, da caI fao cac
b may nha nuoc yu kem, fham nhung va dua vao
su bao fro do dau fhanh cac h fhng hoaf dng raf
hop Iy. Tuy nhIn, nhIu nuoc dang phaf frIn fham
ch khng fhem nhn ra nuoc ngoaI hay nhn vao IIch
su d fm ra nhung m hnh v vaI fro nha nuoc:
chung co ngay o frong nha. Chng han, cac ngan hang
frung uong fhuong fIp fuc hoaf dng co hIu qua va
gIu duoc kha nng hoaf dng cua mnh ngay ca khI
ma faf ca nhung fh ch khac da suy fhoaI.
Nhung co quan nay hoaf dng ff v faf ca nhung
Iy do da nu o frn. Chung f chIu su can fhIp chnh
frI. Chung co nhung muc fIu raf han ch song IaI
raf ro rang. Chung nhan duoc ngun Iuc va dao fao
fhch dang. Cac nhan vIn cua chung fhuong duoc
fra Iuong ff hon so voI nhan vIn fuong ung cua cac
co quan khac frong chnh phu.
ng chung o nhIu nuoc cho fhay rng b may
quan chuc voI nhung cach fhuc hanh fuyn dung va
fhng chuc co fnh canh franh hon, dua vao su xung
dang va duoc fra Iuong cao hon, fhuong Ia nhung b
ma y co nng Iu c hon. O m f s nuo c |KnIa,
PhIIIppIn), su b nhIm chnh frI da fro fhanh fap
quan n sau frong khI nhung nuoc nhu Han Quc IaI
duoc IoI fu vIc dua vao ch d fuyn dung mang
fnh canh franh manh va mf ch d fhng chuc cng
khaI khen fhuong su xung dang. Nhung caI cach dang
dIn ra o PhIIIppIn xem xef nhung van d nay frong
mf n Iuc nhm caI fhIn nng Iuc cua b may quan
chuc. NoI chung, nhung nuoc ma frong do nhung
kIm fra va can dI rng raI con yu kem can phaI
dua nhIu hon vao nhung ch d mInh bach hon va
co fnh canh franh hon. KInh nghIm cua mf s nn
kInh f co fhanh fch ff o ng A cung cho fhay
rng nhung khuyn khch su nghIp dua vao ch d
nhan faI va Iam vIc Iau daI co fh gIup xay dung
fInh fhan dng dI, hay mf su cam kf cung duoc
chIa se dI voI nhung muc fIu fap fh. Iu nay se
gIam nhung fn kem gIao dIch frong vIc cuong ch
nhung bIn phap kIm ch nI b va xay dung fInh
fhan hop fac va frung fhuc frong nI b.
O nhIu nuoc, muc Iuong cua vIn chuc nha nuoc
da bI xoI mon, do Ia kf qua cua vIc mo rng vIc
Iam cng cng cho nhung frnh d ky nng fhap hon
va cua nhung han ch v faI chnh fruoc fng quy
Iuong |Iu d 4). Kf qua Ia mf suc ep quan frong
dI voI co cau Iuong va muc Iuong raf khng khuyn
khch canh franh dI voI nhung quan chuc cao cap,
Iam cho raf kho fuyn dung va gIu IaI nhung nhan
vIn co nng Iuc. Mf s nuoc, nhu !ganda, dang
fhuc hIn nhung caI cach sau rng nhm gIam manh
fnh frang fhua nhan vIn frong b may nha nuoc,
fng muc Iuong frung bnh va gIam suc ep dI voI co
cau Iuong.Nhung o nhIu nuoc, nhung van d nay
van chua duoc gIaI quyf.
CANH TRANH NHI! HON TRONC C!NC
CP HANC HOA VA ICH V! CONC CONC. O
nhIu nuoc dang phaf frIn, cac dIch vu duoc phan
phI mf cach fI f hoc khng duoc phan phI. Cac
chnh frI gIa fhuong can fhIp vao nhung hoaf dng
hang ngay cua cac co quan nha nuoc va cac nha quan
Iy raf f co kha nng IInh hoaf. Trach nhIm fruoc
nhung kf qua cng vIc cung raf han ch. Va o nhIu
nuoc, khu vuc nha nuoc da nm dc quyn frong phan
phI dIch vu, IoaI fru nhung ap Iuc doI phaI hoaf dng
ff hon.
Xay dung mf khu vuc nha nuoc co hIu qua
frong bI canh nay co nghIa Ia phaI coI mo nhung fh
ch nong cf cua chnh phu d caI fIn nhung khch
I o nhung IInh vuc ma khu vuc nha nuoc fu Iau da
nm dc quyn. Hang chuc nuoc o chau My, chau u
va chau A da su dung vn d dem IaI nhung fhay dI
v cng ngh va du nhap su canh franh vao cac IInh
vuc vIn fhng va dIn Iuc. Iu nay da dan dn vIc
ha fhap chI ph cho mf don vI va mo rng dIch vu
nhanh chong. Su canh franh cung dang duoc fng
cuong bng vIc dau fhau cac dIch vu qua cac cuc
goI fhau va dau gIa day fnh canh franh. ay Ia mf
xu huong co y nghIa o cac nuoc cng nghIp |Vuong
quc Anh, bang VIcforIa o OxforayIIa), song nhung
19 TNG QUAT
co ch nhu vay cung dang duoc su dung d nang cao
fnh hIu qua o cac nuoc dang phaf frIn |chng han
nhu vIc bao duong duong sa o raxIn). Truoc fnh
frang nng Iuc hanh chnh yu kem, mf s nuoc
|IIvIa, !ganda) cung dang dau fhau vIc phan phI
cac dIch vu xa hI cho cac f chuc phI chnh phu.
Co m f xu huo ng nga y ca ng fng huo ng fo I
fhanh Iap nhung co quan nha nuoc frong dIm va
cn cu vao vIc fhuc hIn, co muc dch ro rang hon va
co frach nhIm quan Iy cao hon dI voI san Iuong hay
kf qua. NIu IIon Ia v du quan frong nhaf frong
cac nuoc co fhu nhap cao. Nuoc nay da phan nhung
b Ion fhanh nhung don vI kInh doanh frong dIm
duoI su Ianh dao cua nhung chu nhIm Iam vIc frong
mf fhoI han an dInh va cua nhung hop dng cn cu
vao san Iuong, co quyn fhu muon va sa fhaI va
fhuong Iuong fap fh. XIngapo da fu Iau fheo duI
mf cach fIp can fuong fu voI vIc Iap ra cac !y ban
co quy ch dua vao kf qua fhuc hIn. Cac nuoc dang
phaf frIn khac cung dang dI fheo duong II nay.
Chng han, CIamaIca dang fhIf Iap nhung co quan
dIu hanh fheo duong huong cua m hnh Anh.
Tuy nhIn, cac nuoc khng co du kha nng kIm
fra va co nng Iuc yu kem can phaI fIn hanh fhan
frong. I voI nhung nuoc nay, fao cho cac nha quan
Iy nha nuoc co duoc nhIu su mm deo hon se don
fhuan Iam fng su dc doan va fham nhung ma khng
co su caI fhIn fuong xung frong fhuc hIn. Va vIc
soan fhao va cuong ch fhuc hIn cac hop dng, dc
bIf Ia dI voI nhung dau ra phuc fap, doI hoI phaI co
nhung ky nng chuyn mn hoa, nhung fhu vn raf
fhIu fhn o nhIu nuoc dang phaf frIn. Nhung nuoc
nay fruoc hf can phaI fng cuong fInh fhan fuan
fhu ca c quy f c va fra ch nhI m fa I chnh |nhu
AchenfIna va IIvIa da fung Iam) o bn frong khu
vuc nha nuoc, d ra muc dch va nhIm vu ro rang
hon va dau ra fhuoc do kf qua fhuc hIn |nhu o
CImbIa, MhIc va !ganda). KhI ma vIc do dau
ra va nhung kIm fra v sau dau vao duoc fng cuong,
cac co quan co fh co duoc nhIu su mm deo hon d
dI cho fInh fhan frach nhIm Ion hon cua ho dI voI
nhung kf qua.
ua nba nuoc gn gui coi nguoi Jn bon
Cac chnh phu hoaf dng co hIu qua hon khI ho bIf
Ing nghe gIoI doanh nghIp va cac cng dan, va hop
fac voI ho frong vIc quyf dInh va fhuc fhI chnh
sach. O dau cac chnh phu fhIu cac co ch bIf Ing
nghe, o do cac chnh phu khng dap ung duoc IoI ch
cua nguoI dan, dc bIf Ia nguoI dan fhuc cac sc
fc fhIu s va nguoI ngheo, nhung dI fuong fhuong
rang suc Iam cho fIng noI ho duoc nghe fhau dn
cac hanh Iang quyn Iuc. Va ngay ca chnh phu co y
dInh ff nhaf cung khng fh dap ung duoc cac nhu
cau fap fh mf cach co hIu qua nu nhu chnh phu
nay khng bIf phan Ion nhung nhu cau nay Ia g.
CHO NC!OI N CO TINC NOI. Su hop fac
keo fheo vIc dua fIng noI cua nguoI ngheo va nhung
nhom o ngoaI I cuc sng vao ngay frong frung fam
cua qua frnh hoach dInh chnh sach. O nhIu nuoc,
fIng noI duoc phan phI mf cach baf bnh dng
nhu vIc phan phI fhu nhap. Iuong fhng fIn Ion
hon va su frong sang mInh bach hon Ia nhung nhan
Biu 4
Ty l vic lam trong chnh phu cao hn thng
co ngha la mc lng chnh phu thp hn
Ghi chu: D liu cho 96 nc cng nghip va ang phat trin
trong nhng nm khac nhau cua thp ky 1990. Xem chu thch ky
thut.
Ngu n: Ca c ta i li u khoa ho c c s cu a Schiavo-Campo de
Tommaso va Mukherjee.
f v cung quan frong dI voI su fhao Iuan cua cng
chung duoc fhng fIn day du va dI voI vIc fng cuong
su fn nhIm va su fIn cay cua nguoI dan dI voI nha
nuoc - du Ia frong vIc fhao Iuan nhung uu fIn chI
fIu, fhIf k nhung chuong frnh fro gIup xa hI
hay quan Iy rung va nhung ngun faI nguyn khac.
Nhung cuc khao saf y kIn khach hang |o n ,
NIcaragoa va TandanIa) va nhung hIn chuong v
cng dan |o MaIaIxIa) dang cung cap nhung Iua chon
moI d Iam cho fIng noI cua nguoI dan duoc nghe
fhau.
Co ch ff nhaf cho phep nguoI dan co duoc fIng
noI chnh Ia hom phIu. Nm 1974, ch co 39 nuoc -
fuc Ia cu bn nuoc frn fh gIoI fh co mf nuoc - Ia
nhung nn dan chu dc Iap. Ngay nay, 117 nuoc
gan haI frong ba nuoc - da su dung bau cu cng khaI
d chon ra cac nha Ianh dao cho nuoc mnh. Nhung
bau cu fheo dInh ky khng co nghIa Ia nha nuoc se
dap ung ff hon. Can phaI co nhung co ch khac d
bao dam rng nhung IoI ch cua cac cng dng fhIu
s va nguoI ngheo duoc phan anh frong cac chnh
sach cng cng. Co nhung f chuc frung gIan dch
fhuc Iam daI dIn frong cac hI dng hoach dInh chnh
sach Ia mf buoc fIn ban dau quan frong frong vIc
noI In duoc ro rang nhung IoI ch cua cng dan frong
vIc hoach dInh chnh sach cng cng. Nhung f chuc
nay fham ch con co hIu qua hon o cap chnh quyn
dIa phuong va fnh va moI day da fro nn raf fch cuc
o cac nuoc dang phaf frIn - nhaf Ia o nhung noI ma
nha nuoc da hoaf dng fhIu hIu qua va nhung noI
ma cac f chuc nhu vay khng bI dan ap.
MO RONC S! THAM CIA. Ngay cang nhIu
su fhaf hIn nhIn cho fhay rng cac chuong frnh
cua chnh phu hoaf dng ff hon khI chung fm kIm
su fham gIa cua nhung dI fuong su dung cua cac
chuong frnh do va khaI fhac ngun vn xa hI cua
cng dng hon Ia hoaf dng chng IaI no. Cac IoI ch
fh hIn o vIc fhuc hIn chuong frnh frI chay hon,
co fnh chaf bn vung hon va co fhng fIn phan hI
ff hon cho cac co quan chnh phu. Nhung IoI ch cao
fu cac h fhng dan nuoc sach o RecIfe, raxIn; nhung
k hoach nha o cho nguoI ngheo o Porf IIzabefh,
Nam PhI; nhung n Iuc quan Iy rung o bang Cujaraf,
n ; va chuong frnh y f o Kharfoum, Xudng Ia
mInh chung cho suc manh cua su hop fac - su fham
gIa cua nguoI dan. Iu nay fuong phan voI nhung
cach fIp can fu frn dI xung, Ia nhung phuong
phap fhuong fhaf baI.
O cac nuoc fhanh cng, vIc hoach dInh chnh
sach fhuong gn voI nhung qua frnh fham khao y
kIn, fao co hI cho xa hI dan su, cac hIp hI cng
doan va cac hang fu nhan dong gop cho dau vao va
nhung dIu bI bo sof. TaI ng A, cac hI dng ban
bac gIua nha nuoc - fu nhan - nhu nhung cuc hop v
fhuc day xuaf khau hang fhang cua Han Quc, !y
ban quc gIa v fu van hop fac nha nuoc - fu nhan
cua ThaI Ian va HI dng kInh doanh MaIaIxIa - Ia
nhung co ch phuc vu cho vIc nhan fhng fIn phan
hI, chIa se fhng fIn va phI hop.
!Y THAC Q!YN I!C MOT CACH THN
TRONC. Mf nuoc dang phaf frIn dIn hnh co mf
chnh phu fap frung hoa cao hon so voI mf nuoc
cng nghIp dIn hnh. Tuy nhIn, voI mf s ngoaI
I dang k nao do, 30 nm qua da cho fhay mf su
chuyn dI nho frong quyn Iuc chI fIu o cac nuoc
dang phaf frIn, fu cap quc gIa xung cac cap fhap
hon. Cac nn kInh f cng nghIp IaI co mf xu huong
nguoc IaI voI quyn hanh chI fIu co xu huong fap
frung vao frung uong. Taf nhIn, khng co mf xu
huong nao frong haI xu huong nay fnh dn vIc phan
cap fIm an frong nhung caI cach fhI fruong gan day,
nhung caI cach da gIam mf cach ro rang quyn Iuc
fruc fIp va nhung ngun faI nguyn cua chnh phu
frung uong frong nhIu quc gIa.
VIc phI fap frung hoa mang IaI nhIu IoI ch o
Trung Quc, n , cac nuoc My IafInh va nhIu b
phan khac cua fh gIoI. No co fh caI fIn chaf Iuong
cua chnh phu va su daI dIn cho IoI ch cua cac doanh
nghIp dIa phuong va cac cng dan. Va su canh franh
gIua cac fnh, fhanh ph va dIa phuong co fh fhuc
day su phaf frIn nhung chnh sach va chuong frnh
co hIu qua hon. Tuy nhIn, co ba cam bay rng Ion
can chu y:
Bt bnb Jng tng /cn. Khoang cach gIua cac
vung co fh rng ra - mf mI Io ngaI Ion o Trung
Quc, Nga va raxIn. Su dI chuyn Iao dng Ia
gIaI phap b phan, nhung no hIm khI d dang,
dc bIf Ia o nhung nuoc gm nhIu sc fc, noI
ma nhung nguoI dI cu khng phaI Iun duoc
hoan nghnh.
Bt 6n Jinb kinb tc c m6. Cac chnh phu co fh
maf dI su kIm soaf chnh sach kInh f vI m
nu nhu fnh frang v ky Iuaf v faI chnh o dIa
phuong va vung dan dn vIc chnh phu frung
uong phaI fhuong xuyn ra fay cuu vof nhu da
xay ra o raxIn.
Nguy co tbao tung cbicm Joat o Jia pbuong. MI
nguy co nghIm frong Ia o ch cac chnh quyn
dIa phuong sa vao su kIm soaf cua nhung IoI
21 TNG QUAT
ch dc bIf, dan dn vIc su dung saI cac ngun
faI nguyn va quyn cuong ch cua nha nuoc.
Nhung nguy co nay mf Ian nua cho fhay rng
chnh phu frung uong fhuong dong vaI fro fru cf
nhu fh nao dI voI vIc duy fr phaf frIn. Su fhach
fhuc Ia o ch phaI fm duoc cach phan cng Iao dng
dung gIua frung uong va cac b phan khac cua chnh
quyn.
Nbung /ua cbon cbicn /uoc cbo cai cacb
Xay dung mf nha nuoc co kha nng dap ung ff hon
doI hoI hoaf dng fheo nhung co ch Iam fng fnh
cng khaI va mInh bach, fng cuong cac bIn phap
khuyn khch su fham gIa vao nhung cng vIc cng
cng va, khI fhch hop, Iam gIam khoang cach gIua
cac chnh phu va cac cng dan cung nhu cac cng
dng ma chnh phu co y dInh phuc vu. Iu do dan
dn bn yu cau rng Ion dI voI cac nha Iap chnh
sach:
ao dam su fhao Iuan cng khaI rng Ion v
nhung dInh huong va uu fIn chnh sach co ban
o noI nao fhch hop. f nhaf, dIu nay bao gm
vIc cung cap nhung fhng fIn v IoI ch cng
cng va fhIf Iap cac co ch fham khao y kIn -
chng han nhu nhung hI dng fham van va
nhung !y ban cng dan - d fap hop quan dIm
va bIf duoc nhung so fhch cua cac nhom bI fac
dng.
NoI nao co fh Iam duoc, khuyn khch su fham
gIa fruc fIp cua nhung nguoI su dung va nhung
nguoI khac duoc huong IoI vao vIc fhIf k, fhuc
hIn va quan Iy cac hang hoa va dIch vu cng
cng dIa phuong.
O dau ma vIc phan cap duoc coI Ia nn co, hay
ap dung cach fIp can fhan frong fheo fng gIaI
doan hay fheo fung khu vuc frong nhung IInh
vuc uu fIn. ua ra nhung co ch gIam saf manh
me va bao dam chc chn rng nhung quy dInh
Ianh manh gIua cac cap chnh quyn da o dau
vao day d han ch hanh dng dc doan cua cap
frung uong va cap dIa phuong.
TaI cap dIa phuong, hay fap frung vao nhung co
ch va nhung bIn phap khuyn khch fheo chIu
ngang frong mI quan h gIua chnh phu voI
phan con IaI cua cng dng, nhung caI fao nn
frach nhIm va su canh franh.
Taf nhIn, mf chIn Iuoc coI mo hon va phan
cap nhIu hon IaI co nhung nguy co cua no. Cang co
nhIu co hI cho su fham gIa fh cac yu cau duoc df
ra cho nha nuoc se cang Ion. Iu nay co fh Iam
fng nguy co bI cac nhom dc IoI fo mm fhao fung
hoc nguy co bI fruc frc h fhng. ua chnh phu
IaI gan hon voI mf s nguoI phaI fuan fheo nguyn
fc dam bao vIc do khng dan dn vIc xa roI nhung
nguoI khac. Cung nhu vay, nu khng co nhung quy
fc ro rang, ranh mach frong vIc ap df nhung bIn
phap han ch dI voI cac ban, nganh cap khac nhau
cua chnh quyn, va nu khng co cac bIn phap
khuyn khch frach nhIm dIa phuong, fh su khung
hoang v caI frI gay phIn foaI dn nhIu chnh phu
fap frung quyn hanh se don gIan duoc chuyn xung
ca cap fhap hon. Tuy nhIn, co mf s cach d In
fraI bong mf cach an foan, bao gm vIc su dung
phuong fIn IIn Iac va xay dung su nhaf fr d Iam
cho cng cuc caI cach fro nn hIu duoc dI voI cac
cng dan va doanh nghIp va fu do fhuc day co hI
fhanh cng cua caI cach.
Vt qua pham vi bin gii quc gia: tao iu kin thun
li cho hoat ng tp th toan cu
Toan cau hoa Ia mf mI de doa dI voI cac nha nuoc
yu kem va caI frI fhaf fhuong. Nhung no cung mo
duong cho cac nha nuoc hoaf dng co hIu qua va co
ky cuong fhuc day su phaf frIn va phuc IoI kInh f
va no cang nung nau nhu cau can fhIf v su hop fac
quc f co hIu qua nhm fheo duI hanh dng fap
fh foan cau.
Cbp nbn su canb tranb coi bcn ngoai
Nha nuoc van dInh ro nhung chnh sach va quy fc
dI voI su vIc nm frong pham vI phap quyn cua
mnh, nhung nhung su kIn foan cau va cac fhoa uoc
quc f IaI dang co anh huong ngay cang fng dn
nhung chon Iua cua nha nuoc. NguoI dan gIo day da
dI chuyn nhIu hon, duoc gIao duc nhIu hon va
hIu bIf nhIu hon v nhung dIu kIn o nhung noI
khac. Va su fham gIa vao hoaf dng kInh f foan cau
da sIf chf nhung kIm ch dI voI hanh dng dc
doan cua nha nuoc, gIam kha nng danh fhu vao
vn fu ban va dem IaI su xem xef ky Iuong v fhI
fruong faI chnh cho cac chnh sach faI chnh fIn f.
Toan cau hoa chua phaI fhuc su co fnh foan
cau - no van chua dng cham dn phan Ion cua nn
kInh f fh gIoI. Can mf nua s dan cua fh gIoI
dang phaf frIn da bI d IaI o bn ngoaI su gIa fng
duoc ban caI foI nhIu v khI Iuong fhuong maI quc
f va nhung Iung Iuu chuyn vn fu dau nhung nm
1980. VIc cac chnh phu ngan ngaI mo cua ra nn
kInh f fh gIoI Ia dIu phan nao co fh hIu duoc.
Tham gIa vao nn kInh f foan cau, gIng nhu vIc
chuyn gIao quyn Iuc fu frung uong, mang ca nhung
ruI ro Ian co hI. Chng han, no co fh Iam cho cac
nuoc d bI fn fhuong fruoc nhung cu sc gIa ca bn
ngoaI hay fruoc nhung chuyn huong Ion gay maf n
dInh cua nhung Iung Iuu chuyn vn. Iu nay Iam
cho vaI fro cua nha nuoc cang quan frong hon, ca
frong vIc dI pho voI nhung cu sc nhu vay Ian frong
vIc nguoI dan va cac hang nm duoc nhung co hI
cua fhI fruong foan cau. Th nhung fa khng nn
qua phong daI nhung kho khn, dc bIf Ia khI bI df
fruoc nguy co co fh bI gaf ra ngoaI qua frnh foan
cau hoa.
CaI gIa phaI fra cho vIc khng mo cua se Ia
khoang cach ngay cang Ion v muc sng gIua nhung
nuoc fham gIa hI nhap va nhung nuoc khng fham
gIa hI nhap. I voI nhung nuoc fuf hau, con duong
daf foI muc fhu nhap cao hon se nm frong cac chnh
sach nI dIa Ianh manh va vIc xay dung nng Iuc
cua nha nuoc. Su hI nhap dem IaI su h fro manh
me cho nhung chnh sach do - va Iam fng IoI ch fu
nhung chnh sach nay - nhung no khng fh fhay
fh cho nhung chnh sach nay. Theo y nghIa nay,
foan cau hoa duoc bf dau fu frong nuoc. Nhung
nhung fh ch da phuong nhu T chuc fhuong maI
quc f |WTO) dong mf vaI fro quan frong frong
vIc khuyn khch cac nuoc fhuc hIn cu nhay cua
mnh.
y manb banb J6ng tp tbc toan cu
HI nhap foan cau cung Iam fng nhung doI hoI dI
voI cac nha nuoc frong hop fac d chIn fhng nhung
mI de doa quc f, nhu Ia hIn fuong fraI daf dang
nong In. Nhung khac bIf v kInh f, vn hoa va
nhung khac bIf khac gIua cac nuoc co fh Iam cho
su hop fac nay fro nn kho khn - va fham ch, co
nhung Iuc khng fh duoc. Nhung su hop fac manh
me hon ro rang Ia raf can fhIf dI voI f nhaf Ia nm
mI IoI ch chnh vuof ra ngoaI pham vI quc gIa:
Quan /y cac cu6c kbung boang kbu cuc. MI de
doa v chIn franh haf nhan gIua cac sIu cuong
da nhuong ch cho vIc xay ra raf nhIu cac cuc
xung df nho hon, fu do dan dn nhung van d
fn kem nhu fro gIup va phuc hI doI sng cho
nguoI fI nan. Khng co mf khun kh phap Iy
quc f vung chc d khc phuc nhung xung
df nay hay gIup franh duoc chung. Su xem xef
fhng nhaf hon v vIc cac chnh sach cua nha
nuoc va su fro gIup quc f gIup khc phuc cac
xung df moI nay sInh nhu fh nao Ia can fhIf
frong vIc fhIf k chnh sach kInh f va xa hI.
Tbuc Jy 6n Jinb kinb tc toan cu. NguoI fa
ngay cang quan fam dn nhung fac dng co fIm
nng gay maf n dInh cua cac ngun vn dau fu
gIan fIp Ion va nhanh, dc bIf Ia khI khung
hoang o mf nuoc co fh fran sang nhung fhI
fruong khac. NhIu co ch quc f khac nhau
da duoc dua ra d chng IaI nhung van d nhu
vay, va Quy fIn f quc f |IMI) moI day da
fao ra mf phuong fIn moI d gIup cho cac
nuoc fhanh vIn dI pho voI nhung cuc khung
hoang faI chnh baf ngo. Nhung, cac chnh sach
kInh f fhan frong va dap ung ff frong nuoc se
Ia su bao v ff nhaf cho cac nuoc. Su dI chuyn
Iao dng quc f ngay cang fng cung Ia van d
doI hoI phaI co hanh dng fap fh foan cau.
Bao cc m6i truong. Cac van d mI fruong foan
cau cap bach bao gm su fhay dI kh hau, su
maf maf fnh da dang sInh hoc va vIc bao v
cac ngun nuoc quc f. Hanh dng fap fh quc
f co fh gIup gIaI quyf nhung van d nay fhng
qua ph I ho p f f hon, nang cao y fhu c cng
chung, mf su chuyn gIao cng ngh co hIu
qua hon va nhung bIn phap fhuc hanh ff hon
o cap dIa phuong va cap quc gIa. Tuy nhIn,
fIn b da dIn ra kha cham chap, Iam fng nI
Io Ing Ia se xay ra mf fham hoa mI fruong
Ion d fhuc day cac nuoc dI vao hanh dng fap
fh.
Tbuc Jy ngbicn cuu co ban ca tao ra kicn tbuc.
CIo day, duoc hI phuc IaI d dap ung nhung
fhach fhuc dI moI frong san xuaf Iuong fhuc,
Nhom fu van v nghIn cuu nng nghIp quc
f da ch ra rng cng ngh co fh duoc frIn
khaI va ph bIn nhu fh nao fhng qua hanh
dng fap fh quc f. Nhung co ch fham van
fuong fu can duoc frIn khaI d gIaI quyf nhung
van d nghIn cuu buc xuc frong IInh vuc bao
v mI fruong va suc khoe.
Lam cbo tro giup pbat tricn qu6c tc co bicu qua
bon. fro nn co hIu qua hon, vIn fro nuoc
ngoaI can duoc gn kf chf che hon voI cac chnh
sach cua cac nuoc nhan vIn fro. Cng vIc uu
fIn hang dau dI voI cac co quan vIn fro Ia
chuy n m f ca ch co h fh ng ca c ngu n fa I
nguyn cho cac nuoc ngheo voI nhung chnh sach
ff va mf su cam kf manh me phuc hI suc
sng cho cac fh ch.
23 TNG QUAT
Xoa bo nhng tr ngai i vi cai cach nha nc
IIch su caI cach nha nuoc cua cac nuoc cng nghIp
Iau doI ngay nay mang IaI nIm hy vong - va ca su
ngap ngung - cho cac nuoc dang phaf frIn hIn nay.
Cho dn fh ky fruoc, nhIu van d ma hIn nay fo
ra Iam gIam fnh hIu qua cua nha nuoc frong fh
gIoI dang phaf frIn fruoc kIa da Ia bng chung d
hIu o chau u, Nam My va Nhaf an. Nhung, nhung
van d nay da duoc gIaI quyf, va cac nha nuoc hIn
daI co h fhng chuyn nghIp da xuaf hIn. Iu
nay dem IaI hy vong cho chung fa. Nhung no cung
Iam chung fa do du, boI v vIc fng cuong fh ch
doI hoI phaI co fhoI gIan. Nhung caI cach fhoI phuc
hung MInh TrI dua Nhaf an fIn frn con duong
phaf frIn da maf khoang 25 nm d bf r. Co fh
xay dung mf nha nuoc co nng Iuc hon, song qua
frnh nay se cham chap va doI hoI co su cam kf chnh
frI Ion. ay gIo can cap bach hanh dng ngay.
Trong 15 nm qua, nhIu chnh phu da dap ung
duoc ap Iuc bn ngoaI va bn frong bng cach fIn
hanh nhung caI cach sau rng d caI fIn hoaf dng
cua mnh. In hnh Ia, nhung fhay dI frong chnh
sach kInh f vI m - vIc xu Iy fy gIa hI doaI, chnh
sach faI chnh, chnh sach fhuong maI - da fIn hanh
nhanh nhaf. Nhung caI cach nay co nhung ham y
chnh frI, nhung khng doI hoI phaI daI fu IaI foan
b cac fh ch. Chung co fh duoc fIn hanh nhanh
chong, fhuong Ia fhng qua sc Inh, do mf nhom
nho cac nha ky frI co nng Iuc fhuc hIn. Taf ca nhung
dIu ma nhom phaI nm Ia quyf dInh v mf chnh
frI d fao ra su fhay dI.
Nhung nhung caI cach nha nuoc khac, khI gIaI
quyf su dIu fIf dIch vu xa hI, faI chnh, co so ha
fang va cng frnh cng cng, khng fh fhuc hIn
duoc nhanh chong nhu vay boI v chung IIn quan
dn vIc fhay dI cac co cau fh ch duoc fhIf Iap
cho nhung muc fIu khac nhau d phu hop voI nhung
quy fc khac nhau cua fro choI. IoaI caI cach fh ch
nay doI hoI fhay dI manh frong cach suy nghI va
hanh dng cua cac co quan nha nuoc, va fhuong Ia ca
vIc daI fu IaI cac h fhng bao fro va fham nhung
da duoc hnh fhanh fu Iau. Nhung, nhung fhay dI
nhu vay Ia hf suc fhIf yu nu nhu mun nang cao
nng Iuc cua nha nuoc. Ca haI dIu nay - cac chnh
sach ff va nhung fh ch nha nuoc co kha nng hon
d fhuc hIn nhung chnh sach do - cung nhau fao ra
su phaf frIn kInh f nhanh hon nhIu |Iu d 5).
CaI cach foan dIn fheo nhung duong II nay
doI hoI raf nhIu fhoI gIan va n Iuc o nhIu nuoc
dang phaf frIn, va fIn frnh nay khac nhau dang
k gIua cac vung |Hp 3). CaI cach cung se gp phaI
su chng dI Ion v chnh frI. Tuy nhIn, cac nha caI
cach co fh bf dau mf cach ff dep bng cach cung
c cac co quan frung uong cho vIc hoach dInh chnh
sach chIn Iuoc, fao Iap su mInh bach va canh franh
Ion hon, fach rIng nhung hoaf dng va nhung co
quan co cac dau ra duoc cu fh hoa d dang, fm kIm
su phan hI y kIn nhIu hon fu nhung dI fuong su
dung v vIc phan phI cac dIch vu, va Iam vIc voI
cac hIp hI cng doan v nhung chuong frnh se cho
phep cng nhan fm kIm su an foan frong fhay dI
hon Ia fm kIm su an foan chng IaI fhay dI.
Kbi nao nbung cai cacb Jicn ra:
Nhung xung df sau sc v su phan phI va nhung
kIm ch gn chf vao nhung fh ch nha nuoc Ia
dIu fhen chf gIaI fhch faI sao nhIu nuoc da fhaf
baI frong caI cach dn nhu vay. Tuy nhIn, chung
khng phaI Ia khng fh fhay dI. CuI cung fh su
fhay dI xuaf hIn khI nhung khch dng vuf bo cac
chnh sach cu va nhung sp xp fh ch II fhoI fro
nn manh hon so voI nhung khch dng mun gIu
chung IaI. Mf cuc khung hoang kInh f hay mf
mI de doa fu bn ngoaI, hoc su nham chuc cua mf
chnh phu moI co f IoI ch hon frong ch d cu, du
co fh fhuc day caI cach. Tuy nhIn, caI cach co fh bI
fr hoan nu nhu nhung nguoI nm gIu quyn Iuc IaI
mun fhuc hIn cac chnh sach II fhoI v IoI ch cua
ho hoc v IoI ch cua cac dng mInh cua ho. Va su fr
hoan dI khI co fh keo daI mf cach dau don nhu o
HaIfI duoI fhoI uvaIIers va aI |Cng hoa dan chu
Cngg) ngay nay.
Cac nuoc Iang gIng cung co fh Ia dng co fhuc
day manh me su fhay dI. Ian song caI cach Ian
fruyn o ng A, My IafInh, nhIu nuoc ng u va
IIn X cu Ia mf hIu ung dmIn ro rang. MI de
doa bI fuf IaI pha sau co fh fhuc day cac nuoc caI
fIn hoaf dng cua b may quan chuc cua ho. Tuy
nhIn, vIc nghIn cuu van chua gIaI fhch duoc faI
sao mf s nuoc khc phuc duoc khung hoang, con
mf s khac fh khng. V sao, chng han, kha nng
dung fhu Iam phaf cua dan chung o chau A duong
nhu fhap hon nhIu so voI nhIu noI o My IafInh7
Va faI sao mf s nuoc phaI fraI qua fhoI ky suy sup
kInh f keo daI fruoc khI dI pho duoc frong khI cac
nuoc khac IaI hanh dng som hon nhIu7
Thng fhuong, su phan fch v nhung nguoI
chIn fhng va nhung nguoI fhua cuc se dua dn su
du bao fruoc v vIc khI nao caI cach se duoc fhuc
hIn hoc f nhaf Ia IIu no co duoc fhuc hIn hay
khng. CaI cach se f suc hap dan nu nhung nguoI
duoc cuc khng fh bu dp IaI cho nhung nguoI fhua
cuc. Tham ch khI ma nhung IoI ch fIm fang co du
d fhuc hIn su dn bu fh caI cach cung kho fhanh
cng, boI v IoI ch duoc fraI rng cho nhIu nguoI,
frong khI nhung nguoI fhua fhIf, du ch Ia mf s
nho hon, IaI co quyn fh Ion va c kf voI nhau. Mf
van d khac nua Ia nhung IoI ch fhuong duoc nhan
bIf frong fuong IaI, frong khI nhung maf maf fh IaI
xuaf hIn fuc khc. I khI, cac dIu kIn da xau dI
dn muc s nguoI duoc IoI dng hon nhIu so voI s
nguoI fhua fhIf. KhI do, caI cach co fh san sInh ra
nhung IoI ch kInh f va chnh frI fruoc mf.
Cai cacb co tbc Juy tr ra sao:
Cac nha Ianh dao chnh frI va gIoI fhuong Iuu huong
v caI cach co fh fhuc day nhanh bng vIc dua ra
nhung quyf dInh mo rng nhung chon Iua cua dan
chung, noI In ro rang nhung IoI ch cua caI cach va
dam bao rng cac chnh sach duoc bao gm nhIu
hon frong caI cach. Trong nhung nm gan day, nhung
nha Ianh dao chnh frI nhn xa fhay rng da bIn dI
nhung Iua chon dI voI dan chung cua ho fhng qua
caI cach co fnh chaf quyf dInh. Ho fhanh cng boI
v ho da Iam cho nhung IoI ch fro nn ro rang dI voI
faf ca va da xay dung nhung khI IIn kf mang IaI
fIng noI fo hon cho nhung nguoI duoc huong IoI
fhuong yn Ing. Ho cung da fhanh cng - va dIu
nay Ia chu yu nhaf boI v ho da dua ra mf fam
nhn daI han cho xa hI cua ho, cho phep moI nguoI
nhn xa hon nhung dau kh fruoc mf cua su dIu
chnh. Nhung nha Ianh dao hoaf dng co hIu qua
Iam cho nhan dan co cam gIac mnh Ia nguoI chu cua
caI cach - caI cam gIac cho rng caI cach khng phaI
Ia mf caI g do bI ap df fu bn ngoaI.
CaI cach nha nuoc doI hoI co su hop fac cua faf
ca cac nhom frong xa hI. Su dn bu cho nhung nhom
bI caI cach fac dng nguoc IaI |cac nhom nay khng
phaI Iun Iun Ia nhom ngheo nhaf frong xa hI) co
fh gIup gIanh duoc su ung h cua ho. Mc du su dn
bu co fh fn kem frong ngn han, song no se duoc
hoan IaI frong daI han. Nhung baf dng sau xa va su
ngo vuc Ian nhau gIua cac nhom co fh cung Iam
cham caI cach. O day khng co phuong phap c dInh
nhanh chong nao d xoa bo su baf dng Iau doI, song
cac fhoa uoc xa hI, nhu Cng uoc MoncIoa cua Tay
an Nha, HI nghI kInh f quc gIa nanh, co fh
gIup vao vIc xoa bo nay.
Cac co quan quc f co fh khuyn khch va gIup
duy fr caI cach fheo bn cach: Thu nhaf, chung co
fh cung cap IoI khuyn ky fhuaf quan frong xem
nn va khng nn Iam g. Su fro gIup nay fhuong Ia
v gIa, dc bIf dI voI nhung quc gIa nho khng co
du ngun faI nguyn d xu Iy foan b nhung van d
ky fhuaf o frong nuoc. Nhung no can duoc b sung
bng ky nng cua dIa phuong d Iam cho caI cach
fhch ung voI cac dIu kIn va fh ch dIa phuong.
T chuc fhuong maI quc f |WTO) dong vaI fro chu
yu frong cuc caI cach fhuong maI, T chuc y f fh
gIoI |WHO) dong vaI fro chu chf v van d y f va
T chuc Iao dng quc f |IIO) dong vaI fro quan
frong v phap ch Iao dng va chnh sach cng n
vIc Iam. Thu haI, cac co quan quc f co fh cung
cap kInh nghIm phong phu cua cac nuoc frn fh
gIoI v nhIu IoaI van d. o fhuong co duoc nhung
can b fu khp cac nuoc frn fh gIoI, cac co quan
nay co fh cung cap cac chuyn gIa fu nhung bI canh
khac nhau. Thu ba, su fro gIup v faI chnh ma cac
co quan nay cung cap co fh gIup cac nuoc fraI qua
duoc gIaI doan kho khn ban dau cua caI cach cho
Biu 5
Cac nc co cac chnh sach kinh t tt va nng
lc th ch manh hn thng tng trng nhanh
hn
Ghi chu: Mi mt nc tng trng la s trung bnh cho mt nhom
cac nc. Nhng kt qua c da trn mt thoai trin co s
dung d liu trong mang danh cho 94 nc cng nghip va ang
phat trin trong giai oan 1964-1994, co tin hanh kim tra i
vi giao duc, thu nhp va cac bin s khac. Xem Chu thch ky
thu t bi t thm chi ti t. Ngu n: Ca c ta i li u c s cu a
Commader, Davoodi va Lee.
25 TNG QUAT
dn khI daf duoc IoI ch. Thu fu cac co quan nay co
fh cung cap mf co ch d cac nuoc cam kf voI bn
ngoaI, Iam cho kho co fh IuI caI cach IaI. Tuy nhIn,
nu nhu IIch su v su fro gIup quc f cho fhay mf
dIu g do, fh do Ia su fro gIup bn ngoaI ch co fh
daf duoc raf f fhanh qua nu nhu frong nuoc khng
co y mun caI cach.
Mt chnh phu tt khng phai la iu xa x - no la iu
cn thit sng con cho phat trin
Cach fIp can cua fh ky XXI dem IaI hua hen fhay
dI fo Ion va Iy do d hy vong. Trong mf fh gIoI cua
nhung fhay dI chong mf frong cac fhI fruong, xa
hI dan su va cac Iuc Iuong foan cau, nha nuoc phaI
chIu ap |uc fro nn co hIu qua hon, nhung no van
chua fhch ung du nhanh d fheo kIp nhIp d do.
Khng co g dang ngac nhIn, o day khng co mf m
hnh duy nhaf cho su fhay dI, va cac cuc caI cach
fhuong se dn cham boI v chung keo fheo vIc fu
duy IaI mf cach co ban v vaI fro cua cac fh ch va
mI fac dng qua IaI gIua cng dan va chnh phu.
Tuy nhIn, cac van d dua ra frong bao cao nay Ia
mf b phan khng fh fach roI cua vIc fu duy IaI v
nha nuoc o nhIu noI frn fh gIoI va nm frong
chuong frnh nghI su cua cac f chuc quc f fro gIup
cac nha nuoc nay.
Nhung nguoI sng voI cac nha nuoc hoaf dng
khng co hIu qua da fu Iau phaI chIu dung nhung
hau qua do vIc fr hoan su fng fruong va phaf frIn
xa hI. Tuy nhIn, fham ch con mf caI gIa Ion hon
Nhng c im va thach thc chu yu cua vic cai
thin tnh hiu qua cua nha nc nhng khu vc ang
phat trin khac nhau c tom tt di y. y la nhng
khai quat rng ln cn phai co, va mi khu vc bao gm
mt s nc vi nhng kinh nghim khac nhau.
Nhiu nc Nam Xahara chu Phi ang gp khung
hoang v vn nha nc - mt cuc khung hoang
v nng lc. u tin cp bach la xy dng lai tnh
hiu qua cua nha nc thng qua vic ai tu lai cac
th ch cua nha nc, khng nh lai s thng tr
cua lut phap va kim soat mt cach ang tin cy
vic lam dung quyn lc nha nc. Ni nao ma cac
mi lin kt gia nha nc, khu vc t nhn va xa hi
dn s mong manh va kem phat trin th cai thin
vic phn phi cac dch vu cng cng va tp th oi
hoi phai co. nhng hp tac cht che hn vi khu vc
t nhn va xa hi dn s.
Nng lc nha nc phn ln cac nc ng A khng
th xem nh la co vn . Nhng kha nng cua cac
nc nay trong vic thay i nhm i pho vi nhng
thach thc mi ma khu vc nay ang gp phai se
ong vai tro quan trong sng con trong vic tip tuc
at c s thanh cng kinh t.
Vn chnh Nam A la tnh trang t ra qua nhiu
quy nh va la nguyn nhn va la tac ng cua b
may lam vic b phnh to cua nha nc va la con
ng chc chn nht dn ti tham nhung. n gian
hoa cac quy nh va cai cach cac doanh nghip nha
nc, va thu hep lai vai tro cua nha nc, se la rt
phc tap va kho khn v mt chnh tr.
Cng vic a nha nc hng ti nhim vu cm lai
ch khng phai cheo thuyn con xa mi n c
mc y u Trung va ng u. Nhng hu ht
cac nc a co c tin b va ang trn ng i
ti nng cao nng lc va trach nhim.
Nng lc nha nc thp nhiu nc thuc Cng
ng cac quc gia c lp (CIS) la tr ngai nghim
trong va ngay cang ln trn con ng i n tin b
hu ht cac lnh vc cua chnh sach kinh t va xa
hi. Vic nh hng lai nha nc mi ch ang
giai oan ban u va mt loat nhng vn nghim
trong a xut hin do thiu chung v tinh thn trach
nhim va s minh bach.
My Latinh, vic phn cp quyn hanh va chi tiu,
kt hp vi vic dn chu hoa, a cai tao mt cach
ang k quang canh chnh tr a phng va co ngi
a goi y la mt cuc cach mang yn tnh Mt
mu hnh chnh phu mi ang ni ln khu vc nay.
Tuy nhin, cung cn phai nhn manh hn na vic
cai cach h thng phap lut, c quan dn s, va cac
chnh sach xa hi.
Trung ng va Bc Phi, tht nghip cho n nay la
vn kinh t va xa hi ln nht va lam cho vic
giam quy m chnh phu tr nn c bit kho khn.
Do nhng kho khn v chnh tr va xa hi cua cai
cach la rt to ln, mc du khng phai la khng th
vt qua, mt cach tip cn y ha hen co th se la
vic bt u phn cp nhng dch vu chon loc; va
tp trung vao cai cach cac doanh nghip nha nc,
ng thi t nn mong cho nhng bc cai cach
dan trai trn pham vi rng ln hn.
Hp 3
Chng trnh ngh s vung
hIn dang de doa nha nuoc nao mun fr hoan caI
cach: su baf n v chnh frI va xa hI, va, frong mf
s fruong hop, su phan ra, fu do doI hoI mf fn ph
Ion d caI fhIn su n dnh, kha nng san xuaf va doI
sng con nguoI. CaI gIa fo Ion cua su sup d nha nuoc
da huong su chu y mf cach faf nhIn foI vIc phong
ngua, coI day Ia mf cuong IInh hanh dng f fn
kem hon va duoc ua fhch hon - nhung o day khng
co duong dI ff. Mf khI caI vong xoay frn c dI foI
su sup d xay ra fh se khng co cach gIaI quyf nhanh
chong.
Nhung v du v su suy sup cua nha nuoc mang
ca fnh chaf cuc doan Ian sc fhaI rIng bIf, nhung
chung dang fng In. Nhu ao cao nay se ban cu fh,
khng fh dua ra nhung su khaI quaf hoa don gIan
v cac nguyn nhan hay fac dng cua chung, cung
khng fh co baf ky gIaI phap d dang nao cho vIc
xay dung IaI chung; mI fruong hop du co nhung
fhach fhuc rIng cua no dI voI cac nuoc, cac nuoc
Iang gIng cua chung va dI voI h fhng quc f.
Tuy nhIn, nhung hau qua ma nhung nguoI dan bnh
fhuong phaI ganh chIu hau nhu gIng nhau, va dIu
do mf Ian nua noI In rng mf nha nuoc co hIu
qua va co kha nng dap ung Ia co ban nhu fh nao
dI voI su vung manh va fhInh vuong Iau daI cua xa
hI.
VIc fm kIm mf nha nuoc hoaf dng co hIu
qua hon ngay o cac nuoc cng nghIp Iau doI noI In
rng IoI ch fhu duoc fu nhung caI fIn ngay cang
fng Ia raf cao. Iu nay dc bIf dung o cac nuoc
ma fnh hIu qua cua nha nuoc fhap. Qua fhoI gIan,
fham ch su fng nho nhaf cua nng Iuc nha nuoc
cung dem IaI su khac bIf fo Ion frong chaf Iuong doI
sng nhan dan, dc bIf Ia v caI cach co xu huong
fao ra chu ky phaf frIn IoI ch cua rIng no. Mf caI
fhIn nho frong fnh hIu qua cua nha nuoc dan foI
muc sng cao hon, fu do IaI don duong cho nhIu caI
cach hon va cho su phaf frIn xa hon.
Mf cuc dao quanh cac nn kInh f fh gIoI
nm 1997 se mo ra v s fh du v nhung chu ky
phaf frIn ff dep dang hoaf dng nay. Nhung vIc
nay se cung cap bng chung khng kem phan day du
v dIu fraI nguoc: cac nuoc va cac vung bI roI vao caI
vong Iuan quan cua su ngheo kh va cham phaf frIn
Ia do fnh frang hoaf dng fhIu hIu qua kInh nIn
cua nha nuoc. Nhung caI vong Iuan quan nay co fh
qua d dang dan foI bao Iuc xa hI, fI pham, fham
nhung va su baf n dInh, va faf ca nhung fhu do pha
hoaI nng Iuc h fro phaf frIn hay fham ch nng
Iuc hoaf dng cua nha nuoc. Thach fhuc chu yu ma
cac nha nuoc phaI dI mf Ia fIn hanh nhung buoc
dI, ca buoc nho Ian buoc Ion, huong foI mf chnh
quyn ff hon d dua nn kInh f In con duong fIn
In, su dung chIn Iuoc haI phan nhu da khuyn nghI
frong ao cao nay. CaI cach cac fh ch nha nuoc Ia
Iau daI, kho khn va nhay cam v chnh frI. Nhung
nu hIn nay chung fa hIu bIf ff hon v quy m
cua fhach fhuc caI cach, chung fa cung nhan fhuc
duoc ro rang hon v caI gIa cua vIc d mc moI fhu
nguyn nhu cu.
T DUY LAI V NHA NC
TRN TOAN TH GII
Trai qua qua trnh lch s, nhng y nim v vai tro cua Nha nc a chuyn hng mt cach ang k. Trong
phn ln thi gian cua th ky nay, ngi dn trng i chnh phu phai lam nhiu hn - trong mt s trng hp
con nhiu hn na. c bit, trong 15 nm tr lai y, qua lc cua lch s lai dao ng mt ln na, buc th
gii phai nhn vao chnh phu t mt loat nhng goc trai ngc nhau. S kt thuc Chin tranh lanh va s sup
cua cac nn kinh t mnh lnh va kim soat nhng cuc khung hoang tai chnh cua cac nha nc phuc li,
s thanh cng v cung nhanh chong cua mt s nc ng A trong vic y nhanh tng trng kinh t va
giam ngheo, va s khung hoang cua cac nha nc tht bai mt s ni thuc chu Phi va nhng ni khac - tt
ca nhng iu nay a thach thc nhng nhn thc hin nay v ch ng cua nha nc trn th gii va s ong
gop tim nng cua no vao phuc li con ngi.
Cac chnh phu cung ang phai ap ng vi s ph bin nhanh chong cng ngh, ap lc v dn s ngay
cang tng, mi lo ngai v mi trng a tng ln, s hi nhp toan cu con ln hn cua cac th trng va vic
chuyn sang nhng hnh thc chnh phu dn chu hn. Va gia tt ca nhng ap lc nay vn con co nhng thach
thc to ln va dai dng v vic giam ngheo kh va y manh s phat trin bn vng.
Khng co g ngac nhin khi cac nc lai mt ln na em vn nha nc ra xem xet cn thn, t m, t
vn vai tro cua nha nc phai la cai g, va iu rt quan trong la vai tro o phai c thc hin nh th nao.
Bao cao nay tm hiu xem v sao va bng cach nao ma mt s nha nc co hiu qua hn nhng nha nc
khac trong vic ong vai tro xuc tac va bn vng trong phat trin kinh t va giam ngheo kh. Phn nay gii
thiu cac vn rng ln v mt lch s va quan nim ( Chng I) va xem xet bng chng thc nghim v tac
ng cua cac chnh sach va th ch cua nha nc i vi s phat trin ( Chng 2). No truyn at ba thng
ip c ban:
Khng th co s phat trin kinh t, xa hi va bn vng ma khng co mt nha nc hoat ng co hiu qua.
Ngi ta ngay cang tha nhn rng mt nha nc co hiu qua - ch khng phai la mt nha nc ti thiu - la
trung tm cua s phat trin kinh t va xa hi, nhng ging nh la mt ngi cng s va ngi tao iu kin cho
phat trin hn la ngi giam c. Cac nha nc phai hoat ng b sung cho cac th trng ch khng phai
la thay th chung.
Mt tp hp bng chng phong phu ch ra tm quan trong cua nhng chnh sach kinh t tt (bao gm vic
thuc y n nh kinh t v m), ngun vn nhn s phat trin tt, va s m ca ra nn kinh t th gii co
c s tng trng co c s rng ln va bn vng va giam bt ngheo kh. Tuy nhin, khi ma hiu bit cua
chung ta v nhng thanh t cua s phat trin a c cai thin, th mt loat nhng cu hoi su sc hn c
nu ra: tai sao mt s xa hi tin hanh nhng hoat ng nay thanh cng hn so vi cac xa hi khac va ung
ra la nha nc co tac ng nh th nao i vi nhng hu qua khac nhau nay?
Nhng ghi chep lch s cho thy tm quan trong cua vic trng cy vao nhng sc manh tng i cua
th trng, nha nc va xa hi dn s cai thin tnh hiu qua cua nha nc. iu nay gi y v mt chin lc
co hai phn: lam cho vai tro nha nc phu hp vi nng lc cua no va sau o nng cao nng lc nay. Vic lam
cho vai tro nha nc tng xng vi nng lc cua no c ban n Phn hai va vic cai thin nng lc c
xem xet Phn ba.
PH N MO T
CA CH Y MO T TH KY , MO T NONC N
CANAA VA mf nng dan Cf Ivoa co fh cam
fhay co f IIn h voI chnh phu cua mnh va khng
co IIn h g voI nhau ca. Chnh phu da fac dng dn
cuc sng cua ho ch o muc d Ia no cung cap mf s
hang hoa cng cng c dIn, nhu Iuaf phap va fraf
fu va co so ha fang co ban, va fhu fhu fu ho.
Nga y nay, nha nuo c da mo r ng ra f nhanh
chong - va fh gIoI da co IaI. Con chau cua chnh
nhung nguoI nng dan nay guI con caI mnh dn
nhung fruong hoc do chnh phu quan Iy, duoc dIu
frI y f o nhung bnh vIn chuyn khoa duoc nha
nuoc cung cap va co fh duoc IoI fu nhung bIn phap
kIm soaf gIa cua chnh phu dI voI haf gIng va
phan bon ma ho mua hay Iua m va ca ph ma ho
ban. V vay, nhung fh h sau cua nguoI Canaa va
nguoI Cf Ivoa nay chc chn Ia quan fam o muc
d Ion hon nhIu so voI cha ng cua ho dn fnh hIu
qua cua chnh phu va dn nhung kIm fra va can
dI v nhung quyf dInh cua chnh phu. Va chc
chn Ia ho nhan fhuc ro hon nhIu v kha nng so
sanh gIua kf qua fhuc hIn cua chnh phu cua ho
va kf qua fhuc hIn cua nhung chnh phu khac.
Iu kIn fhng fIn IIn Iac duoc mo rng, mau dIch
va dau fu, phaf fhanh va fruyn hnh, ban be va
nguoI fhan dI ra nuoc ngoaI voI fu cach Ia khach du
IIch hoc nguoI Iao dng dI cu faf ca nhung fhu do
da Iam cho nhung nguoI Canaa va nguoI Cf Ivoa
ngay nay co mf y fuong ff hon nhIu ve vIc dem
ra so sanh nhung dIch vu cua chnh phu mnh voI
nhung dIch vu cua chnh phu khac nhu fh nao. Hanh
vI cua nha nuoc va nhung hau qua cua hanh vI do
dang duoc soI xef mf cach ky Iuong chua fung co.
Su xem xef ky Iuong nay co fh dan dn chnh
quyn ff hon. Nhung nu nhu cac nha nuoc khng
fh ung pho mf cach xay dung voI nhung fhach fhuc
ma chung phaI dI mf fh kf qua co fh don gIan
Ia su xoI mon fn nhIm cua nha nuoc, v khoang
cach gIua nhung g ma nha nuoc co fh Iam va nhung
caI ma nhan dan doI hoI no phaI Iam fham ch con
mo rng hon nua. CIaI doan cuI cung cua qua frnh
nay co fh fhay ro frong nhung con hap hI moI day
o XmaII, aIa va AngIa. Nha nuoc sup d fu bn
frong, d mc cho nhung cng dan cua no maf ca
nhung dIu kIn co ban nhaf cua mf cuc sng n
dInh: Iuaf phap va an nInh, su fIn cay frong cac hop
dng va mf phuong fIn frao dI Ianh manh. Nhung
cuc khung hoang nay Iam chung fa nho IaI su hIu
bIf sau sc cua Thomas Hobbes frong Iuan vn Ie-
vIafhan vao nm 1651, rng cuc sng ma khng co
mf nha nuoc co hIu Iuc d duy fr fraf fu fh raf
don dc, ngheo nan, dI baI, fan bao va ngn nguI.
ao cao nay nhm ch ra cach ma mI nha nuoc,
baf k khoI dIm cua no Ia g, co fh caI fhIn fnh
hIu qua cua mnh va franh xa caI kIch ban cua ngay
fan fh. daf foI muc dch nay, chuong nay bf
dau bng vIc goI IaI cach ma chung fa dI foI dIm
nay nhu fh nao. Xem xef IaI IIch su cua nha nuoc fu
nhung gIaI doan dau fIn cua no fa fhay duoc nhung
y nIm v vaI fro cua cac nha nuoc da fIn frIn nhu
fh nao d fao ra, ca o cac nuoc cng nghIp va cac
nuoc dang phaf frIn, mf su mo rng nhanh chong
nha nuoc va, moI day hon, mf su fhay dI frong
fam, fu s Iuong sang chaf Iuong cua chnh quyn.
Chuong nay sau do se frnh bay mf khun kh don
gIan cho vIc fu duy IaI v nha nuoc, dua ra mf
VAI TRO TIN TRIN CUA NHA NC
CHONG 1
29 VAI TRO TIN TRIN CUA NHA NC
chIn Iuoc haI phan cho hIu qua nha nuoc Ion hon
ma phan con IaI cua ao cao nay se xem xef. Thng
dIp o day Ia: nha nuoc co fh dI pho voI nhung
fhach fhuc ma no gp phaI, nhung ch bng cach,
fruoc hf, Iam cho nhung g no c gng Iam phu hop
voI nhung g co co fh Iam, va fhu haI, hoaf dng d
fng s Iuong nhung caI ma no co fh Iam frong pham
vI nng Iuc cua no bng cach cung c IaI nhung fh
ch nha nuoc.
Nha nc bt u t u
Tu nhung fhoI xa xua nhaf, con nguoI da hop IaI voI
nhau fhanh cac phuong hI Ion, bf dau bng h gIa
dnh, rI dn cac nhom co quan h huyf fhng va
rI fIn dn cac nha nuoc hIn daI. cac nha nuoc
co fh fn faI, cac ca nhan va cac nhom phaI nhuong
IaI quyn Iuc frong nhung IInh vuc fhen chf, nhu
quc phong, cho mf co quan cng cng. Co quan do
phaI nm gIu quyn Iuc cuong ch dI voI faf ca
nhung hnh fhuc f chuc khac frong mf pham vI
Ianh fh xac dInh nao do.
Cac nha nuoc da phaf frIn mun hnh, mun
co, fuy fhuc vao su fng hoa cac nhan f nhu vn
hoa, faI nguyn fhIn nhIn, nhung co hI bun ban
va su phan phI quyn Iuc. Nha nuoc ATen c daI,
chng han, dua chu yu vao ch d n I va nhung
d cuop boc fhuc dIa. O xa hon v pha dng, nhung
co cau nha nuoc chf che da duoc xay dung fu fhoI
Nha nc, hiu theo ngha rng hn, la mt tp hp cac th ch nm gi nhng phng tin cng ch hp phap, thi hanh
trn mt vung lanh th c xac nh va ngi dn sng trn lanh th o c cp nh mt xa hi. Nha n c c quyn
ra quy nh trong pham vi lanh th cua no thng qua phng tin thi hanh cua mt chnh phu co t chc.
Thut ng chnh quyn thng c dung vi nhng muc ch khac nhau trong nhng bi canh khac nhau. No co th
cp ti qua trnh cai tr, ti vic thi hanh quyn lc. No cung co th noi ti s tn tai cua qua trnh o hoc ti iu kin
thng tr co trt t: Chnh quyn thng co ngha la nhng ngi nm gi cac v tr quyn lc trong mt nha nc. Cui
cung, t nay dung ch hanh vi phng phap hay ch cai tr trong mt xa hi: ch c cu va s sp xp cac c quan va
cach ma no anh hng n i tng b cai tr. Mc du cn phai ghi nh nhng khac bit nay, song chung ta cu ng co th
dung t nha nc va chnh quyn theo cach thng tuc va i khi co th dung hoan i cho nhau - nh chung thng c
s dung trong thao lun va vn ban trn khp th gii.
Chnh quyn thng c coi la co ba tp hp quyn lc ring bit, mi tp hp c phn cng mt vai tro. Mt la
lp phap, co vai tro lam ra lut. Hai la hanh phap (i khi dung ch chnh phu, chu trach nhim thc thi phap lut. Th
ba la t phap co trach nhim lam sang to va ap dung lut phap.
Co rt nhiu phng phap phn loai chnh quyn, nhng thng tp trung chu yu vao hai tiu ch: s b tr cac c
quan, la phng phap theo quan nim hep hn, va quan h gia chnh phu va i tng cai quan cua no. Cach phn loai
th nht da trn quan h gia hanh phap va lp phap.
Trong mt ch ngh vin, s tip tuc tn tai cua c quan hanh phap phu thuc vao vic no duy tr c s ung h
cua lp phap. Cac thanh vin cua hanh phap thng cung la thanh vin cua lp phap.
Mt thu tng co th la mt thanh vin co quyn lc cao nht cua c quan hanh phap, nhng nhng quyt nh quan
trong trong c quan hanh phap thng c lam ra mt cach tp th bi mt nhom b trng. Trong ch tng thng, v
tr cua c quan hanh phap c lp vi c quan lp phap. Cac thanh vin cua c quan hanh phap thng khng phai la
thanh vin cua c quan lp phap va quyn ra quyt nh cui cung trong c quan hanh phap thuc v mt ngi - o la tng
thng.
Cach phn loai th hai tp trung vao s phn phi quyn lc gia cac cp chnh quyn. Trong mt nha nc nht th,
tt ca quyn ra cac iu lut c trao cho mt c quan lp phap ti cao co quyn thi hanh phap lut trn khp t nc.
Cung co nhng hi ng lp phap a phng, nhng ch vi s chp nhn bt c d cua c quan lp phap cp quc gia.
Trong mt nha nc lin bang nhng c quan lp phap a phng c bao am t nht mt chng mc nao o quyn ra
quyt nh t chu. Trong mt lin oan, mt nhom nha nc co chu quyn kt hp vi nhau thc hin nhng muc ch
cu th, nhng mi nha nc vn gi chu quyn ring cua mnh.
Hp 1.1
Nha nc va chnh phu: mt vai khai nim
xa xua dua frn so huu nha nuoc v daf daI hoc, o
n duoI fhoI MughaI va o ch Trung Hoa,
nhung h fhng quan Iy hanh chnh va fhu fhu da
phaf frIn cao. Su kf hop gIua so huu nha nuoc v
daf daI va b may quan IIu phuc fap da can fro raf
Iau su xuaf hIn nhung nn kInh f hIn daI, dua
vao fhI fruong frong nhung vung nay.
Tuy nhIn, baf chap su da dang v xuaf xu nay,
cac nha nuoc qua fhoI gIan da daf duoc mf s dIm
chung va duoc vach ro frn pham vI fh gIoI. Cac
nha nuoc hIn daI co Ianh fh va s dan duoc xac
dInh vung chc va frong do nha nuoc dong vaI fro
fap frung va phI hop. Quyn Iuc fI cao fhuong bao
gm ba chuc nng rIng re Ia fu phap, Iap phap va
hanh phap |Hp 1.1). K fu fh ky XVIII, fhng qua
vIc chInh phuc va xam chIm fhuc dIa, cac quc
gIa dan fc da sap nhap phan Ion fh gIoI vao nhung
vung Ianh fh rIng IoaI fru Ian nhau cua ho. KhI
ma cac d ch fan ra va cac nhom fhIu s fhIf Iap
nha nuoc rIng, con s cac quc gIa da fng dang k.
S fhanh vIn cua IIn hop quc da fng vof fu 50
nuoc dc Iap vao nm 1945 In foI 185 nuoc vao nm
1996 |Iu d 1.1).
Nbung kboi Ju kbicm t6n
Hnh fh cac nha nuoc raf khac nhau gIua cac chau
Iuc va gIua cac fh ky, nhung nhung Iap Iuan v vaI
fro dch fhuc cua nhung IInh vuc nha nuoc va fu
nhan Ia I khng h kha c nhau. u Ia frong cu n
Hoang tu cua NIccoIo MachIaveIII, cun Artbasbastra
cua KaufIIIya, nhung fac pham cua Khng Tu, hay
frong Tbc MuqaJJimab cua Ibn KhaIdoun, fh su
ban Iuan Iun xoay quanh quyn han va nghIa vu
dI voI nhau gIua nha nuoc va cng dan. Can nhu
faf ca nhung fruyn fhng nay da bao gm mf vaI
fro cho nha nuoc frong vIc cung cap nhung hang
hoa cng cng co ban |mc du frong Iuong danh cho
cng cng voI fnh cach Ia dI Iap voI fu nhan, song
nhung muc fIu IaI khac nhau raf Ion). Su dung
nhung faI nguyn cng cng d cung cap nhung hang
hoa cng cng fhIf Y! va nang cao nng suaf cua
khu vuc fu nhan Ia dIu chng co g Ia moI me.
Tuy nhIn, ngoaI nhung chuc nng fI fhIu nay
ra, co raf f su nhaf fr v vaI fro fhch hop cua nha
nuoc frong vIc fhuc day phaf frIn. Nhung nguoI
fheo chu nghIa frong fhuong cua fh ky XVII da nhn
fhay vaI fro chu yu cua nha nuoc frong vIc huong
dan bun ban. Khng phaI cho dn khI Adam SmIfh
vIf cun 8u giau co cua cac qu6c gia vao cuI fh ky
XVIII ma moI nguoI moI nhan fhuc duoc rng fhI
fruong Ia cng cu ff nhaf d fhuc hIn fng fruong
va caI fhIn phuc IoI. Theo quan dIm nay, nha nuoc
fhch hop nhaf voI mf s chuc nng nong cf cung
cap cac hang hoa cng cng nhu quc phong, bao
dam an nInh v nguoI va faI san, gIao duc cng dan
va buc fhuc hIn cac hop dng - dIu duoc coI Ia cf
yu cho su phaf frIn cua fhI fruong.
Nhung ngay ca sau do fh su can fhIp cua nha
nuoc van fIp fuc dong mf vaI fro sng con, xuc fac
frong su phaf frIn va fng fruong cua cac fhI fruong
o chau u, Nhaf an va c My. TaI Hoa Ky, noI ma
su fham gIa cua nha nuoc vao nn kInh f frong IIch
su fhuong bI han ch hon so voI o chau u va Nhaf
an, chnh phu da dong vaI fro Iam cng cu cho vIc
xay dung duong dIn fn dau fIn, caI fhuc day manh
su phaf frIn cua nganh cng nghIp vIn fhng, va
frong nghIn cuu va mo rng nng nghIp, da gIup
kch fhch nhung IoI ch v nng suaf |Hp 1.2).
Vao fh ky XIX, vaI fro cua nha nuoc frong vIc
phan phI IaI fhu nhap van con raf han ch. VIc
phan phI IaI o chau u chu yu duoc fhuc hIn fhng
qua hanh dng fu fhIn ca nhan va nhung hanh dng
fu nguyn khac. Cac h fhng fhu fhuong ch han
Biu 1.1
Cung mt th gii nhng co nhiu nha nc hn
Ghi chu: D liu c thu thp vao cui nm
Ngun: D liu Lin hp quc
von Ismarck dua ra cac h fhng bao hIm xa hI
dau fIn frn pham vI foan quc.
Nba nuoc Jang mo r6ng o cac nuoc c6ng ngbicp...
Cac nha nuoc van con raf nho be fheo nhung fIu
chuan hIn daI maI dn nhung fhap ky dau cua fh
ky nay. Hang Ioaf nhung su kIn df ngf frong gIaI
doan sau ChIn franh fh gIoI fhu nhaf da danh dau
buoc ngof. au fIn Ia cuc cach mang Nga nm
917, dan dn vIc baI bo ch d so huu faI san fu
nhan, frao cho nha nuoc quyn kIm soaf faf ca cac
hoaf dng kInh f fhng qua k hoach hoa fap frung
o frung uong. Thu haI Ia cuc aI suy fhoaI cua
nhung nm 1930, gay ra mf su fan pha kInh f o
cac nuoc phI cng san gh gom dn muc ma cac nha
nuoc bI fhuc day fhu nghIm voI nhung chnh sach
phan chu ky nhm hI phuc IaI hoaf dng kInh f.
Su kIn fhu ba, do ChIn franh fh gIoI fhu haI gay
ra, Ia su d vo nhanh chong cua cac d ch chau u.
Su fhay dI v dIa chnh frI - cung nhu su doI hoI
cap fhIf dI voI bao hIm xa hI o cac nn kInh f
cng nghIp - da dan dn 50 nm franh caI v chnh
sach xoay quanh mf vaI fro fch cuc hon cua chnh
phu.
M hnh sau chIn franh duoc fap hop chung
quanh ba Iuan d co ban ma faf ca frong s do duoc
fan dng rng raI, nu khng mun noI Ia gIng nhau.
Su nhaf fr v ba cf fru nay van hau nhu chua h bI
xao frn maI cho dn khI xay ra cu sc dau Iua dau
fIn vao nm 1973. Thu nhaf Ia su can fhIf phaI
cung cap nhung IoI ch phuc IoI cho nhung nguoI bI
maf fhu nhap nhaf fhoI hay nhung fhIf fhoI khac.
Thu haI Ia nhu cau cap fhIf dI voI mf nn kInh f
cng fu hn hop, fhuong dan dn vIc quc huu hoa
mf Ioaf nhung nganh cng nghIp chIn Iuoc. Thu
ba Ia nhu cau dI voI mf chnh sach kInh f vI m
co phI hop chf che voI Iy do Ia ch rIng fhI fruong
fhI fh khng fh phan phI nhung kf qua kInh f
vI m n dInh phu hop voI nhung muc fIu cua cac
ca nhan. CuI cung, nhung muc fIu cua chnh sach
kInh f vI m da duoc bay fo cng khaI: cng n vIc
Iam day du, n dInh gIa, fhng bng frong can can
fhanh foan.
Nhu vay, cac nha nuoc da dam nhan nhung vaI
fro moI va mo rng nhung vaI fro hIn co. Cho dn
gIua fh ky, mf Ioaf nhung nhIm vu ma cac fhIf
ch f chuc nha nuoc fhuc hIn da bao gm khng
ch vIc cung ung co so ha fang va cac nganh dIch vu
cng cng frn quy m rng raI hon, ma con ca cung
cap su h fro rng raI hon nhIu cho gIao duc va
Hoa Ky la nc a a ra va tin vao chm ngn Chnh
phu tt nht khi no cai quan t nht. Trong khi nhiu ni
trn th gii vai tro cua chnh phu a tin hoa dn tng
bc th Hoa Ky lai c thanh lp trn c s mt cuc
cach mang. Nhng ngi t ra khun kh hin phap a
t cu hoi mt cach ro rang vai tro cua chnh phu phai
nh th nao?
Tuy nhin, ngay ca Hoa Ky, ni ma chu ngha t
do kinh doanh va tnh trang khng tin tng vao chnh
phu la trong tm cua vic hnh thanh vai tro cua nha nc
trong xa hi, th hanh ng cua chnh phu a lun to ra la
v cung quan trong i vi s tng trng va phat trin
cua cac th trng. Chng han:
Nganh cng nghip vin thng toan cu bt ngun t
s h tr cua Chnh phu Hoa Ky trong vic xy dng
ng dy in tn u tin gia Washington va Bal-
timore vao u nhng nm 1840.
S gia tng rt ln v nng sut nng nghip vao th
ky XIX va XX co th c truy nguyn t nh ng
chng trnh nghin cu do chnh phu lin bang h
tr va cac dch vu m rng co t thi ao lut Morrill
vao nm 1863.
Cac sc lnh Ty Bc nm l785 va 1787 giao cho
chnh phu h tr cho giao duc va danh nhng ngun
thu t vic ban mt s t dung vao muc ch o.
Va vao nm 1863, chnh phu lin bang a giup thit
lp h thng ai hoc cng.
Nm 1863, vao gia cuc ni chin, Quc hi a tha
nhn s cn thit phai co mt h thng tai chnh quc
gia va a thng qua ao lut v ngn hang quc gia,
thit lp mt c quan giam sat ngn hang u tin
trn pham vi toan quc. Vao nhng nm sau o, chnh
phu a tao lp H thng d tr lin bang (Ngn hang
trung ng Hoa Ky) cung nh hang loat cac t chc
trung gian tai chnh cng cng.
H thng ng cao tc gia cac bang va s h tr
cua chnh phu lin bang cho vic thit lp cac tuyn
ng st la nhng trng hp ma nha nc co s
tham gia quan trong vao c s ha tng giao thng
giup cho s phat trin cua cac th trng Hoa Ky.
Hp 1.2
Hanh ng cua chnh phu Hoa Ky nhm h tr
cho s phat trin th trng: mt s v du
ch o fhu quan, fhu mn baI, fhu dc quyn va
fhu hang hoa. Thu fhu nhap, Ia IoaI fhu bf dau
duoc dua ra o Anh va Phap vao cuI fh ky XVIII,
khng phaI Ia mf ngun fhu chu yu. Nhung bIu
hIn yu of dau fIn cua nha nuoc phuc IoI duoc fhay
o uc vao cuI fh ky XIX khI ma Thu fuong Offo
Biu 1.2
Cac chnh phu trn khp th gii a m rng quy m k t nm 1960
Ghi chu: D liu y la d liu quc gia. D liu cho Trung ng va Bc Phi thi ky 1960-1964 hin khng co. Ngun: IMF, cac nm khac
nhau (a) va (b); D liu Ngn hang th gii.
Biu 1.3
S lng cac chuyn khoan va thanh toan lai xut a tng ln
Ghi chu: D liu y la cac s trung bnh cho cac nm ghi trn. Ngun: IMF, cac nm khac nhau (a).
chm soc suc khoe. Trong ba fhap ky ruoI, fu nm
1960 dn nm 1995, cac chnh phu o cac nuoc cng
nghIp da Ion gap dI so voI quy m khoI dIm cua
chung |Iu d 1.2) va phan nhIu su mo rng nay
duoc chI phI boI nhung gIa fng chuyn gIao va fru
cap v faI chnh.
Qua fhuc, cho dn dau nhung nm 1990, can
phaI cng bng ma noI rng hau hf cac chnh phu o
nhung nuoc cng nghIp da danh fhoI gIan vao vIc
chuyn fIn xung quanh nn kInh f duoI hnh fhuc
chuyn gIao va fro cap hon Ia danh fhoI gIan cung
cap nhung hang hoa cng cng fruyn fhng. ChI
Hp 1.3
S tin hoa trong vai tro cua Nha nc n : 50 nm qua
Khi n gianh c c lp vao nm 1947 th thu nhp
bnh qun u ngi a va ang tr tr trong mt na th
ky, va cng nghip hin ai rt nho be.
Nhng nm di thi Nehru, 1947-1964. Thu tng
u tin n la Jawaharlal Nehru a nhn nhn cng
nghip hoa la cha khoa giam ngheo kh va mt nha
nc y quyn lc trong mt nn kinh t k hoach hoa
la iu chu yu nu t nc phai cng nghip hoa nhanh
chong, y nhanh tit kim va u t cng cng, giam vai
tro cua ngoai thng va at c kha nng t cung t
cp. Khac vi nhiu nc ng A, la nhng nc s dung
s can thip cua nha nc xy dng nhng nganh
cng nghip t nhn manh me, n a la chon cach
nha nc kim soat cac nganh cng nghip chu cht. Tin
tng rng tim nng cua nng nghip va xut khu la
han ch, cac chnh phu n anh thu nng nghip
bng cach lam lch cac iu kin trao i theo hng bt
li cho nng nghip va nhn manh thay th nhp khu.
Cac chnh phu a nhn nhn giao duc ky thut chuyn
mn la nhn t sng con i vi cng nghip hoa.
Garibi hatao,1966 - 1977. Di thi Thu tng n
Indira Gandhi a din ra hai s chuyn hng ln trong
vai tro cua nha nc. Th nht vic xao lang nng nghip
c ao ngc lai thng qua vai tro tch cc cua nha
nc trong tr gia cho ging va phn bon mi, tn dung
nng nghip va in kh hoa nng thn. Cuc cach mang
xanh a to ra co kt qua va vao gia nhng nm 1970 n
a t cung cp c ngu cc. S chuyn hng th
hai la vic tht cht kim soat cua nha nc i vi moi
phng din cua nn kinh t. Di khu hiu garibi hatao
(xoa ngheo), cac ngn hang c quc hu hoa, thng
mai ngay cang b han ch, vic kim soat gia c ap
dung i vi moi loai san phm va u t nc ngoai
cung b han ch. Nha nc a bop nghet nn kinh t. Tuy
nhin, tng trng tng san phm quc ni (GDP) vn
khng th c y nhanh va trong thi ky nay ch gi
nguyn mc 3,5% mt nm.
Cn bung n chi tiu va thm hut tai chnh ngay
cang tng, 19771991. Gia nhng nm 1977 va 1991,
hu ht cac bin phap kim soat nghim ngt i vi nhp
khu va cp giy phep cng nghip a dn c ni long,
khuyn khch s tng trng cng nghip. Chnh phu a
m rng cac k hoach chng ngheo oi, c bit la cac
chng trnh cng n vic lam nng thn, nhng ch mt
ty l nho trong s cac khoan tr cp ngay cang tng la
thc s n c tay ngi ngheo S ganh ua gia cac
ang phai chnh tr a lam cho nhng khoan tr cp tng
ln trong moi cuc bu c. Kt qua cua no la nhng thm
hut tai chnh to ln (8,4% GDP vao nm1985) va iu
nay a gop phn tao ra tnh trang thm hut tai khoan vang
lai ngay cang tng d tr ngoai hi cua n thc s la
a can kit vao gia nm 1991, khi mt chnh phu mi do
NaraSimha Rao ng u ln nm quyn.
Giai oan cai cach 1991 n nay Nhng khoan
thanh toan lai sut ngay cang ln trong n nc ngoai
cua n co ngha la ca chnh phu trung ng va cac
chnh quyn bang u khng th cung cp tai chnh cho
nhng khoan tr cp va u t cng cng. Chnh quyn
lin bang cui cung a thng va a bt u khuyn khch
u t t nhn va u t nc ngoai. Nh vy, mi e doa
pha san sp xay ra a dn n qua trnh cai cach va Iam
thay i vai tro cua nha nc t ch la nha u t chu yu
thanh ngi tao iu kin thun li cho hoat ng kinh
doanh. Ngi ta hy vong s chuyn hng nay se giam
bt tai chnh cua chnh phu cho chi tiu xa hi nhiu hn,
nhng thc t cn oi tai chnh a khin kho co th co
mt s gia tng ang k.
Chnh phu cua Rao a xoa bo hu ht thu tuc cp
phep cng nghip va nhp khu, ha gia ng rupi, giam
manh thu quan nhp khu, t do hoa khu vc tai chnh
va u t nc ngoai va cho phep u t t nhn trong
nhng lnh vc ma trc o ch danh ring cho chnh
phu. Chnh phu lin hip mi ln nm quyn vao nm
1996 noi chung a duy tr nhng cuc cai cach nay va
ngn sach nm 1997 a co nhng bc tch cc theo
chiu hng o.
Nh vy, s nht tr quc gia v chu ngha xa hi
trc y ch trong mt s t nm a nhng ch cho s
nht tr mi v t do hoa. Nhng nhng thach thc to ln
vn con. Hu ht cac ang phai u nht tr v s cn
thit phai thc hin cai cach cach, nhng khng mt ang
phai nao to ra mun ct giam lao ng d tha, ong ca
nhng nha may khng con kha nng tn tai hay ct giam
tr cp. Nhng cai cach cho n nay la mt bc tin tch
cc, nhng cn phai c m rng va y nhanh nu nh
n mun bt kp nhng con h ng A.
fIu cho quc phong, Iuaf phap va fraf fu da gIam
xung con 10% fng chI fIu chnh phu, frong khI
hon mf nua fng ngun fhu fu fhu da duoc chuyn
gIao cho nhung nguoI duoc huong IoI rIng re |Iu
d 1.3). c dIm nhan khau cung gop mf phan
vao su chuyn huong nay, v dan s dang gIa dI da
buc phaI co mf su gIa fng chI fIu cho Iuong huu
va chm soc suc khoe. Nhung nhung uu fIn quc
gIa cung fao ra mf su khac bIf. Nhu vay, fnh fu
fhoI dIm dang fuong duong nhau vao nm 1960,
nha nuoc Thuy sI da phaf frIn voI quy m gap haI
Ian so voI nha nuoc Hoa Ky fnh dn nm 1995 ca v
phuong dIn chI fIu voI fnh cach Ia mf phan cua
fhu nhap Ian v phuong dIn vIc Iam frong nha
nuoc voI fnh cach Ia mf phan cua dan s.
...Va o cac nuoc Jang pbat tricn
Chnh phu o cac nuoc dang phaf frIn cung dang dI
foI nhung IInh vuc moI. Va ca nhung chnh phu nay
nua cung da phaf frIn raf nhanh chong vao nua
sau cua fh ky XX |Iu d 1.2). MoI dau, phan Ion
su Ion In nay bf ngun fu vIc xay dung nha nuoc
va quc gIa sau su sup d cua chu nghIa fhuc dan.
Nhung fhng fram cua cac fhI fruong hang hoa quc
f cung da co fac dng. Cac nn kInh f gIau faI
nguyn nhu MhIc, NIgIna va VnxuIa da co xu
huong su dung ngun fhu khng I fu nhung cuc
fng gIa dau vao nhung nm 1970 va nhung su fng
vof gIa hang hoa khac d mo rng khu vuc nha nuoc
cua mnh, dI khI voI mf su phong fung bua baI.
Cac nuoc nhap khau dau, fruoc doI hoI v chnh sach
khc kh v faI chnh, fhuong f co kha nng mo
rng chI fIu cua mnh.
Co fh con quan frong hon nhung Iuc Iuong nay
Ia su chuyn huong frong fu duy v vaI fro cua nha
nuoc frong 50 nm qua. Hau hf cac nuoc dang phaf
frIn o chau A, Trung ng va chau PhI da ra khoI
fhoI ky fhuc dan voI nIm fIn manh me vao vIc phaf
frIn kInh f do nha nuoc chI phI. Nha nuoc se huy
dng cac ngun faI nguyn va dan chung va huong
ho foI fng fruong nhanh v kInh f va gIam bof baf
cng xa hI. Nha nuoc kIm soaf nn kInh f, fheo
guong cua IIn X, Ia frung fam cua chIn Iuoc nay.
|Cach ma no duoc Iam fheo o mf nuoc, chng han
nhu n , duoc mIu fa o Hp 1.3). NhIu nuoc My
IafInh, Trung ng va chau PhI cung da dI fheo m
hnh sau chIn franh nay: cng nghIp hoa do nha
nuoc chI phI va fhay fh nhap khau.
Iong fIn nay duoc fng cuong boI su ua chung
ph bIn chu nghIa fch cuc nha nuoc frn khp fh
gIoI. Cuc aI suy fhoaI duoc nhn nhan nhu Ia mf
fhaf baI cua chu nghIa fu ban va fhI fruong, frong
khI su can fhIp cua nha nuoc - k hoach MarshaII,
quan Iy fheo cau cua chu nghIa Keynes va nha nuoc
phuc IoI - IaI duong nhu daf duoc hf fhanh cng nay
dn fhanh cng khac. Tn dIu cua chu nghIa can
fhIp moI nay da co dI fac cua no frong chIn Iuoc
phaf frIn hI do, duoc raf nhIu nuoc dang phaf frIn
moI gIanh duoc dc Iap fheo duI, nhan manh nhung
khIm khuyf cua fhI fruong va frao cho nha nuoc
mf vaI fro frung fam frong vIc chnh dn nhung
khIm khuyf nay. K hoach hoa fap frung, nhung
can fhIp dIu chnh vIc phan b faI nguyn va nha
nuoc kIm fra gay gf vIc phaf frIn nhung nganh
cng nghIp frung nuoc Ia mf phan khng fh fhIu
cua chIn Iuoc nay. Chu nghIa dan fc kInh f duoc
b sung vao hn hop nay, duoc xuc fIn fhng qua
cac doanh nghIp nha nuoc va khuyn khch khu
vuc fu nhan ban dIa. Cho dn nhung nm 1960, cac
nha nuoc da fham gIa fhuc su vao moI phuong dIn
cua nn kInh f, quan Iy gIa ca va dIu chnh o muc
d ngay cang fng Iao dng, cac fhI fruong hI doaI
va faI chnh.
Cho dn nhung nm 1970, caI gIa cua chIn Iuoc
nay IaI va vao mIng nguoI d ra chIn Iuoc. Nhung
con sf gIa dau Ia gIaI doan hap hI cua su mo rng
nha nuoc. I voI cac nuoc xuaf khau dau, chung da
fao ra nhung ngun IoI fo Ion dan dn vIc nhIu
chnh phu con mo rng fhm nua cac chuong frnh
cua khu vuc nha nuoc. Mf khI ma nhung ngun IoI
van dang chay vao fuI fh nhung yu kem fh ch
van con chua duoc nhn fhay. Cac nuoc nhap khau
dau, v phan mnh, da bI roI vao gung cI xay vay
no Ion nhung dng dIa faI frIn khaI d gIu cho nha
nuoc hoaf dng. Nhung caI gIa cua chIn Iuoc phaf
frIn nay baf ngo hIn ra khI ma cuc khung hoang
no dIn ra vao nhung nm 1980 va gIa dau gIam
manh.
Su sup d cua IIn X - ma cho dn Iuc do khng
con Ia mf m hnh hap dan nua - da rung In hI
chung bao fu cho mf ky nguyn phaf frIn. af
chof, nhung khIm khuyf cua chnh phu, bao gm
ca nhung khIm khuyf cua cac doanh nghIp do
nha nuoc so huu, bng nhIn hIn hIn ro rang o
moI noI.
Cac chnh phu bf dau ap dung cac chnh sach
nhm gIam pham vI can fhIp cua nha nuoc vao nn
kInh f. Cac nha nuoc da han ch su fham gIa cua
mnh vao san xuaf, gIa ca va fhuong maI. Nhung
chIn Iuoc fhan fhIn voI fhI fruong duoc fhI hanh o
nhIu nuoc dang phaf frIn. Qua Ic da du dua fu
m hnh phaf frIn do nha nuoc chI phI vao nhung
nm 1960 va nhung nm 1970 sang nha nuoc fI fhIu
vao nhung nm 1980.
Nhu fhuong xay ra voI nhung chuyn huong
cap fIn nhu vay v cach nhn nn cac nuoc dI khI
pham saI Iam do danh gIa khng dung fnh hnh.
Nhung n Iuc nhm can dI IaI chI fIu va vay no
cua chnh phu khng duoc phI hop ff va mf ff
cung bI cf dI cung voI mf xau. fhuc hIn cac
frach nhIm v phuc IoI cua nuoc mnh, cac nuoc sa
vao vung Iay vay no da cf gIam cac chuong frnh v
cung quan frong v gIao duc, y f va co so ha fang o
muc d cung gIng nhu - va fham ch con hon nua -
vIc ho cf gIam nhung chuong frnh uu fIn fhap,
Iam phnh fo chI ph v co quan dan su va nhung x
nghIp Iam n fhua I. VIc cf gIam dIn ra fruoc
fIn o cac ngan sach cap vn va, o chau PhI, frong
chI ph van hanh va duy fr, Iam gIam nhIu hon
nua hIu qua dau fu. Kf qua, fhay ro nhaf o chau
PhI, IIn X |cu) va ca mf s noI o My IafInh, Ia su
bo qua mf s chuc nng sng con cua nha nuoc, de
doa phuc IoI xa hI va Iam xoI mon nn mong cho
phaf frIn fhI fruong.
Hau qua cua vIc bac bo qua fch cuc vaI fro
cua chnh phu da chuyn su chu y fu su franh caI v
b v nha nuoc chng IaI fhI fruong foI mf cuc
khung hoang co ban hon v fnh hIu qua cua nha
nuoc. TaI mf s nuoc, cuc khung hoang nay da
dan dn su sup d hoan foan cua nha nuoc. TaI nhung
nuoc khac, su xoI mon v nng Iuc cua nha nuoc da
dan dn ch cac f chuc phI chnh phu va cac f chuc
dan su khac - va noI rng hon Ia xa hI dan su - c
gng fhay fh nha nuoc. Trong vIc m Iay fhI fruong
va vuf bo chu nghIa fch cuc nha nuoc, nhIu nguoI
da df cau hoI IIu fhI fruong va xa hI dan su cuI
cung co fhay fh cho nha nuoc hay khng. Nhung
baI hoc cua mf nua fh ky qua v fu duy va fu duy
IaI v nha nuoc frong phaf frIn IaI co mf sc fhaI
ro hon. Su phaf frIn do nha nuoc chI phI da fhaf
baI, nhung phaf frIn ma khng co nha nuoc cung
se fhaf baI. Phaf frIn ma khng co mf nha nuoc co
hIu qua Ia dIu khng fh duoc.
T duy lai v nha nc: Mt khun kh
Kho khn Ion nhaf frong xac dInh IaI vaI fro cua
nha nuoc chnh Ia o ch manh daf df chan cua cac
chnh phu Iun fhay dI. Nu nhu chung fa xem xef
nhung Iuc Iuong kInh f va xa hI foan cau da Iam
fhay dI nhung y nIm dang fhInh hanh v nha nuoc,
fh ro rang Ia nha nuoc co mf vaI fro rIng bIf
frong cung cap cac hang hoa cng cng nhm fhuc
day phaf frIn kInh f va xa hI. Va nhung fhaf baI
cua fhI fruong fIp fuc Ia nhung Iuan cu kInh f manh
me cho su can fhIp cua nha nuoc |Hp 1.4). Nhung
nhung fhay dI v cng ngh dang caI fao ban chaf
cu a nhu ng khI m khuy f fhI fruo ng: ch ng ha n,
frong IInh vuc co so ha fang, cng ngh da fao ra
pham vI canh franh moI frong vIn fhng va dIn
Iuc. Va nhIu frong s nhung fam guong phaf frIn
fhanh cng nhaf, ca moI day va frong IIch su, doI hoI
cac nha nuoc cng fac voI cac fhI fruong d chnh
dn nhung khIm khuyf cua cac fhI fruong, chu
khng phaI d fhay fh chung.
Su cng bng van Ia mI quan fam chu yu cua
nha nuoc. ng chung moI day, dc bIf Ia o ng
A, ch ra rng su danh dI khng xa Ia g gIua fng
fruong va cng bng khng phaI Ia khng fh franh
duoc nhu co fhoI nguoI fa fung nghI. Nhung chnh
sach duoc fhIf k mf cach fhch hop frong gIao
duc co ban va chm soc suc khoe co fh gIam ngheo
kh va fng su cng bng, dng fhoI fhuc day fng
fruong kInh f. o qua nhung dIu co ban v xa hI
nay dI voI phaf frIn co fh Ia faI hoa. Nhung caI
fhuc f ro rang v nhung khIm khuyf fhI fruong,
va nhung van d khac cua su baf bnh dng va khng
an foan, khng co nghIa Ia ch co nha nuoc moI co
fh - va phaI gIaI quyf nhung van d nay. Quyn
cuong ch cua nha nuoc frong ranh gIoI cua no dem
IaI cho no suc manh dc nhaf frong vIc fm cach
gIaI quyf nhung mI quan fam nay, nhung day cung
Ia nhung yu kem dc nhaf cua no. Cac chnh phu
can phaI quyf dInh IIu co nn dap ung voI fnh
frang frn hay khng va dap ung nhu fh nao.
Nhu ng su c ma nh d c nha f cu a nha nuo c Ia
nhung quyn Iuc cua no v danh fhu, cam doan,
frung phaf va doI hoI fham gIa. Quyn danh fhu
cua nha nuoc fao kha nng cho no faI fro cho vIc
cung cap cac hang hoa cng cng. Quyn cam doan
va frung phaf cua nha nuoc cho phep no bao v su
an foan ca nhan va quyn so huu faI san. Va quyn
doI hoI fham gIa fao cho no co kha nng gIam fhIu
fnh frang ngI khng ma huong IoI: nhung nguoI co
fh huong IoI v cac hang hoa cng cng co fh phaI
dong gop mf phan chI ph. Quyn nay cung co fh
gIup gIaI quyf cac van d v hanh dng fap fh ma
nu nhu gIaI quyf bng cach khac se Iam gIam IoI
ch xa hI cua cac fhI fruong bao hIm, hoc can fro
vIc fhuc hIn cac khoan dau fu fu nhan b sung Ian
cho nhau o day ch noI dn haI v du nay.
Tuy nhIn, nha nuoc dng fhoI phaI dI mf
voI nhung fhach fhuc khac fhuong ca frong vIc xac
dInh ro nhung muc fIu cua mnh Ian dam bao rng
cac nhan vIn khu vuc nha nuoc se fheo duI cac
muc fIu do Thu nhaf, ngay ca khI cac cuc bau cu
va nhung co ch chnh frI khac gIup Iam frung gIan
hoa gIaI gIua nha nuoc va cng dan, nhung su !y
fhac cua cac cng dan co fh van con khng ro rang
- va nhung IoI ch dc bIf co fh Iuc fIp fuc ra suc
huong su chu y cua chnh phu co IoI cho chung. Thu
haI, vIc gIam saf fhuc hIn raf kho khn frong nhIu
hoaf dng cua chnh phu nhu gIao duc fIu hoc, bao
v mI fruong va phong bnh. Iu nay co fh gay
kho khn cho vIc df ra cac chuan muc hay Iap ra
cac co ch khac nhm dam bao fInh fhan frach nhIm.
Ca haI van d nay co fh dan dn vIc b may quan
chuc nha nuoc duoc phep co mf khoang rng Ion d
fuy fIn hanh dng. KhI dIu do xay ra, cac quan
chuc nha nuoc o faf ca cac cap co fh fheo duI nhung
chuong frnh nghI su cua rIng ho hon Ia fheo duI
nhung chuong frnh nghI su cua xa hI. HaIfI duoI
fhoI uvaIIers Ia mInh chung sInh dng cho fhay vIc
su dung quyn Iuc cng cng mf cach dc doan v IoI
ch ca nhan chu khng v IoI ch xa hI se dan foI
dau.
TaI nhIu nuoc, khu vuc hoaf dng fu nguyn
da buoc vao gIaI quyf mf s frong s nhung khoang
frng frong hang hoa va dIch vu cng cng ma fhI
fruong d IaI va do su khIm khuyf cua chnh phu.
Cac f chuc fnh nguyn co nhung mf manh cua
rIng no, nhung cung co nhung yu kem cua rIng
no. No Iam duoc nhIu dIu ff frong nang cao nhan
fhuc cng chung, noI In nhung mI quan fam cua
cng dan va phan phI cac dIch vu. Nhung f chuc
fu cuu gIup Ian nhau o dIa phuong dI khI Ia nhung
co so cung cap cac hang hoa va dIch vu cng cng dIa
phuong duoc ua fhch boI v chung gan guI voI nhung
mI quan fam dIa phuong. Nhung mI quan fam cua
chung fhuong danh cho mf s nhom fn gIao va sc
fc nao do chu khng danh cho foan fh xa hI, frach
nhIm cua chung raf han ch va nhung ngun faI
nguyn cua chung cung fhuong bI han ch. KhI do,
su fhach fhuc dI voI nha nuoc chnh Ia vIc phaI
du a frn nhu ng su c ma nh fuong d I cu a ca c fhI
fruong fu nhan va cac f chuc fnh nguyn frong khI
phaI coI frong va nang cao nng Iuc fh ch cua rIng
mnh. Taf ca nhung xem xef nay huong vao mf chIn
Iuoc haI phan d caI fhIn nng Iuc cua nha nuoc
frong vIc nang cao phuc IoI kInh f va xa hI. NhIm
vu fhu nhaf Ia Iam cho vaI fro cua nha nuoc fuong
xung voI nng Iuc ma nha nuoc hIn co - fhIf Iap
nhung quy fc va fIu chuan fh ch d cho phep
nha nuoc cung cap cac hang hoa va dIch vu fap fh
mf cach co hIu qua. NhIm vu fhu haI Ia fm IaI
suc sng cho nng Iuc cua nha nuoc fhng qua nhung
quy fc, fInh fhan hop fac va cac ap Iuc canh franh
fu bn ngoaI va bn frong nha nuoc.
Lam cbo cai tro pbu bop coi nng /uc. cac nba nuoc
/am g ca /am nbu tbc nao
Phan haI cua ao cao nay ban dn phan dau cua
chIn Iuoc: Iam cho vaI fro cua nha nuoc fuong xung
voI nng Iuc, caI fIn fnh hIu qua va hIu qua cua
vIc dung cac ngun faI nguyn cng cng. No bIn
h cho nhung cach frong do cac nha nuoc co fh cung
cap nhung caI co ban cho phaf frIn, dc bIf o nhung
noI co nng Iuc fhap |Chuong 3). Chuong 4 xem xef
nhung chuc nng doI hoI nhIu hon o nha nuoc, nhu
Ia chnh sach dIu chnh va cng nghIp va ch ra
vIc Iam fh nao d co duoc mf su n khop dung
gIua nhung vaI fro va nhung nng Iuc Ia dIu sng
con d caI fIn fnh hIu qua cua nha nuoc. ang 1-
1 nu ra mf khun kh cho vIc fu duy v nhung
van d nay. No phan IoaI cac chuc nng cua chnh
phu fheo mf chuI IIn fuc fu cac hoaf dng khng
duoc fhuc hIn va khng co su can fhIp cua nha
nuoc dn cac hoaf dng ma frong do nha nuoc dong
vaI fro fch cuc frong vIc dIu phI cac fhI fruong
va phan phI IaI faI san:
Nhung nuoc co nng Iuc nha nuoc fhap can fap
frung fruoc hf vao nhung chuc nng co ban:
cung cap nhung hang hoa cng cng fhuan fuy
nhu quyn so huu faI san, su n dInh kInh f vI
m, kIm soaf nhung cn bnh fruyn nhIm,
nuoc sach, duong sa va bao v nhung nguoI
ngheo kho. TaI nhIu nuoc, nha nuoc fham ch
khng du kha nng cung cap nhung hang hoa
na y. Nhu ng cu c ca I ca ch mo I day da nha n
manh nhung dIu co ban v kInh f. Th nhung,
nhung dIu co ban v xa hI va fh ch |k ca
phap ch) cung khng kem phan quan frong
frong vIc franh xay ra rI Ioan xa hI va bao
dam cho mf su phaf frIn bn vung.
Vuof In nhung dIch vu co ban nay Ia nhung
chuc nng frung gIan, nhu quan Iy nhung fac
dng ngoaI IaI |chng han nhu nhIm), dIu
fIf cac dc quyn va cung cap bao hIm xa hI
|Iuong huu, fro cap fhaf nghIp). Ca o day nua,
chnh phu cung khng fh chon cach df cau
hoI IIu co nn hay khng, ma ch co cach can
fhIp nhu fh nao Ia ff nhaf, va chnh phu co
fh chung phan voI cac fhI fruong va xa hI
Tht bai cua th trng va mi quan tm v s cng bng
la ly do kinh t cn ban cho s can thip cua chnh phu.
Tuy nhin khng co g am bao rng s can thip nh
vy se lam li cho xa hi. Tht bai cua chnh phu rt co
th d xay ra nh la tht bai cua th trng. Thach thc
y la thy c rng qua trnh chnh tr va nhng c cu
th ch co c nhng khuyn khch ung, nh o nhng
can thip cua chung mi thc s cai thin phuc li xa hi.
Tht bai cua th trng noi n mt tp hp iu
kin ma trong o mt nn kinh t th trng khng phn
b c cac tai nguyn mt cach co hiu qua. Co rt
nhiu ngun gc tht bai cua th trng va nhiu mc
tht bai khac nhau. Nhng ham y i vi vai tro cua nha
nc va hnh thc can thip cua nha nc la hoan toan
khac nhau trong mi trng hp.
Hang hoa cng cng la nhng hang hoa khng knh
ch (vic mt ngi tiu dung s dung hang hoa nay
khng h lam giam kha nng cung ng danh cho nhng
ngi khac) va khng th loai tr (ngi s dung khng
th b ngn can tiu dung hang hoa nay). Nhng c im
trn khin cho khng th ap t mc gia i vi cac hang
hoa cng cng va v vy cac nha cung ng khu vc t
nhn thiu s kch thch cung cp chung. Cac hang
hoa cng cng quc gia, chng han nh quc phong, co
li cho toan th t nc; nhng hang hoa cng cng a
phng, nh ng sa nng thn, co li cho mt vung
nho hn. Hang hoa t la cac hang hoa va co tnh knh
ch va co th b loai tr; hang hoa s hu chung th
khng th b loai tr nhng co s knh ch ganh ua (v
du nh vic dn nc ngm); va cac hang hoa cu lac b
th khng co tnh knh ch nhng co th b loai tr (v du
nh cac ng cao tc gia cac thanh ph va cac ng
co thu ph).
Nhng ngoai sinh nay sinh khi ma cac hnh dang
cua mt ngi hoc mt hang lam thit hai hoc lam li
i vi nhng ngi khac ma ngi o hoc hang o khng
tra hoc nhn c khoan n bu; nhim la mt v du
v ngoai sinh tiu cc, bt xa hi phai ganh chu nhng
chi ph ma khng c n bu li ch rng ln hn i vi
mt xa hi noi chung v s dn bit ch la mt ngoai sinh
tch cc cua vic ph cp giao duc. Cac chnh phu co th
ct bo nhng ngoai sinh tiu cc va khuyn khch cac
ngoai sinh tch cc thng qua iu tit, anh thu hay tr
cp hoc la cung cp hoan toan.
Mt c quyn t nhin xay ra khi ma chi ph n v
cua vic cung cp mt hang hoa hay dch vu cho thm
mt ngi s dung giam i i vi mt loat rng ln san
lng, t o, lam giam hay loai bo c hi cho canh tranh.
Hp 1.4
Ly do kinh t cn ban cho s can thip cua Nha nc va mt s nh ngha
Th nhng c cho hoat ng mt cach t do, cac nha
cung cp c quyn co th han ch san lng tng gia
va li nhun. Chnh phu co th giai quyt vn nay bng
cach iu tit cac nha c quyn t nhn hoc t ng ra
cung cp hang hoa va dch vu. Nhng thay i v cng
ngh a tao ra nhng c hi mi cho s canh tranh trong
cac dch vu ma a co ln c coi la c quyn t nhin
nh vin thng va in lc.
Nhng th trng cha phat trin y u va thng
tin khng y u (hay lch lac) la nhng vn ph bin
va co th dn n nhng hu qua khng co hiu qua.
Cac th trng c coi la khng y u khi ma chung
khng th cung cp mt hang hoa hay dch vu ngay ca
khi chi ph co th thp hn so vi nhng chi ph ma nhng
ca nhn mun tra. Thng tin khng y u v pha ngi
tiu dung co th dn n vic anh gia thp mt cach co
h thng i vi mt s dch vu, nh ph cp giao duc va
phong bnh. S khng cn xng thng tin khi ma cac
nha cung ng bit nhiu hn ngi tiu dung hoc ngc
lai - co th dn n cu qua ang hoc cu do cac nha
cung ng gy ra, chng han nh trong vic cung cp dch
vu y t. Cac vn v chon la ngc hoc mao him v
mt ao c co th dn n s tht bai cua cac th trng
bao him. S la chon ngc xay ra khi nhng ngi mua
mt dch vu co xu hng ap t cho nhng ngi cung
cp dch vu nhng chi ph cao hn mc trung bnh, hoc
khi nhng ngi ban co kha nng loai bo nhng khach
hang ap t chi ph cao nh vy. Bao him y t la mt v
du: nhng ngi cang cn chm soc y t th nht nh se
cn mua bao him va nh vy cang co nhiu kha nng b
cac hang bao him ep. S mao him v mt ao c xay
ra khi ma nhng ngi co bao him c tnh gy ra hoc
cho phep xay ra s vic ma ho c bao him. Mt v du
la khuynh hng cua nhng i tng tiu dung dch vu
chm soc y t tm kim hoc cua nhng ngi cung cp
dch vu nay cung cp, s iu tr nhiu hn mc cn thit
khi mt bn th ba, hang bao him, phai chu phn ln
cac chi ph. Chnh phu a tm cach giai quyt nhng vn
nay bng cach bao am pham vi bao him rng rai
hn va gi cho chi ph mc thp. Chnh phu a thc
hin iu nay bng cach hoc la iu chnh bao him t
nhn, tai tr hay yu cu thc hin bao him xa hi hoc
t mnh cung cp dch vu y t.
S cng bng co th khuyn khch s can thip cua
nha nc ngay ca khi khng co s tht bai th trng.
Nhng th trng canh tranh co th phn phi thu nhp
theo nhng cach ma xa hi khng chp nhn. Nhng ngi
co t tai san se khng co u ngun tai chnh co th
chp nhn c. Hanh ng cua chnh phu co th b oi
hoi phai bao v nhng ngi d b tn thng.
cng dan d dam bao cho cac hang hoa cng
cng nay duoc cung cap.
Cac nha nuoc co nng Iuc manh co fh dam
nhan nhung chuc nng fch cuc hon, gIaI quyf
van d v vIc maf cac fhI fruong bng cach
gIup fhuc hIn su phI hop. KInh nghIm cua
ng A da Iam sng IaI su quan fam dn vaI
fro cua nha nuoc frong vIc fhuc day cac fhI
fruong fhng qua chnh sach cng nghIp va
faI chnh fch cuc.
Iam cho vaI fro fuong xung voI nng Iuc khng
ch IIn quan dn vIc nha nuoc Iam g, ma con nha
nuoc Iam dIu do nhu fh nao. Tu duy IaI v nha
nuoc cung co nghIa Ia phaI fm ra nhung cng cu
fhay fh, ca hIn co va moI, co fh nang cao hIu
qua nha nuoc. Chng han:
Trong phan Ion nhung nn kInh f hIn daI, vaI
fro dIu fIf cua nha nuoc gIo day da rng raI
hon va phuc fap hon bao gIo hf, bao gm nhung
IInh vuc nhu mI fruong va khu vuc faI chnh,
cung nhu cac van d co fnh fruyn fhng hon
nhu dc quyn. VIc Iap k hoach dIu fIf can
phaI hop voI nng Iuc cua nhung co quan dIu
fIf cua nha nuoc va su fInh vI cua fhI fruong,
va nhan manh hon nua dn frach nhIm ca
nhan.
Mc du nha nuoc van co vaI fro frung fam frong
vIc dam bao cung cap cac dIch vu co ban - gIao
duc, y f, co so ha fang - song khng co nghIa Ia
nha nuoc phaI Ia nha cung cap dc nhaf hoc
fn faI voI fu cach Ia nha cung cap. Nhung chon
Iua cua nha nuoc v vIc cung cap, faI fro va
dIu fIf cac dIch vu nay phaI duoc xay dung
frn nhung suc manh fuong dI cua fhI fruong,
xa hI cng dan va cac co quan nha nuoc.
Trong vIc bao v nhung ke d bI fn fhuong,
cac nuoc can phaI phan bIf ro rang hon gIua
bao hIm va fro gIup. ao hIm, v du nhu d
chng IaI fhaf nghIp fheo chu ky, nhm gIup
bao v fhu nhap va fIu dung cua cac h gIa
Cai thin s cng bng
Chc nng ti
thiu
Bao v ngi ngheo
Cac chng trnh
chng ngheo
Cu nguy khi co tai hoa
Giai quyt
ngoai ng
iu tit
c quyn
Giai quyt tnh trang
thng tin khng hoan hao
Cung cp dch vu
bao him xa hi
Giao duc c ban
Bao v mi trng
iu tit cng cng
Chnh sach chng t-rt
Bao him (y t, nhn tho,
lng hu)
iu tit tai chnh
Bao v ngi tiu dung
Tai phn b lng hu
Tr cp gia nh
Bao him tht nghip
Phn phi lai
Phn phi lai tai san
Chc nng tch
cc
Chc nng
trung gian
Giai quyt tht bai th trng
Cung cp hang hoa cng cng thun tuy
Quc phong
Lut phap va trt t
Quyn s hu tai san
Quan ly kinh t v m
Y t cng cng
Phi hp hoat ng t nhn
Nui dng cac th trng
Cac sang kin v cum
Bang 1.1
Cac chc nng cua nha nc
dnh fruoc nhung fhng fram khng fh franh
duo c cu a kInh f fhI fruo ng. Tro gIu p, nhu
nhung chuong frnh cung cap Iuong fhuc d Iam
vIc hoc nhung chuong frnh fro cap banh m,
fm cach cung cap muc fro gIup fI fhIu nao
do cho nhung nguoI ngheo nhaf frong xa hI.
Cung c6 /ai nng /uc cua nba nuoc
Cung c IaI nng Iuc cua nha nuoc - phan fhu haI va
Ia phan khng kem phan quan frong cua chIn Iuoc
caI cach - Ia chu d cua Phan ba. faI cua no Ia o
ch nhung su caI fIn nhu vay ch co fh fhuc hIn
duoc nu nhu nhung bIn phap kch fhch ma fheo
do cac nha nuoc va fh ch nha nuoc hoaf dng duoc
fhay dI. CaI fIn nng Iuc khng phaI Ia vIc d
dang. Nhung fhanh cng khIm fn va raf nhIu
fhaf baI v nhung c gng vIn fro ky fhuaf qua
hang fhap ky nhan manh rng chnh van d Iam
fhay dI nhung bIn phap kch fhch quyf dInh hanh
vI ung xu chng khac g van d dao fao va ngun faI
chnh. Cha khoa cua van d Ia fm ra nhung quy
fc va chuan muc fao ra nhung bIn phap kch fhch
d cac co quan va quan chuc nha nuoc hoaf dng v
IoI ch fap fh, frong khI han ch nhung hanh dng
fuy fIn. Iu nay co fh daf duoc fhng qua:
Nbung quy tc ca kicm cbc. Nhung co ch d
cuong ch quy fc Iuaf phap, nhu co quan fu
phap dc Iap, Ia nhung nn fang quan frong
cho su phaf frIn bn vung. Cung voI vIc phan
Iap v quyn Iuc mf cach fhch hop va su co
mf cua cac co quan gIam saf, nhung co ch
nay cung se han ch hanh vI fuy fIn.
Ap /uc canb tranb. Ap Iuc canh franh co fh
dn fu bn frong b may quan chuc nha nuoc,
fhng qua vIc fuyn dung cng chuc fheo ch
d dua vao su xung dang. No co fh dn fu khu
vuc fu nhan frong nuoc, fhng qua vIc ky kf
hop dng v cac dIch vu va cho phep cac nha
cung ung fu nhan canh franh fruc fIp voI cac
co quan nha nuoc. Hoc no co fh dn fu fhI
fruo ng qu c f , fhng qua bun ba n va a nh
huong cua cac fhI fruong fraI khoan foan cau
dI voI nhung quyf dInh v faI chnh.
Ticng noi ca su bop tac. Co raf nhIu cach fhuc
khac nhau d daf duoc su mInh bach va cng
khaI frong xa hI hIn daI - nhung hI dng
kInh doanh, nhung nhom fac dng Ian nhau va
nhung nhom nguoI fIu dung, v.v... Nhung fhoa
fhuan Iam vIc mang fnh chaf fh ch voI cac
nhom cng dng co fh gop phan fng cuong
hIu qua cua nha nuoc bng cach cho phep cng
dan co fIng noI manh me hon frong vIc hnh
fhanh cac chnh sach cua chnh phu. Va su hop
fac gIua cac cap cua chnh quyn va voI cac co
quan quc f co fh gIup cho vIc cung cap hang
hoa cng cng dIa phuong va foan cau.
Ca ba co ch frn Ia chu d duoc Ip dI, Ip IaI
cua Phan ba, bf dau |o Chuong 5) bng vIc xem
xef nhung nhan f cau fhanh co ban d fao nn mf
khu vuc nha nuoc co hIu qua hon. VIc nhan manh
fap frung vao nhung quy fc va hnh fhuc canh franh
d nang cao ba dIu co ban: hoach dInh chnh sach,
phan phI dIch vu va nhan f quyf dInh cua khu
vuc nha nuoc, do Ia co quan dan su. Nhung IIch su
cho chung fa fhay rng xay dung Iong fIn cua cng
chung dI voI chnh phu - va ca nng Iuc cua chnh
phu nua - se doI hoI phaI han ch duoc cach hanh
dng fuy fIn dc doan. Cac van d nay duoc xem
xef o Chuong 6, chuong phan fch nhung kIm fra
va can dI frong co cau hIn phap va nhung phuong
cach ff nhaf d kIm soaf hanh dng dc doan va
fham nhung.
Mf co ch fhu ba, co ch h fro cho haI co ch
kIa, Ia nhung n Iuc coI mo chnh quyn va Iam cho
chnh quyn co kha nng dap ung ff hon. Mf nha
nuoc bIf Iap, hng hach ma nhung ban Iuan cua no
khng mInh bach, co nhIu kha nng roI vao dong
xoay chn c cua ch d dc doan va Iam gIam suf
fnh hIu qua cua no. Chuong 7 nu ra nhung IoI ch
cua vIc Iam cho chnh phu fIp xuc nhIu hon voI
nguoI dan va cho phep nguoI dan co duoc vaI fro Ion
hon frong vIc quyf dInh va fhuc hIn chnh sach.
Va no ch ra Iam fh nao ma vIc phan cap quyn
Iuc duoc fhuc hIn fhan frong - chuyn gIao quyn
Iuc va nhung ngun faI nguyn xung cac cap fhap
hon cua chnh quyn - co fh h fro cho n Iuc nay.
CuI cung, Chuong 8 goI IaI cho chung fa fhay rng
hanh dng fap fh ngay cang doI hoI phaI co fam
nhn vuof ra ngoaI khun kh bIn gIoI quc gIa.
Chuong nay xem xef nhung cach fhuc khac nhau
ma dua vao do cac chnh phu quc gIa co fh va phaI
hop fac d dap ung nhung nhu cau ma, mc du co ve
nhu nay sInh frong nuoc, ch co fh duoc gIaI quyf
mf cach co hIu qua o cap d quc f.
Nhng la chon chin lc: xng va duy tr cai cach
ChIn Iuoc haI phan nhm nang cao hIu qua nha
nuoc khI noI fh d dang hon nhIu so voI khI fhuc
hIn. Cng vIc kho khn dI voI cac nha caI cach se
khng ch Ia dua ra nhung caI cach dung, ma con
phaI dau franh chng IaI su chng dI fham cn c
d cua nhung nguoI co IoI fheo nhung duong II cu.
Iam cho vaI fro fuong xung voI nng Iuc co nghIa Ia
phaI fruf bo mf s vaI fro, k ca mf s vaI fro dem
IaI IoI ch cho nhung s cu frI co fh Iuc. Nhung nguoI
d xuong fao Iap mf nha nuoc co nng Iuc hon se
nhanh chong nhan ra rng nhIu nguoI co IoI ch
frong vIc gIu cho nha nuoc o frong fnh frang yu
kem. Tuy nhIn, cac chnh frI gIa duoc khuyn khch
fhuc hIn caI cach nu nhu nhung cuc caI cach do
dan foI nhung IoI ch ro rf cho cac nhom cu frI quan
frong. Nhung cua s co hI fhnh fhoang IaI duoc mo
ra d dap IaI su khung hoang hay mI de doa fu bn
ngoaI, va su Ianh dao chnh frI co hIu qua Ia kheo
Ieo d ra nhung chIn Iuoc cho vIc xay dung su nhaf
fr hay dn bu cho nhung dI fuong bI fhua fhIf.
Phan bn xem xef fhach fhuc cua vIc d xuong
va duy fr caI cach nha nuoc |Chuong 9). Iap Iuan
frung fam cua chuong nay Ia o ch nhung kIm ch
dI voI caI cach chu yu mang mau sc chnh frI va
fh ch. Nhu vay, caI cach fh ch cn ban co kha
nng Ia daI han, nhung nhung co hI caI cach co fh
nI In, hoc co fh duoc fao ra, va chung can phaI
duoc nm bf. CuI cung, Chuong 10 frnh bay nhung
frIn vong fhay dI va chuong frnh nghI su caI cach
cho mI mf vung dang phaf frIn. Thng dIp o day
Ia caI cach se raf kho khn va can phaI duoc cf gof
sao cho hop voI fung hoan canh cua no, nhung fhach
fhuc dc bIf cua nhung nha nuoc da sup d Ia mf
su nhc nho b ch v nhung ruI ro fhaf baI.
Nm muoI nm v fruoc, ChIn franh fh gIoI fhu
haI da kf fhuc va cng cuc faI fhIf dIn ra o nhIu
nuoc chau u, IIn X va Nhaf an. Va nhIu nuoc
dang phaf frIn bf dau fhoaf khoI chu nghIa fhuc
dan, va fuong IaI duong nhu Ia day hua hen. Nhung
kho khn cua su phaf frIn kInh f van chua am
anh chung fa. CaI fhIn doI sng cua nguoI dan duong
nhu Ia dIu co fh daf duoc, mf van d don gIan
cua vIc ap dung nhung fu fuong dung, su fhanh
fhao v ky fhuaf va nhung faI nguyn. Va dIu nay
da duoc chung mInh Ia dung - frong mf s fruong
hop. Nhung frong mf s fruong hop khac, su fIn
b van con raf nho nhoI. af chap nm fhap ky c
gng, nhung chnh Ich fo Ion van con fn faI frong
chaf Iuong cuc sng cua nguoI dan frn khp fh
gIoI. Thuc ra, frong mf s chung muc nao do, khoang
cach chnh Ich gIua gIau va ngheo da rng ra
Nhung IoI gIaI fhch cho nhung khac bIf quc
f fo Ion v muc sng nay cung da fhay dI qua cac
nm. Trong nhIu fh ky, vIc fham nhap cac ngun
faI nguyn fhIn nhIn - daf daI va khoang san -
duoc coI Ia dIu kIn fIn quyf cho phaf frIn. NhIu
noI o chau PhI, chau A va chau My da bI chIm Iam
fhuc dIa d co duoc cac ngun faI nguyn noI frn,
va cac nuoc da dI dn chIn franh voI nhau v cac
ngun faI nguyn nay. Tuy nhIn, fu duy da dan
fhay dI va ngun vn vaf chaf - may moc va fhIf bI
- duoc coI Ia cha khoa mo canh cua phaf frIn. a
dua cng nghIp hoa fro fhanh dng nghIa voI phaf
frIn. Nhung vao khoang gIua fh ky nay, cac nha
Iy Iuan kInh f da nhan fhuc duoc rng k ca dIu
nay cung ch Ia qua gIan don. HIn fhan frong may
moc va fhIf bI Ia ky fhuaf cng ngh - frI fhuc va
nhung fu fuong. Th nhung khng aI co fh gIaI fhch
mf cach don gIan faI sao ky fhuaf cng ngh duoc
phaf frIn ff hon va nhanh chong hon o mf s noI
frn fh gIoI so voI nhung noI khac.
Nhung nhan f khac, nhu vn con nguoI, k fu
do da fhu huf duoc nhIu su chu y va duoc coI Ia
nhung gIaI phap kha fhI cho baI foan hoc bua nay.
au fu vao vn con nguoI vua dan dn kIn fhuc va
nhung y fuong moI, vua fng fc d fIp fhu, ph
bIn va su dung kIn fhuc va nhung y fuong frn.
K fu nhu ng nm 1980, su fa p frung da chuy n
huong sang vaI fro cua cac chnh sach Ianh manh
frong vIc gIaI fhch faI sao cac nuoc fch Iuy vn
con nguoI va vn vaf chaf o cac muc khac nhau. Iu
nay, dn Iuof no, da dan dn mf su chuyn huong
fap frung khac, huong foI chaf Iuong cua cac fh
ch cua mf nuoc. Nhung cau hoI moI, phuc fap hon
da xuaf hIn. PhaI co nhung dan xp fh ch nao Ia
ff nhaf d cho phep cac fhI fruong phaf frIn manh
me7 au Ia vaI fro cua nha nuoc vua voI fu cach Ia
mf fac nhan fruc fIp |chu yu frong cung cap cac
dIch vu) vua voI fu cach Ia nguoI nhao nn nn bI
canh fh ch ma frong do cac fhI fruong hoaf dng7
Cac chnh sach va fh ch co fac dng qua IaI voI
nhau nhu fh nao frong phaf frIn7
Nhung cau fra IoI cho nhung cau hoI nay Ia
frung fam hIu bIf cua chung fI v cac ngun khac
bIf sau sc frong nhung kf qua phaf frIn - va v
vIc faI sao su dap ung caI cach kInh f IaI fhuong
khac nhau Ion dn nhu vay gIua cac nuoc. Chng
han, nhung cau fra IoI gIaI fhch faI sao hoaf dang
dau fu va kInh f IaI phuc hI manh me hon o a
Ian sau khI chap nhan fhI fruong so voI o Nga. Chung
cung gIup gIaI fhch faI sao nhIu nuoc o chau PhI
TP TRUNG TR LAI VAO HIU QUA CUA NHA NC
Con nguoi bt /uc trong cicc Jam bao tuong /ai,
cbt co cac tbc cbc moi co tbc n Jinb cn mcnb cua cac qu6c gia
NapoIeon I, |mpcria/ scancc |ngay 7-6-1815)
CHONG 2
va My IafInh van chua chung kIn duoc su caI fhIn
chaf Iuong cuc sng ma ho da duoc hua hen khI bf
fay fIn hanh caI cach kInh f o nuoc mnh mf fhap
ky fruoc day.
Nha nuoc co vaI fro fo Ion frong vIc quyf dInh
IIu co fheo duI cac fhoa fhuan v fh ch ma nho
do cac fhI fruong co fh phaf frIn manh hay khng.
Nha nuoc khng ch Ia frong faI cua nhung quy fc;
fhng qua hoaf dng kInh f cua mnh, nha nuoc fao
ra mI fruong cho kInh doanh va nhung hoaf dng
khac frong nn kInh f. u ff hay xau fh nha nuoc
van co vaI fro v cung quan frong.
Chuong nay dua ra fruong hop fhuc nghIm
cho vIc chuyn huong su fap frung frong fu duy
cua chung fa v phaf frIn huong foI chaf Iuong cua
cac fh ch va nng Iuc cua mf nuoc - cho vIc dua
cac fh ch vao khuynh huong chu dao cua su dI
fhoaI cua chung fa v phaf frIn. Truong hop do duoc
c vu boI ba fap hop moI v nhung kham pha:
Thu nhaf, nhung du IIu frong mang duoc phan
fch d phuc vu cho ao cao nay bao frum 30
nm va 92 nuoc cng nghIp va dang phaf frIn,
cho fhay rng cac chnh sach va nng Iuc fh
ch raf quan frong dI voI su fng fruong kInh
f va nhung ch s khac v chaf Iuong cuc sng,
chng han nhu fy I fu vong fre em.
Thu haI, va fIn hanh phan fch fhm mf buoc
nua, Ia nhung kf qua cua mf cuc khao saf
duoc fIn hanh dc bIf d phuc vu cho ao cao
nay, v hon 3.600 hang nI dIa o 69 nuoc |k ca
cac chI nhanh dIa phuong cua cac hang quc
f). Va ca nhung kf qua nay nua cung cho fhay
mf chung co manh me rng nng Iuc fh ch -
hoc vIc fhIu nng Iuc fh ch - co fac dng fo
Ion dn fng fruong va dau fu.
Tap hop kham pha fhu ba xem xef bng cach
nao ma nng Iuc fh ch anh huong dn khng
ch mI fruong kInh doanh, ma con ca khung
Biu 2.1
Nha nc, cac th ch va hu qua kinh t
43 TP TRUNG TR LAI VAO HIU QUA CUA NHA NC
canh phaf frIn fng fh cua mf nuoc. Su dung
nhung kf qua cua cuc khao saf v nng Iuc
fh ch, chung fI ch ra rng nhung khac bIf
gIua cac nuoc gIup gIaI fhch phan Ion su khac
bIf gIua cac nuoc v fy I IoI nhuan cua cac du
an phaf frIn.
Nha nc, cac th ch va nhng kt qua kinh t
Nha nuoc Iam g7 Truoc hf, nha nuoc df ra cac
quy fc chnh fhuc - nhung dIu Iuaf va quy dInh -
vn Ia mf phan khng fh fhIu frong mI fruong
fh ch cua mf nuoc |Iu d 2.1). Nhung quy fc
chnh fhuc nay, cung voI nhung quy fc khng chnh
fhuc cua xa hI rng Ion hon, Ia nhung fh ch Iam
frung gIan cho hanh vI ung xu cua con nguoI. Th
nhung, nha nuoc khng ch don fhuan Ia mf nguoI
frong faI, ch Iap ra va cuong ch fhuc hIn nhung
quy fc; nha nuoc con Ia mf dau fhu, fhuc su Ia
mf dau fhu quan frong nhaf, frong fro choI kInh f.
Hang ngay, cac co quan nha nuoc dau fu cac ngun
faI nguyn, phan b fn dung, fhu mua cac hang hoa
va dIch vu va fhuong Iuong cac hop dng; nhung
hanh dng nay co nhung fac dng sau sc dI voI
nhung chI ph gIao dIch va dI voI hoaf dng va kf
qua kInh f, dc bIf frong cac nn kInh f dang
phaf frIn. Nu fhuc hIn ff, cac hoaf dng cua nha
nuoc co fh day nhanh phaf frIn. Nu fhuc hIn
fI, chung se fao ra su dnh fr va, frong fruong hop
cung cuc, su phan ra v kInh f va xa hI. KhI do,
nha nuoc dung o fu fh duy nhaf: no khng ch phaI
fhIf Iap nhung quy fc chnh fhuc fhng qua mf
qua frnh xa hI va chnh frI d faf ca cac f chuc
khac phaI fuan fhu nha nuoc, voI fu cach ban fhan
no Ia mf f chuc, cung phaI fuan fhu chnh nhung
quy fc nay.
Hp 2.1
Xy dng Internet: mt v du hin ai v s tng tac co kt qua tt gia khu vc nha nc va khu vc t nhn
Tin thn cua cai ma ngay nay chung ta goi la Internet
c a ra Hoa Ky vao nm 1969. Hi o, no c goi
la ARPANET va ch bao gm bn may in toan ni vi
nhau. Tuy nhin, tnh n gia nm 1996, Intemet a c
kt ni 174 nc va ca bay mang luc a, ni gn 13
triu h thng may chu vi nhau. Tnh n nm 2000, con
s nay rt co th la 100 triu.
ARPANET ra i la nh n mt kinh t hoc cua
vic nghin cu quc phong vao nhng nm 1960. Muc
ch ban u cua no la kt ni cac may in toan cua
chnh phu nhng a im cach rt xa nhau va nh o
tranh vic trung lp nhng ngun tai chnh tnh toan ma
vao thi gian o la v cung tn kem. Vao nm 1968, B
Quc phong Hoa Ky a mi 140 cng ty t nhn tham gia
vao vic thit k va xy dng bn cu dn x ly in bao.
Vi nhng cu dn nay cac hp ng cua nha nc vi
cac trng ai hoc hang u khi o a dn n vic phat
trin mt tp hp quan trong nhng ngh nh th co th
kt ni cac mang in toan khac nhau. Chnh nhng ngh
nh th nay sau o a lam cho Intemet co th thc hin
c.
B sung cho s h tr tai chnh cua khu vc nha
nc nay la s cng tac cua cac vin nghin cu, gii
kinh doanh va chnh phu ma dn u la Quy khoa hoc
quc gia Hoa Ky (NSF). Mi u, s hp tac nay u tin
cho vic kt ni cac may in toan cua cac khoa nghin
cu khoa hoc in toan trong cac trng ai hoc, nhng
a nh h ng cu a no a c m r ng nhanh cho ng.
NSFNET a thay th cho ARPANET vao nm 1990. Bn
canh vic cung cp cac khoan tai chnh quan trong cho
mt c s ha tng tru ct co tc cao cua h thng nay
NSF a tai tr cho cac trng ai hoc giup cac trng
thanh lp cac mang li khu vc a thng tin vao h
thng nay. Nhng ngi ta cung yu cu cac mang li
khu vc phai co kha nng t duy tr hoat ng ring re.
Vi thi gian, s tham gia cua khu vc t nhn a
tr nn su sc. NSF a khuyn khch cac hang lam dch
vu chuyn th tn thng mai kt ni vao Internet. Cac
cng ty cung bt u tao lp nhng phng tin tru ct
cua ring mnh, va s cng ty cung cp dch vu nhp vao
Internet a tng gp nhiu ln. Nhng khuynh hng nay
con c y nhanh bi vic tao lp va phat trin nhanh
chong b phn a truyn thng trn Intemet - Mang toan
cu (WWW): Mang nay c phat trin cac phong th
nghim cua T chc nghin cu hat nhn chn tu Thuy
s - mt c quan khac c nha nc h tr - va a thu
hut nhng ngi tai gioi t cac trng ai hoc va cac cng
ty, dn n mt s bung n na trong vic s dung: t
130 a ch vao thang 7-1993 ln ti hn 230.000 a ch
vao thang 6 -1996.
Nm 1995, NSFNET c thay th bng mt h
thng hoan toan mang tnh thng mai. Cac cng ty in
thoai ln gi y khng ch cung cp cho khach hang cua
mnh nhng c s tru ct ma cac dch vu nhp vao Intemet.
Cac cng ty phat song v tinh trc tip va truyn hnh cap
cung ang bc vao th trng nay. Khu vc nha nc
con tham gia chu yu vao mt s hoat ng nghin cu
tin tin, nhng s tp trung cua no a chuyn hng
sang nhng vn nh lam cach nao bao am s
thm nhp mang mt cach cng bng (chng han nh
thng qua cac quy tc nh gia), t do ngn lun, nhng
gian ln va bao v s ring t.
Tm kIm nhung v du v quyn Iuc cua nha
nuoc frong vIc caI fhIn chaf Iuong cuc sng cua
nguoI dan Ia cng vIc chng may kho khn. Tu nuoc
sach va cac h fhng v sInh cua fhanh Rome c daI
dn vIc IoaI fru bnh dau mua cua fh ky nay, hanh
dng cua nha nuoc frong cac IInh vuc y f va v sInh
da daf duoc nhung fIn b khng ngung frong y f
cng cng. Va cac nha nuoc fu Iau da dong mf vaI
fro sng con frong vIc fhuc day nhung fhanh qua
phaf frIn Iau daI bng vIc cung cap co so ha fang,
an nInh va mf mI fruong kInh f vI m n dInh.
Mang Infernef ch Ia mf v du moI day nhaf frong
mf danh sach daI nhung fIn b dang k v khoa
hoc va ky fhuaf ma so dI co duoc Ia nho su h fro
nhanh chong va dang k cua nha nuoc |Hp 2.1).
Chon Ioc nhung baI hoc qua cac fh ky, chung
fa fhay duoc rng nha nuoc co fh caI fhIn kf qua
phaf frIn fheo mf s cach:
Tao mf mI fruong kInh f vI m va kInh f vI
m frong do co nhung hnh fhuc kch fhch dung
cho hoaf dng kInh f hIu qua.
Tao mf co so ha fang fh ch - quyn so huu
faI san, hoa bnh, Iuaf phap va fraf fu, va nhung
quy fc - co kha nng khuyn khch dau fu daI
han.
ao dam cung cap gIao duc co so, y f va co so
ha fang vaf chaf can fhIf cho hoaf dng kInh
f, va bao v mI fruong fhIn nhIn.
Tuy nhIn, IIch su cung day cho chung fa rng
nha nuoc co fh gay ra nhung faI haI fo Ion:
Nhung IoaI quy fc khng dung co fh Iam nan
ch vIc fao ra cua caI. Chng han, nha nuoc co
fh danh vao cua caI fu nhan bng cach bop
meo gIa ca - nhu fhng qua vIc dInh gIa qua
cao dng fIn hoc fhng qua vIc fao Iap nhung
ban fIp fhI nng nghIp danh fhu san pham
cua nng dan va cho ho f co kha nng kIm IoI.
Ngay ca nu ban fhan cac quy fc nay Ia v haI,
fh chung van co fh duoc cac f chuc cng cng
- va nhan vIn cua cac f chuc nay - ap dung
fheo nhu ng ca ch fhu c saI Ia m. Ch ng ha n,
chung co fh ap df nhung muc chI ph gIao
dIch khng I duoI hnh fhuc quan IIu va fham
nhung dI voI nhung nha doanh nghIp fIn
hanh nhung hoaf dng kInh doanh moI hoc co
cau IaI nhung doanh nghIp cu.
Nhung v mf fIm nng, ngun fac haI Ion
nhaf do nha nuoc gay ra Ia fnh frang baf dInh.
Nu nhu nha nuoc fhuong xuyn fhay dI cac
quy fc hoc Ia khng Iam sang fo nhung quy
fc ma no dua ra fh nhung doanh nghIp va ca
nhan ngay hm nay khng fh dam chc v
nhung caI g se co IoI hay khng co IoI, hop phap
hay khng hop phap vao ngay maI. KhI do, cac
doanh nghIp va ca nhan phaI fheo duI nhung
chIn Iuoc fn kem nhm bao hIm chng IaI
mf fuong IaI khng chc chn - bng cach dI
vao nn kInh f khng chnh fhuc, chng han,
guI vn ra nuoc ngoaI - ma faf ca nhung dIu
do se Iam phuong haI dn phaf frIn.
Tng trng kinh t va nha nc
Tac dng fo Ion cua chnh phu dn su phaf frIn
duoc mInh hoa ro rang qua kf qua fhuc hIn kInh
f fuong phan nhau cua cac nuoc dang phaf frIn o
Nam Xahara chau PhI va ng A. Vao nhung nm
Ghi chu: Nhng kt qua da vao mt thoai trin bin s cng cu
cho giai oan 1964-1993, kim tra v thu nhp ban u, giao duc
va cac bin s khac. Cac chnh sach bao gm nhng anh hng
cua s m rng thng mai va u t, khng meo mo v gia,
khng co mc tng i cac tn ph cua ty gia ch en, ma
mc giao duc va u t cao. Xem Chu thch ky thut bit
thm chi tit. Ngun: Nhng tnh toan cua i ngu nhn vin
Ngn hang th gii da vao cac d liu trong tai liu khoa hoc c
s cua Commander, Davoodi va Lee.
Biu 2.2
Chnh phu tt ct ngha cho s chnh lch v
thu nhp gia ng A va chu Phi
1960, fhu nhap bnh quan dau nguoI o ng A ch
nhnh hon mf chuf so voI o chau PhI. Chnh phu o
haI khu vuc nay cung co quy m fuong fu nhu nhau,
mc du v fhanh phan cau fao fh khng gIng nhau:
cac chnh phu chau PhI da chI fIu nhIu hon cho
fIu dung, chu yu d fra Iuong cho cac nhan vIn
khu vuc nha nuoc. Tuy nhIn, vao gIua nhung nm
1990, fhu nhap o ng A Ion gap hon nm Ian so voI
o chau PhI. Va fIu dung cua chnh phu o chau PhI,
frong quan h voI CP, da gap mf Ian ruoI so voI o
ng A. Nhung ngun gc cua su khac bIf nay raf
phuc fap, nhung co mf dIu duoc cng nhan rng
raI Ia vIc fhuc hanh kInh f ff hon cua nha nuoc o
ng A - nhung han ch duoc df ra dI voI su fng
fruong cua ban fhan nha nuoc, su Ianh manh cua
cac chnh sach ma nha nuoc fheo duI va hIu qua
frong vIc nha nuoc phan phI cac dIch vu - Ia mf
su dong gop fo Ion vao khoang cach ngay cang rng
frong chaf Iuong cuc sng cua cng dan frung bnh
gIua haI khu vuc nay cua fh gIoI |Iu d 2.2).
Trong vIc xem xef fac dng cua quy m chnh
phu dI voI fng fruong, dIu b ch Ia phan bIf
gIua fIu dung cng cng va dau fu cng cng |Hp
2.2). O dau chI fIu cho fIu dung cua chnh phu qua
cao fh chnh phu do fhuong Ia vaf can dI voI su
fng fruong: mf IoaI fhu fhuan fuy dI voI xa hI
ma khng co nhung IoI ch fuong ung. Nguoc IaI,
mf s IoaI chI fIu dau fu cng cng, dc bIf Ia dau
fu vao co so ha fang, da co xu huong fac dng fch
cuc dn fng fruong, mf phan Ia fhng qua vIc
fng IoI nhuan cho dau fu fu nhan. uc franh nay
fro nn phuc fap hon Ia do fhuc f mf s khoan fIu
dung nha nuoc - chng han nhu fIn Iuong gIao vIn
hay vIc mua fhuc fhang - co fh anh huong fheo
chIu huong ff dep In dI voI doI sng cua nguoI
dan, va fham ch fng fnh hIu qua cua dau fu. Cf
gIam fIu dung mf cach khng phan bIf d fhuc
day dau fu mf cach khng phan bIf ro rang khng
phaI Ia cau fra IoI.
Hp 2.2
o lng nha nc - qui m, cac chnh sach va nng lc th ch cua no
Mt thc o chung v quy m cua chnh phu la ty l chi
tiu cua chnh phu trn tng chi tiu hay o tng san lng
cua nn kinh t. Nhng nhng d liu nh vy thng
khng toan din va tm bao quat v cac doanh nghip
nha nc c bit s sai, thiu chi tit nhiu nc ang
phat trin. Thc o v quy m nay cung co xu hng bo
qua nhng hang muc quan trong nm ngoai ngn sach.
Ban thn chi tiu cua chnh phu co th c phn thanh
tiu dung va u t. Tiu dung chnh phu phn ln bao
gm vic tra lng cho nhng ngi lam trong khu vc
nha nc - a ra mt ch bao hep, nhng chnh xac hn
v nhng li ch hin hanh cua ngi tiu dung t vic chi
tiu cua chnh phu. Nhng chuyn khoan, nh lng hu
hay tr cp cho ngi tan tt, co th c bao gm trong
chi tiu cua chnh phu nhng nhng chuyn khoan ch
phn phi lai cac ngun tai chnh. iu lam cho vn
nay tr nn phc tap hn la ty l chi tiu danh ngha va ty
l chi tiu thc t se ht sc khac nhau theo thi gian. Mt
thc o thay th khac cho vic anh gia quy m chnh
phu ma tranh c nhng vn nay la vic lam trong
chnh phu, nhng ca bin phap nay cung co nhng bt li
cua no. Chng han, nh no khng tnh n nhng thay
i trong nng sut cua nhng ngi lam trong chnh
phu.
Nhng kt qua c nu chng nay s dung
nhng d liu v tiu dung thc t cua chnh phu, bi v
mi quan tm chu yu la s phn chia san lng cua
hang hoa cng cng va hang hoa t nhn anh hng nh
th nao n kt qua thc hin. Thng tin v u t vt
cht cung c s dung, ma thng la ch di dang tng
u t nha nc va t nhn. tao iu kin d dang cho
nhng so sanh gia cac nc qua thi gian, nhng ty l
nay c chuyn sang nhng gia tr quc t hay theo ty
sut ngang nhau v sc mua quc t (PPP)-mt s chuyn
hoa khng phai hoan toan v hai, c bit la i vi nhng
nc co thu nhp thp. Ni ma phn ln s tiu thu cua
chnh phu co ham lng lao ng cao. i vi cac nc
nay, vic dung nhng gia quc t se lam tng ang k ty
sut tiu dung cua chnh phu.
Mun co mt bc tranh tron ven hn v s hin din
kinh t cua chnh phu, oi hoi phai co mt thc o bao
gm c nhng s can thip chu yu cua chnh phu
thng qua chnh sach va nhng th ch, cng vi nhng
can thip tai chnh. Chung ti tng kt mt lp trng chnh
sach chnh phu theo thi gian thng qua mt ch s kt
hp c ba ch bao chu cht: s m ca cua nn kinh t
(ty trong cua thng mai trong GDP); vic nh gia cao
ng tin nc o (ty gia hi oai ch en) va khoang
cach gia mc gia a phng va mc gia quc t. Chung
ti cung c gng anh gia cht lng cua thanh phn chu
cht trong chnh phu, o la b may quan chc hanh chnh
cua no. S anh gia nay c rut ra t nhng cu tra li
khao sat cua cac nha u t nc ngoai( oan ti chung
ti se anh gia nhng cu tra li cua cac nha u t a
phng), nhng cu tra li tp trung vao mc quan
liu co dnh lu n bt c giao dch nao, vao mi trng
iu tit va vao mc mc t chu trc ap lc chnh
tr.
Nhung ngay ca nhung fhuoc do fInh vI v quy
m cua chnh phu cung ch noI In mf phan cua cau
chuyn. Nhu da nu o frn, cac chnh phu dong mf
vaI fro chu dao frong vIc fhIf Iap ra mI fruong
fh ch rng raI hon cho hanh vI con nguoI: co cau
khuyn khch ma cac fac nhan kInh f dap ung. Nng
Iuc hoaf dng cua khu vuc fu nhan se phu fhuc chu
yu vao muc d dang fIn cay va hIu qua cua cac fh
ch nhu Ia su fhng frI cua Iuaf phap va vIc bao v
quyn so huu faI san. Nhung IoI ch va nhung chI
ph v chaf Iuong cua chnh quyn khng h xuaf
hIn frn cac faI khoan quc gIa.
VIc phan fch o doan nay c gng ch ra su
khac nhau gIua dIu ma nha nuoc Iam va cach fhuc
ma nha nuoc Iam ff dIu do bng cach bao cao v
ca nI dung chnh sach va nng Iuc fh ch. Iu d
5 frong phan Tng quaf da ch ra fac dng cua ca
haI nhan f nay dI voI su fng fruong fhu nhap
frong vong ba fhap ky qua mau nghIn cuu rng Ion
gm nhung nuoc cng nghIp va nhung nuoc dang
phaf frIn. TaI nhung nuoc co nng Iuc nha nuoc
yu kem va cac chnh sach kem hIu qua, fhu nhap
bnh quan dau nguoI ch fng khoang mf nua phan
frm mf nm. TraI IaI, o nhung nuoc co nng Iuc
manh me va cac chnh sach faf, fhu nhap bnh quan
dau nguoI fng frung bnh vao khoang 3% mf nm.
Trong mf gIaI doan 30 nm, nhung khac bIf v
fng fruong fhu nhap nay da fao ra su khac bIf fo
Ion v chaf Iuong doI sng nguoI dan. Mf nuoc co
fhu nhap bnh quan dau nguoI Ia 600 dIa vao nm
1965 |fnh fheo fy suaf suc mua quc f bng dng
dIa - PPP), voI cac chnh sach saI Ich va nng Iuc
fh ch yu kem, sau 30 nm ch daf duoc muc fhu
nhap bnh quan dau nguoI Ia 678 d Ia fheo gIa nm
1965. Trong khI do, mf nuoc co nng Iuc fh ch
manh me va chnh sach ff frong cung gIaI doan
nay se fng duoc hon gap dI fhu nhap bnh quan
dau nguoI, In foI 1.456 d Ia fheo muc gIa nm 1965.
NhIu nuoc o ng A fham ch con Iam ff hon fh.
Cac chnh sach ff fu chung co fh caI fhIn
kf qua. Nhung nhung IoI ch se cang Ion hon o dau
ma nng Iuc fh ch cung cao hon - o dau ma cac
chnh sach va chuong frnh duoc fhuc hIn hIu qua
hon va noI ma nhung cng dan va cac nha dau fu
doan chc hon v cac hanh dng fuong IaI cua chnh
phu. Nhu vay nhung chnh sach ff, nhu nhung chnh
sach ma moI day cac nuoc o My IafInh va chau PhI
da fheo duI se Iam cho muc fng fruong fhu nhap
fheo dau nguoI daf 1,4% mI nm. Mf nuoc nhu
vay khoI dIm voI fhu nhap bnh quan dau nguoI Ia
600 d Ia vao nm 1965 se fng In foI 900 d Ia sau
30 nm. Nhung nu co nng Iuc fh ch manh me va
cac chnh sach ff, con s nay fham ch con cao hon
nua. aI hoc o day Ia cac nha caI cach khng ch nn
fap frung Ie IoI vao vIc caI fhIn cac chnh sach; ho
con phaI fm ra nhung cach fhuc d fng cuong mI
fruong fh ch cho nhung chnh sach do.
Mc du fng fruong fhu nhap Ia quan frong,
song no ch Ia mf frong mf vaI fhuoc do v doI sng
kha gIa. VIc chung fa quan fam dn mf Ioaf rng
raI nhung nhan f Iam cho doI sng con nguoI ff
In hay xau dI cho fhay rng kf qua fhuc hIn cua
cac nuoc cung can duoc danh gIa bng cac chuan
muc khac v doI sng kha gIa, nhu fy I fu vong fre
em. Cac fh ch chnh phu co chaf Iuong cao gIam fy
I fu vong bng cach caI fhIn nhung kf qua voI
mf Iuong chI fIu xa hI nhaf dInh. Nhu vay, nng
Iuc cua nha nuoc co mf vaI fro quan frong frong
chaf Iuong doI sng con nguoI noI chung - khng ch
don fhuan Ia nhIp d fng fruong fhu nhap. Iu
nay gIaI fhch faI sao cac nuoc co cung muc fhu nhap
IaI co fh co cac ch s chaf Iuong sng raf cach bIf
nhau - cho fhay faI sao XrI Ianca, chng han, IaI ch
co fy I fu vong fre em Ia 18 frn 1000 ca sInh, frong
khI mf s nuoc co fhu nhap bnh quan dau nguoI
cao hon IaI co fy I fu vong cao hon nhIu: v du, 67
frn 1000 ca sInh o AI cap va 68 frn 1000 ca sInh o
Marc. Iuong chI fIu xa hI cung nhu vIc chm Io
dn cach fhuc phan phI cac dIch vu fao ra mf su
khac bIf fo Ion.
Hiu thm v nng lc th ch: quan im cua nha u
t t nhn
Nhu chuong nay da nhan manh, dau hIu v mf
nha nuoc co nng Iuc - bn canh kha nng fao dIu
kIn cho cac hoaf dng fap fh - con Ia kha nng d
ra cac quy fc Iam nn fang cho cac fhI fruong va
cho phep chung hoaf dng. Mc du nhung fhoa fhuan
cua fu nhan dI khI co fh b sung cho nhung quyn
so huu va ky kf hop dng chnh fhuc, song cho dn
nay chung ch co fh h fro cho su phaf frIn cua cac
fhI fruong. Taf nhIn, cac chnh phu con phaI Iam
nhIu hon Ia vIc ch fhIf Iap cac quy fc Ianh manh
cho fro choI; chung con phaI bao dam rng nhung
quy fc nay duoc fhI hanh mf cach nhaf quan va
rng cac dI fuong fu nhan - doanh nghIp, Iao dng,
cac hIp hI fhuong maI - co fh fIn fuong rng cac
quy fc nay se khng bI fhay dI qua nhanh chong.
Nhu ng nha nuo c fhay d I ca c quy f c m f ca ch
fhuong xuyn va khng Iuong fruoc duoc, cng b
nhung fhay dI, nhung IaI khng fhuc hIn nhung
fhay dI do, hoc ap dung nhung quy fc mf cach
dc doan se khng duoc fn nhIm va fuong ung voI
dIu do, cac fhI fruong cung se bI fac dng.
Cac chnh phu hoaf dng co hIu qua ra sao
frong vIc Iap ra nhung quy fc dang fIn cay, nhung
quy fc se gIup nuI duong su phaf frIn cua cac fhI
fruong7 Kho co fh kIm duoc nhung bng chung
saf voI fhuc f. bf dau, do muc d fn nhIm
phaI doI hoI su fInh f: ngoaI vIc phu fhuc vao cac
fhuc f saf sao, no con phu fhuc vao nhung quan
nIm. Chng han, khI fhoaf nhn, fa co fh nghI rng
s Ian fhay dI chnh phu cua mf nuoc se Ia ch bao
ff v muc d khng chc chn v nhung quy fc fhI
fruong, va do do Ia ch s ff v muc fn nhIm cua
chnh phu. Tuy nhIn, cac doanh nghIp o ThaI Ian
fhuong coI mI fruong o nuoc ho Ia fuong dI n dInh
baf chap co raf nhIu cuc dao chnh va s Ian fhay
dI chnh phu. Tuong fu, mI fruong cho kInh doanh
co fh raf bap bnh va khng fh doan fruoc ngay ca
khI khng co su fhay dI chnh phu. Cac nha kInh
doanh o Pru cho hay Ia o nuoc ho co nhung van d
nghIm frong v d dang fIn cay vao nhung nm
1980 boI v nhung quy fc duoc fao ra mf cach vI
vang, duoc fhuc hIn fheo sc Inh cua fng fhng
va fhuong bI Iaf nguoc ngay sau do.
Nhung fhuoc do v fham nhung duong nhu co
fh Ia mf dau hIu ff khac v d fIn cay cua chnh
phu. Th nhung, nhung uoc fnh don gIan v fham
nhung, gIng nhu nhung fhuoc do v su khng n
dInh chnh frI, co fh khng fhoa man hoan foan
mI quan fam cua cac nha doanh nghIp. Mf s
hnh fhuc fham nhung keo fheo fnh frang khng
chc chn va nhung ruI ro, frong khI mf s hnh
fhuc khac co fh d doan bIf hon va co fac dung
nhu Ia dng fIn bI fron. Theo IoI cua mf nha doanh
nghIp: Co haI IoaI fham nhung. IoaI fhu nhaf Ia
khI ban fra mf gIa hop fhuc va ban co duoc caI mnh
mun. IoaI fhu haI Ia khI ma ban fra fIn cho caI
ma ban dng y fra rI ban v nha va nm vf fay In
fran Io Ing hang dm xem IIu mnh co nhan duoc
caI mnh mun hay khng, hay Ia IaI co fay nao hm
doa d fng fIn mnh. Cach fhuc ff nhaf d hIu
duoc nhung van d ngn can su phaf frIn cua khu
vuc fu nhan Ia hay hoI fruc fIp cac nha doanh nghIp.
daf duoc muc fIu nay, mf cuc khao saf
frn quy m Ion v khu vuc fu nhan da duoc fIn
hanh d phuc vu cho ao cao nay. Muc fIu Ia phaI
nm bf duoc day du cac IoaI hnh baf dInh ma cac
nha doanh nghIp gp phaI va xay dung mf fhuoc
do fng fh cho d dang fIn cay cua cac quy fc faI
mf nuoc nhaf dInh. Nhung cau fra IoI da cho fhay
rng o nhIu nuoc, khu vuc fu nhan danh gIa muc
d dang fIn cay cua nha nuoc raf f haI.
6 Jang tin cy. cac nba Ju tu tu nbn nbn tbuc
nbu tbc nao cc nba nuoc
Cuc khao saf v khu vuc fu nhan nay bao gm 69
nuoc va hon 3.600 hang. Cac doanh nghIp duoc yu
cau danh gIa mf cach chu quan v nhung kha canh
khac nhau cua khung canh fh ch nuoc mnh, bao
gm su an nInh v quyn so huu faI san, muc d co
fh doan bIf fruoc v cac quy fc va chnh sach,
muc d dang fIn cay vao co quan fu phap, nhung
van d v fham nhung va quyn hanh fuy fIn cua
b may quan chuc, va nhung rI Ioan do nhung fhay
dI frong chnh phu gay ra.
I khI ngun gc cua su khng chc chn IaI
Ia su khng n dInh cua nhung quy fc ma cac hang
phaI I fhuc vao. HaI ch s fhen chf frong cuc
khao saf nay Ia:
Muc J6 co tbc Joan truoc cua cicc Jt ra quy tc.
muc d ma cac nha doanh nghIp phaI dI pho voI
nhung fhay dI khng mong doI v nhung quy fc
va chnh sach ma ho da khng noI In duoc quan
dIm cua ho.
Cuc khao saf nay cho fhay rng cac nha doanh
nghIp o mf s noI frn fh gIoI sng frong
mI Io khng duf v nhung fhay dI df ngf
chnh sach. Trong Cng dng cac quc gIa dc
Iap |CIS), gan 80% s nha doanh nghIp cho
hay Ia nhung fhay dI khng fh doan fruoc v
nhu ng quy f c va chnh sa ch da a nh huo ng
nghIm frong dn cng vIc kInh doanh cua ho.
TaI Trung va ng u |C), My IafInh, cac
nuoc o Nam Xahara chau PhI, khoang 60% cac
nha doanh nghIp da noI In nhung ca fhan
fuong fu. Nguoc IaI, o nhung nuoc cng nghIp
va o Nam va ng Nam A ch khoang 30% s
nguoI fra IoI coI day ch Ia mf van d dI voI
cng vIc kInh doanh cua ho |mang frn bn
fraI cua Iu d 2.3). Mf phan Ion cua fnh
frang khng fh Iuong fruoc nhung fhay dI v
quy fc bf ngun fu vIc cac cng fy co raf f
hoc khng co vaI fro g frong qua frnh hoach
dInh chnh sach cua nha nuoc; qua fhuc, ho
fham ch khng duoc fhng bao g v nhung
fhay dI quy fc quan frong fruoc khI chung
xay ra. Van d nay da fo ra Ia dc bIf nghIm
frong o Cng dng cac quc gIa dc Iap, Trung
va ng u va cac nuoc o Nam Xahara chau
Ghi chu: Kt qua ly t mt cuc khao sat i vi hn 3.600 hang 69 nc cng nghip va ang phat trin c tin hanh nm 1996. Cac
khu vc c lit k t trai qua phai ng theo ch s tn nhim tng th cua chung (xem Hp 2 trong phn Tng quat). SSEA khao sat
khu vc t nhn bit thm chi tit. Ngun: Cac tai liu khoa hoc c s cua Brunetti, Kisunko va Weder (b).
Biu 2.3
Cac th ch c tn nhim tao ra cac nha nc c tn nhim
PhI, frong khI cac nha doanh nghIp chau A
|fham ch cac nha doanh nghIp nho) fu coI
mnh Ia raf ranh rof fIn fuc fham ch con co
kha nng nm fIn fuc ff hon so voI cac dng
nghIp cua mnh o cac nuoc cng nghIp. Co
fh Ia khng co g dang ngac nhIn rng nhung
cng fy nho fhuong co f hIu bIf v, va f quan
fam dn, vIc soan fhao nhung quy dInh moI
va do do d bI anh huong fruoc nhung fhay dI
chnh sach df ngf.
Nbung nbn tbuc cc 6n Jinb cbnb tri. nu nhung
fhay dI chnh phu |fheo hIn phap hoc khng fheo
hIn phap) fhuong dI kem voI nhung fhay dI Ion v
chnh sach co fh fac dng nghIm frong dn khu
vuc fu nhan hay khng.
Cac nha doanh nghIp o nhIu vung cam fhay
rng khung fh ch da khng du vung chc d
cuong IaI nhung fhay dI frong chnh quyn ma
khng co su d vo nghIm frong nay. O Cng
dng cac quc gIa dc Iap, chau PhI va Trung
ng, hon 60% cac nha doanh nghIp noI rng
ho Iun so nhung cuc fhay dI chnh phu va
nhung baf ngo chnh sach gay dau don co xu
huong dI cung voI nhung fhay dI do |mang frn
bn phaI cua Iu d 2.3).
Su khng chc chn f co quan h voI ban fhan cac
quy fc hon Ia foI caI cach ma nhung quy fc do
duoc cuong ch. Nhung ch s co IIn quan o day Ia:
T6i ac cb6ng /ai con nguoi ca tai san: IIu cac nha
doanh nghIp co cam fhay fIn fuong Ia cac nha chuc
frach se bao v ho va faI san cua ho fruoc cac hanh
vI fI pham, va IIu vIc frm cuop va cac hnh fhuc
fI ac khac co Ia nhung van d nghIm frong dI voI
cng vIc kInh doanh hay khng.
Cac nha doanh nghIp fu nhan o nhIu nuoc
phan nan v vIc fhIu dn ca co so ha fang fh
ch co ban nhaf cho mf nn kInh f fhI fruong.
Trn khp foan cau, fI ac va frm cuop duoc
IIf vao nhung van d nghIm frong, Iam fng
dang k chI ph kInh doanh. Mf khoang frng
hoan foan v fh ch duong nhu ph bIn o mf
s nuoc, dan dn fI ac, bao Iuc va fnh frang
maf an nInh ph bIn v quyn so huu faI san.
O My IafInh, cac nuoc Xahara chau PhI, Cng
dng cac quc gIa dc Iap va Trung va ng
u, gan 80% s nha doanh nghIp cho hay Ia
ho fhIu fIn fuong rng cac nha chuc frach se
bao v con nguoI va faI san cua ho fhoaf khoI
bon fI pham |mang gIua bn fraI cua Iu d
2.3).
8u tin cy cua cicc tbuc tbi tu pbap. IIu co quan fu
phap co fhuc fhI nhung quy fc mf cach dc doan
khng, va IIu su khng fh doan bIf fruoc co Ia
mf van d dI voI vIc kInh doanh khng.
Mf co quan fu phap hoaf dng ff Ia fru cf
frung fam cua su fhng frI cua Iuaf phap. af
hanh fhay, o nhIu nuoc dIu nay duong nhu
ch Ia dIu ngoaI I hon Ia su fhng frI noI frn.
TaI cac nuoc dang phaf frIn, hon 70% s cac
nha doanh nghIp noI rng fnh frang khng
fh doan bIf fruoc duoc cua hoaf dng fu phap
Ia mf van d Ion frong cac hoaf dng kInh
doanh cua ho |mang gIua bn phaI cua Iu d
2.3). Iu dang Io Ia, o hau hf cac khu vuc, cac
nha doanh nghIp cam fhay nhung van d nay
da gIa fng frong 10 nm fro IaI day.
Giai tboat kboi tbam nbung. IIu vIc fra fhm fIn
mf cach baf fhuong d cho cng vIc frI chay co
phaI Ia van d ph bIn dI voI cac nha doanh nghIp
fu nhan hay khng va IIu sau khI fra mf khoan
hI I, ho co phaI so bI mf quan chuc khac hm doa
d fng fIn hay khng.
Cuc khao saf nay xac nhan rng fham nhung
Ia mf van d quan frong va Ian fran kha rng
raI dI voI cac nha dau fu. Xef v fng fh, hon
40% s cac nha doanh nghIp cho hay Ia da hI
I d cho cng vIc duoc fIn hanh frI chay, coI
day Ia va n d fa f nhIn. Ta I ca c nuo c cng
nghIp, con s nay Ia 15%, o chau A khoang
30% va o Cng dng cac quc gIa dc Iap Ia hon
60% |mang duoI cung cua Iu d 2.3). Hon nua,
hon mf nua s nguoI fra IoI frn khp fh gIoI
khng coI hI I Ia mf dam bao rng cac dIch
vu da hua se duoc cung cap va nhIu nguoI sng
frong nI so haI Ia ho don gIan se bI mf quan
chuc khac voI fhm fIn.
Tbicu su tin cy /am giam Ju tu, ban cbc tng
truong ca giam /oi nbun cua cac Ju an pbat tricn
KhI ma khu vuc fu nhan khng fIn Ia nha nuoc se
fhuc fhI cac quy fc cua fro choI, no se co phan ung
fheo raf nhIu cach va faf ca nhung cach do du Iam
xau dI kf qua fhuc hIn kInh f. Mf co quan fu
phap khng dang fIn cay buc cac nha doanh nghIp
phaI dua vao cac fhoa fhuan khng chnh fhuc va
nhung co ch bf buc. Mf b may quan IIu fham
nhung co qua nhIu su fuy fIn fao ra nhung kch
fhch fm kIm f fuc kInh f fhay cho hoaf dng san
xuaf. Mf mI fruong ph bIn cho fI ac va maf an
nInh v quyn so huu faI san fhI fhuc cac nha doanh
nghIp fm foI su gIup do cua cac co quan an nInh fu
nhan, hoc buc ho phaI fra fIn cho cac f chuc fI
pham d nhan duoc su bao v - nu khng mun
noI Ia dIu nay IoaI ho hoan foan ra khoI hoaf dng
kInh doanh.
au fu bI gIam boI v cac nha doanh nghIp
chon cach khng dua nhung ngun faI chnh cua
mnh vao nhung mI fruong co fnh bap bnh va d
bIn dI cao d, dc bIf Ia nu nhu cac ngun faI
chnh nay kho co fh phuc hI khI ma mI fruong
kInh doanh fro nn khng fhuan IoI. NoI nao ma
fham ch nhung IoaI faI san co ban nhaf cung khng
duoc bao v fh cac nha dau fu se chuyn cac ngun
faI chnh cua mnh dn cac nuoc khac, hoc dau fu
chung vao nhung du an co fy I IoI nhuan fhap hon
nhung doI hoI cam kf vn f hon. Nhu vay, fhuong
maI va dIch vu co fh van fn faI frong nhung mI
fruong co su fIn cay fhap, nhung cng nghIp ch
fao va dc bIf Ia nhung du an cng ngh cao kho co
Biu 2.4
tn nhim c nhn thc va kt qua kinh t lun gn lin vi nhau
Ghi chu: Hai mang trn da vao nhng thoai trin i vi 33
nc (mang bn trai) hay 32 nc (mang bn phai) c xem xet
trong Biu 2.3 trong thi ky 1984-1993, kim tra v thu nhp,
giao duc va meo mo chnh sach. Mang bn di da vao mt
thoai trin cho 312 d an c Ngn hang th gii tai tr 30
nc trong cac giai oan khac nhau, kim tra v nhng thay i
trong iu kin bun ban va meo mo chnh sach. Xem Chu thch
ky thut bit thm chi tit. Ngun: Nhng tnh toan cua i
ngu nhn vin Ngn hang th gii co s dung d liu t cac tai
liu khoa hoc c s cua Brunetti, Kisunko va Weser (a).
fh phaf frIn duoc. Mf chIu huong meo mo fuong
fu xay ra khI ma nhung nguoI co faI cao chon huong
fro fhanh fhanh fra fhu hay quan chuc haI quan
hon Ia fro fhanh ky su. V vay, su fIn cay khng ch
anh huong dn muc d dau fu vao vn vaf chaf va
vn con nguoI, ma con anh huong dn chaf Iuong
ngun vn nua. Kf qua Ia, frong mf mI fruong co
su fIn cay fhap, fng fruong se phaI chIu anh huong
baf IoI.
HaI mang frn cung cua Iu d 2.4 ch ra su
IIn quan gIua su fIn cay voI dau fu va fng fruong o
nhung nuoc duoc khao saf frong fhoI ky 1985-1995.
Sau khI kIm soaf nhung bIn s kInh f khac, nhung
nuoc co d dang fIn cay cao co fy I dau fu cao hon
dang k so voI nhung nuoc co d dang fIn cay fhap
mf su chuyn huong fu mI fruong dang fIn cay
fhap sang mI fruong dang fIn cay cao cung fao ra
mf su khac bIf fo Ion frong fng fruong. dang
fIn cay fhap cung co fh gIup gIaI fhch faI sao nhIu
nuoc khng fhay su huong ung nhu mong doI cua
khu vuc fu nhan sau khI n dInh va fhuc hIn nhung
chuong frnh dIu chnh co cau.
CuI cung, su dang fIn cay cua cac quy fc khng
ch anh huong dn mI fruong kInh doanh, ma con
ca dn mI fruong fhuc hIn cac du an phaf frIn.
Cung nhung nhan f nay - fI ac, fham nhung, su
khng chc chn v chnh sach va hanh vI co quan
fu phap - anh huong dn kf qua dI voI faf ca nhung
du an nhu vay. Mf Iy do o day chnh Ia nhung mI
quan fam nay Ia mf phan khng fh fhIu cua baf
ky mf mI fruong Iam vIc fheo hop dng nao. Nu
nhu fham nhung anh huong dn khu vuc fu nhan,
chc chn Ia no cung se anh huong dn cac du an
phaf frIn. Mf Iy do fhu haI Ia nhIu du an cng
cng duoc fhuc hIn boI cac nha fhau fu nhan va,
frong mf mI fruong cua cac fh ch yu kem, cac
nha fhau nay cung phaI phIu chnh nhung van d
v hanh vI ung xu fac dng dn khu vuc fu nhan.
Nha fhau nhan duoc mf du an, chI fIn cho cac quan
chuc fham nhung, va IaI nhan duoc fhm cac du an
khac khng can bIf fnh hnh cua du an dau se ra
sao. Trm, cuop va cac van d v fhI hanh phap Iuaf
fham ch con ph bIn o cac du an cng cng hon so
voI cac du an o khu vuc fu nhan. Kf qua Ia, nhIu
du an bI fr hoan do chI ph dI In qua cao.
Mang duoI cung cua Iu d 2.4 ch ra mI fuong
quan gIua d dang fIn cay cua chnh phu va fy I IoI
nhuan frong 312 du an phaf frIn o 30 nuoc. Tnh
frung bnh, o nhung nuoc co mI fruong dang fIn
cay fhap, fy suaf IoI nhuan cao hon nhIu so voI o
nhung nuoc co mI fruong dang fIn cay cao. Nhung
kf qua nay co fnh dn nhung khac bIf frong chnh
sach kInh f va cac nhan f khac fheo dc fhu du an
va dc fhu fung nuoc. Mf Ian nua, baI hoc o day Ia
nhung fh ch fao ra mf su khac bIf fo Ion dI voI
nhung kf qua phaf frIn. Cau cua NapoIeon nu o
phan dau chuong nay khng ch dung vao nm 1815,
ma van con dung vao hm nay.
Nhng la chon chin lc: tai tp trung vao nng lc
th ch cua nha nc
Mf su hIu bIf ro rang hon v cac fh ch va
cac chuan muc gn voI cac fhI fruong cho fhay fhaf
Ia khng khn ngoan khI nghI rng chIn Iuoc phaf
frIn ch Ia van d Iua chon gIua nha nuoc va fhI
fruong. Nhu phan xem xef ngn v bng chung quan
h gIua cac fh ch va phaf frIn da xac nhan, haI
phan nay co quan h gn bo chf che voI nhau. Cac
nuoc can fhI fruong d phaf frIn, nhung cac nuoc
cung can cac fh ch nha nuoc co nng Iuc d phaf
frIn cac fhI fruong.
Cac nha caI cach frn foan fh gIoI can ap dung
baI hoc nay bng cach fap frung fro IaI su chu y vao
nng Iuc fh ch. NhIm vu nay dc bIf cap bach o
nhIu nuoc dang phaf frIn, noI ma cac chnh phu
yu kem va dc doan dang gay ra fnh frang khng
chc chn, km gIu cac fhI fruong o frang fhaI yu
kem va khng phaf frIn. Cac nuoc dang chIu anh
huong boI mf khoang frng fh ch nhu vay co nguy
co phaI dnh hoan su phaf frIn kInh f va xa hI
mf cach bap bnh. Cung co nguy co Ia su khng haI
Iong v nha nuoc - du duoc fh hIn fhng qua su
phan dI xa hI, su dao fhoaf vn hay hom phIu
bau - se pha hoaI hon nua nhung frIn vong kInh f.
Nng Iuc cua nha nuoc - kha nng cua no frong
vIc phan phaf cac hang hoa cng cng mf cach co
hIu qua - Ia nhan f frung fam dI voI vIc fao Iap
mf co cau fh ch co fh fhuc hIn cho phaf frIn.
Nhu chung fa da fhay, nhIu nuoc dang phaf frIn
moI dang ch bf dau fu co so fhuc su Ia raf fhap
frong IInh vuc nay. Nhung kha nng cua nha nuoc
frong vIc cung cap su h fro fh ch ma su phaf
frIn doI hoI co fh duoc caI fhIn fheo fhoI gIan fhng
qua vIc Iam cho vaI fro cua nha nuoc fuong xung
voI nng Iuc cua no, va sau do, xay dung IaI nng
Iuc do bng cach chu frong vao cac bIn phap kch
fhch chI phI hanh vI ung xu cua nha nuoc. Chung
fa chuyn sang xem xef nhung van d nay o Phan
haI va Phan ba.
LAM CHO VAI TRO
TNG XNG VI NNG LC
PH N HA
Nh Phn mt a nu bt, mt nha nc hoat ng co hiu qua tao ra nhng thanh phn co tnh cht sng con cho phat
trin. Phn nay trong Bao cao lp lun rng cac chnh phu se at c nhng kt qua tt hn bng cach co quan im thc
tin hn trong nhng iu ma ho t ra thc hin. Cac chnh phu phai lam cho iu ma mnh lam va cach th c lam iu
o tng xng vi nng lc th ch, ch khng phai theo mt m hnh ly tng nao o.
u ma chnh phu co mt qua trnh tht bai lu dai th vic lam cho vai tro cua nha nc phu hp hn vi nng lc
cua no nghe ta nh la mt cach xoa bo hoan toan nha nc. Nhng phat trin th trng ma khng co mt nha nc vn
hanh khng phai la s la chon. Thay vao o, nh Chng 3 a giai thch, vn y la phai chon cai g la u tin. Tai
nhiu nc, nha nc vn cha am bao c nhng iu c ban v kinh t va xa hi: mt nn mong cua s hp phap, mt
mi trng chnh sach lanh manh (va n nh), nhng dch vu xa hi c ban va mt s vic bao v nhng ngi d b tn
thng. ng thi, nha nc lai ang tham gia qua nhiu vao vic cung cp nhng hang hoa va dch vu ma cac th trng
t nhn va sang kin cua khu vc tnh nguyn co th thay no cung cp c. tao iu kin cho phat trin, cac chnh phu
nh vy cn quay tr lai nhng diu c ban.
Chng 4 cho thy lam th nao ma cac chnh phu co th tm thy c s tng xng ung gia vai tro va nng lc
mt lnh vc th hai cua chnh sach ni ma hanh vi cua nha nc se tt yu tao ra mt s khac bit to ln v nhng kt
qua phat trin: o la vic iu tit, t do hoa va nhng chnh sach cng nghip c lp ra khuyn khch th trng.
Nhng th trng va xa hi cn va co li t vic iu tit co hiu qua mt s hoat ng nao o. Nhng nhiu nha nc vn
ang kim ch s phat trin cua khu vc t nhn bng cach iu tit qua mc hoc, thng la, nm c quyn phn ln
nn kinh t bng vic c gng a ra nhng can thip chin lc phc tap vao nn cng nghip ma ro rang la vt ra ngoai
nng lc th ch cua nha nc. Giai toa s iu tit, t nhn hoa va nhng cach tip cn iu tit t oi hoi hn va s h tr
cng nghip trong nhng bi canh nay se tao ra nhng kt qua to ln va tc thi.
Nhng chng nay chuyn bn thng ip c ban n cac nha hoach nh chnh sach:
Cac nha nc moi trnh nng lc th ch cn tn trong, nui dng va tn dung sang kin t nhn va tnh nguyn
va cac th trng canh tranh.
Cac nha nc co nng lc th ch yu kem cn tp trung vao cung cp nhng hang hoa va dch vu cng cng thun
tuy ma cac th trng khng th cung cp (va cac sang kin tnh nguyn tp th cung cp khng u) cung nh nhng
hang hoa va dch vu co tac ng ngoai lai tch cc ln, nh quyn s hu tai san, nc sach, ng sa va giao duc c
ban.
S tin cy la iu sng con cho thanh cng. Cac nha nc co nng lc th ch yu kem cung cn tp trung vao nhng
cng cu hoach nh chnh sach va thc hin lam cho cac cng ty va cng dn tin tng rng nhng quan chc va t
chc nha nc se khng hanh ng mt canh c oan va se sng bng nhng phng tin tai chnh cua ho.
Lam cho vai tro tng xng vi nng lc la mt qua trnh nng ng. Khi nng lc th ch ln manh, cac nha nc co
th am nhn nhng sang kin tp th kho khn hn (chng han nhng sang kin nui dng th trng) va s dung
nhng cng cu hiu qua hn nhng kho iu khin hn cho hanh ng tp th, nh la nhng cng cu iu tit tinh vi.
Cac nha nuoc yu kem phaI dIu chnh nhung
fham vong cua mnh cho phu hop voI nng Iuc, fuy
nhIn mf s nhIm vu Ia khng fh franh duoc. Su
fhach fhuc d cap o chuong nay Ia phaI fm ra duoc
nhung cach fhuc d cac nha nuoc - fham ch Ia nhung
nha nuoc co nng Iuc fuong dI yu kem co duoc
nhung nhIm vu co ban dung cua chnh quyn. Su
phaf frIn bn vung, duoc chIa se va gIam ngheo co
nm fhanh phan quan frong sau day:
Mf nn mong phap Iuaf
Mf mI fruong chnh sach Ianh manh, bao gm
su n dInh kInh f vI m
au fu vao con nguoI va co so ha fang
ao v nhung nguoI d bI fn fhuong
ao v mI fruong fhIn nhIn
Tam quan frong cua nhung nguyn fc co ban
cho phaf frIn nay fu Iau da duoc chap nhan rng
raI. Nhung nhu se duoc ch ra o phan duoI day, dang
xuaf hIn nhung hIu bIf sau sc moI v su hoa
frn fhch hop gIua cac hoaf dng cua fhI fruong va
chnh phu nhm daf duoc nhung nguyn fc co ban
nay. CIo day, fa co fh fhay mf cach ro rang hon
raf nhIu Ia fhI fruong va chnh phu b sung cho
nhau, rng hanh dng chnh phu co fh Ia nhan f
sng con frong vIc df nhung nn mong fh ch cho
cac fhI fruong. Chung fa cung co fh fhay mf cach
ro rang hon raf nhIu Ia Iong fIn vao kha nng cua
chnh phu frong vIc duy fr nhung chnh sach ff co
fh quan frong dI voI vIc fhu huf dau fu fu nhan
khng kem g ban fhan cac chnh sach.
Thanh fch frong qua khu cua cac nuoc dang
phaf frIn frong vIc dIu hanh nhung nguyn fc
co ban raf Ia hn fap. NhIu nuoc o ng A - cng
voI nhung nuoc o noI khac nhu fxoana, ChII va
MrIxo - da fhuc hIn raf ff van d nay. Nhung cac
nuoc khac fh khng. Nhu Hp 3.1 fIf I, cac hang
fu nhan o nhIu khu vuc dang phaf frIn bI kIm
ch nghIm frong do fhIu nhung chuc nng nha
nuoc co ban nhu vIc bao v faI san fu nhan. Nhung
fro ngaI v fh ch Ia raf dang bI khIn frach va raf
kho khc phuc. Tuy nhIn, nhung cua s co hI cho
caI cach co fh mo ra va mo rng hon nua ngay ca
frong nhung bI canh kem fhuan IoI nhaf. Va chu
d chnh cua chuong nay Ia o ch fham ch mf su
chuyn huong nho nhaf frong cac uu fIn chnh sach
co IoI cho cac nguyn fc fhIf yu cung co fh dong
gop raf nhIu vao vIc dua cac nn kInh f bI dnh
fr frong fhoI gIan daI fro IaI voI nhIp d fng fruong.
Chung fI d cap nhung cach fhuc fIp can khac nhau
dI voI vaI fro cua chnh phu frong vIc bao v co
hIu qua mI fruong o Chuong 4.
Thit lp mt nn mong phap lut va quyn s hu
Cac fhI fruong hoaf dng dua frn nn mong cua
cac fh ch. CIng nhu khng kh ma chung fa fho,
mf s hang hoa cng cng ma nhung fh ch nay
cung cap cung raf co ban dI voI doI sng kInh f
hang ngay dn nI khng aI d fam dn. Ch nhung
khI khng co nhung hang hoa nay chung fa moI nhn
fhay duoc fam quan frong cua chung dI voI su phaf
frIn. KhI khng co cac nguyn fc co ban cua fraf
fu xa hI voI cac fh ch Iam fru cf fh cac fhI fruong
khng fh hoaf dng duoc.
BAO AM NHNG NGUYN TC C BAN
V KINH T VA XA HI
CHONG 3
H6i cbung tbicu /ut pbap
Cac fhI fruong khng fh phaf frIn ff nu nhu
khng co nhung quyn so huu faI san co hIu qua.
Va quyn so huu faI san ch co hIu qua khI ba dIu
kIn duoc fhoa man. Thu nhaf Ia vIc bao v chng
IaI f n cp, bao Iuc va cac hanh vI cuop boc khac.
Thu haI Ia bao v chng IaI cac hanh vI dc doan cua
chnh phu - k fu vIc ban hanh nhung dIu fIf phI
fh fhuc va nhung khoan fhu khng Iuong fruoc
duoc, dn fham nhung frng fron - vn Ia nhung
nhan f Iam rI Ioan cng vIc kInh doanh. ay Ia haI
dIu kIn quan frong nhaf. af hanh fhay, nhu Iu
d 3.1 da cho fhay, va nhu cac kIu cach khu vuc frong
Iu d 3.2 da nu baf, o nhIu nuoc, khng mf dIu
kIn nao frong haI dIu kIn frn duoc fhoa man. Iu
kIn fhu ba Ia mf nn fu phap cng bng va co fh
du doan duoc. ay qua fhuc Ia mf dIu doI hoI Ion
dI voI nhung nuoc dang o gIaI doan dau phaf frIn,
fuy nhIn cac hang o hon mf nua s nuoc duoc fIn
hanh fhm do coI day Ia mf van d chnh.
Tai nhiu nc, nhng nguyn tc c ban cn thit cho
phep cac hang bt tay tao ra cua cai, vn cha co y u
cuc thm do cac nha kinh doanh nh a miu ta Chng
2 a yu cu cac hang xp hang tm quan trong tng
i cua tam tr ngai ring bit i vi hoat ng kinh t
xac nh xem kha canh nao trong hanh ng chnh
phu cn phai cai tin nht. Bang di y se cho thy:
Nhng tr ngai gn lin vi quyn s hu tai san khng
chc va co quan h n hanh ng c oan - tham
nhung va pham ti - c xp vao trong ba tr ngai
ln nht khp moi ni, ngoai tr cac nc co thu
nhp cao thuc T chc hp tac va phat trin kinh t
(OECD). S iu tit cua chnh phu khng trc tip
xut hin nh mt tr ngai chu yu.
Nhng vn lin quan n chnh sach - ni bt la
nhng vn lin quan n vic anh thu va hoat
Nam Xahara
va chu Phi
My Latinh
va Carib
ng va
Nam A
Trung ng
va Bc Phi
Cng ng
ca c qu c
gia c l p
Trung va
ng u
Cac nc
OECD thu
nhp cao
Quy n s h u ta i sa n
Tham nhu ng 1 1 3 2 3 3 5
T i pham va trm c p 5 3 8 8 4 6 6
iu tit 8 8 7 7 8 8 4
Chnh sach
Thu 2 5 2 3 1 1 1
Tai chnh 6 4 5 4 5 2 2
Lam phat 4 7 4 6 6 4 8
B t n chnh sa ch 7 6 6 5 2 7 7
u t cng cng
C s ha t ng thi u thn 3 2 1 1 7 5 3
Tr ngai
ng cua nhng th trng tai chnh cung co xu hng
c xp hang cao (ngoai tr cac nc My Latinh).
Nhng ch vi nhng kt qua cua cuc thm do nay
thi th khng th xac nh liu nhng nhn thc ph
bin nay co phan anh c s mong mun chung
cua cac hang la ong thu thp hn va c vay n
nhiu hn vi mc lai sut thp hn, hay liu chung
co phai la triu chng cua nhng thiu sot cn ban
v chnh sach hay khng: ang chu y nht la quan
nim cua cac nc thuc Cng ng cac quc gia
c lp coi s bt n chnh sach la s can tr chu
yu.
C s ha tng thiu thn c coi la mt tr ngai
hang u Nam A, trung ng va Bc Phi, va y la
mt trong ba tr ngai hang u My Latinh va Nam
Sahara chu Phi.
Hp 3.1
Nhng yu kem trong nhng nguyn tc c ban can tr cac hang trn khp th gii
Th t x p loa i cu a ca c ha ng i v i nh ng tr nga i
(Tr ngai ti t nht la 1)
Ngun: Khao sat khu vc t nhn c tin hanh cho Bao cao nay
55 BAO AM NHNG NGUYN TC C BAN V KINH T VA XA HI
VIc khng co nhung bIn phap h fro fhIf yu
dI voI quyn so huu faI san nay se dan dn fnh
frang ma ao cao nay goI Ia hI chung fhIu phap
Iuaf. Cac hang o 27 frong s 69 nuoc duoc fhm do -
bao gm hon ba phan fu s nuoc o Cng dng cac
quc gIa dc Iap va mf nua s nuoc o My IafInh va
chau PhI |nhung khng co nuo c na o n m frong
OC) - phaI chIu ba mI faI hoa nay dI voI cac fhI
fruong: fham nhung, fI ac va mI fruong phap Iy
khng Iuong fruoc duoc, nhung caI raf f co frIn
vong frng cay
Theo kf qua cua cuc khao saf fh fham nhung
Ia mf van d fo Ion. Nhung kf qua cua fham nhung
fhuong khng dI dn kf cuc Ia duf Iof cho cac quan
chuc va fIp fuc kInh doanh. Cac chnh phu dc doan
fhuong Iam cho cac hang bI vuong vao mf mang
IuoI phuc fap, fn kem fhoI gIan va nhung quan h
khng co hIu qua v mf kInh f. Hon mf nua s
nha quan Iy cao cap o cac hang duoc fhm do o Cng
dng cac quc gIa dc Iap - nhung ch 10% o cac nuoc
OC - cho hay da phaI danh hon 15% fhoI gIan
cua mnh d fhuong Iuong voI cac quan chuc chnh
phu v cac dIu Iuaf va quy dInh |Iu d 3.2). Canh
nng quan IIu co nhe hon o cac nuoc dang phaf frIn
khac, nhung noI chung fh van fI f hon so voI o cac
nuoc OC. Chuong 6 xem xef mf s chI fIf v
vIc Iam cach nao ma mI faI hoa fham nhung co
fh duoc ch ngu.
VIc cac hang fhuc Cng dng cac quc gIa
dc Iap nhan manh haI yu f khac cua hI chung
fhIu Iuaf phap - fI pham va su khng Iuong fruoc
Biu 3.1
Hi chng thiu lut phap
Ghi chu: mt nc c nm trong mt vong nu nh mt nc
trong s cac hang tra li cua nc o ghi vao vn la 1 hoc 2
(trong day t 1 n 6, vi gia tr thp hn ch mc nghim
trong ln hn) va nm trong cac khung chng k nhau nu nh t
nht 40% cac hang ghi cac vn la 1 hay 2 va s trung bnh
cua hai ty l phn trm nay vt qua 50%. Ngun: Khao sat khu
vc t nhn c tin hanh phuc vu cho Bao cao nay.
Hp 3.2
Thng lng vi cac quan chc chnh phu co th rt kho khn
Ngun: Khao sat khu vc t nhn c tin hanh phuc vu cho Bao cao nay.
duoc v fu phap - mf phan phan anh khoang frng
fh ch dc nhaf duoc fao ra boI vIc IoaI bo ch d
k hoach hoa fap frung o cac nn kInh f dang chuyn
dI. Tuy nhIn, cac ch bao fu cac khu vuc khac cho
fhay rng su muc naf v fh ch Ian fran raf rng
raI. Chng han, o My IafInh gIua nhung nm 1980
va 1991, fy I saf nhan da fng fu 12,8 frn 100.000
nguoI vao nm 1980 In foI 21,4 frn 100.000 nguoI
vao nm 1991 va muc fng con ph bIn o nhIu
nuoc va fIu khu vuc.
Chung fa con phaI hoc nhIu dIu v cach fhuc
dao nguoc fnh frang fhIu Iuaf phap frong nhung
cng dan. Nhung gIaI phap o day chc chn Ia phaI
fheo duI nhIu frong s nhung uu fIn caI cach duoc
nu frong ao cao nay, bao gm vIc bao v ff hon
nhom nguoI d bI fn fhuong va fng cuong nng
Iuc fng fh cua cac fh ch nha nuoc. Su sa da cua
ca mf cng dng vao fnh frang v Iuaf phap co fh
gay ra mf cam gIac baf Iuc frong nhung nguoI fuan
fhu Iuaf phap. Nhu Hp 3.2 da nu, mf sang kIn
moI day o CaI, CImbIa, da ch ra rng fham ch
frong nhung bI canh kho khn nhaf fh hanh dng
cng dan van co fh khoI dau mf su dao nguoc fu
fuyf vong sang hy vong.
Nbung ncn tang tbc cbc pbuc tap bon
Ngn chn fnh frang fhIu Iuaf phap Ia dIu can
fhIf d dam bao quyn so huu faI san, nhung dIu
do co fh chua du. Cac van d dI voI fhng fIn va
hop fac cung co fh can fro phaf frIn bng cach
pha hoaI cac fhI fruong va quyn so huu faI san,
mf van d fhuong fhay o cac nuoc co fhu nhap fhap.
Nhung van d v fhng fIn xay ra boI v dan
chung va cac hang khng franh khoI co fhng fIn va
hIu bIf han ch hoc boI v nhung quy fc cua fro
choI khng ro rang. Pham vI cua quyn so huu faI
san- k ca quyn su dung mf faI san, cho phep hoc
khng cho nhung nguoI khac su dung, nhan fhu nhap
phaf sInh fu faI san do va ban hoc nu khng fh
Mt trong nhng trung tm bun lu ccain th gii la Cali
co t l git ngi tng t 23 trn 100.000 cng dn vao
nm 1983 ln ti hn 100 trn 100.000 cng dn vao u
nhng nm 1990. Nhiu vu git ngi co th c quy
trc tip cho vic bun lu ma tuy, nhng phn nhiu la
do mt nn vn hoa ti pham ang lan tran. Khng chu
ng ni tnh trang v lut phap ngay cang tng vao nm
1992, thanh ph nay a bu mt v thy thuc ang knh
lam th trng va ng nay a t vn u tranh chng
ti pham bao lc vao trung tm cng lnh chnh tr cua
mnh.
Ch trong mt vai thang, v th trng mi nay a
ra mt sang kin chng ti phamquan trong, chng trnh
phat trin an toan va hoa bnh. Vi nguyn tc phong con
hn chng - ma sau mt cuc phn tch thu ao v cac
kiu cach ti ac - Chng trnh a c ap dung chng
lai ti pham trn nhiu mt trn khac nhau:
Cac t chc trt t cng dn a c nng cp. Nhng
chng trnh ao tao c bit va cp nha cho s
quan canh sat a c thit lp, va a co nhng cai
thin trong cht lng dch vu (k ca cac dch vu tr
giup v phap ly va hoa giai) tai nhng c quan thanh
tra tuyn u, nhng ni ma cac cng dn chng cht
nhng khiu nai v hanh ng ti ac.
Ca c chi n dch nng cao nh n th c cng dn a
khuyn khch tinh thn bao dung va tn trong nhng
Hp 3.2
S ng u vi ti ac Cali, Clmbia
quyn cua ngi khac. Cac nha lanh ao cng ng
c hun luyn giai quyt tranh chp mt cach hoa
bnh; Tre em c khuyn khch tham gia vao chng
trnh nhng ngi ban cua hoa bnh; nhng chng
trnh hai hc trn truyn hnh c hng vao muc
ch giao duc cng dn tun theo nhng qui tc hang
ngay, nh tun thu en tn hiu giao thng, hoc phai
xp hang khi ln xe buyt.
Cac dch vu cng cng c hng vao muc tiu giam
bt nhng bt bnh ng. Cac trng tiu hoc va trung
hoc c m ra tai cac khu ngheo cua thanh ph;
Cac dch vu nc, in thp sang va thoat nc c
a vao cac khu lu lan tam b; va cac trung tm
thanh nin va cac chng trnh hng dn phat trin
lam n a c ap dung nhm a cac thanh thiu
nin thuc cac bng nhom ti pham ng ph tr lai
vi xu th chu ao cua xa hi.
Nhng kch ng ti pham bao lc b trc tip x ly.
Thanh ph cm mang sung ngn vao cac ngay ngh
cui tun hay co nguy c xay ra tnh trang git ngi,
va vic ban ru b cm vao m khuya va trong
nhng ngay l hi.
Nm 1995, sau bay nm gia tng lin tuc (ln ti
nh im la 120 vu git ngi trn 100.000 ngi), ty l
ti pham cua Cali cui cung a giam.
fuy y dnh doaf faI san do - khng duoc dInh nghIa
ro rang. an chung va cac hang co fh fhIu hIu
bIf v nhung co hI IoI nhuan hay Ia v fnh frung
fhuc cua nhung dI fac kInh doanh fIm nng. ChI
ph cua vIc fm kIm ngun fhng fIn nhu vay gIam
dI khI ma cac fhI fruong phaf frIn day dc hon va
nhung fh ch h fro cho cac fhI fruong phaf frIn
v s Iuong, Iam cho cac nn kInh f co nhIu ngun
fhng fIn hon. Tuy nhIn, o nhung nuoc dang phaf
frIn, chI ph cua vIc hoc hoI co fh cao.
VIc phI hop hoaf dng kInh f Ia kho khn
boI v dan chung va cac hang co fnh fu IoI ung xu
mf cach chIn Iuoc - ho fhuong ch sn sang chIa se
fhng fIn khI ma ho cho rng vIc do khng Iam cho
ho fhIf fhoI. Su hIn huu cua su mao hIm v dao
duc - nguy co cac dI fuong khac co fh IoI dung co
hI nao do d bI uoc cac fhoa fhuan - can fro cac
hang fan dung nhung co hI d cung co IoI. KhI ma
cac fhI fruong phaf frIn, nhung fhoa fhuan v fh
ch cung phaf frIn d fao dIu kIn d dang cho su
hop fac gIua cac hang. Tuy nhIn, IaI cung o nhung
nuoc dang phaf frIn, noI ma nhung fh ch nay con
chua phaf frIn, fh vIc daf duoc su hop fac nhu
vay co fh Ia kho khn.
Nhung fhI fruong faI ch co fh xuaf hIn ngay
ca khI ma nhung co ch v fhng fIn va cuong ch
fhI hanh fo ra yu kem, v fhuc f Ia vIc frao dI
dIn ra dng fhoI khIn cho vIc Iua gaf fro nn kho
khn hon. Nhung dI voI nhung gIao dIch khac, chI
ph cua vIc cung cap day du nhung co ch v fhng
fIn va cuong ch fhI hanh d fao kha nng cho kInh
doanh fIn hanh co fh Ia raf Ion.
Nhung fh ch hoaf dng ff co fh gIam bof
cac chI ph gIao dIch nay. IIch su cung cap raf nhIu
nhung v du v su phaf frIn cng sInh cua nhung
fhI fruong va fh ch nhung nganh cng nghIp moI
fao ra cau v nhung fh ch phuc fap hon, va dn
Iuof nhung fh ch nay IaI fao kha nng cho nganh
cng nghIp phaf frIn hon nua. Hay xem xef v du
v vIc khaI mo o haf Nevada mIn Tay hoang da
cua nuoc My vao fh ky XIX.
Vao nhung nm 1850, khoang vaI frm fho mo
fIn hanh khaI fhac frn mf dIn fch 40 dm vung
voI gIa frI duong nhu Ia raf nho. Ho ch co quan h
Iong Ieo voI chnh fh My va hoaf dng fheo nhung
fhoa fhuan v so huu hoan foan khng co vn ban
va khng chnh fhuc. VIc phaf hIn ra Mach mo
Comsfock co chua vang va bac vao cuI nhung nm
1850 da dan dn mf dong Iu nguoI d dn dn khaI
fhac. Ch frong vong nm fhang, nhung nguoI fho
mo moI da fhIf Iap mf chnh quyn vung mo chnh
fhuc va chnh quyn nay ban hanh nhung quy dInh
bng vn ban v faI san fu nhan va cuong ch nhung
quy dInh nay fhng qua mf quan foa fhuong fruc
xef cac yu sach va mf foa an dc bIf danh cho
nguoI dao mo.
Cho dn nm 1861, qung b mf da can kIf
va nhung nguoI dao mo phaI nghI dn qung nm
ngam frong Iong daf, song vIc nay fn kem hon va
doI hoI fap frung vn Ion hon raf nhIu. VoI nguy co
de doa v faI chnh va voI nhung franh chap v quyn
so huu ngun khoang san duoI Iong daf ngay cang
phuc fap, nhung nguoI khaI fhac mo da gay suc ep
doI, va da fhng, Iap ra mf chnh quyn vung chnh
fhuc voI mf co quan fu phap co quyn hanh rng
hon mf co quan duoc Quc hI My fro cap mf
phan.
Cho dn nm 1864, voI vIc san xuaf mo van
dang mo rng, h fhng fu phap cua vung da bI chm
ngap frong khI Iuong Ion cac vu kIn ma co fh
maf foI bn nm moI gIaI quyf xong. Vao cuI nm
do, Nevada duoc fhua nhan Ia mf bang cua Hop
chung quc va ch frong vong mf nm, mf s quyf
dInh fu phap quan frong da gIaI quyf duoc nhung
franh chap v quyn khaI fhac khoang san nm duoI
Iong daf. Quyn so huu faI san da duoc n dInh va
fnh frang bap bnh v Iuaf phap da duoc cham duf.
TIn frnh chung nhan so huu daf o ThaI Ian Ia
mf mInh hoa moI day hon v cach ma vIc ch dInh
chnh fhuc quyn so huu faI san gIup coI mo cho
nhung faI san da bI khoa kn va day nhanh su phaf
frIn do khu vuc fu nhan dan dau. ThaI Ian da cap
hon 4 frIu gIay chung nhan so huu k fu nm 1985
frong haI du an cap chung nhan so huu daf. Mf du
an fhu ba nhm cap chung nhan cho 3,4 frIu I daf
nua dang duoc fhuc hIn. af Ia mf hnh fhuc fh
chap Iy fuong, boI vay vIc so huu gIay chung nhan
co bao dam da caI fhIn vIc vay fn dung chnh fhuc.
Sau ba nm k fu ngay nhung gIay chung nhan so
huu daf dau fIn duoc cap, nhung nng dan ThaI
Ian, nhung nguoI da nhan duoc nhung gIay chung
nhan, da fng Iuong fIn vay fu khu vuc chnh fhuc
In fhm 27%. ng cach nang cao su an foan cua
vI c chI m hu u, chu ng fhu v so hu u da f co fh
khuyn khch dau fu vao nhung hoaf dng caI fhIn
daf daI |fuoI fIu, Iam hang rao, nh cay). Nhung
nng dan ThaI Ian moI duoc cap gIay chung nhan so
huu daf co fh fng 10-30% vIc su dung dau vao,
fng 30-67% muc hnh fhanh vn va fng 37-100%
Iuong dau fu vao cac hoaf dng caI fhIn daf. Ngay
ca sau khI da dIu chnh co fnh dn cac yu f khac
fh nng suaf dI voI daf duoc cap chung nhan van
cao hon fu 10 dn 27% so voI daf chua duoc cap chung
nhan.
Khng phaI nuoc nao cung o vao vI fr daf duoc
nhung kf qua nhu vay. TaI ThaI Ian, mf s dIu
kIn co so da dong mf vaI fro quan frong. Thu nhaf,
cac fhI fruong fn dung chnh fhuc da duoc phaf frIn
manh fu fruoc, va vIc fhIu gIay chung nhan chnh
fhuc |va fu do fhIu caI d fh chap) Ia Iy do duy
nhaf gIaI fhch faI sao nhIu nng dan khng fh
vay duoc fIn. Nguoc IaI, o mf s nuoc chau PhI co
cac fhI fruong fn dung yu kem, khng co fac dng
nao cua chung fhu dI voI vIc vay no va dau fu. Thu
haI, nhung du an cap gIay phep chung nhan so huu
daf cua ThaI Ian dIn ra frong bI canh co nhung
franh chap v daf daI dang de doa su bao dam fIp
fuc fhu daf ma khng con co fh duoc gIaI quyf
mf cach fhoa dang fhng qua nhung co ch fruyn
fhng. Iu nay khng phaI Iun Iun dung nhu fh.
Thuc ra, o nhung noI ma daf duoc ca nhan canh fac
nhung nm frong so huu cua cng dng fh vIc fng
cuong nhung co ch fruyn fhng dua vao cng dng,
v quan Iy daf co fh Iam fng d an foan voI chI ph
ch bng mf phan nho chI ph cua vIc fhIf Iap ch
d cap gIay so huu ca nhan. ay Ia mf gIaI phap
Iua chon dc bIf hap dan o nhung noI ma cac cng
dng co fh chuyn sang nhung chung fhu so huu
daf ca nhan mf khI ma nhung IoI ch v fnh hIu
qua fu vIc cho phep ban cho nguoI ngoaI, va fu vIc
co kha nng fh chap daf d vay no, nhung IoI ch
vuof xa nhung IoI ch gn voI ch d chIm huu cng
dng.
Nhung mf s gIao dIch phuc fap co fh duoc
fhuc hIn ngay ca frong nhung ch d fu phap don
gIan. Mf co quan fu phap hoaf dng ff Ia mf faI
san quan frong ma cac nuoc dang phaf frIn can
phaI n Iuc d gay dung. Nhu Chuong 6 se nu chI
fIf vIc fao Iap mf h fhng fu phap chnh fhuc co
fh hoaf dng duoc voI dIm xuaf phaf fu vach xuaf
phaf ban dau co fh cham chap va kho khn. Nhung
caI ff nhaf khng nn fro fhanh ke fhu cua caI ff
hon. Ngay ca h fhng fu phap chua hoan hao Im,
cng knh va fn kem cung co fh gIup duy fr d
dang fIn cay. Iu quan frong khng nhaf fhIf Ia
vIc ra quyf dInh fu phap phaI nhanh chong, ma
can nhaf phaI Ia cng bng va co fh Iuong fruoc
duoc. Va d dIu do xay ra, nhung nguoI quan foa
phaI kha fhanh fhao frong cng vIc, h fhng fu
phap phaI gIu cho cac quan foa khng duoc hanh
dng dc doan, va co quan Iap phap va co quan hanh
phap can fn frong fnh dc Iap va nng Iuc cuong
ch fhI hanh cua co quan fu phap.
KhI ma khng co mf h fhng fu phap phaf
frIn ff, cac hang va nhung cng dan co xu huong
fm ra nhung cach fhuc khac d gIam saf cac hop
dng va ep buc nhung franh chap. Nhung dIu nay
fhuong Iam cho nhung gIao dIch fu nhan kha phuc
fap co fh fhuc hIn duoc. V du, vao dau fhoI ky
Trung C, nhung nguoI IaI bun chau u da Iap ra
b Iuaf fInh vI cho rIng mnh, b Iex mercaforIa, d
quan Iy cac gIao dIch fhuong maI. Mf fhay fh ph
bIn cho nhung co ch hop phap Ia su ep buc xa
hI, dua vao nhung quan h ca nhan Iau daI. VIc
Iua dao duoc ngn can, khng phaI boI Iuaf phap,
ma boI caI bong daI cua fuong IaI: ca haI bn khuoc
fu nhung IoI ch nhaf fhoI fu vIc Iua dao nhau v
mong doI se co nhung IoI ch fo Ion hon fu mf mI
quan h kInh doanh Iau daI. ong ho mo rng dong
dung vaI fro nay frong h fro cho cac gIao dIch kInh
doanh o nhIu nuoc My IafInh. Mc du quy m cua
dong ho gIoI han s Iuong va d da dang cua cac gIao
dIch kha fhI, song frn fhuc f, cac dong ho fhuong
fm cach mo rng s Iuong fhanh vIn dong ho mnh
fhng qua fhuc hIn hn phI gIua cac dong ho kInh
doanh hoc nhan cac dI fac kInh doanh Iam cha
do dau, chu nuI hay c nuI.
Cac mang IuoI kInh doanh rng Ion ma cac b
fc nguoI Trung Hoa fao ra, mf vaI frong s do co
pham vI hoaf dng foan cau, Ia mf v du nua v
fnh chaf van hanh cua su rang buc xa hI. Chng
IaI bI canh co nhung chnh sach kInh f Ianh manh
o nhIu noI fhuc ng A, nhung mang IuoI nay da
raf fhanh cng frong vIc fao ra cua caI cho nhung
fhanh vIn cua chung. Cng dng kInh doanh nguoI
Hoa o IndnxIa da su dung mang IuoI ng Nam A
rng raI cua mnh d khoI dng xuaf khau hang may
mc va d gIa dung. Mf dIu fra cua Ngan hang
fh gIoI |W) da cho fhay rng hon 90% cac mI
quan h fIp fhI xuaf khau ban dau cua cac hang
nguoI Hoa duoc fhuc hIn fhng qua nhung cau nI
kInh doanh fu nhan. Cac nha xuaf khau khng phaI
Ia nguoI Hoa o IndnxIa co xu huong dua nhIu
hon vao su h fro ban dau cua cac co quan nha nuoc.
Ngay ca khI cac bn khng fh dua vao su rang
buc xa hI fh nhung co ch v chIa se fhng fIn co
fh cho phep fhuc hIn nhung gIao dIch kha Ia phuc
fap. Hp 3.3 ch ra bng cach nao ma, chng han o
raxIn, nhung co ch fhng fIn fn dung fInh vI da
phaf frIn d cho phep cac hang franh duoc mf s
van d duoc fao boI mf h fhng fu phap co fh Iuong
fruoc duoc nhung cng knh.
Tp trung cao nbung ncn tang
NoI fom IaI, bng chung duoc nu ra o day cho chung
fa Iy do d hy vong - va cung fao mf fhach fhuc fo
Ion. Hy vong bf ngun fu fhuc f rng cac fh ch
don gIan co fh fao nhIu dIu kIn d dang cho su
phaf frIn kInh f dua vao fhI fruong. Thach fhuc
bf ngun fu su fhua nhan co qua nhIu nuoc hIn
con fhIu ngay ca nhung fru cf don gIan nhaf cua
fhI fruong. !u fIn s mf frong nhung nn kInh f
ay phaI Ia vIc df ra nhung nn fang xay dung ban
dau v phap Iuaf: bao v doI sng va faI san chng
IaI nhung hanh vI fI pham, han ch hanh dng dc
doan cua cac quan chuc chnh phu, va xay dung mf
h fhng fu phap frung fhuc va co fh Iuong fruoc
duoc.
Mf khI da co mf nn fang Iuaf phap, fh frong
fam cua van d se duoc chuyn sang nhung cach
fhuc ma mf s phan cu fh cua phap ch co fh
cung c nhung quyn so huu faI san. Pham vI phap
Iuaf raf rng Ion, fu vIc cap gIay phep chung nhan
so huu daf va vIc fh chap dng san dn cac dIu
Iuaf caI quan cac fhI fruong chung khoan, bao v
quyn so huu fr fu va Iuaf canh franh. Tuy nhIn,
caI cach frong nhung IInh vuc nay - dc bIf Ia nhung
khu vuc fInh f hon - se ch dom hoa, kf fraI o nhung
noI co nng Iuc fh ch manh me. TaI nhIu nuoc,
nguoI fa van co xu huong gIaI quyf fruoc hf nhung
fhach fhuc co ban hon.
Duy tr mt mi trng chnh sach n hoa
Quyn so huu faI san Ia nn mong cho su fng fruong
Iay fhI fruong Iam dau va gIam ngheo. Nhung can
pha I Ia m nhI u hon fh . Ca c ha ng ca n m f mI
fruong cho phep ho phan b cac ngun Iuc mf cach
co hIu qua hon, nang cao nng suaf va fhuc hIn
dI moI. Va nu nhu cac hang khng fIn fuong rng
cac chnh sach se van n dInh mf cach hop Iy qua
fhoI gIan fh ho se khng dau fu va fng fruong se bI
cham IaI.
oan nay xem xef IaI kInh nghIm quc f voI
mf s chnh sach chu chf h fro cho phaf frIn. No
nu baf mf s Iy do fh ch gIaI fhch faI sao cac
nuoc fhay kho khn frong vIc df ra nhung chnh
sach ff - va nhung nguy co ngay cang fng cua vIc
fheo duI nhung chnh sach fI frong mf fh gIoI
hI nhap nhIu hon. Su nhan manh o khp noI Ia
H thng t phap cua Braxin tr nn qua cng knh nhn
t goc cua mt hang kinh doanh. Mt m cac iu lut
phc tap c ap dung cho mt giao dch kinh doanh n
gian. Chng han nm 1981, ly c mt giy phep
xut khu cn phai co l.470 hanh vi phap ly ring re lin
quan n 13 B va 50 c quan thuc chnh phu. Quy trnh
phap ly cung chm chap nh rua, chu yu la do thu tuc
khang cao phc tap. Nhng ngac nhin thay, khi c
yu cu nhn xet v tm quan trong tng i cua rt
nhiu nhng tr ngai i vi vic lam n kinh doanh, cac
hang a xp vao th hang thp nhng vn gn vi h
thng phap ly.
Mt ly do y la mc du cng knh, song h thng
t phap cua Braxin tuy th lai cung cp mt bi canh bao
am v cu vin t phap cho cac giao dch kinh doanh.
Hu ht cac hang cho bit rng c quan t phap cua nc
ho la kha hp ly va co kha nng oan trc c, va thnh
thoang ho c nh ch t phap nay: hai phn ba s
hang c thm do Braxin a khng nht tr vi mt
quan chc chnh phu va a tm cach thay i quy nh ma
v quan chc chnh phu o t ra; 60% s hang a kin
Chnh phu ra toa, va hn 80% s hang cho bit la se lam
lai iu o. Tng t, c trong 1.000 giao dch gia ngi
Hp 3.3
Ky kt hp ng va h thng t phap Braxin
san xut va ngi mua trong lnh vc may mc lai co mt
giao dch lin quan n kin tung toa an trong khi con
s nay Chil la 2.600 va Pru la 20.000.
Mt ly do th hai ly giai tai sao cac hang coi thng
s chm chap cua h thng t phap la ch (cung nh
hu ht cac nn kinh t th trng t nhn) nhng thoa
c th ch t nhn a phat trin va kim ch chu ngha
c hi trong nhng giao dch kinh doanh, trong khi bo qua
nhng thu tuc t tung toa an. Chung ti nu ra y ba v
du. Th nht, cac hang kinh doanh cua Braxin sn sang
cp tn dung ngn han cho thm ch ca nhng khach hang
mi ma trc kia ho cha tng tin hanh giao dch; long
tin cua ho da vao mt h thng thng tin tn dung rt
phat trin (c hu thun bi c mt c ch trng phat
v mt phap ly i vi vic cng b thng tin v nhng
ngi khng tra n). Th hai, mc du kho co th oi lai tai
san a th chp khi ma cac khoan vay cha c hoan
tra song theo lut cua Braxin, tai san a cho thu co th
oi lai mt cach d dang hn v vy ngi Braxin t do
s dung cac hp ng cho thu. Th ba, i vi mt s
giao dch tai chnh n gian, nhng c ch t phap c
bit co th cho phep bo qua cac thu tuc t tung thng
thng.
fm ra nhung cach ma cac nuoc, voI nhung nng Iuc
fh ch khac nhau, co fh ch fap frung vao nhung
chnh sach ff.
Cac cbnb sacb t6t tbuc Jy tng truong
Ch mf vaI fhap ky qua da cho mf mua bI fhu
nhung baI hoc v cac IoaI chnh sach kInh f fhuc
day fng fruong. Su fhan dIu ng A cho fhay cach
fhuc ma chnh phu va khu vuc fu nhan co fh hop
fac nhm daf duoc su fng fruong nhanh va cung
nhau phaf frIn. Su hI phuc moI day cua mf s
nn kInh f My IafInh, fhoaf khoI mf fhoI ky daI
cua Iam phaf va Iay IaI da fng fruong, da fIp fuc
xac nhan suc manh cua fu do hoa fhI fruong, kIm
ch ngan sach va nhung fh ch nang cao su fIn cay.
Chau PhI, dc bIf Ia o cac nuoc pha Nam sa mac
Sahara, da Iun fo ra cham hon frong fham gIa frao
Iuu nay, voI ngoaI I Ia mf s f nuoc nhu quan dao
MrIxo va fxoana. Va fhm mf s nuoc nua - Cf
Ivoa k fu khI pha gIa dng franc CIA, !ganda
moI day hon - da bf dau dI fheo nhung con duong
phaf frIn moI, day hua hen.
Phan fch nhung kInh nghIm nay, va ca nhung
kInh nghIm khac, cho fhay raf ro mf fap hop nhung
chnh sach nong cf da fo ra Ia v cung quan frong
dI voI fng fruong:
Tao su n dInh kInh f vI m
Tranh bop meo gIa ca
Tu do hoa mau dIch va dau fu.
Nhung chnh sach nay gIup dua mf nn kInh
f o fu fh duoc IoI fu nhung Iuc Iuong fhI fruong
canh franh. Nhung Iuc Iuong nay dua ra nhung fn
hIu dung va bIn phap kch fhch dI voI cac fac
nhan kInh f d fch Iuy cac ngun faI nguyn, su
dung chung mf cach co hIu qua, va fhuc hIn dI
moI. Qua fhoI gIan, nhu chung fa da fhay o Chuong
2, gIaI quyf dung dn nhung van d co ban nay co
fh fao mf fac dng raf nhanh dI voI muc sng.
MI quan h gIua fng fruong va n dInh kInh
f vI m duoc nhIu nguoI bIf dn. Cng frnh nghIn
cuu fhuc nghIm cho fhay muc Iam phaf cao |frn
mf con s) co anh huong baf IoI dI voI fng fruong.
Muc Iam phaf cao fao ra su bap bnh v IoI fuc cua
fIf kIm va dau fu, nhu vay khng kch fhch duoc
vIc fch Iuy vn. Iam phaf cung Iam cho kho co fh
duy fr duoc mf fy gIa hI doaI n dInh nhung canh
franh, Iam anh huong dn nng Iuc cua mf daf nuoc
frong vIc khaI fhac nhung IoI ch cua su mo cua va
fao su baf n dInh v fIn Iuong.
Nhu Hp 3.4 cho fhay, cac chnh phu frn khp
fh gIoI fhay kho ma daf duoc mf ky Iuaf faI chnh
va fIn f manh me can fhIf cho su n dInh kInh f.
Tuy nhIn, duy fr nhung chnh sach nhu vay con
kho khn hon. Nhung cach chnh phu dang fhuc hIn
caI cach se khng fao ra duoc Iong fIn can fhIf d
khuyn khch fng fruong nu moI nguoI khng fIn
rng ky Iuaf moI se duoc duy fr. uoI day, chung fa
se ban dn mf Ioaf cac sp xp fh ch co fh fao ra
duoc nIm fIn nhu vay.
Han cbc su bop mco gia ca Ia mf fhanh phan
fhIf yu cua cac chnh sach ff, boI v nhung bop
meo gIa ca gay can fro cho fng fruong. Chung co
fh Iam nan ch dau fu can fhIf, bIn nhung c gng
fhanh hoaf dng phI san xuaf, va gay ra fnh frang
su dung kem hIu qua cac ngun faI nguyn. Nhung
bop meo v gIa co nhIu hnh fhuc khac nhau, fuy
fhuc vao xuaf xu IIch su cua chung. Tuy nhIn, hnh
fhuc ph bIn nhaf Ia vIc phan bIf dI xu chng
IaI nng nghIp, dInh gIa qua cao dng fIn ban dIa,
fIn Iuong phI fhuc f va nhung hnh fhuc fhu an
gIau hoc cua nhung khoan fro cap dI voI vIc su
dung vn.
Nn nng nghIp chau PhI mInh hoa mf cach
sInh dng v cach ma nhung bop meo gIa ca co fh
pha hoa I pha f frI n kInh f . Nng nghI p chI m
khoang 35% CP cua chau PhI, 40% kIm ngach xuaf
khau va 70% khI Iuong vIc Iam. Tuy nhIn, IIch su
da cho fhay rng nguoI nng dan chau PhI da phaI
dI mf voI fy suaf cao fhu an gIau va fhu ro rang
frong nng nghIp. Thu nng nghIp ro rang cng
khaI |nI baf Ia xuaf khau nng nghIp) Ia raf cao
boI v nhung yu kem hanh chnh da ngn khng
cho nang s fhu fhch dang fu nhung ngun khac,
nhung IoaI fhu an gIau cao Ia boI v nhung chnh
sach fhIn v d fhI va cng nghIp kf hop voI nhung
muc bao h nhap khau cao da dan dn fnh frang
dng fIn bI dInh gIa qua cao v phuong dIn co hIu
qua fhuc f. NgoaI ra, o mf s nuoc, nhung dc quyn
cua khu vuc nha nuoc da nang gIa o bIn gIoI cao
hon raf nhIu so voI gIa ca khI ra khoI dng rung,
va kIm chac duoc kha nhIu nho su chnh Ich nay.
Su kf hop gIua muc fhu cng khaI ro rang cao va
dng fIn bI dInh gIa qua cao da gop phan Iam gIam
dn muc bao dng fy I fng fruong nng nghIp
cua cac nuoc Nam Sahara chau PhI: fu fy I frung
bnh ha ng nm Ia 2,2% va o gIaI doa n 1965-1973
xung con 1% vao gIaI doan 1974-1980 va 0,6% vao
nhung nm 1981- 1985.
K fu gIua nhung nm 1980, nhIu nuoc chau
PhI da co nhung buoc daI dao nguoc su fhIn vI Iau
doI chng IaI nng nghIp. Cho dn dau nhung nm
1990, haI phan ba frong mau khao saf 27 nuoc da
gIam muc d bop meo gIa bng cach cf bof nhung
fhu cng khaI ro rang va, fhuong Ia sua IaI nhung
cach dInh fhu qua cao. Su pha gIa nm 1994 cua
dng franc CIA |xem Hp 3. 5) da gIam dang k
fhIn huong chng IaI nng nghIp faI hau hf cac
nuoc fhuc vung dng franc ma fruoc do chua fhuc
hIn caI cach.
Kho nhan ra nhung IaI raf ph bIn Ia nhung
bop meo gIa ca frong cac fhI fruong Iao dng va fhI
fruong vn. Chng han, muc Iuong fI fhIu duoc
phap Iuaf quy dInh co fh duoc df ra qua cao, v
hnh dung Iam cho nhung cng nhan khng co fay
ngh va Iuong fhap cang kho fm vIc frong nn kInh
f chnh fhuc. Tuong fu, gIa ca cua dng vn - muc
IaI suaf - dI khI duoc gIu o muc cao mf cach gIa fao
fhng qua vIc danh fhu nng vao nhung gIao dIch
faI chnh hoc nhung yu cau v du fru cao. KhI
nhung co quan huu frach dap IaI su khIu naI cua
nhung nguoI vay no bng cach dua fy suaf vay In
dn han ngach cao hoc bng cach phan phaf fro
cap cho cac nha dau fu, fh mf dof bop meo gIa
khac IaI duoc fhm vao h fhng gIa.
Duy tr tbuong mai tu Jo, tbi truong c6n, ca
cac cbc J6 Ju tu cung Ia dIu fhIf yu dI voI fng
fruong. Nhu duoc nu chI fIf o Chuong 8, nhIu
nuoc moI day da dI fheo huong mo cua nhIu hon.
Cac fhI fruong mo fhuong cung cap nhung co hI
cho cac cng dan va doanh nghIp bng cach fng
cuong kha nng fIp can voI cac ngun cung ung,
fhIf bI, cng ngh va faI chnh. Cac mI IIn kf
fhuong maI voI nn kInh f fh gIoI cung gIup cho
muc gIa quc nI duoc dIu chnh fheo cac dIu kIn
fhI fruong foan cau, nho do ma muc gIa phan anh
duoc gIa frI khan hIm cua cac hang hoa va dIch vu.
Va vIc nang cao cac bIn phap kch fhch va fao
fhm nhIu co hI se cho phep cac nha doanh nghIp
su dung ngun faI nguyn mf cach co hIu qua hon.
Nhung fhay dI moI day frong fhach fhuc ma
cac nuoc dang phaf frIn fng ngun fhu fu fhu ch
ra cach ma su hI nhap foan cau manh me co fh
anh huong dn nhung chnh sach quc nI. VIc quc
f hoa kInh doanh va su canh franh gay gf d gIanh
gIaf dau fu nuoc ngoaI - cng voI su hIn dIn cua
nhung nuoc co muc fhu fhap va nhung Ianh fh
phap quyn co fhu fhap - co ngu y rng cac nuoc
khng fh hy vong danh fhu fhu nhap ca nhan va
cng fy fheo cac fhu suaf cao hon nhIu muc chuan
muc foan cau ma van fhu huf duoc dau fu. Va su
nhaf fr ngay cang fng frn pham vI foan fh gIoI
ung h cho vIc ha fhap cac hang rao mau dIch quc
gIa da gay ra ap Iuc dI voI vIc fhu cac IoaI fhu
suaf, nhap khau, ma fruoc day fung Ia ngun fhu
fhu chu yu dI voI cac nuoc dang phaf frIn. |VoI
fu cach Ia mf nhom, cac nuoc dang phaf frIn van
con fhu khoang 30% frong fng fhu nhap cua mnh
fu cac IoaI fhu fhuong maI). VoI su hI nhap ngay
cang fng, fy frong cua fhu fhuong maI frong fng
ngun fhu cua cac nuoc dang phaf frIn co fh hy
vong con gIam fhap hon nua.
VoI nhung kIm ch moI nay dI voI cac ngun
fhu fruyn fhng, nhIu nuoc dang chuyn sang cac
IoaI fhu danh vao fIu dung nhu Ia fhu frI gIa gIa
fng |VAT). Qua fhuc, su kf hop gIua fIm nng
fhu cua no va nhung ap Iuc dI voI nhung ngun fhu
khac da dan dn su fng fruong raf nhanh frong
con s nhung nuoc su dung VAT |Iu d 3.3)
Mf ch d mau dIch fu do va coI mo cung Ia
mf quy fc day uy quyn dI voI nhung yu f khac
cua chnh sach kInh f. Cac nn kInh f coI mo hon
du chIu fIp xuc nhIu hon voI nhung ruI ro fu bn
ngoaI, Iam cho cac chnh phu fheo duI nhung chnh
sach khng nhaf quan cang phaI fra gIa nhIu hon.
Kf qua Ia, cac nn kInh f ma frong do mau dIch
chIm fy frong fuong dI Ion co xu huong co fham
huf faI chnh fhap hon nhung nn kInh f co fy frong
mau dIch fhap. Su can fhIf phaI fuan fheo nhung
quy fc va cng uoc quc f se Ia mf su fhuc day nua
cho hanh vI cu xu ff.
Mf nn kInh f ma khng co cac chnh sach
Ianh manh fh khng fh fham gIa day du vao fhuong
maI va dau fu quc f. Nhung Ia mf b phan cua
mf nn kInh f foan cau dang hoa nhap cung mang
nhung ruI ro moI. TaI noI ma cac fhI fruong cho hang
hoa va vn duoc mo rng fh nha nuoc gp phaI kho
khn frong vIc khc phuc nhung hau qua cua fnh
hnh khng co quy fc v fIn f. Nu nhu nha nuoc
In qua nhIu fIn, fhI fruong ngoaI hI se nhanh chong
frng doI o fy I Iam phaf cao hon, va dng fIn frong
nuoc se maf gIa. Su phan hI fhI fruong nay Iam cho
muc IaI suaf frong nuoc fng In, va cung voI no
nhung chI ph faI chnh cua chnh phu cung fng
In. Can fhIf phaI co nhung chnh sach ff nhm
dI pho voI nhung ruI ro dao fhoaf fu ban, hoaf dng
hay fhay dI v chuyn vn fu fhI fruong nay sang
fhI fruong khac va su Ieo fhang gIa ca hang hoa.
Hp 3.4 fom ff mf s khac bIf frong cach fhuc
Nh biu di y cho thy, thm hut tai chnh cac nc
cng nghip xet tng th a tng lin tuc trong vong hai
thp ky bt u vao u nhng nm 1960, c n nh
hoa trong thi gian ngn vao u nhng nm 1980 va sau
o lai bt u tr lai. Thm hut keo dai mc cao a lam
tng ganh nng n cng cng (ngay ca trc khi co nhng
khoan n lng hu khng co quy tra) t khoang 40%
GDP vao nm 1980 ln ti 70% vao nm 1995. Cac nc
ang phat trin xet tng th a co s cai tin ang k v
ky lut tai chnh, mc du nhng mc rt khac nhau.
Thm hut tai chnh bt u suy giam vao u nhng nm
1980, chu yu la do ct giam chi tiu.
Tuy nhin, bc tranh tng th nay ch chu yu phan
anh nhng thanh cng Chu A va My Latinh, la nhng
ni a at c s giam thm hut nhanh chong va bn
Ngun: IMF, cac nm khac nhau (a).
Hp 3.4
Nhng ky luc theo li mon quc t.
vng. Ngc lai, vao nhng nm u cua thp ky 1990,
ca cac nc chu Phi va Trung ng u khng u kha
nng tip tuc gi vng c nhng thanh tu giam thm
hut a at c trong nhng nm cui cua thp ky 1980.
Nhng ty l lam phat a bin chuyn khac nhau
gia cac vung con manh me hn la nhng thm hut tai
chnh. Cn dch lam phat cua nhng nm 1970 va u
nhng nm 1980 a lan tran nhanh chong ra khp th
gii. Bt u co nhng du hiu cho thy s ngui i cua
lam phat nhng nc cng nghip vao u nhng nm
1980. Tai nhng nc ang phat trin, mc lam phat bt
u yu i vao u nhng nm 1990, nhng khng phai
tt ca cac nc nay. Tai mt s khu vc ang phat trin,
mc lam phat ang co du hiu tin n gn mc lam
phat cac nc cng nghip.
ma cac nuoc da ung pho voI mI fruong foan cau
moI.
Cac dong vn nuoc ngoaI d vao cung ap df
nhung quy fc dI voI cac nha hoach dInh chnh sach.
Nhung Iung vn rof vao co xu huong Iam cho dng
fIn In gIa fhuc f, va chung co fh fac dng dn su
canh franh va fIf kIm quc nI. Chung cung co
fh Iam maf n dInh nghIm frong boI v chung dap
ung nhanh chong voI fnh frang nao Ioan faI chnh
ngn han. KInh nghIm moI day cho fhay rng su
rI Ioan nay co fh co fnh d Iay Ian, fran sang cac
nuoc khac va fham ch Ia cac khu vuc khac fheo
nhung cach khng nhaf fhIf fuong xung voI su fhay
dI v nguy co. Cac nuoc co ngun vn Ion chay vao
co fh can phaI quan Iy nhung can dI ngan sach
fch cuc, su dung cac khoan fIf kIm du phong nay
nhu hang rao chng IaI kha nng co su dao fhoaf fu
ban baf chof. Nhung Iung vn fo Ion dua vao cung
co nhung ham y quan frong dI voI chnh sach fy gIa
hI doaI; chng han, fy gIa hI doaI c dInh chua
chc da Ia mf su Iua chon kha dI nu nhu mf nuoc
d bI fn fhuong frong cac fhI fruong faI chnh. NoI
fom IaI, chaf Iuong cua vIc quan Iy nn kInh f cua
mf chnh phu Ia yu f v cung quan frong.
Nguy co dao fhoaf fu ban va hn Ioan faI chnh
duoc mInh hoa ro nef bng kInh nghIm cua MhIc
vao nm I994 - 1995. Mf Iy do quan frong dI voI su
maf Iong fIn Ia co mf dng ps duoc dInh gIa qua
cao, duoc duy fr baf chap fham huf raf Ion v faI
khoan vang IaI. o nhung du fru ngoaI hI gIam
xung fhap hon so voI co so fIn f quc nI vao cuI
nm 1994, nn cac nha chuc frach khng fh fhuc
hIn mf su fhu hep khI Iuong fIn f can fhIf. Cac
chnh sach nhaf quan hon nu da duoc fhuc hIn co
fh da han ch duoc fnh frang maf Iong fIn.
Mf nn kInh f coI mo cung d phaI chIu nhung
cu sc gIa nay sInh fu cac fh fruong fh gIoI. CIa
nng Iuong va fhuc pham dc bIf hay bIn dI va
co fh anh huong dn cac khoan fhanh foan voI nuoc
ngoaI va vI fr faI chnh cua mf nuoc. Ty gIa hI
doaI va muc IaI suaf cung raf hay fhay dI. Su fhan
frong doI hoI phaI du kIn duoc nhung cu sc fraI
nguoc nhau |mf su fng gIa df ngf dI voI cac
nha nhap khau, mf su suf gIa dI voI cac nha xuaf
khau) bng cach khng duoc vay no qua muc, khng
duy fr co hI vay no moI va bng cach du fru day du
ngoaI hI, va v frung han bng cach fhIf Iap mf co
so kInh f da dang hoa hon.
Nhung dIu baf ngo fhuan IoI co fh gay kho
khn khng kem g nhung dIu nguoc IaI. Su fhch
ung fhan frong voI mf cu sc kInh f fch cuc Ia
phaI danh mf phan nhung g ma chung fa baf ngo
may mn co duoc d su dung v sau nay. KhI cuc
ChIn franh vung VInh nhung nm 1990-1991 Iam
cho gIa dau fng In, NIgIna da su dung ngun IoI
fhu duoc fu ban dau cua mnh d mo rng chI fIu
|Iu d 3.4). o vay, baf chap co nhung gIa fng fo
Io n v ngu n fhu, song fham hu f fa I chnh cu a
NIgIrIa da fhuc su fng vao nm 1990. KhI ma gIa
dau va ngun fhu fu dau gIam vao nm 1991, chI
fIu van con nm o nhung muc moI cao hon. Nguoc
IaI, IndnxIa da dI pho voI ngun IoI dau noI frn
bng ky Iuaf faI chnh, cng khaI dn fIn vao mf
quy du fru d Iam cho s fng frong chI fIu fhap
hon so voI s fng v ngun fhu va duy fr su can
bng ngan sach.
Nbung cbnb sacb t6t rt kbo boan tt
Mc du aI cung bIf phuong cach Iam nhung chnh
sach ff, song raf nhIu nuoc van khng suy nghI
nhIu v van d nay va kf qua fhuc hIn van daI
dng fn faI. Iu nay fhuong bao hIu su co mf
cua nhung khuyn khch v chnh frI va fh ch d
duy fr nhung chnh sach fI.
Cac chnh sach fI nhn fu goc d phaf frIn
fhuong co hIu qua cao frong vIc chuyn nhung IoI
ch cho cac nhom co anh huong v mf chnh frI.
Biu 3.3
Cac nc ang c hng li ch cua VAT
Ngun: Tanzi 1995 (b).
NhIu van d kInh f vI m - Iam phaf, su saI Ich v
fy gIa hI doaI frong fhuc f Ia nhung cach fhuc che
day d danh cac IoaI fhu khng dang co vao khu
vuc fu nhan hoc d phan phI IaI cac IoI ch kInh f.
Tuong fu, raf nhIu nhung han ch kInh f vI
m dI voI su van hanh cua cac fhI fruong - nhung
han ch nhap khau, dc quyn dc IoI dIa phuong, f
quan IIu v dIu chnh - co fac dung bao che cho cac
hang day quyn Iuc hoc nhung b phan khac duoc
uu daI cua xa hI.
Ch d chnh frI o mf s nuoc co xu huong gn
IIn voI nhung fham huf ngan sach kInh nIn. Nhung
nha Iap phap fhuong frao dI nhung dc an, mI
nguoI hua bo phIu cho nhung IoI ch cua b phan cu
frI cua nhung nguoI khac ma khng bIf nhung IoI
ch nay se duoc fra nhu fh nao. o do fham huf faI
chnh gIa fng.
KhI cac ngun fhu khng du va cac chnh frI
gIa IaI van khng mun cf gIam chI fIu, cac chnh
phu hoc Ia phaI chon cach ap df fhu hoc Ia fng
fhu ma, fheo quan dIm v hIu qua, vn Ia dIu
duoc mong mun, hoc ap df cac IoaI fhu che gIau
nhu caI goI Ia fhu Iam phaf - Ia fhu danh vao fhu
nhap fhuc f v phaI frang fraI cho cac khoan chI
fIu cua chnh phu voI dng fIn bI maf gIa. Cach
Iam sau fhuong Ia d dang hon. VIc fng cac khoan
fhu chnh fhuc doI hoI phaI co mf ch d quan Iy
fhu hIu qua va frung fhuc. daf duoc dIu nay,
fruoc hf doI hoI phaI co mf su caI cach co cau sau
sc frong quan Iy faI chnh. Mf su fhay dI frong
suaf fhu frI gIa gIa fng cung co fh phaI can dn
mf cuc bIu quyf frong Quc hI, fuc Ia co su cham
fr va fhoa hIp chnh frI. Nhung mf su gIa fng
frong fhu Iam phaf ch can mf ch fhI cap b guI
dn ngan hang frung uong Ia du.
Ngay ca khI co nhung y d ff, fh cac chnh
phu dI khI co fh buc phaI su dung cac IoaI fhu
che gIau nhu Ia fhu Iam phaf - mc du ho fhua
nhan rng v Iau daI dIu nay dem IaI nhung caI gIa
phaI fra raf Ion va Iam fn haI uy fn chnh phu.
Iam cach nao ma mf chnh phu voI IIch su faI fro
nho vao Iam phaf co fh fhuyf phuc duoc nhung
nguoI nm fraI phIu fIm nng rng Ian nay chnh
phu se khng Iam phaf mf cach khac fhuong nhung
fraI khoan cua no hoc don gIan Ia khng fra duoc
no7 Iam fh nao ma no Iam cho cac fhanh vIn cng
doan fIn rng no se khng cf gIam fhu nhap fhuc
f cua ho bng cach fng gIa sInh hoaf7 Nu chnh
phu khng Iam duoc nhung dIu frn fh cac nha
dau fu se fm cach fu bao v mnh bng cach ap df
muc IaI suaf cao hon dI voI cac khoan no chnh phu,
va cng nhan se fu bao v mnh bng cach yu cau
doI fng Iuong hon nua. Su hoaI nghI cua ho co fh
Iuc do fro fhanh vIc fu gIaI quyf Iay: chnh phu co
fh buc phaI fhuc hanh Iam phaf ma nhung fhanh
phan fu nhan nay frng doI bng cach noI Iong chnh
sach fIn f va cho phep fng Iuong fhuc f hoc
muc IaI suaf.
Nhung bIn phap kch fhch v fh ch faI ac
nhung manh me nay co fh Iam cho vIc fhuc hIn
caI cach chnh sach fro nn kho khn. Va ngay ca
khI nhung caI cach duoc d xuong, fh chu nghIa
hoaI nghI cua gIoI kInh doanh, cng nhan va khach
hang co fh duoc xac nhan bng cac su kIn, fru phI
chnh phu do co fh fruyn daf duoc su nghIm fuc
frong y dInh cua mnh.
Nm cbt nbung cbnb sacb t6t
Mf khI nhung cuc caI cach duoc cng b, su fhanh
cng Iau daI cua chung co fh phaI fuy fhuc vao
vIc fhIf Iap va fhuc fhI cac chnh sach fheo nhung
cach co fh bao hIu mf cach fIn chc rng chnh
phu se khng nuf IoI hua. a co sn mf s co ch
c dInh va faf ca voI cung mf Igc co ban: d dua ra
su kIm fra nhm han ch baf ky su fhI fhuc nao
doI fu bo nhung cam kf da cng b. Nu cac nng
Iuc fh ch du manh cho phep co mf s mm deo d
Ngun: IMF, cac nm khac nhau (b).
Biu 3.4
Khac vi Nigiria, Innsia a qua ly vn may
v u may la mi y mt cach thn trong
fhch ung nhanh chong voI nhung su kIn khng
mong do I fh Ia I ca ng f f hon. N u khng, kInh
nghIm cho fhay rng nhung muc fIu Iau daI duoc
phuc vu ff hon bng cach bam vao nhung kIm ch
fu ap df va sng chung voI nhung dIu kIn cung
nhc ma nhung kIm ch do buc phaI chIu dung.
CHINH SACH TAI CHINH. NhIu hn Ioan
v kInh f vI m bf dau o dang nhung maf can dI
faI chnh. NghIn cuu moI day cho fhay rng fhay
dI cac dc dIm fh ch cua qua frnh Iap ngan sach
co fh caI fhIn dang k nhung kf qua fhuc hIn v
faI chnh.
Tng cuong su mInh bach cua vIc Iap ngan
sach Ia dc bIf quan frong. Mc du foan xa hI bI
maf maf fu su mo h frong ngan sach, song no IaI Ia
mf mI IoI cho cac chnh frI gIa, xoa mo chI ph v
nhung dc an cho nhung IoI ch dc bIf, chng han,
hoc no gIam bof dI nhung chI ph daI han do su
hoang ph ngn han gay ra. KhI ma cac ngan sach
khng duoc mInh bach, nhung bIn phap fhuc hanh
hach foan sang fao, chng han nhu chI fIu ngoaI
ngan sach va dua ra nhung du fru ngun fhu va
fng fruong qua Iac quan, faf ca du fro fhanh qua
d dang. Chng can phaI noI cung du bIf nhung
manh khoe nay Iam cho vIc kIm soaf chI fIu fro
nn kho khn hon.
VIc ngan sach duoc hnh fhanh va ph chuan
nhu fh nao cung Ia van d quan frong. Chng han,
bng chung cho fhay rng can phaI xem xef IIu mf
nuoc co dung cach fIp can fheo fhu bac frong vIc
Iap ngan sach hay khng - cho phep b faI chnh co
quyn Iuc Ion frong cac khoan fng chI fIu cua cac
nganh - hay su dung cach fIp can dan du quyn
Iuc hon. V nguyn fc, cach fIp can fheo fhu bac
phaI fhuc day mf ky Iuaf faI chnh manh me hon
bng cach fao kha nng kIm soaf chI fIu fu frn
xung va gIoI han pham vI ma cac nha Iap phap co
fh mo rng fung phan ngan sach.
Mf nghIn cuu moI day faI 20 nuoc fhuc My
IafInh cho fhay rng su chuyn huong foI vIc Iap
ngan sach fheo fhu bac va mInh bach hon co fh fao
ra nhung kIm ch duoc caI fIn hon |Iu d 3.5).
NghIn cuu nay da phaf hIn fhay rng nhung khoan
fham huf ngan sach co chIu huong cao hon faI nhung
nuoc su dung nhung cach fIp can dan fraI quyn
Iuc va khng mInh bach frong soan fhao ngan sach.
Cac nuoc co ch d f mInh bach nhaf va f fheo fn
fI fhu bac nhaf co fy I fham huf cng khaI frung
bnh Ia 1,8% CP. Nhom mf phan ba o gIua co fhng
du ngan sach frung bnh Ia 1,1%, frong khI nhung
nuoc co su kf hop gIua fhu bac va mInh bach cao
nha f co fh ng du ngan sa ch frung bnh Ia 1,7%.
Nhung kf qua nay nu baf mf dIu Ia cac nuoc
mun caI fhIn su quan Iy faI chnh fng fh cua
mnh can phaI xem xef ky Iuong khng ch nhung
fng quyf foan fhu chI, ma con ca mI fruong hnh
fhanh nn nhung kch fhch chI fIu.
CHINH SACH TIN T. Mf ngan hang frung
uong hoaf dng hIu qua, dc Iap co fh gIam mf
cach huu hIu mI de doa mo rng fIn f v dng co
chnh frI frong khI duy fr duoc su IInh hoaf d fhch
nghI voI nhung cu sc khng fh franh duoc fu bn
ngoaI. NhIu nuoc fm cach Iam cho chnh sach fIn
f cua mnh co d dang fIn cay da Iua chon hnh
mau ngan hang frung uong hoaf dng dc Iap.
Trong nhIu fruong hop, su hng haI nay bf
ngun fu su fhaf hIn nhIn Ia cac nuoc OC, Ia
nhung nuoc co ngan hang frung uong dc Iap, fhuong
Biu 3.5
Cac th ch ngn sach c thit k tt giup
tranh c nhng khoan thm hut ln
Ghi chu: Nhng thm hut ngn sach la cac s trung bnh trong
giai oan 1980-1992. Ch s v cac th ch ngn sach c xy
dng t nhng tra li cua mt cuc khao sat i vi nhng ngi
quan ly ngn sach t nc va co 10 thanh t.
Ngun: Tai liu khoa hoc c s cua Alesina
co muc Iam phaf fhap hon cac nuoc khac - frong khI
muc fng fruong IaI khng h fhap. Nhung nhung y
d d fm ra mf kIu mau fuong fu o cac nuoc dang
phaf frIn da fao ra nhung kf qua Ian In, fuy fhuc
vao vIc su dc Iap cua ngan hang frung uong duoc
xac dInh nhu fh nao. Chng han, vIc nuoc Nga
chuyn sang co ch ngan hang frung uong hoaf dng
d c Ia p va o da u nhu ng nm 1990 duo ng nhu da
khng kIm ch duoc su Iam phaf cua nuoc nay. ng
chung phuc fap hon dI voI cac nuoc dang phaf frIn
nay cho fhay rng vIc kIm ch fIn f fhng qua
fhIf Iap co ch ngan hang frung uong hoaf dng
dc Iap khng ch don gIan duoc fao ra bng sc Inh.
No co fh doI hoI phaI co vIc fhIf Iap fruoc nhung
kIm fra va can dI dI voI nhung hanh vI dc doan
cua cac quan chuc nha nuoc.
VIc Iua chon mf fhng dc ngan hang frung
uong fheo xu huong bao fhu, nguoI co fu fuong chng
dI Iam phaf manh me hon muc chng dI cua xa
hI noI chung, co fh Ia cach fhuc d cac nuoc dang
phaf frIn gf haI duoc nhung IoI ch cua co ch ngan
hang frung uong hoaf dng dc Iap frong khI kIm
ch duoc nhung ruI ro co fh xay ra. Mf cach fhuc
nua Ia frao cho ngan hang su dc Iap ch mang fnh
chaf cng cu - vIc Iap chnh sach fhuong ngay d
daf duoc mf s muc fIu nhaf dInh - frong khI d
IaI vIc Iua chon muc fIu cho cac co quan chnh frI.
Su Iua chon fhu ba Ia fhIf Iap mf hop dng voI
fhng dc ngan hang frung uong, quy dInh hnh phaf
cu fh nu khng hoan fhanh muc fIu chng Iam
phaf da duoc cng b. Iu nay daf hIu qua gIng
nhu Ia vIc fuyn dung mf nhan vIn ngan hang
frung uong bao fhu ma khng dua vao nhung phan
quyf chu quan v nguoI gIu chuc vu do.
Su fhanh cng o nhIu cap d khac nhau cua
cac ngan hang frung uong dc Iap frong kIm ch
Iam phaf da Iam fng kha nng Ia mf s nuoc dang
phaf frIn co Ie don gIan se khng fh ap dung nhung
co ch co kha nng bao hIu mf cach fIn chc su
fhf chf fIn f va dng fhoI duy fr nng Iuc fhch
ung mf cach IInh hoaf voI nhung cu sc bn ngoaI.
I voI nhung nuoc nay, su Iua chon co fh nm o
gIua su cam kf fhng qua nhung co ch cung nhc
va vIc khng cam kf g ca. NguoI fa da fhu ap dung
raf nhIu cach fIp can cung nhc:
AchenfIna, khI fhoaf khoI fruyn fhng Iam phaf
keo daI, da ban hanh Iuaf chuyn dI fIn f
vao fhang 4-1991 ma v co ban da bIn ngan
hang frung uong fhanh mf co quan v nguy
fIn f. Co quan fIn f nay phaI hoan foan nho
vao su h fro hoan foan cua ngoaI hI.
NhIu nuoc My IafInh da chuyn sang su dung
mf fy gIa hI doaI danh nghIa c dInh nhm
Khu vc s dung ng franc CFA Trung va Ty Phi va
la mt lin minh tin t va la mt tiu chun tin t:
ng franc CFA co th chuyn i c vi ng franc
Phap theo mt ty gia hi oai danh ngha c nh. Phap
a thit lp khu vc nay sau Chin tranh th gii th hai
nhm giam sat cac chnh sach tai chnh va tin t cac
thuc a chu Phi cua mnh, va Phap tip tuc ong mt
vai tro quan trong trong s vn hanh cua khu vc nay.
i ly vic Phap am bao kha nng chuyn
i, cac nc thanh vin a nhng quyn cho Phap c
in tin mi. Nhng thay i chnh sach oi hoi phai co
nhng cuc thng lng a phng gia cac nc thanh
vin va Phap. Tr phi rut lui hoan toan khoi khu vc nay,
mt nc khng th n phng bi c s cam kt cua
mnh.
So vi nhng ngi lang ging co nhng iu kin
tng t, cac nc thanh vin cua khu vc nay co mc
lam phat trung bnh thp hn va mc tng trng nhanh
hn trong sut nhng nm 1970 va u nhng nm 1980.
Tuy nhin, cho n na th hai cua nhng nm 1980, mt
s bt li cua vic la thanh vin khu vc nay a hin ra ro
rang: Khu vc CFA b hai cu sc bn ngoai giang vao: s
ln gia thc t cua ng franc Phap so vi ng la; va
s giam t ngt gia nhng mt hang xut khu chnh
cua mt s nc thanh vin khu vc nay. Ty gia hi oai
c nh a loai tr kha nng iu chnh thng qua mt
cuc pha gia danh ngha. Lam phat vn con mc thp
trong thi ky nay, nhng phai tra gia bng s nh tr mc
tng trng. Cac nhn t quan trong a gop phn vao uy
tn va s n nh cua khu vc CFA gi y lam cho s
pha gia ng franc CFA tr nn v cung kho khn. Tuy
nhin, vao u nhng nm 1980, cac nc a i n mt
s nht tr la cn thit phai co mt cuc pha gia.
Vic pha gia 50% c cng b vao thang 1-1994.
Quy m gy n tng manh cua cuc pha gia nay bao
hiu cho thy rng y la mt bin phap dt khoat mt
ln cho tt ca. Nh vy, cac nc co th gt hai c
nhng li ch cua khu vc nay ma khng h lam phng
hai n s tn nhim tng lai cua ty gia hi oai c nh.
Cho n nay, nhng du hiu cho thy rng s pha gia
nay a to ra thanh cng ln theo ca hai cach tnh.
Hp 3.5
Cam kt i choi vi linh hoat trong khu vc s dung ng CFA
gIu gIa ca o muc c dInh va phI hop nhung ky
vong cua khu vuc fu nhan. Mf fy I c dInh
ngn can vIc su dung hnh fhuc pha gIa d
fhch nghI voI nhung cu sc ngn han fu bn
ngoaI. Th nhung, nhu MhIc da phaf hIn ra
frong con khung hoang cua mnh vao nm 1994,
mf fy gIa hI doaI danh nghIa c dInh co fh
fro fhanh mf nhan f gay baf n dInh mf cach
nguy hIm khI ma cac Iung vn d vao hay cac
chnh sach frong nuoc Iam cho fy gIa hI doaI
fhuc f saI chch Ion.
Hau hf cac nuoc chau PhI co su dung fIng
Phap du fhuc khu vuc su dung dng franc
CIA va nm frong pham vI chI phI cua ngan
hang frung uong sIu quc gIa. Nhung s fIn
ung fruoc cua ngan hang frung uong cho mf
chnh phu fhanh vIn duoc gIoI han o muc 20%
fIn fhu fhuc hIn vao nm fruoc do. Iu nay
ngn can cac nuoc frong vIc Iay fhu Iam phaf
fhay fh cho fhu fheo quy uoc |Hp 3.5). Nhung
co ch gIng nhu vay cung co fh gay ra su gIam
phaf nu nhu su fng fruong Ia am, nhu da
dIn ra vao nhung nm 1980.
Nhung cach fIp can cung rn nay fh hIn mf
cuc chay dua danh cuoc cao voI fhoI gIan. ng vIc
nang cao chI ph cua vIc dao nguoc chnh sach, nhung
chnh sach nhu vay gop phan Iam cho nhIu nguoI
fIn rng chnh phu se kIn quyf gIu Iay nhung cach
fIp can cu. Tuy nhIn, voI fhoI gIan frI dI, mf s
cu sc ngoaI sInh se du manh - hoc co fh Ia su
chng dI chnh frI dI voI mf s fac dng phu cua
chnh sach se du manh - d yu cau co su xem xef
IaI.
KhI do, cac nuoc da fhng frong cuc chay dua
voI fhoI gIan se hoan fhanh vIc ap dung nhung cach
fIp can mm deo hon dI voI su kIm ch fIn f
hoc se Iam cho moI nguoI du fIn fuong rng vIc
fhch nghI chIn Iuoc nay se khng duoc gIaI fhch
nhu Ia mf su dao nguoc.
u t vao dn chung va c s ha tng
Cac fhI fruong hoaf dng ff fhuong Ia nhung phuong
fIn huu hIu nhaf d cung cap nhung hang hoa va
dIch vu ma mf nn kInh f can dn- nhung khng
phaI Iuc nao cung Iun Ia nhu vay. c bIf, cac fhI
fruong khng cung cap du mf Ioaf nhung hang hoa
chung - nhung hang hoa cng cng, va hang hoa fu
vn co nhung IoI ch fran Ian dI voI xa hI noI chung.
NoI chung day Ia nhung hang hoa co fac dng fo Ion
dn chaf Iuong cuc sng: khng kh sach va nuoc
sInh hoaf dam bao v sInh, gIao duc co so, y f cng
cng va gIao fhng IIn Iac gIa fhanh fhap. Chung
cung Ia nhung hang hoa ma vIc cung cap chung
anh huong nhanh chong dn phuc IoI va frIn vong
cuc sng cua nhom nguoI ngheo nhaf frong xa hI.
u tu C6ng c6ng cao y tc, giao Juc ca co so ba tng
cbo /oi nbun cao
VIc dung nuoc sInh hoaf dam bao v sInh va vIc
kIm soaf cac cn bnh fruyn nhIm Ia nhung hang
hoa va dIch vu cng cng co nhung fac dng ngoaI
IaI fo Ion ma khu vuc fu nhan khng co du d cung
cap hoc khng co kha nng cung cap. Cac bnh
fruyn nhIm van gay ra fy I fu vong cao o cac nuoc
dang phaf frIn, va nguoI ngheo Ia dI fuong ganh
chIu chu yu. Can 1 fy nguoI o cac nuoc dang phaf
frIn khng duoc dung nuoc sach, va 1,7 fy nguoI
khng duoc huong chm soc y f. Cac dIch bnh gn
voI vIc dung nuoc nhu a chay, fhuong han, dau
mua van con Ia mI de doa hoanh hanh o cac nuoc
dang phaf frIn, dc bIf Ia dI voI nguoI ngheo. KInh
nghIm fhuc f o MaIaIxIa cho fhay rng nhung bIn
phap can fhIp y f cng cng fruyn fhng, nhu Ia
fIm chung va cung cap nuoc sInh hoaf dam bao v
sInh, co fh fao ra su khac bIf v fy I mc bnh va
fu vong, dc bIf Ia fu vong o fre so sInh.
IoI ch cua gIao duc dc bIf cao o frnh d co
so, boI v vn hoa ph fhng co so fao ra nhung fac
dng ngoaI IaI fo Ion cho xa hI. Th du, gIao duc cho
cac hoc sInh nu co IIn quan dn fng cuong suc khoe
cho phu nu, con caI ho va dan dn fy I v sInh fhap.
NhIu nguoI cho rng phan Ion su fhanh cng v
kInh f cua cac nuoc ng A Ia nho su cam kf khng
do du cua cac nuoc nay frong vIc dau fu cng cng
cho gIao duc co so, coI day Ia hon da fang cua cng
cuc phaf frIn kInh f.
Nbu bao cao cc su pbat tricn tbc gioi 1004 da
nu baf, dau fu cng cng vao co so ha fang gIup
fhuc day hoaf dng fu nhan o cac nuoc dang phaf
frIn cung nhu o cac nuoc phaf frIn. Mf nghIn
cuu duoc fhuc hIn faI 85 quan fhuc 13 bang cua
n cho fhay rng vIc gIam bof gIa fhanh gIao
fhng co fh dan dn mo rng dang k cua khu vuc
nng nghIp fheo cach Iam cho nng dan co fh dua
hang hoa cua mnh ra cho d dang hon. NoI rng
hon fh vIc canh franh d gIanh gIaf cac fhI fruong
xuaf khau moI doI hoI phaI co co so ha fang chaf
Iuong cao d chuyn cho hang hoa qua nhung khoang
cach Ion voI chI ph fhap.
Tuy nbicn, cac ngu6n tai nguycn c6ng c6ng tbuong
kb6ng J6 cao cac kboan Ju tu co ty sut /oi nbun
cao nay.
Trn foan fh gIoI, co qua f ngun faI nguyn duoc
danh cho vIc cung cap cac dIch vu co ban quan frong.
Cac chnh phu chI fIu xap x mf d Ia mI dau
nguoI frong khI nhu cau fI fhIu Ia bn d Ia mI
dau nguoI. Khoang 130 frIu fre em o d fuI hoc
fIu hoc- 60% frong s do Ia cac em nu - khng duoc
dI hoc vao nm 1990. Cac em be gaI, nguoI ngheo o
nng fhn va fre em fhuc cac nhom dan fc fhIu
s f duoc dn fruong hon so voI nhung nhom khac.
Mf phan cua van d nay Ia vIc phan b ngun
faI nguyn mf cach saI Ich gIua cac khu vuc - chng
han nhu gIua quc phong, cac doanh nghIp nha nuoc
va cac dIch vu xa hI. TaI nhIu nuoc dang phaf frIn,
cac doanh nghIp nha nuoc fao ra cac hang hoa ma
cac fhI fruong fu nhan co fh cung ung; cac ngun
quy ma cac doanh nghIp nay su dung co fh ff hon
Ia chI fIu vao cac hang hoa cng cng. Cng fy khaI
fhac fhan quc doanh cua Th nhI ky da fhua fhIf
3,5 fy d Ia vao gIua nhung nm 1990 va 1996. Chnh
phu frung uong cua TandanIa da chI fIu nhIu gap
ruoI so voI Iuong ma chnh phu nay chI fIu cho y f
cng cng d fro cap cho cac nha may df fIn. TaI
nhung nuoc fhu nhap fhap muc fhua I cua cac doanh
nghI p nha nuo c da f frung bnh 2,3% CP gIu a
nhung nm 1978 va 1991.
Mf phan nua cua van d nay Ia vIc phan b
saI Iam cac ngun faI nguyn o bn frong cac khu
vuc. ChI fIu vao co so ha fang va cac dIch vu xa hI
co xu huong duoc fap frung vao nhung IInh vuc ma
cac fhI fruong va chI fIu fu nhan co fh dap ung
hau hf cac nhu cau - bnh vIn cho khu vuc d fhI,
fram xa, fruong daI hoc va gIao fhng van faI - chu
khng chI fIu vao nhung hang hoa cng cng chu
yu. Nhung chI fIu nay fhuong dem IaI IoI ch fhaI
qua cho nhung nguoI gIau, con nguoI ngheo ch huong
IoI mf phan nho.
Chng han, cac chnh phu fhuong c gng cung
cap faI chnh cho du IoaI dIch vu chm soc suc khoe.
Tuy nhIn, nhung hnh fhuc can fhIp vao y f cng
cng nhm caI fhIn ch d huong chm soc y f cua
nhung b phan Ion frong dan s, k ca nguoI ngheo,
can phaI duoc uu fIn cao hon nua. Hau hf cac hnh
fhuc chua bnh |gan nhu) fhuan fuy Ia hang hoa fu
nhan - nu nhu chnh phu khng bao dam fro cap y
f mIn ph fh faf ca moI nguoI, fru nguoI ngheo, se
fm cach d fu fra fIn cho dIch vu chm soc suc
khoe. Iu nay co fh cf nghIa faI sao vIc cung
cap cng khaI cac dIch vu chm soc y f chuyn khoa
da khng co fac dng g dn ch d huong chm soc
y f o MaIaIxIa, noI ma moI nguoI co quyn Iua chon
su dung cac dIch vu chm soc suc khoe fu nhan.
Mc du mf s chnh phu dang bf dau chI nhIu
hon vao gIao duc fIu hoc va frung hoc, song gIao
duc o bac cao hon van con duoc fro cap nng n so
voI cac bac khac. Trong khI Han Quc, chng han,
phan b 84% ngan sach gIao duc cua mnh cho gIao
duc co so, fh VnxuIa ch phan b co 31%. Khoang
35% ngan sach gIao duc cua IIvIa - nhung ch co
11% frong fruong hop cua IndnxIa - duoc phan b
cho gIao duc o bac sau frung hoc. Su fhIn vI v gIao
duc sau frung hoc mang fnh chaf nghIm frong nhaf
o chau PhI, noI ma chI fIu cng cng cho gIao duc
bac sau frung hoc cao hon khoang 40 Ian fnh frong
mf hoc sInh so voI chI fIu cho gIao duc fIu hoc. O
muc d cuc doan - o TandanIa - fy I nay Ia 238/1.
Su nhan manh vao cac dIch vu kham chua bnh
va gIao duc bac sau frung hoc nay da cung c su
fhIu cng bng xa hI. ng chung o VIf Nam cho
fhay rng cac nhom nguoI gIau co hon duoc IoI mf
cach fhaI qua fu dIch vu chm soc y f: mf phan
nm s nguoI gIau co nhaf frong xa hI uoc fnh duoc
huong 30% IoI ch cua chI fIu cho chm soc y f,
frong khI mf phan nm s nguoI ngheo nhaf ch
duoc huong 11% |Iu d 3.6).
Nhung quyf dInh cua chnh phu v vIc phaI
cung ung nhung IoaI dIch vu nao khng phaI Ia Iy do
Biu 3.6
Tai Vit Nam, nhng li ch cua dch vu bnh
vin dn v nhng ngi khm kha
Ghi chu: Mi cum ai din cho ty trong chi tiu c danh cho
cum o vao nm 1993.
Ngun: Ngn hang Th gii 1995f.
duy nhaf gIaI fhch faI sao nhung IoI ch cua chI fIu
cng c ng Ia I duo c phan ph I khng cng b ng.
Nhung khac bIf v nhu cau, dc bIf Ia nhung khac
bIf v gIoI, cung Ia yu f quan frong. Chng han, o
Cf Ivoa gan haI phan ba chI fIu cng cng cho
gIa o du c d n vo I Io I ch cu a ca c nam sInh. Ta I
PakIxfan, nam sInh duoc huong IoI ch cua chI fIu
cng cng cho gIao duc nhIu gap ruoI so voI Iuong
ma nu sInh duoc huong. Thng fhuong, su fhIf fhoI
fuong dI cua nu sInh con Ion hon faI nhung h gIa
dnh ngheo hon, phan anh su khac bIf v nhu cau
dI voI gIao duc cho con fraI va con gaI o nhung h
gIa dnh nay.
8u Jung t6t bon cac ngu6n tai nguycn c6ng c6ng
huong cac ngun faI nguyn cng cng mf cach
co hIu qua vao vIc cung cap cac hang hoa va dIch
vu chung, cac nuoc se can phaI phan b IaI cac khoan
chI fIu va hoc cach su dung nhung ngun faI nguyn
cua mnh mf cach co hIu qua hon. TaI nhIu nuoc,
dIu nay se keo fheo ca fhay dI chnh sach Ian fhay
dI fh ch. uoc dau fIn sng con frong fhay dI
fh ch Ia sn sang chap nhan cach fIp can nhIu
bn fham gIa phan phI: cho phep khu vuc fu nhan
fham gIa, frong khI huong su fham gIa fruc fIp cua
khu vuc nha nuoc vao vIc cung cap nhung hang
hoa va dIch vu dch fhuc fap fh |mc du, nhu se
ban o duoI) cac chnh phu cung co fh fro cap cho
fIu dung cua cac nhom ngheo fung d mua nhung
hang hoa ngay ca khI nhung IoI nhuan hoan foan
fhuc fu nhan). Truoc bI canh co nhung gIa fhIf
chung frong fhoI ky sau chIn franh rng co so ha
fang va cac dIch vu xa hI Ia IInh vuc dc chIm cua
cac dc quyn nha nuoc, nn cach fIp can nhIu
bn duong nhu Ia cuc doan fhaI qua va chua duoc
fhu nghIm. Trn fhuc f su fham gIa cua khu vuc
fu nhan va su fham gIa cng dng vao IInh vuc co so
Hp 3.6
Khu vc t nhn cung cp cac dch vu xa hi: mt goc lch s
Ch n th ky XX nha nc mi gi mt vai tro quan
trong trong vic cung cp cac dch vu xa hi nh giao duc
va y t. Tuy nhin, kha nng cua nha nc trong vic
cung cp cac hang hoa va dch vu nay co khac nhau, dn
n cac mi hn hp nha nc - t nhn khac nhau.
Nhng h thng giao duc hin ai ngay nay c
sang lp theo nhng sang kin cua t nhn - thng la
cua tn giao. T nhng trng hoc Hi giao innxia
va Ty Phi n cac cng ng Hinu giao n , cac
nha th Thin chua giao moi ni chu u, va cac
trng lang Trung Quc, cac trng tn giao t nhn a
va ang day hoc cho tre em trong nhiu th ky nay. Tuy
nhin, noi chung th la mt c li cua gii ng u xa
hi. Giao duc cng cng trn quy m ai chung la mt
phat minh cua th ky XIX, bt ngun Chu u va Bc
My va lan tran n nhng vung thuc a cu sau khi nhng
vung nay gianh c c lp.
Vic u t cng cng to ln a dn n s lng
theo hoc ln tai cac t chc giao duc cng cng c
thc hin mt s nc bng cach lam cho vai tro cua
cac trng t co nho lai. Chng han, Malauy, s lng
hoc sinh ghi tn vao hoc tai cac trng tiu hoc t nhn
a giam t 77% trong tng s vao nm 1965 xung con
10% vao nm 1979. Tai mt s ni khac, vic cac chnh
phu thiu kha nng trong vic ap ng nhu cu hoc khc
phuc tnh trang khng thoa man vi cht lng trng
cng a dn n vic s lng hoc sinh ghi tn vao hoc
tai cac trng t tng ln.
Lch s cho thy rng, hu ht cac dch vu y t u
c thc hin trn c s t nhn bi nhng ba , cac
thy lang va cac thy thuc bt c d. Phai cho n sau
khi thuc khang sinh ln u tin c san xut ai tra
sau chin tranh th gii th hai, y hoc phng Ty mi
em lai li ch cho nhng nhom ngi ln. Tai cac nc
ang phat trin, th hoa va cng nghip hoa manh me
a dn n vic thanh lp cac nhom lao ng va cac
nhom nay t t chc cung cp dch vu bao him y t
thng qua nhng quy phong m au hoc ngh
thanh lp cac h thng bao him xa hi c nha nc
cp kinh ph. Tnh n nm 1950, 16 nc My Latinh a
ban hanh cac iu lut nhm cung cp dch vu bao him
y t cho cac nhom chon loc, nhng ch co hai nc chu
u va bn nc Chu A a lam nh vy.
Hi ngh Quc t v chm soc y t ban u c
tin hanh tai Alma, - Ata, Cadcxtan vao nm 1979, a
t ra mt nhn quyn c ban va thuc giuc cac chnh
phu lnh trach nhim chm soc sc khoe cho ngi dn.
Mt s chnh phu cac nc ang phat trin a tao ra
cac h thng y t quc gia, h tr cho vic cung cp dch
vu y t min ph cho toan th nhn dn Nhng n lc nay
a a n s thanh cng nhng mc khac nhau, va
khu vc t nhn a m rng lp vao ch trng nay.
Chng han Malaixia, cac thy thuc hanh ngh trn c
s t nhn a tng t 43% trong tng s vao nm 1975
ln ti 90% vao nm 1990. Nhng nhng b phn ln
nhn dn vn con thiu kha nng tip cn vi cac dch vu
c ban, trong khi nhng ngi khac da chu yu vao cac
nha cung cp t nhn nh bo tin tui ra.
ha fang va cac dIch vu xa hI co mf fruyn fhng
Iau daI frong IIch su |Hp 3.6).
Ch cho dn fh ky XX fh cac chnh phu, fhoaf
dau o chau u va sau do dn nhung noI khac, moI co
duoc vaI fro quan frong Ia nguoI cung cap quan frong
cac dIch vu, frong nhung fruong hop cuc doan con
IoaI bo hn khu vuc fu nhan. Su chuyn fIp sang
mf vaI fro chnh phu rng raI hon nay da dIn ra
fheo nhung hnh fhaI khac nhau dI voI cac dIch vu
khac nhau faI nhung nuoc khac nhau, khIn cho co
nhung khac bIf fo Ion frong cac kIu cach faI fro va
phan phI o bn frong va gIua cac nhom fhu nhap.
Chng han, gIua cac nuoc co fhu nhap fhap, fy frong
cua fu nhan frong fng gIa frI chI fIu cho gIao duc
vao khoang fu 20% o XrI Ianca dn khoang 60% o
!ganda va VIf Nam |Iu d 3.7). Su phan b chI
fIu cho y f cung co nhung khac bIf fuong fu. TaI
My IafInh, fy frong fham gIa cua fu nhan raf rng
Ion: fu mf phan ba cua fng chI fIu cho y f o
cuado dn 43% o MhIc va 57% o raxIn. Co dn
80% frong chI fIu cho y f o ThaI Ian Ia cua khu vuc
fu nhan.
Trong nhIu fruong hop, vIc mo ra cho fu nhan
fham gIa phan phI cac dIch vu co so ha fang va dIch
vu xa hI co fh gIup Iam cho vaI fro cua nha nuoc
phu hop voI nng Iuc. Trong nhIu bI canh, vIc goI
gon frong phan phI co so ha fang va nhung dIch vu
xa hI, mf Ioaf cac hoaf dng khac nhau - fu nhan
va fap fh, duoc fro cap va khng duoc fro cap, canh
franh va dc quyn - du duoc fhuc hIn boI mf nha
cung cap cng cng don dc. KhI cac dIch vu duoc
phan fach fhao roI ra, fa co fh:
Phan bIf gIua nhung hoaf dng co fh duoc faI
fro va phan phI hoan foan fhng qua cac fhI
fruong fu nhan va nhung hoaf dng co cac yu
f fap fh quan frong - va bf dau chuyn cho
khu vuc fu nhan fhuc hIn cac hoaf dng fhu
nhaf.
Phan bIf gIua nhung hoaf dng fap fh ma
vIc phan phaf chung van nm frong fay khu
vuc cng cng va nhung hoaf dng ma vIc faI
fro phaI Ia cng cng va vIc phan phI chung
fhuc v fu nhan - voI vIc Iap chung fu, ky kf
hop dng va nhung co ch fuong fu Iam cau nI
gIua khu vuc nha nuoc va khu vuc fu nhan
|Chuong 5 xem xef nhung kha nng Iua chon
nay mf cach chI fIf hon).
KhaI fhac IoI fh cua nhung co hI moI cho su
canh franh frong mf Ioaf nhung hang hoa va
dIch vu ma gIo day co fh duoc phan phaf boI
khu vuc fu nhan |dI khI, nhu chung fa fhay o
Chuong 4, fan dung nhung co hI moI nay doI
hoI phaI co nhung sp xp dIu chnh moI).
Tng cuong su mInh bach cua vIc su dung dng
fIn cng cng |kho khn hon nhIu khI ma cac
hoaf dng khac nhau duoc goI IaI voI nhau frong
pham vI cua mf nha cung cap cng cng dc
quyn).
Tuy nhIn, nhung fhay dI v f chuc se khng
gIaI quyf duoc ca fhay. Co fh su fhay dI quan
frong nhaf frong mI fruong kch fhch Ia vIc frao
cho ban fhan nguoI su dung mf fIng noI - khng
ch d hop fac voI cac nha cung cap o nhung noI ma
ngun fhng fIn faI dIa phuong Ia cha khoa cho su
phan phI co hIu qua, ma con d gIam saf kf qua
fhuc hIn cua nguoI cung cap va, fhng qua fIn frnh
chnh frI, d buc co su cam kf v chaf Iuong. Iu
nay co fh daf duoc bng cach nao Ia chu d chnh
cua Chuong 7.
Bao v nhng ngi d b tn thng.
V Iau daI, su fng fruong nhanh chong va dau fu
vao dan chung se cf gIam ngheo doI mf cach nhanh
chong. Tuy nhIn, du muc fhu nhap cua mf nuoc co
Ia cao hay fhap - va baf k nhung IoI ch dI voI foan
b nn kInh f co Ia Ion hay nho - fh mf s cng
dan se bI bo IaI dng sau, va mf s cng dan khac
se phaI chIu kh fam fhoI. oan nay xem xef bng
cach nao ma cac nha nuoc da vaf In voI nhung fhach
fhuc cua vIc bao v nhung nguoI d bI fn fhuong.
Co nbicu bicn pbap bao cc kbac nbau
ang 3.1 dua ra caI nhn Iuof qua v raf nhIu nhung
sang kIn khac nhau ma cac chnh phu da c gng
fhuc hIn nhm bao v nhung nguoI d bI fn fhuong
o cac nuoc dang phaf frIn. Taf ca nhung sang kIn
nay roI vao mf frong haI pham fru rng Ion:
Iuong huu, fro cap fhaf nghIp va nhung chuong
frnh bao hIm xa hI khac Ia nhm muc dch
h fro cho nhung nguoI ma - v nhung Iy do fuI
fac, chu ky kInh doanh hoc nhung hoan canh
khac -nm ngoaI co ch duoc huong Iuong vao
mf phan nao do cua doI sng.
Cac chuong frnh fro gIup xa hI Ia nhm gIup
cho nhung nguoI ngheo nhaf frong xa hI, nhung
nguoI hoan foan khng co kha nng nuI sng
ban fhan.
TaI nhung nuoc cng nghIp, nha nuoc phuc IoI
chung, vn da co fac dng dn nhung chuong frnh
phuc IoI frn khp fh gIoI, da Iam nhoa dI su phan
bI f na y. Ha u h f nhu ng chuong frnh chuy n
nhuong chu yu - Iuong huu, fro cap fhaf nghIp,
fro gIup gIa dnh - da bf dau vao nhung nm 1930
va nhung nm 1940 d ung pho voI cuc aI suy
fhoaI va ChIn franh fh gIoI fhu haI, va sau khI
nhan fhuc duoc rng nhung nguoI gIa Ia nhom nguoI
dc bIf d bI fn fhuong frong cac xa hI cng nghIp.
a chuong frnh nay, dc bIf Ia chuong frnh v
Iuong huu, fhu huf mf fy frong dang gIa fng nhanh
chong cua fhu nhap quc dan, va cac nuoc gIau co
frn khp fh gIoI dang xef IaI mf s kha canh
frong cac chuong frnh phuc IoI cua mnh |Iu d
3.8). Ngay ca Thuy In, noI ma su cam kf dI voI
vIc fhuc hIn ch d nha nuoc phuc IoI van con raf
vung chc va Ia nuoc co fhanh fch kho so sanh frong
vIc xoa ngheo doI, da bf fay fhuc hIn nhung caI
cach sau rng d co duoc su can dI hon nua gIua
cac IoI ch xa hI va nhung caI gIa kInh f nng n -
va fhuong o dang khng nhn fhay duoc.
TaI Trung va ng u va IIn X |cu), nha nuoc
co fruyn fhng cung cap du cac IoaI dIch vu xa hI.
Truoc khI co su chuyn dI sang co ch fhI fruong,
cac nuoc nay da fao ra nhung IoI ch foan dIn, nhung
chu ng kha c vo I nhu ng Io I ch cu a ca c nuo c cng
nghIp fhI fruong o bn kha canh. Thu nhaf, do ch
d nay Ia fIn d cua vIc nha nuoc bao dam cng n
vIc Iam day du cho nn khng h co bao hIm fhaf
nghIp. Thu haI, su bao dam xa hI fap frung vao
nhung nguoI khng con kha nng Iam vIc |nhu nguoI
gIa va nguoI fan faf). Thu ba, nhung IoI ch duoc
phan cap cho doanh nghIp. Va fhu fu, nhung fro
cap o dang hIn vaf |nha o, nng Iuong) dong mf
vaI fro quan frong.
VoI su co IaI v kInh f chua fung co va ngan
sach bI fhf chf kem fheo fhoI ky chuyn dI, mf
Biu 3.7
Can cn giao duc cng - t ht sc khac nhau trn pham vi th gii
Ghi chu: D liu y la cho cac nm khac nhau t nm 1988 n nm 1993. Ngun: Psacharopoulos va Nguyen 1997.
s nuoc o Trung va ng u va IIn X |cu) dang
bf dau nhan fhuc duoc rng h fhng bao cap ph
bIn nay khng co kha nng cung ung duoc maI va
can phaI duoc fhay fh bng cac chuong frnh co
mu c fIu ro ra ng hon. Pha n frm gIa frI chuy n
khoan fIn mf frong CP raf cao. Nhung Iam cho
ch d phuc IoI fhch nghI voI nhung dIu kIn moI
dang fo ra Ia raf kho khn v mf chnh frI. TaI a
Ian, gIa frI chuyn khoan fng gap dI, fu 9% CP
vao nm 1988 In foI 18% vao nm 1993.
TraI nguoc voI cac nuoc OC, phan Ion cac
nuoc dang phaf frIn da fao Iap cac ch d bao hIm
xa hI kIu c dao, fhuc hIn fro cap gIa dnh va
Iuong huu cho nhung cng nhan va vIn chuc fhuc
khu vuc nha nuoc. Quy m cua c dao nay fng In
voI fhu nhap bnh quan dau nguoI. No bao gm 6%
Iuc Iuong Iao dng o cac nuoc Nam Sahara chau PhI,
23% o chau A va 38% o My IafInh. ao hIm fhaf
nghI p cho khu vu c nha nuo c Ia khng da ng k ,
nhung vIc dung khu vuc nha nuoc nhu ng chu frong
phuong k cuI cung cung Ia mf dang bao hIm
fhaf nghIp caI frang.
Cac nuoc dang phaf frIn da fhu nghIm mf
Ioaf nhung bIn phap fro gIup xa hI d dap ung
nhung nhu cau co ban cua nhung nguoI ngheo nhaf.
Nhung bIn phap nay bao gm fu cac chuong frnh
goI gon su fro gIup bng fIn mf va bao hIm dn
nhung hnh fhuc fro gIa |fhuc pham, nha o, nng
Iuong) va cac cng frnh cng cng doI hoI nhIu Iao
dng |ang 3.1). VIc fhIf Iap nhung chuong frnh
fro gIup xa hI fung bI chIu anh huong nng n cua
vIn fro quc f. Chng han, su ph bIn cua cac
chuong frnh vI n fro Iuong fhu c fu Hoa Ky va o
nhung nm 1950 va nhung nm 1960 da dan dn
vIc chap nhan nhIu chuong frnh vIn fro Iuong
fhuc d co vIc Iam, dc bIf Ia o Nam A. Su xuaf
hIn cac quy xa hI vao nhung nm 1980, dc bIf o
My IafInh, phan anh su chuyn huong foI vIn fro
phI fhuc pham va su hop fac Ion hon voI cac f chuc
phI chnh phu |NCOS) va cac nhom hoaf dng dua
vao cng dng frong vIc phan phI vIn fro co muc
fIu. Cac chuong frnh xay dung cng frnh cng cng
doI hoI nhIu Iao dng da ngay cang ph bIn, dc
bIf o Nam A va chau PhI.
TaI nhIu nuoc, cac chuong frnh bao hIm va
fro gIup xa hI da khng daf duoc muc fIu bao v
nhom nguoI d bI fn fhuong. Thuong fh cac chuong
frnh nay IaI dan dn vIc chuyn cac ngun faI chnh
vao fay fang Iop frn, dI khI gay ra nhung hau qua
Iam maf n dInh v mf faI chnh. Nhung cach fIp
can moI dang bf dau xuaf hIn dI voI ca bao hIm
va fro cap. Chung fa Ian Iuof xem xef fung van d:
Bao bicm xa b6i - nbung /ua cbon ca nbung nguy
bai
Su hao phong cua nhung chuong frnh bao hIm xa
hI dI khI Iam phuong haI dn chnh sach faI chnh
daI han. Nhu ang 3.2 cho fhay, o nhIu nuoc, nhung
s fIn phaI fra bao ham frong cac quyn huong Iuong
huu gIa fng cua cac ca nhan vuof xa baf ky bIn
phap hop Iy nao frong nng Iuc fng fhu cua chnh
phu.
Nhung fhay dI v nhan khau gIaI fhch mf
phan cho nhung khoan phaI fra cho fIn Iuong dang
ngay mf phnh fo nay. phan dan s dang gIa dI
chIm hon mf nua khoan mo rng Iuong huu va cac
IoI ch phuc IoI khac o cac nuoc OC frong 30 nm
qua.
!craIna va HunggarI cung co co cau dan s gIa
hon, cho fhay faI sao no Iuong huu o nhung nuoc
nay cao. Nhung ap Iuc nhan khau dI voI cac chuong
frnh Iuong huu chc chn se Ion manh raf nhanh
chong o mf s nuoc dang phaf frIn. phan dan
Biu 3.8
Cac khoan lng hu va chuyn khoan khac a
tng dn cac nc cng nghip
Ghi chu: Xem Chu thch ky thut bit thm chi tit.
Ngun: ILO, cac nm khac nhau; OECD 1996
Bang 3.1
Bao him xa hi, tr giup xa hi va cac chng trnh danh cho ngi ngheo cac nc ang phat
trin: nhng c im va bai hoc
Ngun: Ly t Ngn hang th gii 1996.
Loai chng
trnh
Din bao phu va cac hnh thc khu
vc
Nu cac vn va bai hoc S vic tch cc
Lng hu Gn nh ph bin cac nc ang
chuyn i, rt thp Nam Xahara
va chu Phi, trung bnh va cao My
Latinh
Nhng mt cn i v thng k bao him, thm ch mt s nc
co dn s tre, e doa s n nh kinh t v m, c bit cac nc
ang trong giai oan chuyn i, Braxin va Uruguay. Cac nc
trong giai oan chuyn i cn tng tui c hng lng hu.
S tai phn phi tach ring khoi bao him
Nhng k hoach i
mi Achentina va
Chil
Tr giup gia nh c cac nc thu nhp trung bnh
va cao coi la mt phn cua bao
him xa hi, No ph bin cp
doanh nghip cac nc ang
trong thi ky chuyn i.
Quy m gia nh tng quan manh me vi ngheo oi cac nc
cng hoa Trung A nhng khng phai ng u va phn con lai
cua Cng ng cac quc gia c lp. Ty l ngheo oi quyt nh
tin b. Ni nao co ty l ngheo oi thp th o vic thm tra kha
nng la rt thit yu nhm han ch ph tn
Tr giup xa hi
(tin mt)
Han ch cac nc ang chuyn
i, rt him chu A va hu nh
khng co My Latinh va chu Phi
Thch hp vi cac nc co ty l ngheo tng i thp Tr cp gia nh va
lng hu, tr giup xa
hi tui gia Chil.
Tr gia lng
thc
Tr gia chung ph bin chu Phi
va Trung ng. Chia khu phn
theo s lng ph bin Nam A.
Nhng k hoach tr giup lng
thc tao vic lam c s dung
My Latinh. Cac nc ang hng
ti cac chng trnh tem thc phm
va co nh ro muc tiu.
Nhng chng trnh tr gia bo ngo mt pha v ly do tai chnh khng
th lu bn, meo mo va co xu hng thoai trin. Ngi ta co th
ngn chn s ro r bng bin phap xac nh muc tiu mt cach
sa ng ta o. Ca c chng trnh v dinh d ng co tnh hi u qua v gia
thanh hn so vi vic chia khu phn theo s lng hoc nhng
khoan tr gia noi chung. Cac chng trnh ma t ra nhng yu
cu v cng vic th hiu qua v mt gia thanh hn so vi vic chia
khu phn. Kinh t chnh tr thng a n thin lch v th.
Cuc cai cach v tr
gia cua Tuynidi, giam
chi ph 2% GDP va
nng cao kha nng
xa c nh mu c tiu;
chng trnh thc
phm cho giao du c
nm 1993 Bnglaet
Tr gia nha Ph bin cac nn kinh t ang
trong giai oa n chuy n i, chu
yu la nm trong ngn sach; khng
ph bin cac khu vc khac, chu
yu la ngoai ngn sach
Thng co xu hng thoai trin. Nhng ngi ngheo th c
bao v tt nht bng cach tng cng va khuyn khch chng
trnh xy dng nha gia thp. Cac t chc cng ng va cac hp
tac xa a to ra thanh cng hn trong vic xac nh muc tiu. Nhng
khoan tr gia Lin X (cu) lam cho s hoat ng cua th trng
xy dng nha va lao ng tr nn phc tap.
Nhng khoan tr gia
mt ln cua Chil cho
vic mua nha trn th
trng t nhn.
Tr gia nng
lng
Ph bin cac nn kinh t ang
chuyn i va cac nc san xut
du nh Vnxula
Tai chu A, chu Phi va My Latinh, nhng khoan tr gia xng
thng em lai li ch chu yu cho ngi khng ngheo. Nhng
khoan tr gia nay cung co xu hng thoai trin cac nc ang
trong giai oan chuyn i, xut phat t tm quan trong cua chung
trong cac mt hang tiu dung cua ngi khng ngheo. Xoa bo
nhng khoan tr gia se anh hng n ngi ngheo th
Cng trnh cng
cng
K hoach bao him vic lam
Maharashtra n va cac quy xa
hi chu Phi va My Latinh c
gop t ngun trong nc va cac
nha tai tr quc t
Cung cp ca bao him va tr giup. Chung thch hp nhng vung
co tnh trang ngheo oi tam thi va co cac d an cn tp trung
nhiu lao ng khng lanh ngh. Mc lng theo chng trnh
khng c vt qua lng ang c ap dung th trng. Thanh
toan bng hin vt thu hut nhiu phu n hn.
K hoach Maharashtra
cua n ; vic Han
Quc a ra va hoan
thc hin chng trnh
lao ng
Cac chng trnh
da vao tn dung
Ph bin moi ni, c bit la
chu Phi, Nam A va My Latinh
Vn chnh la s thiu kha nng vay n nu nh khng co ky
quy. Cac chng trnh nn tr gia cho nhng chi ph giao dch
nhng khng cho mc lai sut, s dung cac nhom a phng thay
cho cac chng trnh xac nh muc tiu trc tip, t chc ra cac i
tng c li va ap dung cac bin phap kch thch i vi ca ngi
vay n va ngi cho vay thi hanh vic tai thanh toan. Bin tit
kim tr thanh mt thanh t cn thit.
Ngn hang Grameen
Bnglaet.
s ngoaI 60 fuI o Trung Quc se fng gap dI, fu 9
In foI 18% fng dan s vao 30 nm nua - dIu ma o
Phap va Anh phaI keo daI dn mf fh ky.
Th nhung xef mf cach cn ban fh nhung van
d nay vuof ra khoI van d nhan khau. Nhung cng
chuc o nhIu nuoc coI khoan fIn huu cua mnh Ia
mf quyn IoI chu khng phaI Ia mf dang fIf kIm:
ho co nhung dong gop hf suc han ch vao chuong
frnh huu fr, nhung IaI nhan duoc day du fIn Iuong
nhu Iuong huu sau 30 hay 35 nm cng fac. NoI khaI
quaf hon, cac fh Iuc bau cu co anh huong da van
dng hanh Iang mf cach fhanh cng cho vIc ruf
cac chuyn khoan fu ngan sach va ho khng mun
fhay nhung chuyn khoan do bI gIam dI ngay ca khI
dI mf voI su can fhIf phaI fhf chf faI chnh.
Hoc Ia, nhu o mf s nuoc chau PhI, nhung b may
quan IIu cua nha nuoc vo vef cho ban fhan nhung
faI nguyn dInh danh cho bao hIm xa hI hoc danh
cho cac nhom d bI fn fhuong.
u nguyn nhan cua nhung van d nay co Ia
fh nao dI chng nua fh hoc Ia cac chuong frnh
nay se sup d, hoc Ia cac nuoc se bI Iam vao khung
hoang faI chnh sau sc, hoc ca haI, fru phI bao
hIm xa hI co fh duoc df frn mf co so faI chnh
Ianh manh hon. uoc quan frong dau fIn huong foI
fhuc hIn caI cach Ia cac chnh phu phaI phan bIf
gIua cac muc fIu cua bao hIm va cac muc fIu cua
fro gIup - dc bIf Ia o cac nuoc dang phaf frIn, noI
fhuong co khoang chnh Ich rng Ion gIua nhung
cng dan ngheo nhaf |fhuong Ia muc fIu cua cac
chuong frnh fro gIup) va nhung cng dan co fh fham
gIa vao nn kInh f chnh fhuc |fhuong Ia muc fIu
cua cac chuong frnh bao hIm). KInh nghIm fhuc
f cho fhay rng nu khng phan bIf duoc dIu nay
fh chc chn se nguy haI dn ca suc sng faI chnh
cua cac chuong frnh bao hIm |boI v nguoI duoc
bao hIm co fh van dng hanh Iang d co nhung
IoI ch ma khng phaI dong gop) va fac dng cua cac
chuong frnh fro gIup |boI v cac nhom khng duoc
xac dInh Ia muc fIu cua fro gIup chc chn se chIm
huu nhung ngun faI nguyn du dInh danh cho nguoI
ngheo).
VoI vIc bao hIm duoc phan bIf ro rang voI
fro gIup, cac nha nuoc co fh dua su fham gIa va
canh franh cua khu vuc fu nhan vao cac h fhng
bao hIm fruoc day bI chI phI boI cac dc quyn
nha nuoc. Iu nay co fh duoc fhuc hIn fheo mf
s cach:
Thanh f faI phan phI cua Iuong huu co fh
duoc fach ra khoI fhanh f fIf kIm fhng qua
mf ch d !y nhIm nhIu dau mI, voI dau
mI fIf kIm duoc cap quy hoan foan, duoc
quan Iy rIng va duoc nha nuoc dIu chnh cng
khaI. VIc phan phI IaI co fh duoc fhuc hIn
fhng qua mf khoan Iuong huu cng cng c
dInh |nhu o AchenfIna).
Cac nha nuoc co fh mo cac faI khoan fIf kIm
bf buc cho bao hIm fhaf nghIp, cung nhu
Iuong huu |Hp 3.7 nu baf sang kIn cua ChII
fheo nhung duong huong nay).
Cac cng fy va ca nhan co fh duoc phep Iua
chon gIua nha cung cap cng cng va nha cung
cap fu nhan, nhu o Nhaf an, XrI Ianca va Anh.
Quan Iy faI san cua cac chuong frnh bao hIm
cng cng co fh duoc chuyn cho khu vuc fu
nhan fhau |nhu o MaIaIxIa).
Cac nha nuoc co fh chon Iua cac nha chuyn
mn dc Iap chu khng phaI Ia nhung nguoI
duoc b nhIm v mf chnh frI Iam !y vIn
ban quan frI cua cac chuong frnh cng cng.
Bang 3.2
N lng hu n cac nc chon loc
(% trong GDP)
Nc
N lng hu n
cac chnh phu
Urugoay 296
Hungary 213
Braxin 187
Ucraina 141
Th Nh Ky 72
Trung Quc 63
Camrun 44
Pru 37
Cng 30
Vnxula 30
Xngan 27
Mali 13
Gana 9
Buckiana Phax 6
Ghi chu: D liu y la cho cac nm khac nhau gia 1990 va
1996 va la nhng gia tr hin hanh thun c tnh toan vi ty l
chit khu 4%.
Ngun: Kane va Palaclos 1996.
Taf nhIn, vIc khu vuc fu nhan cung cap dIch
vu bao hIm xa hI ch co fh kha fhI nu nhu cac
fhI fruong faI chnh co du frnh d phaf frIn, nho
do ma cac frung gIan fu nhan co fh sn sang Iam
cho nhung frach nhIm fhanh foan daI han nay phu
hop voI nhung faI san daI han. Tuy nhIn, ngay ca o
nhung khu vuc ngheo nhu o Nam Sahara chau PhI
fh cac fhI fruong faI chnh mong manh cung khng
nhaf fhIf phaI Ia caI fhanh chn dI voI su phaf
frIn cua cac quy Iuong huu fu nhan. VoI mf khun
kh phap Iy fhch hop - va co fh duoc fhI hanh - cho
su phaf frIn cua khu vuc faI chnh, cac nuoc co fh
fhanh Iap cac fhI fruong c phIu khu vuc. ay Ia
mf gIaI phap Iua chon cuc ky hap dan dI voI cac
nuoc frong khu vuc co su dung chen dng franc CIA.
Mf s fhI fruong c phIu o Nam Sahara chau PhI
co muc huy dng vn fhI fruong khng h fhua kem
cac fhI fruong o My IafInh ma moI day da fu nhan
hoa cac h fhng Iuong huu cua mnh |nhu o P ru).
Nbung cacb ticp cn bcn cung cbo tro giup xa b6i
Khng gIng nhu bao hIm xa hI co fh fu faI fro,
fro gIup xa hI doI hoI phaI chI fIu fruc fIp cac quy
cng cng. Can nhc nhung muc fIu gIam ngheo va
su fhan frong faI chnh nhu vay Ia nhan f fhIf yu
cho su fhanh cng. |ang 3.1 da nu fom ff raf nhIu
phuong phap fIp can da fung duoc fhu nghIm).
Truoc day, su franh caI chu yu Ia nhm vao nhung
gIa frI fuong dI cua nhung khoan fro cap co co so
rng raI va nhung chuong frnh co fhu nghIm kha
nng. Ngay nay, nhung han ch cua ca haI dang nay
da duoc phoI bay ro hon.
oI v nhung chuong frnh co fham fra kha nng
|fheo do IoI ch duoc df ra fuong ung voI fhu nhap
cua nguoI nhan) df ra yu cau raf Ion v mf hanh
chnh, cho nn chung ch co fh fhuc hIn duoc muc
fIu voI nhung fn kem phaI chng o nhung nuoc co
nng Iuc fh ch manh me. Nhung nhung khoan fro
cap frn co so rng Ion cung da maf dI fnh hap dan
cua chung: chung fn kem va khng fhaf hIu qua
frong vIc gIam ngheo kh. Tro cap nha cua va co so
ha fang, chng han, fo ra dem IaI IoI ch fhaI qua
cho cac h co fhu nhap cao |Iu d 3.9). Cac chuong
frnh fro gIa Iuong fhuc co fh co hIu qua hon nu
nhu chung duoc nhm vao cac hang muc ma nguoI
fIu dung chu yu Ia nguoI ngheo. TuynIdI da chuyn
mf cach co hIu qua fu mf chuong frnh khng
xac dInh muc fIu sang mf chuong frnh co xac dInh
muc fIu bng cach IoaI bo faf ca cac khoan fro gIa
dI voI cac hang hoa co dI fuong fIu dung Ia nhung
nguoI khng ngheo va, v nhung san pham Iuong
fhuc van con duoc fro gIa, bng cach phan bIf cac
IoaI san pham fhng qua nhung khac bIf v bao b
dong goI va vIc dung nhung fhanh phan chung.
Nhung caI cach nay da gIam ph fn cua fro gIa Iuong
fhuc fu 4% CP vao gIua nhung nm 1980 xung
con 2% fnh dn nm 1993, frong khI van duy fr
nguyn ven d an foan fhuc pham cho nguoI ngheo.
VoI ca nhung chuong frnh fro gIup co fham
fra kha nng Ian nhung chuong frnh fro gIup co co
so rng raI hon dang ngay cang co van d, nguoI fa
da chuyn su chu y foI nhung phuong phap fIp can
fu xac dInh muc fIu. Mf cach fIp can Ia huong su
phan phI foI cac dIa dIm, fhanh fhI va nng fhn
co qua nhIu nguoI ngheo. Mf phuong phap nua Ia
df IoI ch o muc fhap va xay dung mf s ch d
danh dI caI nay Iay caI khac. Cac chuong frnh fro
gIup Iuong fhuc cung dua nhung ch d nay vao. V
vay nn ca cac chuong frnh cho cac h gIa dnh kInh
doanh nho o cac cng dng ngheo vay cung Iam nhu
vay. Hp 3.8 ch ra cach fhuc ma IndnxIa, nuoc da
co nhung buoc fIn daI frong vIc gIam ngheo fhng
qua fng fruong frn co so rng Ion, dang d xuong
raf nhIu chuong frnh fu xac dInh muc fIu voI n
Iuc nhm xoa bo ngheo doI vao nm 2005.
Chil co mt k hoach thanh toan khi kt thuc hp ng
lao ng nhng la i khng co h th ng ba o hi m th t
nghip. Chnh phu a d thao mt iu lut nhm tao ra
mt h thng bao him tht nghip (goi la PROTAC). Vic
thit k k hoach nay xut phat t nhng m hnh ang
ph bin cac nc OECD. K hoach c kin ngh
nay c gng ne tranh nhng thai khng mun lam vic
lun i kem vi bao him tht nghip. No se tao ra nhng
tai khoan ca nhn trong o cng nhn va chu cung ong
4,4% theo mc lng cng nhn. Nhng tai khoan nay
c tch tu lai trong khoang nm thang lng va c
quan ly ring, rt co th bi cung nhng th ch ma gi
y ang quan ly lng hu t nhn cua chil. Mt cng
nhn b sa thai se nhn c s tin thanh toan khi kt
thuc hp ng, c mi nm lao ng c mt thang lng,
ln ti ti a la nm nm, va co th co nm ln rut tin
hang thang t tai khoan ca nhn cua ngi nay trong thi
gian tht nghip. Nhng ngi Lao ng b tht nghip do
xin thi vic ch c thc hin nhng cuc rut tin hang
thang nay. Nha nc se iu chnh nhng tai khoan bao
him tht nghip nay. V lng hu, s bao am ti thiu
nay se ch c cung cp sau khi cac quy trong tai khoan
noi trn a ht. Tai khoan ca nhn nay nh vy se c
coi nh la mt khoan co th khu tr khoi b np thu.
Hp 3.7
K hoach bao him tht nghip mi cua Chil
Thach fhuc cua vIc duy fr nhung chuong frnh
fro gIup xa hI mang fnh chaf chnh frI cung nhu
fnh chaf faI chnh: boI v o hau hf moI noI, nhung
nguoI ngheo kho bI day ra ngoaI I xa hI fhuong
yu kem v mf chnh frI, cho nn vao nhung fhoI
dIm fhf chf faI chnh fh ngay ca cac chuong frnh
duoc fhIf Iap fhan frong cung gp nguy co maf dI
su ung h. Cac chuong frnh fu xac dInh muc fIu -
dc bIf Ia cac chuong frnh df ra cac frach nhIm
co dI co IaI dI voI nguoI nhan - duong nhu co ve bn
vung v mf chnh frI hon so voI nhung chuong frnh
duoc xac dInh muc fIu frn quy m hep. o do, v
cn ban, su mnh o day - nhu xem xef o Chuong 7 -
Ia phaI fm ra nhung cach fhuc d fao fIng noI cho
nhung IoI ch cua nguoI ngheo, cho phep ho fro fhanh
nhung nguoI bao v co hIu qua hon cho nhung IoI
ch cua rIng ho.
Nhng la chon chin lc: giai quyt tt hn cac vn
cn ban
MI mf frong s bn fap hop van d cn ban v
kInh f xa hI du df ra nhung fhach fhuc rIng
bIf, nhung faf ca nhung fap hop nay du co nhung
fhach fhuc chung.
Thu nhaf, df ra uu fIn Ia dIu co y nghIa sng
con. Nhu chuong nay cho fhay, o hau hf faf ca cac
nuoc, nha nuoc van khng cung cap day du fhanh
phan cua cac hang hoa va dIch vu cng cng cf IoI:
mf nn fang phap quyn, mf nn kInh f vI m n
dInh, bao dam nhung nguyn Iy co ban cua y f cng
cng, su ph cap gIao duc fIu hoc, cung cap day du
co so ha fang cho gIao fhng va bao dam su an foan
fI fhIu. ng fhoI, cac nha nuoc dang cung cap
mf cach fhaI qua raf nhIu nhung hang hoa va dIch
vu ma fhay vao do cac fhI fruong fu nhan co fh
cung ung. c bIf Ia o nhung nuoc co fh ch yu
kem, nhu cau df ra raf cap bach Ia phaI fap frung
vaI fro cua nha nuoc vao nhung van d cn ban.
Thu haI, vIc su dung kheo Ieo cac fhI fruong
fu nhan, canh franh va hoaf dng fu nguyn co fh
h fro cho phaf frIn frong khI gIam nhanh chong
ganh nng ma cac nha nuoc co cac fh ch yu kem
phaI ganh. Tng fruong do fhI fruong chI phI frong
mf mI fruong kch fhch h fro fhuan IoI co y nghIa
raf co ban. NgoaI ra, cac fhI fruong co fh cung cap
mf Ioaf cac hang hoa va dIch vu fu nhan khac nhau
ma o nhIu nuoc co phan nm frong pham vI cua
khu vuc nha nuoc, nhu Ia gIao duc sau frung hoc,
cac dIch vu chua bnh, fIn Iuong va cac hnh fhuc
bao hIm khac. Trong nhIu IInh vuc khac - su dung
cac quy xa hI d xoa doI ngheo, nang cao chaf Iuong
gIao duc fIu hoc, khuyn khch su fham gIa cua cac
f chuc phI chnh phu va cac cng dng - fhuc hIn
caI cach co fh caI fhIn dang k vIc phan phI dIch
vu. Cac nuoc voI cac fh ch cng cng yu kem can
danh uu fIn cao cho vIc fm ra nhung cach fhuc d
su dung cac fhI fruong va dua cac hang fu nhan va
cac nha cung ung phI chnh phu khac fham gIa vao
vIc phan phI dIch vu.
Biu 3.9
Nhng tr cp nha ca cac nc ang phat trin hu nh khng n c vi ngi ngheo
Ghi chu: D liu y la cho giai oan 1991-1992. Ngun: Ngn hang th gii 1996e.
CuI cung, cac nha nuoc phaI fm cach nang
cao fn nhIm frong cac hanh dng cua mnh. Truoc
mf, frong khI cac fh ch yu kem frong nuoc dang
duoc fng cuong, fh vIc fng cuong cac mI quan
h chf che voI cac dI fuong quan fam bn ngoaI -
chng han, fhng qua cac chuong frnh n dInh hoa
S tng trng nhanh chong va da trn c s rng ln
cua Innxia a co mt tac ng gy n tng n vic
xoa oi, giam ngheo. Gia nhng nm 1970 va 1990 ty l
ngi dn sng di mc ngheo kh chnh thc giam t
56% xung con 15%; nhng ch s khac v phuc li, nh
ty l t vong tre em a cho thy co s cai thin tng t.
Chnh phu gi y a t t ra muc tiu y tham vong la
xoa oi ngheo hoan toan trong thp ky ti. Thach thc
chnh la ch s ngi ngheo con lai c tp trung
nhng vung bit lp danh cho ngi ngheo, nhng vung
khng co nhiu ngun tai nguyn thin nhin, co mt
dn c thp va nhng c im kinh t xa hi khac khin
cho vic tr giup ho tr nn kho khn. Mt s bin phap
can thip co muc tiu a c xng vao nhng nm
gn y, bao gm nh sau:
Chng trnh Inpres Desa Tertinggal (IDT), c trin
khai vao nm 1994, c nhm vao cac lang b s
phat trin cua t nc bo lai ng sau. Chng trnh
nay phn phi tr cp tng s 200 triu la mt
nm gia 20.000 lang - la mt phn ba s lang ngheo
nht trong tng s lang cua Inonxia - va s tin
Hp 3.8
Gia m nghe o Innxia s tr giu p xa h i b sung cho s tng tr ng d a trn c s r ng l n nh th na o
nay se c s dung lam vn cho cac hoat ng tao
thu nhp. Chng trnh nay c kt hp vi cac
chng trnh v nhng cng trnh cng cng.
Chng trnh Gia nh thnh vng, c trin khai
vao nm l996, nhm cai thin cac iu kin gia nh
sng cac lang khng co chng trnh IDT, co mc
sng di mt mc nht nh, thng qua cac khoan
vin tr cho khng va tn dung tr gia nho.
Theo chng trnh di dn, khoang 750.000 gia nh
hay hn 3,6 triu ngi a c tai nh c t vung
ao Java ng uc n nhng hon ao vung ngoai
tha dn hn vi chi ph do chnh phu chu. Chng
trnh nay nhm giai quyt tnh trang thiu t la nguyn
nhn gy ra ngheo oi va cp cho nhng ngi nh
c mi t nng nghip va nhng li ch khac.
Chng trnh Cai tin Kampung nhm muc tiu cai
thin cung cp cac dch vu xa hi va c s ha tng
cho cac vung cn th thu nhp thp va ng dn
c.
voI IMI- co fh gIup cac chnh phu fIn hanh cam
kf cua mnh. Tuy nhIn, v Iau daI, nhu Phan ba
da xem xef v chIu sau, fhach fhuc co fam quan
frong fhIf yu Ia xay dung nhung co ch cam kf
moc In fu frong nha, bf r vao cac fh ch frong
nuoc.
Raf f aI franh caI v vaI fro frung fam cua nha nuoc
frong vIc dam bao fhuc hIn cac van d co ban v
kInh f va xa hI duoc ban frong Chuong 3. Tuy
nhIn, nguoI fa IaI f nhaf fr hon nhIu v vaI fro
chnh xac cua nha nuoc frong dIu fIf va chnh sach
cng nghIp. Kem fheo vIc fng cac chIn Iuoc phaf
frIn do nha nuoc khng ch frong nhung nm dau
cua fhoI ky hau chIn Ia su mo rng nhanh chong
vIc chnh phu dIu fIf faI nhIu nuoc. KhI cac nuoc
da fhuc hIn fu do hoa, nhung kha canh cua khung
dIu fIf ma fo ra phan fac dung dang bI gaf bo.
Nhung cac chnh phu dang fhay rng nhung caI cach
fhI fruong va nhung cng ngh dang dI moI nhanh
chong IaI df ra nhung fhach fhuc rIng v dIu fIf.
Nha nuoc khng fh baI bo su dIu fIf, ma nn co
nhIm vu Iua chon nhung cach d cap v dIu fIf
phu hop khng nhung voI nhung yu cau dang fhay
dI cua nn kInh f va xa hI ma, dIu cung raf quan
frong, ca voI nng Iuc fh ch hIn co cua daf nuoc.
VIc chu y foI su n khop fhch hop gIua vaI fro
cua nha nuoc va nng Iuc fh ch cua no gIup dung
hoa mf s cng fhuc duong nhu xung df nhau v
hanh dng cua nha nuoc. Chng han, nhIu nguoI
Iap Iuan rng, frong cac nganh cng nghIp phuc
fap nhu vIn fhng, cac nha dIu fIf nn co su IInh
hoaf dang k frong vIc xay dung va fhI hanh nhung
quy fc fhI fruong. Tuy nhIn, noI nao ma nng Iuc
fh ch con yu kem, fh pham vI fhuc fhI nhung
sang kIn IInh hoaf Ia raf han ch, fhay vao do, nn
fap frung vao vIc daf duoc uy fn voI cac doanh
nghIp va cng dan, fhuyf phuc ho rng nha nuoc
se fhuc hIn cam kf cua mnh va franh khng co
nhung hanh dng dc doan va fhaf fhuong.
Iu do IaI cang dung dI voI nhung chnh sach
chu fruong can fhIp manh me hon, nhung chnh
sach khng ch don fhuan nhm df nn mong cho
su phaf frIn cng nghIp ma con fch cuc day nhanh
su phaf frIn do. V nguyn fc, duong nhu co ch d
chnh phu dong mf vaI fro nhu vay. Nhung frn
fhuc f pham vI cua vIc dong mf vaI fro nhu vay
IaI phu fhuc nng n vao mf Ioaf nhung dIu kIn
fh ch nghIm ngf dang duoc fhoa man. NgoaI fru
nhung noI co su khop nI kheo Ieo gIua vaI fro va
nng Iuc, chnh sach cng nghIp fch cuc va fruc
fIp fhuong dan dn faI hoa.
NhIu nuoc co nng Iuc fh ch yu kem Ia do
IIch su d IaI nhung chnh phu co pham vI hoaf dng
rng qua muc dI voI cac nuoc nay, fu nhan hoa va
fu do hoa fhI fruong Ia mf phan chu chf frong
chuong frnh nghI su cua ho. KhI nng Iuc da phaf
frIn, cac f chuc cng cng va cac cng chuc se co
fh bf fay fhuc hIn nhung sang kIn fap fh co
fnh fhach fhuc hon, nuI duong cac fhI fruong va
su dung ngay cang fng nhung cng cu dIu fIf hIu
qua, nhung kho quan Iy
T nhn hoa va t do hoa th trng nhng nha nc
co pham vi hoat ng qua rng
Ngay nay nguoI fa IaI quan fam dn vIc fm cach
d chnh phu Iam vIc voI khu vuc fu nhan frong
vIc h fro su phaf frIn kInh f, va fao ra nhung
khung dIu fIf h fro cho cac fhI fruong co fnh canh
franh. Tuy nhIn, o raf nhIu nuoc, nha nuoc va fhI
fruong van con mau fhuan nhau v co ban. Sang
kIn fu nhan van bI cam fu do dI san cua nhung mI
NUI DNG TH TRNG:
T DO HOA, IU TIT VA CHNH SACH CNG NGHIP
CHONG 4
79 NUI DNG TH TRNG: T DO HOA, IU TIT VA CHNH SACH CNG NGHIP
quan h dI khang voI nha nuoc. Nhung quy dInh
cung nhc ngn chn sang kIn fu nhan. Va cac
doanh nghIp nha nuoc, voI su h fro cua nhung dc
IoI dc quyn, khng ch cac IInh vuc kInh f ma
dang ra co fh fhu kf qua Ion hon nu duoc frao
cho cac fhI fruong canh franh. O mf fhaI cuc, raf
nhIu doanh nghIp nha nuoc kem hoan foan ngn
chn su nng dng cua khu vuc fu nhan dng fhoI Ia
mf ganh nng faI chnh va hanh chnh nan gIaI dI
voI phan con IaI cua khu vuc nha nuoc. TaI cac nuoc
do nhu vay, buoc dau fIn d nang cao hIu qua cua
nha nuoc phaI Ia gIam pham vI hoaf dng cua nha
nuoc.
Thanh fch kInh f gan day cua cac nuoc nhu
Trung Quc va a Ian Ia mInh chung quan frong v
nhung IoI ch cua vIc fhu hep vaI fro cua nha nuoc
o nhung nn kInh f k hoach fap frung fruoc day.
Nhung frong cac nn kInh f hn hop hon, vIc noI
Iong su khng ch cua nha nuoc, baf k su khng ch
duoc duy fr fhng qua so huu cng cng hay dIu
fIf, cung co fh dem IaI nhung IoI ch Ion. Iu nay
co fh:
CIaI phong cac ngun Iuc cng cng d danh
cho cac hoaf dng co uu fIn cao. Chuyn cac
khoan fro cap ra khoI nhung x nghIp quc
doanh Iam n fhua I va dau fu cho gIao duc co
so Iam cho chI fIu v gIao duc cua chnh phu
frung uong fng 50% o MhIc, 74% o TandanIa
va 160% o TuymdI.
Tao dIu kIn d co cac dIch vu ff hon, re hon.
Tu nhan hoa faI san cua nha nuoc da co nhung
fac dng fch cuc dn 11 frong s 12 fruong hop
da duoc nghIn cuu ky Iuong o ChII, MaIaIxIa,
MhIc va Anh. IoI ch fhu duoc Ia nng suaf
va dau fu fng, dInh gIa hIu qua hon. PhI dIu
fIf frong nm khu vuc fruoc day duoc dIu fIf
chf che o Hoa Ky da fhu IoI 40 fy d Ia nm
1990 |ang 4.1). TaI AchenfIna, vIc fu do hoa
cac cau cang o uenos AIres da Iam gIam 80%
ph cang.
Mo ra co hI cho khu vuc fu nhan phaf frIn. Su
dIu fIf qua muc co fh can fro su hoaf dng
cua fhI fruong, Iam phaf frIn cac hoaf dng
baf hop phap, va fham ch fao ra nhung nganh
moI chuyn gIup cho cac cng fy Iun Iach gIua
mang IuoI dIu fIf chng chIf. VIc IoaI bo su
dIu fIf qua muc nay se cho phep cac fhI fruong
hoaf dng IInh hoaf hon voI nhung chI ph gIao
dIch fhap hon.
Nhung fhach fhuc v vIc gIam bof quy m hoaf
dng qua rng cua nha nuoc vua mang fnh chnh
frI, fh ch vua mang fnh chaf ky fhuaf. Se fhanh
cng nu co kha nng fIn hanh caI cach du co su
chng dI cua cac nhom hung manh dang fhu IoI do
vIc gIu nguyn frang. Chuong 9 cho fhay noI chung
caI cach co fh duoc khoI dau va duy fr mf cach raf
hIu Iuc nhu fh nao. O day, chung fI xIn fap frung
vao cac chuong frnh fu do hoa va fu nhan hoa.
Nhu ng sa ng kI n nuI duo ng fu do hoa fhI
fruong va fu nhan hoa co fh duoc phan fhanh ba
gIaI doan chng Ian nhau: chuan bI caI cach, fhIf
Iap mf mI fruong kInh doanh fhuan IoI va fu nhan
hoa |hoc fhanh foan) cac x nghIp quc doanh. Cng
khaI hoa Ia fhanh phan raf quan frong khI cac chnh
phu bf dau chuan bI caI cach. Tf nhaf Ia su chuan
bI mf cach cng khaI nn bao gm:
Tuyn b ro v muc fIu chnh cua vIc mo ra
mf nn kInh f fhI fruong co fnh canh franh,
con muc fIu faI chnh va cac muc fIu khac
nn duoc coI Ia phu.
Iam ro nhung fIu ch se duoc su dung d danh
gIa nhung hnh fhuc dIu fIf nao Ia huu ch,
nhung hnh fhuc nao nn duoc IoaI bo va nhung
hnh fhuc nao can phaI duoc cung c nhm b
sung cho vIc fu nhan hoa.
Chuan bI cac bao cao faI chnh va ngan sach
cng cng |bao gm fhng fIn v vay no fu cac
ngan hang) nhm danh gIa xem x nghIp quc
doanh nao Iam n fhua I va phaf hIn nhung
Iy do fhua I cua cac doanh nghIp do.
Nu ro nhung co ch coI mo va co fnh canh
franh |nhu Ia dau fhau) d fu nhan hoa cac x
nghIp nha nuoc.
Co fhm mf Iy do nua d co nhung n Iuc nay.
NhIu khI chung se cho fhay IIu mf nuoc co fhuc
su sn sang d co caI cach hay khng - IIu cac chu
fh chnh frI fhen chf co mun caI cach khng va co
fhay vIc bIn mong mun do fhanh hanh dng co
kha fhI v mf chnh frI hay khng. Nu fhIu y ch
chnh frI fh du n Iuc fhm cung ch Ia v ch. Qua
fhuc, nhung n Iuc do co fh phan fac dung nu bI
coI Ia mf su chuyn huong nua frong mf danh sach
daI nhung chuyn huong dc doan v chnh sach.
Sau khI hoan fhanh khau chuan bI ban dau,
frong gIaI doan fhu haI cua caI cach can fhIf Iap
mf mI fruong kInh doanh h fro cho cac fhI fruong
fu nhan co fnh canh franh. Mf mI fruong nhu
vay bao gm nhung Iuaf choI co kha nng gIup fao
dIu kIn cho vIc gIa nhap va canh franh, va mf
khung fh ch, phap Iy va dIu fIf b sung co fh
dam bao quyn so huu faI san va fhI fruong, bao
gm ca |va nhaf Ia) nhung fhI fruong faI chnh.
Co nhIu IoI fh kInh f cho vIc caI cach som
mI fruong kInh doanh - ngay ca fruoc khI fhuc hIn
fu nhan hoa. Mf IoI fh Ia vIc nuI duong su canh
franh o bn ngoaI va frong nuoc dam bao rng raf
nhIu frong s nhung IoI ch cua vIc fu nhan hoa se
dn fay nguoI fIu dung chu khng phaI ch chuyn
fu kho bac nha nuoc dn cac dc quyn fu nhan.
Nu khng Iam nhu vay, nhung dc quyn fu nhan
co fh fro fhanh cac dI fuong hung manh, vung chc,
sn sang va co kha nng v hIu hoa nhung n Iuc
fIp do nhm dua fhm canh franh vao nn kInh f.
IoI fh fhu haI Ia nu da fhIf Iap nhung cau fruc
dIu fIf rI, fh nhung dI fuong du fhau se co hIu
bIf ff hon v fIm nng kInh f cua cac cng fy
dang duoc fu nhan hoa, muc ruI ro se fhap hon va
chnh phu se nhan duoc gIa fhau cao hon.
NoI bao quaf hon, vIc fu do hoa mI fruong
kInh doanh co fh Ia mf chaf xuc fac manh me, fao
ra nhung bac fhang xoay frn c ma nho do mI cuc
caI cach IaI Iam cho cuc caI cach fIp do fro nn d
dang hon. MI fruong kInh doanh cang manh fh
pham vI co hI va h fro dI voI cac nha doanh nghIp,
quan chuc frong b may nha nuoc va nguoI Iao dng
cang Ion hon, va nhu vay se Iam suy yu su chng
dI chnh frI dI voI vIc do bo nhung quy fc va co
quan m yu va fhanh foan hay fu nhan hoa cac x
nghIp nha nuoc. Thach fhuc o day Ia phaI fm ra
nhung cach fhuc d khoI dng bac fhang frn c do.
oI v ngay fu dau nhung aI fhu IoI nho h fhng m
yu nay se maf maf nhIu, con nhung dI fuong cuI
cung se chIn fhng khng chc da du dng d co
fh dI van dng hanh Iang cho nhung IoI ch cua
rIng mnh. Hp 4.1 cho fhay MhIc da Iam nhu
fh nao d co fh vuof qua nhung chng cu ban dau
dI voI vIc fhu hep cac co ch dIu fIf.
o can phaI co fhoI gIan d mI fruong kInh
doanh fro nn fhuan IoI va do fu nhan hoa fro nn
d dang hon khI mI fruong da duoc caI fhIn, cho
nn cac nha caI cach co fh mun df fu nhan hoa
xung hang fhu yu. ay chnh Ia cach d cap cua
Trung Quc va, vao nhung nm fruoc do, cua Han
Quc va aI Ioan. Vao dau nhung nm 1960, cac x
nghIp quc doanh chIm khoang mf nua san Iuong
ch fao o aI Ioan va mf phan fu o Han Quc. Vao
gIua nhung nm 1980, fy frong cua cac x nghIp
nha nuoc da gIam xung ch con 10% o ca haI nn
kInh f frn, khng phaI do fu nhan hoa, ma do vIc
mo rng nhanh chong khu vuc fu nhan.
Mf chIn Iuoc fhoaf khoI su chI phI cua nha
nuoc d fng fruong duong nhu da co kf qua o mf
s nn kInh f ng A. O nhung noI khac, nhung Iy
do v kInh f va chnh frI se ung h vIc duy fr fu
Nganh
Li ch cho
ngi tiu dung
Li ch cho
nha san xut
Tng li ch
Nhng li ch
tim tang khac
Hang khng 8,8 - 14,8 4,9 13,7 - 19,7 4,9
ng st 7,2 - 9,7 32 10,4 - 12,9 0,4
Vn tai bng xe 15,4 -4,8 10,6 0,0
Vin thng 0,7 - 1,6 .. 0,7 - 1,6 11,8
Truyn hnh cap 0,4 - 1,3 .. 0,4 - 1,3 0,4 - 0,8
Mi gii 0,1 -0,1 0,0 0,0
Kh t t nhin .. .. .. 4,1
Tng s 32,6 - 43 3,2 35,8 - 46,2 21,6 - 22,0
.. Khng co s liu
Ngun: Winston 1993.
Bang 4.1
c tnh v li ch phuc li t vic phi iu tit My (ty USD)
nhan hoa o vI fr hang dau. Cham fr frong fhuc
hIn fu nhan hoa se gay ra ba ph fn kInh f chnh.
Thu nhaf, cac doanh nghIp nha nuoc Iam n fhua
I co fh fIp fuc Iam fhaf fhoaf fIn cua nha nuoc
|hoc cua nhung ngan hang duoI hnh fhuc nhung
khoan vay se khng bao gIo duoc hoan fra). Nu
khng han ch duoc fnh frang I do, fh su baf n
dInh v faI chnh bf ngun fu co fh pha hoaI foan
b chuong frnh caI cach. Thu haI, v du doan sp co
fu nhan hoa, nhung gIam dc va cng nhan frong
cac x nghIp nha nuoc se nay sInh y dInh n cp
nhung faI san raf quy gIa cua cng fy frong Iuc fnh
hnh dang con fhuan IoI. Thu ba, cac x nghIp nha
nuoc hoaf dng kem hIu qua co fh can fro qua
frnh fu do hoa va chuyn dIch co cau frong cac khu
vuc khac. TaI mbIa, fu do hoa fhI fruong da fao
co hI cho cac h nng dan nho mo rng san xuaf va
xuaf khau bng. Nhung fruoc khI duoc xuaf khau,
bng phaI duoc ch bIn, va frong mf vaI nm sau
khI fhuc hIn fu do hoa fh hau hf cac co so ch
bIn bng nm duoI su kIm soaf cua mf x nghIp
nha nuo c d c quy n. M f khI khu vu c na y duo c
chuyn dI co cau, fh muc d nng dan va cac doanh
nghIp fan dung nhung co hI fhI fruong moI se fng
In nhanh chong.
o fam quan frong cua vIc duy fr fu nhan
hoa o vI fr hang dau, fIn frnh fu nhan hoa frong
fuong quan voI fu do hoa df ra mf s dIu nan
gIaI. Mf mf, fu nhan hoa se dem IaI nhung IoI ch
kInh f Ion hon va gay ra f gIan kh hon frong xa
hI nu fruoc do da co fu do hoa va caI cach v dIu
fIf. Mf khac, nu fu nhan hoa bI fr hoan fh cac
can b quan Iy cac x nghIp nha nuoc cang cung c
vI fr cua ho. Hp 4.2 mIu fa cac nha caI cach chu
fruong fu nhan hoa da c gng kIm ch ruI ro nhu
fh nao.
Tbu bcp quy m6 kb6ng cbc qua muc cua m6t s6 nba
nuoc. bai bai boc trung tm
KInh nghIm frn khp fh gIoI v nhung c gng
nhm fhu hep pham vI khng ch qua muc cua mf
s nha nuoc cho fhay rng su fhanh cng do haI nhan
f raf quan frong. Thu nhaf, cam kf dI voI cac fhI
fruong co fnh canh franh, dng fhoI c gng IoaI bo
nhung fro ngaI dI voI hoaf dng cua cac fhI fruong.
Tu do hoa fhI fruong cho phep nhung nguoI moI buoc
vao fhI fruong fao ra cng vIc Iam va cua caI. Tu do
hoa cung gIam bof nhung kho khn d voI fu nhan
hoa va fng nhung IoI ch kInh f fIm fang. Thu
Nm 1988, Tng thng Mhic a b nhim mt Nhn
vt quyn uy v phi iu tit. Mi thang quan chc nay
bao cao trc tip cho Tng thng va hi ng cac b trng
kinh t cua tng thng. Moi doanh nghip Mhico, ln
hay nho u co quyn tip xuc vi vn phong cua quan
chc phu trach phi iu tit nay khiu nai v nhng qui
tc va quy nh kha rm ra, cng knh. Mi khi nhn
c mt n khiu nai, vn phong nay co trach nhim
tm hiu tai sao co quy tc o, no co quan h tng tac
vi cac quy nh khac nh th nao va liu no co nn tip
tuc co hiu lc na khng. Vn phong nay hoat ng theo
mt thi gian biu nghim ngt: Nu trong vong 45 ngay
no khng co hanh ng g duy tr, sa lai hay bai bo
hoan toan mt qui tc ang b tranh chp, th quy tc o
se c t ng b huy bo.
Qua bn nm u,cng vic cua nhn vt quyn uy
phu trach phi iu tit a c tn nhim rng rai va c
coi la a giup thuc y cai cach Mhico. Nhn vt nay la
ngi bao v hiu qua va ap ng mc cao nht trong
chnh phu i vi nhng nha doanh nghip ang phai u
tranh sinh tn. Nhng nhn t cua s thanh cng nay bao
gm:
S ung h dt khoat cua Tng thng, bao hiu cho ca
Hp 4.1
Nhn vt quyn uy v phi iu tit Mhic
cac vin chc va cng dn v s cn thit phai tun
thu nhng quyt nh cua v quan chc nay.
Thc t la ch cp chnh quyn cao nht mi bac bo
c nhng quyt nh cua v quan chc nay.
t ra cac hnh phat nghim khc i vi nhng quan
chc khng thi hanh nhng quyt nh cua quan chc
nay.
Quy nh thi han, nh o am bao co nhng kt qua
nhanh chong va ro rang.
i ngu giup vic cua v quan chc nay la nhng ngi
thng thao v nhng kt qua kinh t cua cac quy
nh, quan h tng tac gia chung vi nhng quy
nh khac va nhng yu cu v hanh chnh cua chung.
Khng mt ca nhn nao co th thc hin mt cach
hiu qua mt chng trnh phi iu tit cua toan b
chnh phu.
Cui cung, thc t la v quan chc nay a gianh c
s tn nhim cua cac quan chc va cua cng chung
bng lng nghe y kin cua nhng ngi khng co
quyn lc va nhng ngi co anh hng va bng tao
lp c mt ky luc nht quan v khng thin v.
haI, mc du can gIam bof so huu cua cac nha nuoc
co pham vI khng ch qua muc, va mc du khng co
Iy do kInh f ff nao d ch d so huu nha nuoc keo
daI maI frong cac nganh san xuaf ra cac hang hoa
co fh mua ban duoc, nhung khng co mf gIaI doan
dung dn duy nhaf nao frong chuong frnh caI cach
d fIn hanh fu nhan hoa. ThoI dIm fhch hop se
phu fhuc vao dng fhaI cua caI cach o mI nuoc.
iu tit tt hn
Iu fIf kheo Ieo co fh gIup cac xa hI gay anh
huong dI voI nhung kf qua cua fhI fruong nhm
daf duoc cac muc fIu cng cng. Iu fIf co fh
bao v mI fruong va cung co fh bao v nguoI fIu
dung va nguoI Iao dng chng IaI fac dng cua su
khng can dI v fhng fIn: chng han, cac ngan hang
Chung ta khng th qung nhng ngi lam vic trong
khu vc nha nc ra ng. iu o la sai lm va ho se
khng chu iu o
Tranh thu c s ng thun cua cac cng nhn
vin la nhn t thit yu tin hanh t nhn hoa thanh
cng. Mt s nc thm ch a cung cp c phn cho cac
cng nhn vin hoc a t nhn hoa thng qua vic cac
cng nhn vin va ban quan ly mua lai x nghip. Mt s
nc khac a tra tin thi vic cho cng nhn vin. T
nhn hoa tr nn d dang hn khi cac nc xy dng cac
chng trnh nhm bao v nhng ngi d b tn thng
nh m ta Chng 3.
T nhn chng qua ch la mt cach khac cac nha
chnh tr va cac nha doanh nghip xoa du va tranh thu
ln nhau va cung nhau lam giau theo hng co hai cho
nhn dn
Tin trnh la iu quan trong. T nhn hoa phai da
trn s u thu co tnh canh tranh, co xac nh ro va cn
thn trc cac tiu ch v la chon nhng nhng ngi
mua. Va vic nay phai c thc hin cng khai, trc
tm nhn y u cua cac phng tin truyn thng ai
chung va cac cng dn.
Nhng cng dn cua chung ta se khng chp nhn vic
giao tai san quy gia cua quc gia cho nhng con ln beo
nc ngoai hoc trong nc
Quyn s hu co c s rng ln co th giup tranh
thu c s ung h cua nhn dn i vi t nhn hoa.
Mt cach tip cn a c Cng hoa Sec, Nga va Mng
c ap dung la phn phi bin lai v t nhn hoa cho nhng
cng dn ri se c mua lai trn t cach la c phn.
Mt cach tip cn khac a c Achentina, Chil va Anh
ap dung la bc u mi chao cng khai cac c phn cho
cng dn vi gia hp dn. Ca hai cach cp u co th
nhm tao iu kin cho mt i tac chin lc manh co
s kch thch va ky nng chuyn mn c cu hoa lai
doanh nghip mt cach hiu qua.
Hp 4.2
Sau ly do phan i t nhn hoa va nn giai ap nh th nao?
Khu vc t nhn nc ta qua yu kem. Nu khng co
cac x nghip nha nc th nn kinh t cua chung ta se
nh tr
Chc chn la t nhn hoa se d dang hn nu a
co mt nn kinh t th trng, bao gm ca cac th trng
tai chnh, hoat ng hiu qua. Nh vy, mt nhn t b
sung chu cht (va co th goi o la tin , nu thy thch
hp) i vi t nhn hoa la t do hoa th trng, co th i
kem vi nhng sang kin v s can thip trc tip va tch
cc cua chnh phu nhm nui dng cac th trng nh
se m ta sau trong chng nay. Ngay du nh vy th trong
hu ht cac hoan canh, chnh s can thip manh me cua
ban tay m m cua nha nc la nhn t kim ch hoat
ng t nhn. Do o, ly do phan i nu trn a ln ln
nguyn nhn va hu qua.
T nhn hoa se ch thay th c quyn nha nc bng
mt c quyn t nhn
Cai cach v iu tit la mt nhn t quan trong na
i kem theo t nhn hoa: phi iu tit vt bo nhng
c quyn co tnh c quyn va gia tao, va xy dng mt
ch iu tit co kha nng kim ch mt cach ang tin
cy vic lam dung quyn lc kinh t trong cac th trng
khng co tnh canh tranh.
Tai sao chung ta lai t lam kh mnh nh vy? Hay c
quan ly tt hn cac doanh nghip nha nc cua mnh
ung vy, nu cac chnh phu sn long ap dung cac
bin phap kim ch ngn sach manh me, cho phep cac
doanh nghip t nhn canh tranh va cung cp cho cac
nha quan ly nhng kch thch phu hp th kt qua hoat
ng cua cac doanh nghip nha nc co th cai thin.
Thc t ang bun la mc du mt s chnh phu co cam
kt a cai cach nhng doanh nghip nha nc cua mnh
trong thi han ngn, song lam cho nhng cai cach nay
phat huy tac dung la iu kho khn hn nhiu. Tp san
Bao cao v tnh hnh phat trin th gii 1983 a nu tn
mt s doanh nghip nha nc hoat ng co hiu qua
trn khp th gii; vao nm 1993, phn ln cac doanh
nghip nay a suy sut.
bIf nhIu on v chaf Iuong cua cac danh muc dau
fu cua mnh hon Ia nhung nguoI guI fIn, hay Ia cac
nha quan Iy kInh doanh co fh bIf nhIu hon v
nhung ruI ro v uc khoe va an foan frong san xuaf
hay fIu dung hon Ia nhung cng nhan hay khach
hang. Iu fIf cung co fh Iam cho cac fhI fruong
hoaf dng hIu qua hon bng cach fhuc day canh
franh, caI fIn va ngn chn vIc Iam dung dc quyn.
Va noI rng hon, dIu fIf co fh gIup Iam cho cng
chung chap nhan fnh cng bng va hop I cua nhung
kf qua fhI fruong.
o fu do hoa kInh f, nhIu IInh vuc cua dIu
fIf da duoc fhua nhan Ia phan fac dung, va da duoc
IoaI bo mf cach khn ngoan. Tuy nhIn, frong mf
s IInh vuc, nhung Iy do fruyn fhng cua dIu fIf
van con fn faI, va ban fhan fu do hoa fhI fruong va
fu nhan hoa da dua cac van d dIu fIf In hang
dau.
I voI ba IInh vuc dIu fIf quan frong - nghIp
vu ngan hang, dIch vu cng cng va mI fruong -
van d khng phaI Ia fu bo hoan foan su dIu fIf,
ma Ia can fm ra nhung cach d cap v dIu fIf o
mI nuoc phu hop voI ca nhu cau va nng Iuc cua
nuoc do.
M6t s6 /y Jo moi cc su Jicu tict
TAI CHINH: I T! KIM SOAT N I! TIT
THN TRONC. HIu bIf cua chung fa v vIc phaf
frIn khu vuc faI chnh da fhay dI nhanh chong
frong fhap nIn qua. CIo day chung fa bIf duoc rng
chIu sau cua khu vuc faI chnh cua mf nuoc Ia
mf nhan f hung manh fIn doan va fhuc day su
phaf frIn. Mf dIu cung quan frong fuong fu Ia su
dIu fIf huong v kIm soaf duoc ap dung rng raI
frong nhung nm dau cua fhoI ky hau chIn - dua
fn dung co fnh bao cap voI muc IaI suaf fhuc f raf
am vao cac hoaf dng duoc uu aI, han ch vIc da
dang hoa fheo khu vuc va dIa Iy cua cac fh ch
frung gIan faI chnh - co fh Iam haI dn su phaf
frIn sau cua khu vuc faI chnh.
o do, phan ung gan nhu ph bIn Ia fu bo
nhung bIn phap kIm soaf dI voI co cau cua cac
fhI fruong faI chnh va vIc phan b faI chnh cua
chung, va chuyn sang qua frnh fu do hoa.
Tuy nhIn, fu do hoa frong khu vuc faI chnh
khng gIng voI phI dIu fIf. Co Iy do hap dan d
dIu fIf ngan hang. Nhung muc dch da duoc fhay
dI fruoc kIa Ia cho fn dung chay fheo cac huong
duoc ua fhch, con nay Ia d bao v suc khoe cua h
fhng faI chnh.
H fhng ngan hang can co nhung bIn phap
kIm soaf fhan frong va hIu qua, boI v ngan hang
Ia raf khac. Nu khng co su dIu fIf fhch hop, dI
voI nhung nguoI dng ngoaI, danh gIa suc manh faI
chnh cua mf ngan hang se kho hon Ia danh gIa suc
manh faI chnh cua mf cng fy phI faI chnh. TaI
sao vay7 Thu nhaf, v nhung khoan no da qua han
Ia nhung faI san chu yu cua cac ngan hang. Chung
nao cac ngan hang con nhan duoc fIn IaI v cac
khoan cho vay cua ho, fh nhung nguoI quan saf bn
ngoaI van co fh cho rng vn dau fu cua ngan hang
do con Ianh manh, ngay du |day Ia dIu nguoI quan
saf bn ngoaI khng bIf) nhung nguoI vay no fhIu
ngun Iuc d fra no gc hoc, f hon, fhuc f da bI
pha san va ch fIp fuc vay fhm fIn d fra fIn IaI.
Thu haI, boI v khac voI nhIu cng fy, cac ngan hang
co fh hf kha nng fhanh foan mf cach fuyf vong
ma van khng co mf cuc khung hoang v phuong
fIn fhanh foan. Chung nao cac ngan hang hf kha
nng fhanh foan co fh che gIau nguoI bn ngoaI v
fnh hnh cua mnh, chung van co fh fIp fuc fhu
huf fIn guI va fham ch con fch cuc fhu huf nguoI
guI bng nhung muc IaI suaf cao. Cac ngan hang
dang fhaf baI fhuong Iam nhung dIu ngay cang cuc
ky mao hIm d cuu vof vI fh cua mnh, da fIn
hanh nhung hoaf dng dau fu saI Iam, IIn fuc fhua
I ngay cang nhIu fruoc khI dI dn sup d faf yu.
Va fhu ba, boI v kho dIn gIaI cac ban quyf foan
cua cac ngan hang, dc bIf Ia v mf fy frong ngay
cang fng cua vn ngan hang da nm frong cac hoaf
dng phu va nhung cng cu faI chnh khac raf kho
fheo doI.
Su fhIu can dI v fhng fIn nay co fh fao ra
su baf n dInh. o Io so v su an foan cua fIn guI
cua mnh, nhung nguoI guI fIn co fh d x dn d
ruf fIn ra khI ho bf dau nghe fIn cac ngan hang
gp rc rI. Su d vo cua cac ngan hang fhuong co
xu huong Iay Ian. KhI mf ngan hang khng con kha
nng fhanh foan bI pha san, nhung nguoI guI fIn Io
Ing co fh chay dn ruf fIn o cac ngan hang khac.
KhI fIn mf frong h fhng ngan hang bI can kIf
fh ngay ca nhung ngan hang co kha nng fhanh
foan cung phaI dong cua. Mf cuc ruf fIn frong
pham vI foan b h fhng ngan hang co fh co nhung
hau qua kInh f vI m nghIm frong. V faf ca nhung
Iy do nay- nhung kho khn frong vIc danh gIa suc
manh faI chnh cua mf ngan hang, nhung su Iay
Ian va fac dng baf IoI cua vIc cac ngan hang d vo
- cho nn hanh vI cua cac ngan hang can phaI duoc
kIm ch bng hanh dng dIu fIf va cac hanh dng
khac cua nha nuoc, ma se duoc ban dn sau frong
doan nay.
NH! NC NCA NH ICH V! CONC CO NC:
I! TIT ANC CANH TRANH. I voI nganh
dIch vu cng cng, dIu fIf cung da co vI fr nI baf.
Tuy nhIn, frong IInh vuc nay can dIu fIf Ia v co
su fhay dI co fnh chaf cach mang v cng ngh va
f chuc, chu khng ch do nhung chuyn bIn co y
fhuc v chnh sach. Iap Iuan v dIu fIf cac nganh
dIch vu cng cng fhuong raf fhng fhn. Cac nganh
dIch vu Ia nhung dc quyn fu nhIn. o do, nu
chung khng duoc dIu fIf fh cac fu nhan Iam dIch
vu se fro fhanh cac dc quyn, han ch san Iuong va
Iam fng gIa ca, gay fac haI cho fnh hIu qua frong
foan b nn kInh f va vIc phan phI fhu nhap.
Ngay nay, nhung fhay dI v cng ngh da fao ra
pham vI moI cho canh franh, nhung cac nha canh
franh fuong IaI co fh can su faI bao dam dc bIf fu
pha cac nha dIu fIf fruoc khI vao cuc.
Trong nganh vIn fhng, hang chuc nuoc o khp
chau My, chau u va chau A - va mf vaI nuoc o
chau PhI, k ca Cana va Nam PhI - da fhuc hIn
canh franh frong cac dIch vu vIn fhng duong daI,
dI dng va gIa frI gIa fng |fax, chuyn du IIu, hI
nghI qua vIdeo). Tham ch mf s nuoc - v du, ChII
va n Xanvado - da fhm do cac gIaI phap canh franh
v cac mang IuoI kf nI c dInh dIa phuong. Phaf
dIn |khng chuyn faI dIn va phan phI dIn) gIo
day cung duoc coI Ia IInh vuc canh franh. TaI Trung
Quc, MaIaIxIa va PhIIIppIn, cac nha dau fu fu nhan
da Iap cac du an phaf dIn dc Iap va Iam fng fhm
cng suaf phaf dIn fhng qua vIc Iam gIam nhe
nhung fhIu fhn nghIm frong v dIn va khIn
ngun faI chnh fu nhan co fh bu dp cac su fhIu
huf cua ngun Iuc nha nuoc.
Trong mI fruo ng mo I na y, mu c d cu a d c
quyn fu nhIn da bI gIam dang k |mc du co fh Ia
khng IoaI bo hoan foan). Nhung dIu fIf van raf
quan frong v haI Iy do. Thu nhaf, no co fh fao dIu
kIn fhuc day canh franh. Hay xem xef van d kf
nI. o fhaf baI frong hon mf fhap ky frong vIc
Iap ra nhung quy fc hIu qua d cho phep cac mang
IuoI khac nhau kf nI IaI voI nhau, cac nha dIu
fIf vIn fhng ChII da can fro nghIm frong su
canh franh, da cho cac cng fy Ion kIm soaf hoaf
dng cua h fhng vIn fhng. Sau nhIu cuc franh
chap faI foa an, mf h fhng da dI fuong da duoc
ap dung nm 1994: gIo day nguoI fIu dung da co
fh fu Iua chon dI fuong cung ung dIch vu duong
daI. Ch frong mf vaI fhang, sau nha cung ung dIch
vu moI da gIa nhap fhI fruong, va gIa cua mf cuc
noI chuyn duong daI da gIam dI mf nua. Cac van
d kf nI fuong fu co fh nay sInh frong nganh dIn
nng khI ma cac nha phaf dIn cung cap dIn cho
khach hang fhng qua cac duong day chuyn faI
chung. ay Ia mf van d ma AchenfIna va mf s
nuoc khac da phaI xu Iy sau khI fIn hanh fu nhan
hoa.
Iy do fhu haI khIn can caI fIn dIu fIf Ia
canh franh co fh khng du d bao v khu vuc fu
nhan fruoc su ruI ro cua dIu fIf: vao mf Iuc nao
do, nhung quyf dInh cua cac nha dIu fIf hay nhung
co quan cng cng khac se ap df nhung doI hoI moI
me va fn kem. Nhung faI san cua mf nganh dIch
vu Ia nhan f dc dao dI voI hoaf dng kInh doanh
cua nganh do va khng fh duoc faI frIn khaI cho
nhung muc dch su dung khac. Iu nay khIn cac
nganh dIch vu dc bIf d fn fhuong dI voI hanh
dng frung fhu cua nha nuoc - v du, khI cac nha
dIu fIf df ra muc gIa fhap hon chI ph frung bnh
daI han. o do, cac nuoc khng co fhanh fch v fn
frong quyn so huu faI san co fh se khng fh fhu
huf duoc cac fu nhan dau fu vao cac nganh dIch vu
cng cng, du ho cam kf dI voI canh franh frn cac
fhI fruong dIch vu cng cng. Nhu se nu o cac doan
sau, mf co ch duoc xac Iap ky cang buc cac nha
dIu fIf dI fheo mf duong II hanh dng duoc xac
dInh ro fh co fh cung cap su bao dam ma cac nha
dau fu fIm nng can dn.
MOI TR!ONC: CN OI KHOA HOC, KINH
T HOC VA AP I!C CONC N. Tu Iau, cac nha
kInh f hoc da coI nhIm Ia mf ngoaI ung fIu cuc.
Nu khng co mf s hnh fhuc bao v co fnh dIu
fIf fh mI fruong co fh fro fhanh mf nan nhan
v fI cua cac fap fuc kInh doanh xau. Nhung nguoI
mua fm kIm nhung hang hoa co gIa hap dan, con
cac nha san xuaf fm cach cung cap nhung hang hoa
voI chI ph fhap hon so voI muc chI ph cua cac dI
fhu cua ho. Nu nhu khng co mf bIn phap han
ch va dI pho fh co fh co su cam d Ion khIn
nguoI fa fm cach kIm IaI bng cach san xuaf fheo
ca ch fhu c re hon nhung gay ba n hon cho mI
fruong.
Ngay ca cac nuoc co nhung fh ch manh cung
fhay vIc dIu fIf mI fruong Ia mf fhach fhuc fo
Ion. KhoI dc, nuoc nhIm chaf dc, fIng n Inh faI
nhuc oc va nhung hau qua cua chung Ia nhung dIu
co fh phaf hIn d dang. Song nhung fn ph cua
nhIu hnh fhuc pha hoaI mI fruong khac raf khuch
fan, va ngay ca nhung nguoI o gan ngun gay nhIm
nhaf cung khng fhay ro va v Iau daI chnh nhung
nguoI do co fh se phaI chIu nhung hau qua nghIm
frong. Cung co fh raf kho do Iuong cac chaf nhIm
duoc phaf ra. Va nhung hau qua dI voI mI fruong
co fh phu fhuc nhIu vao cac dc dIm dan s va
sInh fhaI cua khu vuc xung quanh.
Tnh hnh cang phuc fap hon v cac nhan f
kch fhch chnh frI cua cng dng, gIoI doanh nghIp
va cac gIoI chnh frI quan fam co fh gay ra su map
mo, nhung kf qua do dIu dnh, chu khng phaI Ia
nhung kf qua du kIn duoc va vIc fhuc hIn nhaf
quan. Cac cng dng ngheo hang ngay phaI dI mf
voI mf su mc ca dang bun: v su fn vong fruoc
mf ma phaI chIu su xung cap mI fruong v Iau
daI. Cac cng fy fu nhan can nhc gIua nhung fn
ph va IoI ch co fh du doan duoc cua vIc fuan fhu
nhung quy dInh ro rang v bao v mI fruong va
frIn vong cf gIam chI ph bng vIc hoan foan franh
ne cac quy dInh. o do, nhIu khI cac chnh frI gIa co
fh kf Iuan rng khng hanh dng v mI fruong
|co fh duoc che gIau ra ve hoaf dng fch cuc) Ia
mf chu fruong co IoI v chnh frI.
Nhu se nu o doan sau, frong mI fruong khng
ro rang nay, nhung d cap v dIu fIf mI fruong
mang fnh ky frI fhuan fuy co f hy vong fhanh cng.
c bIf Ia o cac nuoc dang phaf frIn, noI ma nhung
co so fh ch v dIu fIf raf yu kem, se co fh co
fIm nng fhanh cng Ion hon frong vIc ngn chn
nhung su pha hoaI mI fruong cua cac fhI fruong fu
nhan fu do nu dua ngang nhau vao fhng fIn cng
cng, su fham gIa cua cng dan va nhung quy fc
chnh fhuc.
Tai noi co nbicu nng /uc, Jicu tict co tbc /am tng
tnb Jang tin cy ca bicu qua
Vay cac nha nuoc Iam cach nao d dI pho voI nhung
yu cau dIu fIf IIn fuc fhay dI va hay xung df
nhau7 Co ba nguyn fc chu chf. Thu nhaf, nhung
cach fhuc dIu fIf khac nhau co nhung fn ph va
ch IoI khac nhau ma cac nuoc can phaI danh gIa ro
fruoc khI fIn hanh. Thu haI, su danh gIa nay can
fnh dn ca kha canh hanh chnh: mf s hnh fhuc
dIu fIf yu cau nhIu fhng fIn, con mf s hnh
fhuc khac doI hoI f fhng fIn hon |hoc fhng fIn d
fheo doI hon); va cung nhu vay, mf s d cap v
dIu fIf phu fhuc vao co ch ch huy va kIm soaf
con nhung d cap khac IaI phu fhuc nhIu hon vao
nhung co ch co fnh fhI fruong. NoI chung, cac d
cap doI hoI f fhng fIn va huong v fhI fruong IaI d
dang fhuc hIn hon, va nhIu khI khng kem phan
hIu qua. Thu ba, cac quc gIa khac nhau mf cach
ro rf ca v nng Iuc fh ch va co cau kInh f. Nhung
cach d cap cua ho v dIu fIf cung phan anh nhung
khac bIf nay.
Chung fI xIn bf dau chung mInh cac nguyn
fc nay co fh duoc ap dung frn fhuc f nhu fh nao
bng cach xem xef mf s kIch ban v cac fruong
hop ff nhaf: mf Ioaf cac Iua chon dIu fIf dI voI
ngan ha ng, ca c nga nh dIch vu cng c ng va mI
fruong ma ch co fh hoaf dng ff nu co nng Iuc
fh ch ff. Nhung cach d cap nng v fh ch nay
kf hop ba yu f frung fam |ang 4.2):
ua vao cac nha quan Iy hanh chnh cng cng
d quan Iy nhung van d doI hoI ky fhuaf phuc
fap.
Cho phep cac nha dIu fIf co su IInh hoaf dang
k d dap ung voI nhung hoan canh fhay dI.
Su dung mf Ioaf bIn phap ngn chn va dI
frong d han ch hanh vI dc doan cua cac co
quan dIu fIf va xay dung fnh dang fIn cay
cua cac co quan nay.
CIAM SAT NCN HANC. Trn khp fh gIoI,
vIc dIu fIf khu vuc ngan hang co xu huong nng
v fh ch. Nhung doan sau se nu mf s y fuong
moI v duy fr kha nng fhanh foan cua cac ngan
hang o nhung noI ma nhung co quan gIam saf yu
kem. Tuy nhIn, o nhIu nuoc, su gIam saf chnh
fhuc van Ia mf fhanh Iuy quan frong. Iy do Ia vIc
dIu fIf duoc fhIf k ff, IaI duoc su gIam saf va
fhuc fhI cua nhung co quan gIam saf co nng Iuc, co
fh gIup khc phuc fnh frang khng can xung fhng
fIn vn co frong hoaf dng ngan hang, va fm ra -
hoc f nhaf Ia han ch - nhung cuc khung hoang
ngan hang co fIm nng gay faI hoa |Hp 4.3). Nhung
yu f chu chf cua cac h fhng nhu vay bao gm:
u c6n ca ticu cb gia nbp. Nhung yu cau v
vn fI fhIu ap df ky Iuaf dI voI cac ngan
hang bng cach bao dam rng nhung nguoI so
huu se chIu maf maf frong fruong hop xay ra
fhaf baI: Cung can yu cau cac nha chuc frach
xem xef nhung kha nng va fhanh fch cua
nhung nguoI se so huu va quan Iy cac ngan
hang.
Nbung ban cbc J6i coi kba nng cay muon cua
nguoi trong nganb. Nhung bIn phap han ch
vIc cho nhung nguoI frong co quan ngan hang
vay fIn co fh Iam gIam nhung khoan vay gIan
Ian. Cung nhu vay, nhIu nuoc cung gIoI han
s fIn ngan hang cho mf khach hang don nhaf
vay |muc fI da fhuong Ia fu 15% dn 25% vn
cua mf ngan hang); dIu nay ngn ngua kha
nng mf ca nhan khach hang baf ky fro nn
qua Ion cho nn khng fh d cho fhaf baI,
khIn ngan hang phaI cap nhung khoan vay
khng Ianh manh nhm muc dch duy nhaf d
Iam cho khach hang do khng bI sup d.
Nbung quy tc J6i coi cicc pbn /oai tai san. Can
doI hoI cac ngan hang phaI phan IoaI chaf Iuong
va nhung ruI ro cua faI san vn cho vay cua ho
fheo nhung fIu ch cu fh, va dInh nghIa va
xac dInh cac khoan vay khng co hIu qua. Iu
do co fh canh bao som v nhung van d rc
rI.
Nbung ycu cu cc kicm toan. Nhung fIu chuan
kIm foan fI fhIu va nhung yu cau v fhng
bao co fh cung cap fhng fIn dang fIn cay va
kIp fhoI cho nhung nguoI guI fIn o ngan hang,
cac nha dau fu va nhung chu no.
Xay dung mf h fhng Ianh manh v dIu fIf
va gIam saf fhan frong doI hoI kha nhIu v nng
Iuc hanh chnh. Co nghIa Ia phaI co nhung fhng fIn
fuong dI dang fIn cay v k foan va kIm foan dI
voI suc manh faI chnh cua nhung nguoI vay fIn
cua mf ngan hang. Cung co nghIa Ia phaI co mf s
Iuong du cac gIam saf vIn, khng nhung co du ky
nng d Iam cng vIc cua mnh, ma con phaI du dc
Iap v chnh frI d Iam vIc do mf cach khng fhIn
vI.
NhIu nuoc hoan foan ch dua vao dIu fIf va
gIam saf fhan frong d cung c khu vuc faI chnh
cua nuoc mnh, mc du ho khng h co nhung dIu
kIn fIn quyf nay. Va do do nhIu khI da co nhung
hau qua faI hoa. Mf chuyn d nghIn cuu gan day
cua Ngan hang fh gIoI da xac dInh duoc hon 100 vu
maf kha nng fhanh foan cua ngan hang o 90 nuoc
dang phaf frIn va dang chuyn dI fu cuI nhung
nm 1970 dn nm 1994. TaI 23 frong s 30 nuoc co
du IIu, nhung fhIf haI fruc fIp cua chnh phu qua
nhung vu do Ia frn 3% CP |Iu d 4.1). Xef v s
IIu fuyf dI cac nuoc cng nghIp chIu nhung fhIf
haI Ion nhaf: uoc fnh chnh fhuc v nhung khoan
vay v hI u qua o Nha f a n frong nm 1995 Ia
khoang 400 fy dIa; chI ph v vIc frang fraI su sup
d hoan foan v fIn fIf kIm va cho vay vao nhung
nm 1980 cua Hoa Ky Ia 180 fy dIa. Tnh fheo fuong
quan fh nhung fhIf haI Ion nhaf Ia o My IafInh:
nhung fhIf haI cua AchenfIna vao dau nhung nm
1980 In foI hon mf nua CP cua nuoc nay, va ChII
Ia hon 40% CP. Nhung doan sau se nu mf s
cach fhuc d ngn ngua su sup d cua ngan hang
ma khng phu fhuc qua nng n vao su gIam saf
chnh fhuc.
M!C TRN CIA CA V I! TIT NCANH
ICH V! CONC CONC. VIc su dung cac muc fran
gIa ca frong dIu fIf cac nganh dIch vu cng cng
i u tit
ca c dch vu cng c ng
i u tit mi tr ng i u tit ta i chnh
Nhng l a chon
thin v th ch
i u ti t m c tr n gia ca , v i
ca c nha i u tit t ra nhn
t i u chnh gia . i u ti t
b ng uy nhi m c l p, v i
nhng c ch l ng nghe y
ki n cng chu ng
Nhng quy t c chnh xa c (d a
vao kim soat va ch huy hay, co
th c a dung hn, da vao
ng c khuyn khch) c
thi t l p b i c quan i u ti t
hay c quan l p pha p
iu tit chi tit vi s theo doi
cua cac c quan co nng lc
va khng thin v (co th bao
g m m t s hnh thc ba o
him ti n g i)
Nhng l a chon
khng thin
v th ch
i u ti t d a va o nh ng quy
t c n gia n, c hi n thn
trong ca c h p ng co gia tr
pha p ly cho m t giao dch cu
th va co th thi hanh trong
m t nc ho c thng qua m t
c ch qu c t
Nhng s ti p c n iu ti t theo
chiu t di ln: thng tin cng
chung, ca c bi n pha p khuy n
khch a phng nh m cu ng c
ti ng no i va sa ng ki n t nhn,
c thc hin bi cac chc
trach a phng
Ca c bi n pha p khuyn khch
c xy dng sao cho cac
chu ngn ha ng va nh ng
ng i nh n ti n g i co ng c
quan tm a ng k trong vi c
duy tr kha nng thanh toa n
cu a ngn ha ng
Bang 4.2
Mt loat kinh nghim th ch
mInh hoa ca pham vI quyn hanh cua mf nha dIu
fIf dc Iap va vaI fro cua nhung kIm ch fh ch
dI voI hanh dng chuyn quyn dc doan. Iu fIf
bng muc fran gIa ca se kch fhch nganh dIch vu
cng cng hoaf dng co hIu qua va khuyn khch
caI fIn moI, nhung vIc do IaI gIao quyn fu do quyf
dInh raf fo Ion cho nha dIu fIf. Anh Ia nuoc da dI
fIn phong frong dIu fIf bng muc fran gIa ca: cac
nha dIu fIf da ap df mf muc fran fng fh cho
cac gIa ca dIch vu cng cng dua frn fy I Iam phaf
hang nm fru dI mf nhan f dIu chnh ma muc d
cua no co fh duoc fhay dI vao fung khoang fhoI
gIan |fhuong Ia nm nm mf Ian).
Cac nha dIu fIf cua Anh chIu su bo buc cua
nhung kIm ch va can dI duoc fhIf k mf cach
ky Iuong: baf ky nhung quyf dInh nao ma co so
dIch vu cng cng phan dI du phaI duoc uy ban v
cac van d dc quyn va sap nhap cung Thu fruong
fhuong maI va cng nghIp xef duyf. Nhung kIm
ch nay du manh d cho phep co mf fIp can raf
IInh hoaf v dIu fIf va van fhu huf duoc nhIu dau
fu fu nhan. Nu cac nuoc co nhung co ch kIm ch
va can dI yu kem ap dung IoaI hnh dIu fIf nay
fh cac nha dau fu fu nhan co Iy do d frng doI
nhan f dIu chnh se fng nhanh chong faI Ian dau
fIn fhay dI muc gIa fran. o do, cac nha dau fu
hoc Ia se khng dau fu hoc Ia se doI hoI fy I IaI
cao d dam bao fhu hI vn nhanh.
CAC CP NANC V TH CH OI VOI
I! TIT MOI TR!ONC. Mf fhach fhuc frung
fam dI voI dIu fIf mI fruong Ia Iun Iun phaI
fm ra nhung cach fhuc d kf hop ky fhuaf chuyn
mn voI fnh hop phap chnh frI nhm franh gay
cam gIac rng cac nha khoa hoc va cac nha ky frI
dang dua ra nhung quyf dInh ma khng fnh dn
fhaI d cng dng hoc nhung quan fam cua quang
daI cng chung. TaI cac nuoc cng nghIp, nhung
fh ch manh me Iun Ia cha khoa d fao ra su can
bng nay. Chng han, faI Phap, uc va Anh, cac
nha Iap phap dan cu uy quyn cho cac co quan phu
frach v mI fruong gIaI quyf nhung chI fIf v chnh
sach va cac co quan nay fham khao y kIn voI cac
bn chIu fac dng va dap ung voI ap Iuc chnh frI
fruc fIp. Nhung quyf dInh cua co quan bao v mI
fruong Hoa Ky, cung gIng nhu nhung quyf dInh
cua nhIu co quan hanh phap khac, ch co gIa frI
rang buc v phap Iy nu cng chung duoc fhng
bao fruoc v nhung fhay dI quy fc va cac bn huu
quan co fh co nhung bnh Iuan chnh fhuc. Chnh
phu Ha Ian cap hon mf nua s quy cho fu 30 dn 40
Nm 1985, gia ca hang nng phm va nguyn liu giam
t ngt trn th gii a lam ao ngc tnh hnh phat
trin keo dai mt thp ky cua Malaixia. Ch s chng khoan
cua Malaixia, t s 100 nm 1997 a tng ln 427 vao
u nm 1984, nhng a giam xung di 200 vao u
nm 1986; Gia tr tai san thng mai hang u Kuala
Lumpur thm ch con giam nhiu hn na. Cac ngn hang
a cp nhiu khoan vay cho khu vc nha t trong nhng
nm kinh t phat at, nay b am anh v nhng khoan vay
khng hiu qua va nhng khoan n kho oi ngay cang
tng.
Do Malaixia a duy tr mt mc giam sat ngn
hang kha cao, nn gia tr cua cac khoan vay khng hiu
qua do nha nc cp a tng nhanh chong t 3,5% trong
tng gia tr tin vay vao nm 1984 ln ti 14,5% tnh n
nm 1988. Mc du vy, nhng cuc kim tra giam sat
nm 1985 a phat hin thy ba ngn hang thng mai
ma kha nng thanh toan b e doa do cac khoan u t
cho vay co vn (nhng ban giam c cac ngn hang
nay khng chu tha nhn quy m y u cua vn ).
Ngoai ra, 24 hp tac xa nhn tin gi phi ngn hang-vi
hn 522.000 ngi gi tin va tai san tr gia khoang 1,5 ty
Hp 4.3
S giam sat cua chnh phu ngn chn c tham hoa tai chnh Malaixia
la nhng chu mc giam sat thp hn nhiu so vi
cac ngn hang thng mai-a lm vao tnh canh v cung
nguy ngp.
Cac giam sat vin ngn hang tai Bank Negara, ngn
hang trung ng cua Malaxia, a ra mt loat bin phap
tron goi phc tap cu nguy ba ngn hang va 24 hp
tac xa ang gp kho khn noi trn. Tng thit hai cua
cuc khung hoang ngn hang nay tng ng vi 4,7%
tng san phm quc dn Malaixia (GNP) nm 1986.
Kinh nghim cua Malaixia cho thy gia tr cua vic
giam sat tt. Nhng thit hai trong khu vc ngn hang
c giam sat cht che ch chim khoang 2,4% gia tr tin
gi-thp hn nhiu so vi mc 40% gia tr tin gi b mt
trong cac hp tac xa phi ngn hang c giam sat mc
thp hn. Va Malaixia a tranh c tham hoa kinh t
v m. Nn kinh t a phuc hi vao nm 1987, ng thi
gia chng khoan va tai san va cac bang quyt toan ngn
hang cung a phuc hi. Do co hanh ng nhanh chong
nn chnh phu a co th sm phat hin va x ly cac vn
va co u kha nng tin hanh cu cha mt cach co
ky lut.
f chuc phI chnh phu hoaf dng v mI fruong va
fhuong xuyn fham khao y kIn cac f chuc nay va
cac bn bI fac dng khac khI soan fhao Iuaf I v
mI fruong.
Nhn qua nhung fhau knh hep cua fnh hIu
qua v kInh f, ngay ca nhung co ch nay cung da
fao ra nhung kf qua khng hoan hao. Chng han,
ca uc va Anh da fhanh cng nI baf frong vIc gIam
Iuong phaf ra cua mf s chaf gay nhIm quan
frong. Tuy nhIn, mf phan do mun duoc coI Ia da
dap ung nhung quan fam cua cng dan, nn ca haI
nuoc frn fIp fuc dua raf nhIu vao nhung cach d
cap mang fnh ch huy va kIm soaf dI voI dIu fIf
mI fruong, ngay ca o nhung noI ma su dIu fIf dua
vao fhI fruong va dua vao bIn phap kch fhch co
fh daf duoc nhung fhanh qua fuong fu voI fn ph
fhap hon nhIu.
Nhung fhIu sof cua su dIu fIf mI fruong
fheo huong fu frn xung fham ch cang ro hon o
cac nuoc dang phaf frIn, phan nhIu frong s do da
dap ung IaI cao frao quan fam v cac van d mI
fruong bng cach fhIf Iap nhung co quan dIu fIf
moI dua fheo m hnh cua cach d cap nay. Chng
han, co quan dIu fIf cua a Ian, mc du co nng
Iuc chuyn mn, cam fhay mnh ch co don bay han
ch frong nhung fhuong Iuong voI cac gIam dc nha
may o cac cng dng phu fhuc nng n vao mf
hoc mf vaI x nghIp Ion da faI fro cho nhIu dIch
vu cng dng. Co quan quan Iy mI fruong cua ChII
raf duoc knh frong, da danh bn nm d c gng,
Biu 4.1
Cac cuc khung hoang ngn hang u tr nn qua ph bin va gy ra nhng ph tn tai chnh to ln
Ngun: Caprio 1996
va rI fhaf baI frong vIc fhuc fhI mf h fhng gIay
phep co fh dem ban v cac chaf fhaI ra cua cng
nghIp, do co kho khn frong vIc xac dInh, va sau
do Ia do Iuong, muc fhaI ra fI fhIu cua cac co so
cng nghIp.
8u n kbop Jicu tict kbi nbung nng /uc tbc cbc
ycu kcm
Cac nuoc co nng Iuc fh ch yu kem dI mf voI
mf su ruI ro Ion hon nhIu: nu dua vao ky nng va
quyn fu do quyf dInh cua cac nha quan Iy fh se co
mf Ioaf su dIu fIf khng fh du doan fruoc va
khng nhaf quan. Iu fhach fhuc dI voI dIu fIf
faI chnh va mI fruong o cac nuoc do Ia phaI han
ch chu nghIa co hI gay fn ph cua cac dI fuong fu
nhan - gIan Ian frong hoaf dng ngan hang hay
nhIm - khI ma khng fh dua vao quyn Iuc cua
nhung co quan dIu fIf. I voI cac nganh dIch vu
cng cng, caI kho Ia phaI fhuyf phuc cac nha dau
fu fIn rng cac nha dIu fIf se khng fIn hanh
nhung fhay dI quy fc dc doan va fn kem. ang
4.2 fom Iuoc mf s gIaI phap v dIu fIf frong nhung
fruong hop nhu vay, va duoI day se ban fung gIaI
phap nay.
N!OI !ONC CAC KICH THICH V HOAT
ONC NCN HANC. Tu ban fhan chung, nhung
dng co kch fhch va IoI ch cac chu so huu, can b
quan Iy ngan hang va nguoI guI fIn ngan hang co
fh Ia su b sung quan frong cho hoaf dng gIam saf
nu nhu chung duoc fhch ung voI hoaf dng fhan
frong cua ngan hang. IIch su ngan hang co nhung
v du v mf s dan xp f nhI khac fhuong va fu
fhuc hIn nhm daf fnh dang fIn cay. Can day hon,
Ngan hang fh gIoI va Ngan hang faI fhIf va phaf
frIn chau u da hop fac v mf du an o Nga nhm
fac dng dn cac bIn phap kch fhch dI voI cac
ngan hang: cac ngan hang duoc chon va duoc cap
vn d cho vay voI dIu kIn Ia ho dng y chap nhan
su kIm foan hang nm cua cac cng fy k foan quc
f va fuan fhu nhung chuan muc v fhan frong.
ung dIu fIf d fng su quan fam Ia mf cach
dua f vao fh ch d bao v su Ianh manh cua h
fhng ngan hang. Theo doI gIa frI rong cua mf ngan
hang se f fn kem hon so voI fheo doI fng gIao dIch
cua no. Mf ngan hang co gIa frI rong fhoa dang se
co su kch fhch dung d hoaf dng fhan frong. Nhung
bIn phap sau day du co fh gIup fng gIa frI rong
va qua do fng fn ph cua su fhaf baI cua cac ngan
hang dI voI cac chu ngan hang:
Nhung doI hoI raf nghIm ngf v vn dI voI
cac ngan hang: khng phaI fy I khIm fn 8%
cua s fIn guI do uy ban aseI khuyn nghI
dI voI cac nuoc cng nghIp, ma Ia 22% hoc
hon.
Nhung bIn phap han ch cung rn dI voI vIc
gIa nhap, mf phan Ia d nang cao gIa frI dc
quyn cua gIay phep ngan hang dI voI nhung
nguoI dang Ia chu ngan hang va qua do kch
fhch ho fIp fuc kInh doanh ngan hang.
Muc fran v IaI suaf dI voI cac khoan fIn guI,
khng ch nhm d Iam cho cac ngan hang fIp
fuc kInh doanh, ma con fao kch fhch manh
me khIn cac ngan hang mo rng cac mang IuoI
chI nhanh, d fng fng s fIn guI va day nhanh
su phaf frIn faI chnh v chIu sau.
Mf Iua chon nua co fac dung phaf huy cac bIn
phap kch fhch Ia cac chu, gIam dc va can b quan
Iy ngan hang co kha nng phaI chIu frung phaf frong
fruo ng ho p co su fha f ba I cu a ngan ha ng. Truo c
khoang gIua nhung nm 1930, cac nha chuc frach
Hoa Ky da fhuong xuyn bf cac c dng cua cac
ngan hang bI sup d phaI chIu frach nhIm kep. Co
fh mf phan do dIu nay nn da co khoang 4.500
fruong hop ngan hang dong cua fu nguyn fu nm
1863 dn nm 1928, nhung ch co 650 vu fhanh Iy
ngan hang. Ngay nay, NIu IIon ap df nhung doI
hoI nghIm ngf dI voI cac ngan hang v bao cao
cng khaI va quy dInh nhung frung phaf nghIm
khc dI voI nhung can b quan Iy ngan hang vI
pham nhung doI hoI frn.
NH!NC CO CH CAM KT TH! H!T
CAC NHA ! T! T! NHN TRONC INH V!C
ICH V! CONC CO NC. Nga nh vI n fhng cu a
CIamaIca da chung mInh mf cach sInh dng dau fu
fu nhan co fh anh huong dn fac dng fuong fac
gIua nng Iuc fh ch va vaI fro dIu fIf nhu fh
nao |Hp 4.4). Chnh phu CIamaIca da co fh su dung
duoc nhung co ch cam kf mang fnh dIu fIf co
kha nng fhu huf nhung khoan dau fu fu nhan bn
vung, nhung caI gIa phaI fra Ia dIu do han ch kha
nng IInh hoaf. Sau khI daf nuoc duoc dc Iap su
fhng fram cua nganh nay da fuy fhuc vao dIu
fIf phaf frIn manh khI daf nuoc sn sang fu bo su
IInh hoaf, nhung IaI fr fr fuf hau khI cho phep
duoc fu do dIu fIf hon.
Kha c vo I CIamaIca, cho d n fa n ga n day
PhIIIppIn chua fh xay dung duoc mf co ch cam
kf v dIu fIf co kha nng fhuyf phuc cac nha
dau fu fIn rng nhung quy fc se Iau bn hon fhoI
han nhIm ky cua duong kIm fng fhng. o do, k
fu cuI nhung nm 1950 cho dn dau nhung nm
1990, nganh dIch vu vIn fhng fu nhan cua nuoc
nay da fuy fhuc vao chu ky dau fu chnh frI. au
fu Iap fuc In cao sau khI bf dau nhIm ky cua mf
chnh phu co quan h voI nhom kIm soaf nganh
nay, nhung dau fu da gIam dI vao nhung nm fIp
sau cua chnh phu do, va da dnh dn, fr fr frong
nhung fhoI ky ma quan h voI nhung nguoI nm
quyn Iuc fro nn xa cach hon. Trong nganh dIn
Iuc, chnh phu da gIaI quyf van d cam kf bng
vIc dng y nhung hop dng nhan hay fra fIn co
fnh phap Iy cung nhc ky voI cac nha dau fu fu
nhan, dI khI co fh fhI hanh o haI ngoaI. Mf Iua
chon nua Ia su dung nhung bao dam cua bn fhu ba
- nhu Ia nhung bao dam cua Nhom Ngan hang fh
gIoI d nghI - nhm bao v cac nha dau fu fu nhan
va nguoI cho vay dI voI nhung ruI ro phI fhuong
maI, k ca ruI ro bI sung cng hanh chnh.
NH!NC AP I!C C!A CONC ONC NHAM
CI!P AO V MOI TR!ONC. Trong dIu kIn nng
Iuc fh ch yu kem, fh fhng fIn cng cng va ap
Iuc cua cng dng co fh Ia nhung nhan f fhuc day
manh me d co mf su dIu fIf mI fruong ngay
cang dang fIn cay va hIu qua.
Nhung fh nghIm v cac sang kIn cng khaI
hoa, su dung nhIu fhng fIn co fh gIup Iam gIam
nhIm cng nghIp ngay ca khI khng co nhung quy
fc chnh fhuc co fh fhuc fhI duoc. Chng han, o
IndnxIa, mf chuong frnh Iam sach sng phan
Ion mang fnh chaf fu nguyn duoc frIn khaI vao
nm 1989 da Iam gIam mf phan ba fng Iuong nuoc
rac fhaI cua 100 nha may co IIn quan vao nm 1994.
Mf chuong frnh duoc cng b vao gIua nm 1995
nhm xp hang cac nha may fheo fhanh fch bao v
mI fruong, va cng b su xp hang do duong nhu Ia
da Iam cho cac nha may bI xp hang fhap phaI caI
fIn hoaf dng cua mnh. Trong ca haI chuong frnh
frn, b quyf fhanh cng Ia fac dng cua vIc cng
Trong hu ht thi ky thuc a va nhng nm tip ngay
sau khi gianh c c lp, nhng iu kin hoat ng
cua c s dch vu vin thng ln nht cua Giamaica da
trn c s mt hp ng kim giy phep li le chnh xac,
co gia tr rang buc phap ly, thi han 40 nm. Hi o,
cung nh by gi, toa thng thm ti cao cua nganh t
phap c lp cua Giamaica la Hi ng c mt Anh. H
thng nay u am bao s tng trng chc chn cua
cac dch vu vin thng, va s lng ngi ng ky s
dung dch vu o a tng gp ba trong thi gian t nm
1950 n nm 1962. Tuy nhin, mt nc Giamaica mi
c lp a kho chu v tnh han ch ro rang cua mt dan
xp thoa hip ma hu nh khng tao c hi cho s tham
gia dn chu. Do o, nm 1966, nc nay a thit lp Hi
ng dch vu cng cng Giamaica. c m phong theo
h thng cua My, hi ng nay a t chc c nhng
cuc tng trnh cng cng thng ky va c quyn rng
rai co nhng quyt nh iu tit da trn c s nhng
thng tin u vao cua rt nhiu gii quan tm.
Tuy nhin, Giamaica con thiu nhng th ch cn
thit khac co th lam cho mt h thng nh vy hoat
ng c. Trong khi h thng cua My co rt nhiu nhn
t kim ch i vi quyn iu (bao gm ca nhng quy
tc c xy dng tt v qua trnh hanh chnh va nhng
bin phap bao v hp hin i vi tai san), th Giamaica
lai hu nh khng co cac bin phap ngn chn va cn
Hp 4.4
iu tit nganh vin thng Giamaica.
bng i vi cac quyt nh cua hi ng nay. Do o nhng
bin phap kim soat gia ca a tng bc tr nn co tnh
trng phat, n mc ma nm 1975 cng ty vin thng t
nhn ln nht cua Giamaica a cam thy nhe nhom khi
ban c toan b tai san cua mnh cho chnh phu. Nm
1987, sau mt thp ky thiu u t, Giamaica lai tai t
nhn hoa c s dch vu vin thng cua mnh, ln nay cung
s dung mt hp ng kim giy phep c soan thao
chnh xac va co gia tr rang buc phap ly tng t nh
hp ng c s dung trc nm 1965. Trong ba nm
tip theo, khi lng u t trung bnh hang nm at gn
gp ba ln khi lng bnh qun hang nm trong 15 nm
trc o.
Tuy nhin, u t t nhn cung co tn ph. duy
tr nhng khoan tr cp cheo keo dai (va rt kho xoa bo v
ly do chnh tr) gia dch vu a phng va dch vu ng
dai, sau t nhn hoa, Giamaica a cho phep mt nha cung
cp dch vu vin thng n nht c quyn vn hanh
toan b h thng trong thi gian 25 nm. Nhng thu nhp
t mang li ng dai co mc sinh li cao c s dung
phat trin mang li a phng c nh khng thu li.
Ngi ta con tip tuc tranh lun: du con co nhng kim
ch v chnh tr, liu Giamaica co th tao iu kin co
canh tranh trong mt s dch vu gia tr gia tng, duy tr
sc ep ti thiu nhm thuc y i mi va cai tin nng
sut trong ky nguyn co s thay i cng ngh nhanh
chong trn pham vi toan cu hay khng?
b kf qua cho nhung dng nghIp kInh doanh, cac
cng dng va nguoI fIu dung bIf v muc d bao v
mI fruong ff cua cac cng fy.
Cac chuong frnh mI fruong hoan foan dua vao
fhng fIn cng cng cung co nhung han ch ro rf.
Can mf nua s cng fy fham gIa vao chuong frnh
Iam sach sng da khng gIam muc d gay nhIm
cua mnh. Cac chuong frnh do fhng fIn fhuc day
gIup canh bao v nhung noI co nhung van d nghIm
frong nhaf, nhung nhIu khI phaI co fhm mf s
bIn phap d Iam cho cac cng fy gay nhIu nhIm
phaI Iam sach. Va ro rang Ia voI su phaf frIn cac
nuoc can fIn foI cac bIn phap d cap duoc fh ch
hoa hon co hI nhap cac suc ep cua cng dng hoa
voI nhung co ch chnh fhuc hoa hon d cuong ch
su fuan fhu.
Mf mau hnh duoc fhay frn khp fh gIoI Ia
nhung sang kIn dI fu duoI In co fh fao dIu kIn
cho hanh dng chnh fhuc o cap quc gIa. Trong haI
fhap ky dau fIn sau ChIn franh fh gIoI fhu haI,
Nhaf an da xng vao cng nghIp hoa ma f quan
fam dn fac dng mI fruong. CIaI doan sao nhang o
cap d quc gIa nay kf fhuc vao nm 1967, voI dIm
mc Ia vIc fhng qua Iuaf co ban v kIm soaf
nhIm mI fruong. Nhung kha Iau fruoc do, nhung
sang kIn o cap co so faI nhIu dIa phuong da khoI
dng mf cuc caI cach bn vung v mI fruong |Hp
4.5).
Nbung bai boc. /am sang to nbung /ua cbon cc Jicu
tict
Thuc frang cac fhI fruong khng hoan hao da dua
dIu fIf vao chuong frnh nghI su v chnh sach phaf
frIn. Tuy nhIn, fhuc frang cua nhung chnh phu
khng hoan hao cung khIn chung fa phaI fhan frong
dI voI vIc ban hanh vI va cac h fhng dIu fIf
nng v fh ch frong dIu kIn nng Iuc fh ch
con yu kem. Cha khoa cho su fhanh cng Ia phaI
fap frung vao nghI frnh dIu fIf va Iam cho nhung
cng cu dIu fIf hIn co fhch nghI voI nng Iuc fh
ch cua daf nuoc. Co haI cau hoI co fh huong dan
cac nuoc frong vIc fm kIm su dIu fIf ff hon.
IIu nhung quy fc chnh fhuc co can fhIf d
sua chua su khng hoan hao cua fhI fruong7 Thanh
fch pha frn, nua ff nua xau cua dIu fIf cho fhay
rng ff hon nn coI vIc su dung nhung quy fc
chnh fhuc d dIu fIf fhI fruong Ia mf nhan f b
sung cho nhung bIn phap khac |hoc fham ch Ia
phuong k fI hau) hon Ia mf su phan ung fu dng
dI voI cac van d. Hon nua, kInh nghIm cua cac
nuoc v dIu fIf faI chnh, dIch vu cng cng va mI
fruong cho fhay canh franh, fIng noI cua cng dan
va fu dIu fIf co fh daf duoc cac muc fIu xa hI
ma da co Iuc fuong rng doI hoI phaI co nhung gIaI
phap dua vao quy fc.
IIu mf nuoc co nhung nn fang fh ch va
chnh frI can fhIf d nhung quy fc chnh fhuc Iam
co so cho nhung cam kf dIu fIf dang fIn cay khng7
Trn mf fran chnh frI, cau hoI saf suon Ia IIu daf
nuoc do co y ch chnh frI d fheo duI nhung g ma
no da ban hanh hay khng. Trn mf fran fh ch,
co mf van d quan frong Ia IIu nuoc do co mf
nganh fu phap dc Iap, co fIng Ia khng fhIn vI,
ma nhung quyf dInh duoc fhI hanh khng. Nu
khng, fh co fh se can dn nhung co ch cam kf
khac |dI khI mang ca frI ngoaI phap quyn). TaI
cac nuoc kho co fh fhanh Iap cac IIn mInh chnh
frI co kha nng sua dI nhung quy fc, fh fhng
qua cac dao Iuaf co fh Ia du rI; o cac nuoc khac, co
Nm 1960, cac hip hi y hoc a phng Yokohama
bt u gi kin ngh phan i nhng kh thai cua hoat
ng loc du gy tac hai cho sc khoe. Ngay sau o,
chnh quyn thanh ph, vn rt tr tr i vi cac vn
mi trng, a b tht c va mt v th trng chu trng
cai cach a ln thay va ha se thi hanh nhng chnh sach
ngn nga nhim. Tip o a co mt loat hoat ng, ri
n vic thanh lp mt n v kim soat nhim mi
nm trong b may chnh quyn thanh ph (tnh n cui
nm 1964, n v nay a co 10 can b nhn vin), mt t
chc mi trng cua c dn va mt nhom t vn hn hp
gm cac ai din cua cng ng, cac hoc gia va chuyn
gia v kinh doanh.
Mc du chnh quyn thanh ph nay khng co quyn
lc phap ly ap t cac bin phap kim soat nhim,
vao thang 12 nm 1964, chnh quyn thanh ph a ky
mt hip nh chnh thc, t nguyn vi mt nha may
chay than mi giam lng kh thai mc ln. Hip
nh nay a t ra tin l cho cac hip nh t nguyn
c ky sau o vi cac nha may mi va nha may ln hin
ang hoat ng va lng kh thai ch cng bng 20% mc
d kin trc o cua chung. Trong hai thp nin sau o,
Yokohama a tng bc tng c mc cht che cua
cac hip nh t nguyn va a duy tr mt cach nht quan
nhng tiu chun kim soat mi trng cao hn mc cua
Chnh phu quc gia Nht ban (cung lin tuc nng mc
tiu chun).
Hp 4.5
Chnh quyn trc tip va tch cc hoat ng bao
v mi trng Yokohama, Nht Ban
fh nn dua nhung quy fc chnh fhuc vao cac hIp
nghI co fnh rang buc v phap Iy ky voI fung cng
fy.
Nu can phaI co nhung quy fc chnh fhuc, fh
nhung quy fc nay phaI co hIu Iuc khng ch frn
Iy fhuyf ma ca frn fhuc f. Trong mf fh gIoI Iy
fuong, nn co nhung quy fc mm deo hon Ia nhung
quy fc cung rn. In phap dIu fIf n khop frong
fh gIoI fhuc faI co fh co f IIn quan voI nhung
khaI nIm Iy fuong v su hIu qua. TaI nhung nuoc
fhIu cac bIn phap kIm ch va can bng fhch hop,
co fh nn hy sInh su IInh hoaf d co su chc chn
va d co fh du doan duoc. Nhung g ma fhoaf dau
fo ra kem hIu qua hon co fh Ia gIaI phap duy nhaf
ff dung v kha canh Iam cho cac muc fIu cua dIu
fIf n khop voI nhung dIm manh va dIm yu cua
nhung fh ch hIn co.
Liu nha nc hanh ng tch cc va trc tip co th
thuc y s phat trin cua th trng khng?
NoI ma cac ngoaI ung, fhIu canh franh va nhung
su khng hoan hao fhI fruong khac fao mf chIc h
ngn cach gIua cac muc fIu fu nhan va cac muc
fIu xa hI, fh hau hf moI nguoI chap nhan rng
cac nha nuoc co fh nang cao phuc IoI fhng qua
dIu fIf. Iu gay franh caI hon raf nhIu Ia IIu
cac nha nuoc cung co nn c gng day nhanh su phaf
frIn cua fhI fruong fhng qua cac hnh fhuc fruc
fI p va fch cu c hon cu a chnh sa ch cng nghI p
khng. VIc ung h v Iy fhuyf chnh sach cng
nghIp dua frn Iuan dIm cho rng cac van d fhng
fIn va phI hop noI frn co fh co fnh bao frum -
fham ch cang bao frum hon o cac nuoc dang phaf
frIn - va co fh con vuof xa ra ngoaI nhung van d
duoc nhung fh ch hoaf dng hIu qua xu Iy nhm
bao v quyn so huu faI san. V fhuc chaf, Iap Iuan
nay fap frung vao fhuc f Ia faI cac fhI fruong kem
phaf frIn co raf f nguoI fham gIa, hoc hoI co fh
phaI fra gIa v cung df. Thng fIn sn co hon o cac
nuoc cng nghIp, nhung o cac nuoc dang phaf frIn
fhng fIn fro fhanh mf b quyf duoc gIu kn, can
fro su phI hop va phaf frIn fhI fruong noI chung.
Trn Iy fhuyf, frong cac nn kInh f nhu vay
cac chnh phu co fh dong vaI fro Ia nhung nguoI
mI gIoI frung gIan v fhng fIn va nguoI fao dIu
kIn d dang cho vIc hoc hoI Ian nhau va cng fac,
va qua do dong mf vaI fro nang cao fhI fruong d
h fro phaf frIn cng nghIp. Nhung frn fhuc f
IIu cac chnh phu co fh dong duoc vaI fro nay hay
khng se con fuy fhuc, cung nhu bao gIo hf, vao
nng Iuc fh ch cua ho. Ngay ca nhung nguoI fch
cuc fhuc day cung fhua nhan rng vIc nha nuoc
fch cuc va fruc fIp can fhIp ch co fh nang cao fhI
fruong nu co ba dIu kIn co so fhIf yu.
Thu nhaf, va co fh Ia dIu kIn quan frong
nhaf, cac cng fy va cac quan chuc can phaI Iam vIc
frn co so fIn cay Ian nhau. Cac doanh nghIp phaI
fIn fuong rng khng nhung fng cuong hop fac Ia
ff, ma chnh phu va cac doanh nghIp co IIn quan
khac se fhuc hIn ff nhung cam kf cua ho. Cac
bn fham gIa cung can fIn fuong rng mf Ioaf sp
xp do se du IInh hoaf d fhch nghI voI cac hoan
canh dang fhay dI fhng fhuong, dIu nay se co
nghIa Ia co mf cam kf dang fIn cay cua chnh phu
Ia se II keo khu vuc fu nhan vao vIc fhuc hIn.
Thu haI, can fhng qua nhung ap Iuc fhI fruong
canh franh d Iam cho nhung sang kIn phaf frIn
cng nghIp fIp fuc frung fhuc. Su canh franh co
fh xuaf phaf fu cac cng fy frong nuoc hay fu cac
mf hang nhap khau, hay dIn ra frn cac fhI fruong
xuaf khau. Nu khng co su fhach fhuc co h fhng
dI voI cac cng fy do mf hoc nhIu hnh fhuc canh
franh nay, fh chung se f co su kch fhch d su dung
cac ngun Iuc mf cach co hIu qua hoc d caI fIn,
nng suaf se khng fng va su phaf frIn cng nghIp
se khng fh bn vung.
Thu ba, chIn Iuoc phaf frIn cng nghIp cua
mf nuoc phaI duoc ch dao boI IoI fh so sanh dang
dIn bIn cua nuoc do - fuong dI gIau faI nguyn
fhIn nhIn, Iao dng co fay ngh va khng co fay
ngh, va vn dau fu. Mf s nguoI chu fruong nhung
bIn phap fch cuc va fruc fIp cung fan fhanh nn
co nhung n Iuc nhm nuI duong mf IoI fh so
sanh moI phaf sInh bng cach khuyn khch cac cng
fy chap nhan nhIu ruI ro frn mf fhI fruong moI
hon Ia muc ho sn Iong dau fu. Tuy nhIn, raf f aI
fan fhanh nhay vof frn quy m Ion: chng han, cac
nuoc co fhu nhap fhap se do du frong vIc fro cap
vIc dau fu cac hoaf dng su dung nhIu cng ngh
cao. Va co su dng y rng raI rng cac muc d bao h
cao nhm fhuc day su phaf frIn cua cac nganh cng
nghIp con non nof ma khng co nhung ap Iuc bu IaI
d khuyn khch hIu qua co fh Ia raf nguy hIm
dI voI kha nng cua mf nuoc d daf duoc phaf frIn
cng nghIp bn vung.
Cbnb sacb c6ng ngbicp trcn tbuc tc
Co fh fap hop nhIu cach fIp can khac nhau v
chnh sach cng nghIp fch cuc va fruc fIp fhanh
ba fIu d Ion: phI hop dau fu, Iam cho mang IuoI
fro nn day dc hon, va chon fm nhung nguoI fhng
cuc. Trong haI cach fIp can dau, chnh phu c gng
caI fhIn fn hIu fhI fruong va hoaf dng fu nhan -
mc du cac yu cau v fh ch cua su phI hop dau
fu IaI Ion hon nhIu so voI vIc Iam cho mang IuoI
fro nn day dc. Cach fIp can fhu ba Ia chnh phu
hoan foan fhay fh fhI fruong.
NH!NC SANC KIN PHOI HOP ! T!.
Iy do kInh dIn va manh me cua chu fruong chnh
phu hanh dng fch cuc va fruc fIp Ia dau fu o mf
nuoc kem phaf frIn df ra mf van d hanh dng
fap fh fo Ion. o cac fhI fruong con kem phaf frIn,
cac cng fy khng fh nhan fhuc cac nhu cau can co
nhIu san pham hon va san pham ff hon ma ban
fhan hanh dng san xuaf dang ra phaI Iam cho ho
fhay duoc. Nhu vay, nguoI fa Iap Iuan rng vIc phI
hop nhung khoan dau fu co fh co IoI cho cac nuoc
va cac cng fy, nhung do Ia dIu khng chc cac cng
fy se fu fIn hanh. Su phaf frIn cua cac nganh fhep,
fhan, may moc va dong fau cua Nhaf an frong fhoI
ky hau chIn mInh hoa su can fhIf cua su can fhIp
nay, cung nhu nhung dIu kIn fIn quyf va nghIm
khc v fh ch d co fh fhanh cng |Hp 4.6):
Mf khu vuc fu nhan frong nuoc co kha nng
quan Iy co hIu qua cac du an daI quy m va
phuc fap.
Mf khu vuc fu nhan sn Iong hop fac voI chnh
phu d daf cac muc fIu chung v phaf frIn
cng nghIp co kha nng canh franh.
Cac co quan nha nuoc co nhung nng Iuc ky
fhuaf manh me d danh gIa nhung phan fch
fu nhan v cac Iua chon dau fu va, dI khI, d
co nhung phan fch cng nghIp dc Iap.
Co du su fIn cay Ian nhau d cho phep mI bn
co fh co nhung quyf dInh dau fu dua frn co
so cac cam kf cua pha bn kIa, va dIu chnh
cac hoaf dng cua mnh cho phu hop voI nhung
hoan canh dang fhay dI ma khng gay haI dn
cam kf chung v hop fac.
Hp 4.6
Bc tin manh cua cac nganh cng nghip kim loai Nht Ban trong thi ky hu chin
Vic chuyn dch c cu co phi hp cua cac nganh cng
nghip may moc, thep, ong tau va than la mt ong gop to
ln vao s phuc hi kinh t Nht sau Chin tranh th gii
th hai. Cac cng ty may moc xac nh rng chi ph cao cua
thep la mt can tr chu yu i vi vic thm nhp Vao cac
th trng xut khu, Cac cng ty thep cung xac nh rng
tn ph cao cua than la nguyn nhn chnh khin gia thep
cao. Gia than cao la do tip tuc khai thac cac mo than tn
kem cua Nht Ban va chi ph cao v chuyn ch than nhp
khu bng ng tau bin.
Da trn cac sp xp th ch c xy dng trong
thi ky chin tranh nm 1949, B Thng mai quc t va
cng nghip Nht Ban (MITI) a lp ra Hi ng hp ly hoa
cng nghip, mt c cu thao lun hn hp gia nha nc
va t nhn. Vi ai din cua cac hip hi cng nghip, cac
x nghip hang u cua mi nganh cng nghip va cac quan
chc nha nc, hi ng nay bao gm 29 phn nganh va
hai nganh thuc trung ng. Ba trong s cac phn nganh
cua hi ng nay -st thep, than va nganh phi hp - a
phi hp cht che vi nhau va nht tr v nhng cam kt
sau y:
Nganh thep va nganh phi hp a xac nh mc gia
than co th lam cho vic san xut thep xut khu co
kha nng canh tranh.
Nganh than cam kt u t 40 ty yn hp ly hoa vic
khai thac cac mo trong nc min la cac cng ty thep
ng y mua than cua ho theo gia mi, thp hn mc
gia hin hanh l8%.
Cac nganh thep va than thoa thun v mc gia muc
tiu chung v than ma cac cng ty thep se tra, va gia
muc tiu se at c bng cach trn than mua trong
nc vi than nhp khu
Nganh thep cam kt u t 42 ty yn nng cp cac
nha may cua mnh. Vi s u t o va gia than thp
hn, co th san xut thep xut khu vi gia co kha
nng canh tranh.
Do gia thep giam, cac nganh san xut may va ong
tau co th thc hin nhng chng trnh u t quy
m ln, hng v xut khu, Nhng cam kt nay a
tao ra mt th trng ni a ma nganh cng nghip
thep cn n tin hanh chng trnh u t cua
mnh, va tao ra nim tin rng tn ph v vn chuyn
than nhp khu se giam.
Mt khi Ngn hang phat trin Nht Ban (sau khi a
phn tch cn thn v ky thut va tham khao y kin vi ca
MITI va Ngn hang Nht Ban) ng y tham gia vao nhng
d an nay va cung cp tai chnh mc lai sut bao cp
va phai, cac ngn hang ln nht cua Nht Ban a i tin
phong trong vic huy ng vn u t.
Phong cach phI hop dau fu nay doI hoI phaI co
mf nng Iuc fh ch cng cng va fu nhan ma hau
hf cac nuoc dang phaf frIn khng fh co duoc. KInh
nghIm cua PhIIIppIn vao cuI nhung nm 1970 va
nhung nm 1980 cho fhay nhung g co fh xay ra
khI nhung fham vong v chnh sach khng fuong
xung voI fhuc frang v fh ch, va nhung n Iuc nhm
phI hop dau fu duoc fIn hanh o nhung noI ma chnh
phu chIu su chI phI cua nhung IoI ch fu nhan manh
me.
Mf phan do mun fao ra nhung co hI kInh
doanh moI cho nhung dng mInh frong nuoc cua
mnh, nm 1979 Chnh phu PhIIIppIn da cng b mf
chuong frnh frI gIa 5 fy dIa v cac du an cng
nghIp chu yu va faf ca du fap frung vao cac nganh
cng nghIp nng va doI hoI nhIu vn. Trong vong
mf nm k fu ngay cng b, fruoc suc ep cua nhung
nguoI ch frch, chnh phu da dng y xem xef IaI mf
Ian nua cac du an nay v mf kInh f va faI chnh. If
Iau sau, da co fnh hnh rI Ioan v chnh frI va faI
chnh xung quanh su sup d cua ch d Tng fhng
IerdInand Marcos. Vao cuI nm 1987, nm frong
s 11 du an ban dau, chIm gan 4 fy frong s 5 fy d
Ia da bI gac IaI, bI coI Ia khng co fnh kha fhI. u an
fhu 6 cung bI bo v nguoI fa da fhay ro Ia no khng
du fIm Iuc kInh f. Mf nha may san xuaf phan
bo n duo c hoa n fha nh vo I ph f n 550 frI u dIa,
nhung bI fhua I va chnh phu phaI ganh chIu cac
khoan I do. Ch co bn du an, chIm khoang 800
frIu d Ia, van hanh co IaI.
NH! NC SA NC KI N NHA M IA M CHO
MANC I!OI AY AC. Nhung sang kIn v chu
fruong chnh phu hanh dng fch cuc va fruc fIp
khng nhaf fhIf phaI co quy m Ion - df ra nhung
yu cau du Ion dI voI nng Iuc fh ch cng cng va
fu nhan - hoc ch fap frung duy nhaf vao vIc fng
cuong dau fu. Cac sang kIn nay cung co fh nhm
fng cuong cac mang IuoI gIua fu nhan va fu nhan
dang phaf frIn manh o cac h fhng fhI fruong da
fruong fhanh. Cac mang IuoI dI nI, khu vuc va
quc f fao ra raf nhIu ngun hoc hoI va co hI cho
cac cng fy: nhung nguoI mua chuyn nganh mo ra
cac vI fr moI frn fhI fruong moI va cung cap fhng
fIn v fIu chuan san pham, nhung nguoI cung cap
fhIf bI fh chuyn gIao b quyf cng ngh, nhung
nguoI cung ung dau vao gIup dI moI san pham va
quy frnh san xuaf, va nhung dI fhu canh franh Ia
mf ngun phong phu v y fuong moI. NhIu khI,
cac nhom cng fy, nhung nguoI mua, nhung nguoI
cung cap fhIf bI, nhung nguoI cung ung dau vao va
dIch vu, cac hIp hI cng nghIp, cac frung fam fhIf
k va cac f chuc hop fac xa chuyn nganh khac da
kf hop voI nhau frn cung mf khu vuc dIa Iy.
Cac nuoc co fhI fruong kem phaf frIn co fh
can dn mf chaf xuc fac nao do, cng cng hoc fu
nhan, d khoI dng fIn frnh fch Iuy, bI duong fhI
fruong va phaf frIn mang IuoI. Co ba v du quan
frong nhaf.
Thu nhaf, do Ia su ung h dc bIf cho xuaf
khau. VIc fham gIa vao cac fhI fruong xuaf khau
Iam cho cac cng fy fIp xuc voI nhung fhng I kInh
doanh ff nhaf va khuyn khch vIc hoc hoI va fng
nng suaf VIc do cung co fh Ia mf su do Iuong
huu ch v hIu qua cua cac n Iuc cua chnh phu d
fhuc day cng nghIp phaf frIn. NhIu nuoc da cap
fn dung d ung h cac nha xuaf khau va fhanh Iap
cac f chuc fhuc day xuaf khau. Tru mf s f ngoaI
I, va hau hf cac ngoaI I Ia o ng A, nhung f
chuc nay da fro fhanh nhung con bach fuong raf
fn kem. Cac bIn phap h fro xuaf khau khac cung
da duoc fhu nghIm va fhu duoc nhung kf qua nua
ff, nua xau. Co fh cac quy fc cua T chuc fhuong
maI fh gIoI se IoaI fru nhung fhu nghIm fheo huong
do.
Mf IoaI hnh c gng fhu haI fap frung vao
vIc fng cuong co so ha fang dIa phuong: vaf chaf,
nhan Iuc va fh ch. IIch su cua vung ChoIIa mf
fhoI Ia vung cham phaf frIn cua Han Quc da mInh
hoa fac dng ma co so ha fang dIa phuong co fh co.
Nm 1983, vung mIn nam nay cua Han Quc da
Iap khu cng nghIp quy m Ion dau fIn. Su fhanh
cng cua no da mo ra cho cac nha chuc frach dIa
phuong mf qua frnh hoc hoI co fnh fch Iuy v
cach fhuc hoach dInh, faI fro, xay dung va dIu hanh
nhung khu cng nghIp nhu vay va fIp fheo do ho
da xay dung fhm ba khu cng nghIp. Iu do Ia
mf chaf xuc fac fhuc day su chuyn bIn mI fruong
kInh doanh,fu mf mI fruong bI chm frong f quan
IIu ban gIay va nhung chuong ngaI vaf quan IIu
khac dn mf mI fruong co su hop fac chf che hon
va phI hop ff hon gIua chnh quyn dIa phuong va
khu vuc fu nhan. Nm 1978, ChoIIa da chIm 7%
dIn fch daf cng nghIp o Han Quc, nm 1991
fng In 15%, va fy I fng fruong v san Iuong cng
nghIp ch fao cua vung ChoIIa vuof muc fng fruong
frung bnh cua quc gIa.
Thu ba, va Ia dIu ngay cang ph bIn, Ia su
hop fac gIua khu vuc cng cng va khu vuc fu nhan,
va cac dI fac cng cng Ia chnh quyn dIa phuong
hay cap khu. Su hop fac do co fh co nhIu hnh
fhuc khac nhau, bao gm:
Nbung sang kicn nbm cao tung c6ng ty bay
nbom c6ng ty. I khI, day Ia nhung su kIn co
fnh fap frung, v du, cung fham gIa mf hI
cho fhuong maI. Nhung sang kIn khac nhm
vao vIc fao mf su chuyn huong Ion v vn
hoa kInh doanh d h fro vIc fng cuong hop
fac. Mf cach fIp can day hua hen Ia vIc cap
cac khoan vIn fro khng hoan IaI fheo huong
bao cap mf nua cho cac cng fy, fuc Ia nha
nuoc va cng fy fu nhan cung chIu ph fn fheo
fy I 50 - 50, nhm gIup cac cng fy fham nhap
vao cac fhI fruong moI va nang cap cng ngh.
ay Ia mf sang kIn d fhuc hIn, uy quyn
su quan Iy cho cac nha fhau fu nhan, dung yu
cau d fhuc day, cac cng fy fham gIa chIu mf
nua chI ph v baf ky sang kIn nao. Nhung
chuong frnh nhu vay gIo day dang duoc fhuc
hIn o nhung nuoc khac nhau nhu AchenfIna,
n , CIamaIca, MrIxo, !ganda va
Imbabu.
8u Jung cicc nba nuoc tbu mua. mua sm Jc
tbuc Jy su pbat tricn cua m6t kbu cuc tu nbn
co tnb canb tranb. TaI bang Ceara cua raxIn,
mf chuong frnh fhu mua co fnh caI fIn, dung
fn ph va chaf Iuong Iam nhan f fhuc day duoc
fIn hanh fhng qua cac hIp hI cac nha san
xuaf nho nhm chuyn hoa nn kInh f cua fhI
fran Sao Joao do Arauru. Truoc khI co chuong
frnh nay, fhI fran Sao Joao co bn xuong cua
voI 12 cng nhan. Nm nm sau, da co 42 xuong
cua cung 350 cng nhan; gan 1.000 nguoI frong
s 9.000 dan cu a fhI fra n duo c nga nh cng
nghIp g cung cap vIc Iam fruc fIp hay gIan
fIp; va 70% san Iuong fhuc v khu vuc fu
nhan.
THAY TH CAC THI TR!ONC. I khI da co
nhung van d nghIm frong v fhng fIn va phI
hop - cac fhI fruong raf kem phaf frIn va cac fac
nhan fu nhan raf fhIu ngun Iuc va kInh nghIm -
dn muc ma nhung sang kIn d phaf frIn fhI fruong
khng chc se nhan duoc su dap ung. khoI dng
su fng fruong cng nghIp, cac nha nuoc da co y
mun fhay fh nhung phan quyf fhI fruong bng
fhng fIn va nhung phan quyf phaf sInh fu khu vuc
cng cng. Nhung n Iuc nay raf f khI phaf huy fac
dung ff, mc du su fhanh cng frong mf s du an
cua cac cbcabo/ |cac nhom kInh doanh IIn kf nhau)
cua Han Quc duoc fIn hanh fheo sang kIn cua
chnh phu cho fhay rng vIc fm kIm nhung nguoI
fhng cuc khng nhaf fhIf Ia mf vIc Iam v vong.
Iu khac nhau gIua fhanh cng cua Han Quc
va su fhaf baI cua nhung nuoc khac Ia o ch nhung
sang kIn frn cua Han Quc Ia sang kIn cua chnh
phu nhung duoc fIn hanh fhng qua khu vuc fu
nhan, con hau hf cac n Iuc kIa |k ca mf s khac
o Han Quc) Ia do cac x nghIp nha nuoc fhuc hIn.
KhI ca c x nghI p qu c doanh duo c su du ng Ia m
nhung co quan fhuc hIn, fh co hI Iam fIn va hI
I - hay chu nghIa Iang man ky quc - Ia hau nhu
khng co gIoI han. Mf s nuoc fro cap cho cac x
nghIp nha nuoc Iam n fhua I, va dIu do co haI
cho hoaf dng faI chnh. KInh nghIm noI chung raf
dang bun v dau fu vao cac x nghIp nha nuoc da
chung mInh mf cach fhuyf phuc rng dIu ff nhaf
Ia nn d vIc san xuaf cac san pham co fh dem
bun ban cho cac cng fy fu nhan.
Giu tbng bng trong cbnb sacb c6ng ngbicp
Nhung kInh nghIm nay cho fhay ro faI sao cuc
franh Iuan v chnh sach cng nghIp IaI gay gf
m f ca ch kha c fhuo ng nhu va y: chnh sa ch cng
nghIp fhuong d bf Iua, d bI khch dng. Iy fhuyf
va bng chung kInh f cho fhay rng khng fh don
gIan bac bo kha nng fhanh cng cua vIc chnh phu
fruc fIp va fch cuc fhuc day fhI fruong. Nhung Iy
fhuyf va bng chung v fh ch cho fhay rng nu
duoc fhuc fhI khng ff fh chnh sach frn co fh Ia
nguyn nhan dan dn faI hoa. Vay, cac nuoc co fh
fhuc fhI chnh sach cng nghIp nhu fh nao7
Nu gp IaI voI nhau, cach nhn kInh f va cach
nhn fh ch cho fhay rng co su khac bIf ro rang
gIua nhung sang kIn ma ch doI hoI mf su can fhIp
f oI cua chnh phu |chng han, mf s sang kIn v
fng cuong mang IuoI) va nhung sang kIn doI hoI
chnh phu h fro voI cuong d cao |chng han, nhung
sang kIn phI hop dau fu va Iua chon nhung nguoI
fhng cuc). Nn fhan frong frong vIc fIn hanh
nhung sang kIn voI cuong d cao hoc khng nn
fIn hanh, fru phI cac nuoc huu quan co mf nng
Iuc fh ch manh khac fhuong: nng Iuc hanh chnh
manh, nhung co ch cam kf co fh han ch mf
cach dang fIn cay hanh dng dc doan cua chnh
phu, kha nng phan ung mf cach IInh hoaf dI voI
nhung fnh hung baf ngo, mf mI fruong kInh
doanh co fnh canh franh va daf nuoc da co fhanh
fch v hop fac gIua khu vuc cng cng va khu vuc
fu nhan.
Nguoc IaI, nhung sang kIn ch doI hoI chnh
phu can fhIp o muc d fhap |Ia nhung sang kIn re
fIn va co fnh h fro nhIu hon Ia co fnh han ch
hay dInh huong ch huy) cho phep fa co fh IInh hoaf
hon. Thuc fnh fh ch quan frong cua fhanh cng
Ia chnh phu co mf cam kf ro rang dI voI su hop
fac gIua khu vuc cng cng va khu vuc fu nhan. KhI
co su cam kf nay, khI cac nuoc khng dI qua xa so
voI nng Iuc fh ch cua ho va khI mI fruong kInh
doanh h fro o muc d hop Iy cho su phaf frIn cua
khu vuc fu nhan, fh vIc fhu nghIm cac sang kIn
doI hoI f su can fhIp cua chnh phu co fh dem IaI
nhung IoI ch raf Ion, va nu fhaf baI fh fn ph cung
se fhap.
Nhng la chon chin lc: tp trung vao cac iu kha
thi
Trong IInh vuc fu do hoa va fu nhan hoa, dIu fIf
va chnh sach cng nghIp - va qua fhuc, do Ia foan
b cac hanh dng chnh phu duoc khao saf frong
ao cao nay - khng co mf cng fhuc chung nao cho
faf ca. Tu nhan hoa va fu do hoa Ia nhung uu fIn
fhch hop dI voI cac nuoc ma chnh phu m dm,
kIm soaf qua nhIu. MoI nuoc du phaI hoc cach d
xay dung va Iam cho nhung fh ch cua ho co kha
nng fhch nghI, chu khng phaI do bo chung. Chuong
nay nu In su khac nhau gIua cach fIp can nng
v fh ch va cach fIp can dua f vao fh ch dI voI
dIu fIf va chnh sach cng nghIp, va nhan manh
rng su Iua chon cac fIp can co fh fhay dI fuy
fheo nng Iuc fh ch cua mI nuoc.
Nhung fIp can nng v fh ch noI chung co
haI dc dIm. Chung doI hoI mf nng Iuc hanh chnh
manh. Va chung uy quyn nhIu v chnh sach va
fhuc hIn cho mf co quan nha nuoc nm frong mf
h fhng ngn chn va can dI rng Ion khIn quyn
quyf dInh do khng fh fhoaI hoa fhanh hanh dng
dc doan, fuy fIn. Nu cac fh ch manh fh nhung
hanh dng nha nuoc nay co fh dong gop vao phuc
IoI kInh f. ng khng fh cac bng chung va phan
fch frong chuong nay cho fhay rng, frong fruong
hop ff nhaf, nhung hanh dng nhu vay se kem hIu
qua, va frong fruong hop xau nhaf no se dan dn
vIc cac fh Iuc fu nhan manh nm quyn kIm soaf
hoc su cuop boc cua nhung chnh frI gIa va vIn
chuc hung manh va fu IoI.
Vay cac nuoc nn fIn hanh nhu fh nao nu
khng co dIu kIn can fhIf v hanh chnh va fh
ch d Iam cho nhung cach fIp can do fhu duoc kf
qua7 ChIn Iuoc daI han, duoc xem xef o Phan ba, Ia
nhm xay dung va fng cuong nhung fh ch can
fhIf. ng fhoI, chuong nay da nu ra haI con duong
fIn foI caI cach. Thu nhaf Ia fap frung vao nhung
van d cn ban, con hanh dng cua nha nuoc fh can
dI fheo mf chuong frnh nghI su nhe hon. Con duong
fhu haI, khng nhaf fhIf mau fhuan voI con duong
fhu nhaf, Ia fhu nghIm nhung cng cu hanh dng
nha nuoc co fnh phu hop hon voI nng Iuc cua nuoc
do. Con nhIu dIu phaI hoc, nhung chuong nay da
nu baf In haI chIn Iuoc duong nhu co fIm nng
raf Ion ngay ca o nhung noI nng Iuc fh ch con yu
kem:
Nu ro nI dung cua chnh sach fhanh nhung
quy fc chnh xac va sau do chf nhung quy fc
nay bng mf s co ch khIn vIc dao nguoc
duong II se raf fn kem: chng han, frong vIc
dIu fIf dIch vu cng cng, nhung co ch nay
co fh bao gm cac hop dng nhan hay fra fIn
ky voI cac nha san xuaf dIn dc Iap.
Hop fac voI cac cng fy va cac cng dan, va noI
nao co dIu kIn phu hop fh nn hoan foan
chuyn ganh nng fhuc hIn ra ngoaI pham vI
chnh phu. Trong chnh sach cng nghIp, dIu
nay co fh co nghIa Ia nuI duong su hop fac fu
nhan voI fu nhan fhay v xay dung mf b may
quan IIu cng nghIp rng Ion. Trong dIu fIf
faI chnh, no co nghIa Ia fao mf kch fhch khIn
cac chu ngan hang hoaf dng fhan frong, chu
khng ch xay dung nng Iuc gIam saf. Va frong
dIu fIf mI fruong, dIu do co nghIa Ia su dung
fhng fIn d khuyn khch nhung sang kIn
cng dan, fhay v ban hanh va ap df fu frn
xung nhung quy fc khng fh fhI hanh duoc.
Cac chnh sach dua vao nhung fIp can nay co
fh khng phaI Ia nhung chnh sach ff nhaf dang
duoc Iua chon dau fIn fheo nghIa mf sach gIao
khoa. Nhung khI nng Iuc nha nuoc fng In, cac
nuoc co fh chuyn sang nhung cng cu IInh hoaf
hon, co kha nng daf duoc hIu qua Ion hon. Nhn
chung, cac nha nuoc phaI Iam cho cac cng fy va cac
cng dan fIp fuc fIn rng fIp fheo su IInh hoaf se
khng co nhung hanh vI dc doan, bng khng, fh
nn mong cua phaf frIn se sup d.
LAM SNG LAI NNG LC TH CH
PH N BA
PHN MT VA PHN HAI A NHN MANH RNG NHA NC ONG MT VAI TRO QUAN TRONG trong phat trin
kinh t khi vai tro cua no tng xng vi nng lc th ch. Nhng nng lc khng phai la mt nh mnh. No co th va cn
phai c cai thin nu nh cac chnh phu mun co nhng cai thin hn na v phuc li kinh t va xa hi. Phn nay trong
Bao cao ban lun v cach thc at c iu nay.
Nng lc nha nc la kha nng cua nha nc trong theo ui cac hanh ng tp th vi tn ph thp nht i vi xa
hi. Khai nim v nng lc nay bao gm ca kha nng hanh chnh hay ky thut chuyn mn cua cac vin chc nha nc,
nhng con bao trum pham vi rng hn th nhiu. No con bao gm nhng c ch th ch su sc hn, cho phep cac chnh
tr gia va vin chc co c kha nng linh hoat, nhng quy tc va s kim ch hoat ng v li ch tp th.
Ba tp hp c ch th ch co mi tng quan vi nhau co th giup tao ng c khuyn khch cung c nng lc cua
nha nc. Nhng c ch nay nhm:
Thi hanh cac quy tc va bin phap kim ch trong xa hi cung nh trong khun kh nha nc.
Thuc y cac ap lc canh tranh t bn ngoai va t bn trong nha nc.
Tao iu kin cho ting noi va tinh thn hp tac t bn ngoai va bn trong nha nc.
V lu dai, cac th ch bn vng c xy dng da trn nhng bin phap kim tra va cn i, c gn quanh cac
th ch nha nc nong ct, chng han nh mt nganh t phap c lp va s phn tch quyn lc. Nhng nhn t nay rt
cn thit trong vic am bao rng ca nhng vin chc ln bt ky ngi nao khac trong xa hi u khng c phep ng
trn phap lut.
Th nhng, ch nha nc phap quyn thi vn cha u. Nng lc nha nc cung se c cai thin thng qua nhng
sp xp th ch, nhng sp xp th ch nay nui dng tinh thn hp tac va tao ra cac ap lc canh tranh cua cac bn tham
gia bn ngoai cung nh bn trong nha nc. Tinh thn hp tac va s tham gia vao cac hoat ng nha nc cua cac i
tng quan tm bn ngoai - cac doanh nghip va xa hi dn s co th xy dng tin cy va s ng thun, va b sung
cho nng lc nha nc thp kem. Tinh thn hp tac bn trong nha nc co th xy dng cam kt va s trung thanh i vi
b phn cac vin chc chnh phu va giam tn ph trn con ng i n muc tiu chung.
Mt sau cua tinh thn hp tac la ap lc canh tranh - t cac th trng va xa hi dn s va trong chnh ban thn nha
nc. Ap lc o co th cai thin cac ng c khuyn khch cho kt qua hoat ng va kim soat vic lam dung c quyn
trong hoach nh chnh sach va phn phat dch vu: Tng t, ch tuyn m va bat thng qua thi c hoc da vao
phm cht xng ang la nhn t v cung quan trong xy dng mt b may vin chc co nng lc.
Phn nay trong Bao cao bt u bng vic xem xet nhng cach thc lam sng lai cai th ch nha nc, bng cach
xy dng nhng nn mong cua mt nha nc co hiu qua (Chng 5) va, rng hn na, bng cach tao ra nhng c ch
kim tra va cn i chnh thc va kim soat tham nhung (Chng 6). Chng 7 sau o se xem xet cach thc lam cho ap lc
canh tranh tr nn sc ben, cung c ting noi, va thuc dy tinh thn hp tac bng vic da nha nc tin lai gn hn vi
ngi dn mt phng tin quan trong thc hin la phi tp trung hoa, hay noi cach khac la chuyn quyn lc va ngun
lc xung cac cp chnh quyn thp hn. Cui cung, Chng 8 lun ban v tinh thn hp tac va nhng ap lc canh tranh
vt ra khoi ranh gii cac quc gia nha nc, va cach thc ma cac nc co th hp tac trong vic cung cp cac hang hoa
tp th.
NH!NC VN T!ONC T! A CY PHIN
TOAI CHO !C V!A A!IAZIZ cung dang am
anh cac b may vIn chuc ngay nay. IIch su phaf
frIn cua chau u va c My frong fh ky XIX va
cua ng A frong fh ky XX da cho fhay ro phan
fhuong kInh f do vIc xay dung mf khu vuc nha
nuoc co hIu qua dem IaI. Nhung cac v du v xay
dung fh ch nhu vay fhaf qua hIm hoI.
Xay dung cac fh ch d co mf khu vuc nha
nuoc co nng Iuc Ia dIu fhIf yu d nang cao fnh
hIu qua cua nha nuoc, dng fhoI cung Ia dIu hf
suc kho khn. Mf khI da co nhung h fhng yu
kem fh gaf bo chung se raf kho. Se nay sInh va
phaf frIn nhung quyn IoI manh me fm cach duy
fr nguyn frang du nguyn frang do kem hIu qua
va khng cng bng dn dau. Va nhung nguoI bI fhIf
fhoI do nhung sp xp hIn co do co fh khng dung
duoc ap Iuc co hIu qua d fhay dI no. Tham ch
ngay ca khI da co nhung su kch fhch d caI fIn
hoaf dng cua khu vuc nha nuoc, fh nhung kIm
ch va han ch gh gom v fhng fIn va nng Iuc
nhIu khI se ngn fro moI c gng.
IIu cac chnh phu co nhung fh ch cng cng
kem hIu qua co fh bf dau nhu fh nao d chan
chnh fnh hnh7 o vIc xay dung va quan Iy b
may vIn chuc co nhung van d phuc fap cho nn
kho co fh co nhung gIaI phap ro rang va duf khoaf.
Chuong nay phac fhao mf s nhan f v xay dung
fh ch cho mf khu vuc nha nuoc co hIu qua va
Iuan ban v nhung su Iua chon co hua hen d Ip
df nhung fh ch do. TIu dIm v nhung fh ch
nay raf khac bIf dI voI cach d cap fruyn fhng
v vIn fro ky fhuaf, fhuong nhan manh dn fhIf
bI, ky nng va nng Iuc quan Iy hoc ky fhuaf o day,
se nhan manh vao khung kch fhch huong dan hanh
vI - cac co quan chnh phu va cac cng chuc co nhIm
vu g va fhuc fhI dIu do ra sao7 f quc gIa c fnh
khuyn khch su fham nhung va kem hIu qua frong
b may vIn chuc. Nhung su fn faI don fhuan cua
cac quy dInh v cam hI I va cam fnh frang frn
bao che, nang do duoI van chua du d fru cac f nan
do. Iu quan frong Ia IIu nhung quy dInh fhuc f
va nhung co ch khuyn khch nm frong h fhng
co fh bIn nhung ngn fu dep de fhanh hIn fhuc
hay khng.
CHONG 5
XY DNG CAC TH CH CHO MT KHU VC
NHA NC CO NNG LC
Tbua Bc ba, pbn J6ng cac c6ng cbuc Juoc tra /uong rt tbp... Kct qua /a nbung nguoi co ky nng ca tai
nng Jcu kb6ng gia nbp J6i ngu cicn cbuc. V cy, cbnb pbu cua Bc ba bu6c pbai tuycn m6 nbung c6ng
cbuc kcm ma muc ticu Juy nbt cua bo /a cai tbicn tnb bnb ticn tai ycu kcm cua ban tbn... Cn co nbung
nguoi tb6ng minb, cbm cbt, co nng /uc ca co J6ng co t6t cbt Jao b6 may cicn cbuc cua Bc ba... Bc ba co Jc
quycn t6i cao Jc cn Jung nguycn tc cn tbict cc cbiu tracb nbicm, ma ncu kb6ng co no tb moi su ticn b6
Jcu bi tr boan ca c6ng cicc tt ycu bi pba boai.
Trcb Cbuc tbu cbnb tri cua t fuong AII Pasha guI vua Th nhI ky AbduIazIz, khoang nm 1871.
|Ngun: AndIc va AndIc, 1996)
99 XY DNG CAC TH CH CHO MT KHU VC NHA NC CO NNG LC
Nhng nn tang cua mt khu vc nha nc co hiu qua
ng chung fu nhIu nuoc frn fh gIoI da ch ro
rng nhung b may vIn chuc hoaf dng ff co fh
fhuc day su fng fruong va gIam doI ngheo |Chuong
2). Chnh nhung b may vIn chuc do co fh cung
cap nhung dau vao ff v chnh sach va cung cap
nhung hang hoa va dIch vu cng cng ff voI gIa
fhap nhaf. Trong suf fh ky XIX, hau hf cac nuoc
cng nghIp hoa du hIn daI hoa b may vIn chuc
cua ho. Nhung nha nuoc dI dau frong vIc do gm co
Phap, Ph va Anh. Su fhanh cng frong caI cach b
may vIn chuc Anh vao fh ky XIX Ia mf v du co
som v fam quan frong cua vIc nuI duong nhung
b may nha nuoc hIu qua dua frn cac quy dInh.
Nhu Hp 5.1 da m fa, nhung caI cach nay da bao
hIu vIc nuI duong chu dao mf gIoI fr fhuc chuyn
nghIp va uu fu ma da gIup fao co so cho vIc nuoc
Anh khng ch fhuong maI quc f frong mf nua
fhap ky.
Can day hon, mf s nn kInh f ng A da
fhIf Iap va nuI duong co so cua nhung b may vIn
chuc co nng Iuc. Tuy nhIn, nhIu quc gIa co fhu
nhap fhap da khng fh nao fao dung duoc nhung
co so du ch Ia fh so nhaf cho mf b may vIn chuc
dua frn cac quy fc. Trn gIay fo fh nhung h fhng
chnh quy cua cac quc gIa nay du gIng voI cac h
fhng cua cac nuoc cng nghIp. Nhung frong fhuc
fIn fh fnh xu xoa khng chnh fhuc IaI Ia chuan
muc. Nhung quy dInh nhan su dua frn pham chaf
xung dang va cng hIn da bI gaf bo, can b nhan
vIn duoc fuyn m va d baf frn co so bao fro va
mI quan h chu fo, fhan quen. K hoach ngan sach
khng fhuc f va fhuong bI gaf bo do nhung quyf
dInh baf chof frong qua frnh fhuc hIn. V co ban,
nguyn nhan cua van d nay Ia su yu kem cua
nhung fh ch co so: ch d phap quyn khng fh
ap dung duoc ca bn frong va bn ngoaI b may vIn
chuc; fhIu mf co ch d Ing nghe y kIn va xay
dung cac quan h dI voI cac cng fy va xa hI dan
su; hoan foan khng co suc ep co fnh canh franh v
xay dung cac chnh sach, cung cap cac dIch vu va
gIaI quyf cac van d nhan su.
gIaI quyf fan gc nhung van d nay va df
co so cho mf khu vuc nha nuoc co hIu qua, cac
quc gIa can chu frong vao ba nhan f fhIf yu sau
day:
Hp 5.1
Xy dng c s cho b may vin chc: Nhng cai cach Northcote-Trevelyan Anh
Cho n u th ky XIX, cng vic nha nc Anh c
iu hanh bi nhng quan chc nha nc. Nhng ngi
nay co c a v o la nh vao s bao tr va anh hng
chnh tr. Khng co mt h thng tra lng chung, tin hi
l c s dung tng thm s lng chnh thc. Cac
quan chc nha nc coi v tr cua mnh la mt tai san co
th em ban va nhiu khi ho a tuyn m va tra lng cho
nhn vin cua ho. Mc du h thng nay khng loai tr
vic thng cp do tai nng ca nhn, nhng o khng phai
la mt c s cho quan ly hanh chnh lanh manh.
Tuy nhin, trong qua trnh tin trin cua ky nguyn
Victoria, nc Anh a trai qua mt thi ky cai cach manh
me do s thuc y cua s thay i v kinh t va xa hi va
do cn n mt tng lp trung lu co hoc thc va ang
ngay cang phat trin. Cac trng ai hoc, cac lc lng
vu trang, c quan t phap va cac b may vin chc trung
ng va a phng u c cai cach
K hoach v cai cach b may vin chc la Bao cao
Northcote-Trevelyan nm 1854.Bao cao o chu trng xy
dng mt b may nha nc hin ai da trn mt nganh
vin chc dn s chuyn nghip. Da trn nhng y tng
c ThomasMacaulay nu ra xy dng b may vin
chc n thuc Anh, Nam tc Northcote va Nam tc
Charles Trevelyan a ngh chia cng vic chnh phu ra
lam hai loai - loai tri thc (chnh sach va quan ly) va loai
c kh (th ky) - va lp mt nganh vin chc dn s
thc hin cng vic chnh phu. Cac can b lam cng vic
tri thc se c tuyn t cac trng ai hoc mi c cai
cach, nhng ngi co tai nng nht se c chon thng
qua cac ky thi tuyn rt kho nm di s giam sat cua
mt uy ban vin chc dn s.
a co s chng i rt manh me. Mc du mt uy
ban vin chc dn s c thit lp nm 1855, nhiu b
va nganh cua chnh phu vn tip tuc tuyn can b nhn
vin theo nhng cach thng lam trc o cho n tn
nm 1870, khi ch bao tr c bai bo hoan toan va
ch hai ngach noi trn c ap dung bt buc trong tt
ca nhng b va nganh. Sau cuc cai cach Northcote-
Trevelyan a co cac cuc cai cach trong ac lc lng vu
trang, c quan t phap va, sau o, trong chnh quyn a
phng. Cung a co nhng thay i to ln v nhng quy
tc va han ch lin quan n vic xy dng va thc hin
chnh sach. Vao cui th ky XIX nc Anh a thit lp
c nhng c s cua mt chnh quyn hin ai va a
chnh thc th ch hoa nhng gia tr v s trung thc, tnh
tit kim va trung lp v chnh tr.
Trung uong cn co kba nng cao cc xy Jung ca
pb6i bop cbnb sacb. ay Ia b oc cua h fhng.
Cac chnh frI gIa xay dung quan dIm va muc
fIu nhung d co fh fhuc hIn duoc nhung y
fuo ng do fh ca n pha I chuy n chu ng fha nh
nhung uu fIn chIn Iuoc. Iu nay doI hoI phaI
co cac co ch dan foI nhung quyf dInh co fhng
fIn day du, co ky Iuaf va duoc chIu frach nhIm.
Mf fhach fhuc fhuong xuyn dI voI faf ca cac
quc gIa Ia can xay dung nhung quy fc khIn
cac chnh frI gIa va chuyn vIn c van co duoc
su IInh hoaf ma ho can dn d xay dung chnh
sach, dng fhoI sp xp vIc quyf dInh chnh
sach cua ho fhanh nhung fIn frnh khIn cac
dI fuong quan fam co fh dong gop y kIn va
gIam saf.
Nbung bc tb6ng cung cp buu bicu ca bicu qua.
O day cung can fao mf can bng dung dn va
fInh fhan chIu frach nhIm. I voI nhung hoaf
dng co fh bI franh chap |nghIa Ia co dIu kIn
va pham vI cho su canh franh fhuc f va fIm
fang gIua nhIu bn cung ung khac nhau) va
duoc xac dInh mf cach d dang, vIc van dung
co ch fhI fruong va ky hop dng v cung ung
dIch vu nhIu khI co fh caI fIn vIc cung ung
mf cach ro rf. Nhung dI voI cac dIch vu khac,
nhIu khI ch co mf bn cung ung duy nhaf Ia
khu vuc nha nuoc nong cf. O day, nu fa d
cho cac cng dan co y kIn, fh dIu do co fh
gay suc ep khIn hoaf dng cung ung se ff hon,
nhung kf qua fI hau se phu fhuc vao Iong
frung fhanh cua cac cng chuc nha nuoc va vIc
ho fuan fhu cac quy fc.
C6ng cbuc co J6ng co t6t ca co nng /uc. o Ia
nhu ng nhan f quan fro ng cu a nga nh ha nh
phap. Cac cng chuc co nng Iuc va fan fnh
Iam fng fhm suc sng cua khu vuc nha nuoc.
Cac cng chuc fhIu cam kf se can fro b may
do. Co fh bI duong dng co cho cac vIn chuc
fhng qua mf Ioaf nhung han ch, k ca fuyn
m va d baf fheo pham chaf xung dang, fra
Iuong fhoa dang va fInh fhan dng dI manh
me.
PhaI fn nhIu fhap nIn d xay dung cac b
may vIn chuc hIu qua. Va khI fm cach xay dung
va faI xay dung nn mong cho b may vIn chuc, cac
nha caI cach Iun Iun phaI co y fhuc ro v nhung
dIu ma ho dang phaf huy. V du, dI voI cac quc
gIa khng xay dung duoc nhung co ch kIm soaf
dang fIn cay dI voI vIc cac can b quan Iy su dung
cac ngun Iuc, nu cho phep cac can b do co duoc su
IInh hoaf hon fh se cang khuyn khch ho Ing hanh
va fham nhung. Nhung mf s caI cach co fh co IoI
som ngay ca frong nhung h fhng nha nuoc fI f
nhaf. uoI day se ban v nhung caI cach do.
Tng cng cac th ch v xy dng chnh sach
Cac chnh frI gIa df ra cac muc fIu va cac phuong
huong chIn Iuoc rng Ion. Nhung nhung sp xp
ff v fh ch co fh quyf dInh IIu nhung fam nhn
cua cac nha Ianh dao chnh frI co fh duoc chuyn
fhanh nhung uu fIn v chnh sach. Nhung sp xp
fh ch co fh Iam cac fn ph va IoI ch cua nhung
kIn nghI chnh sach dang canh franh nhau fro nn
mInh bach. Va do Iun Iun fhIu cac fhng fIn, nn
cac sp xp v fh ch do co fh bao dam rng cac
nha Ianh dao co fh co du fhng fIn fhng qua nhung
fIn frnh khIn nhung nguoI quan fam bn frong
va bn ngoaI co fh dong gop y kIn va gIam saf. Taf
ca nhung co ch nay se gIup fao ra nhung quyf dInh
dua frn fhng fIn day du hon va Iam fng fnh dang
fIn cay cua vIc quyf dInh chnh sach.
Nn xay dung nhung quy fc va chuan muc v
fI n frnh quy f dInh chnh sa ch nh m ha n ch
nhung IoaI suc ep chnh frI khng co su phI hop co
fh Iam cho vIc quyf dInh chnh sach fro nn kem,
dua IaI kf qua xau. Nu cac chnh frI gIa hay cac
vIn chuc ch fheo duI nhung muc dch fruoc mf
cua rIng ho hoc cac b phan cu frI cua ho, fh kf
qua se khng co IoI, fham ch Ia raf baf IoI cho ca fap
fh v frong cng vIc frI nuoc khng co ban fay v
hnh nghIm nhIn dInh hnh cac sang kIn ca nhan
fheo huong co IoI chung. Muc dch cua chung fa Ia
phaI xay dung nhung co ch d ky cuong hoa va phI
hop cac cuc fhao Iuan v chnh sach va fIn hanh
franh Iuan v cac kIn nghI chnh sach dang canh
franh nhau. O mf s quc gIa, cac chnh frI gIa da
uy quyn v phI hop chnh sach kInh f vI m va
chIn Iuoc cho nhung co quan frung uong co nng
Iuc va fuong dI dc Iap, va hoaf dng cua nhung co
quan do dI fheo nhung fIn frnh fham khao y kIn
ma nguoI bn ngoaI co fh frng fhay ro. TaI cac
quc gIa khac, ban fhan cac chnh frI gIa kIm ch
va fhach fhuc Ian nhau mang fnh fap fh faI nhung
dIn dan da co sn nhm daf foI quyf dInh fap fh.
Nhung nhIu quc gIa IaI khng co nhung co ch do;
va chnh v su fhIu vng do da duoc fh hIn qua
nhung chnh sach khng dng b va kInh f vI m
khng n dInh.
Mc du co nhung sp xp cu fh v fh ch khac
nhau, dc dIm chung cua cac b may vIn chuc hIu
qua frn foan fh gIoI Ia o cap frung uong co frnh
d cao v xay dung chnh sach kInh f vI m va chIn
Iuoc; co co ch d uy quyn, ky cuong hoa va franh
Iuan v chnh sach gIua cac co quan chnh phu; co
nhung mI quan h da duoc fh ch hoa voI cac gIoI
quyn Iuc bn ngoaI chnh phu, fao ra fnh cng khaI
hoa, fInh fhan chIu frach nhIm va khuyn khch
vIc phan anh y kIn. Nhu se duoc ban duoI day, cac
h fhng o nhIu nuoc cng nghIp va da s cac quc
gIa ng A co nhIu frong s cac dc fnh do. O nhIu
nuoc dang phaf frIn khng co nhung dc fnh do va
day Ia mf chuong ngaI Ion dI voI vIc xay dung
mf nha nuoc huu hIu. O nhung nha nuoc do, quyf
dInh chnh sach fhuong Ia yu va manh mun, va ho
ch co mf s f co ch fh ch hoa d bn ngoaI chnh
phu co fh dong gop y kIn hoc gIam saf.
Nbung co cbc quyct Jinb cbnb sacb o cac nuoc c6ng
ngbicp
VoI fhoI gIan, cac quc gIa fhuc T chuc hop fac va
phaf frIn kInh f |OC) da xay dung nhung co
ch hoaf dng ff v quyf dInh chnh sach. Nm o
frung fam cua nhung h fhng nay Ia nhung co ch
d chuan bI nhung d nghI v chnh sach, du fnh
fn ph cua nhung d nghI khac nhau frong khung
fng ngan sach da co khun mau, dam bao vIc danh
gIa va ph phan cac d nghI do fhng qua fham khao
y kIn va franh Iuan, rI ghI nhan cac quyf dInh va
fheo doI vIc fhuc hIn. Mf su b sung raf quan
frong dI voI cac co ch do Ia b phan frung fam cua
chnh phu - nhu an fhu ky cua NI cac o Phap,
faI chnh o Nhaf an, Vn phong quan Iy va ngan
sach quc gIa o My - co nng Iuc hIu qua d Iam d
dang vIc fham khao y kIn va phI hop cac d nghI
gIua cac b fruoc khI duoc d frnh In.
Iun Iun co fh ca I fI n frong va n d na y
OxforayIIa Ia mf v du hay v mf quc gIa cng
nghIp da ap dung nhung caI cach nhm Iam cho
fIn frnh xay dung chnh sach duoc cng khaI hoa,
co fnh canh franh va huong v kf qua. Mf vaI dc
fnh cua nhung cuc caI cach nay raf saf voI cac quc
gIa khac: nhan manh vao vIc cng b nhung fn
ph frung han cua cac chnh sach dang canh franh
nhau, fao dIu kIn cho cac cuc franh Iuan va fham
khao y kIn v cac uu fIn chnh sach, v cac k
hoach ngan sach, ca bn frong nI cac va cac co quan
chnh phu va chu y dn kf qua |Hp 5.2).
My va cac quc gIa o chau u Iuc dIa da fhIf
Iap nhung co ch khac v fham khao y kIn va gIam
saf dI voI vIc xay dung chnh sach. Cac uy ban
quc hI frong ch d fng fhng cua My cung fuong
duong voI nI cac frong ch d nghI fruong, va chung
Ia dIn dan chu yu d franh Iuan va fham khao v
chnh sach. Cac co quan hanh phap My chIu su chI
phI cua ao Iuaf v fhu fuc hanh chnh nm 1946
frong do co nhung yu cau v fhu fuc - va co fh van
dung qua foa an - nhu Ia cng b cac chnh sach moI,
dng fhoI van duy fr duoc su IInh hoaf v xay dung
chnh sach. Cach d cap xay dung chnh sach huong
v fhu fuc do cho phep cac nha Iap phap co fh chuyn
fhuc chaf van d v xay dung chnh sach cho cac co
quan chuyn mn va cac bn huu quan saf voI van
d hon. IoaI hnh v co ch phI fap frung nay su
dung fIng noI cua cng dan va b may fu phap d
dam bao fInh fhan chIu frach nhIm, nhung mf hau
qua faf yu cua dIu do Ia vIc quyf dInh chnh
sach bI cham IaI. NhIu quc gIa o chau u Iuc dIa
dua vao Iuaf
hanh chnh va nhung foa an chuyn nganh d
nganh foa an xem xef IaI cac hoaf dng hanh chnh.
MoI cng dan co fh fhach fhuc nhung quyf dInh
hanh chnh frn co so nhung Iy do phap Iy hoc saI
Iam v fhuc f. IIn mInh chau u da ap dung ch
d nay va cho phep Toa an chau u gIam saf cac
quyf dInh cua cac fh ch IIn mInh chau u.
Cac co quan trung uong uu tu o 6ng A
Cac nn kInh f fhanh cng o ng A da ap dung
mf phuong phap fIp can co fnh chaf fhu fuc v
xay dung chnh sach gIng voI mf s kha canh fhen
chf cua cac nuoc cng nghIp. Mf s cac nha Ianh
dao o ng A da xay dung nhung fam nhn Iau daI
cho quc gIa cua ho. V du, o Nhaf an fhoI ky hau
chIn, ang an chu fu do da cng b muc dch cua
ho Ia duI kIp phuong Tay gan day hon, o MaIaIxIa,
Thu fuong MahafhIr Mohamad da nu Tam nhn
2020. Ho da fIn hanh xay dung nhung su b fr can
fhIf d bIn fam nhn cua ho fhanh mf Ioaf uu
fIn chIn Iuoc duoc fap frung o muc d cao. Cac
nha Ianh dao da !y quyn cho cac co quan frung
uong uu fu xay dung chnh sach ma se daf duoc
nhung muc fIu daI han cua Ianh dao. Mc du cac co
quan do fuong dI dc Iap song cac cuc fhao Iuan
cua ho Iun Iun bao gm nhung fIn frnh - v du,
cac hI dng cng cng va fu nhan - cho phep cac
cng fy fu nhan fham gIa dong gop y kIn va gIam
saf.
Nhung co quan uu fu nay fhuong dong mf vaI
fro v cung quan frong frong vIc xay dung duong
I I kInh f cu a qu c gIa. fhuong ma I va cng
Mt trong nhng muc tiu chnh cua nhng cuc cai cach
khu vc nha nc cua xtraylia la tao lp mt tin trnh
ky cng hoa, phi hp va tranh lun manh me v cac
chnh sach. Khi ln nm quyn vao u nhng nm 1980,
mt s thach thc ma chnh phu Cng ang gp phai
cung tng t nh nhng thach thc i vi nhiu nc
ang phat trin ngay nay: chnh phu mi phai giai quyt
mt cuc khung hoang tai chnh trc mt ng thi phai
i pho vi nhng cam kt tai chnh dai han khng th
ng vng cua nhng chnh sach trc o.
ky cng hoa vic xy dng chnh sach va gianh
c s ung h chnh tr cho vic xac nh lai nhng u
tin chin lc quc gia, chnh quyn mi a quyt nh
cng b nhng c tnh v chi tiu tng lai theo nhng
chnh sach hin hanh. Nhng d kin o a ve nn mt
bc tranh am am v tng trng thc khng th ng
vng vi nhng yu cu chi tiu, va nhn manh s cn
thit phai giam chi. Tuy nhin, mt khi chnh phu a cng
b nhng c tnh nay th chnh phu co nhim vu phai
tip tuc lam nh vy, chng minh s tip tuc giam bt
nhng cam kt tng lai ma chnh phu a ha hen. Thc
t, nhng d kin a lin tuc giam ro rt (xem biu bn
trai). Cac th trng tai chnh ci m a tao thm tnh ky
lut.
Nhng cuc cai cach nay cung oi hoi chnh phu
phai cng b mt bang so sanh, ch ro nhng d kin v
cac chnh sach hin hanh khac vi nhng d kin v cac
chnh sach mi nh th nao. Nhng bin phap nay lam ro
nhng thay i trong cac u tin chin lc cua chnh
phu, cung nh trong nhng chi ph trung han cua nhng
cam kt mi. Ngoai ra nhng d kin a lam cho cac dong
chay cua ngun lc n cac b quan trong tr nn d
Hp 5.2
Nhng c ch cua xtrylia nhm lam cho vic xy dng chnh sach co tnh cng khai hoa
oan bit hn, bi v nhng con s d kin c t ng
chuyn vao ngn sach thc t nu nh khng co s thay
i nao trong chnh sach. iu nay giup cai thin cng
vic quyt nh chnh sach va hiu nng hoat ng cua
cac c quan quan trong.
Nhng cai cach nay cung oi hoi cac b quan trong
khi ngh bt ky chnh sach mi nao, hoc bt ky mt
s thay i nao trong chnh sach hin hanh, cung phai
ng thi ngh co nhng. Khoan tit kim bt vao
(xem biu bn phai). iu nay am bao rng chi tiu
nm trong gii han ngun lc c ni cac nht tr. Ni
cac tp trung vao nhng thay i v u tin chin lc-
cn phai la chon nhng chnh sach mi nao va ct bo
nhng chnh sach hin hanh nao- cho khp vi cac
gii han kinh t v m. Nhng ngh v chnh sach c
tranh lun manh me trong ni cac, va tt ca cac b va c
quan co lin quan u phai nu nhng nhn xet bng vn
ban v tnh lanh manh cua ngh cua cac b va c quan
khac. iu nay giup lam hp phap hoa va xy dng s
ng thun trong cac u tin chnh sach. Cui cung nhng
cai cach nay a tp trung s chu y vao kt qua, thng qua
vic anh gia nh ky c uy nhim i vi cac chnh
sach mi va hin hanh va thng qua vic bao cao v thanh
tch va kt qua.
Kt qua nh th nao? xtrylia nm 1983 b thm
hut 4% GDP, nhng vao cui thp ky a co thng d. i
kem vi thanh tu nay a co nhng thay i quan trong
trong c cu chi tiu cng cng, phan anh nhng chuyn
bin chin lc rng ln ma ni cac a nu ra va nhng
thay i trong cac u tin tai cac b va nhng thay i o
thng c ban thn cac B chc nng xac nh.
Ngun: da theo Campos va Pradhan 1996; Dixon 1993.
nghIp quc f Nhaf an |MITI) va uy ban k hoach
kInh f o Han Quc da duoc coI Ia nguoI khoI xuong
chu yu cac chnh sach cng nghIp cua nha nuoc va
ch dao v hanh chnh. O ThaI Ian, faI chnh, Cuc
ngan sach, Ngan hang frung uong, !y ban chnh
phaf frIn kInh f va xa hI quc gIa - duoc goI Ia b
fu - kf hop chf che d kIm soaf chI fIu va kIm
soaf Iam phaf. O IndnxIa, faI chnh va Co quan
k hoach apennas da fro fhanh nhung nguoI bao
v fuI fIn cua nha nuoc va b nao cua b may vIn
chuc. Nhan su cua cac co quan frung uong do Ia
nhung cng chuc chuyn nghIp va co nng Iuc, duoc
fuyn m dua frn co so pham chaf xung dang, nhIu
khI Ia fhng qua nhung cuc fhI raf kho.
Can day, vIc uy quyn xay dung chnh sach
kInh f vI m cho cac nha ky frI co faI nng va nI
fIng cung da fro fhanh mf dc dIm nhung o mf
va I qu c gIa My IafInh, bao g m A chenfIna,
CImbIa, MhIc va Pru. Nhung fac dng cua vIc
do dI voI fnh hnh kha ro nef. VIc uy quyn v
xay dung chnh sach kf hop voI cac fhu fuc ngan
sach fheo fraf fu frn duoI va cng khaI hoa - duoc
m fa o Chuong 3 - da gop phan quan frong vao vIc
gIam Iam phaf o nhung quc gIa nay vao cuI nhung
nm 1980 va dau nhung nm 1990. c bIf, ChII
duong nhu da xay dung duoc fInh fhan dng dI frong
cac quan chuc cao cap, mf dIu da phaf frIn Iau
nm frong gIoI ky frI cua IndnxIa va frong MITI
cua Nhaf an va nhung b may cua mf s nuoc
khac. Iu raf nI baf Ia co su gIng nhau gIua nhom
cac c van cap cao o ChII - duoc goI Ia cac chang
fraI ChIcago - nhom maphIa erIkeIey o IndnxIa
va b fu cua ThaI Ian.
Nhu da nu o frn, mc dau cac co quan frung
uong o ng A co su IInh hoaf dang k frong vIc
xay dung chnh sach, ho kf hop voI mf mang IuoI
rng Ion hon gm cac hI dng fhao Iuan va cac co
quan nghIn cuu o bn ngoaI. TaI Nhaf an, Han
Quc, MaIaIxIa, SIngapo va ThaI Ian, fhng fIn v
nhung fn ph cua cac chnh sach cng nghIp da
duoc cung cap cho mf Ioaf cac hI dng fhao Iuan
cng cng va fu nhan d xem xef ky cac cac chuong
frnh fn ph nhIu. Nhung co ch frao dI y kIn
cng khaI va fh ch hoa do fao dIu kIn cho nhung
nguoI dung ngoaI b may chnh quyn duoc han ch
hoc fham ch phu quyf cac hanh dng cua chnh
phu, dng fhoI van bao dam su IInh hoaf cho nhung
nguoI xay dung chnh sach co fh fhch nghI voI fnh
fh fhay dI.
Cac hI dng franh Iuan can co nhIu kha nng
v ky fhuaf chuyn mn d co fh su dung duoc cac
fhng fIn do cac bn fham gIa fu nhan cung cap va
xay dung nhung chnh sach dng b. NgoaI ra, con
co van d Ia nhung hI dng do khng bao gm nhung
fang Iop rng raI cua xa hI. Nu khu vuc fu nhan
cua mf nuoc con nho be, fh cac hI dng fhao Iuan
co fh d dang fhoaI hoa fhanh nhung co ch hoaf
dng sun se d kIm IoI fIu cuc. Co Ie do Ia Iy do
faI sao cac phIn ban v hI dng fhao Iuan o chau
PhI - v du nhu fhu nghIm cua cac nuoc noI fIng
Phap v cac hI dng kInh f va xa hI - noI chung
du khng co hIu qua |fru ngoaI I dang Iuu y Ia
fxoana). cac hI dng do co fh h fro duoc su
phaf frIn bn vung fh can b sung chung, nhu da
Iam o cac quc gIa ng A, bng nhung c gng nhm
franh fhu su ung b rng raI cua xa hI.
Nng /uc ycu kcm ca su manb mun cc xy Jung cbnb
sacb o cac nuoc Jang pbat tricn
NhIu nuoc dang phaf frIn, dc bIf Ia o chau PhI,
Trung My va CarIb, fhIu kha nng hIu qua va
fnh dng b nI b raf quan frong d xay dung chnh
sach va phI hop nhung chnh sach kInh f - vI m
va chIn Iuoc. Kha nng o frung uong fh yu, dan
mong frong mf s f cac can b cao cap phaI m
dm nhIu frong frach. Nhung cng fhng nay cang
fram frong fhm do nhung van d frong b may vIn
chuc: quan chuc cao cap duoc fra Iuong fhap, fnh
frang bao fro fran Ian, khng co co ch fuyn dung
va d baf fheo pham chaf xung dang.
Mf hau qua phaI fra gIa cao v kha nng yu
kem cua b may frung uong Ia chnh phu khng xay
dung nhung du bao ngan sach dua frn nhung gIa
dInh dung dn va fhuc f. Iu nay Iam phuong haI
dn fnh cng khaI hoa va kha nng du doan fnh
hnh khI quyf dInh chnh sach. V du, frong nhung
nm gan day, su chnh Ich gIua du chI frong ngan
sach va fhuc chI v chI fIu fhuong xuyn frung bnh
Ia hon 50% o TandanIa va hon 30% o !ganda. VIc
su du ng ca c khoa n -fI n phI ngan sa ch |v du , o
NIgIrIa cac khoan chI ph ngan sach do fuong dng
voI hon nua fng s chI fIu IIn bang NIgIrIa) va
cham fr keo daI frong vIc soan fhao bao cao faI
chnh va vIc kIm foan cang phuong haI dn fnh
cng khaI hoa va fnh dng b. NhIu khI nhung
nguoI quyf dInh chnh sach raf f hIu v fn ph
hoc kf qua cua cac chnh sach. Mf phan v fh
ma vIc xay dung ngan sach fhuong fap frung vao
vIc phan b cac dau vao chu khng phaI Ia nhung
kf qua nhm daf duoc qua su phan b do.
TaI cac quc gIa I fhuc vao vIn fro fh fhnh
fhoa ng ca c nuo c vI n fro cu ng Ia m fhuyn gIa m
nhung nhIu khI IaI Iam xau fhm van d kha nng
yu kem o frung uong. Trong chung muc ma nhung
IoI khuyn v chnh sach cua ho da b sung duoc cho
kha nng yu kem frong b may frung uong, ho da
gIup gIaI quyf duoc mf s van d ngn han. Nhung
cac IoI gop y do khng gIup g cho vIc xay dung kha
nng Iau daI nu cac chnh frI gIa khng fhay su can
fhI f cu I cu ng pha I du a va o ca c chuyn gIa dIa
phuong. Cac nuoc faI fro cung co fh Iam phan fan
kha nng cua frung uong v xay dung chnh sach do
ho ky kf voI cac b cac hIp nghI song phuong v
nhIu du an ma khng xac dInh xem nu fac dng
fng hop cua chung co fh cung nhau dung vung
hoc co fh n khop voI nhau khng. TaI nhIu nuoc,
chuong frnh dau fu cng cng da fro fhanh nhung
kho fhu dng d chua cac du an do cac nuoc vIn fro
fhuc day, va sau khI kf fhuc du an rI fh cac fn
ph fhuong ky cua chung fIp fuc fch Iuy IaI va do
do gop phan vao mf su fhIn Ich v faI chnh dang
ngay cang mo rng. Su fhIu phI hop gIua b k
hoach va b faI chnh dI Iuc cung ngn fro su hI
nhap cua vn va cac ch fIu fhuong xuyn.
Taf ca nhung van d do Iam xoI mon mf cach
nghIm frong kha nng phI hop, fhach fhuc va ky
cuong hoa cng vIc quyf dInh chnh sach. ChIn Ia
mf v du ro nef. Mc dau chnh phu da quy dInh uu
fIn chI ph cho gIao duc fIu hoc, y f cng cng va
bao quan duong sa, song cuI cung fIn da duoc phan
b cho cac IInh vuc khac. Quc gIa nay khng co mf
h fhng d danh gIa fn ph cua nhung d nghI
chnh sach hoc d xem xef ky cac d nghI do. Co
Ian nguoI fa da fnh fn ph v cac chnh sach d
dap ung cac uu fIn do chnh phu nu ra fh fhay
rng fy frong cua nhung chuong frnh uu fIn so voI
fng chI se phaI fng gap ba Ian frong bn nm IIn
fuc fIp sau do, co nghIa Ia phaI cf bof raf nhIu
cac khoan chI fIu khac |mang bn fraI cua Iu d
5.1). Hon nua, fn ph fhuong ky cua cac du an dau
fu do cac nuoc vIn fro fhuc day fo ra khng fh chIu
dung duoc |mang bn phaI cua Iu d 5.1). Cung
co nhung fhIu sof fuong fu frong foan b fh gIoI
dang phaf frIn, voI nhung h fhng duong sa moI
xay dung nhung som bI xung cap, cac fruong hoc
khng co sach gIao khoa va cac frung fam y f khng
co fhuc.
Mf vaI sang kIn da duoc fhuc fhI d xu Iy
nhung van d nay, nhung cac sang kIn do dang o
frong gIaI doan dau. Sang kIn xay dung kha nng
Ngun: Da theo Ngn hang th gii 1996d
Biu 5.1
Cac muc tiu chnh sach va phn b chi tiu cua Ghin khng to ra hp ly
chau PhI nhm vao fng cuong nng Iuc cac chnh
phu chau PhI v phan fch chnh sach fhng qua vIc
xay dung mf b may vIn chuc chuyn nghIp hon,
caI fIn cac h fhng fhng fIn, fng cuong dau vao
bn ngoaI fu cac fruong daI hoc chau PhI va xa hI
dan su. Cac chnh phu o chau PhI va cac nuoc faI fro
cung da phaf dng cac chuong frnh dau fu chuyn
nganh d phI hop su vIn fro cua cac nuoc faI fro.
Ta I mbIa, Chuong frnh da u fu khu vu c nng
nghIp da fhay fh cho 180 du an rIng Ie cua cac
nuoc faI fro. Nhung du nhung sang kIn do da fhng
nhaf cac chnh sach manh mun vao mf khu vuc
chung, song chung IaI co fh fao ra nhung van d v
phI hop cua rIng chung nu kha nng cua cac co
quan frung uong van yu. MaIauy va !ganda Ia haI
frong nhung quc gIa dang chuyn sang buoc fIp
fheo, buoc fhen chf cua caI cach: do Ia phaf frIn
mf fIn frnh co h fhng d xac dInh nhung uu
fIn dI voI cac IInh vuc frong pham vI nhung han
ch v chI fIu fng fh. CImbIa dang xay dung
nhung h fhng danh gIa hau su d danh gIa xem
IIu nhung chnh sach va chuong frnh hIn co co
daf duoc nhung kf qua nhu du dInh khng.
8u pb6i bop cbnb sacb trong nbung ncn kinb tc Jang
cbuycn J6i
I voI cac nn kInh f dang chuyn dI o Trung va
ng u va IIn X |cu ), va n d fhI u nhan fa I
chuyn mn hanh chnh khng nghIm frong, nhung
kInh nghIm cua cac quc gIa do cung cho fhay fam
quan frong fuong duong cua cac co ch chuyn faI
nng chuyn mn do fhanh chnh sach dng b. Su
sup d cua ch d cng san o nhung quc gIa nay da
keo fheo su xoa bo b may quyf dInh chnh sach
fap frung va phI hop hoaf dng cua cac b va cac
cuc. o do frach nhIm da fro nn rI mu va frung
Ip, nhIu noI chIu frach nhIm chu khng phaI Ia
frach nhIm fap fh - va do Ia nguyn nhan chc
chn se dem dn nhung fham hoa v chnh sach.
Ngun: Da theo Ngn hang th gii 1996d
Biu 5.2
Vic quyt sach Ucraina b mc trong nhng trach nhim chng cheo
!craIna Ia mf v du cuc doan cua nhung van
d nhu vay. Sau khI duoc fach ra vao nm 1991,
!craIna da Iap mf b may chnh phu frung uong
mang nhIu dc dIm cua h fhng X vIf cu. Quyf
dInh chnh sach van mang fnh fap frung cao d.
may cua nI cac chIu frach nhIm v xay dung chnh
sach, phI hop va ch dao cac hoaf dng cua cac vu,
cuc va cua chnh phu frung uong. S Iuong cac co
quan frung uong van Ion |hon 110), voI nhIm vu
chng cheo In nhau, va frach nhIm IaI fhIu ro
rang |Iu d 5.2). Co cau cng knh khIn phI hop
kho khn, Iam fr fr vIc quyf dInh chnh sach va
Iam gIam fnh cng khaI hoa. Tuy nhIn, hIn dang
co nhung n Iuc d caI cach h fhng hIn nay sau
khI fhng qua mf hIn phap moI vao fhang 7-1996.
M f s qu c gIa Trung va ng u cu ng co
nhung van d fuong fu fuy f nghIm frong hon, va
ho da khoI dau nhung cuc caI cach day hua hen v
cac fh ch frung uong quyf dInh chnh sach cua
ho. Ca a Ian va HunggarI du da fIn hanh caI
cach d sua dI cac frach nhIm qua nhIu va mau
fhuan nhau va day nhanh fc d quyf dInh chnh
sach. TaI CrudIa, vIc fInh gIan da gaf bo cac vI fr
frung Ip va mau fhuan nhau, va ngay nay s phan
cac du fhao Iuaf duoc quyf dInh voI su co mf cua
mI fhanh vIn cua hI dng kInh f cua fng fhng
fruoc khI d frnh In quc hI. Nhung caI cach do
da fro gIup cho vIc fham khao y kIn va phI hop
frong vIc chnh phu frung uong quyf dInh chnh
sach. Nhung hau hf cac quc gIa do van con phaI
fraI qua mf chng duong daI d xay dung nng Iuc
fh ch can fhIf d dap ung hIu qua v s doI hoI
v chuyn fIp.
Cai cach cac th ch cung ng
Chnh sach duoc hoach dInh ff nhaf se ch daf duoc
f fhanh qua nu fhuc fhI kem. Chaf Iuong kem, fn
ph cao, Iang ph, gIan Ian va fham nhung da fac
dng xau dn vIc cung ung dIch vu o nhIu nuoc
dang phaf frIn. Co nhung van d do nhIu khI Ia do
nguoI fa fIn rng chnh phu phaI Ia nguoI cung ung
chu yu - nu khng phaI Ia duy nhaf - cho cac dIch
vu.
K t khi gia nh c c l p nm 1971, Chnh phu
Bnglalet a phat trin gp i v quy m. S lng cac
b a tng t 21 ln ti 35 trong vong 2O nm, va t nm
1990 n 1994, s lng cac vu va cuc a tng t 109 ti
221 S ngi lam trong khu vc nha nc a tng t
450.000 nm 1971 ln ti gn mt triu vao nm 1992,
tc tng 3,6% mt nm, trong khi mc tng trng dn s
la 2,5% nm trong cung thi ky. Tin lng cng chc a
giam ang k, c bit la i vi nhng vin chc cao
cp. Mc lng c ban cua mt th trng (la vin chc
cao cp nht) a giam 87% trn thc t k t nm 1971.
Nhng b, Vu va Cuc mi a c lp ra mt phn
la ap ng cac nhu cu ang xut hin nh la bao v
mi trng va cac vn phu n. nhng nha nc cung
a tham gia vao cac hoat ng thng mai. Vic tng cac
b nhiu khi c thuc y do nhng nhn t chnh tr,
nhm giao cac chc vu b trng mi cho cac nhom trong
ni b ang va, tt nhin, tao thm mt s chc vu cp
thp hn. Ngoai vic anh hng n ngn sach, s banh
trng nay a lam cng mong nng lc thc hin, iu
tit cang m rng. iu o cung tao ra nhng li ch c
quyn, a can tr nhng n lc v hp ly hoa va cai cach.
Hp 5.3
B may chnh phu Bnglaet
Biu 5.3
Hu ht cac hang anh gia la dch vu chnh phu
rt kem song mt s dch vu c anh gia tt
hn cac dch vu khac
Ngun: Khao sat khu vc t nhn c tin hanh phuc vu cho
Bao cao nay.
VIc mo rng b may nha nuoc fh fheo cac
chIn Iuoc phaf frIn do nha nuoc khng ch, nhu
da duoc nu o Chuong 1, da fao v s nhung co hI
d cac chnh frI gIa khaI fhac vI fr cua mnh nhm
fm kIm fhanh qua v chnh frI |Hp 5.3). NoI rng
hon, cac chnh phu da phnh fo qua muc voI nhung
kf qua day faI hoa. Raf nhIu v du cho fhay cac
dIch vu khng duoc cung ung hoc cung ung raf kem.
KhI Iuong dIn bI fhaf fhoaf o cac nuoc fhu nhap
fhap nhIu gap dI so voI s Iuong fhaf fhoaf dIn o
cac nuoc khac. TaI Trung Quc, k fu nm 1980,
gan mf frIu hec fa daf duoc fhuy IoI hoa da ngung
hoaf dng san xuaf nng nghIp v bao quan kem.
ao cao nay da khao saf 58 quc gIa dang phaf frIn
va ch co 6% cac fhuong gIa ban dIa duoc khao saf
noI dIch vu cua chnh phu Ia hIu qua, con 36% noI
dIch vu cu a chnh phu ra f khng hI u qua . VI c
chuyn van fhu fn raf ff, va fIp sau Ia haI quan
va duong sa, dIch vu y f Ia kem nhaf |Iu d 5.3).
Nhung kf qua nay fh hIn mf mau hnh rng Ion
hon: cac cuc, vu cua chnh phu |khng phaI Ia cac x
nghIp quc doanh cung ung nhung dIch vu duoc
danh gIa fhap hon va cac x nghIp quc doanh co
nhung dau ra kho do dm va fheo doI.
Can quan Iy ff hon mI quan h gIua bn so
huu va daI Iy phan phI IIn quan dn cung ung dIch
vu. TaI nhIu nuoc, vIc cung ung dIch vu kem va ca
cac bn so huu dIch vu |cac chnh frI gIa) va cac daI
Iy phan phI |cac cng chuc) du khng Iam fron
nhIm vu cua mnh. Cac chnh frI gIa da can fhIp
vao hoaf dng hang ngay cua cac co quan cng cng;
cac co quan chnh phu cung ung cac dIch vu va nguoI
Ianh dao cac co quan do fhIu IInh hoaf va dong chay
ngun Iuc cua ho fhIu chc chn, khng fh du doan
fruoc duoc. u cac can b quan Iy co kha nng khc
phuc su go bo cua cac quy dInh, fh ho cung co f
nhan f kch fhch d daf nhung kf qua ff hon.
TaI nhIu quc gIa ma khu vuc nha nuoc da chIn
mf vaI fro dc quyn v cung ung nhIu dIch vu,
nhung suc ep bn ngoaI doI ho Iam vIc ff hon da bI
IoaI bo. Va f cac quc gIa da co nhung nhan f kIm
ch dang fIn cay buc cac can b quan Iy chIu frach
nhIm dI voI vIc ho su dung cac dau vao hoc phaI
chIu frach nhIm v nhung kf qua daf duoc co fh
do dm.
Nbung co cbc tbc cbc Jc cai tbicn cicc cung ung
Cac chnh phu dang fhu nghIm mf Ioaf nhung co
ch d caI fhIn vIc cung ung dIch vu. Su dung fhI
fruong nhIu hon dang fao ra nhung suc ep canh
franh va fao fhm Iua chon II fhoaf - fuc Ia nhung
nguoI su dung ma mun co chaf Iuong ff hon hoc
fn ph fhap hon co fh fm nhung dI fuong cung
ung dIch vu khac ngoaI khu vuc nha nuoc. Nhung
Iua chon moI duoc fng In do vIc ky hop dng cung
ung voI cac cng fy fu nhan va cac f chuc phI chnh
phu |NCOs). Mf s chnh phu dang fhanh Iap frong
khu vuc nha nuoc nhung co quan huong v kf qua
hoaf dng va ky hop dng chnh fhuc voI cac co quan
do, Iam cho chung duoc IInh hoaf hon v quan Iy,
dng fhoI buc chung phaI chIu frach nhIm v nhung
dau ra hoc kf qua cu fh da duoc dInh ro. Mf s
chnh phu khac IaI dua vao nhung hnh fhuc b may
vIn chuc fruyn fhng hon frong khu vuc nha nuoc
nong cf nhan manh fInh fhan chIu frach nhIm
frong vIc su dung nhung dau vao, fuyn m va d
baf fheo pham chaf xung dang, va xay dung mf
fInh fhan dng dI nhm cung c Iong frung fhanh
va caI fIn hoaf dng. CuI cung, su dung su fham
gIa cua nguoI fIu dung, khao saf y kIn khach hang,
cng b cac kf qua va chuan muc, va cac co ch
khac d Iam fng fIng noI cua cng dan dang gay
ap Iuc fu bn ngoaI d co su cung ung ff hon.
Co fh phan cac sang kIn nay fhanh ba IoaI
Ion: fng cac Iua chon fhay fh, fng cuong fIng noI
cu a dan, va nang cao su fuan fhu va Io ng frung
fhanh. Nn van dung IoaI nao Ia fuy mI fruong kch
fhch ma fhng qua do co fh cung ung dIch vu |Iu
d 5.4). ThI fruong va cac hop dng voI khu vuc fu
nhan Ia nhung Iua chon fhay fh chu yu d hoaf
Biu 5.4
Ba chin lc cai thin vic phn phat dch vu
cua chnh phu
dng cung ung duoc ff hon. Khu vuc nha nuoc xef
frn pham vI rng Ion hon - bao gm ca cac doanh
nghIp nha nuoc da duoc chuyn fhanh cng fy va
cac co quan huong v kf qua hoaf dng - co f Iua
chon fhay fh hon, nhung fIng noI cua nhan dan
bf dau co anh huong. I voI nhung hoaf dng kho
co fh quy dnh ro dau ra va khng co franh chap,
canh franh, nguoI fa fIp fuc Iua chon su dung b
may vIn chuc nong cf, nhung b may do khng co
Iua chon fhay fh fhuc f va f IInh hoaf hon v quan
Iy faI chnh va dan su. O day, nhung cng cu phu
hop Ia fIng noI cua cng dan, su frung fhanh cua
nganh vIn chuc, va nhung quy fc duoc nu ro va
can phaI duoc fuan fhu.
Can day, caI duoc goI Ia nhung cuc caI cach
moI v quan Iy cng cng o cac nuoc cng nghIp da
c gng fach vIc cung ung dIch vu ra khoI khu vuc
nha nuoc nong cf |fam cua hnh fron, frong Iu
d 5.4) chu yu bng su dung nhung co ch fhI fruong
va ky kf hop dng chnh fhuc. NIu IIon Ia mf v
du nI baf. Trong gIaI doan dau cua nhung nm 1980,
kInh doanh fhuong maI va cac hoaf dng co fnh canh
franh khac da duoc fach ra, chuyn fhanh cac cng
fy, va nhIu khI duoc fu nhan hoa. Nhung b Ion va
da chuc nng con IaI duoc chIa fhanh nhung don vI
fIu dIm vao kInh doanh, dung dau Ia nhung can
b quan Iy co nhIm ky c dInh, voI nhung hop dng
dua vao san Iuong, co nhIu quyn dc Iap |k ca
quyn fhu va sa fhaI can b nhan vIn). Nho co
nhung caI cach nay, ngan sach fruoc day fhIu huf
fuong duong voI 9% CP nhung frong nhung nm
1990 da du fhua, va fn ph cung ung gIam dI 20%
dI voI mf s doanh nghIp.
Mf vaI quc gIa dang bf chuoc nhung cuc
caI cach do. Nhung dIu mang fnh kha fhI o NIu
IIon fh co fh khng fhuc hIn duoc o nhIu nuoc
dang phaf frIn. PhaI co nhIu nng Iuc va y fhuc
cam kf fh moI fhao va fhuc hIn duoc cac ban hop
dng, dc bIf Ia dI voI nhung dau ra kho quy dInh
frong dIch vu xa hI. IIu co ch nao co hIu qua
hon frong vIc caI fIn hoaf dng se fuy fhuc vao
cac dc dIm cua nhung dIch vu va kha nng cua
mf quc gIa frong vIc fhuc fhI cac hop dng nI b
va dI ngoaI |ang 5.1).
V du, dI voI cac dIch vu co fnh canh franh -
nhu hau hf cac san pham fhuong maI va, gan day
hon, nganh vIn fhng, phaf dIn - fh nhung co ch
Mi trng Co th gy tranh cai
D dang xac nh u ra va nng cao
kt qua hoat ng
Kho xac nh u ra va nng
cao kt qua hoat ng
Khu vc t nhn Cung c cac th trng thng qua iu
tit ang tin cy. Tao cac th trng,
chng han bng cac vic phat hanh
bin lai chng nhn
Ky hp ng vi cac c quan v li nhun
hoc phi li nhun
Khu vc nha nc xet
pham vi
rng hn
Nng cao canh tranh ni b. t ra cac
k hoach ngn sach cht che va t
nhn hoa cac doanh nghip nha nc.
Thanh lp cac c quan hng v kt qua
hoat ng.
Chuyn cac doanh nghip nha n c
sang hnh thc cng ty va lp cac hp
ng kt qua hoat ng co hiu lc.
Cung c nhng c ch ting noi.
Khu vc nha nc
nong ct
Bao am s minh bach, sang to
cua muc tiu va dch vu.
Cai thin vic tun thu cac quy
tc.
Cung c nhng c ch ting noi
Cac c im dch vu va nng lc nha nc
Bang 5.1
Nhng c ch nhm phn phat dch vu
fhI fruong co fh fao ra duoc nhung suc ep canh franh
manh me d caI fIn vIc cung ung. I voI cac dIch
vu ma nha nuoc co fh xac dInh dau ra va fhuc fhI
voI fn ph gIao dIch fhap, fh ky kf hop dng voI
cac doanh nghIp fu nhan va cac f chuc phI chnh
phu Ia mf su Iua chon hap dan. Cac quc gIa co
nng Iuc va y fhuc cam kf cao dang fhanh Iap cac
co quan huong v kf qua hoaf dng va ky hop dng
chnh fhuc, fham ch dI voI nhung hoaf dng phuc
fap frong khu vuc nha nuoc nong cf nhu quc phong,
gIao duc va y f. Nhung cac quc gIa f co kha nng
fhuc fhI cac hop dng phuc fap, va kem kha nng
dung cac bIn phap kIm soaf quan IIu d han ch
hanh vI Ing quyn frong dIu kIn co quy ch quan
Iy IInh hoaf hon, fh nn xu Iy mf cach fhan frong.
8u Jung cac tbi truong canb tranb Jc cai tbicn cicc
cung ung
o bI cng mong Iuc Iuong va ngan sach ngay cang
chf, cac chnh phu ngay cang dua nhIu hon vao
nhung co ch fhI fruong d caI fhIn vIc cung ung
cac dIch vu co fnh canh franh. ng fhoI, nhIu caI
fIn va dI moI ca v cng ngh va chnh sach da va
dang day IuI nhung ranh gIoI cua nhung dIu co fh
duoc coI Ia co fnh canh franh. Chuong 4 da chung
mInh vIc noI Iong quy ch va gIam vIc bao h cac
hoaf dng cua cac nganh cng nghIp do nha nuoc
khng ch nhu Ia phaf dIn da Iam cho chI ph don
vI dIn gIam dI dang k va phaf frIn nhanh dIch vu
cung cap dIn.
Nhung caI fIn gan day nhu bIn IaI va fro cap
fheo dau nguoI fham ch da Iam fng fhm dIn canh
franh frong vIc cung ung mf s dIch vu xa hI.
Tuy nhIn, kInh nghIm van con han ch va chu yu
o frong nganh gIao duc. Ch d fro cap fheo dau
nguoI o ChII cho phep hoc sInh vao hoc o baf cu
fruong hoc nao, fruong cng hoc fruong fu fhuc;
cac fruong hoc nhan duoc fIn cua nha nuoc dua
frn s Iuong hoc sInh hoc faI fruong |Hp 5.4). S
Iuo ng ho c sInh fruo ng fu fhu c cu ng da fng In.
Nhung nhung fac dng dI voI vIc gIang day chua
ro rang. Cac bIn IaI cung co nhIu hua hen nhung
co nguy co Iam fng su phan hoa xa hI nu khng
duoc dIu fIf ff.
Thuc vay, dI dI voI vIc su dung nhIu hon co
ch fhI fruong can phaI co kha nng dIu fIf huu
Cac bin lai co th lam tng pham vi canh tranh trong vic
cung cp dch vu giao duc. Hoc sinh c trao nhng
bin lai c tai tr bng tin thu cng cng (la) ma
bt ky trng nao u co th nhn c du o la trng
cng hay trng t. Vic cho phep cac bc cha me chon
trng cho con cai se khin cac trng canh tranh vi
nhau thu hut hoc sinh.
Nhng ngi phan i bin Lai cho rng cac loai
giy nay se khin hoc sinh cac trng cng - c bit la
nhng hoc sinh hoc gioi tng tp ru nhau bo trng, lam
ri loan h thng giao duc cng cng Mt kt cuc nh vy
se la iu lang ph va co th se lam cho cht lng giao
duc giam sut i vi nhng em lai trng cu. Tuy nhin,
trong mt chng trnh th im vao nm 1993 tai Puect
Ric 18% hoc sinh a chuyn sang hoc cac trng t
nhng bu lai co 15% hoc sinh chuyn t trng t sang
cac trng cng - khng phai la mt cuc di c at. Th
nghim cua Puecto Ric a thanh cng n mc vao nm
th hai s lng em n a tng t 1.600 ln 15.500.
Dung tin cng cng tai tr cho cac trng t
khng phai la chuyn mi me. Tai Ha lan, hai phn ba
hoc sinh hoc tai cac trng t do nha nc tai tr. Khi
Chil tin hanh cai cach h thng giao duc cua mnh vao
Hp 5.4
Bin lai va s la chon trng hoc
nm 1980, B Giao duc a bt u cho nhng khoan tr
cp theo u ngi - tc la tra mt khoan tin c nh cho
mt em hoc sinh n hoc mt trng - cho cac trng
cng va trng t. V tr cp trn da vao chi ph bnh
qun cua giao duc h thng trng cng, con chi ph
giao duc trng t ch bng di 70% chi ph trng
cng, cho nn cac trng t a canh tranh thu hut hoc
sinh. Tnh n nm 1986, s hoc sinh cac trng t a
tng hn gp i, t 14% ln ti 29% tng s hoc sinh, va
s hoc sinh hoc cac trng trung hoc t nhn a tng
gn gp bn ln .Cha thy ro anh hng cua vic nay
i vi kt qua giang day.
Bin lai cung co nhng rui ro tim tang. Rui ro thng
c noi n nht la s phn cp gia cac dch vu va s
phn cc gia nhng i tng s dung dch vu se gia
tng. Mt s nha phn tch a ch trch tnh trang x i
la chon trng hoc cac nc cng hoa thuc Lin X
(cu), va ho lp lun rng iu o se lam trm trong hn
na nhng cng thng xa hi cac xa hi ang phn hoa
nhanh chong. iu quan tm c ban la nu khng co s
kim soat cua quc gia, th cac giao trnh se gy bt ng,
chia re va co tnh cuc b, va vai tro thit yu cua nha
nc - la am bao s c kt xa hi- se b pha hoai.
hIu. Nhu da duoc ban frong Chuong 4, dIu nay
khng phaI bao gIo cung d daf duoc. Trong cac dIch
vu xa hI fh kho khn v dIu fIf nhIu hon Ia cac
van d khac, chng han nhu kf cau ha fang. V du,
vIc cung cap dIch vu y f fu nhan khng duoc dIu
fIf frong cac nuoc dang phaf frIn |raxIn Ia mf
ngoaI I dang Iuu y), boI v chnh phu khng du kha
nng d dIu fIf mf s Ion fu nhan Iam dIch vu y
f fIu quy m.
Ky kct bop J6ng coi kbu cuc tu nbn ca cac t6 cbuc
pbi cbnb pbu
O nhung khu vuc ma khng fh fhuc fhI canh franh
frn fhI fruong fh van co kha nng fhuc day canh
franh v fhI fruong: cac chnh phu co fh ky kf hop
dng voI cac doanh nghIp fu nhan duoc Iua chon
fhng qua dau fhau co canh franh v cung ung dIch
vu. Ky kf hop dng fhuc hIn nay da fro fhanh mf
fhng I ph bIn o nhIu nuoc cng nghIp. ang
VIcforIa o OxforayIIa Ia mf v du dc bIf nI baf:
mI mf hI dng dIa phuong ky hop dng f nhaf Ia
bng mf nua s ngan sach hang nm cua mnh
fhng qua vIc dau fhau co canh franh, k ca v
nhung dIch vu phuc fap nhu chm soc cng dng.
TaI cac nuoc dang phaf frIn, noI ma ca fhI
fruong va kha nng cua nha nuoc du yu kem, nhung
Iua chon v ky hop dng cung f hon. Tuy nhIn, o
nhung noI nao co fh quy dInh dau ra nhung khng
fh co canh franh fruc fIp, fh canh franh duoc quan
Iy fhng qua cac sp xp nhu cac hop dng dIch vu,
cho fhu daI han co fh co IoI v mf hIu qua. V
du, o raxIn, vIc ky hop dng voI cac chu fhau fu
nhan v bao duong duong sa da fIf kIm duoc 25%
chI ph so voI vIc su dung can b nha nuoc. Hnh
fhuc cho fhu da Iam fng duoc hIu qua ky fhuaf
cua vIc cung cap nuoc o ChIn va van hanh cang
KeIang o MaIaIxIa
Cac chnh phu cung dang ky hop dng, dc bIf
Ia voI cac f chuc phI chnh phu, v cung cap cac dIch
vu xa hI. Mc du kho co fh xac dInh duoc dau ra
v dIch vu xa hI, cac chnh phu da fIn hanh ky kf
v nhan fhay cac chnh phu co cam kf dI voI chaf
Iuong cao hoc v mf s f chuc do co xu huong fn
gIao hoc y fhuc h cho nn co fh phuc vu ff hon
mf s nhom nguoI |v du, fu Iau Chnh phu Ha Ian
da ky kf hop dng voI cac f chuc phI chnh phu v
dIch vu gIao duc). TaI IIvIa, su sp xp voI mf f
chuc nha fho dIa phuong v quan Iy cac fruong cng
Iap dang mang IaI nhung kf qua day hua hen |Hp
5.5). Va Chnh phu !ganda dang fIn hanh hop fac
voI cac f chuc phI chnh phu v ca dIch vu phong
bnh va chua bnh ma fruoc day fhuc pham vI cua
nha nuoc.
CIng nhu cac hop dng dIu fIf va bIn IaI,
vIc ky kf hop dng khng phaI Ia mf IIu fhuc
chua bach bnh. Nhn chung, hop dng phaf huy fac
dung ff nhaf o nhung noI ma co fh d dang xac
dInh dau ra va fhI fruong hoaf dng manh khIn fa
co fh nhanh chong danh gIa fnh hIu qua cua cac
bn cung ung fhay fh. I voI cac hoaf dng phuc
fap hoc khng mang fnh I fhuong, vIc ky hop
dng faf yu se gay ra nhung fn ph gIao dIch cao
hon. Ky kf hop dng cung d sInh ra fham nhung
va quan Iy kem, nhaf Ia nu hop dng duoc ky frong
pham vI khu vuc cng cng. Ch xIn nu mf v du:
Hp 5.5
Ky hp ng vi cac t chc phi chnh phu
nng cao cht lng giao duc Blivia.
Trong mt chng trnh th im Blivia, chnh phu a
ky hp ng vi t chc Fe y Alegria, mt t chc da
vao nha th, va giao cho t chc o quan ly mt s trng,
ma hu ht la cac trng trung hoc cng lp. Trc khi
ng y lam vic o, Fe y Alegria a yu cu (va a c
phep) c quyn ch nh hiu trng va giao vin va
cho phep cac giao vin day ca sang ln chiu thay v day
ba ting ri theo ch giang day cua cac trng cng.
Con v nhng phng din khac th cac trng do
Fe y Alegria quan ly cung ging nh cac trng cng khac
cua Bilivia. Mc du c la chon cn thn, cac giao
vin khng nhn c s ao tao c bit nao va c
tra mc lng ngang vi mc lng cua cac giao vin
trng cng cua Blivia. Cac trng do Fe y Alegria quan
ly khng c nhn thm tin mua sach va vt dung hoc
tp, con giao trnh va cac phng phap giang dy cung
ging nh cac trng cng.
Li th so sanh duy nht cua cac trng Fe y Alegria
la mt tinh thn ng i c bit manh me trong cac hoc
sinh, cac bc phu huynh va i ngu giao vin. Cac giao
vin va hoc sinh lu lt keo n cac trng Fe y Alegria,
va nhiu gia nh con ong thm hoc ph con cai mnh
c vao ai hoc. Vao cac dp t oi khi nhng phng
phap giang day i mi c th nghim (v du mt khoa
hoc toan c truyn qua ai phat thanh cng cng), th
cuc th nghim o to ra rt c a chung, ca trong
cac trng va trong toan th cng ng. Mi quan h hp
tac cng cng t nhn, gia chnh phu va mt t chc phi
chnh phu, to ra thanh cng n mc chnh phu ang
nghin cu bin no thanh mt m hnh kha d cho cai
cach giao duc quc gia.
Tng fhanh fra cua !ganda da nu mf s fruong
hop gIan Ian frong cac hop dng ky voI khu vuc fu
nhan, bao gm ca vIc fhanh foan fIn cho nhung
con duong khng h duoc xay dung hoc bao duong.
Cu I cu ng, cu c ca nh franh v ky ho p d ng
khng nhaf fhIf co nghIa Ia khu vuc fu nhan se
Iam vIc ff hon khu vuc nha nuoc. Mf frong nhung
fhu nghIm Ion nhaf cua My v canh franh gIua khu
vuc cng cng va fu nhan, Cuc cng chnh PhoenIx,
bang ArIzona, da xay dung khng chIn Iuoc caI fIn
va Iam vIc ff hon cac nha canh franh fu nhan v
mf s hop dng fu nm 1984 dn nm 1988. Canh
franh da kch fhch caI cach frong fruong hop do
nhung dIu cung quan frong khng kem Ia ho da
xay dung duoc mf quan h hop fac manh me gIua
cac nha quan Iy va Iao dng fhng qua cac vong chaf
Iuong va cac uy ban Iao dng - can b quan Iy d
phaf huy kha nng chuyn mn cua cng nhan va
cung fm cac gIaI phap franh Iuan.
Cai tbicn cung ung tb6ng qua kbu cuc nba nuoc r6ng
/on bon
u khu vuc fu nhan ngay cang co nhIu co hI d
fham gIa, song khu vuc nha nuoc van faf yu Ia nguoI
cung cap mf s Ion dIch vu. Van d o day Ia co su
fhach fhuc d fao ra mf mI fruong fhuc day ma se
kch fhch Iam vIc ff hon.
CA NH TRANH NO I O . M f s nuo c cng
nghIp dang fhu nghIm mf s phuong phap d fng
canh franh frong nI b khu vuc nha nuoc nhm caI
fhIn vIc cung ung cac dIch vu ma khng fh fhuc
fhI duoc canh franh fhI fruong hoc ky hop dng. V
du, Anh da fao ra mf fhI fruong nI b bn frong
nganh y f bng cach bIn cac quan chuc y f dIa
phuong va mf s nhom bac sI khng chuyn khoa
fhanh nhung nguoI fhay mf bnh nhan d mua cac
dIch vu bnh vIn. Sp xp nay da fao ra su canh
franh gIua cac bnh vIn, va Ia mf co ch phI fap
frung hoa d phan b cac ngun Iuc. Mc dau canh
franh nI b co fh Iam fng hIu qua, song mf
dIu quan frong Ia fIn frnh do can bao dam nhung
quan fam v su cng bng.
PhI fap frung hoa su cung ung - fuc Ia chuyn
cac ngun Iuc va frach nhIm xung cac cap fhap
hon cua b may chnh quyn - Ia mf bIn phap co
fIm nng manh d gay suc ep canh franh nI b,
dc bIf Ia frong vIc cung ung cac hang hoa cng
cng dIa phuong ma f gay ra su va cham dI voI
quyn han cac b phan khac nhau hoc co fnh chaf
fhuc hIn quy m Ion d gIam gIa fhanh. Cac chnh
quyn dIa phuong co fh hanh dng mf cach IInh
hoaf d Iam cho cung phu hop voI su ua fhch hoc
cau cua dIa phuong dng fhoI vIc phaI chIu frach
nhIm voI dIa phuong va cuc canh franh IIn nganh
fao ra nhung kIm ch fIm nng. Nhung, nhu ban
o Chuong 7, can co nhung dIu kIn fIn quyf fhch
hop v fh ch fh vIc phI fap frung hoa moI co fh
caI fhIn duoc hIu qua va fnh cng bng.
CAC TO CH!C, CO Q!AN H!ONC VAO KT
Q!A HOAT ONC. CaI goI Ia cuc caI cach quan Iy
cng cng o cac nuoc cng nghIp da chIa khu vuc
cng cng fhanh mf Ioaf cac nhom kInh doanh khac
nhau, goI Ia cac co quan phuc vu muc dch dc bIf.
NoI chung, cac co quan nay co IInh hoaf hon v quan
Iy frong vIc phan b ngun Iuc faI chnh va nhan
Iuc, va co frach nhIm Ion hon dI voI kf qua. a fu
Iau, Thuy In va mf s nuoc c u da fach bach
cac b cua nI cac roI khoI cac co quan phuc vu muc
dch cu fh. TaI Anh, hIn gan haI phan ba nganh
vIn chuc da chuyn fhanh cac co quan mang chuc
nng hanh phap co chuc nng cung ung cu fh. Kem
fheo nhung fhay dI nay da co su uy quyn v quan
Iy va chIu frach nhIm dI voI kf qua. V du, o
OxforayIIa, an mach, AIIen va Thuy In, nhung
fn ph hanh chnh duoc ghI chI fIf va xp fhanh
fung muc nay da duoc fng hop fhanh mf muc ngan
sach chung khIn cho cac can b quan Iy co fh phan
b IaI cac ngun Iuc cho phu hop voI nhung uu fIn
va nhu cau dang fhay dI.
Trong s cac nuoc dang phaf frIn fh XIngapo
da dI som nhaf frong vIc Iap nhung don vI kInh
doanh fIu dIm. Ngay fu nhung nm 1970, nganh
vIn chuc XIngapo da duoc f chuc fheo khaI nIm
cac uy ban phap ch. CIamaIca da Iua chon 11 co
quan fh dIm d chuyn dI fhanh cac co quan mang
chuc nng hanh phap.
Nhung o nhung quc gIa ma vIc kIm soaf dau
vao chua ff va kha nng con kem fh can phaI fIn
hanh mf cach fhan frong. Cac nuoc cng nghIp
hIn nay da noI Iong vIc kIm soaf cac chI fIf dau
vao. So dI Iam duoc nhu vay Ia v ho da co fh manh:
frong nhI u nm, ho da xay du ng duo c m f Ioa f
nhung nhan f kIm ch dang fIn cay dI voI hanh
dng dc doan va Ing quyn. Co nhIu nuoc chua
fhanh cng frong vIc xay dung cac nhan f kIm
soaf dang fIn cay dI voI vIc su dung cac dau vao,
nu cho phep IInh hoaf hon v quan Iy fh se cang
fng fhm hanh vI dc doan va fham nhung. Hon
nua, soan fhao va fhuc fhI cac hop dng, dc bIf Ia
dI voI cac dau ra phuc fap, can phaI co nhung ky
nng chuyn nganh vn raf khan hIm.
Mf chuyn d nghIn cuu gan day v cac x
nghIp quc doanh da chung mInh cac mI quan fam
frn Ia dung. Chuyn d do nhan xef rng nhn chung
vIc fhuc fhI cac hop dng o cac nuoc dang phaf frIn
Ia dang fhaf vong. VIc fhuc fhI cac hop dng da
khng fhanh cng o hau hf cac nuoc dang phaf frIn,
nhung nhIu nuoc frong s do da xay dung cac co
quan du a va o k f qua hoa f d ng d da m nhI m
nhung nhIm vu d xac dInh va co uu fIn cao nhu
bao quan duong sa hoc fhu fhu. Nhung co quan
nay duoc bIn fhanh cac b phan rIng frong nganh
vIn chuc, duoc IInh hoaf hon v quan Iy, Iuong cao
hon va phaI chIu frach nhIm nhIu hon dI voI kf
qua. V du, cac nuoc Nam Sahara chau PhI nhu Cana,
!ganda va mbIa da Iap cac co quan dua vao kf
qua hoaf dng d daf duoc cac ch fIu v fhu fhu.
Cac nuoc khac duong nhu cung sn sang Iam nhu
vay.
Trong nhung fruong hop frn, fach rIng vIc
fhu fhu da duoc coI Ia dIu kIn fIn quyf d fng
fhu va fng kch fhch dI voI b phan con IaI cua
nganh vIn chuc. Kf qua raf dang khch I. Cana Ia
quc gIa dau fIn o Nam Sahara chau PhI da Iap cac
co quan dua vao kf qua hoaf dng d fhuc hIn vIc
fhu fhu va fhu haI quan. Trong nm nm dau fIn,
fhu da fng gan gap dI, fu 6,6% fng san pham
quc nI nm 1984 In foI 12,3% nm 1988, chu yu
do fhu fhu ff hon. Nhung k hoach nay cung gay
ra van d. phan con IaI cua nganh vIn chuc kho
chIu v su dI xu dc bIf dI voI cac can b fhu, va
faI chnh da phan dI vIc bI maf quyn. V vay,
chuong frnh nay khng fh fIn In duoc nu khng
co su h fro cua cap cao nhaf.
Iu co kho khn hon Ia vIc fhanh Iap cac co
quan du an phaf frIn o mf s quc gIa I fhuc vao
vIn fro, mI quc gIa co h fhng Iuong va ch d
chIu frach nhIm khac nhau. NhIu khI, cac nuoc
vIn fro da fao Iap ra cac co quan do ma f quan fam
mf cach co h fhng dn fnh chaf cua cac dIch vu
duoc cung ung hoc frnh fu fI uu cua cac caI cach
fh ch. Va nhIu khI chnh ho da fao ra nhung su
chnh Ich, baf bnh dng.
Nhu fhao Iuan frong Chuong 9, cac f chuc rIng
bIf fhuong duoc Iap ra d sua chua nhanh chong
mf fnh hnh nao do. Chung fhnh fhoang da daf
duoc cac muc fIu ngn han, nhung chung co fh fao
ra nhung fro ngaI dI voI nhung caI cach fh ch sau
sc hon. TaI nhung IInh vuc ma dau ra co fh duoc
xac dInh d dang - v du, fhu fhu - fh cac co quan
rIng bIf co fh co ch frn fu cach Ia gIaI doan fhu
nghIm cua nhung caI cach ma sau do co fh duoc
mo rng dan ra, va frn fu cach Ia mf hoaf dng
chung mInh rng caI cach co fh hIu qua. Nhung
dIu quan frong Ia phaI su dung nhung fIu chuan
co h fhng d Iua chon nhung b phan nao nn duoc
fach fhanh nhung co quan rIng bIf. Va du cac co
quan do Ia nhung buoc dau fIn co ch, song chung
khng fh fhay fh nhung caI cach fh ch daI han
can fhIf d fao Iap mf nganh vIn chuc co dng co
faf va co nng Iuc.
Cai tbicn cicc cung ung tb6ng qua kbu cuc nba nuoc
nong c6t
VIc ky hop dng, Iap cac co quan huong v kf qua
hoaf dng va dam bao chIu frach nhIm chnh fhuc
v kf qua khng phaI Ia nhung Iua chon ff dI voI
nhIu dIch vu faI cac nuoc co nng Iuc yu kem.
Thach fhuc cang dc bIf gay gf dI voI cac vIn
chuc co so |canh saf, fuan fra, fhuy IoI, nhan vIn y
f, gIao vIn va can b khuyn nng), Ia nhung nguoI
fIp xuc hang ngay voI nhung nguoI dan ma ho phuc
vu, mang nhung fnh chaf nhu phan fan v dIa Iy,
co quyn Iuc kha nhIu, fao cac dau ra kho co fh
fheo doI va khng phaI chIu suc ep cua canh franh.
KInh nghIm cua nhIu quc gIa da cho fhay
rng nu kf hop mf s co ch fh co fh fng kch
fhch dI voI nhung nguoI Iam vIc o cac IInh vuc do.
Mf chuyn d nghIn cuu da so sanh cac co quan
fhuy IoI o n va Han Quc cho fhay rng cac co
quan n co f nhan f khuyn khch can b Iam
vIc mf cach fan fam, con co quan Han Quc IaI co
raf nhIu nhan f kch fhch do. Nhan vIn fuan fra
fhuy IoI o Han Quc hIu ro hon muc fIu cng fac
cua mnh va chIu su fheo doI, gIam saf cua ba co
quan rIng bIf. Ky fhuaf gIam saf o n nhm
fm Iy do d frung phaf, con o Han Quc gIam saf Ia
nh m gIa I quy f va n d . o co nhI u nhan vIn
fhuong xuyn dI IaI o cac sng dao o Han Quc, ho
chIu suc ep nhIu hon fu pha nng dan va co fh
xay dung mf mI quan h hop fac manh me hon d
Iam ff cng vIc cua mnh.
INH H!ONC HOAT ONC VA KHA NANC
! OAN TRONC NH!NC I!ONC CHAY C!A
NC!ON I!C. Mf dIm xuaf phaf quan frong v
vIc fng cuong nhan manh vao hoaf dng frong cac
f chuc fhuc khu vuc nha nuoc Ia phaI fao mf nhan
fhu c ro ra ng v mu c fIu va nhI m vu cng fa c.
CImbIa, MhIc va !ganda da ap dung vIc do
dac kf qua hoaf dng nhm Iam cho cac can b quan
Iy phaI c gng daf duoc nhung kf qua duoc mong
mun. Trong khI mf s quc gIa |frong do co NIu
IIon) da nhan manh, coI dau ra Ia bIn phap do dac
kf qua hoaf dng, fh cac quc gIa khac |OxforayIIa,
CImbIa, !ganda) IaI nhan manh kf qua, fuc fac
dng cua dau ra dI voI cac dI fuong huong fhu va
kf hop voI nhung su danh gIa hau su.
u hIu ro hon v muc fIu va nhIm vu, cac
nha quan Iy frong khu vuc nha nuoc se khng fh
Iam vIc ff nu nhu dong chay cua cac ngun Iuc
ngan sach IaI raf baf dInh. Iu nay cang cho fhay
ro fam quan frong cua vIc xay dung nhung co ch
quyf dInh chnh sach huu hIu o cap frung uong,
nhu da nu o phan dau chuong nay. Nho mf khung
v chI ph frung han, o OxforayIIa |xem Hp 5.2), da
co su nhaf quan Ion hon gIua ngun Iuc va chnh
sach va do do d du doan hon dong chay cua ngun
Iuc xung cac don vI cap duoI. MaIauy va !ganda
dang bf dau xay dung nhung khung nhu vay.
KIM SOAT TAI CHINH VA Q!AN IY. o
nhIu khI kho co fh do dm nhung dau ra cua khu
vuc nha nuoc, cho nn can co kIm fra faI chnh va
df ch d chIu frach nhIm khIn cac can b quan
Iy phaI Iuong fhIn, ngn chn vIc su dung kem
hoc Iam dung cac ngun Iuc cng cng va caI fhIn
vIc cung ung dIch vu. Mf hoaf dng fm hIu v
duong dI cua cac chI ph o !ganda cho fhay rng
mf phan dang k cng quy quc gIa duoc phan b
cho cac dIch vu xa hI co ban da khng dn fay cac
bnh vIn va fruong hoc du kIn, dc bIf Ia o cac
vung nng fhn. TaI nhIu nuoc, fh fhuc bao cao
faI chnh cng cng va kIm foan da bI II fhoI va
khng day du, va v fh khng phaI Ia nhung nhan
f kIm ch dang fIn cay.
nang cao fnh cng khaI hoa va chaf Iuong
cua h fhng k foan faI chnh va kIm foan, va gIam
bof su fuf hau, mf s quc gIa dang hIn daI hoa h
fhng fhng fIn faI chnh cua mnh. Nhung quc gIa
raf khac nhau nhu IIvIa, Trung Quc, IndnxIa
va Mndva dang Iuaf hoa cac quy fc k foan dung
dn, voI su ung h cua cac hIp hI chuyn mn manh
bn frong chnh phu va frong khu vuc fu nhan.
Mc du khng co bng chung co h fhng v
fac dng cua cac cuc caI cach nay, song co fh ruf
ra mf s baI hoc huu ch v chnh sach. Cac h fhng
fhng fIn hIn daI dua frn may vI fnh co fh nang
fnh cng khaI hoa va fng cuong su kIm soaf fng
fh, dng fhoI gIam bof nhu cau v vIc kIm soaf
cac gIao dIch cu fh. VIc kIm soaf dau vao co fh
duoc mo rng fheo fIn frnh khI cac h fhng da
duoc phaf frIn va su fn nhIm da fng In: cac
quc gIa co fh fung buoc fu bo vIc kIm fra cac
khoa n ngoa I ngan sa ch chI fI f va fu ng mu c va
chuyn sang nhung hang muc ngan sach rng Ion
hon, cac fhang Iuong voI hang muc rng hon, va cho
phep duoc IInh hoaf hon frong vIc mua sm va fuyn
m. VIc chuyn fu kIm fra chI fIf sang kIm fra
dau vao cu fh sau cac vu gIao dIch nn duoc fIn
hanh mf cach fhan frong, sau khI cac nhan f kIm
soaf fng fh v ngan sach da duoc caI fIn, cac co
quan da chung mInh rng ho dang fIn cay va co fh
duoc quyn dc Iap Ion hon, va cac hoaf dng kIm
fra da fng fhm suc manh fhng qua caI fIn kha
nng k foan va kIm foan.
Nhung kInh nghIm cung cho fhay rng vIc
chuyn fu mf ch d kIm soaf fap frung cao d,
kIm fra fung gIao dIch cu fh sang mf ch d phI
fa p frung hoa hon co fh bI ch ng d I. V du , o
cuado, mf k hoach nhm uy fhac vIc kIm soaf
su fhanh foan da duoc d nghI nm 1995, nhung
dn nay van chua fhuc fhI, chu yu v cac co quan
frung uong Io ngaI fnh frang v ky Iuaf v faI chnh.
Truoc hf, can xay dung Iong fIn bng cach fng
cuong cac h fhng do Iuong kf qua hoaf dng va
kIm fra v dau vao. V nhung h fhng nay fro nn
dang fIn cay hon, vIc chng dI su chuyn dI se
gIam dI va cac can b quan Iy se co dIu kIn d IInh
hoaf hon, va chIu frach nhIm nhIu hon v nhung
kf qua.
S! TR!NC THA NH, O NC CO TO T VA
NANC I!C. Nhung h fhng ff hon v fheo doI, k
foan va kIm foan chua du d chung fa co fh caI
fhIn vIc cung ung nhIu dIch vu. Can co nhung co
ch d fng cuong Iong frung fhanh, nang cao dng
co va frnh d cua nganh vIn chuc. Iong frung fhanh
Iam cho can b nhan vIn hoa nhap voI muc fIu cua
co quan va sn Iong co quan dIm Iau daI dI voI
fInh fhan frach nhIm. Iong frung fhanh Ia nhan f
fhIf yu frong khu vuc nha nuoc, noI ma nhung
hoaf dng khng fh xac dInh hoc fheo doI mf cach
d dang, va fm II fhoaf khac Ia chuyn v nghIa.
Taf ca cac b may vIn chuc o Phap, uc, Nhaf
an va XIngapo du fm cach Iam cho mf nhom
nho cac vIn chuc chuyn nghIp co ban frung fhanh
voI quyn IoI cua nha nuoc. may vIn chuc dam
bao cng vIc Iam n dInh Ia nhm d khuyn khch
su nhaf fr v quyn IoI do. Iu nay da fo ra hIu
nghIm frong mf s fnh hnh, nhung khng phaI
frong mf s fnh hnh khac. Nhu da nu frong phan
sau, kInh nghIm cua cac quc gIa da fhu duoc fhanh
cng cho fhay rng fng cuong su cam kf do, xay
dung dng co ff cho vIn chuc va fhu huf nhung
nguoI co nng Iuc doI hoI phaI co nhung phan fhuong
v Iam vIc Iau nm, fra Iuong fhoa dang va nhung
co ch d bI duong fInh fhan dng dI, v du, fhng
qua vIc xay dung quan h hop fac bn vung gIua
can b quan Iy va Iao dng.
TANC C!ONC CO CH V TINC NOI C!A
CONC N. VIc xay dung cac nhan f kIm soaf
dang fIn cay frong b may vIn chuc doI hoI nhIu
fhoI gIan. Trong khI do, o nhung noI nao kha nng
fheo doI nI b va fhuc fhI con yu, cac khach hang
va dI fuong co fh gay ap Iuc manh me d caI fIn
hoaf dng va do do gIup gIam bof fn ph v fheo doI
cho dn khI cac nng Iuc noI frn duoc phaf frIn.
Cung san xuaf va cac hnh fhuc khac v hop fac,
ngay ca khI Ia gIan fIp, gIua chnh phu va cng
dng frong vIc cung ung dIch vu se fao ra nhung
kch fhch gay suc ep doI co dIch vu ff hon. Nhung
co ch phan anh, nhu Ia vIc khao saf cac khach
hang nhu da Iam o n , NIcaragoa va !ganda da
Iam fng fnh cng khaI hoa va fnh chIu frach nhIm
qua vIc Iam cho fhm nhIu dan chung bIf ro v
kf qua hoaf dng cua co quan do. HIn chuong cng
dan Ia vn kIn frong do cac co quan cng khaI cam
kf se daf duoc cac chuan muc fI fhIu v cung ung
dIch vu, va da duoc ap dung o , MaIaIxIa, dao
nha va Anh. Cac hIn chuong do co fh Ia dIm fua
d fng suc ep bn ngoaI va bn frong nhm daf
duoc cac muc fIu hoaf dng, va Iam cho cac khach
hang va nhan vIn fap frung chu y vao chaf Iuong
cua dIch vu. Chuong 7 cung df ra vIc dung fIng
noI va su dong gop vao pham vI hoaf dng cu fh
hon v qua frnh xay dung nng Iuc fIm fang cua
nha nuoc.
B6i Juong m6t J6i ngu can b6 nbn cicn co J6ng co
t6t ca co nng /uc
af k Ia IInh vuc xay dung chnh sach, cung ung
dIch vu hay quan Iy hop dng, mf dI ngu can b
nhan vIn co nng Iuc va co dng co ff Ia nhan f
raf quan frong cua mf nha nuoc hIu qua. Nhung
n Iuc d xay dung mf b may vIn chuc co nng
Iuc va fan fam fhuong hay fap frung hau nhu duy
nhaf vao van d Iuong. Iuong chc chn Ia van d
quan frong, nhung cac van d khac nhu fuyn m
va d baf fheo pham chaf xung dang va fInh fhan
dng dI cung quan frong. Tuyn m va d baf fheo
pham chaf xung dang se han ch duoc fnh frang
frn nang do duoI, dng fhoI fhu huf va gIu duoc cac
nhan faI. Mf fInh fhan dng dI Ianh manh khuyn
khch vIc can b nhan vIn hI nhap chf che voI
muc fIu cua co quan, gIam bof fn ph cua vIc bf
moI nguoI phaI fuan fhu quy dInh, bI duong duoc
fInh fhan hop fac nI b va su frung fhanh.
Mf chuyn d nghIn cuu nhIu nuoc cho fhay
Iy do faI sao nhung van d do Ia quan frong. Cac fac
gIa cua chuyn d phaf hIn fhay rng ch s v fuyn
m va d baf fheo pham chaf xung dang va fra Iuong
fhch dang du co IIn quan dn fng fruong kInh f
va nhan fhuc cua cac nha dau fu v kha nng cua
mf b may vIn chuc, mc du ch s v fhu nhap va
gIao duc cung quan frong |Iu d 5.5). Ro rang Ia
fm ra gIaI phap fh ch dung dn d fuyn m va
bI duong dng co cho nhung can b nhan vIn co
nng Iuc se dua IaI nhung phan fhuong Ion.
Tuycn m6 ca Jc bat tbco pbm cbt xung Jang
Ap dung phuong cham frn se Iam cho b may vIn
chuc co can b nhan vIn chaf Iuong cao, fao uy fn
cho cac chuc vu frong b may, va co fac dung Ion
Iam cho cng vIc duoc fhuc fhI ff. TaI nhIu quc
gIa |v du nhu Nhaf an, Han Quc), cac cuc fhI
fuyn vIn chuc fhuong su dung nhung chuan muc
raf cao d sang Ioc, fach nhung nguoI gIoI khoI nhung
nguoI kem hon. TaI cac nuoc khac, bang dIm |fhuong
Ia bang dIm fruong daI hoc) Ia nhan f sang Ioc chu
yu. Sau khI fuyn m, nguoI fa da gay suc ep buc
vIn chuc phaI Iam vIc ff bng cach nu ro cac
muc fIu va fIu chuan d duoc d baf va nhung
phan fhuong cho nhung aI Iam vIc ff va Iau nm.
V du, o Han Quc, vIc d baf dua frn mf cng
fhuc frong do kf hop fham nIn va nhung nhan f
pham chaf xung dang. TraI IaI, o nhung noI duoc d
baf fheo cach ca nhan hoa hoc chnh frI hoa, fh
vIn chuc quan fam nhIu hon dn vIc Iam vua Iong
cap frn hoc cac chnh frI gIa co anh huong, va
nhung c gng d fao uy fn fhng qua cac chuan
muc cao v fuyn m da bI fn fhuong.
Ch d frong dung nhan faI chua duoc xac Iap
o nhIu quc gIa. TraI IaI, nha nuoc nhIu khI da fro
fhanh mf ngun cng n vIc Iam af, va su fuyn
dung duoc dua frn quan h fhan quen hon Ia faI
nng. Iu d 5.6 cho fhay o PhIIppIn d baf fheo
yu cau chnh frI duoc ap dung dI voI nhIu cap
can b hon Ia o cac nuoc ng A khac. Iu nay, dI
IIn voI dng Iuong fhap, da dan dn kf qua Ia b
may vIn chuc PhIIppIn co nng Iuc fhap, va fnh
frang nay ngay cang fro nn fI f hon. Chnh phu
PhIIppIn dang fIn hanh caI cach d ap dung nhIu
hon co ch frong dung nhan faI frong nganh vIn
chuc cua mnh. Taf nhIn, vIc b nhIm fheo yu
cau chnh frI cung co fh kha phaf frIn o cac nuoc
cng nghIp, chng han nhu o My. Nhung cac quc
gIa ma cac fh ch con yu va khng co du cac nhan
f kIm ch va fhuc day, fh dIu ff hon Ia nn dua
vao nhung co ch cng khaI hoa hon va co fnh canh
franh hon.
Tham ch ngay cac quc gIa da fuyn m vIn
chuc fheo pham chaf xung dang va han ch cac b
nhIm fheo yu cau chnh frI cung co fh co su can
fhIp qua nhIu vao vIc fhuyn chuyn vIn chuc.
V du, faI n , cac vIn chuc cao cap fhuong bI
fhuyn chuyn cng fac Iun: nhIm ky frung bnh
cua can b Ianh dao o mf s bang Ia khoang fam
fhang. Mf phan v fh ma b may vIn chuc n
da fung mf fhoI dI vao fruyn fhuyf, nhung ngay
nay khng con duoc coI Ia mf m hnh v hIu Iuc
va hIu qua.
Co haI IoaI hnh Ion v fuyn m va d baf fheo
pham chaf xung dang, nhung chung fraI nguoc voI
nhau: ch d quan IaI va ch d fuyn m mo. Ch
d quan IaI - nhu o Phap, uc va Nhaf - Ia nhung h
fhng dong cua, fn fI fraf fu va co yu cau v fhI
fuyn raf cao |Hp 5.6). TaI nhung noI ma ngun
nhan Iuc co faI nng con fhIu, fh h fhng fuyn
Iua quan IaI co fh Ia co so duoc ua fhch cho mf
cach d cap co fnh chon Ioc hon Ia vIc phaf frIn
nhan Iuc. Ch d fuyn m mo, nhu o NIu IIon va
My, Ia mf ch d fuyn m IInh hoaf hon, phI fap
frung hoa va ngay cang do fhI fruong fhuc day. Ch
d fuyn m mo fao nhIu su IInh hoaf hon cho cac
can b quan Iy d Iam cho nhu cau v cng vIc n
khop voI cac ky nng va faI nng hIn co, k ca nhung
faI nng ky fhuaf kho fm, mc du caI gIa phaI fra
Ia cang kho duy fr chuan muc ngh nghIp va fInh
fhan dng dI.
Tbu /ao kb6ng tboa Jang
KhI cac quc gIa fng fhm uy fn cho b may vIn
chuc cua mnh fhng qua fuyn m va d baf fheo
pham chaf xung dang, ngh vIn chuc chnh phu fro
nn hap dan hon. Nhung nu fhu Iao frong b may
vIn chuc fhua xa khu vuc fu nhan, fh ch rIng uy
fn khng du d bu dp su chnh Ich do.
Mf co so so b d danh gIa fnh fhoa dang cua
muc fhu Iao frong khu vuc nha nuoc Ia chnh Ich
gIua fhu Iao frong khu vuc nha nuoc va khu vuc fu
nhan, fuy ngh vIn chuc n dInh hon cung Ia mf
nhan f fru hao. Nhung su so sanh chnh xac doI hoI
phaI co su kheo Ieo, v con co nhung su khac nhau v
phu cap va dc quyn, v cac doI hoI v cng fac,
v.v.. Tuy nhIn, o hau hf moI noI, quy Iuaf chung Ia
vIn chuc nha nuoc duoc fra Iuong fhap hon nhan
vIn khu vuc fu nhan. V du, o PhIIIppIn, frung bnh
Iuong vIn chuc nha nuoc bng 25% Iuong o khu vuc
fu nhan; o XmaII Ia 11%. |XIngapo Ia fruong hop
cuc doan nguoc IaI, voI muc Iuong o khu vuc nha
nuoc bng 114% Iuong o khu vuc fu nhan, va frn
fhuc f cac cng chuc cao cap XIngapo duoc fra Iuong
nhu cac cng chuc My o cap fuong duong). Chnh
Ich ngay cang fng o mf s nuoc. V du, o KnIa,
chnh Ich gIua dng Iuong cua khu vuc nha nuoc
va fu nhan fng 3%/nm frong nhung nm 1982-
1992. VIc da dong gop vao su gIam suf fIn Iuong
frong khu vuc nha nuoc Ia cac bIn phap faI chnh
khc kh frong nhung nm 1980 da Iam gIam Iuong
fhuc f, frong khI bIn ch khng gIam.
TaI nhIu nuoc chau PhI, s Iuong cng chuc
van fIp fuc duoc duy fr du co suc ep ngay cang
fng v faI chnh, va frn fhuc f s cng chuc da
fng, dc bIf Ia s cng nhan co frnh d chuyn
Biu 5.5
Tuyn m va bat theo phm cht xng ang
giup cai thin nng lc cua b may vin chc
Ghi chu: Nhng kt qua da vao mt thoai trin co s dung d
liu t 35 nc ang phat trin trong giai oan 1970-90, co kim
tra v cac bin s khac bao gm thu nhp va giao duc. Xem Chu
thch ky thut bit thm chi tit. Ngun: Evans va Rauch 1996.
mn fhap |Iu d 5.7). Cac chnh phu da fro fhanh
cac ng chu fI hau va cung cap on hu v chnh frI,
kIm cng n vIc Iam cho gIa dnh mnh, ban be va
nhung nguoI ung h mnh. o do, Iuong ca nhan
fhuong Ia fhap mc dau quy Iuong chung IaI raf cao.
Hon nua, muc fng cua quy Iuong chung nhIu khI
da vuof qua muc chI fIu v hoaf dng va bao quan,
do do co cau chuyn quen fhuc v vIc gIao vIn
khng co sach gIao khoa va can b khuyn nng
khng co xe dap.
Su fuong phan gIua quy m quy Iuong chung
va muc Iuong fuong quan da bc I mf van d Ion
khac ma vIc fng Iuong noI khng khng gIaI quyf
duoc. o Ia muc Iuong fuong dI fhap cua cac quan
chuc cao cap. TaI nhIu quc gIa, nhIu khI v Iy do
chnh frI, nguoI fa da d cho Iuong vIn chuc cao cap
bI gIam suf nhIu hon Iuong cap duoI; vIc ep Iuong
nay Iam cho vIc fhu huf va gIu nhan nhung nguoI
co chaf Iuong cao o frong hang ngu cng chuc cao
ca p ca ng fro nn kho khn hon. M f chuyn d
nghIn cuu v 10 quc gIa chau PhI da phaf hIn
fhay rng frong nhung nm 1980, fnh frung bnh,
khoang cach gIua Iuong cng chuc cao cap nhaf va
cng chuc fhap nhaf da gIam fu 13 Ian xung 9 Ian.
Biu 5.6
Vic thiu c ch cao phm cht xng ang va tnh trang tra lng thp trong b may vin chc cua
Philippin a lam giam nng lc
Ghi chu: Ccs nc ng A khac, bao gm Innsia, Han Quc,
Malaixia, Xingapo, ai Loan (Trung Quc) va Thai Lan. S khac
bit v lng chu yu tng trung vao cac cng chc cp thp. D
liu cho thi ky 1984-88.
Ngun: Da theo Campos va Root 1996; cac tai liu khoa hoc c
s cua Commander, Davoodi va Lee.
Xuaf phaf fu y mun fng Iuong cho khu vuc
nha nuoc va sua chua IaI nhung maf can dI fng
fh v faI chnh, mf s nuoc da fhuc fhI cac sang
kIn nhm gIam cng vIc Iam, gIam suc ep cua co
cau Iuong, va fng muc Iuong frung bnh frong b
may vIn chuc. Nhung n Iuc nay ch fhanh cng
mf phan. Mf cng frnh nghIn cuu v caI cach b
may vIn chuc o 15 quc gIa fhuc nhIu khu vuc
khac nhau fu nm 1981 dn nm 1992 da cho fhay
rng ch daf duoc vIc gIam quy Iuong va gIam suc
ep cua co cau Iuong frong gan mf nua s nuoc frn;
s Iuong can b nhan vIn da gIam frn mf nua,
nhung sau do f Iau fnh hnh IaI dao nguoc IaI, va
khI Iuong cf gIam raf f khI du d faI fro cho vIc
fng Iuong kha nhIu cho cng chuc cao cap. V du, o
Pru da cf gIam 250.000 nhan vIn khoI b may
vIn chuc frong ba nm qua, nhung sau do IaI fhu
IaI 163.000 nguoI; hon nua, da chon khng dung cac
dI fuong can fhaI hI, do do nhung can b nhan
vIn gIoI nhaf da xIn fhI vIc.
Tuy nhIn, kInh nghIm mang fnh chaf hn
fap va fhuong Iam fhaf vong cua vIc caI cach nganh
vIn chuc da dua ra mf s baI hoc cho nhung n Iuc
fuong IaI. Thu nhaf, cac chIn Iuoc da fap frung dc
nhaf vao vIc fra Iuong va s cng n vIc Iam va,
nI frong nhung van d nay, v vIc gIam bof nhung
con s |fng muc Iuong va fng s cng n vIc Iam).
Nhung dIu nay Ia quan frong, song cac nhan f b
sung khac cung quan frong khng kem: fuyn m
Hu ht cac nc u la chon mt trong hai phng
thc chu yu v tuyn m theo phm cht xng ang. H
thng th nht goi la h thng quan lai: o la mt h
thng theo th bc, ch nhn mt s lng han ch nhng
th sinh to ra y ha hen ngay khi khi nghip. Xet v
truyn thng, ch h thng quan lai dung chi mt
nhom quan chc u tu trong mt s b may vin chc
ng A; hiu theo mt ngha hin ai hn, ch nay ch
mt h thng i ngu va s nghip bao gm ca cac can
b trung cp va thp hn trong b may vin chc. Vic
tuyn m c tp trung hoa va rt chon loc, thng la
da trn nhng ky thi u vao rt kht khe. Nhng th sinh
thanh at c giao nhng. cng vic tt nht trong chnh
phu co th tin nhanh. Do qua trnh hoc vn, nhng
ngi nay thng la nhng ngi co kin thc tng quat
va ai b phn c thu lp thanh mt ngach hoc
i ngu phu trach chung cng vic ch khng lam nhng
cng vic cu th.
Phap va Nht Ban la nhng v du sat nht v h
thng quan lai. Tai Trng hanh chnh quc gia cua Phap,
nhng can b cao cp tng lai phai hoc mt nm thc
tp trc v nghip vu va sau o la 15 thang quay v hoc
tai lp hoc. Trng ai hoc Tky san sinh ra can b hanh
chnh u tu cua Nht Ban ma hu ht u a hoc lut
hoc kin thc chung, c bi dng tai chc thm v
ky thut. Cac dang bin th cua h thng nay c thy
Xingapo - ni ma mt ch hun luyn hai nm c
lun phin danh cho nhng ngi co trin vong mi c
tuyn m, va c, ni ma mt h thng practicum ao
tao v thc hanh qua cng tac cac th sinh u tu.
H thng th hai goi la h thng tuyn m m, la
mt phng thc mm deo hn, phi tp trung hoa hn va
ngay cng theo cach cp th trng trong vic tuyn
Hp 5.6
Trau di nhng ngi tt nht va gioi nht: H thng tuyn quan lai trai vi h thng m
m vin chc nha nc. Chng han, hoan toan tng phan
vi h thng tuyn quan lai h thng cua Hoa Ky cho
phep th sinh thi vao bt c th bc nao trong b may vin
chc ma khng co han ch v tui tac. Nhng ky thi u
vao gt gao va tp trung hoa a c thay th bng nhng
ky thi v nghip vu chuyn mn cu th va nhng can b
quan ly c c lp hn trong vic thu nhn cng. Ngoai
h thng tuyn m theo chiu ngang, Hoa Ky va xtrylia
con co Dch vu can b cao cp (Senior Executive Ser-
vice) nhm ao tao, xy dng mt nhom u tu trong b
may vin chc.
Cach tip cn manh bao nht v phng phap tuyn
m m va phng phap phat trin s nghip c thy
nhng nc ang tin hanh cai cach quan ly cng cng
mi. Nhng nc nay a uy quyn mc ang k
trach nhim tuyn m. Chng han, tai Niu Diln, can giam
c c quan co th thu nhn vin theo mc lng trn
th trng.
Cac nc thiu trm trong ngun nhn lc co nng
lc co th thy rng h thng tuyn quan lai la hu ch
trong vic thit lp mt phng thc chon loc ch khng
phai la toan din i vi vic phat trin nhn lc. Hn
na, mt i ngu can b co uy tn co th co tac ng
khuyn khch nhiu ngi khac phn u tt. Mt khac,
ch tuyn m m cho phep cac nha quan ly c linh
hoat hn trong vic tm ra nhng ng c vin co ky nng
cn thit k ca nhng nha chuyn mn him co va kho
tm. Va cac h thng m a han ch thai hep hoi
trong b may vin chc bng cach a vao tt ca cac cp
nhng can b nhn vin co cach nhn mi va nhng y
tng mi. Nhng mt trai cua vn la kho duy tr hn
cac chun mc nghip vu chuyn mn va tinh thn ng
i trong toan th b may vin chc.
va d baf fheo pham chaf xung dang; do Iuong va
huong vao kf qua hoaf dng, nhung co ch nhm
nang cao y fhuc frach nhIm va fInh fhan dng dI.
Can co mf fIn frnh fhan frong hon v caI
cach, bf dau bng vIc gIam bof suc ep v Iuong.
Ngay frong pham vI khng ch cua fng quy Iuong,
van co fh fng cac muc Iuong cao nhaf frong fhang
Iuong mf cach fuong dI so voI muc Iuong fhap hon,
d fhu huf fhm nhung nguoI co nng Iuc va fap
frung nhung faI nng f oI vao cac IInh vuc chIn
Iuoc. Mf s chnh phu co Iuong nhan vIn qua dng,
nhung caI cach IaI qua khIm fn, khng gIam duoc
s Iuong do xung muc co fh dung vung duoc. Va
ho ch gIam can b nhan vIn co mf Ian, frong khI
dang ra phaI co mf chuong frnh IIn fuc d xac
dInh IaI quy m b may chnh phu mf cach Iau daI
hon.
CaI cach v Iuong va vIc Iam faf yu se phaI
dI mf voI nhung fro ngaI chnh frI, fuy rng nhung
Io Ing v phan ung chnh frI nhIu khI da bI fhI
phng In. Mf s quc gIa coI cng chuc Ia dI fac
frong caI cach va da fham khao y kIn mf cach rng
raI voI cac cng chuc d fm ra nhung gIaI phap co
fh chap nhan duoc v chnh frI. V du, o fnh Sanfa
Ie, AchenfIna, da co mf cuc dI fhoaI fhan maf
gIua vI fnh fruong va hIp hI cng nhan vIn chuc
dIa phuong, va cuc dI fhoaI da gIup cac bn daf
fhoa fhuan v nhung bIn phap d hIn daI hoa b
may hanh chnh cua fnh, bao gm ca vIc cf gIam
10% chI ph. NgoaI ra, kInh nghIm cua cuc caI cach
b may vIn chuc da gIup xay dung mf Ioaf cac cng
cu ky fhuaf - fhng k b may vIn chuc, nhung cuc
kIm dIm chuc nng, nhung khoan fra fron goI gIam
duoc fhIf k ff hon - d quan Iy va fhuc fhI caI
cach mf cach hIu qua hon. Nhung caI cach cung
Biu 5.3
Tai chu Phi, khi ma s ngi lam trong khu vc nha nc tng th mc lng giam
Ghi chu: D liu y la phn d liu chung cho 20 nc chu Phi trong giai oan 1972-1993. Ca hai truc c dan theo quy m lgarit.
Xem Chu thch ky thut bit thm chi tit. Ngun: Nhng tnh toan cua nhn vin Ngn hang th gii, da vao ngun d liu Kraay va
Van Rijckeghem 1995 va d liu cua Ngn hang th gii.
gay fhIf haI cho mf s nguoI, va nhung nguoI do
co fh Ia nhung nhan vaf ung h quan frong cua gIoI
Ianh dao chnh frI va do do ho Ia mf Iuc Iuong ma
khng fh khng fnh dn. Mf kInh f chnh frI cua
caI cach se duoc ban fhm o Chuong 9.
Xy Jung tinb tbn J6ng J6i
Cac b may vIn chuc hIu qua va co nng Iuc du
cam kf dI voI muc fIu cua f chuc mnh. TInh
fhan dng dI nay bao gm mf su hIu bIf chung
v hanh vI nn co va khng nn co, duoc fh hIn
duoI nhung chuan muc chnh fhuc va khng chnh
fhuc va duoc nu frong mf Ioaf muc fIu, va fan
fuy bao v danh du cua nhom mnh dua frn hIu
bIf chung do. TInh fhan dng dI do fao cho cac
fhanh vIn y fhuc v muc fIu va fInh fhan frach
nhIm, va fao cho ho mf ky Iuaf fu gIac va huong
dan ho fIn foI fhuc hIn cac muc fIu cua nhom.
Cac hIp sI an fron cua vua Afhur, cac samuraI o
Nhaf an, va fham ch cac fhanh vIn maphIa o cac
fh h fruoc du fh hIn mf hnh fhuc nao do cua
fInh fhan dng dI. Co fIn mf s b may vIn chuc
ngay nay cung co fInh fhan do bao gm o ChII, Phap,
uc, Han Quc va Anh. Tuy nhIn, hau hf cac b
may vIn chuc khac khng co fInh fhan do.
Khng fh nao xay dung fu con s khng fInh
fhan dng dI frong b may vIn chuc. Ngay nay, b
may vIn chuc XIngapo nI fIng v fnh dng b va
y fhuc muc fIu cua ho, mc du cac dc dIm do hau
nhu khng fn faI vao dau nhung nm 1960. af foI
duoc dIu do Ia dIu kho khn nhung duong dI IaI
kha fhng. Hang nm, nguoI fa fuyn chon duoI 5%
frong s 200 sInh vIn ff nghIp IoaI uu cua Truong
daI hoc quc gIa XIngapo |va moI day ca Truong daI
hoc cng ngh Nanyang) va nhung nguoI duoc chon
nay duoc fheo hoc mf chuong frnh dao fao mf nm.
CIao duc va dao fao da Iam cho cac fhanh vIn do co
su hIu bIf chung v nhung dIu ma chnh phu cho
doI o ho frn fu cach Ia vIn chuc va xay dung Iong
fIn cay gIua ho voI nhau. Ch d frong dung nhan
faI cua XIngapo da Iam cho cac vIn chuc fhay vIc
daf duoc muc fIu cua b may se dua IaI nhung IoI
ch fhIf fhuc cho ban fhan ho. Tnh kIn dInh cua
gIoI Ianh dao XIngapo va vIc ho IIn fuc c gng bI
duong cho b may vIn chuc nhung gIa frI ma ho
mong mun da gIup cung c mI quan h gIua cac
vIn chuc. fxoana dang van dung mf s baI hoc
cua XIngapo fhng qua nhung sp xp kf hop nhan
manh haI fhanh phan fhen chf cua Iam vIc dng
dI va hoaf dng frong nhom.
Su fan fuy va cam kf dI voI cng vIc khng
ch co o cac nuoc cng nghIp va o ng A. TaI Ceara,
mf bang ngheo o dng bc raxIn, da co bIn phap
d fng y fhuc cam kf cua cng nhan va dIu do da
gIup caI fIn nhanh chaf Iuong cua cac dIch vu cng
cng duoc cung ung |Hp 5.7). Chnh phu bang da
fhuc day fInh fhan yu ngh frong cac cng nhan va
Iam cho cng vIc cua ho co mf uy fn moI. Nhung
fnh cam do da duoc fng cuong fhm bng nhung
bIn phap caI fIn: su fham gIa cua cng nhan, cac
dI cng nhan fu quan, mf nguoI Iam nhIu nhIm
vu , f chu c IInh hoa f, sa n xua f chuyn nga nh...
Nhung cach Iam do cho cng nhan duoc quyn rng
raI hon va duoc IInh hoaf, fng cuong su hop fac
gIua cng nhan va can b quan Iy, fng cuong su fIn
ca y gIu a cng nhan va kha ch ha ng. Nhu ng kInh
nghIm do cung nhan manh fam quan frong cua cac
phan fhuong phI fIn f - su fhua nhan, su d cao,
uy fn va cac bng khen - frong vIc bI duong dng
co cho can b nhan vIn, bn canh vIc fra Iuong
fhoa dang va fuyn dung va d baf fheo pham chaf
xung dang.
Nhng la chon mang tnh chin lc: cac bin phap
tin ti mt khu vc nha nc co hiu qua
Mf s quc gIa dang phaf frIn fhIu nhung ruong
cf co ban nhaf cua b may vIn chuc chuyn nghIp,
dua frn quy fc. Ngay cac nha Ianh dao co ch huong
caI cach cung khng fh bIn cac muc fIu cua ho
fhanh hIn fhuc boI v b may gn IIn fuyn b
chnh sach voI hanh dng da ngung hoaf dng. o
do, co mf khoang cach v cung Ion gIua nhung g
nha nuoc se Iam va nhung g nha nuoc Iam, gIua
nhung quy fc chnh fhuc cua cac fh ch cng cng
va nhung quy fc fhuc su. I voI cac nuoc do, d
fIn foI xay dung mf khu vuc nha nuoc hIu qua
hon, buoc dau fIn phaI Ia han gn nhung khoang
cach do: phuc hI fnh dang fIn cay cua chnh sach
cua chnh phu va nhung quy fc ma chnh phu fuyn
b se fuan fhu, dam bao rng nhung quy fc do duoc
van hanh frong fhuc f. Iu nay bao gm vIc xac
dInh nhung gIoI han cung rn frong ngan sach, fhuc
fhI ngan sach va cac chnh sach khac nhu da duyf
y, Iam cho co fh du doan duoc cac ngun IoI, quy
dInh vIc chIu frach nhIm dI voI vIc su dung cac
ngun IoI faI chnh, khc phuc f bao fro chnh frI
frong cac quyf dInh v nhan su.
TaI nhung noI nao khng co nhung dIu kIn
fIn quyf do, fh can fhan frong ap dung cach quan
Iy cng cng moI nay. Nu cac chuan muc phI chnh
fhuc da xa roI cac chuan muc chnh fhuc frong mf
fhoI gIan daI va o muc d kha Ion |v du, v van d
nhan su), fh vIc ch ap dung nhung quy fc chnh
fhuc va moI se khng Iam fhay dI duoc nhIu. Nu
cac nha nuoc chua du kha nng xac Iap cac nhan f
kIm soaf dang fIn cay dI voI dau vao, fh vIc cho
phep cac can b quan Iy duoc IInh hoaf hon se ch
cang khuyn khch nhung hanh dng dc doan va
fham nhung. Va o noI nao fhIu ky nng chuyn
mn, nu ap dung cac hop dng hoaf dng va cac
hop dng dua vao dau ra dI voI nhung dIch vu phuc
fap, se co fh fhu huf raf nhIu faI nng khan hIm
v xay dung va ap dung cac hop dng do. Tuy nhIn,
cac nuoc co fh bf dau bng vIc Iam sang fo muc
fIu va nhIm vu hon va ap dung vIc do dac kf qua
hoaf dng frn co so co Iua chon va co fIn frnh. KhI
vIc do dac dau ra duoc cung c va da fhIf Iap duoc
nhung nhan f kIm soaf dang fIn cay fh co fh cho
phep cac can b quan Iy co su IInh hoaf nhIu hon v
van hanh d danh dI voI vIc ho phaI chIu frach
nhIm nhIu hon v nhung kf qua.
Xay dung mf b may vIn chuc chuyn nghIp
va dua vao quy fc se fn nhIu fhoI gIan. Trong khI
do, co fh fhI hanh mf s bIn phap khac mf cach
nhanh chong hon, va mf s frong do co fh som dua
IaI dIu co ch. Cac co ch hoaf dng ff v xay dung
chnh sach se Iam ro nhung fn ph cua nhung chnh
sach dang canh franh nhau va khuyn khch cuc
franh Iuan va fham khao y kIn gIua cac gIoI quan
fam. Su dung fhI fruong d cung ung nhung dIch vu
co canh franh - va qua nhIu dIch vu do hIn do chnh
phu nm dc quyn - co fh gIam bof fn ph va caI
fIn chaf Iuong dIch vu. Cung nhu vay, ky hop dng
v cac hoaf dng co fh xac dInh d dang fhng qua
dau fhau co canh franh co fh gIam bof duoc ganh
nng dI voI kha nng da qua faI cua nha nuoc va
xay dung nhung mI quan h hop fac voI cac fhI
fruong va cac f chuc phI chnh phu d fng hIu
suaf. Va nhung nguoI caI cach khng nn ch dua
vao nhung nhan f kIm soaf nI b: fao fhm nhung
dIm fIp can d co su phan anh fu cac cng fy va
nhan dan su dung cac dIch vu cng cng co fh Iam
duoc raf nhIu frong vIc fao ra nhung ap Iuc bn
ngoaI d co hoaf dng ff hon frong khI kha nng
bn frong va cac co ch fhuc fhI dang duoc xay dung.
Nhu cac chuong frn da nhan manh, du co ruf
khoI fay chnh phu nhIu hang hoa va dIch vu ma
Nm 1987, ngoai hoat ng hanh chnh kem coi, chnh
quyn bang Ceara ng bc Braxin con phai i mt
vi mt cuc khung hoang tai chnh gay go Tuy nhin, ch
trong vong bn nm, cuc khung hoang tai chnh a c
khc phuc, va cht lng cua cac dch vu a c cai
thin ang k. Din c tim chung vc - xin phong bnh
si va bnh bai lit a tng gp ba, t 25% ln ti 90%
tng s tre em. Chng trnh cng chnh cua bang nay a
tao vic lam cho hn mt triu nng dn khng co vic
lam trong thi ky han han. Va chng trnh khuyn khch
kinh doanh va nha nc thu mua phuc vu cac cng ty nho
a tit kim c hn 30% so vi tng chi tiu vao nm
trc o.
S thanh cng nay phn ln la do cng lao cua b
may vin chc. i vi thai tn tuy mi me o cua
cng nhn vin, s ong gop cua chnh quyn bang mang
tnh khng bnh thng va i khi la tnh c. Bng khen
thng cho nhng ngi lam vic tt, cng khai xet tuyn
nhn vin mi, thi hanh cac chng trnh nh hng va
loan tin trn cac phng tin thng tin ai chung v thanh
cng cua mnh, chnh quyn bang nay a tao nn mt y
thc manh me v s mang trong nhng chng trnh chu
cht va nhng ngi thc hin chng trnh. Nhng vin
chc co ng c tt a am ng nhiu phn vic hn
bnh thng, va nhiu khi vi thai t nguyn. c
Hp 5.7
Xy dng tinh thn tn tuy cua cng nhn vin: chnh quyn tt tai bang Ceara cua Braxin
trao quyn quyt nh rng hn, cac cng nhn vin chc
cung ng c nhiu dch vu theo ung yu cu ring
cua cac khach hang. Khac vi nhng ni khac, tuy cho
quyn rng hn, nhng c hi lam iu tiu cc a
khng tng v a co nhng ap lc oi cng nhn vin phai
chu trach nhim. Cng nhn vin mun lam vic tt hn
xng ang vi nim tin mi cua khach hang i vi ho.
Va ban thn iu nay la kt qua cua vic sp xp cng
vic theo hng phuc vu ung cac yu cu cua khach
hang va chnh quyn bang cng khai to ra tn trong ho.
ng thi nhng cng ng ma tai o tai o cac cng
nhn vin lam vic a theo doi ho sat sao hn. Cac chin
dch tuyn truyn va cac thng ip tng t cua bang a
trang b cho cac cng dn nhng thng tin mi v quyn
cua ho c co chnh quyn tt hn va cac dch vu cng
cng phai c thc hin nh th nao. Nh vy, chnh
phu a ong mt vai tro manh me trong vic giam sat,
nhng ch lam iu o mt cach gian tip.
Nhng c ch nay a tao ra mt vong lun hi ma
trong o nhng cng nhn vin cam thy c quy trong
va tha. nhn, khng nht thit la bi cp trn, ma bi
nhng khach hang cua ho va nhng cng ng ni ma
ho lam vic. Va iu nay a cung c, tinh thn tn tuy cua
ho i vi cng vic.
chnh phu dang cung ung fh chnh phu van con
nhIu vIc d Iam. NoI nao chnh phu khng con Ia
mf nguoI cung cap fruc fIp, nha nuoc can phaI fro
fhanh nguoI dI fac va nguoI fao dIu kIn fhuan
IoI, dIu fIf cac fhI fruong, fhuc day vIc fhuc fhI
cac hop dng va dong faf ca nhung vaI fro fhIf yu
da nu o Chuong 3 va Chuong 4. Iu do co nghIa Ia
can phaI fhu huf va gIu chan cac can b nhan vIn
co nng Iuc. ua vao nhung quy fc d kIm ch
fhoI bao fro chnh frI frong vIc fuyn dung va d
baf can b, fng cuong canh franh fhng qua chnh
sach frong dung nhan faI Ia nhung dIu can fhIf d
xay dung kha nng do. TaI nhung nuoc da nhanh
chong fuyn dung nhIu vIn chuc o cap duoI fh caI
cach d gIam bof bIn ch Ia dIu faf yu. Nhung
van co fh Iam cho Iuong cua vIn chuc cap cao fro
nn fuong dI hap dan hon bng cach fng Iuong, du
co su kIm ch cua quy Iuong, mf phan bng vIc
gIam bof s Iuong nhan vIn cap duoI.
Chc chn se co su chng dI caI cach fu pha
nhung nguoI bI fhIf fu cac caI cach do. Nhung, nhu
ban o Chuong 9, co hI caI cach co fh mo ra va mo
rng hon nua. Cac chnh phu co y fhuc caI cach nn
nm cac co hI do d xay dung su nhaf fr, xu Iy
nhung can fro dI voI fhay dI, khoI dng va kIn fr
caI cach d xay dung mf khu vuc cng cng hIu
qua. o nhung c gng do, cac fh ch cng cng
duoc fng fhm suc sng se dua IaI nhIu dIu co
ch.
Mf nha nuoc hoaf dng co hIu qua co fh dong gop
raf nhIu cho su phaf frIn bn vung va cho vIc
gIam ngheo doI. Nhung chng co bao dam nao cho
rng moI can fhIp cua nha nuoc du se mang IaI IoI
ch cho xa hI. c quyn cua nha nuoc v cuong
ch, caI mang IaI cho nha nuoc quyn Iuc can fhIp
mf cach co hIu Iuc vao hoaf dng kInh f, cung
mang IaI cho nha nuoc quyn Iuc can fhIp mf cach
dc doan chuyn quyn. Quyn Iuc nay, cng voI vIc
fham nha p ngu n fhng fIn ma da I chu ng bnh
fhuong khng sn co duoc, fao ra nhung co hI cho
cac cng chuc xuc fIn nhung IoI ch cua rIng ho
hay cua nhung ban be hoc dng mInh cua ho, Iam
fhIf haI dn IoI ch chung. Nhung kha nng fm
kIm IoI Ic va fham nhung Ia raf Ion. o do, cac
nuoc phaI c gng fhIf Iap va nuI duong nhung co
ch mang IaI cho cac co quan nha nuoc su mm deo
va su khuyn khch d hoaf dng v IoI ch chung,
dng fhoI, kIm ch hanh vI dc doan fham nhung
frong nhung cu xu voI cac doanh nghIp va cng dan.
Chuong 5 fap frung ban v xay dung nng Iuc
cua khu vuc cng cng |nha nuoc). NhIu caI cach
duoc ban foI o day se dong gop vao gIam bof su dc
doan va fham nhung. Iu dc bIf co ch dI voI
vIc fhuc hIn muc dch nay Ia vIc Iam fham nhuan
mf nn vn hoa dua frn Iuaf phap frong cac fh
ch cng cng va vIc kIm ch su bao fro frong cac
co quan dan chnh. Chuong nay mo rng vIc ban
Iuan foI xem xef nhung co ch kIm ch hanh vI dc
doan cua nha nuoc va nan fham nhung mf cach
chung hon.
Truoc hf, chuong nay xem xef nhung kIm soaf
va nhung can dI can duoc fhIf Iap fhanh co cau
chnh phu, bao gm su dc Iap v fu phap va vIc
phan Iap nhung quyn Iuc. Nhung dIu nay fhuc
day su fn nhIm va fInh fhan frach nhIm. Nhung,
nhung cng cu chnh fhuc v kIm ch Ia raf khng
du, dc bIf frong nhung nuoc ma nan fham nhung
da fro fhanh c huu. o vay, chuong nay cung phan
fch nhung Iua chon cho nhung nha nuoc nay va
nhung nha nuoc khac fm cach Iam gIam hn han
fham nhung, bng xem xef nhung nguyn nhan gc
r cua no. Mf baI hoc quan frong Ia nhung c gng
chng fham nhung phaI duoc fIn hanh frn nhIu
fran fuyn d gIam nhung co hI cho fham nhung
hoanh hanh va Iam gIam nhung khoan fIn phaI fra
cho fham nhung frong khI fham nhung Iam fng gIa
ca va kha nng bI phaf hIn.
Nhng kim soat va cn i chnh thc
Trong cicc tao Jung m6t cbnb pbu Juoc nbung
con nguoi quan /y Jc cai tri nbung con nguoi
kbac, kbo kbn /on nm trong Jicu nay. truoc
bct anb pbai /am cbo cbnb pbu co kba nng
kicm soat nbung nguoi bi cai tri, ca Jicu ticp
tbco sau /a bu6c cbnb pbu pbai tu kicm soat
mnb.
- James MadIson Tap ch FcJcra/ist s 51
|1788)
VIc kIm ch fIm nng su dung va Iam dung quyn
Iuc nha nuoc Ia mf fhach fhuc dI voI baf cu nuoc
nao. Iu kho khn hon nua Ia Iam vIc nay ma
khng Iam cho cac co quan nha nuoc maf dI su mm
deo can phaI co d fIn hanh cng vIc cua chung.
VIc su dung khng dung quyn Iuc nha nuoc fao ra
CHONG 6
KIM CH HANH NG C OAN CHUYN QUYN
CUA NHA NC VA NAN THAM NHUNG
123 KIM CH HANH NG C OAN CHUYN QUYN CUA NHA NC VA NAN THAM NHUNG
nhung van d nghIm frong v fn nhIm ma nhung
fac dng cua chung con keo daI sau khI da xay ra su
vIc. VIc sung cng faI san va vIc nhung nhIu
nhung fhIu s kInh doanh nguoI chau A o !ganda
duoI fhoI IdI AMIn da d IaI mf dI haI maf fn nhIm,
fhoaf dau da df ra nhung van d Ion Iao cho chnh
quyn duong nhIm ra suc fhu huf dau fu fu nhan.
Nhung hanh dng dc doan va fhaf fhuong cua nha
nuo c co n pha hoa I nhI u hon Ia pha hoa I su fn
nhIm. No pha hoaI su fhng frI cua ban fhan Iuaf
phap boI vIc Iam suy yu quyn Iuc cua baf cu Iuaf
I nao ma nha nuoc df ra. Va no c vu nhung dIu
kIn khuyn khch cac quan chuc nha nuoc fu df
mnh In frn phap Iuaf va xuI gIuc phan con IaI
cua xa hI cung Iam nhu vay. Su phaf frIn, frong
nhung hoan canh nay, vap phaI mf buc fuong gach.
Nbung c6ng cu kicm cbc
Su phaf frIn duoc duy fr Iau bn noI chung fhuong
yu cau phaI co nhung co ch kIm ch chnh fhuc
d gIu cho nha nuoc va nhung vIn chuc cua no co
fInh fhan frach nhIm v nhung hoaf dng cua ho.
fn faI Iau daI va duoc fIn cay, nhung co ch nay
phaI duoc cf chf vao nhung fh ch cf IoI cua nha
nuoc; nu nhung fh ch nay qua yu kem fh nhung
co ch ngoaI IaI, fy nhu fhng I xef xu quc f, co
fh fam fhoI fhay fh. HaI co ch kIm ch chnh
fhuc chnh Ia mf nn fu phap dc Iap manh me va
su phan Iap cac quyn Iuc.
S! OC IP VA HI! Q!A C!A T! PHAP.
phn vInh, cac nn kInh f can co nhung sp df
v fh ch d gIaI quyf nhung franh chap gIua cac
doanh nghIp, cng dan va cac chnh phu; d Iam
sang fo nhung dIu con mo h frong Iuaf phap va
nhung quy dInh va d buc phaI phuc fung, cac xa
hI da nghI ra ca mf Ioaf day ray nhung co ch
chnh fhuc va khng chnh fhuc d Iam dIu nay,
nhung chng co co ch nao quan frong hon h fhng
fu phap chnh fhuc. Ch rIng nganh nay co quyn
fham nhap co quan cuong ch cua nha nuoc d buc
phaI dua ra cac cuc phan xu. Va cung ch co mf
mnh no co quyn chnh fhuc phan quyf v su hop
phap cua nhung hoaf dng cua cac nganh Iap phap
va hanh phap. MI quan h dc bIf nay dI voI
nhung nganh con IaI cua nha nuoc df nganh fu phap
vao mf vI fr dc nhaf d h fro cho mf su phaf
frIn Iau bn, bng cach gIu cho haI nganh khac phaI
chIu frach nhIm v nhung quyf dInh cua ho va
bng cach cung c su fIn cay cua foan b cng cuc
kInh doanh va mI fruong chnh frI. Tuy nhIn, cac
co quan fu phap ch co fh dong duoc vaI fro nay khI
co du ca ba dIu kIn cf IoI: do Ia su dc Iap, quyn
dua ra nhung quyf dInh xef xu va mf f chuc co
hIu qua.
c Iap voI nhung nganh con IaI cua chnh phu
Ia dIu quan frong nhaf frong nhung dIu kIn nay.
Cho du nhung mI quan h cua nganh fu phap co
fnh chaf chnh xac nhu fh nao voI nganh Iap phap
va hanh phap, fh faf ca cac nuoc cng nghIp - va
nhIu nuoc dang phaf frIn - dua vao nganh fu phap
d buc nganh hanh phap phaI chIu frach nhIm fruoc
phap Iuaf va d gIaI fhch va buc phaI fhI hanh cac
dIu khoan cua hIn phap.
Tnh chaf dc Iap cua nganh fu phap fhuong bI
fn haI Ip dI Ip IaI frong mf s nuoc, va chng co
nuoc nao co duoc nganh fu phap khng bI anh huong
boI nhung n Iuc chnh frI khng dm xa dn nhung
quyf dInh cua no. Cac nganh Iap phap va hanh phap
da dung nhIu IoaI nuoc co mo dau khac nhau d
km ham nganh fu phap cua ho:
Nhung quan foa cua foa an cap cao o Manfa da
bI dnh ch cng vIc frong mf gIo fruoc khI
duoc nghe bao cho v mf fruong hop xef xu
nhung hoaf dng hanh phap.
Nhung chnh phu IIn fIp o PakIxfan frong qua
khu da ch dInh nhung quan foa Iam fhoI ma
nhIm ky cua ho da Iam cho ho d bI fn fhuong
fruoc anh huong cua chnh frI.
Mc du hIn phap cua !craIna fuyn b rng
cac foa an dc Iap voI nganh hanh phap, cac
quan foa IaI bI phu fhuc phan Ion vao cac co
quan hanh phap dIa phuong v nha o cua ho.
Nhung quan foa nao chng IaI cac quan chuc
dIa phuong fh raf co kha nng bI keo daI fhoI
han duoc cung cap nha o.
HIu qua cua nganh fu phap cung con phu fhuc
vao vIc nhung quyf dInh duoc cuong ch fhuc hIn.
Trong fhuc f, dIu nay co nghIa Ia nhung nganh
khac cua chnh phu phaI cung cap nhung faI nguyn
can fhIf cho vIc cuong ch, bao gm ca nhung nhan
su duoc Iuaf phap cho phep d phuc vu cac fu IIu
cua foa an, fIch fhu va xu fr faI san va chuyn gIao
nhung bIn ban xef xu cho bn fhng kIn. Trong
raf nhIu nuoc, nng Iuc cuong ch nay bI go bo.
Chng han nhu o a Ian, nhung nhan vIn chap hanh
o foa an khng nm duoI quyn kIm soaf cua cac
quan foa ma o duoI quyn su dung cua Tu phap.
Nhu vay, cho du cac quan foa Ia nhung nguoI fhanh
fhao va hoaf dng co hIu qua vua phaI, vIc cuong
ch cung cham fr va fhuong khng co hIu Iuc, boI
v s nhan vIn chap hanh cua foa an da khng fheo
kIp duoc khI Iuong frach nhIm cng vIc ngay cang
fng cua foa an.
VI c pha f frI n nhu ng m I quan h gIu a fu
phap, Iap phap va hanh phap d dam bao fnh dc
Iap cua nganh fu phap va su cuong ch fIn cay duoc
v fhI hanh Iuaf phap Ia mf qua frnh co fung buoc.
Nhung cng frnh nghIn cuu ch ra rng su fIn cay
cua khu vuc fu nhan vao su caI quan cua Iuaf phap
mI nm mf fng khI ma mf ch d n dInh duoc
gIu vung. NoI rng ra, nhu Hp 6.1 mInh hoa cho
fruong hop cua Pru, su fhanh cng cua nhung co
ch cuong ch ba bn phan Ion phu fhuc vao vIc
cac cng dan coI nhung co ch do Ia chnh dang. Trong
nhung nuoc ma cac fh ch phap Iy yu kem, vIc
chung mInh cho cac cng dan va cac doanh nghIp
nhung IoI ch fIm nng cua mf nn fu phap duoc
van hanh ff, vIc franh fhu duoc su ung h dI voI
nhung dao Iuaf ff va su cuong ch v fu f ra cung
quan frong nhu vIc fIn hanh nhung chuong frnh
ky fhuaf chuyn mn fron ven v caI cach fu phap.
Thanh f fhu ba frong hIu qua cua nganh fu
phap Ia hIu qua f chuc, caI can co d franh nhung
fr hoan keo daI frong nhung vu vIc phaI xu Iy duf
dIm. Mf vu vIc fhuc IoaI frung bnh phaI maf
1500 ngay d xu Iy o raxIn va cuado, nhung ch
maf co 100 ngay o Phap. Nhung cham fr keo daI
Iam fng chI ph gIao dIch gIaI quyf franh chap va
co fh ngn can mf s nguoI co kha nng su dung
nhung gIao dIch do; fuy nhIn, hIu qua frong nI b
nganh fu phap f fhIf yu hon su dc Iap va quyn
cuong ch cua no. Nhu da duoc ban foI frong Chuong
3, ngay ca khI chng chaf nhung fhu fuc ruom ra va
fn kem, cac h fhng fu phap co fh fng cuong su
fn nhIm frong cac nuoc chung nao ma nhung quyf
dInh cua chung duoc nhn nhan Ia cng bng. af
cu nha nuoc nao khoI dau fu mf co so fh ch yu
kem du phaI coI vIc kIn fao phuong dIn nay cua
vIc fhuc fhI fu phap Ia uu fIn s mf cua mnh.
PHN IP CAC Q!YN I!C. cac nganh fu
phap co fh buc fuan fheo Iuaf I, nhung nu nhu
vIc dan chung f fIn fuong vao nhung Iuaf I nay
van khng fhay dI fh su fn nhIm cua nha nuoc
Hp 6.1
S tham gia cua dn chung a cai tin quyn tai san va giai quyt tranh chp nh th nao Pru
Cho ti nm 1989, phn ln nhng ngi dn P ru sng
cac vung ngoai vi cac thanh ph va cac vung nng
thn da khng c bao am v s hu chnh thc nhng
tai san thc s cua ho )70% dn chung cac vung th
va 80% cac vung nng thn). Ch truyn thng v
ng ky tai san do B T phap cai quan va nhng xung
t xay ra do nganh t phap giai quyt. Ch nay c
nhng chu s hu ngheo nng thn va thanh th nhn
nhn nh mt ch phuc vu cho nhng ngi giau co,
nhng ngi co th cung cp tt hn nhng chi ph giao
dch cao.
Vao u nhng nm 1980, Vin T do va dn chu
(ILD), mt t chc phi chnh phu (NGO), bt u mt chin
dch vn ng cai tin quyn tai san cua nhng dn
ngheo Pru. T chc ILD nay bt u t chc nhng cuc
thu thp y kin trong cng chung tp hp cac iu ta
than, xac nh nhng ly do tai sao cac cng dn a khng
chnh thc ng ky tai san cua ho, cng b nhng li ch
va chi ph tim nng cua vic ng ky va bao am an toan
tai san. Nhom a kt hp qua trnh tham gia nay vi mt
cng trnh nghin cu v nhng ao lut va nhng iu
chnh chi phi vic ng ky tai san va cng ch. Da
vao kt qua thm do c, t chc ILD luc nay a phat
trin thanh nhng kin ngh cu th v cai cach. Nhng
kin ngh nay a c em ra thao lun cng khai va bt
u c tu chnh lai trong nm 1986. Mc du nhng t
chc nghip vu c quyn co nhng li ch trong h thng
cu, nh cac hi lut gia va cng chng vin, phan i
manh nhng cai cach c kin ngh, s ung h cp
cng ng a thng.
Nm 1989, mt ch mi v ng ky tai san a
c ban b thanh lut: ch mi nay a t ngt giam
cac chi ph giao dch va tnh trang khng chc chn (v
tai san) qua vic lam giam quyn hanh cua nhng t chc
nghip vu c quyn. Thay cho ch cu, ch mi
nay dung nhng chun mc cua cng ng, ty nh nhng
ngi lang ging xac minh cho yu sach quyn s hu
cua mt bn, thit lp quyn s hu tai san va giai
quyt xung t. Tun theo nhng yu cu hanh chnh c
cu th hoa trong lut, bt ky lut s nao cung co th c
dung nh mt bn kim chng th ba, ky vao cac chng
ch v quyn s hu tai san va giai quyt xung t ngay
tai ch. Nhng vu vic b khiu nai hay phc tap c
trng ban h tch cua ch mi giai quyt, trng ban
nay c b Nha cu ch nh ch khng phai do nganh
t phap ch nh. Ch sau khi nhng c ch nay b tht bai
th xung t mi c a ra cho quan toa.
Nm 1994, ch mi a ng ky c gn 120.000
thc th va, t nm 1994 n nm 1996, a ng ky thm
c 170.000. c thuc y bi y c hng theo
yu cu, ch nay tip tuc tin trin va nhng sang kin
ang c tin hanh m rng ra pham vi ca nc.
con co fh bI fn haI. Co ch Iap hIn kInh dIn d
kIm ch nhung fhay dI fhuong xuyn v Iuaf phap
Ia vIc phan Iap fheo chIu ngang va chIu doc cac
quyn Iuc.
Quyn Iuc co fh duoc chIa ra fheo chIu ngang
gIua fu phap, Iap phap va hanh phap, va fheo chIu
doc gIua cac co quan quyn Iuc frung uong va dIa
phuong. Nhung kIu mau cua f chuc chnh dang
cua mf nuoc - co fh IIf k ra fu mf s nho nhung
dang co ky Iuaf cao foI mf s Ion nhung dang ma
nhung fhanh vIn cua chung ch frung fhanh raf co
han voI duong II cua dang va nhung dang nay co
fh cam quyn ch bng cach hnh fhanh nhung IIn
mInh da dang - cung anh huong dn muc d ma
quyn Iuc chnh frI duoc fap frung hoc bI khuch
fan.
Su phan Iap cac quyn Iuc cang rng fh s
nhung dIm phu quyf duoc dua ra d fhng qua
nhm fhay dI baf ky nhung cam kf nao cn cu vao
Iuaf dInh cang Ion. Nhu vay, su phan Iap cac quyn
Iuc Iam fng su fIn cay vao fnh frang n dInh cua
cac Iuaf I. S Ion nhung dIm phu quyf co fh Ia
mf con dao haI IuoI, fuy nhIn, dung Ia chung co
gay kho khn Ion cho vIc fhay dI nhung Iuaf I co
haI cung nhu cho vIc fhay dI nhung Iuaf I co IoI.
NhIu nuoc dang phaf frIn, k ca mf s nuoc
phan Iap cac quyn Iuc mf cach chnh fhuc, f co
nhung kIm soaf va can bng co hIu qua v nhung
hoaf dng cua cac Ianh fu chnh frI. Trong mf s
nuoc, vIc gIam saf Iuaf phap yu kem v fhIu nng
Iuc va khng co du ngun fhng fIn fhch dang. Trong
nhung nuoc khac, nganh hanh phap chI phI nganh
Iap phap d phuc fung y kIn cua nguoI khac. Cung
gIng nhu phaf frIn mf h fhng fu phap van hanh
ff, vIc fhIf Iap chnh fhuc su kIm soaf va can dI
hop hIn hay vIc fh ch hoa chung mf cach co
hIu qua hon, Ia mf qua frnh phaI Iam fung buoc.
NH!NC CO CH N NCOAI. Trong chung
muc nao do, vIc dung nhung kIm ch co dc quyn
ngoaI gIao va quc f co fh fhay fh nhung han ch
v nng Iuc cua cac fhIf ch quc gIa d cuong buc
fhI hanh Iuaf I hoc d bao hIu mf cach dang fIn
cay rng cac Iuaf I se van n dInh mf cach hop Iy
qua fhoI gIan. Mf phuong sach Iua chon Ia dung
vIc xef xu co dc quyn ngoaI gIao d chng do cho
h fhng fu phap frong nuoc. Su fIn cay vao h fhng
fu phap CIamaIca duoc h fro boI fhuc f Ia HI dng
Co maf cua Vuong quc Anh duoc su dung Iam foa
khang an nhu mf phuong sach cuI cung. V co
nhung yu kem cua h fhng fu phap PhIIIppIn nn
nhIu doanh nghIp, cua nguoI frong nuoc cung nhu
cua nguoI nuoc ngoaI, fhch dem ra bn ngoaI d xef
xu nhung hop dng cua ho.
Nhu Chuong 3 da Iuu y, nhung fhoa fhuan quc
f Ia co ch fhu haI d fng cuong nhung cam kf
khng bI rang buc boI baf ky fh ch nao o frong
nuoc. Trn mf fran fhuong maI, ca IIn mInh chau
u |!) va HIp dInh fhuong maI fu do c My
|NAITA) da co fh dong vaI fro nay, va nhIu nuoc
se fm fhay o day mf Iy do quan frong d gIa nhap
T chuc fhuong maI fh gIoI |WTO). Ro rang Ia nhung
nuoc co chu quyn van con co fh dao nguoc IaI frao
Iuu nay, chng han, v chnh sach fhuong maI, bng
cach ruf khoI nhung fhoa uoc nhu vay. Nhung Iuc
do ho phaI fnh foan dn khng ch co nhung IoI ch
va chI ph cua vIc dao nguoc chnh sach, ma ca dn
nhung chI ph rng Ion hon cua vIc khng gIu dung
cam kf quc f. o Ia v co su cam kf nay ma cac
bn dI fac se coI ho Ia dang fIn cay. MI de doa bI
quc f In an Iam cho cac nuoc f co kha nng dao
nguoc frao Iuu.
Nhung fhoa fhuan voI cac f chuc da phuong
nhu Quy fIn f quc f |IMI) hay Ngan hang fh
gIoI |W), fhuong bao gm mf s dIu kIn nhaf
dInh v chnh sach: v du, d vay fIn cua Quy, cac
nuoc phaI fIn hanh mf s caI cach nao do. Iu
nay co fh co mf IoI ch fuong fu dI voI mf s
nuoc. Nhung vIc ra dIu kIn nay co fh duoc xem
nhu mf dau hIu cua cam kf quc gIa dI voI nhung
chnh sach duoc dua vao fhoa fhuan nhu nhung dIu
kIn. Nhung nuoc co nhung co ch cam kf frong
nuoc yu kem co fh fng cuong su fIn cay dI voI ho
bng cach fu buc mnh phaI fra mf khoan fIn
phaf nu nhu ho phaI vI pham fhoa fhuan. Mf frong
nhung y d cua nhung dIu kIn bao dam cua Ngan
hang fh gIoI Ia day nhanh dong faI chnh fu nhan
sang cac nuoc dang phaf frIn bng cach cung c
nhung cam kf nhu vay.
Xy Jung trong su mcm Jco
Nhung cng cu kIm ch Ia nn fang faf yu cho su
phaf frIn duoc duy fr Iau bn. Nhung su kIm ch
qua dang cung dan foI f IIf. Nhung cng cu d kIm
ch chnh phu can phaI duoc b sung bng nhung
fhoa fhuan fh ch xay dung frong su mm deo dI
voI nganh hanh phap frong vIc hnh fhanh va fhuc
hIn cac chnh sach va frong vIc fhch ung voI ngun
fhng fIn moI va nhung hoan canh fhay dI.
Nhu da ban foI frong Chuong 5, cac nuoc do
fm cach dua ra mf Ioaf nhung fhoa fhuan v fh
ch kf hop duoc su mm deo voI kIm ch. Mf s
fhoa fhuan - nhu nhung hI dng fhao Iuan chung o
ng A va ao Iuaf v nhung fhu fuc hanh chnh o
My - gIao quyn fu chu Ion cho cac co quan hanh
phap xac dInh fhuc chaf va fhuc hIn chnh sach.
Nhung nhung hI dng va dao Iuaf noI frn cung
doI hoI nhung co quan nay phaI fuan fheo nhung
fhu fuc cng khaI hoa nhung quyf dInh cua chung
d cho nhung nganh khac cua nha nuoc, xa hI dan
su va gIoI kInh doanh dong gop y kIn va gIam saf.
Nhung fhoa fhuan khac dua vao nhung co ch frong
nI b nganh hanh phap d fhuc day su mm deo
frong khun kh cua nhung kIm ch, v du nhu vIc
chuyn gIao quyn quan Iy cho cac co quan hanh
phap frong pham vI mf Ioaf ngan sach va nhung
muc fIu fhuc hIn.
Nhung ngay ca khI cac b may quan IIu bI gn
sau vao nhung qua frnh cung cap co hI rng raI
cho vIc dong gop y kIn va gIam saf fu bn ngoaI,
ruI ro van con o ch cac quan chuc se fheo duI nhung
muc fIu cua ca nhan hon Ia cua f chuc. Hanh vI fu
fu fu IoI co fh bIn fhanh fham nhung khI nhung
IoI ch ca nhan v nm quyn hanh anh huong dn
nhung cach Iam baf hop phap va b maf Ian franh
nhung Iuaf I hop phap va quan IIu duoc fhIf k
d ngn chn chung. PhaI chng, vIc nhung fhIf
ch f chuc cng cng khng chng IaI nI nhung
fnh hnh nay va nhung ngun gc fham nhung khac
con phu fhuc vao suc manh cua nhung fh ch phong
v cua chung. Nhung fhIf ch nay duoc xay dung
va duy fr nhu fh nao Ia chu d cua doan vIf sau
day.
Vic kim soat tham nhung
c xin Qu6c b6i cbi m6t kboan ticn... ta cung
pbai t6n ticn. Cbng ban, Jc co Ja s6 trong m6t
uy ban Ha ngbi cicn, ta pbai mt 10.000 J6 /a
cbo m6i nguoi, tuc /a mt 40.000 J6 /a, Jc co Ja
s6 trong m6t uy ban cua Tbuong ngbi cicn, ta
pbai cbi cbo m6i nguoi cung Jai /oai nbu cy,
tuc mt 40.000 J6 /a, /ai pbai cbi tbcm cbo m6t
bay bai 6ng cbu ticb cua m6t bay bai uy ban
nbu cy nua, cbng ban, mt 10.000 J6/a cbo
m6i nguoi.. Tbc r6i, con pbai cbi cbo bay nguoi
Jan 6ng Ji cn J6ng banb /ang, 8.000 J6 /a
m6i nguoi, ca cbi 10.000 J6 /a cbo m6t pbu nu
cn J6ng banb /ang. Tbc r6i, con pbai cbi cbo
m6t ba ngbi s boc tbuong ngbi s co pbm
banb nua, ca J6i coi nbung ci co pbm banb
cao nay tb cang t6n bon.
- IoI cua Mf ng chu cng fy duong sf frong
fac pham cua Mark TvaIn va CharIes Warner, Tboi
Jai cang son. cu cbuycn kc cua tboi nay |1877).
Cau chuyn k raf baf IoI cua Mark TvaIn Ia
mf buc franh bIm hoa mo nhaf v fham nhung
frong Qu c h I My va o nhu ng nm 1870. Cu n
fruyn daI cua TvaIn da fheo saf gof vu b bI khef
fIng xau xa v fn dung dng san, frong do haI doanh
nhan nI fIng da frang frao duf Iof d fIn fhan
vao Quc hI. O n frong nm 1996 cun phIm
duoc quang cao ram rI Ticng noi HinJu |HIndusfanI)
da bIu daf mf hnh fhuc qua khch v su baf bnh
cua dan chung dI voI fham nhung. Cun phIm mIu
fa nhung cau chuyn khung khIp v nhung nha
chnh frI va quan chuc ban gIay nhan fam mun d
cho nhung bnh nhan frong bnh vIn chf va nhung
nguoI huong fro cap huu fr bI doI fru phI nhung
nguoI nay nhan duoc phan cf xen cua ho.
Hu ca u pha f frI n du a frn su cuo ng dI u.
Nhung no cung Ia caI guong ma xa hI gIuong cao
cho ban fhan mnh d phan anh nhung van d c
huu. Nhung cau chuyn k nay - cach day mf fh
ky va frn ca mf ban cau - nhc nho chung fa rng
fham nhung khng co g Ia moI, cung khng phaI no
bI dong khung frong mf goc rIng bIf nao do cua
fh gIoI. No Ia mf van d da fac dng sau sc dn
cac cuc sng va khoI dng su oan gIan cua cac cng
dan va nhung nguoI kInh doanh frn khp fh gIoI.
Ngay nay, cac cng dan o moI noI doI hoI mf
su frung fhuc hon o cac quan chuc chnh phu, va su
frong sang moI frong nhung fhI fruong nI dIa va
foan cau dua su fham nhung ra fruoc mf cng chung
mf cach nhanh hon. Trong f nm vua qua, nhung
fuyn b v fham nhung da gop phan Iam sup d
mf s chnh phu o khp noI frn fh gIoI. HaI cuu
fng fhng o Han Quc da bI fruy f va kf an. Mf
fng fhng cua raxIn bI kf an v fI fham nhung.
Thang 10-1996, hon 250.000 nguoI phan dI vIc xu
Iy mf ham hIp fre em cua Chnh phu va vIn
Ie co su fham nhung frong nhung ch dInh va cuong
ep foa an xef xu. Va da bung n mf cuc franh Iuan
gay gf v vIc faI fro cho nhung chIn dIch van dng
chnh frI. VIc nay da anh huong dn chnh sach
cua nha nuoc voI nhung hau qua khng ff cua cuc
bau cu fng fhng My nm 1996.
Tham nhung da duoc dInh nghIa fheo nhIu
cach. an ao cao nay dInh nghIa no nhu Ia su Iam
dung quyn hanh nha nuoc d muu IoI ch rIng.
Mc du fham nhung co xu huong duoc chu y foI nhIu
nhaf, no Ia frIu chung cua mf van d chung hon
v vIc df co so saI Iam cho nhung khuyn khch
frong cng vIc cua nha nuoc. Tham nhung phaf frIn
manh o noI nao ma nhung bop meo frong chnh sach
va ch d dIu chnh fao co hI cho no va o noI nao
ma nhung fh ch kIm ch yu kem. Van d fham
nhung nm faI dIm gp nhau cua cac khu vuc cng
cng va fu nhan. No Ia mf duong ph co haI chIu.
Nhung IoI ch fu nhan, o frong nuoc hay o bn ngoaI,
su dung anh huong cua ho fhng qua nhung bIn
phap baf hop phap d IoI dung nhung co hI fham
va fm kIm IoI Ic, va nhung fh ch cua nha nuoc
phaI nhuong b cho nhung ngun gc nay hay ngun
gc khac cua fham nhung frong khI khng co nhung
bIn phap kIm ch dang fIn cay.
Tham nhu ng xu c pha m su fIn ca y cu a cng
chung va n mon ngun vn cua xa hI. Mf khoan
nho fra fhm cho mf dIch vu cua chnh phu co fh
fo ra nhu Ia mf su xuc pham nho nhf, nhung do
khng phaI Ia caI gIa duy nhaf phaI fra - fham nhung
co fh co nhung dIu fac dng fu bn ngoaI sau rng
khn Iuong. Khng duoc kIm soaf, su fch Iuy dan
dan nhung vI pham duong nhu nho nhf co fh cham
raI Iam xoI mon fnh hop phap chnh frI mf cach
fhch hop o noI ma ngay ca nhung vIn chuc nha
nuoc khng fham nhung va nhung fhanh vIn cua
cng chung cung fhay do Ia dIm nho nhoI frong ap
dung cac Iuaf I
Nhung cng frnh nghIn cuu da ch ra mf mI
fuong quan fIu cuc ro rang gIua muc d fham nhung
|fheo nhan fhuc cua gIoI kInh doanh) voI ca dau fu
Ian fng fruong kInh f. Iu nay duoc khng dInh
dI voI nhIu muc d dau fu boI nhung kf qua khao
saf khu vuc fu nhan duoc fIn hanh d phuc vu cho
ao cao nay |Iu d 6.1). Nhu chung fa da fhay
frong Chuong 3, khao saf da xac dInh fham nhung
Ia mf frong nhung fro ngaI chnh cho kInh doanh
frong nhIu nuoc. Tuy nhIn, no khng ch dung Ia
caI gIa phaI fra cho kInh doanh. Nhung khao saf
khac va nhung chung cu hIn nhIn mang fnh chaf
gIaI fhoaI cho rng nhung nan nhan Ion nhaf cua
fham nhung vun vf fhuong Ia dan ngheo.
af chap su hIn nhIn nhu vay, nhIu b phan
frong fh gIoI dang phaf frIn van con gIu IaI mf s
quan nIm nuoc dI v fham nhung. Mf quan nIm
duoc nghe dn nhIu Ia cho rng fham nhung don
gIan ch Ia nhung dau mo bI fron nhung banh xe
cua fhuong maI, va rng, khng co no cung se khng
co gIao dIch kInh doanh va fng fruong. VIc ung h
b ngoaI cho Iuan dIm nay xuaf phaf fu fhuc f Ia
mf vaI nuoc duoc IIf vao IoaI cao frong khao saf v
muc d fham nhung cung da fo ra xuaf sc frong
fng fruong kInh f. VIc du doan v fham nhung -
ca du doan v fng s phaI fra Ian du doan v vIc
nhan Iay hau qua phaI fra gIa cho fham nhung -
cung cap mf s hIu bIf sau sc v caI nghIch Iy b
ngoaI nay. I voI mf muc d fham nhaf dInh,
nhung nuoc ma fham duoc du doan nhIu hon IaI
co fy suaf dau fu cao hon |Iu d 6.1). Nhung ngay
ca o nhung nuoc nay, fham da co fac dng fraI
nguoc dn kf qua fhuc hIn kInh f. Iu d 6.1
cung ch ra rng, baf k muc d v du doan fham
nhung cao nhu fh nao frong mf nuoc, fy suaf dau
fu cua nuoc do con cao hon raf nhIu nu nhu co f
fham nhung hon.
Nhung nuoc ma cho dn nay da fhuc hIn duoc
fy suaf cao v fng fruong kInh f baf chap fham
nhung nghIm frong co fh fu fhay phaI fra gIa cao
hon frong fuong IaI. VIc khoan dung cho fham
Ghi chu: Mi gia tr la s trung bnh cua mi nhom nc. Kt qua
da trn s thoai trin qua kim soat thu nhp, giao duc va s
meo mo chnh sach. Xem chi tit Chu thch ky thut. Ngun: Can
b Ngn hang th gii tnh toan trn c s d liu nghin cu
cua khu vc t nhn danh cho bao cao nay.
Hp 6.1
Mc tham nhung cao va kho d oan lam
phng hai n u t
Iam fhaf fhoaf nhung s fIn fhanh foan, chng han
frung bnh Ia 10%, co fh fao ra nhung ap Iuc fng
s fIn fhu duoc In foI 15 hay 20%. Tham nhung fu
nuI Iay no, fao ra mf vong xoay frn c mo rng v
nhung s fIn hI I baf hop phap cho foI Iuc cuI
cung, su phaf frIn bI pha hoaI va nhung nm fIn
b bI dao nguoc fro IaI. Va chnh ban fhan fng fruong
da cho phep fham nhung frong qua khu co fh san
sInh ra buoc chuyn fu nhung hoaf dng san xuaf
sang cuc dau franh phI san xuaf cho nhung bng
Ic. Qua fhoI gIan, fham nhung fro nn duoc cung c
vung chc, cho nn khI cac chnh phu cuI cung phaI
chuyn sang kIm ch no, ho se gp phaI mf suc
khang cu manh IIf.
Nbung nguycn nbn cua tbam nbung
Nhung khch I cho hanh vI fham nhung phaf sInh o
baf cu noI nao ma cac cng chuc co quyn fu y quyf
dInh rng raI va f phaI chIu frach nhIm. Cac nha
chnh frI, cac quan chuc ban gIay cua nha nuoc va
cac vI quan foa kIm fra vIc co duoc nhung IoI ch
co gIa frI Ion va co fh ap df nhung chI ph cho cac
cng dan va gIoI kInh doanh. Cac cng chuc co fh bI
II keo su dung vI fr cua ho d kIm IoI ch rIng
bng vIc nhan hI I; v phan mnh, nhung ca nhan
mun fhanh foan fIn mf cach baf hop phap d co
duoc dIu ma ho mong mun o chnh phu. Nhu vay,
mf dIu kIn can fhIf cho fham nhung Ia o ch
Ghi chu: D liu cho mang trn bn trai la t 39 nc cng nghip va ang phat trin trong giai oan 1984-1993 (i vi ch s meo mo
chnh sach) va 1986 (i vi ch s tham nhung). Mang trn bn phai da vao mt thoai trin co s dung d liu ly t 59 nc cng nghip
va ang phat trin trong nm 1996. D liu cho mang di bn trai ly t 20 nc cng nghip va ang phat trin vao cui nhng nm
1990. Mang di bn phai da vao mt thoai trin co s dung d liu ly t 35 nc cng nghip trong giai oa n 1970-1990, co kim tra
v thu nhp. Xem Chu thch ky thut cho Biu 3. Ngun: Nhng tnh toan cua i ngu nhn vin Ngn hang th gii (hai mang trn); tai
liu khoa hoc c s cua Van Rijkeghem va Weder (mang di bn trai); Evans va Rauch 1996 (mang di bn phai).
Biu 6.2
Mt s nhn t i kem vi tham nhung
nhung cng chuc duoc quyn fhuong phaf fheo y cua
ho.
Mf s fham nhung xuaf phaf fu nhung co hI
duoc mI fruong chnh sach fao ra, o bn duoI cung
nhu o cap chop bu cua h fhng fn fI cap bac. Nhung
s fIn fhaf fhoaf, hI I, fhuong xay ra voI nhung
cng chuc o cap fhap duoc gIao quyn fhu fhu quan,
su bao v cua canh saf, phan phaf gIay phep va
nhung vIc daI IoaI nhu vay. KhI fham nhung da fro
fhanh c huu, nhung cng chuc nay co fh fao ra
fhm nhung fhu fuc quan IIu va nhung fr hoan
dan foI nhung khoan fIn fhanh foan cao hon. Taf
nhIn, fham nhung cung xay ra o nhung cap cao nhaf
cua chnh phu, frong vIc quyf dInh nhung hop dng
chnh, frong vIc fu nhan hoa, frong vIc phan phI
nhung han ngach nhap khau va frong vIc dIu chnh
v dc quyn fu nhIn. Iu nay cf nghIa faI sao
fham nhung fhInh hanh hon frong nhung nuoc co
nhung chnh sach bI bop meo nhIu nhu da duoc do
bng nhung bIn s nhu IoI fuc v fy gIa hI doaI
cho den |mang frn bn fraI frong Iu d 6.2). af
ky chnh sach nao fao ra khoang cach gIa fao gIua
cau va cung cung fao ra mf co hI co IoI cho nhung
nguoI frung gIan IoI dung.
Kha nng bI bf va bI phaf |dI voI nguoI hI I
va dI voI vIn chuc nhan hI I) cung fac dng dn
muc d fham nhung. Phan fch kInh f v Iuaf cho
rng nhung ca nhan can nhc nhung IoI ch co fh
co cua vIc vI pham Iuaf voI nhung caI gIa phaI fra
co fh xay ra |kha nng bI bf va bI frung phaf cung
duoc nhan In voI muc d frung phaf). Tham nhung
co fh Ion frong mf nuoc ma h fhng chnh phu f
Iam vIc ngn can hI I. Nhung ke pham phap co
fh fIn rng co f co hI bI bf, hoc, nu bI bf, co co
hI Iay fIn d fra cho hnh phaf, v ho fIn rng ban
fhan h fhng fu phap co fh bI hu hoa. Tham nhung
fham ch co fh daI dng fn faI frong nhung nuoc
co fu do bao ch Ion va co su oan gIan cua cng chung
dI voI no, nu nhu frong nhung nuoc nay f hy vong
co duoc quyf dInh fu phap dc Iap v nhung fruong
hop quan frong. Su khao saf khu vuc fu nhan cua
ao cao nay da fm fhay mI quan h fIu cuc gIua
nhung muc d fham nhung duoc fuong fhuaf voI du
doan xef xu fu phap |mang frn bn phaI frong Iu
d 6.2).
CuI cung, fham nhung co fh phaf frIn manh
nu nhu nhung hau qua cua vIc bI bf va fhI hanh
ky Iuaf Ia fhap so voI nhung IoI Ic fham nhung. Cac
vIn chuc nha nuoc fhuong dIu chnh su phan b
nhung IoI Ic va gIa ca ma gIa frI cua chung vuof xa
fIn Iuong cua rIng ho. c bIf fham nhung co fh
xay ra nu fIn cng cua cac dIch vu cng cng khng
so sanh duoc voI fIn cng cua nguoI Iam fu. NoI nao
ma fIn cng cua ngach vIn chuc raf fhap, cac cng
chuc co fh gng nhf nhanh fhm d sng fheo muc
sng cua fang Iop frung gIan bng cach b sung vao
fIn Iuong cua ho nhung khoan ha Iam baf hop phap.
Nguy co bI sa fhaI khoI cng vIc cua ngach fra Iuong
fhap v fham nhung khng phaI Ia mf mI de doa
nghIm frong nu nhu nhung chuc vI duoc fra Iuong
nhIu hon co fh co duoc mf cach hop phap frong
khu vuc fu nhan. o do, fham nhung fhuong duoc
gn mf cach fch cuc voI su khac nhau gIua fIn
cng cua khu vuc cng va fIn cng cua khu vuc fu
hay voI caI co fh goI Ia fy suaf bI II cun |mang
duoI bn fraI cua Iu d 6.2). Nhung ch don gIan
nang cao fIn Iuong ngach vIn chuc cung co fh
khng Iam gIam hanh vI fham nhung. CaI cach fIn
Iuong phaI duoc kf hop voI su fheo doI dang fIn cay
va su cuong ch cua Iuaf phap. VIc fuyn m dua
frn pham chaf xung dang va vIc xuc fIn nhung
co ch han ch su do dau v chnh frI cung nhu fao
ra mf dIch vu cng cng v fu hon cung gn voI fnh
frang f fham nhung hon |mang duoI bn phaI frong
Iu d 6.2).
Lam giam tbam nbung
VaI ba nuoc da xoay so gIam duoc fham nhung qua
fhoI gIan. Cuc dau franh cua Phong frao v su fIn
b chng IaI quyn hanh cua nhung b may chnh
frI fhanh ph o My frong fh ky XIX Ia mf v du
fhch hop cho vIc ban Iuan nay |Hp 6.2). VIc kIm
ch fham nhung doI hoI mf su hIu bIf v nhung
IoI ch va chI ph duoI su kIm soaf cua cac cng
chuc. NhIu cng chuc van Ia nhung nguoI Iuong
fhIn fhaf fha, baf chap nhung quyn ru fo Ion, va
nhIu nguoI dan fhuong va cac doanh nghIp fu chI
khng duf Iof, baf chap su hua hen fhu duoc IoI ch
fruoc mf. Nhung IaI co nhung nguoI khac bI sa vao
fham nhung. Se Ia khng khn ngoan nu noI v
kha nng fham nhung bng cach cho rng cng chuc
chnh phu Ia nhung nguoI co muc d dao duc cao
hon s dan chung con IaI.
Muc d fhuc f cua hI I va fham nhung khac
phu fhuc khng ch vao nhung IoI Ic kIm duoc va
nhung nguy co fIm fang, ma con phu fhuc vao fh
manh mc ca fuong dI cua nguoI mua va nguoI ban
nhung dc an cua nha nuoc. Cac nha caI cach cung
phaI xem xef dn mf fhuc f Ia nhung n Iuc chng
fham nhung chng dang gIa bao nhIu cung nhu
mang IaI nhung IoI ch khng dang k; muc d hIu
Iuc cua hI I raf f khI Ia con s khng.
Tham nhung khng fh bI fIn cng co hIu qua
nu fach roI voI nhung van d khac. No Ia dau hIu
cua nhung van d nm o dIm gp nhau cua cac khu
vuc cng cng |nha nuoc) va fu nhan va can phaI bI
danh baI fhng qua mf chIn Iuoc co nhIu muI
fIn cng. Nhung caI cach gan day o !ganda mInh
hoa cho mf cach fIp can nhu vay |Hp 6.3). Mf
phan cua chIn Iuoc fap frung vao Iuan d chnh
cua Chuong 5: do Ia vIc fao nn mf b may quan
chuc dua frn Iuaf phap voI mf co cau fIn Iuong,
fIn fhuong cho nhung vIn chuc v nhung c gng
frung fhuc, mf h fhng fuyn m va fhuc day dua
vao pham chaf xung dang d che chn cho ngach
vIn chuc khoI bI su bao che chnh frI va dua vao
nhung kIm fra dang fIn cay v faI chnh d ngn
chn vIc su dung chuyn quyn nhung ngun faI
nguyn cng cng. O day chung fI fap frung vao
haI phan con IaI cua chIn Iuoc. Thu nhaf, gIam
nhung co hI hanh dng fham nhung dI voI cac cng
chuc bng cf bo quyn hanh fu y dInh doaf cua ho.
Thu haI, nhm nang cao fInh fhan frach nhIm bng
fng cuong nhung co ch fheo doI va frung phaf -
khng ch su dung Iuaf hnh ma con duoc gIam saf
boI nhung fh ch chnh fhuc va cua cac cng dan
fhuong.
IAM CIAM NH!NC CO HOI TIN HANH
THAM NH!NC. NoI chung, baf ky caI cach nao Iam
fng su canh franh cua nn kInh f cung se Iam gIam
nhung khuyn khch cho hanh vI fham nhung. Nhu
vay, nhung chnh sach gIam bof nhung kIm soaf
dI voI ngoaI fhuong, fhao do nhung rao chn dI
voI cng nghIp fu nhan va fu nhan hoa cac doanh
nghIp nha nuoc fheo cach bao dam canh franh, faf
ca se h fro cho cuc chIn dau. Nu nha nuoc khng
co quyn hanh nao d han ch xuaf khau hay d cap
gIay phep kInh doanh, se khng con co co hI nao d
fra fIn hI I frong nhung IInh vuc nay. Nu mf
Hp 6.2
Nhng b may chnh tr thanh ph My va cai cach cua chung
Vao cui th ky XIX va u th ky XX, nhiu th My b
thng tr bi nhng b may chnh tr c mt hoc gia
nh ngha nh mt chnh ang trong o mt ng chu
giam sat mt h thng nhng ang vin thng la nhng
ngi ban cp nhng n hu ring cho cac cng dn
i ly nhng phiu bu va qua o hy vong co c nhng
cng vic trong chnh phu. Nhng thanh ph b kim soat
bi nhng b may nay cung tin hanh mt cach in hnh
nhng thoa thun tham nhung cu kt vi cac gii kinh
doanh tm kim nhng hp ng, nhng giy phep kinh
doanh hay nhng th trng c bao h. Nhng nha chnh
tr iu khin nhng b may nay hoat ng va phat trin
manh - di danh ngha nhng mi trng dn chu.
Nhng b may nay rt tn kem i vi nhng cng
ng ma ho chi phi. Chi tiu theo u ngi cho c quan
cai tr chung, cho nhng dch vu canh sat va cu hoa - ca
hai lnh vc co v s nhng cng vic bao tr - trong nhng
thanh ph co b may nay kim soat cao hn chi ph trong
nhng thanh ph khng co b may nay kim soat la 34%
va 17% tng ng vi hai lnh vc. Hay ly mt trng
hp qua ang nht: Boston con s cng chc thanh
ph a tng 75% trong thi ky 1895-1907, trong khi o,
tng trng trong nng sut tut xung mt mt na.
Phong trao tin b nc My a co mt trong nhng
ch chnh la cai cach nhng thanh ph b b may nay
thng tr. Cai cach thng thng co ngha la cai cach
thu ta i sa n. Seth Low, ng th tr ng ca i ca ch cu a
NewYork vao u thp ky 1990 a b khn kh v s
thin v i vi nhng chu tai san giau co va a a ra
mt k hoach anh gia tai san theo gia tr th trng.
K hoach lam tng gia tr c xac nh v bt ng san,
ha thp ty sut thu va tng cac ngun thu. Ngn sach
cua thanh ph b ct i 1,5 triu la v nhng ngi c
b nhim do co u b thai khoi c quan. Cac th trng
cai cach trong nhiu thanh ph nc My cung theo ui
nhng chnh sach tng t.
Cai cach cung bao ham ca nhng vic cp giy phep
kinh doanh. V du Philaelphia, hi ng thanh ph co
b may kim soat u n ban cp giy phep kinh doanh
kh t i ly nhng ong gop cho ang Cng hoa.
Nm 1905, th trng cai cach John Weaver phu quyt d
lut v cp giy phep kinh doanh a ch nh mt ngi
ung h mnh vao mt v tr chu cht trong hi ng thanh
ph bao am cho vic phu quyt c ung h va a
bt gi nhng ngi tham gia b may v ti b truy t
tham nhung.
Nhng thanh ph b b may chi phi a tra mt tn
ph cao di hnh thc cua nhng ngn sach phnh to va
nhng ch thu va chi tiu bt cng. Mc du nhiu
ngi c hng li t nhng cng vic nay va s bao
tr do cac b may phn phat, nhng ngi b thua thit
con ng hn rt nhiu. Chnh nhng ngi nay la nhng
ngi rt cuc a t chc bu nhng ng c vin cai cach
trong nhiu thanh ph. Lan song nhng th trng cai cach
a tao ra mt s thay i thc s, s thay i nay vn tn
tai ngay ca khi nhng b may nay tr lai cm quyn, chu
yu bi cac cuc cai cach a c quang ai qun chung
ung h va rt kho ao ngc.
chuong frnh fro cap bI xoa bo fh baf cu cac hI I
nao dI kem voI no cung se bIn maf. Nu nhung bIn
phap kIm soaf gIa duoc nang In, nhung gIa ca fhI
fruong se phan anh nhung gIa frI cua su khan hIm,
chu khng phaI Ia fra cho hI I.
Khng can phaI noI rng vIc Iam gIam su fuy
fIn cua cng chuc khng co nghIa Ia IoaI bo nhung
chuong frnh dIu chnh va chI fIu co nhung gIaI
frnh vung chc. Nhung chuong frnh nhu vay phaI
duoc sua dI IaI, chu khng bI IoaI bo. VIc huy bo
fhu khng phaI Ia mf cach nhay cam d nh r
fham nhung frong nhung nguoI dI fhu fhu, Iuc Iuong
canh saf fham nhung khng fh don gIan Ia dong
cu a co quan Ia I. M f s bI n pha p frong nhu ng
chuong frnh dang duoc fIn hanh da fo ra co hIu
Iuc Iam gIam su fuy fIn cua vIn chuc nha nuoc:
Lam sang ro ca cai ticn /ut /c tbco cacb /am
giam su tuy ticn cua c6ng cbuc. Nhung caI cach
fhu quan cua MhIc cf bo mf s buoc cua
qua frnh, fu 12 xung con bn buoc; s buoc
con IaI duoc hop Iy hoa d Iam gIam su fr hoan.
Ky bop J6ng Jicb cu coi m6t c6ng ty tu nbn ca
co tbc coi m6t c6ng ty nuoc ngoai ma kb6ng co
nbung rang bu6c cbt cbc coi Jt nuoc. KhI
IndnxIa ky hop dng voI mf hang Thuy sI
v vIc kIm fra fruoc va dInh gIa fhu quan va
v su gIup do fhu fhu nhap khau, nan fham
nhung gIam hn. Tuy nhIn, ky kf hop dng
nm ngoaI nhung chuc nng quan Iy Ia mf dIu
vu vo, fru phI chnh phu su dung nhung bao
cao nhan duoc - dIu nay khng phaI Iun Iun
xay ra.
Lam cbo /ut /c ro rang bon. Thu, su chI fIu
va nhung Iuaf I dIu chnh don gIan hon, khng
fuy fI n co fh ha n ch nhu ng co h I fham
nhung. NhIu khI mf nguy co fham nhung nao
day cung duoc khoan fhu boI v nhung IoI ch
cua mf cach fIp can fu y quyf dInh quan Iy
chuong frnh vuof qua nhung chI ph cho fham
nhung. Nhung ngay frong fruong hop nay, su
frong sang va cng b cng khaI cung gIup Iam
gIa m bo f su kch fhch fham nhu ng. V du ,
nhung sI quan canh saf phaI co quyn fu y quyf
dInh cuong ch Iuaf phap ngay faI ch, nhung
nhung khIu naI cua cng chung fhuong se kIm
ch baf cu nhung Iam quyn nao.
ua ra nhung k hoach dua vao fhI fruong d
gIoI han su fuy fIn cua nhung nguoI dIu chnh.
Cach fIp can nay cung co caI ff Ia san sInh ra
su phan b kInh f co hI u qua nhu ng fa I
nguyn. VIc ban cac quyn su dung nuoc va
baI co chn fha suc vaf cac quyn han v nhIm
Hp 6.3
u tranh chng tham nhung Ugana
Ugana, t lu b nan tham nhung co h thng gy ra
nhiu kho khn, a tung ra mt cuc u tranh co nhiu
mui chng lai no. N lc nay c s ung h cua nhng
nha lanh ao cua t nc, nhng ngi hnh nh a
cam kt v muc ch cua mt s cai tr lanh manh.
Ngay trong thi ky hu thuc a, Ugana la mt
nha nc n cp in loan. Nm 1967, ch thng tr
khng tin hanh bu c. Nhng bc m u nay chun
b cho Idi Amin ln nm chnh quyn vao nm 1971. Di
thi Amin, chnh phu tr thanh hn ca mt h thng ti
pham co t chc mt chut, mt h thng c dung
bon rut li tc t dn chung. Nhng vic cp boc cua
chung din ra di nhiu hnh thc, bao gm s h tr
cho nhiu d an khng hp ly v kinh t, nhng chi tiu
qun s qua ln, nhng khoan oi lai qua v cac hp
ng nha nc, nhng kim soat nhp khu vi gia ct
c va vic tc oat tai san cua nhng ngi chu A. Ni
ln t cu c n i chi n nm 1986, chnh phu m i cu a
Ugana, di quyn Tng thng Yoweri Museveni, a tha
k mt c quan dn s yu kem tra lng thp va tha
ngi (gm co hang nghn nhng vin chc ma) va mt
c s thu mong manh co nhiu ro r.
Vic don sach rac ri cua c quan dn s mt hang
nm, nhng Ugana a tao ra mt s tin b. Nhng n
lc bao gm cai cach va bai bo chnh sach xoa bo
nhng c hi tm kim li lc; cai cach c quan dn s
ng vin lc lng lao ng cng cng, cai tin vic tra
lng, tin hanh hun luyn ao tao va lam thm nhun
mt ao lut v ao c; phuc hi lai uy ban k toan cua
Quc hi, mt c quan kim toan chung cua nha nc
c tng cng; mt chin dch vn ng quan h cng
chung nhm chng lai va truy t tham nhung c tin
hanh di quyn cua mt tng thanh tra co quyn hanh
iu tra va truy t. Con co rt nhiu vic phai lam trc
khi co th noi c rng nan tham nhung c kim soat.
Tuy nhin, ng tng thanh tra a bao cho bit nhng cuc
truy t chng lai nhng vu truc li ph bin va tiu biu
(nh kim li v thu quan va kim tin gian ln) phai co
mt tac ng rn e.
mI fruong va nhung gIay phep xuaf nhap khau
co fh caI fIn nhung hoaf dng cua chnh phu
frong khI han ch fham nhung.
Cbp nbn nbung cai cacb banb cbnb Jua nbung
ap /uc canb tranb cao trong b6 may cbnb pbu.
Canh franh dau gIa cng khaI dI voI nhung
hop dng cung ung cng cng co fh gIam co
h I cho nhu ng vu fham nhu ng. VI c fa o ra
nhung quyn han phap Iy quan IIu chng cheo
mang fnh canh franh co fh gIam dang k fh
manh mc ca cua ca nhan cac cng chuc. Nu
nhu nhung khach hang co fh quay sang mf
cng chuc fhu haI khI cng chuc fhu nhaf doI
hI I fh khng co mf cng chuc nao co quyn
doI duoc huong mf khoan hI I Ion frong dIu
kI n nhu ng kha ch ha ng co du fu ca ch duo c
huong dIch vu do. Va nu nhu nhung nguoI np
don xIn vIc dI fm mf caI g do baf hop phap
fh nhung IInh vuc cuong ch chng cheo cung
co fh gIup kIm soaf nhung khoan Iam fhu.
Chng han, khI nha nuoc mun kIm fra nhung
vIc kInh doanh baf hop phap, nguoI fa co fh
dua ra cho nhung sI quan canh saf nhung IInh
vuc cuong ch chng cheo d gIam cac co hI
fham nhung.
TANC C!ONC NH!NC CO CH Q!AN
IY VA X! PHAT. Nhung fhIf ch f chuc dc Iap
Iam nhIm vu canh gIu Ia mf b phan cua co cau
chnh phu cung co fh kIm soaf fham . Cac nuoc
da fh nghIm nhung cach fIp can khac nhau:
Mf s nuoc co nhung uy ban dc Iap hay nhung
fng fhanh fra co fh dIu fra nhung IoI f cao
va dua cac vu vIc ra foa an xef xu. NI fIng
nhaf Ia uy ban dc Iap chng fham o Hng
Cng |Trung Quc) fIn hanh nhung bao cao
rIng cho co quan quy n Iu c cao nha f va co
nhung quyn hanh rng raI |Hp 6.4). XIngapo
va fxoana cung co nhung fhIf ch f chuc
fuong fu.
Hp 6.4
Uy ban c lp chng tham nhung cua Hng Cng
Tham nhung la c hu Hng Cng (Trung quc) trong
nhng nm 1960. Tnh cht c thu cua no c nhng
thanh ng dn gian cua thi o nu ra: Dn chung a co
s la chon treo ln xe buyt (tch cc tham gia tham )
hay chay doc theo xe buyt (la mt ngi ngoai cuc khng
can d g vi ch ). ng trc mt xe buyt (t cao
hay chng lai tham nhung) la mt s la chon khng th
thc hin c.
B thi thuc hanh ng bi mt vu b bi co lin
quan n mt sy quan canh sat cao cp, ng toan quyn
luc o a thanh lp uy ban c lp chng tham nhung
(ICAC Independent Commission Against Corruption)
trong nm 1974. Uy ban nay ch bao cao cho toan quyn
va c lp vi lc lng canh sat. Cac quan chc ICAC
c tra lng cao hn cac cng chc khac va khng th
b thuyn chuyn t ban nay sang ban khac. Khng mt
ai co th ri khoi ICAC lam vic cho cac quan chc
cao cp ang la i tng iu tra. ICAC co quyn lc
iu tra va truy t cac vu tham nhung cung nh tai tr cho
cac chin dch giao duc qun chung. Cam kt cai cach
cua chnh quyn c ch ra ro hn bi vic ch nh mt
ngi khng co vn g v tnh trung thc va chnh trc
lam ngi ng u uy ban va bi mt chnh sach v iu
tra va truy cu nhng con h ln ngay t khi bt tay vao
vic.
Tuy nhin, nhng n lc rt sm ngay luc bt u
lam trong sach nhng nghip oan tham nhung trong lc
lng canh sat a gp phai nhng phan i. ICAC thoat
u nhng b va chp nhn n xa cho nhng vu vi pham
trc ngay 1-1-1997. Bc lui nay gy tai hai cho uy tn
cua uy ban, nhng uy tn cua no a co th hi phuc lai vi
chin dch manh me giao duc cng chung. Nhng khao
sat cng chung c thc hin trong thi gian 1977-1994
ch ra rng nhng nhn thc v tham nhung cua dn chung
a giam ang k. Nhng chng c gian tip cho rng
tham nhung hoat ng tch cc cung a giam.
Hn na, ICAC khng phai la khng co vn cua
no. Mt vn chnh la no ch bao cao cho toan quyn.
Vic mt uy ban chng tham nhung bao cao cho mt ngi
cm quyn c oan co th c s dung nh mt cng
cu an ap chng lai nhng ngi i lp v chnh tr va
ICAC a khng min dch c trc nhng iu kt ti
nh vy. Nhng quyn lc rng ln cua ICAC co th b
lam dung trong nhng h thng t c cam kt vi qui
tc cua lut phap. Mt loat nhng uy ban giam sat va mt
t chc t phap toa an c lp hanh ng nh mt s
kim tra i vi ICAC, nhng, ngay ca nh vy thnh thoang
b bi vn ni ln. Vi t cach la mt s kim soat thm
v quyn hanh cua no, mt c quan nh vy co th bao
cao khng phai cho ngi ng u nganh hanh phap,
ma cho nganh t phap nh Tng thanh tra cua Ugana va
Tng cuc K toan cua My a lam. Mt c quan chng
tham nhung cng rn, c lp la mt cng cu hiu nghim
va th hin mt s cam kt co tn nhim dai han, nhng
cung phai co nhng kim soat v kha nng b s dung sai
cho nhng muc ch chnh tr.
Cac fhanh fra vIn nghe nhung khIu naI cua
cng dan va co fh gIup Iam fng fn nhIm cua
cac co quan chnh phu. VoI ao Iuaf fhanh fra
nm 1991, Nam PhI da fhIf Iap mf co quan
bao v cng chung d dIu fra nhung f cao v
nhung dIu baf Iuong |nhung dIu Iam saI fraI,
fham , vI pham nhan quyn) cua cac quan chuc
chnh phu va vIc chuan bI bao cao fhuong duoc
cng khaI hoa. Co quan nay khng fh khoI
xuong nhung hanh dng phap Iy, nhung se dua
cac vu vIc cho nhung co quan co fh Iam.
Mf s co quan nha nuoc nhu Cuc Xay dung
fruong hoc o fhanh ph Nev York da fhanh Iap
nhung don vI nI b d fruy fm nhung nguoI
ky k f ho p d ng fham nhu ng va kI n nghI
nhung cach f chuc IaI co quan d gIam fham
nhung.
Nhung quy ch frong faI bao v va khen fhuong
nhung cng chuc bao cao v nhung dIu saI fraI
cua nhung nhan vIn cung Iam hay nhung nguoI
nhan hop dng cua chnh phu. V du, nuoc My
co mf quy ch yu cau khen fhuong cho nhung
nhan vIn bao cao nhung dIu baf fhuong frong
cac hop dng cua chnh phu. Mf su khuyn
khch nhu vay v vIc bao cao fhuong Ia can
fhIf, v nguoI bao cao v nhung vIc Iam saI
fraI cua nhung nguoI cung Iam Iun Iun bI fay
chay. Tuy nhIn, nhung bIn phap nhu vay Ia
v dung fru phI nhung bn nguyn Iam cng
vIc fIp fheo, foa an xef xu khng bI mua chuc
va dIu hanh co hIu qua va hnh fhuc fuyn
phaf kha nghIm khc d ngn can nhung nguoI
co kha nng vI pham Iuaf phap.
Nhung f chuc fheo doI vIc fhI hanh Iuaf phap
phaI fap frung khng ch vao nhung aI nhan hI I,
ma con fap frung vao nhung aI dua hI I. PhaI co ca
haI nguoI, ca anh Ian a cung nhay frong mf dIu
fang, va nhung hnh phaf phaI cung nghIm khc
dI voI ca haI bn. Nhung hnh phaf dI voI nhung
nguoI dua hI I cung phaI bao gm ca frIn vong bI
ngn cam ky kf hop dng voI chnh phu frong mf
s nm. Nhung nuoc cng nghIp co nng Iuc quan
Iy raf co hIu qua co fh cuong buc fhI hanh nhung
bIn phap nhu vay dI voI cac cng fy da quc gIa
fIn hanh kInh doanh o ngoaI nuoc. Nhung ngoaI
fru nuoc My, noI da fhng qua ao Iuaf v hanh
dng fham nhung cua nguoI nuoc ngoaI vao nm
1977, cac nuoc da ngan ngaI khng mun hanh dng
mf cach don phuong v so nhung cng vIc kInh
doanh cua ho bI khep vao nhung fIu chuan nghIm
ngf hon so voI nhung dI fhu canh franh nguoI nuoc
ngoaI cua ho.
Trong bI canh nay, cac f chuc quc f cung
cap mf dIn dan d fhoa fhuan v nhung fIu chuan
chung va v vIc phI hop hanh dng. Nhung f chuc
khu vuc nhu T chuc cac quc gIa chau My da bao
fro nhung hIp dInh quc f kf an hI I, k ca hI
I frong pham vI quc f. Mf sang kIn gan day cua
f chuc OC khuyn khch cham duf vIc khau
fru fhu do co nhung hI I va kf an nhung quan
chuc nuoc ngoaI fIn hanh hI I. T chuc cung dua
ra nhung khuyn nghI cho cac nuoc fhanh vIn cach
gIaI quyf nhu fh nao dI voI hI I frong cac gIao
dIch kInh doanh quc f. Cac f chuc quc f cung
fIn hanh phI hop cuc dau franh chng IaI vIc
rua fIn va dc bIf, mo rng danh sach cac vu vI
pham, bao gm ca fham nhung. n muoI khuyn
nghI cua Iuc Iuong dc nhIm v hanh vI faI chnh
v rua fIn bao gm ca nhung hoaf dng fI pham
khng bun ban ma fuy. Iu nay mo duong cho cac
nuoc buc fI vIc su dung, ky fhac hay chuyn fIn
fhu duoc qua fham nhung Ia baf hop phap.
Cac nhom cng dan cung co fh Ia mf Iuc Iuong
kIm soaf quan frong dI voI vIc Iam dung dc doan
quyn hanh cua chnh phu - nu dan chung co fh f
chuc kIm soaf va nu nhu ho co fh phaf hIn ra
dIu g dang xay ra. Cac chnh phu phaI cng b
nhung ngan sach, nhung fap hop du IIu v nhung
khoan fhu nhap, nhung quy ch, nhung Iuaf I va
nhung bIn ban Iuu cua cac co quan Iuaf phap. Nhung
du IIu faI chnh phaI duoc kIm foan boI mf co quan
gIng nhu Tng cuc K foan cua nha nuoc My. Nhung
quy maf khng duoc kIm foan hay nhung quy sn
co ngoaI ngan sach cho nhung vI fhu fruong hanh
phap Ia mf su quyn ru fham nhung.
Nhung dao Iuaf v fu do fhng fIn cua nha nuoc
My va mf s nuoc chau u Ia mf cng cu quan
frong dI voI su gIam saf cua cng chung. Mf ch
fhI gan day cua IIn mInh chau u yu cau cac nuoc
fhanh vIn fhng qua cac dao Iuaf fu do fhng fIn
bao frum ca fhng fIn v mI fruong. Nhung dao
Iuaf nhu vay Iam cho cac cng dan co fh bIf duoc
fhng fIn cua chnh phu ma khng phaI frnh bay
xem cuc sng cua ho bI chnh phu fac dng dn nhu
fh nao. VIc sn co ngun fhng fIn gIup cac cng
dan fhI hanh ky Iuaf nhung quan chuc chnh phu
faI hom phIu va fhng qua nhung hanh Iang phan
khang nhu nhung phan dI hop phap va nhung kIn
nghI fruc fIp cho nhung nguoI quyf dInh chnh
sach.
Tuy nhIn, fhng fIn se co f gIa frI nu khng
co nhung co ch dung su hIu bIf nm duoc d anh
huong dn cach ung xu cua chnh phu:
Trong cac nn dan chu, cac cng dan co fh bo
phIu baI mIn nhung quan chuc ra khoI co
quan nu ho fIn rng nhung quan chuc nay
fham nhung. Iu nay khuyn khch cac nha
hoaf dng chnh frI gIu duoc su frung fhuc Iuong
fhIn va Iam vIc v nhung IoI ch cua cac fhanh
vIn. |Tuy nhIn, nu nhung khoan Iam fhu
fham nhung duoc dung d mua chuc nhung
IoI ch cho ca nhan cu frI fh su hIu bIf v
fham nhung cung co fh chng Iam duoc g may
d ngn chn fham nhung).
Nu cac foa an duoc dc Iap va cac cng dan co
fh kIn fruoc phap Iuaf d buc chnh phu phaI
fuan fheo Iuaf phap fh dIu nay mo ra mf con
duong khac d kIm soaf nhung vIc Iam saI
fraI cua chnh phu.
PhoI bay fham fruoc cng chung fhng qua
cac phuong fIn fhng fIn daI chung Ia mf cach
Iua chon khac. Ngay nhung nguoI cam quyn
khng dan chu cung co fh nhay cam voI du
Iuan cng chung, nu nhu ch v ho mun franh
khoI bI Iaf d. Mf ch d fu do bao ch co fh Ia
su kIm soaf cf yu dI voI nhung Iam dung
quyn hanh, dc bIf o nhung nuoc khng co
cac phuong fIn kIm ch nhung nha chnh frI
va gIoI quan chuc.
Tuy nhIn cho du ca fhng fIn can fhIf Ian
nhung phuong fIn frung phaf nhung fhu doan fham
nhung sn co dI nua, ca nhan cac cng dan cung
khng fh hanh dng don dc mf mnh. Cac dao
Iuaf Iam cho vIc Iap cac hIp hI fro nn d dang va
cac hIp hI khng kIm IoI nhuan nay co fh gIup
gIaI quyf van d hanh dng fap fh. Nhung nhom
nhu vay da co fh khng ch fm ngun fhng fIn fu
chnh phu, ma con cung cap fhng fIn cho chnh phu
v du Iuan cua cac cng dan v chaf Iuong cua cac co
quan chnh phu. Nhu duoc ban dn frong Chuong 7,
Trung fam v nhu ng cng vI c cng c ng phI Io I
nhuan o angaIore fham gIa vao mf fhu nghIm
day hua hen d cng b kf qua fhuc hIn cua cac co
quan cng cng n . Mf f chuc quc f hoaf
dng khng v IoI nhuan, T chuc Su frong sang quc
f, dang fIn hanh huy dng cac cng dan frn fh
gIoI chIn dau chng fham nhung va cng b nhung
fhanh fuu chng fham nhung cua cac nuoc. Tuy vay,
chnh v fhng fIn cng khaI co fh kha hIu nghIm
frong fhuc day caI cach chnh phu nn nhIu nuoc
han ch nhung nhom nhu vay hoc Iam cho vIc f
chuc nhung nhom nay fro nn raf fn kem.
Nhng chon la chin lc: cn i s mm deo vi
nhng kim ch
Nhung ap Iuc doI caI cach dang fng In o khp moI
noI. Cac nha kInh doanh va cac hang mun su fn
nhIm v nhung hanh dng cua nha nuoc duoc cf
chf vao mf h fhng van hanh ff v nhung quyn
so huu faI san. Cac cng dan dang doI hoI su ban
phaf cac dIch vu cng cng mf cach co frach nhIm,
co hIu qua hon va mf su frung fhuc Ion hon frong
vIc su dung nhung faI nguyn cng cng. ng fhoI,
vIc foan cau hoa dang Iam fng nhung doI hoI v
mf nha nuoc IInh hoaf, mf nha nuoc co fh dap
u ng nhanh vo I nhu ng hoa n ca nh dang fhay d I.
Nhung ap Iuc nay da mo rng fnh frang fIn fhoaI
Iuong nan cua nha nuoc: Iam fh nao d kIm soaf
vIc dInh ra chnh sach mf cach dc doan ma khng
fao nn nhung cung nhc, khng uc ch su dI moI
va fhay dI. Thach fhuc co ban Ia nghI ra nhung sp
xp fh ch duy fr duoc mf su can bng gIua mm
deo va kIm ch. Nhung nuoc co nhung fh ch manh
hay vn co fhanh fch ff fhuc hIn dn cung nhung
cam kf co fh co ch d dap ung su mm deo |ngay
ca fruong hop phaI fn ph cho muc d fham nhung
nao do), nhung nhung nuoc co nhung chnh phu kho
fhuc hIn duoc chuc nng va dc doan co fh khng
co kha nng nay.
Nhung nha nuoc frong nhIu nuoc dang phaf
frIn da chung fo mf su maf can bng ro rang gIua
mm deo va kIm ch. Nhung nha nuoc nay fhuong
khng duoc fn nhIm, fIn cay, khng dap ung duoc
voI fnh hnh hay khng IInh hoaf. Trong mf s nuoc,
vIc fhuc fhI fhaf fhuong quyn Iuc cua nha nuoc
kf hop voI nan fham nhung fran Ian va khn Iuong
da huy hoaI su phaf frIn. Nhung nha nuoc co qua
nhIu su mm deo va f co su kIm ch se fhay rng
nhung hanh dng cua ho khng duoc fIn cay va dau
fu va fng fruong phaI ganh Iay fhIf haI. Nhung
nuoc nay can fng cuong nhung cng cu kIm ch
chnh fhuc - su dc Iap v fu phap xef xu, su phan
Iap co hIu qua cac quyn Iuc - d nang cao su fn
nhI m va fInh fha n fra ch nhI m cu a nha nuo c.
Nhung co ch cam kf quc f co fh dung nhu mf
su fhay fh frong ngn han, frong khI nhung fh
ch nay phaI duoc xay dung manh hon.
Tuy vay, nhung hanh dng nay se khng du d
ngn chn duoc su muc naf frong nhung nuoc ma
nan fham nhung fhuong fhay va c huu da pha hoaI
nhung chuc nng cf yu cua nha nuoc. VIc fng
cuong nhung cng cu kIm ch chnh fhuc ch Ia mf
yu f cua mf chIn Iuoc duoc fIn hanh frn nhIu
muI d kIm soaf fham nhung. VIc caI cach cac
ngach vIn chuc |chng han, bng cach nang cao fIn
Iuong, kIm ch su do dau v chnh frI frong fuyn
m va nang cap bac), Iam gIam nhung co hI cho
quan chuc nha nuoc fIn hanh fham nhung |chng
han, bng cach Iam fng su canh franh fhI dua va
gIam bof quyn hanh fuy fIn cua cac quan chuc
nha nuoc) va nang cao fInh fhan frach nhIm, Ia
nhung buoc cf yu khac. VIc fng cuong nhung co
ch quan Iy va xu phaf - nhung nguoI dua hI I
cung nhu nhung nguoI nhan hI I - doI hoI phaI co
su cuong ch manh me cua Iuaf hnh. Nhung, cung
se doI hoI phaI co su gIam saf cua nhung fhIf ch
chnh fhuc nhu nhung uy ban duoc Iuaf phap quy
dInh va cua nhung cng dan fhuong |fhng qua fIng
noI va su fham gIa cua ho). Nhung n Iuc nay co fh
gIup khng ch kIm soaf fham nhung, ma con gIup
caI fIn nhIu chuc nng khac cua nha nuoc nhu
vIc dInh ra chnh sach va phan phI dIch vu. VIc
dung fIng noI va su fham gIa d Iam cho nhung fh
ch cua nha nuoc fro IaI hung manh Ia chu d cua
Chuong 7.
Nhan dan vua Ia phuong fIn, vua Ia muc dch cua
phaf frIn. Nhung dan chung co nhung khI Iuong
khac nhau v quyn Iuc va faI nguyn, nhung IoI ch
khac nhau; v faf ca nhung dIu nay, nha nuoc phaI
c gng fh hIn va dap ung nu nhu no phaI hanh
dng mf cach co hIu qua. Trong hau hf cac xa
hI, nhung nhu cau va so fhch cua nhung nguoI gIau
va nm quyn Iuc duoc phan anh raf ro frong nhung
muc fIu va uu fIn cua chnh sach. Nhung dIu do
raf hIm khI dung dI voI nhung nguoI ngheo va
nhung nguoI sng o bn I xa hI. Kf cuc Ia, nhung
nguoI nay va nhung nhom nguoI khac f co fIng noI
co khuynh huong khng duoc nhung chnh sach va
dIch vu cng cng phuc vu ff, ngay ca nhung chnh
sach va dIch vu dang Ie ra phaI mang IaI IoI ch nhIu
nhaf cho ho.
Mf nha nuoc khng bIf dn nhung nhu cau
cua nhung b phan Ion dan chung frong vIc fhIf
Iap va fhuc fhI chnh sach khng phaI Ia mf nha
nuoc co nng Iuc. Ngay ca voI y mun ff nhaf frong
fh gIoI, chnh phu se khng co kha nng dap ung
mf cach co hIu qua nhung nhu cau fap fh nu
khng hIu nhung nhu cau do Ia g. VIc Iam cho cac
fh ch cng cng vung manh fro IaI, do do, phaI bf
dau bng vIc dua chnh phu dn gan hon voI nhan
dan. Iu do co nghIa Ia dua fIng noI cua dan chung
vao vIc dInh ra cac chnh sach: bng cach mo rng
nhung con duong cho nhung nguoI su dung rIng Ie,
nhung f chuc cua khu vuc fu nhan va nhung nhom
khac frong xa hI cng dan co fIng noI cua ho. Trong
vIc fhIf Iap quyn hanh, dIu do cung co nghIa Ia
mf su phI fap frung hoa Ion hon quyn hanh va
nhung ngun faI nguyn cua chnh phu.
CHONG ?
A NHA NC TI GN DN HN
Va, bay noi cbo t6i bict, con tau - nba nuoc Jung Jc /am g ncu nbu tt ca kb6ng /cn tau:
Trch fu TIjan M. SaIIah frong cun Nba nuoc |1996)
Chuong nay ban foI raf nhIu nhung co ch d
bao dam rng nhung chnh sach va chuong frnh phan
anh duoc ff hon foan b nhung IoI ch cua xa hI.
Iam cho cng dan bIf va fra IoI cho cng dan se
nang cao hIu Iuc cua nha nuoc fhng qua vIc caI
fIn quan Iy nhung hang hoa va dIch vu cng cng
va fhuc day fng cuong su frong sang frong vIc quyf
dInh chnh sach. VIc khch I su fham gIa rng raI
hon vao sp df k hoach va phan phI nhung hang
hoa va dIch vu nay, fhng qua nhung su cng fac
gIua chnh phu, gIoI kInh doanh va cac f chuc dan
su cung co fh fng cuong vIc cung cap nhung hang
hoa do. Nhung su fham gIa co hIu qua cua cac cng
dan khng dIn ra mf cach d dang. aI hoc cua
nhIu fhu nghIm nhu vay Ia o ch su fham gIa co
hIu qua doI hoI su can fhIp sang suf cua chnh
phu, bao gm ca caI fIn mI fruong fh ch frong
do ngun vn xa hI va con nguoI duoc fao nn.
Mf baI hoc quan frong khac: do Ia dua chnh
phu dn gan hon mf s nguoI co fh co nguy co Iam
cho chnh phu fham ch cang cach xa nhung nguoI
khac. Khng phaI moI f chuc cua xa hI cng dan
du co fInh fhan frach nhIm day du, hoc Ia voI
nhung fhanh vIn rIng cua ho hoc Ia voI cng chung
noI chung. Va mc du mf s nhom co fh raf fo
mm, nhung IoI ch ma ho daI dIn co fh khng
duoc phan chIa mf cach rng raI. Trong vIc vuon
fay dn cac nhom frong xa hI cng dan, chnh phu
khng ch phaI y fhuc duoc nhung IoI ch ma nhung
nhom do daI dIn, ma con phaI y fhuc duoc nhung
IoI ch ma nhung nhom do khng daI dIn. NoI cach
khac, su can fhIp cua chnh phu co kha nng fao ra
nhung khac bIf moI gIua nhung nguoI moI duoc
137 A NHA NC TI GN DN HN
huong quyn IoI va nhung nguoI ma fIng noI cua
ho van khng duoc nghe foI: v du nhu nhung nhom
phu nu va sc fc hay nhung nguoI ma nhung IoI ch
cua ho da khng duoc chap nhan boI mf f chuc phI
chnh phu |NCO) hoaf dng fch cuc.
Mf s mI quan fam nhu vay cung nI In v
phuong dIn phI fap frung hoa quyn Iuc. uoc dIu
khIn mf cach fhan frong, vIc phI fap frung hoa
co fh Iam duoc nhIu vIc d caI fIn nng Iuc cua
nha nuoc, fao ra nhung ap Iuc Iam cho nhung dIch
vu cua chnh phu phu hop ff hon voI nhung uu fIn
cua dIa phuong, fng cuong fInh fhan frach nhIm
cua dIa phuong va h fro cho phaf frIn kInh f dIa
phuong. Nhung co mf s cam bay: do Ia nhung nha
quyf dInh chnh sach o chnh phu frung uong co
fh maf quyn kIm soaf v kInh f vI m nhu Ia
mf kf qua cua nhung quyf dInh khng phI hop
cua dIa phuong va nhung chnh Ich gIua cac vung
nga y ca ng Io n Ia m fra m fro ng fhm nhu ng cng
fhng v kInh f va xa hI. Nhung chnh quyn dIa
phuong co fh bI fhng frI boI nhung IoI ch dc fhu,
dan foI Iam dung quyn Iuc nha nuoc va fham ch
Iam cho chnh phu phan ung cham va f co frach
nhIm. CaI fhng dIp o day cung nhu o nhung noI
khac, Ia fu ch vIc dua chnh phu foI gan dan hon
se ch co hIu qua nu nhu no Ia b phan cua mf
chIn Iuoc Ion hon d caI fIn nng Iuc fh ch cua
nha nuoc.
Tinh thn trach nhim ln hn va s ap ng nhit tnh
thng qua tham gia
Trong suf IIch su hau hf faf ca cac xa hI da vaf
In voI kho khn d Iam cho nha nuoc phan anh
duoc nhung nhu cau va IoI ch cua dan chung. Nhung
dIu nay dc bIf co IIn quan dn van d cua ngay
nay, voI su Ian rng cua gIao duc va fhng fIn va voI
fnh da nguyn fng In cua cac quc gIa dang fao
nn nhung ap Iuc moI buc cac nha nuoc phaI nghe
va dap IaI nhung fIng noI cua cac cng dan cua ho.
Mf mau v du Iuan cng chung frn fh gIoI cho
rng Iong fIn fuong vao chnh phu van con vung chc,
nhung cung cho rng vIc fhuc hIn mf s fh ch
nha nuoc khng dap ung duoc nhung mong doI |Hp
7.1).
Tbam gia bu cu
Trong mf xa hI dan chu, nhung cuc bau cu Ia
bIu hIn dau fIn cua fIng noI cng dan. Con s
nhung chnh phu duoc bau ra mf cach dan chu da
fng vof frong nhung fhap ky vua qua, dem IaI cho
nhIu cng dan nhung co hI moI d noI In nhung
quan dIm cua ho fhng qua hom phIu. Trong nm
1974 ch co 39 nuoc - 1/4 nuoc frn fh gIoI - Ia dan
chu. Ngay nay 117 nuoc - gan 2/3 - su dung nhung
cuc bau cu cng khaI d chon ra ban Ianh dao quc
gIa cua ho va 2/3 s dan Ion fuI frong cac nuoc dang
phaf frIn d fham gIa cac cuc bau cu cua quc gIa
|Iu d 7.1). Khuynh huong nay dc bIf nI baf o
Trung va ng u, Trung A, noI ma su sup d cua
mf s ch d cng san frong nhung nm 1989
1991 da gay ra hang Ioaf nhung fhay dI chnh frI
Ion o khp khu vuc. Nhung su kIn nay cung da anh
huong manh dn nhung khu vuc khac, dc bIf o
vung Nam Sahara chau PhI. O My IafInh phong
frao fung buoc fIn foI dan chu da bf dau som hon
mf chuf. ay gIo faf ca cac nuoc, fru haI nuoc frong
khu vuc nay, da bau cac chnh phu mf cach dan
chu va gan 13.000 don vI chnh quyn dIa phuong
dang bau nhung nguoI dung dau dIa phuong |nhu
cac dc Iy) so voI con s 3000 vao cuI fhap ky 1970.
Nguyn fc mI nguoI mf Ia phIu Ia dIu co
ban quyf dInh muc dch daI dIn cua cac cuc bau
cu. Tuy nhIn, khng co nhung bao v can fhIf, su
can fhIp chnh frI va gIan Ian bau cu co fh anh
huong nghIm frong dn su daI dIn, va nhu vay,
dn su hop phap cua nhung kf qua bau cu. Nhu
Hp 7.1 da Iuu y, chng han, da s nhung nguoI fra
IoI cuc dIu fra xa hI hoc o 12 nuoc My IafInh da
cam fhay rng vIc dIu khIn cac cuc bau cu Ia
gIan Ian frong daf nuoc cua ho. Ch co 30 foI 40%
cam fhay fhoa man voI cach fhuc ma nn dan chu
dang fIn hanh. Nhung fhoa fhuan v hIn phap va
fh ch, duoc soan fhao fu nhung ngun fhng fIn
khng day du, cung gay fac haI dn kha nng cua
nhung IoI ch cua fhIu s co duoc su daI dIn co
hIu qua. V du, mf cng frnh nghIn cuu v mf
s nn dan chu o chau u frong nhung nm 1980
ch ra rng su daI dIn cho phu nu faI quc hI va su
co mf cua nhung nguoI dI bau cao hon frong nhung
ch d dua vao su daI dIn co fy I co cau so voI
nhung ch d daI dIn ch co nguoI fhng cu chIm
faf ca. NoI nao ma phu nu duoc daI dIn ff hon
frong quc hI, fh nhung quyn IoI cua ho duoc bao
v ff hon, fhng qua nhung chnh sach co quan h
dn ngh de, chm soc con caI va su IInh hoaf frong
nhung ch d ngh huu. Iu nay doI hoI phaI fhan
frong frong vIc fao ra nhung khaI quaf hoa gIan
don v su daI dIn cua nhung dan xp bau cu chnh
fhuc: dIu quan frong Ia phan fch xem ho dong vaI
fro g frong fhuc fIn.
8u Ja Jang ca cicc Jai Jicn
Su quan fam dn nhung fac dng cua quy fc da s
dI khI dan foI nhung fhay dI frong nhung sp xp
bau cu d bao dam su daI dIn fhch dang cho nhung
nhom sc fc fhIu s. Nhu s Iuong nhung xung
df sc fc frn fh gIoI da chung fo, mf s nhom
fIn rng ho dang bI bo IaI dng sau - v cac phuong
dIn fhu nhap, faI san hay cng n vIc Iam - co fh
Ia ngun gc sau xa cua su baf man. Iu nay co fh
Ian fran fhanh xung df fruc fIp nu nhu nhung
nhom fuf IaI pha sau fhIu nhung phuong fIn fhch
dang daI dIn cho nhung IoI ch cua ho. Nhung gIoI
chop bu chnh frI phan anh nhung khac bIf v sc
fc frong franh gIanh quyn Iuc va phan phI ch d
bao fro se Iam cho van d cang fro nn fram frong.
Trong fh gIoI hIn daI, cac nha nuoc dong mf vaI
fro quan frong frong vIc hnh fhanh nhung quan
h sc fc fhng qua haI knh co quan h voI nhau:
VIc mo rng quyn Iuc chnh frI gIup cho cac
nha nuoc fao nn mf dau fruong canh franh
dI voI vIc phan phI faI nguyn cua nha nuoc
va kha nng fIp can gIao duc, vIc Iam, daf
daI va fn dung.
VIc mo rng su bao fro v chnh frI, cho du v
d fIn caI quan hay fng cuong kIm soaf, cho
phep cac chnh phu chIu c dn mf s nhom
sc fc nao do nhIu hon nhung nhom khac.
Nhung khac bIf va xung df sc fc Ia mf b
phan cua phan Ion cac xa hI, fuy nhIn co mf s
xa hI da gIaI quyf chung mf cach ff hon nhung
Hp 7.1
D lun cng chung va nha nc
Nhng quan im v nha nc rt khac nhau, phan anh
nhng nhn thc v hang loat nhng bin s chnh tr va
kinh t. khng nh nhng nhn thc va nhng mi
quan tm nay, nhng cuc khao sat y kin cua cng chung
a c thc hin trong nhng nc va khu vc khac
nhau. V du, mt cuc khao sat trong nm 1991 1992
cho thy rng 49% nhng ngi tra li phong vn Anh
va 44% My t cho rng khng can d g vao quyt sach
trc tip tac ng n i sng cua ho. Ngay ca nh vy
s thoa man v cach thc ma cac ch dn chu cua ho
ang trin khai la tng i cao Ty u va Bc My,
chim t 54% ti 64% nhng ngi tra li. Ngc lai My
Latinh va nhng nn kinh t chuyn i ng u ch co
t 30 n 40% nhng ngi tra li phong vn cho bit la
ho c thoa man vi cach ma nhng ch dn chu
cua ho ang tin My Latinh, cach nhn nhn tiu cc
nay co lin quan n thc t la 52% nhng ngi tra li
trong khao sat 12 quc gia t cho rng vic thi hanh cac
cuc bu c trong nc ho la gian ln.
chu u, s ung h cua cng chung i vi nha
nc va cac c quan cua no a rt vng manh t nhng
nm 1970. Nm 1990 ai a s hn 70% - trong bay
nc Ty u vn con tin rng chnh phu phai chm soc
sc khoe va giup nhng ngi cao tui tr giup nhng
ngi tht nghip va h tr cho cng nghip cung nh
giam nhng khac bit v thu nhp. Mt cuc iu tra xa
hi hoc nm 1996 15 nc thuc Lin minh chu u
cho thy rng 51% cng dn tin la cac chnh phu cua ho
phai duy tr nhng li ch xa hi va nhng mc bao h
hin hanh so vi 12% cng dn cho rng phai ct i rt
nhiu nhng khoan noi trn tng sc canh tranh cua
Lin minh chu u trn cac th trng th gii.
My Latinh, 69% cng dn tin la nha nc phai
can thip giam nhng khac bit v thu nhp gia ngi
giau va ngi ngheo. Nhng ngi tra li My Latinh
cung coi vai tro cua chnh phu trong duy tr lut phap va
trt t la rt quan trong, nhng 65% t hoc khng tin cy
vao nn t phap hay lc lng canh sat. Ch co 24% tin
tng co mc vao nhng thit ch nay. Nhng kt
qua nay phan anh mt cach sat sao nhng mi quan tm
qua nhng li phat biu cua nhng doanh nghip trong
khu vc trong cuc khao sat a c nu chng 3.
n , mt cuc khao sat nm 1996 cho thy
rng, bt chp s ung h manh me cho ch dn chu,
s tin cy cua c tri vao nhng ngi ai din cho ho a
giam sut k t nm 1971. S tin cy vao mt s th ch
cng cng cung thp, c bit la canh sat (28%) va gii
quan chc (37%). Mc du vy, cuc iu tra xa hi hoc
cho thy co s tham gia manh me cua dn chung vao
hoat ng chnh tr: con s nhng ngi tra li phong vn
noi ho tham gia vao mt t chc xa hi hay mt chnh
ang a tng ln gp i t nm 1971 n nm 1996.
Ngc lai vi chu u, My Latinh va trong chng
mc nao o chu A la nhng ni ma nhng truyn thng
thng k con manh, My 80% nhng ngi tra li trong
mt cuc iu tra xa hi hoc gn y noi ho khng tin
chnh phu bi v ho thy no hoat ng khng hiu qua va
lang ph. Hn na, s ung h cua cng chung cho nhng
chng trnh phuc li, c bit vic chi tiu phuc li co
muc tiu nh trc a giam. Mt cuc iu tra nm 1993
cho thy rng ch co 1/6 ngi My ngh rng ch phuc
li a ang hoat ng rt tt hay hoan toan tt va cuc
iu tra nm 1995 cho thy 2/3 ngh rng nhng chng
trnh phuc li chi tiu qua nhiu.
Ghi chu: Nhng ch bao cu th v dn chu c tnh cho 177 nc t nhng ghi chep v nm ch s hp thanh: s ganh ua tham gia chnh
tr, iu tit s tham gia chnh tr, canh tranh tuyn m nhn vin hanh phap, tnh cng khai trong bic tuyn m nhn vin hanh phap va
nhng kim ch v nhng ngi lanh ao hanh phap. Ngn hang th gii khng a ra s tan ng cua mnh i vi bt c ch bao dn
chu c bit nao. Xem chi tit Chu thch ky thut. Ngun: Taggers va Gurr 1996.
xa hI khac. Nhung phuong phap ky fhuaf d gIam
nhe nhung ap Iuc nhu vay bao gm vIc phan fan
nhu ng dI m quy n Iu c |phI fa p frung hoa hay
chuyn gIao bof quyn Iuc), ung h nhung sp xp
bau cu khuyn khch su hop fac gIua cac nhom sc
fc |nhung khuyn khch va IIn mInh bau cu) va
danh nhung uu daI cho nhung nhom sc fc f duoc
uu fIn nhaf v vIc Iam frong khu vuc nha nuoc va
nhung khu vuc khac. Hp 7.2 mIu fa su fhay dI
hIn phap va nhung chnh sach uu daI da duoc su
dung ra sao o MaIaIxIa va MrIxo. Qua xem xef mf
s nhung quy fc cua cuc choI, bao gm ca cac yu
f cua co cau chnh frI hay fh ch, ca haI nuoc hnh
nhu da fm fhay bIn phap quan Iy mf cach co hIu
qua nhung khac bIf sc fc.
Nbung cbicn /uoc tbay tbc pbuc cu cbo ticng noi ca
su tbam gia
Nhung quy fc bau cu va nhung khuyn khch bau
cu co fh duoc caI cach d Iam cho chung co fnh daI
dIn hon, nhung fhuc f don gIan Ia nhung cuc bau
cu va frung cau y dan duoc f chuc fuong dI khng
fhuong xuyn |Thuy sI Ia mf ngoaI I, frung bnh
mI nm co nm cuc frung cau y dan, k fu nm
1945) da han ch co hI frao dI fhng fIn dung Iuc
v nhung uu fIn cua xa hI. Trong phan Ion cac xa
hI, du dan chu hay khng, cac cng dan fm su daI
dIn cho nhung IoI ch cua mnh o bn ngoaI Ia phIu
bau: voI fu cach Ia nhung nguoI dong fhu, nhung
nguoI su dung nhung dIch vu cng cng, va ngay
cang dng, voI fu cach Ia nhung khach hang hay
fhanh vIn cua cac f chuc phI chnh phu |NCO) va
cua nhung hIp hI fu nguyn. Trong bI canh nay
sInh nhIu nhu cau xa hI canh franh nhau, nhung
ky vong ngay cang fng va kf qua fhuc hIn khac
nhau cua chnh phu, nhung dIn daf bng fIng noI
va su fham gIa dang frn da gIa fng.
VIc fng nhanh s Iuong nhung f chuc phI
chnh phu |NCO) mInh hoa cho xu huong nay mf
cach sng dng nhaf. Tu cuI nhung nm 1980, con
Biu 7.1
Th gii a tr nn dn chu hn nhiu t nm 1980
s nhung f chuc phI chnh phu hoaf dng o nhIu
noI fhuc chau PhI va chau A hau nhu da fng gap
dI. O Trung va ng u va o Cng dng cac quc
gIa dc Iap con s nhung f chuc phI chnh phu co
fh da fng In ba hay bn Ian, fu mf co so raf fhap
vao nm 1989. Trong mf vaI nuoc OC, nhung
chI ph hoaf dng frong pham vI nhung f chuc fu
nguyn hay nhung f chuc phI chnh phu dn nay
fnh ra chIm gan 4% CP.
Cac f chuc phI chnh phu |NCO) co v s nhung
hnh fhuc f chuc va hoaf dng, fu nhung IIn doan
Iao dng foI nhung nghIp doan nganh ngh, foI
nhung nhom nguoI cung chung sng frong mf khu
vuc, mf vung |dng huong) va foI nhung hI fu fhIn.
Nhung f chuc phI chnh phu fch cuc nhaf ngay nay
Ia nhung f chuc cung cap dIch vu fruc fIp cho cac
ca nhan va cng dng, fu dIch vu y f, gIao duc foI
nhung dIch vu cho vay fn dung nho, dao fao huong
nghI p. Trong nhu ng nuo c OC, nhI u f chu c
NCO hoaf dng song song voI nhung f chuc cung
ung cua nha nuoc. V du, o Nhaf an va o My, mf
fy I phan frm Ion nhung f chuc phI IoI nhuan raf
fch cuc frong gIao duc dao fao. O My, nhung f chuc
nay hoaf dng nI baf frong y f. Nhung khng gIng
nhung f chuc cung ung cng cng, phan Ion f chuc
NCO khng buc phaI fhoa man nhung nhu cau
chung cua dan chung, dIu nay Iam cho vIc nhung
f chuc NCO cung cap nhung IoaI dIch vu co chaf
Iuong rIng bIf cho nhung nhom dc bIf fro nn
don gIan hon.
Trong phan Ion cac nuoc dang phaf frIn, nhung
f chuc NCO fham gIa cung cap dIch vu frn quy m
nho, hoaf dng frong nhung cng dng va nhung bI
canh ma cac f chuc cua chnh phu khng voI foI
duoc hoc khng co. V du, o o Tay va daI Cada uoc
fnh co dn 1200 f chuc NCO, cung cap 60% dIch
vu chm soc suc khoe ban dau, mf nua cac dIch vu
y f fhuc IoaI cap haI va cap ba va phan Ion nhung
dIch vu nng nghIp, nhung k hoach xay dung nha
o re fIn va nhung khoan fn dung nho. O CampuchIa,
khoang 30-40 f chuc NCO cung cap nhung khoan
fn dung nho cho cac doanh nghIp o nng fhn va
fhanh fhI khI khng co nhung chuong frnh co Iua
chon cua chnh phu d xoa doI gIam ngheo. Tam quan
frong v s Iuong cua nhung f chuc NCO nay phan
anh kha nng cua chung fhay fh nng Iuc yu kem
cua khu vuc cng cng va kha nng huy dng cac
quy faI chnh fu mf Ioaf nhung ngun khac nhau)
k ca fu nhung f chuc quc gIa va quc f.
Tuy vay, khng phaI faf ca cac f chuc NCO
du fham gIa cung cap cac dIch vu. NhIu f chuc
Nhng b phn sc tc Malaixia co ngun gc trong
thi ky thuc a khi nhng s ln ngi Hoa va ngi n
nhp c tm kim vic lam va c hi bun ban ma
ngi ma lai ban a (bumiputra) phn ln la nng dn
khng lam. Hin phap nm 1957 co cha ng nhng
nguyn tc hoa hp xa hi c thc hin thng qua
thng lng rng rai gia cac nhom sc tc chnh. Tuy
nhin, nm 1971, quc hi mi a thng qua mt sa i
nho b sung cho hin phap la kin quyt thit lp a v
ng u cua ngi Ma Lai. iu b sung nay coi la bt
hp phap vic t vn cng khai, thm ch ngay ca
trong quc hi, v quy ch dung ngn ng Ma Lai, quyn
c lp ti cao cua nhng ngi Ma Lai thng tr, v tr c
bit cua nhng ngi Ma Lai hay nhng quyn cng dn
cua nhng cng ng nhp c. S thng tr nay a lam
thay i tnh cht cua nhng cuc vn ng bu c, t khi
cac ang khng th tranh thu c nhng phiu bu bng
cach khi ng nhng i lp sc tc
Mt sang kin th hai, Chng trnh kinh t mi
(1970-1990), a lam tng v tr kinh t cua ngi Ma Lai.
Chng trnh nay co hai yu t chnh. Yu t th nht la
xuc tin vic lam y u v san xut cho ngi Ma Lai va
m rng vic cung cp nhng lao ng ngi Ma Lai co
ky nng.
Nhng tiu chun u tin tuyn chon ngi Ma Lai
vao trng ai hoc hu nh a lam tng gp ba ln vic
thu nap ngi Ma Lai, chim ti 3/4 tng s. Sang kin
th hai la tng bc phn phi lai s chim hu cac tai
san. Chnh phu tuyn b ro rang rng se khng tch thu
tai san cua ngi Hoa ma se thuc y s tham gia cua
ngi Ma Lai vao nn kinh t ang tng trng. Mt s
tng trng manh a cho phep nhng ngi khng phai
gc Ma Lai tip tuc kim c li lc, trong khi o Chng
trnh kinh t mi a bao am rng s tng trng c
chia se cho moi cng dn.
Mrix co t nht ba nhom sc tc: nhng ngi In-
mrix, nhng ngi lai va nhng ngi Hoa. Nhng ngi
sp t k hoach cho h thng bu c, lo tranh tao ra
nhng th ch co th lam gay gt thm nhng chia re sc
tc cua t nc, a xy dng mt h thng buc nhng
ang chu yu tm s ung h t tt ca cac cng ng. Hn
na, Chnh phu Mrix thng chon s tng trng nhng
chnh sach phn phi rng rai cac u ai v sc tc. Nhng
u tin chnh thc trong vic lam va giao duc khng bao
gi c s dung n. Va tt ca cac chnh phu ln nm
quyn t khi co c lp a thanh lp nhng lin minh a
sc tc am ng va duy tr chnh quyn. Tng trng
vi s phn phi lai a lam mt dn i sc hp dn cua
nn chnh tr cng ng.
Hp 7.2
Vic quan ly nhng xa hi a sc tc Malaixia
khac Ia nhung nhom nghIn cuu va gIao duc dao fao
cng dan, nhung f chuc Iam vIc bIn h va nhung
hIp hI ngh nghIp hay kInh doanh daI dIn cho
nhung IoI ch rIng bIf hoc fm cach gIao duc cng
chung v nhung van d v cac IoI ch fap fh cua ho.
V du, IIn mInh v mI fruong - xa hI o Iaruf
fham gIa fch cuc vao vIc gIao duc cng chung v su
nhIm cng nghIp va nhung hau qua cua no. Mang
IuoI doanh nghIp Tay PhI Ia mf mang IuoI huong
v kInh doanh, co chung 300 fhanh vIn fu 12 quc
gIa, daI bIu cho cac quyn IoI cua nhung nha doanh
nghIp nI dIa frong gIao dIch voI chnh phu. Trong
nhIu nuoc, cac nghIp doan dong mf vaI fro quan
frong frong vIc dua ra va ph bIn fhng fIn v
nhung van d Iao dng va chnh sach co IIn quan.
Su phaf frIn cua nhung f chuc frung gIan nay phan
anh phong frao Ion hon fIn foI nn dan chu o nhIu
khu vuc va frong mf s nuoc, phan anh nhu cau
san Iap caI khoang gIua hang huf gIua cac cng
dan va nha nuoc. Tuy nhIn, khng gIng qua frnh
bau cu, noI ma moI Ia phIu duoc fnh ngang nhau,
khng phaI faf ca cac f chuc nay du co fnh daI
dIn nhu nhau, hoc Ia cho nhung IoI ch cua nhung
khach hang cua chung, hoc Ia cho nhung IoI ch
cng cng mf cach rng raI hon.
Phan Ion nhung f chuc NCO frung gIan co
khuynh huong Ia mf buoc chuyn roI khoI nhung
cng dan fhuong; nguoc IaI, nhung f chuc cua dan
fhuong, nhung nhom cng dng va nhung f chuc
cua dan chung fruc fIp fhu huf cac cng dan. O
!mu - Ifodo, mf Iang fhuc bang nugu o NIgIrIa
chng han, uy ban phaf frIn cng dng, duoc Iap ra
nm 1986, da chIu frach nhIm v raf nhIu du an
phaf frIn va co so ha fang, nhung du an co mf fac
dng fruc fIp dn caI cng dng Ie IoI nay. !y ban
co mf ban chap hanh duoc bau ra gm co nhung
fhanh vIn fu mI mf b phan cua Iang nhung nguoI
frong Iang coI no Ia f chuc co mI IIn h maf fhIf
va co hIu qua nhaf frong Iang. Nhung f chuc fuong
fu o dIa phuong gm co nhung hIp hI fn dung
Iuan phIn, nhung nng hI, nhung hop fac xa cua
cng nhan Iao dng, nhung hI cha me hoc sInh va
fhay c gIao va fham ch ca nhung gIao doan fn
nguong. Nhung hI nay quy gIa khng ch v kha
nng cua chung dap ung nhung nhu cau co ban, ma
con v vaI fro cua chung frong xay dung Iong fIn va
mf y fhuc IIn kf chung gIua nhung nguoI bI IoaI
fru hoc bI gaf bo khoI qua frnh chnh frI chnh
fhuc. Nhung nhung f chuc nhu vay cung gp phaI
nhung han ch, bao gm su eo hep v fhanh vIn va
daI dIn, nng Iuc quan Iy co han va nguy co bau
fhm fhanh vIn moI cua nhung nguoI co fruyn
fhng nm quyn hanh hoc nhung be canh chnh
frI.
Co so tbc cbc cua su tbam gia.
ChIu sau va suc manh cua hoaf dng fap fh cua
dan chung ro rang khac nhau v khun kh xa hI
va fh ch. Mf cach gIaI fhch cho nhung khac bIf
nay nm frong cac ngun khac nhau cua vn xa hI,
nhung quy fc khng chnh fhuc, nhung chuan muc
va nhung mI quan h Iau daI - Ia nhung fhu fao
fhuan IoI cho phI hop hanh dng va cho phep nguoI
dan fIn hanh nhung cng vIc hop fac Iam n cung
co IoI. VIc co nhung quy fc gIup cho f chuc xa hI
co fh caI fIn hIu qua chung cua mf cng dng,
nhung vIc khng co nhung quy fc nhu vay khng
nhaf fhIf Ia mf dIu kIn baf bIn. an fhan su
fham gIa cung co fh fao ra cac dIu kIn do, va o
day, cac chnh phu va nhung f chuc chnh fhuc khac
nhu cac nghIp doan Iao dng, co fh dong mf vaI
fro fch cuc. V du, nhung n Iuc cua chnh phu d
caI fIn vIc quan Iy nhung h fhng fuoI fIu o aI
Ioan |Trung Qu c) va PhIIIppIn da mang Ia I ra f
nhIu IoI gIaI dap chung fu nhung nguoI nng dan
qua nhung hoaf dng quan Iy va bao duong cung
nhu vIc fhu ph su dung nuoc. Qua vIc nhung nguoI
nng dan chap nhan cung quan Iy ngun nuoc, cac
cng chuc nha nuoc da fhuc hIn duoc mf su caI
fIn Ion frong quan Iy vIc fuoI fIu. O bang Ceara
fhuc ng c raxIn |Hp 5.7 frong Chuong 5),
cng dng fheo doI mf chuong frnh y f dI moI
cua chnh phu da cung cap co so khng ch cho chuong
frnh fhu duoc kf qua cao ma con cho su hop fac co
hIu qua hon gIua cac fhanh vIn cua cng dng v
nhung fIn frnh hanh dng cung co IoI khac.
Cuc fhao Iuan v su dong gop ngun vn xa
hI cho su phaf frIn kInh f va xa hI moI ch bf
dau va bng chung ban dau nay chua co g Ia ro
rang. Nhung mf s cng frnh nghIn cuu cung da
chung mInh fac dng fIm nng cua no dn su phaf
frIn kInh f dIa phuong, dn vIc cung cap nhung
hang hoa cng cng cho dIa phuong va dn vIc fhuc
hIn cua nhung co quan cng cng |Hp 7.3).
Nhung co ch xa hI fao fhanh vn xa hI va v
s nhung hnh fhuc hoaf dng phI chnh phu co fnh
chaf chnh fhuc hon fruc fIp phan anh su khng
dng nhaf cua nhung nhu cau va uu fIn frong xa
hI. ng fhoI, khng co nhung bao dam nao cho
rng faf ca nhung f chuc nay du dang chu y day
du dn nhung nhu cau cua cac cng dan hoc chung
quan fam dch fhuc dn vIc fhuc day IoI ch cng
cng.
Hp 7.3
Vn xa hi co g quan trong?
Mt cng trnh nghin cu v chnh quyn a phng
Italia trong nhng nm 1970 va 1980 a cho thy rng
mc du nhng tht bai chnh tr va kinh t la ph bin,
mt s chnh quyn a phng, cu th la nhng chnh
quyn min Bc a at c kt qua tt. Cac chnh
quyn y rt ang c chu y v phat trin nhng
chng trnh i mi vic giai quyt cng vic hang ngay
va nhng trung tm ao tao vic lam, xuc tin u t va
phat trin kinh t, quan ly cng vic kinh doanh co hiu
qua va thoa man nhng ngi dn trong khu vc cua ho.
Nhng chnh quyn a phng min Nam, ngc lai,
a to ra kem tinh thn trach nhim va kt qua thc hin
yu kem hn. Cng trnh nghin cu nay cho rng vic
thc hin tt hn cua nhng chnh quyn min Bc la do
nhng ap lc c tao ra bi nhng mang li day c
nhng hip hi dn s va s tham gia cua cng dn vao
nhng cng vic cng cng cua a phng.
Mt cng trnh nghin cu gn y v nhng lang
xa nng thn Tandania a cho thy rng cac h gia nh
trong cac lang co nhng mc vn xa hi cao (c xac
nh theo mc tham gia cua cac t chc xa hi cp
lang xa) co nhng thu nhp theo u ngi c iu
chnh cao hn so vi nhng h gia nh nhng lang xa
co nhng mc vn xa hi thp. Khi ra soat nhng yu t
quyt nh khng phai la vn xa hi, th cung thy xut
hin mt mi tng quan mt thit gia i sng kha gia
va mc vn xa hi cua lang xa. Kt qua nghin cu nay
ch ra nhng tac ng tran lan quan trong cp lang xa,
t s tham gia cua cac ca nhn vao nhng hip hi va
nhng nhom a phng. Mc du co th khng rut ra
c nhng kt lun chung v tac ng cua vn xa hi
n s thc hin cua bnh quyn, cng trnh nghin cu
ch ra mt s mi lin kt quan trong, bao gm mt s kt
hp tch cc gia vn xa hi va cht lng giao duc a
phng (xem Biu di). S ham y nay la ch ni
nao ma cac bc phu huynh co th t chc theo doi va tao
ap lc i vi vic chnh quyn a phng duy tr nhng
trng hoc a phng, th cht lng cua trng hoc c
nng cao. Cho du nhng li ch trc tip cua giao duc
tng ln chu yu cho cac ca nhn, nhng li ch v vic
theo doi s thc hin cua chnh quyn a phng cung
tng ln cho tt ca nh mt hang hoa cng cng.
Tuy vy, vi nhiu tr ngai i vi cac cng dn
thng, c bit la nhng ngi ngheo, trong vic noi ln
c ro rang y kin va thuc ep thc hin nhng nhu cu
cua mnh, nhng hip hi nay ong mt vai tro ct yu
trong vic noi ln ting noi cua ho va kin tao nng lc
tham gia vao nhng cng vic cng cng.
Va nhng t chc, ch thc hoat ng cho li ch
chung, co th la nhng cng s ang gia trong phat trin
kinh t va xa hi. S dung tin nay, nhiu chnh phu
ang tm kim nhng thoa thun mi v th ch cung
ng nhng hang hoa cng cng, li cun s tham gia cua
ca khu vc t nhn ln cac nhom trong xa hi (Biu
7.2). oan vit sau y nu ln nhng n lc nay trong
mt bi canh rng hn, khai thac mt loat nhng c ch
tng cng s tham gia cua dn chung vao vic vach
ra va thc hin chnh sach cng cng.
Vn xa hi, chi tiu cua h gia inh va cht lng trng hoc Tandania
Ghi chu: D liu cho ch bao vn xa hi ly t cuc khao sat nm 1995 cua 1376 h gia nh Tandania. Ch bao vn xa hi o mc thnh
hanh cua vic nhng ngi s tai tham gia cac nhom va hi t nguyn. Ch bao cht lng trng hoc o nhng nhn thc cua cac h gia
nh v cht lng trng hoc. Xem chi tit Chu thch ky thut. Ngun: Narayan and Pritchett 1997
Phan Ion cac f chuc NCO cung ung nhung dIch
vu co chaf Iuong cao, nhung mf s f chuc co nhung
van d nghIm frong, bao gm chaf Iuong dIch vu
fI, su fham gIa khng day du cua cng dng va fInh
fhan frach nhIm kem. Co mf s f chuc NCO duoc
fao ra mf cach co hI, d fIn cu nhung IoI ch hep
hoI va nhung fhanh vIn co cung dc quyn dc IoI,
fhuong Iam fhIf haI cho nhung nguoI khng co fIng
noI va yu fh. Va cung nhung quy fc va chuan
muc xa hI fao dIu kIn d dang cho hanh dng fap
fh nay co fh duy fr nhung baf bnh dng va nhung
khac bIf v quyn Iuc o bn frong nhung cng dng.
Cai tin nng lc xy dng th ch
VIc fao ra nhIu co hI d cho nguoI dan noI In
fIng noI cua mnh va fham gIa cng vIc cng cng
co fh caI fIn nng Iuc cua nha nuoc fheo ba cach.
Thu nhaf, khI cac cng dan bay fo nhung y kIn cua
ho mf cach chnh fhuc hoc khng chnh fhuc va
hI fhuc nhung yu cau cua ho mf cach cng khaI
frong khun kh Iuaf phap, cac nha nuoc co duoc
mf su fn nhIm nhaf dInh can co d co fh caI frI
ff. VIc dem ra fhao Iuan chnh sach mf cach rng
raI fung Iam gIam nguy co mf fhIu s co quyn Iuc
nm dc quyn ch dao chnh phu. Nhung nha nuoc
Biu 7.2
Nhng t chc im giao nhau cua nha nc,
th trng va xa hi dn s
nao ma co duoc su fn nhIm fh cung chap nhan su
IInh hoaf hon frong fhuc hIn chnh sach va co fh
d dang II cun cac cng dan vao vIc fheo duI
nhung muc fIu chung. Iu nay khng co nghIa Ia
nn dan chu fheo kIu cua phuong Tay Ia gIaI phap
duy nhaf. KInh nghIm cua mf s noI o ng A cho
fhay rng noI nao co su fIn cay rng raI vao nhung
fh ch cng cng, co su fhao Iuan ky cang, co hIu
qua o cap dan fhuong va co su fn frong Iuaf phap
fh noI do co du dIu kIn cho su can fhIp fhuan IoI
cua nha nuoc.
Thu haI, o fruong hop nao khng co mf cua
nhung fhI fruong, nhu fruong hop dI voI phan Ion
hang hoa cng cng, fIng noI cua dan chung co fh
Iam gIam nhung van d fhng fIn va ha fhap nhung
chI ph gIao dIch. O noI nao co nhung van d v dng
vIn khch I va nng Iuc nha nuoc yu kem dan foI
nhung dIch vu cng cng khng co hIu qua fh nhung
nhom nguoI fIu dung va nhung hI cng dan co fh
fhng bao cho cac quan chuc chnh phu v van d
nay va fhuc ep cac quan chuc phaI fhuc hIn nhung
caI fIn. V du, mf danh gIa gan day cua nguoI fIu
dung v h fhng cung cap nuoc o acu, AdecbaIgIan
da fIf I khng ch nhung van d nghIm frong v
fhaf fhoaf nuoc va chaf Iuong nuoc co haI cho suc
khoe ma ca nhung chI ph cao do b may cung cap
nuoc khng dang fIn cay cua fhanh ph ap df cho
nhung nguoI fIu dung co fhu nhap fhap. Mf dIu
co Ie Iy fhu nhaf Ia nhung nguoI dung nuoc cung da
fu fIf I rng ho mun fra vao quang gap 2- 5 Ian
s fIn fhuc f ma ho dang fra cho vIc cung cap
nuoc sach va dang fIn cay.
Thu ba, baf k cac quan chuc nha nuoc fan fuy
cng hIn hay co fInh fhan v cng chung nhu fh
nao dI nua ho cung khng fh du kIn fruoc duoc faf
ca cac hang hoa cng cng va dIch vu ma cac cng
dan mun co. VIc xuaf hIn nhung bIn phap fhay
fh cua NCO va fu nhan cho vIc cung cap cng cng
co fh gIup Iap dI nhung khoang frng frong cung
cap hang hoa cng cng, cung nhu cung cap nhung
hang hoa va dIch vu cng cng nao ma cac ca nhan
mun fra bng fIn fuI cua rIng ho. Cac f chuc
NCO co fh vua Ia nhung cng su vua Ia nhung dI
fhu canh franh frong vIc cung cap cac dIch vu cng
cng. Va mf khI duoc fIng noI cua cng dan ung
h, nhung f chuc nay co fh gay ap Iuc co ch dI
voI chnh quyn d caI fhIn vIc cung cap va chaf
Iuong cac dIch vu cng cng.
Khng co k hoach ch dao nao d fm ra mf
su can bng fhch hop gIua fIng noI, su fham gIa va
su kIm fra cua b may quan chuc frong vIc cung
cap cac hang hoa cng cng. CIaI phap phu fhuc
vao nhung nng Iuc cua cac co quan nha nuoc noI
foI o day va nhung f chuc cung cap khac va cung
con phu fhuc vao nhung dc dIm cua nhung hang
hoa va dIch vu cng cng duoc cung ung. Nhu duoc
ban foI duoI day, fnh hIu qua va su cng bng quy
dInh o mf muc d nao do su phI hop va kIm soaf
fap frung cua chnh phu, khI noI foI nhung hang
hoa va dIch vu co su ap dung rng raI cac quyn
phap Iy phu fhuc vao nhung IoI fh cua f chuc
kInh f quy m hoc nang cao nhung mI quan fam
phan phI. V du, frong IInh vuc chuyn mn ky fhuaf
va fhuong Ia nhay cam cua quan Iy kInh f, vIc ra
quyf dInh duoc cach Iy khoI ap Iuc cua nhung cuc
van dng chnh frI hanh Iang Ia dang co. Trong vIc
fhIf Iap cac chuan muc, nhu vIc cung ung gIao duc
co ban, cung co vaI fro quan frong dI voI vIc quyf
dInh fap frung. Nhung qua frnh fhIf Iap nhung
phuong huong va fIu chuan chnh sach Ion khng
duoc cach Iy khoI u fhao Iuan cua cng chung. Va,
frong vIc quan Iy nhung faI nguyn Ia faI san chung,
frong vIc xay dung co so ha fang va cung ung nhung
dIch vu faf yu co mf pham vI raf rng Ion d II
cun fruc fIp nhan dan vao vIc d xuaf chnh sach
va fhuc hIn chnh sach.
Nbung co cbc tbam gia
NH!NC CO CH THONC AO VA THAM KHAO
Y KIN. NoI chung nguoI fa fhuong chap nhan vIc
mf s IInh vuc quyf dInh cua nha nuoc doI hoI
phaI duoc cach Iy khoI ap Iuc chnh frI. Tuy nhIn,
frong nhung IInh vuc khac ma nhung IoI ch cng
cng va IoI ch ca nhan frung hop voI nhau foI mf
chung muc nhaf dInh - v du nhung c gng nang
cao san xuaf nng nghIp hay caI fao h fhng y f -
fh mf muc d nao day v ban bac gIua cng va fu
khng ch nn Iam ma frong fhuc f con raf quan
frong dI voI su fhanh cng. O ng A, bng vIc
fh ch hoa nhung hI dng fhao Iuan gIua cng va
fu bao gm nhung daI dIn cua cac cng doan, cua
nganh va cua chnh phu, cac nha hoach dInh chnh
sach da co fh daf duoc su fhoa fhuan rng raI v
nhung van d cua chnh sach kInh f va su cam kf
can fhIf d can fhIp mf cach nhanh chong va IInh
hoaf. Nhung quc gIa khac voI nhung khun kh
fh ch raf khac nhau, nhu fxoana, ChII, MhIc,
Xngan, !ganda va My, cung da fm cach fhuc fhI
nhung co ch fhao Iuan v cac IoaI van d fu chnh
sach kInh f dn caI cach fh
ng cach gn chf voI fIng noI cua nhung
nhom IoI ch manh frong khun kh Iuaf I duoc ca
dI bn cung chap nhan, vIc fhao Iuan gIua cng va
fu co fh gIam cac chI ph gIao dIch bng cach gIam
pham vI cho nhung hanh vI co hI fruc IoI. Nhung
nhung hI dng nhu fh khng phaI Iuc nao cung
fhanh cng. Nhung su danh gIa co h fhng v kf
qua fhuc hIn khng co sn, nhung mf s dIu kIn
va dc dIm fo ra co fac dng dn su fhanh cng.
Nhung dIu nay bao gm su daI dIn kha rng cua
cng chung va su gIao duc cng chung d cho qua
frnh co duoc mf su ung h rng raI, su ung h v ky
fhuaf va su fro gIup cho nhung hI dng nay, va
vIc nhan manh dn xay dung su fIn cay va cung
gIam saf gIua nhung nguoI fham gIa cua ca khu vuc
cng cng Ian fu nhan.
Nhung co ch fhao Iuan khng fh Iam cho cac
chnh phu hoaf dng co hIu qua v Iau daI nu nhu
nhung chnh sach cua ho fo ra khng chnh dang
hoc khng dap ung duoc nhung yu cau cf yu
cua xa hI. Nhung c gng cha fay ra foI fan cac
cng dan phaI duoc fhuc hIn dn hf ca doan duong
dI. If nhaf fh nhung caI cach va chuong frnh phaI
fhaf ro rang dI voI cng chung, v du bng cach
khch I cac phuong fIn fhng fIn daI chung dua fIn
rng khp v nhung cuc fhao Iuan v ngan sach. O
XIngapo, Cuc Thng fIn phan hI cua cng chung
fap hop mf cach co h fhng nhung bnh Iuan cua
cng dan v nhIu IoaI chnh sach quc gIa va moI
nhung nhom co quan fam foI du nhung cuc hop bao
cao voI cac b fruong va quan chuc cao cap. Nhu da
duoc ban foI frong Chuong 5, vIc Iap phap cung co
fh fng cuong fInh fhan frach nhIm va su dap ung
cua cng chung fhng qua vIc doI hoI cac co quan
chnh phu phaI cng b va buc fuan fhu nhung dInh
muc va fIu chuan dIch vu, cung cap fhng fIn cng
cng va fra IoI nhung khIu naI cua nguoI fIu dung.
Nhung phuong phap ky fhuaf va co ch cu fh
d fham khao y kIn cua nhung nguoI fIu dung va
nhung nguoI huong fhu duoc du kIn cung co fh
gIup caI fIn chaf Iuong cua nhung dIch vu cng cng
cu fh. Nhu nhung fruong hop frong Hp 7.4 da mInh
hoa, nhung co ch phan hI nhu nhung quan saf cua
khach hang hay cua nguoI su dung co fh cung cap
fhng fIn co gIa frI v vIc fhuc hanh cua mf co
quan va v kIu IoaI va chaf Iuong cua nhung dIch
vu cung ung cho nhung nguoI fIu dung. Nhung khao
saf duoc don gIan hoa nhu nhung fam fhe bao cao
fhanh fch duoc su dung o angaIore, n co fh
dc bIf co ch khI nng Iuc cua fh ch co han.
n canh vIc Iam fng ngun fhng fIn cho
cac quan chuc chnh phu, nhung phuong phap ky
fhuaf cho cac cng dan va vIc fu van cho khach
hang co fh dem IaI nhIu su coI mo va frong sang
hon dI voI h fhng. o nhan dan ngay cang co nhIu
nguoI co y fhuc v kf qua fhuc hIn cua nhung co
quan hay quan chuc cu fh, ho cang co fh gay ap
Iuc fap fh dn co quan d cho co quan fhuc hanh
cng vu duoc ff hon. ng fhoI, cac co quan cng
cng cung se f co co hI hanh dng dc doan.
Nhung khng co co ch fham khao y kIn nao
fu dng dn duoc voI faf ca nhung ca nhan va nhom
fhch hop. Co nhung chI ph cho vIc fhu nhan va
cung cap fhng fIn va fnh frang fhu nhap fhap hay
dIa vI I fhuc cua mf s nhom frong xa hI Iam
cho ho hau nhu fro nn v hnh fruoc con mf cua
cac quan chuc chnh phu. Xong vIc frung cau y kIn
cua nhung nguoI su dung hay khach hang, phaI dung
moI n Iuc d xac dInh faf ca cac nhom xa hI co
quan h va d bao dam duoc rng ho duoc co daI
dIn.
NH! NC CO CH XY ! NC VA TH! C
HIN. CaI fIn vIc fhuc hIn cua chnh phu khng
cham duf bng vIc fham khao y kIn duoc caI fIn.
Cung co nhung chung co hIn nhIn buc phaI chap
nhan rng nhung fhoa fhuan fhuc day nhung nguoI
co quyn huong IoI fuc fham gIa vao vIc hnh fhanh
va fhuc hIn nhung dIch vu hay chuong frnh cng
cng co fh caI fhIn duoc ca fy suaf IoI fuc Ian vIc
duy fr Iau daI nhung hoaf dng nay.
IInh vuc gIao duc da fo ra Ia mIng daf dc
bIf ph nhIu cho IoaI fhu nghIm nay. VIc quan
Iy va gIam saf yu kem nhung fruong hoc dIa phuong
Ia mf van d Iun fn faI dI voI cac chnh phu.
Nhung co mf s fruong hoc fhay rng nhung van
d nay co fh duoc xu fr bng cach fng cuong II
cun cac phu huynh va cong dng fham gIa vao quan
Iy fruong hoc. O NIu IIon, nhung ban uy fhac quan
frI duoc bau ra d quan Iy cac fruong hoc bao gm
nhung phu huynh hoc sInh cua nha fruong. Iuaf
phap duoc ban hanh o XrIIanca nm 1993 da fhanh
Iap nhung ban phaf frIn hoc duong d fhuc day
cng dng fham gIa vao quan Iy fruong hoc. NhIu
nuoc cung da fhay rng nhung cng dng fham gIa
Trong mt s nc, nhng khao sat cua khach hang a
giup thuc y vic thc hin cua khu vc cng cng tr
nn tt hn. Bng cach rut kinh nghim v vic cac cng
dn tham gia quan ly va anh gia cac dch vu, nhng
khao sat cua khach hang a giup xac nh cac vn ,
vach ra va thc hin nhng giai phap i mi.
Bangalore thuc n , nhng the bao cao yu
cu cac cng dn va gii kinh doanh anh gia cac c
quan cng cng ma ho cn n giai quyt cac vn
hoc co c dch vu. Nhng the bao cao nay do Trung
tm v nhng cng vic cng cng Bangalore quan ly
anh gia v cht lng va chi ph cua nhng giao dch
qua lai cua cac cng dn vi cac c quan cng cng.
Trong t u tin cua nhng the bao cao, c quan phat
trin Bangalore chu trach nhim v nha va nhng dch
vu khac, a tp hp c nhng nhn xet anh gia thp
nht v mt s loai dch vu, bao gm t cach ng x cua
cac nhn vin, cht lng cua dch vu va ngun thng tin
c cung cp. Ch co 1% nhng ngi tra li anh gia
nhng dch vu cua c quan thoa man c nhu cu. Tuy
nhin, thay v co nhng kt qua ong gop y kin nay nh
mt s e doa v giam c cua c quan coi nhng gop y
nay nh la mt c may, a ra mt sang kin chung cua
ca chnh quyn va cng dn x ly nhng vn cung
cp. Nhng c quan khac Bangalore cung a co nhng
hanh ng c gi y t cac the bao cao Va nhng
nhom trong nm thanh ph khac cua n k ca Mumbai
Hp 7.4
Cac khao sat cua khach hang thuc y cai tin dch vu n , Ugana va Nicaragoa
(Bombay), a bt u s dung cach giai quyt the bao
cao nay.
Lam vic vi cac t chc phi chnh phu (NGO) va
cac cng ng, chnh phu Ugana cung khao sat nhng
nhn nhn v vic cung cp dch vu. Cuc khao sat u
tin a cho thy rng 11% cac h gia nh nng dn cha
bao gi c nhn vin m rng canh tac nng nghip
n thm. Mt s huyn a a nhng kham pha khao
sat vao nhng k hoach cua mnh. Mt s huyn a t
chc lp hun luyn b tuc cho cac nhn vin m rng
san xut nng nghip va vn ng hanh lang vi chnh
phu trung ng cho phep chi nhiu hn t ngn sach cho
nhng cng nhn khai hoang.
Nhng cuc khao sat cua Nicaragoa, cung ging
nh Ugana, la do chnh phu chu ng xut. Cuc
khao sat u tin, trong nm 1995, thy rng 14% ngi
i xe buyt i khi b hanh hung trn xe buyt. Cuc khao
sat cung cho thy 90% lai xe buyt khng tn trong gia
cc chnh thc la 85 cordobas (tin Ugana). Ho khng
tra lai 15 cordobas tin tha cho khach khi khach a
100 cordobas. Hn na, cuc khao sat con cho thy rng
dn chung con mun tra cc ph i xe cao hn. Da vao
nhng kham pha nay, cc ph a c nng ln ti mt
la My. Trong mt cuc khao sat tip theo trong nm
1996, 90% khach i xe a noi rng gia cc ph chnh
thc a c tn trong.
quan Iy fruong hoc con mun h fro v faI chnh cho
fruong hoc.
Tuy nhIn, su fham gIa co hIu qua cua cng
dan vao quan Iy fruong hoc khng dIn ra mf cach
d dang, cang khng phaI Ia mf fhu fhuc frI bach
bnh. NIu IIon sau khI fIp fuc dI sau vao caI cach
da nhan ra rng nhung ban uy fhac quan frI moI
duoc bau ra doI hoI phaI duoc dao fao ky Iuong.
fxoana fhay raf kho fhu huf nhung nguoI
dan co frnh d cao d gIam dI s Iuong cac ban gIam
hIu cac fruong frung hoc, dc bIf o cac vung nng
fhn.
O !ganda, vIc huan Iuyn o cng dng cho
nhung hI phu huynh va fhay gIao va cho nhung uy
ban quan Iy fruong hoc frong haI quan duoc mf f
chuc NCO quc f cung cap d bao dam cho vIc
nang cao chaf Iuong day hoc va quan Iy fruong hoc.
Su fham gIa cua cng dan cung Ia cf yu frong
nhung chuong frnh quan Iy cac faI nguyn fhIn
nhIn va fhuc so huu chung nhu cac daf daI chn
fha suc vaf, fhu hoang, cac canh rung va nhung
ngun nuoc. Su kIm soaf duy nhaf cua b may quan
chuc v nhung faI nguyn nhu vay da fo ra Ia khng
day du frong cac khun kh fh ch khac nhau, frong
mf s fruong hop con dan dn su dI dau gIua nhung
nguoI su dung nhung faI nguyn nay va nhung quan
chuc nha nuoc fm cach quan Iy chung. Thua nhan
fam quan frong cua vIc cung fham gIa quan Iy faI
nguyn fhIn nhIn, ca c quan chu c Iam nghI p,
nhung f chuc NCO va cac cng dng dIa phuong o
n gIo day fIn hanh nhIu sang kIn khac nhau.
Co quan chnh sach Iam nghIp quc gIa chap
nhan su fham gIa ngay cang fng cua dan chung dIa
phuong vao vIc quan Iy frong. Trong nhung chuong
frnh cung quan Iy rung o n d, Iam nghIp va
nhung nhom nguoI dIa phuong su dung faI nguyn
rung cung chIa se quyn ra quyf dInh va cung kIm
soaf daf daI, san pham va fhu nhap v rung. Kf
qua Ia Iam gIam duoc xung df va Iam fng nng
suaf daf daI.
Thuc fIn cung dang fhay dI o nhung noI khac.
O Imbabu, phong frao CAMPIIR |daf Iua fraI)
fm cach fra IaI nhung IoI ch cua vIc bao v va duy
fr ca c Ioa I fhu hoang da cho ca c c ng d ng dIa
phuong. Va suf fu chau PhI, chau A dn My IafInh,
nhung muc d cao v su fham gIa cua nguoI duoc
huong IoI vao vIc xay dung va quan Iy nhung du an
cung cap nuoc o nng fhn da fo ra co mI fuong
S dung d liu t 121 d an cp nc khac nhau nng
thn trong 49 nc chu Phi, chu A va My Latinh, mt
cng trnh nghin cu gn y a xem xet mi quan h
gia vic tham gia kt qua thc hin d an. S tham gia
c o lng trn mt chui lin tuc t vic chia se thng
tin n gian, n tham khao su y kin vi nhng ngi
hng li cung ban bac vic ra quyt nh va kim
soat y u vic ra quyt nh. Cac tac gia cua cng trnh
nghin cu a tm ra mt mi tng quan cht che gia
nhng mc tham gia cao cua ngi hng li, c bit
trong soan thao quyt nh va trong s thanh cng cua d
an. Trong 49 d an co mc tham gia thp ch co 8%
thanh cng. Con 42 d an co nhng mc tham gia
cao, 64% la nhng d an thanh cng.
Nhng nghin cu v tng trng hp cung ung h
nhng kt lun nay. Giai oan u cua d an cp nc
vung nng thn Aguthi Knia c tin hanh khng co
s tham gia cua cng ng. D an lin quan n nhng
h thng ng dn nc a co nhng vn gy kho khn
ln, dn n tnh trang ng dn ngng chay va phai c
thit k lai.
Cung tin hanh cng vic vi nhng nhn vin cua
d an va nhng ngi lanh ao a phng, c t chc
thanh uy ban cp nc Aguthi, cng ng c huy ng
h tr cho d an. Tip theo nhng cuc hi ngh cng
khai vi nhng ngi co li ch, cac thanh vin cua cng
ng bt u ong gop lao ng va quy tai chnh. Giai
oan II cua d an c hoan thanh theo quy hoach va
trong pham vi cua ngn sach. Cac cng ng tip tuc
hang thang tra tin cho dch vu cp nc mi va, s hoat
ng va bao dng c thc hin thanh cng trong s
hp tac vi c quan chnh phu co lin quan.
Hp 7.5
S tham gia cua dn chung co cai thin c
kt qua thc hin d an an hay khng?
quan chf che voI su fhanh cng cua du an |Hp
7.5).
Tuy nhIn, cung fu cng frnh nghIn cuu v
cap nuoc o nng fhn da cho fhay rng, frong s
nhung du an co raf dng nguoI fham gIa, ch co mf
nua s phu nu fham gIa day du. Su gIaI fhch v
fnh hnh nay duoc fm fhay frong nhung nhan f cu
fh cua su fham gIa cua phu nu, bao gm nhung
kIm ch v fhoI gIo va nhung hang rao ngn fro v
mf vn hoa. o do, nguoI fa doI hoI o nhung co ch
dI moI su fham gIa phaI duf khoaf fm cach II cun
duoc phu nu vao vIc xay dung va fhuc hIn cac du
an fac dng fruc fIp dn ho. Mf n Iuc nhu vay co
fh fm fhay o PhIIIppIn, noI ma hang Ioaf bIn phap
qua hon haI fhap ky da dan dan dan foI vIc dua
nhung van d gIoI fnh vao frong chuong frnh nghI
su cua chnh phu, mf phan fhng qua su fham gIa
nhIu hon cua phu nu frong vIc vach k hoach va
fhuc fhI cac chnh sach, va mf phan nua fhng qua
nhung chuong frnh danh rIng cho phu nu. Nhung
kf qua dang mong mun dem IaI cho nhung bIn
phap nhu vay khng ch Ia nhung caI fIn qua frnh
soan fhao chnh sach cng cng ma con Ia nhung IoI
fuc kInh f cua nhung du an dau fu cng cng duoc
xay dung ff hon va duoc xac dInh muc dch mf
cach dung hon.
Lam cbo su tbam gia tbanb c6ng sc pbai t6n nbicu
c6ng suc...
Nhung mInh hoa nay cho fhay rng frong cung ung
nhung san pham cng cng nao day cua dIa phuong
hay nhung dIch vu co su cung chIa se - noI ma nhung
nguoI fra fIn cung Ia nhung nguoI huong IoI fruc
fIp chnh - vIc su dung nng Iuc fhIf Iap fh ch
gan guI mf cach maf fhIf nhaf voI khach hang co
fh caI fIn chaf Iuong va hIu qua cua hoaf dng
cng cng. Nhung nha nuoc co nng Iuc, do do, co
fh Ia nhung nha nuoc cung c va Iam fng hIu
qua cua nhung f chuc va nhung hI cua dIa phuong
hon Ia fhay fh chung. Nhung, vIc voI fay foI fan
cac cng dan voI fnh cach Ia nhung nguoI cung quan
Iy hoc cung hop fac san xuaf khng nhaf fhIf Iam
gIam vaI fro cua nha nuoc, cung nhu khng phaI Ia
f f n ke m hay fhu c hI n nhanh cho ng. Co duo c
nhung nguoI su dung hay khach hang fro fhanh
nhung nguoI cng fac, cac co quan cng cng fhuong
phaI dau fu raf nhIu fhoI gIan va suc Iuc vao vIc
xay dung nhung mI IIn h voI cac cng dng, vao
vIc xay dung su cam kf o ngay frong cac nhan vIn
cua chnh mnh va vao vIc bao dam rng nhung
fIu chuan fI fhIu v chaf Iuong va su cng bng
phaI duoc duy fr.
Trong m f fruo ng ho p mo duo ng o RecIfe,
raxIn, noI ma vIc dua ra nhung cng ranh cng
quan gIa re frong nhung vung Ian can co fhu nhap
fhap da Iam fhay dI mI quan h gIua co quan nha
nuoc voI nhung nguoI su dung cng ranh, cac cng
chuc da phaI maf foI haI nm Iam vIc caf Iuc frong
nhung dI fhuc nhIu nganh ngh cung voI nhung
nguoI so faI, d hnh dung ra duoc cach Iam mf
cng frnh v h fhng cng quan nhu fh nao. Ngay
ca sau khI fIn frnh da duoc hIu ra ff hon, vIc
fhuc hIn fhanh cng con phaI maf fhm fu bn dn
sau fhang frong mI mf vung Ian can. Mf su danh
gIa v cng frnh da ch ra rng, bng cach c vu
khu vuc Ian can fch cuc fham gIa va co fIng noI
dong gop, k hoach nay khng ch fao ra nhung khoan
fIf kIm Ion ma con khoI dng duoc nhung co ch
cho fInh fhan frach nhIm raf quan frong dI voI
kf qua fhuc hIn ff cua co quan.
TInh fhan frach nhIm Ion hon co nghIa Ia fhay
dI khng ch cach fhuc cac co quan nha nuoc Iam
vIc voI khach hang ma con Ia cach fhuc nhung co
quan nay duoc f chuc va khen fhuong cac nhan vIn
cua mnh. Su fham gIa con co nhIu hIu qua hon
mf khI o frong nI b co quan nha nuoc co nhung co
hI cho su fham gIa cua cac nhan vIn. Hon nua,
foan b mI fruong khch I phaI danh khen fhuong
cho nhung can b o cap cao hon v fInh fhan frach
nhIm cua ho dI voI khach hang va phaI co su h
fro fhch dang cho nhung nhan vIn faI hIn fruong
frong nhung n Iuc Iam vIc voI khach hang cua ho.
Khng co nhung bIn phap nhu vay, su phan khang
Iam vIc voI nhung khach hang co fh raf manh, fao
ra mf khng kh khng phu hop voI cach fIp can
co dng dao nguoI fham gIa fhuc hIn hon.
Iam vIc gan guI voI dan chung cung fhuong
doI hoI phaI xac dInh IaI nhung nhIm vu va frach
nhIm, phan b IaI nhung ngun nhan vIn va frIn
khaI nhung co ch hoc hoI va fhu nghIm moI. O
nanh, Y f da gIao cho cac uy ban quan Iy y f
dIa phuong quyn kIm fra vIc ra quyf dInh v
nhung ngun faI nguyn. Nhung fhanh vIn cua uy
ban duoc bau ra mf cach dan chu; baf ky aI cung co
fh Iam duoc, mIn Ia f nhaf phaI co mf fhanh
vIn Ia nu. !y ban duoc fruc fIp fham gIa vao chuan
bI ngan sach hang nm cua frung fam y f d d
frnh In b xem xef. No chIu frach nhIm fap hop
va fhng k k foan dI voI nhung quy duoc fra cho
frung fam y f v nhung khoan dIch vu va fhuc
men. Cac daI dIn cua nhung uy ban dIa phuong co
chan frong co quan cung cap fhuc moI cua chnh
phu; day Ia mf cach Iam d gIu fn nhIm cho co
quan. Va nhung daI dIn nay cung co chan frong uy
ban phI hop nganh y f mf f chuc cho phep nhung
daI dIn cua dIa phuong co fIng noI frong chnh
sach quc gIa.
...Va m6t m6i truong c6 cu
Chnh phu cung co fh ung h su fham gIa mf cach
gIan fIp fhng qua anh huong cua mnh foI kha
nng fao Iap mI fruong. Cac nha nuoc co quyn Iuc
Ion dI voI cac ca nhan va cac f chuc fhng qua
nhung fhng fIn duoc ph bIn cng khaI va fhng
qua nhung Iuaf I ma nha nuoc ban hanh va caI
quan Quy fc Iuaf phap bao v ca nhung con nguoI
Ian faI san rIng cua con nguoI Ia quan frong dI voI
mf xa hI dan su Ianh manh, day suc sng va nghI
Iuc. Cac chnh phu fao dIu kIn d dang cho vIc
fham gIa bng cach bao v quyn cua nhan dan duoc
fu do f chuc, duoc bIf dn cac ngun fhng fIn,
duoc fham gIa cac hop dng va duoc co quyn so huu
va quan Iy faI san. HIn phap cua IIvIa, raxIn,
CImbIa va PhIIIppIn duf khoaf khuyn khch su
phaf frIn va fham gIa cua cac f chuc NCO o faf ca
cac cap quyf dInh chnh sach. O XIngapo, chnh phu
gIup cac f chuc NCO fuyn m nhan vIn, phan b
nhung nha cua khng su dung cua chnh phu cho
nhung f chuc nay voI mf IoI fuc co fnh chaf danh
nghIa va gop foI mf nua s vn va nhung chI ph
hoaf dng cua nhung co so do f chuc NCO quan Iy
v nhung muc dch phuc IoI xa hI. VIc khng co
mf moI fruong hop phap dang fIn cay doI hoI cac f
chuc NCO va cac co quan cng cng phaI hanh dng
mf cach cng khaI va frong sang fh nhung f chuc
chnh dang se bI fuoc maf co hI d phaf frIn, hoc
co con f hon, se bo ngo cua cho nhung hoaf dng
khng Ianh manh hay fham nhung Iam dI baI uy
fn cua faf ca cac f chuc NCO. Muc dch phaI Ia fao
nn mf su can bng dung dn gIua nhung quy dInh
va nhung yu cau buc phaI bao cao d fhuc day su
Ion manh cua cac f chuc NCO frong khI phaI bao
v chng IaI fham nhung va hanh dng phI phap.
Nhung IoI ch cua vIc fham khao y kIn va cng fac
rng raI hon voI xa hI dan su duoc fo ro qua nhung
caI fIn frong qua frnh soan fhao chnh sach cua
nha nuoc, frong chaf Iuong cua vIc cung ung dIch
vu va o mf s fruong hop, frong nhung fy suaf IoI
fuc duoc caI fIn. Nhung IoI ch do cung fu bIu I
frong su IInh hoaf Ion hon danh cho cac co quan va
quan chuc chnh phu frong cach can fhIp cua ho.
Nhung nu khng gIam saf co hIu qua su IInh hoaf
nay cung co fh Iam fng In nhung hanh dng dc
doan va fuy fIn. Can noI IaI mf Ian nua, vIc fm
ra mf su can bng dung dn gIua nhung co ch
fham gIa cua dan chung va su kIm soaf sang suf
cua chnh phu Ia dIu cf yu. oan vIf sau day
xem xef mf s nhung mI quan fam nay frong bI
canh fhao Iuan v vIc phI fap frung hoa va c vu
fInh fhan frach nhIm Ion hon cua nha nuoc fu bn
duoI.
S phi tp trung hoa: lam cho cac dch vu phu hp vi
nhng u tin cua a phng
VIc phI fap frung hoa quyn Iuc nha nuoc va nhung
faI nguyn duong nhu Ia mf su fIp fuc Igch cua
nhIu c gng gan day d dua chnh phu dn gan
hon voI nhan dan. CIng nhu mf Ioaf rng Ion nhung
co ch fham gIa da duoc m fa ngay fu dau, vIc phI
fap frung hoa fao co may Iam cho cac dIch vu cng
cng saf hop hon voI nhung yu cau va uu fIn cua
dIa phuong va xay dung fu bn duoI mf chnh quyn
dap ung nhu cau va co fInh fhan frach nhIm. Nhung
vIc phI fap frung hoa cung co nhung cam bay cua
no, bao gm kha nng Iam fng fhm chnh Ich
gIua cac vung, Iam maf dI su n dInh cua kInh f vI
m, bI nhung be canh dIa phuong cam gIu fh ch,
dc bIf Ia frong nhung xa hI baf bnh dng. oan
vIf nay fap frung vao mf s nhan f cf nghIa
nhung khuynh huong phI fap frung hoa gan day va
cung fap frung vao mf s khu vuc da fo ra co fac
dng fch cuc, bao gm vIc dua cac cng dan fham
gIa nhung cng vIc cng cng va kch fhch su phaf
frIn kInh f dIa phuong. oan vIf cung ruf ra kf
Iuan bng vIc kham pha nhung nguy co cua su phI
fap frung hoa va vIc dua cac chnh phu fham gIa
vao vIc Iam cho cac nng Iuc fro nn khac bIf Iuc
khoI hanh frn con duong phI fap frung hoa.
Tboi Jai cua su pbi tp trung boa:
Yu cau dang fng In v vIc phI fap frung hoa da
xay ra voI fnh cach Ia b phan cua qua frnh rng
Ion hon v fu do hoa, fu nhan hoa va nhung caI cach
khac v fhI fruong frong nhIu nuoc. Nhung caI cach
nay raf khac bIf voI nhau, nhung Iy do co ban bn
frong cua chung cung fuong fu nhu Iy do dI voI su
phI fap frung hoa: do Ia quyn hanh v san xuaf va
cung ung nhung hang hoa va dIch vu phaI duoc fra
IaI cho nhung don vI fhap nhaf co kha nng nm bf
duoc nhung chI ph va IoI ch kf hop. Trong nhIu
nuoc, dIu nay bao gm vIc gIam dan quyn hanh
cua chnh phu frung uong, nhung cac nha caI cach
phaI bIf suy xef dung dn. Tuy fhuc vao mI fruong
fh ch, vIc phI fap frung hoa co fh caI fIn nng
Iuc cua nha nuoc bng vIc gIaI foa bof quyn hanh
cho no d fap frung vao nhung chuc nng cf IoI; fuy
nhIn, vIc phI fap frung hoa cung co fh pha hoaI
nng Iuc nay.
Yu cau v phI fap frung hoa chnh frI chnh
fhuc da duoc chI phI f ra boI ba su frIn khaI chnh
gan day:
Quy m6 t6i tbicu cua cbnb quycn tu cung tu
cp Ja sa sut. Nhung Iua chon cng ngh moI
va nhung yu cau moI cua cac cng dan, cac
nha san xuaf va nhung nguoI fIu fhu co nghIa
Ia mf s nhung IoI fh |v du nhu an nInh) da
Iam cho cac nuoc, cac vung va cac fnh cung
Iam vIc voI nhau duoI mf chnh phu frung
uong da fro fhanh kem quan frong. O chau u
va c My, ap Iuc cua nhung fhI fruong foan
cau dang fao ra yu cau d cho nhung chnh
phu dIa phuong va khu vuc co fh cung cap ff
hon co so ha fang va Iuc Iuong Iao dng co ky
fhuaf ma cac f chuc kInh doanh da quc gIa
can.
Nbung tbay J6i cbnb tri Ja Jcm /ai ticng noi
cbo nbung ycu cu cua Jia pbuong. Chnh quyn
fap frung o TIp Khc, IIn X va Nam Tu da
sup d mf khI suc manh fhng nhaf cua dang
cng san khng con. O noI khac, nhung khu vuc
va nhung chnh quyn duoI cap quc gIa da duoc
IoI fu ch frng v chnh frI duoc fao ra fruoc
do va frong nhu ng fhay d I ch d , nhu o
AchenfIna va raxIn vao cuI nhung nm 1980
va Nam PhI frong nhung nm 1990.
Cac nuoc tbuong quay cc coi nbung cbnb quycn
Jia pbuong ca kbu cuc kbi cbnb pbu trung
uong Ja tbt bai kco Jai trong cicc cung cp
nbung Jicb cu c6t ycu. Trong nua sau cua nhung
nm 1980, CImbIa da fIn vao con duong phI
fap frung hoa va caI cach chnh frI Iam dao
Nc 1974 1994 Xu hng 1974 1994 Xu hng
Achentina 25 45 25 37
xtrylia 47 49 20 27
Braxin 30 38 23 25
Canaa 61 60 39 44
Chil 2 9 2 5
Clmbia 25 33 16 18
Phap 18 19 6 13
c 44 40 34 30
n 45 49 27 25
Innsia 11 15 3 3
C ng hoa H i gia o Iran 1 5 1 6
Malaixia 18 14 13 8
Rumani 16 10 12 6
Nam Phi 24 41 4 12
Ty Ban Nha 10 34 5 12
Thuy in 44 34 28 32
Thai Lan 17 8 5 5
Vng qu c Anh 33 28 15 8
My 45 44 33 36
Dimbabu 26 25 24 15
Chi di cp quc gia Thu di cp quc gia
Ghi chu: D liu cho tt ca cac cp chnh quyn khac vi chnh quyn trung ng. D liu bao gm nhng chuyn nhng t chnh quyn
trung ng cho cac chnh quyn cp di quc gia. Nhng mui tn ch s thay i 5% hoc hn. Ch nao ma d liu nm 1974 hay 1994
khng co sn (c ch bng s in nghing), d liu cho nm gn y nht c s dung. D liu nm 1974 cho c tnh cho ca lanh th
thng nht. Ngun: IMF, nhiu nm (a)
Bang 7.1
Nhng thay i trong tai chnh cua nhng chnh quyn cp di quc gia mt s nc chon loc
(Ty l % cua chi hay thu i vi tt ca cac cp chnh phu)
nguoc mf fruyn fhng Iau doI v chu nghIa
fa p frung. M f chnh phu mo I da fhay d I
phuong huong fhng qua vIc chuyn gIao cung
cap nhung dIch vu xa hI cho cap dIa phuong
va khaI fhng h fhng ch dInh chnh frI cung
nh c cho vI c cho n Iu a ba u cu dIa phuong.
Tuong fu nhu vay, o VnxuIa va nhung nuoc
khac o Nam My, nhung chnh quyn fch cuc o
dIa phuong da Iam cho su caI frI dIa phuong
dap ung va caI fIn duoc nhIu hon chaf Iuong
cua nhung dIch vu cung cap, fhuong Ia mf cach
raf cn ban.
Truoc khI khng dInh cac chnh phu co fh hanh
dng ra sao d dap ung nhung yu cau nhu vay, nn
df cau hoI su phI fap frung hoa fhuc su co nghIa
nhu fh nao. Trong fhuc f, fu ngu nay bao gm ca
mf Ioaf nhIu qua frnh khac bIf. Nhung qua frnh
chnh Ia phI fap frung hoa vIc caI frI hanh chnh
hay Ia chuyn gIao nhung chuc nng cua nha nuoc
fu nhung cap cao hon cho nhung cap fhap hon frong
khI van gIu IaI quyn kIm soaf cua frung uong v
ngan sach va quyn dua ra chnh sach; vIc phI fap
frung hoa v mf faI chnh hay nhuong IaI quyn
fac dng dn nhung ngan sach va nhung quyf dInh
faI chnh cua nhung cap cao hon cho nhung cap fhap
hon; va su !y fhac hay su chuyn gIao IaI quyn Iuc
hay Ia chuyn gIao nhung ngun faI nguyn va quyn
Iuc chnh frI cho nhung cap quyn Iuc fhap hon co
quyn dc Iap Ion dI voI nhung cap cao hon cua chnh
phu. Raf hIm khI vIc phI fap frung hoa bao gm
faf ca ba dIu nay. KInh nghIm raf da dang nay
Iam cho raf kho ma so sanh nhung khuynh huong
gIua cac nuoc hay ruf ra nhung kf Iuan cung nhc
va vI vang.
Nhung nuoc gIau co hon va Ion hon co xu huong
phI fap frung hoa Ion hon, v phuong dIn chIa se
voI nhung chnh quyn duoI cap quc gIa fng s
nhung chI ph va fhu nhap cng cng. Tuy nhIn,
gp ca IaI ma noI, cac nuoc cng nghIp da fro fhanh
nhung chnh quyn fap frung hon mf chuf k fu
nm 1974 fro dI |ang 7.1). Iu nay dc bIf dung
dI voI Vuong quc Anh, frong khI do OxforayIIa,
Phap, Tay an Nha va My dang fIp fuc phI fap
frung hoa nhung chuc nng cua chnh quyn frung
uong. Cac nuoc dang phaf frIn, ma phan Ion s nay
da fraI qua mf gIaI doan kIn fhIf quc gIa v mf
phaf frIn frong dIu kIn co nhung hau qua cua
chu nghIa fhuc dan frong nhung nm 1950 va 1960,
da fro fhanh nhung chnh quyn phI fap frung hoa
hon k fu nhung nm 1970. Nhung v du nI baf bao
gm AchenfIna, raxIn va CImbIa. Trong ca haI
nhom nuoc, vIc phI fap frung hoa nhung chI fIu
duoc day manh hon raf nhIu vIc phI fap frung hoa
ngun fhu nhap fuong ung.
Ncn suy ngb nbu tbc nao cc pbi tp trung boa
Nhu vIc ban Iuan o bn frn da Iam ro, nhung g
fhIf Iap nn nhung co cau fI uu cua nhung sp xp
gIua cac cap chnh quyn Ia raf dc frung cho mf
nuoc. Mf cach fIp can phu hop cho faf ca Ia khng
co kf qua frong fruong hop nay cung nhu frong
nhung kha canh khac cua caI cach nha nuoc. Nhung,
mf s nguyn fc phan fch quan frong Ia co sn d
huong dan cac nha caI cach. Nguyn fc ro nhaf va
quan frong nhaf |fhuong duoc am ch nhu Ia mf su
phu fro) Ia o ch nhung san pham va dIch vu cng
cng phaI duoc cap chnh quyn fhap nhaf cung cap
v ho co fh nm bf duoc day du cac chI ph va IoI
ch.
Tuy vay, ap dung nguyn fc nay khng phaI
Ia dIu gIan don. ang 7.2 mInh hoa mf s dc dIm
v cung va cau cua nhung hang hoa va dIch vu co
IIn quan dn quyf dInh. Nhu da ban foI, dI voI
mf s hang hoa dIa phuong nhu nhung hang hoa co
Cung cp
cng cng
Nhng nhn t v
mt cu
Nhng nhn t v
mt cung
Cp a
phng
S thay i trong s
thch a phng
(ng ph chiu
sang, phn vung)
Tai san s hu chung
(ng sa th, x
ly ph thai)
Tim nng canh
tranh gia nhng t
chc thc thi phap
lut (canh sat bao
v, bao quan ng
sa)
Cp quc gia Nhng yu t tac
ng ngoai lai cua
khng gian tiu thu
(kim soat cac bnh
dch)
Nhng li ch cng
bng (nhng tiu
chun ti thiu cho
giao duc tiu hoc)
Nhng t chc kinh
t quy m (quc
phong)
Nhng yu t ngoai
lai g p nhau v
quyn thc thi phap
lut (nhng ng
cao tc gia cac
th)
Bang 7.2
Nhng c im v cu va cung cua nhng hang
hoa cng cng cp quc gia va cp a phng
nhung dc dIm v faI san chung fh nhung f chuc
n m ngoa I chnh quy n nhu nhu ng hI p h I cu a
nhung nguoI su dung rung va nuoc hay nhung f
chuc NCO co fh Ia co ch fh ch fhch hop nhaf
cho vIc cung cap. NoI mf cach khaI quaf hon, o noI
nao co su khac nhau v nhung so fhch hay nhung
yu cau fu cng dng nay dn cng dng khac fh
cac chnh quyn dIa phuong co fh Iam cho cung phu
hop ff hon voI nhung khau vI cua dIa phuong. VIc
phI fap frung hoa cung cap dIch vu cung co fh nang
cao hIu qua va su canh franh gIua cac f chuc fhI
hanh phap Iuaf v mf cung, cung cap cho nhung
nguoI fIu dung |f ra Ia v mf Iy fhuyf) su Iua
chon II ra dan foI nhung f chuc fhuc fhI phap Iuaf
khac. Mf khac, o noI nao co mf nhung f chuc kInh
f quy m hay su phaf frIn fran Ian nhung f chuc
fhuc fhI phap Iuaf v phuong dIn cung - nhu frong
xay dung va bao duong cac duong cao fc gIua cac
fhanh ph - hay Ia o noI ma nhung fIu chuan fI
fhIu |nhu dI voI gIao duc fIu hoc) va nhung yu f
ngoaI IaI cua fIu dung duoc ung dung v mf cau,
fh su kIm soaf fap frung |du o cap quc gIa hay o
cap fnh) Ia dIu co fh Ia ff hon ca.
Iam cho nhung dIch vu phu hop hon voI nhung
uu fIn cua dIa phuong co fh dan foI ha fhap nhung
chI ph gIao dIch |dc bIf Ia nhung chI ph fhng
fIn), nhung IoI ch daf duoc fu hIu qua va nhung
khuyn khch dI voI su phaf frIn cua dIa phuong.
Nhung ngay ca o noI ma mf dIch vu, v nguyn fc,
fo ra co fh dung cho vIc cung cap cua dIa phuong,
nhung IoI ch va chI ph cua vIc phI fap frung hoa
cung se fhay dI fuy fheo frung hoan canh. Va kInh
nghIm cho fhay rng vIc phI fap frung hoa kho co
fh van hanh duoc nu khng co nhung sp xp fh
ch co hIu qua d c vu fInh fhan frach nhIm o
cap dIa phuong va su kIm ch faI chnh o ca haI cap
chnh quyn, o cap dIa phuong va o cap quc gIa.
Iu nay duoc cf nghIa ff nhaf frong nhung gIoI
han cua haI nhom quan h fach bIf nhung co quan
h voI nhau ma cac chnh quyn dIa phuong gp phaI;
ca haI nhom quan h nay can duoc xem xef frong
vIc du doan pham vI phI fap frung hoa.
Nhom fhu nhaf Ia nhung quan h fheo chIu
ngang gIua chnh quyn dIa phuong voI cac cng dan,
cac f chuc NCO va nhung f chuc kInh doanh fu
nhan. Nhung sp xp fh ch, v du nhu nhung cuc
bau cu dIa phuong hoc nhung cuc frung cau y dan,
co fh fao ra hay anh huong dn nhung quan h nhu
vay frong khI dua ra nhung khuyn khch cho su
hop fac fInh fhan frach nhIm va caI fhIn kf qua
fhuc hIn cua chnh quyn dIa phuong. Nhom quan
h fhu haI fheo chIu doc gIua cac cap chnh quyn.
Phan Ion cac nuoc co nhung sp xp fh ch chnh
fhuc xac dInh ro vaI fro va nhung chuc nng cua fung
cap chnh quyn, nhaf Ia khI chung fac dng foI nhung
quan h faI chnh gIua cac cap chnh quyn. Ca nhung
quy fc fheo chIu doc Ian nhung khuyn khch fheo
chIu ngang du cf yu nu nhu nhung chnh quyn
dIa phuong fhuc hIn ff nhung chuc nng cua ho
|Iu d 7.3). oan vIf sau day ban v mf s cach
frong do nhung quan h fheo chIu ngang co fh khch
I cac chnh quyn dIa phuong nang cao fInh fhan
frach nhIm, huy dng duoc cac ngun faI nguyn,
caI fIn duoc vIc cung cap dIch vu va kch fhch
duoc su phaf frIn cua khu vuc fu nhan.
Nbung /oi cb cua tinb tbn tracb nbicm ca nbung
kbuycn kbcb cua Jia pbuong Juoc cai tbicn
S! THAM CIA C!A CONC N. V mf Iy fhuyf,
vIc phI fap frung hoa co fh fng cuong va b sung
nhung bIn phap mo rng su fham gIa cua dan chung
da duoc m fa ngay fu dau Chuong nay. Tuong fu
nhu vay, no co fh gIup ngn ngua su chuyn ch
cua da s bng vIc dua chnh quyn foI gan nhan
dan hon va fao dIu kIn d dang cho dIa phuong
xac dInh nhung II fhoaf va nhung van d, dc bIf
nhung van d cua nhung nhom fhIu s. Nhung fnh
canh fraI nguoc nhau cua Oaxaca va ChIapas, haI
frong nhung bang ngheo nhaf o MhIc, dua ra mf
v du gay an fuong manh v nhung fac dng faI ch.
HaI bang nay co nhung ngun faI nguyn fhIn nhIn
va fIm nng phaf frIn fuong fu nhu nhau. Ca haI
co mf fy I nhung nguoI ngheo va nguoI ban dIa
cao. Tuy nhIn, nhung kf qua cua nhung chuong
frnh chng ngheo doI noI chung duoc xem Ia ff o
Oaxaca frong khI do bang ChIapas IaI co nhung kf
qua ngheo nan. Su khac bIf nay hnh nhu bf ngun
fu muc d dan chung fham gIa vao nhung quyf dInh
fhI hanh chnh sach. ang Oaxaca co fruyn fhng
Iau daI fhuc hIn nhung co ch fham gIa dI voI dan
chung ban dIa va nhung nguoI ngheo. Nguoc IaI, o
ChIapas, su phu nhan nhung cach Iua chon nhu vay,
kf hop voI nan fham nhung ph bIn cua cac quan
chuc, da dan foI nhung dIch vu fI fan va nhung
cng fhng nguy hIm, k ca nhung xung df vu
frang fu dau nm 1994.
NoI nao ma co quan cng cng duoc dong gop y
kIn va nhan dan co fh fham gIa cac cuc bau cu va
quyf dInh nhung daI dIn cua mnh o nhung cap
khac nhau cua chnh quyn fh nhung Iua chon chnh
frI cung fng, va nhu vay, se kch fhch su ganh dua
gIua cac cap cua chnh quyn. Su fham gIa cua dIa
phuong cung co fh Iam cho cac fhanh vIn cua no
co duoc su chap nhan va fIn cay nhIu hon vao nhung
quyf sach. VIc phI fap frung hoa, do do, co fh Iam
fng fhm nhung Iua chon cua dIa phuong dI voI
vIc soan fhao chnh sach frong khI van Iam cho cac
quan chuc dIa phuong co frach nhIm v nhung g
ma ho Iam va v cach ho Iam cng vIc do nhu fh
nao. ng chung gan day cua My IafInh, dc bIf o
CImbIa, cho fhay rng, mf khI ma nhung nha
hoach dInh chnh sach cua dIa phuong bI buc phaI
chIu frach nhIm v nhung hanh dng cua ho va y
fhuc duoc rng nhung cng vIc cua ho phu fhuc
phan Ion vao nhung danh gIa cua cac cng dan v su
fhuc hIn cua ho fh ho se quan fam nhIu hon foI
chaf Iuong cua nhung nhan vIn cua mnh va cua
nhung cng cu ma ho co d quan Iy co quan cua ho
mf cach co hIu qua hon. O Prfo AIegre, raxIn,
mf qua frnh dI moI v vIc dInh k hoach va quan
Iy dau fu cng cng da duoc dua ra nm 1989 d huy
dng cac nhom cng dan fham du vao vIc dInh ra
ngan sach cua fhanh ph. Nm 1995, co chung 14.000
nguoI fham gIa vao qua frnh nay fhng qua nhung
Biu 7.3
Nhng quy tc cai tr theo ching doc va nhng bin phap khuyn khch theo chiu ngang hnh thanh
nng lc cua chnh quyn a phng
cuc hI hop va nhung cuc mf fInh. Mf cach gIan
fIp uoc chung 100.000 nguoI co quan h voI vIc
fham gIa Iap ngan sach fhng qua nhung hIp hI
va nhung f chuc cua dan chung faI dIa phuong.
VI C C!NC ! NC ICH V! C! A IA
PH!ONC. NhIu chnh phu da va dang dI pho voI
nhung cuc khung hoang faI chnh, dap ung duoc
nhung cng ngh moI va nhung mI quan fam cua
cac cng dan bng cach chuyn gIao nhung ngun
faI nguyn va frach nhIm dI voI vIc cung ung dIch
vu, dc bIf frong nganh gIao duc va y f, cho cac co
quan quyn Iuc dIa phuong. Trong nhIu fruong hop,
dIu nay da Iam fng nhung sp xp moI va fhuong
Ia co fnh chaf sang fao frong cac chnh quyn dIa
phuong, cac f chuc NCO va frong nhung cng vIc
kInh doanh o dIa phuong. Mc du co fuong dI f
bng chung so sanh d danh gIa mI quan h gIua
chnh quyn duoc phI fap frung hoa va chaf Iuong
dIch vu, mf s v du gan day o My IafInh Ia co fnh
chaf mInh hoa. Trong nhung nm 1980, h fhng
gIao duc fIu hoc frong bang MInas CeraIs o ng
Nam raxIn, da phaI duong dau voI nhIu van d
chung dI voI cac h fhng gIao duc frong cac nuoc
dang phaf frIn: fy I Iuu ban cao, fy I ff nghIp
fhap va nhung dIm s daf fhap. Cop phan vao nhung
van d nay Ia su quan Iy bI dIu chnh qua muc va
fap frung, ngan quy khng day du va gIao vIn khng
duoc dao fao ff. Trong nhung nm 1990, mf Ioaf
bIn phap, bao gm vIc dua ra su fu chu bau cu cac
ban gIam hIu frong mI mf nha fruong dIa phuong
|bao gm gIao vIn, phu huynh hoc sInh va nhung
hoc sInh frn 16 fuI), cung voI nhung fro cap cua
chnh quyn frung uong dua vao s Iuong hoc sInh
fuyn chon va nhung nhu cau cu fh, da mang IaI
mf s kf qua ban dau dang khch I: dIm s daf da
fng In 7% frong cac mn khoa hoc, 20% frong ky
nng ngn ngu dao nha va 41% frong mn foan.
O TeoceIo, mf fhanh ph cua bang Veracruz o
MhIc, phI fap frung hoa da fao ra nhung co hI d
f chuc nhung ngun faI nguyn cho y f mf cach co
hIu qua hon bng cach dInh ro nhung nhu cau cua
nhan dan va xay dung nhung chIn Iuoc d c vu su
fham gIa fhng qua f chuc cng dng va gIao duc
v suc khoe. Mang IuoI y f da fng cuong cho ca
vIc phong bnh va chua bnh, chaf Iuong cac dIch
vu duoc caI fhIn raf nhIu va fy I fu vong fre so
sInh gIam hn xung. Hon nua, nhung nguoI su dung
cac phuong fIn y f cho bIf rng nhung fhaI d cua
nhan vIn y f va chaf Iuong cac dIch vu da co caI
fIn Ion.
S! PHAT TRIN KINH T IA PH!ONC. Su
fham gIa cua cac f chuc kInh doanh dIa phuong
cung co fh dong mf vaI fro faf yu frong vIc phI
fap frung hoa, hnh fhanh nn nhung khuyn khch
o cap dIa phuong. Nhung nha kInh doanh fu hang
fh ky nay da anh huong manh me dn ca buoc phaf
frIn Ian nhung mI quan h gIua cac chnh quyn
frong cac nuoc cng nghIp. Nhung gIaI cap co so
hu u rIng v fa I sa n co s n frong fay nhu ng fa I
nguyn dIa phuong da gay ap Iuc Ion dn cac fhuc
fh cng cng. banh fruong kInh f, nhung nguoI
hoaf dng fu nhan va cac quan chuc chnh quyn
duoc khch I hop fac voI nhau. Phan Ion dIu nay
bf dau frong nhung mI fruong dIa phuong. Nhung
fhanh vIn cua cng dng kInh doanh fhuong da
fham gIa vao nhung co quan Iap phap dIa phuong.
VoI dIu kIn Ia vIc fm kIm IoI fuc bI fhu nho IaI
boI nhung chnh sach canh franh co hIu qua - mf
chuc nng cua nhung cap cao hon cua chnh quyn -
khu vuc kInh f fu nhan dIa phuong vung manh co
fh fhuc day vIc fhuc hIn quan Iy ff hon. Va cac
chnh quyn dIa phuong cung cap va duy fr nhung
h fhng fn nhIm d phaf frIn kInh f dIa phuong
ma dIm cuI cung Ia fhuc day dau fu fu nhan, Ia
vIc qua fhoI gIan se Iam fng nhung ngun fhu cua
chnh quyn dIa phuong.
Th gIoI co v s nhung v du v cac chnh quyn
dIa phuong da kch fhch phaf frIn kInh f frong
nhung cng dng cua chung va nhung v du v nhung
sp xp fh ch phI fap frung hoa da dong gop vao
fng fruo ng. HaI fha nh ph CreenvIIIe va
Sparfanhurg o Soufh CaroIIna du nho, o sau frong
daf IIn va cach xa cac frung fam dan cu chnh cua
nuoc My. Tuy nhIn, cac d fhI nay co s dau fu nuoc
ngoaI fheo dau nguoI cao nhaf so voI baf ky vung d
fhI Ion nao o My. HaI fhanh ph noI frn Ia dIa ban
hoaf dng cua 215 cng fy fu 18 nuoc, 74 frong nhung
s cng fy nay co daI ban doanh o day. Nhung nha
soan fhao chnh sach nhn xa fhay rng voI mf cach
fIp can v mf khu vuc fu nhan manh dI voI su
phaf frIn cua dIa phuong da fhIf Iap nn mf co so
chc chn cho nhung doanh nghIp dI moI vua va
nho su dung Iuc Iuong Iao dng ma ky nng cua no
Iun Iun duoc nang cap.
O bn kIa dIa cau, chnh quyn fhanh ph Vu
Han, o mIn frung Trung Quc vao dau nhung nm
1990 da quyf dInh caI fao cac khu ph c va xay
dung mf khu ph moI frn quy m Ion. daf muc
dch nay, chnh quyn fhanh ph da noI Iong kIm
soaf v dau fu nuoc ngoaI vao haI khu vuc phaf frIn,
mo ra khu vuc fhu ba, fhng qua nhung quy dInh
cua dIa phuong d cung cap cho cac nha dau fu nuoc
ngoaI mf co so phap Iy d hoaf dng kInh doanh,
fng cuong quan Iy baf dng san va fIn cho fhu
daf daI, dam nhan Iam mf s du an d caI fIn co so
ha fang cho dau fu nuoc ngoaI. Kf qua Ia, ch rIng
frong nm 1992, s du an dau fu nuoc ngoaI duoc
chuan y cho fhanh ph gap hon 2,5 Ian fng s du
an frong fam nm fruoc do, fng gap ba Ian fng s
vn da dau fu. Khng fhoa man voI dIu nay, chnh
quyn fhanh ph da f chuc mf phaI doan xuc fIn
van dng dau fu raf Ion frong nm 1993. PhaI doan
nay da fhu fhap duoc nhung fhoa fhuan dau fu frI
gIa 5 fy dIa fu XIngapo va Hng Cng |Trung Quc).
Mc du co nhung fruong hop dang khch I nhu
vay, kInh nghIm cho bIf rng su phI fap frung hoa
fhng IoI co fh khng keo daI duoc bao Iau hoc
kho Ip IaI nu khng co nhung Iuaf I co hIu qua
v su hop fac gIua cac cap chnh quyn. Nhung bIn
phap khuyn khch fheo chIu ngang d caI fIn vIc
fhuc fhI ch noI In mf phan cua van d. V du,
frong nganh gIao duc, vIc II cun chnh quyn cac
cap cao hon co fh raf can d ngn ngua fnh frang
chp va va d gIam fI da nhung su khac bIf v
chaf Iuong gIao duc frong nhung cng dng khac
nhau. Va frong nganh y f, vIc phan b fhch hop
nhung frach nhIm gIua cac cap chnh quyn raf f
khI duoc ranh mach. Kha nng mIn dIch, gIam saf
bnh Iao va caf gIu vc xIn, faf ca du can co su
quan Iy saf sao, co hIu qua fu nhung cap chnh
quyn cao hon. Hon nua, cac dIa phuong co fh khng
dua ra duoc khun kh dung dn cho vIc d ra chnh
sach va fhuc hIn chnh sach. o vay, su phI fap
frung hoa khng fh fro fhanh mf vIc Iam cung
nhc va gIao dIu, fruf cac chuc nng In dau cac
cng dng va fhanh ph hay chIa fach gIa fao cac
cap chnh quyn. TraI IaI, no phaI Ia mf n Iuc fhIf
fhuc d fm ra mf su can bng dung gIua nhung
vaI fro cua nhung cap chnh quyn khac nhau, d
bao dam rng nhung dIch vu co chaf Iuong cao duoc
cung cap mf cach dung Iuc. Nhu nhung doan vIf
sau day se m fa, vIc fm kIm cho duoc su can
bng nay phaI xay ra frong khun kh cua nhung
Iuaf I dang fIn cay.
Nbung cam by cua su pbi tp trung boa
Trong nhIu fruong hop su phI fap frung hoa khng
phaI Ia kf qua cua baf ky chuI IIn fIp nhung caI
cach duoc xay dung mf cach fhan frong ma xay ra
frong mf mI fruong hay fhay dI v mf chnh frI,
frong do, muc d fIn cay fhap va nhung nha d ra
chnh sach dap ung mf cach khng co h fhng
nhung doI hoI dang nI In fu bn duoI. Nhung h
fhng chnh sach yu kem nhu vay co fh dan dn
nhung van d kInh f nghIm frong, k ca vIc maf
su kIm soaf kInh f vI m, nhung chnh Ich gIua
cac khu vuc frong cung cap dIch vu va su phan b
saI nhung ngun faI nguyn coI nhu Ia kf qua chIm
doaf cua dIa phuong. I voI moI chnh phu, baI hoc
Ia o ch, faI baf cu fhoI dIm nhaf dInh nao do, phaI
co nhung Iuaf I ro rang, cu fh hoa hang Ioaf nhung
frach nhIm cho mI mf cap chnh quyn.
NH!NC TM VOC KINH T V MO V TAI
CHINH CI!A CAC CP CHINH Q!YN. Su kIm
soaf kInh f vI m duoc xem mf cach ph bIn nhu
Ia mf chuc nng cua chnh quyn frung uong. VIc
fap frung hay f nhaf su huong dan chf che cua
frung uong frong IInh vuc ngan sach va nhung van
d faI chnh da fo ra raf quan frong frong vIc bao
dam su dung faI chnh Ianh manh va mI fruong fIn
cay cho su phaf frIn kInh f frong phan Ion cac nn
kInh f cng nghIp. V su phI fap frung hoa Iam
fng con s nhung nguoI hoaf dng va nhung khoan
fnh foan v ngan sach nn nhung nuoc dung fruoc
nhung ap Iuc Iam phaf va ngan sach nghIm frong
se phaI dI dau fhm voI nhung fhach fhuc va nhung
nguy co ma ho se gp frong qua frnh phI fap frung
hoa.
Nhung quan h faI chnh gIua cac cap chnh
quyn fac dng chu yu dn kInh f vI m fhng qua
ba knh: su phan cng va chIa phan nhung co so fhu
fhu va nhung chI fIu, vIc kf hop ff nhung quyf
dInh v fhu va chI fIu nhung muc vay no cua nhung
cap duoI cap quc gIa.
Nhung maf can dI nghIm frong v kInh f vI
m co fh xay ra nu nhu nhung co so fhu fhu duoc
phan chIa mf cach khng phu hop. O n chng
han, nhung co so fhu fhu quan frong da duoc phan
cho nhung chnh quyn duoI cap quc gIa. VIc Iam
nay da d IaI cho chnh quyn dIa phuong frung uong
mf s co so fhu fhu chu yu gm co fhu fhu nhap,
fhu ngoaI fhuong va fhu v mf s hang hoa san
xuaf va fIu fhu frong nuoc, mf co so fhu fhu qua
nho khng fuong ung voI frach nhIm chI fIu cua
chnh quyn frung uong, mc du s no nha nuoc va
nhung frach nhIm phap Iy v nhung khoan fro cap
ngay cang fng. VIc chIa se nhung co so chnh v
fhu fhu cung co fIm nng gIam bof fac dng cua
vIc gIam fhIu huf ngan sach o cap chnh quyn
frung uong Iu nay da xay ra o AchenfIna vao dau
nhung nm 1990. KhI fng s fhu v fhu da fng
In fIp fheo sau mf cuc caI cach fhu da phaI duoc
cac cap chnh quyn fnh cung ganh vac. Cac chnh
quyn cap fnh chu yu d mc cho nhung n Iuc cua
chnh quyn frung uong va da dung s fIn fhu fhm
d mo rng nhung Iuc Iuong Iao dng cua ho.
Nhung chI fIu cho nhung IoI ch va chI ph quc
gIa - cac hang hoa cng cng - phaI Ia frach nhIm
cua chnh quyn frung uong. Nhung chI fIu nay gm
co nhung chI ph cho vIc n dInh kInh f va phan
phI IaI Nhung nhIu chI fIu cua dIa phuong cung
fac dng dn su phan phI IaI fhu nhap, fy nhu vIc
cung ung nhung fro cap v y f va nha o frong nhung
nn kInh f qua d va frong nhIu nuoc dang phaf
frIn. Hon nua, o noI nao ma nhung IoI ch cua su chI
fIu cng cng dIa phuong da duoc quy dInh frong
khun kh Iuaf phap, nhung nhung chI ph |duoI
hnh fhuc fhu fhu chung hay nhung bI chI fran
Ian) duoc mo rng qua nhIu fh nhung chnh quyn
duoI cap quc gIa co su khuyn khch chI fIu vuof
qua nhung dIu kIn cua ho. Tac dng nay dn chnh
sach faI chnh quc gIa co fh Ia nghIm frong.
VIC VAY NO C!A CHINH Q!YN !OI
CP Q!OC CIA. VIc cac chnh quyn dIa phuong
vay no co fh gop phan vao su maf n dInh kInh f vI
m khI chnh quyn frung uong khng ap df nhung
kIm ch chf che v ngan sach va khng co nhung
co ch huu hIu d gIam saf nhung khoan no, nhaf
Ia khI co v s nguoI cho vay. Mf van d khac Ia
nhung fhng fIn Ich Iac v pha nhung nguoI vay
|nhung chnh quyn duoI cap quc gIa) va nhung
nguoI cho vay |chnh quyn frung uong va fhI fruong
vn quc f). V du o Trung Quc, cac chnh quyn
dIa phuong khng duoc phep cap faI chnh cho nhung
fhIu huf ngan sach bng cach vay no. Nhung vao
dau nhung nm 1990, vIc vay no gan nhu khng
duoc kIm soaf cua cac doanh nghIp nha nuoc o
duoI cap quc gIa da gop phan df nong nn kInh f
va da gay nguy hIm cho su n dInh kInh f vI m
|Hp 7.6). Tng s no kf hop cua cac bang o raxIn
vuof qua 100 fy dIa, gan voI muc mc no cua foan
IIn bang va cua ngan hang frung uong. Tru phI su
fng fruong cua khoan no nay bI cf gIam, chnh
quyn IIn bang se phaI gIam su chI fIu cua rIng
mnh, fng fhu hoc cau vIn dn faI fro hng Iam
phaf d frang fraI nhung mon no cua cac bang.
Ca ba knh nay co fh dan foI nhung kf qua
kInh f vI m khng dang mong mun. Nhung mf
s knh quan frong hon v mf s Iuong o mf s
nuoc so voI o nhung nuoc khac. PhaI chng vIc chung
san sInh ra su maf n dInh v kInh f vI m se con
phu fhuc vao fam quan frong fuong dI cua mI
mf knh, vao nng Iuc fuong dI cua vIc dInh ra
chnh sach va fhuc hIn chnh sach cua chnh quyn
frung uong va dIa phuong va vao su cam kf cua
chnh quyn frung uong dI voI foan b cac muc fIu
kInh f vI m nhu fng fruong va n dInh gIa ca.
NH!NC CHNH ICH VA T INH ANC
CI!A CAC V!NC TRONC C!NC !NC ICH V!.
Su bnh dng hf suc fuong dI v muc sng cua moI
nguoI dan frong ca nuoc va vIc duoc fIp nhan nhung
dIch vu cng cng Ia mf muc fIu chnh yu nhaf -
fham ch con Ia mf mnh Inh cua hIn phap - frong
nhIu nuoc. Tap frung hoa cho phep chnh quyn
cap quc gIa co nhIu quyn fu quyf dInh d dI ph
voI nhung chnh Ich v fhu nhap gIua cac vung bng
cach gIaI quyf nhung khac bIf gIua cac vung v
cac muc cung cap dIch vu cng cng va danh fhu.
VoI su phI fap frung hoa, su cng bng co fh khng
duoc bao dam Iau daI hay, f ra, co fh raf kho duoc
fhuc hIn. Va nhung chnh quyn dIa phuong va
nhung vung gIau co hon co fh huong IoI mf cach
qua chnh Ich do duoc gIao nhIu quyn hanh danh
fhu hon.
V du o Trung Quc, nhung chnh Ich v fhu
nhap fhuc f fheo dau nguoI gIua cac fnh da ngay
cang fng frong nhung nm gan day. Thu nhap fheo
dau nguoI o mf fnh gIau nhaf nhu Quang ng
bay gIo Ion hon gap bn Ian fhu nhap fheo dau nguoI
o fnh ngheo nhaf Ia Quy Chau. Mf s fnh o vung
duyn haI pha Nam nhu Phuc KIn, Quang ng
va HaI Nam co fhu nhap ff hon so voI nhung fnh
pha Tay, nhung fnh nI dIa, phan Ion Ia do o vao
noI frung fam dau mI gIao fhng va o gan Hng
Cng.
Nhung IoI fh fu nhIn nay duoc fng cuong
boI nhung chnh sach chnh fhuc uu fIn cho cac fnh
duyn haI, k ca huy bo fhu cho cac nha dau fu
nuoc ngoaI o frong cac dc khu kInh f ven bIn, cap
fn dung Ion |IIn quan dn dan chung) fhng qua h
fhng ngan hang duoI su ch dao cua chnh quyn
Trung Quc va nhung quy dInh dng ky Iam nan
Iong nhung nguoI ngheo dI dan foI vung duyn haI
phaf daf.
O Nga su baf bnh dng v fhu nhap gIua cac
vung con cao hon. Ty suaf chI fIu fheo dau nguoI
gIua nhung vung chI fIu fhap nhaf va cao nhaf duoc
danh gIa In foI 1/7 vao nm 1992, voI nhung vung
gIau co nn nhan duoc mf cach qua chnh Ich
nhung phan b chI fIu ngan sach Ion va nhung vung
nng fhn duoc phan b fuong dI ngheo nan. VIc
danh fhu cua cac dIa phuong hay vIc chIa se nhung
ngun fhu cua IIn bang fu nhung faI nguyn fhIn
nhIn dua frn co so ngun gc cua chung cung co
fh fao ra nhung chnh Ich faI chnh con Ion hon
nua. Ca kInh nghIm cua Nga Ian cua Trung Quc
Iam nI baf nhu cau vach ra nhung k hoach phan
b du mf cach fhch hop d gIaI quyf su baf bnh
dng frong nhung fhoI ky fng fruong nhanh hay
n dInh kInh f vI m.
Su PHN KHONC ung Cac Ngun Iuc
VoI Tnh Cach Ia Kf Qua cua Su ChIm oaf Ia
PH!ONC. Nhung meo mo v kInh f va faI chnh
cung co fh nI In fu kha nng cua chnh quyn dIa
phuong khaI fhac nhung yu kem cua cap frung uong.
Trong fnh hnh khng co nhung nguyn fc da duoc
chuan y gIua cac cap chnh quyn, cac chnh quyn
dIa phuong co fh fhu IoI v nhung ngun fhu nhap
khng duoc chnh fhuc phan b cho ho duoI mf quy
hoach phan cap faI chnh fhch hop. V du o a Ian,
vIc ban hanh su fu quan cua dIa phuong da cho
fhay rng co nhIu co quan quyn Iuc dIa phuong
fm cach khaI fhac nhIu hon nhung IoI ch fu chnh
quyn frung uong o Warsav cho nhung khach hang
Vic dn chu hoa va nhng sa i lai v hin phap trong
nhng nm 1980 a lam tng khi lng nhng ngun tai
nguyn di s kim soat cua cac chnh quyn cp di
Braxin va mc t chu cua a phng trong vic s
dung nhng ngun tai nguyn nay. Cac chnh quyn a
phng luc nay chim ti mt na tng s chi tiu cng
cng.
Mc du vic phi tp trung hoa a chuyn nhng
ngun tai nguyn xung cac cp bn di, nhng lai
khng co vic lam sang to hay m rng tng ng v
nhng trach nhim cua a phng. Nhng chnh quyn
di cp quc gia a khng c chun b am nhim
nhng nhim vu mi, va cung khng c yu cu thc
hin nhng chc nng cu th cung nh khng b cm
oan thc hin nhng chc nng ma nhng cp chnh
quyn khac a thc hin Kt qua lam cac chnh quyn
a phng a s dung rt nhiu cua trn tri ri xung
nay tng s bin ch va a ra nhng d an mi ang
ng. Co t bng chng cho thy hiu qua toan b cua s
chi tiu cua khu vc cng cng a c cai tin. Vic phi
tp trung hoa cung lam tng thiu hut tai chnh, v cac
bang ln a s dung quyn t chu chnh tr c tng
cng bon rut cac tai nguyn lin bang: vao gia nhng
nm 1990, gn mt phn ba cua s thiu hut tai chnh lin
bang ngay cang tng la do tin n cua cac chnh quyn
di cp quc gia.
Kinh nghim cua Braxin ch ra rng vic phi tp trung
hoa v chnh tr va tai chnh khng bao am cai tin hiu
qua cua khu vc cng cng va co th e doa s n nh
kinh t v m. thc hin nhng muc tiu cua mnh, vic
phi tp trung hoa v tai chnh phai i kem vi s phn cp
tng ng v nhng trach nhim chi tiu; nhng nng lc
th ch cua nha nc va cua cac chnh quyn thanh ph
phai c nng cao; va chnh quyn lin bang phai ap t
nhng ngn sach nghim ngt trong nhng mi quan h
v thu va tai chnh vi cac chnh quyn di cp quc
gia.
Kinh nghim cua Trung Quc vao u nhng nm
1990 a chng minh nhng cam by cua vic phi tp trung
hoa a khng c kem theo bng nhng cai cach song
song va nhng bin phap bao am an toan cho kinh t v
m. u nm 1978, c quan trung ng v u t va nhng
quyt nh phn b u t a c tng bc phn cp
cho cac chnh quyn tnh, cac doanh nghip, cac c quan
tai chnh va thm ch cac h gia nh. y la mt yu t
chu yu cua vic t do hoa kinh t cua Trung Quc va la
mt nhn t chu cht trong tng trng kinh t gy n
tng manh trong hn hai thp ky.
Tuy nhin, ng thi co ba hu qua cua phi tp trung
hoa a pha hoai s kim soat cua chnh quyn trung ng
Hp 7.6
Nhng cam by trong quan h gia cac cp chnh quyn: Nhng kinh nghim cua Braxin va Trung quc
v nhng tng s kinh t v m:
Tng thu cua chnh phu vi tnh cach la mt phn
GDP a suy giam rt nhanh. Thng qua vic gop phn
vao canh tranh cng nghip c tng cng s phi
tp trung hoa a giup ha thp nhng li nhun cua
cac x nghip cng nghip quc doanh trc kia vn
la ngun thu thu chnh. Cac chnh quyn a phng
ngay cang c tng quyn t chu a giam cac khoan
thu, thm ch con giam manh hn na bng ban cp
nhng khoan min thu tng thm nhng doanh
thu sau khi ong thu cua cac doanh nghip quc
doanh nm di s kim soat cua ho.
Quyn t chu ngay cang tng cua cac chnh quyn
a phng cung gy kho khn cho h thng quy
hoach u t cua chnh phu trung ng nhm kim
soat nhng khoan u t cua cac chnh quyn tnh
va cac doanh nghip quc doanh nm di quyn
ki m soa t cu a nh ng chnh quy n na y. V nh ng
khoan thu thu cp tnh a giam sut va khng u
trang trai nhng khoan u t nay, cac chi nhanh
a phng cua ngn hang nha nc thng c
yu cu cho nhng d an nay vay.
Cac chi nhanh a phng cua ngn hang trung ng
c quyn t y s dung ti trn 30% s tin cua
ngn hang trung ng hang nm cho h thng tai
chnh vay. Khi nhng chi nhanh ngn hang nha nc
cua a phng cn co thm ngun tai chnh h
tr cac khoan u t cua cac chnh quyn a phng
va doanh nghip quc doanh, nhng chi nhanh nay
a quay sang nhng chi nhanh a phng cua ngn
hang trung ng rut thm tin mt.
Kt qua t nong qua mc nn kinh t Trung Quc
trong cac nm 1992-l993 a tao ra nhng nguy c ln cho
s n nh. Lam phat leo thang ti mc cao nht cua no
trong mt vai thp ky. Tng trng GDP thc t a at ti
con s ang kinh ngac 14,2% trong nm 1992 va 13,5%
nm 1993. Khoang 80% cua s tng trng nay n t
s tng trng u t ma phn ln la do cac doanh nghip
quc doanh tin hanh di s giam sat cua cac chnh
quyn tnh.
Cac c quan co quyn lc phap ly a ng pho nhanh
bng nhng bin phap kt hp. Quan trong nht trong
nhng bin phap nay la nhng han ch hanh chnh v
u t cua cac chnh quyn tnh va cac doanh nghip
quc doanh va s khng nh lai quyn hanh do ngn
hang trung ng tin hanh v vic cho cac ngn hang
quc doanh vay. Nhng bin phap nay va mt s bin
phap khac a giup cho nn kinh t ha canh m a. Nm
1995, lam phat a tut xung di 7%, trong khi o, tng
trng GDP c duy tr mc khoang 9%.
dIa phuong. Kf qua Ia nhung baf bnh dng da nI
In frong nhung quyn fhuc fhI phap Iuaf, dan foI
nhung hnh fhuc moI v xung df xa hI.
O PakIxfan, vIc phI fap frung hoa da dI kem
voI mf su fap frung IaI mf cach khn kheo cac
chuc nng o cap fnh voI nhung quan h kho khn
gIua cac cap chnh quyn. Nhung chnh quyn cap
fnh da mo rng vaI fro cua ho frong cung ung gIao
duc dao fao va cac dIch vu cng cng khac fu nhung
nm 1960, da ngay cang co fhaI d Ian af va fap
frung quyn Iuc dI voI cac chnh quyn fhanh ph.
Thay cho vIc duoc khuyn khch d dam nhIm
nhung nhIm vu va frach nhIm moI, cac chnh quyn
fhanh ph da bI fuoc bo nhung co hI fhanh cng.
Tuy vay su kIm soaf ngay cang fng cua fnh da
khng dan foI baf ky caI fIn dang chu y nao frong
cung cap dIch vu.
Cac nuoc cng nghIp phI fap frung hoa da bf
dau qua frnh fhuc hIn mf h fhng phap Iy vung
vang fhf buc cac chnh quyn cap duoI vao nhung
Iuaf I dang fIn cay. NhIu nuoc cung da co nhung
co ch fhch hop nhu nhung chnh sach chuyn gIao
faI chnh va nhung k hoach v su bnh dng |Hp
7.7), nhung kIm ch chf che v ngan sach va nhung
han ch v vIc vay no cua dIa phuong, d chng IaI
nhung hau qua fIu cuc. Mf s nuoc da fh nghIm
nhung co ch fham gIa |v du nhu nhung uy ban
duoc fhuong Huan chuong bng xanh) d dan hoa
Hp 7.7
Vic tnh toan nhng tr cp phn u tai chnh
Nhng chng trnh phn u tai chnh b sung cho nhng
tnh ma kha nng tai chnh di mc trung bnh. Hn
na, bao v nhng muc tiu quc gia v cung cp
mc ti thiu nhng dch vu cng cng trn pham vi ca
nc, mt chng trnh phn u tai chnh co th thuc
y s tham gia cua cac tnh thanh vin cua mt lin bang.
Nh vy, s phn u tai chnh thng c xem nh
cht keo oan kt mt lin bang. Cac nha kinh t t lu
a tha nhn rng vic phn u tai chnh c chng
minh la ung trn c s cua mt s cng bng theo chiu
ngang va, trong nhng nm gn y cang thy ro rng,
trong nhng iu kin nht nh, no cung co th thuc y
hiu qua kinh t.
V du Pakixtan, ngi ta a ngh mt h thng
thu tiu biu cho vic phn u kha nng tai chnh gia
cac vung. Vic vach ra mt h thng nh vy keo theo,
trc ht, vic tnh toan s thu co th c nng ln nu
nh chnh quyn tnh a s dung ht tt ca nhng ngun
thu tiu chun mc s dung trung bnh trong pham vi ca
nc.
Sau o, ly trung bnh s hoc cua tt ca cac tnh,
lam tiu chun, vic mt tnh c quyn phn u mt
ngun thu nht nh c xac nh bi hiu s (nu la
dng) gia nng sut tim nng tung bnh cua ty sut
trung bnh quc gia v anh thu tt ca cac tnh trong
tng s, va nng sut tim nng thu c trong tnh khi ty
sut thu trung bnh quc gia c ap dung cho c s thu
thu cua tnh. Theo cach nay kha nng tai chnh cua nhng
tnh di mc trung bnh c nng ln ti tr s trung
bnh, trung bnh theo ngha s hoc, hoc ti mt chun
mc khac. V nhng d liu v nhng c s anh thu va
nhng s thu thu oi hoi thc hin mt ch thu tiu
biu c cng b u n bi nhng cp chnh quyn
khac nhau trong nhiu nc nn vic thc hin mt ch
nh vy khng t ra nhng yu cu mi v d liu va
co th c thc hin nh mt chng trnh phn u tai
chnh thay cho vic dn chung chia nhau ngun thu.
nhung bn co quyn IoI va dua ra nhung Iua chon v
nhung chnh sach kha fhI va co fh quan Iy duoc
frong mf khun kh fhoI gIan duoc cac bn cung
chap nhan.
Nbung bai boc cbo cicc pbi tp trung boa tbanb c6ng
Mf cach Iy fuong Ia cac nha hoach dInh chnh sach
nn bf fay vao vIc phI fap frung hoa qua fng buoc
phan cng IaI quyn fhu va quyn chI va nhung frach
nhIm fheo cach fuong hop va nhaf quan voI nhung
nhu cau va frach nhIm da duoc xac dInh fruoc do.
ng fhoI, ho cung nn frIn khaI mf ch d
fro cap cho cac cap chnh quyn d bu dp fhIu huf
gIua nhung khoan chI va khoan fhu o cap dIa phuong
va d dIu chnh nhung maf can dI mf cach fhuc
su co hIu qua, ff nhaf Ia bao gm ca nhung bIn
pha p khuy n khch huy d ng ca c ngu n cu a dIa
phuong. Nhu vay Ia qua du khI noI v mf Iy fuong.
Nhung cng vIc cua doI sf fhuc f v xay dung
mf chuong frnh phI fap frung hoa fhanh cng con
phuc fap hon nhIu.
VIC PHN INH Q!YN CHI VA Q!YN
TH!. Iu nay mang IaI v s van d. Thng fIn v
su phan phI fhaf su nhung IoI ch va nhung khoan
fhu fhu ca o bn frong co quan fhI hanh phap Iuaf
Ian gIua nhung co quan nay Ia khng day du. Va
nhung fIf kIm nho quy m frong doanh fhu va frong
san xuaf cac dIch vu co fh phu dInh mf phan nhung
IoI fh v hIu qua cua ch d phI fap frung hoa.
Hon nua, nhung chI ph cua nhung cach Iua chon
fhay fh dI voI san xuaf dIch vu fhuong Ia khng
duoc bIf dn. Mf s nhung phan cng co fh duoc
v fhu fhu va chI fIu duoc ch ra frong ang 7.3.
XY !NC K HOACH NH!NC TRO CP
CHO CAC CP CHINH Q!YN. Nhung khoan fro
cap cho cac cap chnh quyn Ia nhung ngun fhu
quan frong dI voI nhIu chnh quyn duoI cap quc
gIa. O raxIn frong nhung nm 1970-1992 cac khoan
fro cap fu chnh quyn IIn bang da faI fro 64% s
chI fIu cua chnh quyn dIa phuong. O Nam PhI,
cac khoan fro cap fu chnh quyn frung uong cho
nhung chnh quyn fnh moI duoc bau ra chIm vao
khoang 90% fng s fhu cua nhung chnh quyn
nay. V ban chaf, nhung fro cap cho cac cap frong
chnh quyn co xu huong fach su chI fIu cua dIa
phuong ra kho I nhu ng ngu n cu a dIa phuong va
nhung IoI ch cua vIc cung cap dIch vu cng cng
dIa phuong ra khoI nhung chI ph v nhung dIch vu
nay. Su fach roI nhung IoI ch voI chI ph va kha
nng co han cua cac chnh quyn dIa phuong d huy
dng cac ngun fhu cho ban fhan ho co fh Iam gIam
su frong sang cua vIc Iap ngan sach cua dIa phuong
Cac chnh quyn trung ng Chnh quyn bang Chnh quyn a phng
Nhng khoan thu
Thu gia tr gia tng Thu thu nhp ca nhn Thu tai san
Thu thu nhp ca nhn Nhng phu thu v thu quc gia Thu cac phng tin xe c
Thu thu nhp doanh nghip Thu ban le Thu anh vao ngi tiu dung
Cac thu hang hoa Thu hang hoa Cac giy phep va cc ph
Cac thu tai nguyn thin nhin Thu tai san
Thu quan Thu cac phng tin xe c
Thu xut khu
Nhng khoan chi
Chm soc sc khoe cp ba (kim
soat cac bnh truyn nhim,
nghin cu)
Chm soc sc khoe cp II (cac
bnh vin, cha bnh) Chm soc sc khoe ban u
Giao duc ai hoc Giao duc ai hoc va trung hoc Giao duc tiu hoc va trung hoc
ng sa va ng cao tc (gia
cac th)
ng sa va ng cao tc (gia
cac th) ng sa va ng cao tc (gia cac th)
Vn chuyn cng cng (gia cac
th)
Vn chuyn cng cng (gia cac
th) Vn chuyn cng cng (gia cac th)
Quan ly tai nguyn thin nhin Quan ly cac ngun tai nguyn thin
nhin nhim nc va khng kh
Quc phong
Canh sat bao v
X ly cht thai rn, nc va cng ranh,
phong chng chay
Quy nh s dung t va phn vung nha
Chnh sach vn hoa
Thuc y du lch
Canh sat bao v
Bang 7.3
Nhng phn cng co th co v thu va chi tiu cho cac cp chnh quyn
va fInh fhan frach nhIm cua cac chnh quyn dIa
phuong dI voI cac cng dan dIa phuong, dan foI su
phan phaf khng hIu qua va khng cng bng cac
dIch vu cng cng. o vay, ro rang rng baf cu ch
d fro cap nao cho cac cap frong chnh quyn o cac
nuoc dang phaf frIn cung can phaI duoc xay dung
k hoach hf suc fhan frong.
Khng co phuong phap ch dao nao cho mf ch
d fI uu cac khoan fro cap cho cac cap chnh quyn,
nhung mf ch d ff phaI co mf s dc dIm nhaf
dInh. Trn hf, no phaI duoc du kIn fruoc va frong
sang, bao gm nhung nguyn fc fhch dang duoc
nu In frong ang 7.4.
VIc Thoa fhuan v cach fIp can dung. Nhung
Iuaf I fhaf ro rang duf khoaf Ia dIu cf yu cho
vIc ap df nhung kIm ch dI voI nhung nguoI hoaf
dng o mI cap chnh quyn. Cung khng kem quan
frong Ia qua frnh dem nhung Iuaf I nay ra d franh
fhu su dng fnh. Mc du, v nguyn fc, nhung Iuaf
I nay co fh duoc ap df fu cap chop bu xung bn
duoI d kIm ch nhung hanh dng chuyn quyn
cua moI nguoI fham gIa, kInh nghIm cho fhay rng
kho ma cuong ep duoc mf su fhoa fhuan va kf qua
co fh khng bn vung. Iu nay dc bIf dung dI
voI cac nn kInh f dang phaf frIn. Nhung baI hoc
ruf ra fu nhung nuoc khac nhau ch ra rng nhung
quyf dInh chnh sach chu yu co nhIu kha nng
Muc tiu tai tr
Nhng nguyn tc xy dng
k hoach tai tr
Nhng cach lam tt nht Nhng cach lam nn tranh
Lp khoang trng tai chnh anh gia lai nhng trach nhim
gia cac cp chnh quyn
Giam bt thu
Cung chia se c s anh thu
Giam thu Canada
Chia xe c s anh thu Braxin,
Canada, Pakixtan va Nam Phi
Tai tr thiu hut chia se theo
tng loai thu mt nh n
va Pakixtan
Giam chnh lch tai chnh
gia cac vung
Nhng khoan tai tr chung khng
cn xng
Nhng chuyn nhng phn u
nng lc tai chnh
Nhng chng trnh phn u tai
chnh xtrylia, Canada va
c
Chia xe tng thu nhp bng
s dung nhng cng thc a
yu t
Bi thng cho nhng
khoan chi qua mc cho
nh ng l i ch
Nhng chuyn khoan bo ngo
cn xng vi mt ty l cn xng
phu hp vi s bi chi c c
lng
Nhng chuyn khoan cho giang
day cac bnh vin Nam Phi
Thit lp nhng chun mc
quc gia ti thiu
Nhng chuyn khoan giao ca khi
khng cn xng va co iu kin
da trn nhng chun mc v dch
vu va hng thu
Nhng tai tr cho xy dng tu sa
ng sa va nganh giao duc tiu
hoc Innsia
Chuyn giao cho nganh giao duc
Clmbia va Chil
Nhng chuyn khoan co iu
kin vi nhng iu kin da
ring vao s chi tiu
Nhng khoan tai tr cho
nhng muc ch c bit
Tac ng n nhng u
tin a phng trong
nh ng khu v c co u tin
cao cho quc gia nhng lai
co u tin a phng thp
Bo ngo (khng han ch) nhng
chuyn khoan cn xng vi ty l
cn xng thay i nghch vi nng
lc tai chnh a phng
Nhng chuyn khoan cn xng
h tr v xa hi Canada
Nhng khoan tai tr cho
nhng muc ch c bit
n nh hoa Nhng tai tr v vn, nu co th
duy tr c vic cung ng
S dung han ch nhng tai tr v
vn vi s khuyn khch khu vc
t nhn bng nhng bao am
chng lai rui ro v chnh tr va
chnh sach
Nhng khoan tai tr n
nh ma khng co nhng yu
cu duy tr trong tng lai
Bang 7.4
Nhng nguyn tc va nhng cach lam tt nht trong xy dng k hoach tai tr
duoc bn vung Ia do chung duoc dua frn su nhaf fr
rng raI frong nhung nguoI co quyn IoI. Nhu vay,
nhung frIn vong v phI fap frung hoa fhanh cng
se Ion hon voI nhung mI fruong va qua frnh fhIf
Iap fh ch cho phep gn bo gIua nhung IoI ch va
vach ra chnh sach dua frn su nhaf fr, v du nhu
da duoc gIaI fhch ky cang frong HIn chuong chau
u v chnh quyn dIa phuong nm 1985.
Trong dI u kI n khng co su fhoa fhua n v
nhung nguyn fc ch dao, nhung chnh phu da cam
kf fhuc hIn phI fap frung hoa co fh Iam duoc g
d frIn khaI qua frnh7 Mf s m hnh cung da co.
au nhung nm 1990, Chnh phu !ganda da fhIf
Iap qua frnh fham van y kIn voI nhung nguoI co
quyn IoI khac nhau - cac nhom cng dng, nhung
nguoI san xuaf nng nghIp va nhung daI dIn chnh
quyn - d quyf dInh phuong fhuc fIn hanh phI
fap frung hoa mf cach ff nhaf. Quyf dInh da dua
ra phuong fhuc fIn hanh caI cach fung buoc va frnh
bay fruoc quan chung. Nhung nuoc khac da chon
cach Iap ra nhung uy ban gm co nhung nguoI Ianh
dao co hIu bIf cua cac cap chnh quyn khac nhau,
cua cac vIn han Iam va dI khI cua cac cng doan
va hIp hI kInh doanh, khaI fhac ca IoI khuyn cua
nuoc ngoaI khI can fhIf. KInh nghIm gan day cua
Nam PhI Ia b ch v phuong dIn nay. HIn phap
moI can dn mf uy ban faI chnh d gIaI quyf co
cau cac cap chnh quyn cua daf nuoc. Tng fhng
chIu frach nhIm fhIf Iap uy ban nay da dua ra
nhung daI hIu khac nhau cho mf dIn dan duoc
hIn phap bao dam d khop nI nhung IoI ch cua
ho. Mc du con som d phan xef su fhanh cng cua
cach Iam nay, qua frnh fIn hanh da fao nn mf
nIm hy vong ph bIn va fao ra nhung yu cau d
vach ra nhung bIn phap phI fap frung hoa fhch
hop.
CAC !Y AN CO TH PH!C V! TOT CHO
NH!NC IOI ICH NCAN HAN. Tuy nhIn, v daI
han, can phaI co nhung gIaI phap Iau bn hon cho
phep co su daI dIn chnh fhuc v nhung quyn IoI
cua cac chnh quyn duoI cap quc gIa frong vIc
dInh ra chnh sach va frong Iap phap. Nhung fh
ch cua Thuong vIn nhu undesraf cua uc fhuong
da duoc su dung frong bI canh nay. Nhung sp xp
f chuc nhu vay dua ra mf co ch duoc fh ch hoa
d khop nI nhung IoI ch fu bn duoI frong khI cung
cap nhung phuong fIn phaf frIn duoc chap nhan
rng raI va nhung Iuaf I dang fIn cay cho su hop
fac cua cac cap chnh quyn, dIu cf yu cho vIc
phI fap frung hoa duoc bn vung. Chung cung gIup
quyn cho cac cap chnh quyn fhch nghI duoc voI
nhung nhu cau dang nI In qua fhoI gIan.
AO AM CHO NN TANC TH CH !OC
CH!N I SAN SANC. V nguyn fc, dua vIc
hoach dInh va fhuc hIn chnh sach dn gan nhung
cng dng ma chung phuc vu va vIc II cun cac
cng dan fham gIa vao hnh fhanh nhung chnh sach
se dan foI fInh fhan frach nhIm Ion hon va van d
kIm fra va can dI cua dIa phuong duoc caI fhIn.
Nhung nhu vIc ban Iuan o frn v fIm nng maf
n dInh dI voI kInh f vI m da ch ra, nhung hanh
dng cua chnh quyn o frung uong co fh bI pha
hoaI o cap dIa phuong nu nhu khng co khun mau
kIm ch faI chnh chf che va nu nhu khng co
nhung Iuaf I cuong ch dIu khIn nhung quan h
gIua cac cap chnh quyn. Trong phan Ion nhung h
fhng IIn bang, vIc kIm fra co hIu qua va nhung
can dI gIua cac cap chnh quyn da fIn frIn qua
nhung fhoI ky daI. Nhung g ma IIch su noI voI chung
fa mf cach nghIch Iy Ia o ch, fru phI cac nha nuoc
da fhuc hIn duoc mf muc d fap frung nao do va
nhung Iuaf I kIm fra foan b kInh f vI m co hIu
qua va hoach dInh chnh sach dang fIn cay, vIc phI
fap frung hoa co fh kho fhuc hIn hoach va gay ra
nhung maf can dI. VIc phI fap frung hoa, cho du
dIn ra fhng qua fIn hoa hay xay dung fung buoc
|hoc qua ca haI), cung co fh fao fhm da phaf frIn
moI, nhung ch khI nao nhung dIu kIn noI frn
duoc dap ung.
af cu chIn Iuoc phI fap frung hoa nao cung
phaI bf dau bng vIc danh gIa nng Iuc fh ch o
cac cap chnh quyn khac nhau |ang 7.5). O noI
nao ma nng Iuc cua chnh quyn frung uong yu
kem frong quan Iy chnh sach faI chnh va fIn f
quc gIa, frong ban hanh va cuong ch nhung Iuaf
I dang fIn cay dI voI nhung cng vIc cua cac cap
chnh quyn hay frong cung cap mf khun kh cho
vIc fap hop nhung nguoI co cung quyn IoI fh vIc
phI fap frung hoa se kho fhanh cng. Nhung mI
quan h bI phan cuc manh gIua hoc o bn frong
nhung cap chnh quyn va nng Iuc f chuc qua kem
o bn duoI cap quc gIa cung se Ia Iy do d Io Ing.
Trong nhung fruong hop nay, cac nha hoach dInh
chnh sach hoan IaI vIc phI fap frung hoa Ia mf
vIc Iam ff hoc ne franh nhung chIn Iuoc day
fham vong d nhuong ch cho cach fIp can fIn hanh
phI fap frung hoa fhan frong hon qua fung gIaI doan
va fung IInh vuc.
V du vIc phI fap frung hoa co fh bf dau voI
mf s khu vuc uu fIn nao do nhu gIao duc, y f hay
co so ha fang. Nhung co ch quan Iy manh me co fh
cung cap nhung co hI cho vIc hoc fap va cho vIc
fhu c hI n da n fu ng buo c nhu ng chnh sa ch mo I.
Nhung nuoc co nng Iuc Ion hon o cac cap chnh
quyn frung uong va dIa phuong co nhIu cach hon
d chon Iua khu vuc uu fIn - nhung nhung uu fIn
cua ho cung khac nhau. Iu co fh quan frong dI
voI mf nuoc |chng han nhu vIc phan phI dIch vu
duoc phI fap frung hoa) co fh Ia dIu khng dang
mong mun |hoc dang mong mun) frong nhung
nuoc khac.
Nhng chon la chin lc: giam khoang cach gia nha
nc va cng dn
ng chung duoc frnh bay frong chuong nay da ch
ra rng vIc caI fIn nng Iuc va hIu qua cua nha
nuoc fuy fhuc vao nhung co ch Iam fng su coI mo
fhng fhn va su frong sang, fng cuong nhung bIn
phap khuyn khch fham gIa vao nhung cng vIc
cng cng va, o noI fhch hop, dua chnh quyn dn
gan hon dan chung va cac cng dng ma chnh quyn
co y dInh phuc vu. Xay dung nng Iuc fheo kIu nay
se phaI maf fhoI gIan va phaI chu y can fhan foI
nhung nguy co: do Ia nhung c gng mo ra cho chnh
quyn mf Ioaf rng Ion hon nhung nhu cau va IoI
ch se khng caI fhIn duoc fnh hIu qua hay fInh
fhan frach nhIm nu nhung c gng nay IaI Iam
cho nhung nhom khac bI cach bIf nhIu hon. Nhung
kInh nghIm cua cac chnh phu frn khop fh gIoI
da nu In mf s dIm xuaf phaf kha ro rang:
O noI nao fhch hop, cac nha nuoc phaI ra suc
bao dam cho mf su fhao Iuan va danh gIa rng raI
cng khaI v nhung phuong huong chnh sach co ban
va nhung uu fIn. O muc fI fhIu, dIu nay co nghIa
Ia dua ra cho nhIu nguoI duoc fhng fIn v IoI ch
cng cng va Iap ra nhung co ch fu van nhu cac hI
dng fhao Iuan va nhung uy ban cua cng dan d
fap hop nhung quan dIm va nhung nguyn vong
uu fIn cua nhung nhom bI fac dng.
O noI nao co fh fhuc fhI cac nha nuoc phaI
khuyn khch su fham gIa fruc fIp cua nhung nhom
su dung va co quyn IoI frong xay dung fhuc hIn va
gIam saf nhung san pham cng cng va dIch vu dIa
phuong. Cac nha nuoc phaI nang cao nng Iuc va
hIu qua cua nhung f chuc va nhung fh ch dIa
phuong co frach nhIm, hon Ia fhay fh chung.
O noI nao ma phI fap frung hoa vIc phan phI
dIch vu duoc xem nhu Ia dang co, cac nha nuoc phaI
Nng lc cua
chnh quyn a phng
Thp Cao
Chin lc phi tp trung hoa thn trong co
th im Phn cp mt s dch vu u tin
Giao mt s chc nng cho cac t chc
NGO va cac cng ng
Giao mt s chc nng cho cac t chc
NGO va cac cng ng
Tng cng hang loat thit ch t chc ca
hai cp, c bit trong tai chnh cng cng
(phn ln cac nc Nam Xahara chu Phi)
Tng cng co muc tiu nhng chu th a
phng trong chuyn giao cac trach nhim
(nh Hungari, Mhic va Thai Lan
Nhng khuynh hng chia tach hay li khai
Giao hay chuyn (chc nng) phu hp vi
nhng u tin cua cac chnh quyn (chng
han nh tnh Santa Cruz Blivia va
cac vung cua Lin X cu)
Giao hay chuyn nhng chc nng phu
hp vi nhng u tin va s thch cua
chnh quyn cung nh nhng nhu cu
c khp ni (phn ln cac nc cng
nghip)
Nng lc cua chnh quyn trung ng
Thp
Cao
Bang 7.5
Chin lc phi tp trung hoa phu hp vi nng lc cua chnh quyn
chon phuong phap fheo fung gIaI doan hoc fung
khu vuc, bf dau fu nhung khu vuc uu fIn nhu Ia y
f, gIao duc hay co so ha fang. Cac nha nuoc phaI
dua ra nhung co ch gIam saf chf che va dam bao
chc chn rng nhung Iuaf I Ianh manh gIua cac
cap chnh quyn phaI moI caI dau vao do d kIm
ch hanh dng chuyn quyn o cac cap frung uong
va dIa phuong.
O cap dIa phuong, cac nha nuoc phaI fap frung
vao nhung qua frnh va nhung bIn phap khuyn
khch d xay dung fInh fhan frach nhIm va su fhI
dua. O noI nao ma fInh fhan frach nhIm va nhIf
fnh cua cac cap chnh quyn dIa phuong yu kem,
vIc nang cao fInh fhan frach nhIm fheo chIu ngang
|dI voI cng chung) va fheo chIu doc |dI voI frung
uong) se Ia buoc dau cf yu dI foI fhuc hIn mf
nng Iuc Ion hon cua nha nuoc.
Nhung nguy co nhaf dInh Ia vn co frong baf
ky chIn Iuoc nao nhm mo rng va phI fap frung
hoa chnh quyn. Nhung co hI mo rng cho fIng
noI va su fham gIa Iam fng nhung yu cau dI voI
nha nuoc, dIu nay co fh Iam fng nguy co bI nhung
nhom IoI ch co fIng noI Iam cho b fc hoc chIm
doaf Va nu khng c nhung Iuaf I ranh mach df
ra nhung kIm ch dI voI nhung b phan khac nhau
cua chnh quyn va khng co nhung khuyn khch
c vu fInh fha n fra ch nhI m cu a dIa phuong, su
khung hoang v caI frI hIn nay gay dau kh cho
nhIu chnh quyn fap frung se don gIan duoc chuyn
xung nhung cap fhap hon. Tuy nhIn, nhu Phan
bn cua ao cao nay da Iap Iuan, nhung fro ngaI
frn con duo ng ca I ca ch nha nuo c khng pha I Ia
khng vuof qua duoc. uoc dau fIn fIn foI dua chnh
quyn foI gan nhan dan hon se Ia Iam cho cac muc
fIu caI cach duoc cac cng dan va cac cng dng
kInh doanh hIu ro Nhung n Iuc v xay dung su
gIao Iuu y kIn va su nhaf fr se co caI IoI gap dI, do
Ia Iam fng su ung h dI voI caI cach cung nhu vu
frang cho chnh quyn mf phuong huong ff hon
d fhuc hIn caI cach nhu fh nao cho dung.
TAO IU KIN D DANG
CHO HANH NG TP TH QUC T
CHONG 8
CH!ONC 7 A CAT NCHA NH!NC S! CONC
TAC MOI VA NH!NC AP I!C CANH TRANH co
fh nang cao hIu qua cua nha nuoc nhu fh nao.
Nhung su fhach fhuc cua caI cach nha nuoc khng
dung IaI o bIn gIoI cua nha nuoc. Trong mf fh
gIoI ngay cang phu fhuc Ian nhau, nhung hoaf dng
cua mf nuoc fhuong co nhung dnh Iu dn nhung
nuoc Iang gIng va phan con IaI cua fh gIoI. Va co
mf su fhua nhan ngay cang fng rng mf s hang
hoa cng cng va dIch vu can fhIf ch co fh duoc
bao dam fhng qua su hop fac quc f. Nhu vay,
vIc xay dung nng Iuc cua nha nuoc se co nghIa Ia
xay dung nhung su cng fac va nhung fh ch f
chuc co hIu qua hon frn pham vI quc f cung nhu
o frong nuoc.
Nhu cau v su hop fac quc f nay sInh fu nhung
bIu hIn foan cau va khu vuc v nhung van d da
duoc m fa frong nhung chuong dau, nhu nhung bIu
hIn v vIc fhIu nhung fhI fruong hang hoa va su
co mf cua nhung nhan f ngoaI IaI. Hoa bnh fh
gIoI, mf mI fruong foan cau duoc duy fr Iau bn,
mf fhuong fruong fh gIoI don Ie v hang hoa va
nhung dIch vu va frI fhuc co ban Ia faf ca nhung v
du v nhung hang hoa cng cng quc f. Chung se
khng duoc cung cap day du ma khng co nhung n
Iuc co y fhuc, duoc phI hop va mang fnh fap fh d
cung cap chung. VIn fro phaf frIn7 mc du khng
phaI Ia mf hang hoa cng cng fheo nghIa chf che
cua no, cung bIn h cho su hop fac quc f do co
nhung suy xef v fnh v fu foan cau.
Chuong nay ban v nhung phuong phap ma cac
chnh phu co fh gIup bao dam vIc cung cap foan
cau co hIu qua hon v nhung hang hoa cng cng
quc f. Chuong nay se mo dau bng vIc xem xef
nhung co ch fu nguyn da duoc fhIf Iap d phI
hop hanh dng fap fh quc f. Mc du bng chung
da fhaf ro rang rng su hop fac d fhuc hIn nhung
muc fIu fap fh foan cau mang IaI nhung IoI ch
foan cau, chu khng phaI mI hanh dng nhu vay se
mang IaI nhung IoI ch cho faf ca. o do, su hop fac
Iun Iun khng phaI Ia mI quan fam fham gIa cua
moI nuoc.
Mf s hang hoa cng cng quc f co fh don
gIan khng duoc mf s nuoc danh gIa cao nhu nhung
nuoc khac, va dI khI nhung gIa ca frong nuoc fuan
fheo mf fhoa fhuan con quan frong hon nhung IoI
IaI. Mf baI hoc kInh nghIm chnh v nhung fhoa
fhuan fu nguyn Ia o ch chung duoc fhuc hIn raf
f khI nhung nuoc da ky kf nhung fhoa fhuan do
ma khng hIu duoc day du hoc chap nhan gIa ca
co fh.
Vic tai tr va cung cp nhng hang hoa cng cng quc
t
Cach day khng Iau nm IoI khuyn cua chnh sach
chuan v cung cap nhung hang hoa cng cng hau
nhu ch dua vao su can fhIp cua nha nuoc. Tuy fheo
nhung hoan canh, phuong sach co fh Ia dua ra mf
fro cap, mf IoaI fhu, mf quy fc v frach nhIm
phap Iy, mf quy dInh moI hay mf chuong frnh
moI v vIc nha nuoc cung cap fruc fIp hang hoa
duoc noI foI. Nhung cach fIp can nay da fhaf baI
fham haI khI no dung foI vIc cung cap nhung hang
hoa cng cng quc f. Trong mf fh gIoI co nhung
quc gIa co chu quyn, su hop fac fu nguyn fro fhanh
cau fra IoI duy nhaf. Nhung faI sao cac nuoc dam
nhan nhung hoaf dng hop fac ma ho IaI co raf f
hay khng co chnh sach khuyn khch d hoan fhanh
no mf cach rIng Ie7
KInh nghIm va su hIu bIf ff hon v cach
fhuc cac nn kInh f van hanh nhu fh nao da dan
chung fa dn nhan bIf duoc ca mf Ioaf phong phu
hon nhung dng co hanh dng fap fh va dInh ra
duoc nhung fhoa fhuan ff hon v fh ch d fhuc
hIn chung, du chung co fnh chaf quc gIa hay foan
cau. Nhu nhung chuong fruoc da ch ra, cac nha nuoc
dang gaf ra mf bn nhung cach fIp can caI frI dc
quyn, ch huy va kIm soaf, d nhuong ch cho mf
cach fIp can co su fham gIa nhIu hon, II cun duoc
ca xa hI dan su, cac fhI fruong va cac co quan quyn
Iuc dIa phuong. O cap foan cau, cach fIp can co su
fham gIa da fIn duoc mf buoc xa hon, v no dua
vao su hop fac quc f ma khng dung dn quyn
Iuc cuong ch. Ngay nay, nhung co ch chu yu cho
vIc cung cap nhung hang hoa cng cng hoan foan
dua vao hanh dng fu nguyn.
Trong nhung fhI fruong quc f v bun ban va
dau fu, cac nuoc da hop fac d phaf frIn nhung quy
fc va chuan muc chung v ung xu va d fh ch
hoa chung fhng qua nhung fhoa fhuan chnh fhuc
khac nhau. Nhung fhoa uoc nay bao gm nhung fhoa
uoc khu vuc nhu In dan hop fac kInh f chau A -
ThaI nh uong |APC) va f chuc HIp uoc fhuong
maI Mercosur o Nam My, cung nhu nhung dIn dan
da phuong nhu T chuc fhuong maI fh gIoI |WTO)
va fIn fhan cua no Ia HIp dInh chung v fhu quan
va mau dIch |CATT). Mc du faf ca nhung fhoa uoc
nay hoan foan dua frn su fham gIa fu nguyn, chung
da fhu huf duoc ngay cang dng cac fhanh vIn, dong
gop raf Ion vao su fng fruong cua nn fhuong maI
fh gIoI va vao nhung caI fIn phuc IoI cua cac nuoc
fham gIa. VIc f chuc va van hanh nhung fhoa uoc
nay Ia raf fn kem, nhung cac nuoc fhanh vIn da
cho rng co du nhung IoI ch d bIn h cho nhung
chI ph.
Khi nao th s hp tac c nh mong mun?
I voI baf cu nuoc nao, quyf dInh hop fac frong
nhung n Iuc quc f quan frong cung se Ia mf quyf
dInh phuc fap, duoc quy dInh boI nhung gIa frI xa
hI cua nuoc do va boI su danh gIa cua nuoc do v IoI
ch quc gIa daI han. Can can v chI ph va IoI ch
hop fac phu fhuc vao kIu IoaI hoaf dng, nhung co
ch duoc kIn nghI va nhung dIu kIn kInh f - xa
hI ma nuoc do duong dau.
Ngay nay co su fhua nhan Ion hon khng ch v
su fn faI va nhung IoI ch cua nhung hang hoa cng
cng quc f ma con ca v nhung ham y khng cung
cap day du nhung hang hoa nay. IIch su da ch ra
dIu g co fh xay ra khI cng dng cac quc gIa bI
chIa fach nhIu hon boI chIn franh hay boI nhung
hang rao bun ban va dau fu so voI ngay nay. Khng
co mf dIn dan cho cac nha nuoc quc gIa fhao Iuan
va fhuong Iuong nhung fhay dI co fraf fu frong
nhung chnh sach va fIu chuan quc gIa, nhung nn
kInh f nho rf cuc co fh phaI chap nhan nhung
fhng I cua cac cuong quc kInh f nI baf nhaf
frong mf qua frnh hoa hop vuong gIa. Va vIc
fhIu su vIn fro nuoc ngoaI co hIu qua hay su h
fro cho nghIn cuu co ban d dap ung nhung nhu
cau cua nhung nuoc ngheo se gIam bof nhung frIn
vong cua nhung nuoc nay phaf frIn fhanh nhung
nn kInh f day suc sng va fhanh nhung dI fac
bun ban co IoI.
Su hop fac quc f Ia raf quan frong d Iam cho
cac su kIn fro nn ff hon raf nhIu. Nhung, can
noI IaI mf Ian nua, khng phaI faf ca cac nuoc frong
moI fruong hop du mun fham gIa vao vIc cung
cap nhung hang hoa cng cng quc f. V ch f fh
su hop fac co fh kIm ch su fu do hanh dng cua
mf nuoc. Thuong fhuong fh nhung IoI ch se vuof
qua caI gIa v vIc nhuong bof mf s quyn fu chu
quc gIa, nhung khng phaI Iuc nao cung nhu vay.
Trong nhIu IInh vuc - su phI hop chnh sach kInh
f vI m Ia mf - khng franh khoI co mf s dIu
khng chc chn v vIc nn chon IoaI hanh dng
chung nao. Trong nhung IInh vuc khac nhu bao v
mI fruong va fhay dI kh hau chng han, co su
khng chc chn v muc d ma nhung dau fhu chnh
se fham gIa. Nhung dIu khng chc chn nhu vay
se Iam gIam dI hIu qua co fh co va Iam gIam bof
nhung IoI ch mong doI o su hop fac.
Ngay ca khI nhung fhuc f co IIn quan chc
chn hon, su khac nhau v nhung nhan fhuc va uu
fIn con co fh ngn can su hop fac. V du, nhIu
nuoc dang phaf frIn ngan ngaI chap nhan nhung
Iua f Iao d ng va nhu ng chua n mu c nhI m cu a
nhung nuoc gIau v so maf IoI fh canh franh cua ho
va Iam haI cho fng fruong. Va mf s nuoc chon
cach khng fham gIa nhung hoaf dng nao do boI v
fIn rng su nghIn cuu va fhu nghIm cua fu nhan
rf cuc cung se san sInh nhung gIaI phap re hon.
VIc cung cap fap fh nhung hang hoa cng cng
fhuong doI hoI phaI can dI ba nguyn fc: su coI
mo, su da dang va su c kf. MI nguyn fc co gIa
165 TAO IU KIN D DANG CHO HANH NG TP TH QUC T
frI rIng cua no, nhung fheo duI fhaI qua baf cu
mf nguyn fc nao cung co nguy co Iam haI dn
nhung nguyn fc khac. Su coI mo voI nn kInh f
foan cau cung keo fheo cam kf v su frong sang va
v nhung Iuaf I ro rang, chng han nhu cam doan
nhung bun ban mang fnh phan bIf dI xu. Tuy
nhIn, su fhng fhn ma khng co su da dang cung
co fh dan foI vIc quay fro IaI nhung fhoI quen xau
cua nhung nuoc mun co nhIu fu do fro nn khac
bIf hon voI nuoc khac, va nhu vay, se dan foI mf
su chIa fach Ion hon nn kInh f fh gIoI. Cung gIng
nhu vay, vIc chap nhan su da dang - v du frong su
fhua nhan Ian nhau v nhung fIu chuan quc gIa
khac nhau - se c vu sang kIn nhung co fh gay
fhIf haI cho su c kf gIua cac nuoc hay gIua nhung
cng dng o bn frong mf nuoc. Taf nhIn su c kf
fhuong cung Ia dIu dang mong mun, song se khng
phaI Ia nhu vay khI no keo fheo su hy sInh qua nhIu
su fhng fhn va su da dang.
Nhung suy xef nay cho fhay rng mc du raf
can co vIc cung cap fap fh nhung hang hoa cng
cng quc f, day khng phaI Ia IoI gIaI dap cho moI
van d dI voI moI nuoc. Mf nuoc phaI quyf dInh
xem fham gIa nhu fh nao frn co so cua fung fruong
hop mf. Mf h fhng foan cau fhch hop cho vIc
f chuc hanh dng fap fh, do do, phaI cho phep co
v s fhoa uoc va fhIf ch, faf ca duoc dua frn su
fham gIa fu nguyn. Mf cach fIp can kha dI d
xay dung f chuc Ia suy nghI v nhung IoaI nhom,
mI nhom co mf muc fIu khac:
Nhung nhom co chuc nng gIaI quyf nhung
van d cu fh nhu chnh sach kInh f vI m,
bao v mI fruong, nhung fIu chuan Iao dng
va nhung xung df quc f |v du nhu T chuc
Iao dng quc f va Ngan hang fhanh foan quc
f).
Nhung nhom khu vuc d gIaI quyf v s van
d ma nhung nuoc Iang gIng quan fam |nhung
ff hon Ia duoc mo ra cho faf ca nhung aI mun
fham gIa), bao gm ca van d bun ban va dau
fu |v du T chuc khu vuc mau dIch fu do c
My NAITA va APC).
Nhung nhom phI hop d IIn kf cac nhom
chuc nng voI cac nhom co fnh chaf khu vuc
va d fao ra mf mang IuoI rng Ion hon cho faf
ca cac fhanh vIn |v du, f chuc OC).
H fhng nay fao ra su can dI hop Iy gIua su
fhng fhn, su da dang va su c kf va co fh Ia
fhch dang d ngn ngua su chIa fach va su hoa hop
vuong gIa. IoI ch va su fham gIa cua fung nuoc vao
nhung fhoa uoc khac nhau frong nhung fhoI dIm
nhaf dInh cung fhay dI va cac nhom co fh khng
hoaf dng mf cach fuong dI frong nhung fhoI ky
daI. Nhung mf khI fhoI dIm duoc fnh dung voI
nhung fu fuong va nhung hoan canh gp nhau, cac
nhom co fh fhay duoc nhung IoI ch nI In frong
nhung hoaf dng cua mnh, v du nhu da xay ra frong
nhung gIaI doan kf fhuc vong dam phan !rugoay
cua CATT.
Bao am s hp tac co hiu qua hn
Khng co bao dam nao cho vIc cac nha nuoc fham
gIa se Iun Iun fuan fheo day du nhung cam kf voI
bn ngoaI. Trong dIu kIn khng co mf s co quan
foan cau co phap quyn ph bIn va quyn cuong
ch, vIc buc phaI fhI hanh nhung fhoa fhuan va
hIp uoc fuy fhuc vao ban fhan cac nha nuoc. o
vay, can phaI co nhung co ch d bao dam su fuan
fhu khI nhung cam kf khng duoc fu gIac fn frong.
KInh nghIm gan day frong Iuaf phap quc f kIn
nghI mf vaI co ch nhu fh.
Cac nuoc khng fuan fhu nhung cam kf quc
f v nhIu Iy do. Nhung khuyn khch cho vIc fuan
fhu co fh raf yu do co nhung fhay dI frong nhung
uu fIn chnh frI hay nhung Iy do bn frong v cac
dIu kIn kInh f. Hoc Ia co fh fhIu nng Iuc can
fhIf bao gm kIn fhuc ky fhuaf fInh fhng va ky
nng f chuc. Co Ie dIm chung nhaf frong cac nuoc
dang phaf frIn Ia o ch nhung ngun faI chnh can
fhIf d fuan fhu co fh khng sn co.
O noI nao ma nhung chnh sach khuyn khch
cua mf nuoc fro nn khng phu hop voI vIc Iam
fron nhung nghIa vu quc f cua nuoc do fh nuoc do
can xem xef IaI su fham gIa cua mnh. HIu qua cua
fhoa uoc |hay f chuc quc f) se bI pha vo nu nhu
co nhIu fhanh vIn dung fruoc nhung khuyn khch
manh me khng fuan fhu nhung dIu khoan cua no.
Tuy nhIn frong fhuc fIn, cac nha nuoc da nhan
fhuc duoc mf cach rng raI su fu IoI cua mnh, fhua
nhan fac dng cua nhung hanh dng cua ho dI voI
cng dng cac quc gIa, dI voI uy fn rIng cua ho
va dI voI kha nng fham gIa nhung fhoa uoc fuong
h frong fuong IaI.
VIc fhIu nng Iuc va nhung ngun faI chnh
fhuong d xu Iy hon. NhIu fhoa fhuan quc f co
fnh dn nhung han ch v nng Iuc va faI chnh
cua mf s nuoc fhanh vIn. Co fh co nhung dIu
khoan bao dam cho faf ca cac nuoc fhanh vIn du
co sn nhung nhan vIn va ngun faI chnh can phaI
co. O noI ma nhung nhu cau nhu vay khng duoc du
kIn day du fh nhung co ch frao dI fhng fIn va
gIam saf co fh duoc nghI ra d dI pho voI nhung
van d nay sInh. Su phan b nhung frach nhIm
m f ca ch fhu c f va vI c cung u ng fruo c nhu ng
chuyn gIao cac ngun can fhIf co fh caI fIn vIc
fhuc hIn va gIam bof nhung vI pham.
Nhu ng co ch pha p Iy fruy n fh ng fhuo ng
khng chu y foI nguyn nhan gc r cua nhung van
d fuan fhu, ma fhay vao do, fhuong dua frn su vI
pham nho fhoa uoc d hanh dng nhanh. Cach fIp
can nay nu baf su vI pham cam kf va gay dI dau.
Nhung hanh dng sua chua can fhIf co fh dn qua
cham - fhIf haI co fh da xay ra. Nhung quan h
gIua cac nuoc fhanh vIn co fh fro nn chua chaf,
Iam cho su hop fac frong fuong IaI cang kho khn
hon.
Mf cach fIp can fhay fh, huong nhIu hon
vao ca qua frnh, fhuc day su fn frong nhung cam
kf frn co so IIn fuc. Muc fIu khng phaI Ia d In
an vIc Iam saI ma Ia gIu cho cac nha nuoc fuan fhu
nhung nghIa vu cua ho va ngn ngua nhung vI pham.
Cach fIp can nay, frong mf pham vI Ion hon nhIu,
dua frn frao dI fhng fIn IIn Iac, fham khao y
kIn, gIam saf, cung chIa se fhng fIn va vIn fro ky
fhuaf va faI chnh.
Nhung hIp dInh gan day, cu fh Ia frong IInh
vuc mI fruong, da dua ra nhung co ch cho su gIam
saf va fao dIu kIn d dang cho su fuan fhu. Nhung
dIu nay bao gm cac hI nghI gIua cac bn, cac ban
fhu ky rIng re va cac fhoa uoc vIn fro faI chnh,
bao dam cho cac nuoc fhanh vIn phaI d frnh va
dua ra xem xef nhung bao cao v vIc fhuc hIn.
Tuy nhIn, nhu ng co quan na y fhI u h n quy n
cuong ch. Chung cung bI han ch v nng Iuc fham
fra vIc fhuc hIn, fru phI cac nuoc cng fac frong
vIc cung cap fhng fIn. Nhung fhoa uoc phuc fap
hon v mf phap Iy, k ca mf s hIp dInh v mI
fruong, b sung fhm nhung yu f gIam saf. Mf co
quan gIam saf co fh gIup ch bng cach fheo doI saf
sao nhung yu cau bao cao va qua ph bIn fhng
fIn v fac dng cua hIp dInh o cap nI dIa quc gIa.
Thu fuc dI voI su khng fuan fhu da duoc fhIf
Iap voI NghI dInh fhu MonfreaI v cac chaf pha huy
fang dn Ia mf v du ff v cach fIp can moI nay.
af cu bn nao cua fhoa uoc co nghI ngo v su ap
dung dung dn NghI dInh fhu cua pha bn kIa co
fh khoI xuong fhu fuc, cung nhu co fh Iam nhu
vay nu ban fhan ban fhu ky hoc baf ky bn nao
gp rc rI frong dap ung nhung cam kf cua mnh.
Cac f chuc phI chnh phu |NCOs) va ca nhan cung
co fh fham du vao fhu fuc nay: ho co fh chuyn
fhng fIn v vIc khng fuan fhu co fh xay ra cho
ban fhu ky. !y ban fhuc hIn |hIp dInh) co fh fhu
dua ra cach gIaI quyf fhan fhIn hay khuyn nghI
vIn fro ky fhuaf va faI chnh, nu nhu vIc khng
ap dung nghI dInh Ia do fhIu nng Iuc fh uy ban
cung co fh dnh ch nhung quyn va dc IoI cua
nhung bn vI pham.
Su hop fac IIn fuc gIua cac co quan quc gIa Ia
nn fang cua cach fIp can huong vao qua frnh nay.
Nhung phuong fIn d cau fhanh qua frnh Ia nhung
mang IuoI fhng fIn IIn Iac fhuong fruc, vIc bao
cao fhuong ky hay vIc fhuc hIn fhuong ky, vIc
xem xef fhuong ky nhung dIu khoan phap Iy va
nhung cuc hop fhuong ky cua cac nha soan fhao
chnh sach va cac nhan vIn. Taf ca nhung dIu nay
gIup duy fr y fhuc cua cac quan chuc co frach nhIm
v nhung muc fIu dang duoc cac fhoa uoc fm kIm
va v nhung bIn phap d fhuc hIn nhung muc fIu
do va fhng fIn cho cng chung bIf nhung van d
dang nI In. T chuc dng ky quc f v nhung hoa
chaf co fIm nng dc haI co fru so Iam vIc o Ceneva
duoc fhanh Iap dua frn nhung quyf dInh dIu chnh
quc gIa hon Ia dua vao hanh dng dIu chnh quc
f, Ia mf v du v mf hoaf dng nhu fh.
Vic cung cp nhng hang hoa cng cng quc t hin
nay
oan vIf nay xem xef IaI mf s fhach fhuc va co
hI ma cac nha nuoc gp phaI khI ho fm cach can
dI IoI ch rIng voI IoI ch chung frong nm IInh vuc
chon Ioc va frong mf fh gIoI phu fhuc Ian nhau.
Mo r6ng cac tbi truong tbc gioi
VIc fu do hoa nhung Iuaf fhuong maI va dau fu
frn khp fh gIoI da gop phan Iam fng raf Ion khI
Iuong bun ban fh gIoI va dau fu fruc fIp va gIan
fIp cua nuoc ngoaI ma fac dng cua chung dn phuc
IoI cua nhung nuoc fham gIa Ia raf Ion va ngay cang
ff hon. Nhung fhoa uoc nhIu bn va khu vuc da h
fro cho vIc mo rng fhI fruong, v su phu fhuc Ian
nhau Ion hon v kInh f da fao ra su can fhIf phaI
duy fr va mo rng h fhng fu do mau dIch va dau
fu quc f. uoc fIp fhm suc manh boI mau dIch
phn fhInh, nn kInh f foan cau da fng fruong
nhanh va su fng fruong do f co dau hIu dI xung.
Su dI cu frn pham vI quc f cua nhung nguoI dan
dI fm kIm vIc Iam Ia dIu Iac hau frong cau chuyn
nay. Nhu bao cao Tnh hnh phaf frIn fh gIoI nm
1995 da ch ra, nhung Ian song dI cu hang nm fu
nhung nuoc dang phaf frIn gIo day khng Ion hon
so voI nhung nm 1970, nu Iay con s fuong dI so
voI fng dan s. Phan Ion nguoI Iao dng frong nhung
nuoc ngheo hon ch moI dang bf dau nm muI nhung
IoI ch - va nhung caI gIa phaI fra - cua su dI cu foan
cau. Nhung su banh fruong nhung fhI fruong va vIc
fng ap Iuc canh franh se bo IaI pha sau mf s
nuoc khng duoc chuan bI va raf d bI fn fhuong
fruoc nhung cu sc khng Iuong fruoc va nhung saI
Iam v chnh sach. Nhu chuong 3 da cf nghIa, cac
nuoc can phaI fhng qua nhung chnh sach fhan
frong, nhaf quan va fIn cay o frong nuoc d chuan bI
dI pho voI mI fruong foan cau moI. Hanh dng fap
fh quc f co fh gIup h fro nhung n Iuc nay fhng
qua vIc cung cap nhung cach fhuc d cho cac nuoc
fIn hanh nhung cam kf voI bn ngoaI; dIu do se
dua IaI cho nhung chnh sach nay d fIn cay nhIu
hon.
Su nhaf fr foan cau ngay cang fng v nhung
IoI ch cua mau dIch fu do hon va su mo rng fhI
fruong quc f duoc phan anh qua s fhanh vIn Ion
va dang fng In cua T chuc fhuong maI fh gIoI
|WTO) |Hp 8.1). Hang Ioaf nhung cuc fhuong Iuong
nhIu bn gan day nhaf, v fu do hoa fhuong maI,
vong dam phan !rugoay, da dan dn nhung cf gIam
quan frong ca v hang rao quan fhu Ian phI quan
fhu dI voI vIc bun ban cac hang hoa va dIch vu,
dc bIf o cac nuoc dang phaf frIn.
Tuy vay, vIc cf gIam hang rao quan fhu ch
Ia mf frong nhung dIu kIn fIn quyf cho su fham
gIa fch cuc hon vao h fhng mau dIch foan cau.
Cac nuoc cung can co mf fy suaf hI doaI co fnh
canh franh, mf du fru ff v ngoaI hI va mf co so
ha fang gIao fhng co fh h fro cho fhuong maI mo
rng. o vay, baf chap su mo rng fu do hoa fhuong
maI, fy phan fhuong maI frong CP da fuf xung o
44 nuoc frong s 93 nuoc dang phaf frIn vao gIua
nhung nm 1980 va gIua nhung nm 1990. Su chnh
Ich nhu vay frong fc d va muc d hoa nhap phan
anh nhung vung raf khac nhau da fhanh daf frong
vIc nang cao khI Iuong mau dIch voI phan con IaI
cua fh gIoI nhu fh nao. Trong khI ng A, chng
han, da mo rng fhuong maI mf cach vung chc
qua mf vaI fhap ky fh vung Nam Xahara chau PhI
fhuc f da gIam xung.
Cng voI fu do hoa mau dIch, ngay cang co nhIu
nuoc cung fung buoc xoa bo nhung han ch v nhung
Iung dI chuyn vn qua bIn gIoI, hoc mf cach
don phuong, hoc Ia mf phan cua nhung sang kIn
khu vuc. Con s cac nuoc co nhung ch d fu do ma
phan Ion Ia ch d fu do v ngun vn da fng fu 9
In 30 frong haI fhap ky qua, frong khI con s nhung
nuoc co nhung Iuaf I fuong dI han ch da gIam
manh, fu 73 xung 53 |Iu d 8.1).
T chc WTO c thanh lp vao thang 1-1995 giam
nhng thoa c thng mai c cac nc thanh vin
thng lng. T chc WTO co th c xem nh mt
th ch bao gm mt tp hp nhng lut l va nguyn tc
v s dung nhng chnh sach tac ng n cac lung
thng mai, ng thi cung c xem nh mt th trng
trong o cac thanh vin trao i nhng nhn nhng v
thm nhp th trng va thoa thun v nhng quy tc cua
cuc chi. T chc WTO oi hoi cac thanh vin bao
am rng nhng chnh sach thng mai cua ho phn ln
khng c phn bit i x va nhng lut l va nhng
thu tuc cng ch cua ho phai tht trong sang ro rang. T
chc WTO cung a ra nhng c ch phap ly cho cac
nc bao ng v tnh hnh nghim trong v nhng cam
kt cua ho va a cai tin nhng thu tuc giai quyt tranh
chp giai quyt nhng xung t gia cac nha nc
thanh vin.
Trong hai nm u, h thng giai quyt tranh chp
cua WTO a nhn c tt ca 62 trng hp co dnh lu
Hp 8.1
T ch c thng ma i th gi i (WHO) - m t c ch qu c t cho vi c em la i s tin c y cho chnh sa ch qu c gia
n hn 43 vn ring bit. Trong s nhng vn nay,
hai vn a hoan tt toan b quy trnh x ly va co thm
hai bao cao xet x na a c ban hanh. Cac nc khng
con co th ngn tr vic thanh lp cac hi ng trong tai
hoc bo qua nhng phat hin cua nhng hi ng nay
nh ho co th lam t chc GATT. Va mc du ho co th
khang ngh, quyt nh cua c quan khang an la quyt
nh cui cung. Mi mt giai oan cua quy trnh phu thuc
vao nhng thi han cht che, va nhng nc nao khng
tun thu iu nay phai chuc ly nhng hnh phat thng
mai a c ph chun.
Nhng quc gia bun ban ln nht va nhng lanh
th co quan thu tip tuc chi phi qua trnh giai quyt
tranh chp va s tn nhim cua ch tuy thuc vao tinh
th n t nguy n tun theo nh ng pha n xe t i v i ho .
Nhng, c khuyn khch bi ban cht cua h thng
WTO k ca quyn c n bu, cac nc ang phat trin
thng cu vin ti quy trnh giai quyt tranh chp nay
nhiu hn nhng g ma ho a lam trong t chc GATT.
Chnh v cac nuoc khac nhau raf ro rf v mf
fng fruong fhuong maI cho nn co su chnh Ich
kha Ion v kha nng fhu huf ngun vn nuoc ngoaI
cua cac nuoc. Mc du cac ngun vn chnh fhuc va
fu nhan frn pham vI khp fh gIoI frong haI fhap
ky qua da fng gan bng mf fhua s cua muoI fhap
ky, cac khu vuc dang phaf frIn da fIn frIn khng
du frong vIc fhu huf nhung Iung vn nay. Phan
Ion su mo rng phaf frIn Ia do o ngun vn fu nhan
va, frong cac khu vuc dang phaf frIn, phan Ion nhaf
cua ngun vn nay dI vao ng A va My IafInh.
!oc fnh cho fhay rng hon mf nua s dan cua fh
gIoI dang phaf frIn da f co co hI fIp can voI phuong
fIn foan cau hoa nay.
Mf mI quan fam dc bIf foI cac nuoc dang
phaf frIn Ia fhanh phan cau fao cua nhung Iung
vn fu nhan dang fng In nay. Trong khI nhIu nuoc
dang phaf frIn fch cuc fm kIm dau fu fruc fIp
nuoc ngoaI, ho nhn nhan dau fu gIan fIp mf cach
nuoc dI. Nhung nha dau fu nuoc ngoaI gIan fIp co
fh gIup phaf frIn nhung fhI fruong faI chnh dIa
phuong bng cung cap fIn mf va gay anh huong
dn khun kh dIu chnh va su caI quan cac cng
fy. Nhung, nhung nha dau fu nay cung mang fheo
caI nguy co dao fhoaf vn df ngf ma nhung fac
dng Iam maf n dInh da duoc mInh hoa gay an fuong
manh boI cuc khung hoang cua MhIc nhung nm
1994-1995.
Quan ch nguy co dao fhoaf vn va dIu khIn
nhung Iung vn Ion fhuong Ia mf fhach fhuc dI
voI phan Ion cac nuoc dang phaf frIn. Nguy co ngay
cang duoc coI nhu mf ngun fIp nhan vuI ve cua
phuong pha p caI frI khng khuy n khch nhu ng
chnh sa ch fuy fI n hay fhay d I va fhI u fra ch
nhIm, va, nhIu nuoc da gIam nhe nhung kIm soaf
v ngun vn |xem Chuong 3). Hon nua, nhung Iung
vn Ion fheo huong nay hoc huong khac co fh khoef
sau fhm nhung fn fhuong cua mf nuoc fhng qua
nhung maf can dI Ion voI bn ngoaI, Iam fng Iam
phaf hay fng fy I IaI suaf hoc su mo rng fn
dung qua d daI co fh Iam haI cho fnh frang Ianh
manh cua cac ngan hang.
Biu 8.1
Nhiu nc ang ni long nhng kim ch v vn quc t
Nhng lut l ch huy nhng giao dch v vn
Ghi chu: Nhng d liu cho 102 nc cng nghip va ang phat trin. T do co ngha la khng han ch; Phn ln t do co ngha la mt vai
han ch v cng nghip; Mt phn t do ngha la nhiu han ch v quy m va thi han giao dch; Han ch ngha la nhng ngi nc ngoai
u t vao trong nc hay ngi trong nc u t ra nc ngoai phai c nha nc ph chun; Rt han ch ngha la moi giao dch qua
bin gii phai c nha nc ph chun. Ngun: Theo Gwartney, Lawson va Block 1996.
Nhung phuong fIn o frong fam su dung cua
cac chnh phu d gIu cho ho franh khoI kho khn
hau nhu ch Ia mf van d v chnh sach dI nI: cu
fh Ia nhung chnh sach faI chnh fhan frong, nhung
ch d fIn f va fy gIa hI doaI dang fIn cay, mf h
fhng hoaf dng ngan hang Ianh manh va fhan frong
va co fh Ia nhung bIn phap Iam gIam hy vong cua
cng chung vao vIc chnh phu se bo fIn ra cuu fro
cho ho nu nhu cac vu dau fu fro nn kho khn.
Nhung cng dng quc f co nhung quyn IoI
quan frong frong xu fr nhung nguy co gn IIn voI
cac Iung dI chuyn vn. Mf su hIu bIf ff hon v
nhung nguy co nay va mf su fIn cay Ion hon vao
vIc quan Iy chung co fh khuyn khch cac nuoc
fham gIa fch cuc hon vao nhung fhI fruong fh gIoI.
Nhung fhI fruong vn coI mo hon va hoaf dng ff
hon frong cac nuoc dang phaf frIn se caI fIn vIc
su dung nhung ngun faI nguyn foan cau va Iam
fng su da dang hoa cac khoan dau fu gIan fIp.
Nhung IoaI hanh dng fap fh nao co fh gIup
daf duoc nhung IoI ch nay7 Su fham khao y kIn f
m hon frong cac ngan hang frung uong va cac nha
dIu fIf faI chnh co fh gIup nang cap nhung khun
kh dIu chnh quc gIa va nhung bIn phap fhuc
hanh v faI chnh. Va mf su hop fac Ion hon gIua
cac co quan quyn Iuc quc gIa co fh gIup fhIf Iap
nhung fhu fuc d h fro Ian nhau frong cac cuc
khung hoang nhu mf phuong fIn faI chnh moI
cua Quy fIn f quc f |IMI) d gIup cac nuoc fhanh
vIn hap fhu duoc nhung cu sc fu bn ngoaI.
Mf mI quan fam khac Ia chu nghIa khu vuc
ngay cang fng. Nhung fhap ky qua da chung kIn
mf su fng df ngf s nhung fhoa uoc mo cua fhI
fruong khu vuc, k ca fhoa uoc NAITA |Khu vuc
mau dIch fu do c My), Mercosur va APC. Chu
nghIa khu vuc khng phaI ch don gIan v fhuong
maI. Trong fruong hop cua IIn mInh chau u chng
han, no cung phan anh nhung mong mun cua cac
quc gIa Iang gIng v mf su hI nhap chnh frI Ion
hon d dap ung nhung mI quan fam an nInh chung,
d cung chIa se nhung chI ph v co so ha fang va
cac fh ch va d fng fh manh mc ca frong cac
cuc fhuong Iuong quc f.
u Iuan con bI chIa re v nhung gIa frI cua
nhung fhoa uoc vung va nhung bng chung van con
chua duoc kf Iuan. Mf s y kIn Iap Iuan rng chu
nghIa khu vuc se Iam chch su chu y va nhung ngun
faI nguyn ra khoI nhung fIn frnh da phuong quan
frong hon va pha hoaI su fIn b dI voI nhung Iuaf
I fhuong ma I foa n ca u khng phan bI f d I xu .
Nhung y kIn khac khng dInh rng chu nghIa khu
vuc fao dIu kIn cho cac nha nuoc fIn hanh nhung
bIn phap mo cua sang fao, nhung bIn phap ma rf
cuc co fh dung nhu nhung b d choI xp nha cho
nhung sang kIn da phuong. Cac dI fac frong khu
vuc fhuc ra da mo duong cho nhung fhoa uoc v sau
nay duoc chap nhan frong nhung hIp uoc da phuong;
mf v du Ia vIc xu Iy bun ban dIch vu cua IIn
mInh chau u.
Mf s nhung mI Io v chu nghIa khu vuc co
fh Ia chnh dang. Nhung nhung fhoa uoc khu vuc
co fh duoc cung c vung chc hon voI nhung fhI
fruong fh gIoI co su mo cua va hI nhap nhIu hon.
Mf cach Ia mo rng s fhanh vIn fham gIa vao
nhung fhoa uoc nhu vay cho baf ky nhung dI fac
bun ban nao mun gIa nhap chu khng ch han ch
nhung nuoc frong khu vuc. Cach chon Iua khac Ia
fhIf Iap, fhng qua co ch da phuong, mf qua frnh
co su gp nhau v cac y kIn frong mf fhoI han
nhaf dInh, d cf dI nhung khac bIf gIua cac hang
rao bun ban o bn frong va o bn ngoaI khu vuc foI
mf muc fI fhIu duoc quy dInh.
Vicc ung b6 ngbicn cuu co ban ca su sang tao ra tri
tbuc
TrI fhuc Ia mf hang hoa cng cng quc f ma nhung
IoI ch cua no se fng In cho faf ca. Hanh dng fap
fh quc f co fh huong su nghIn cuu foI nhung
nhu cau cua cac nuoc dang phaf frIn, nhung noI
ma phan Ion cac hoaf dng nghIn cuu hIn co Ia raf
chp va, raf f duoc faI fro va duoc ch dan mf cach
khng day du. VIn fro quc f co fh gIup danh gIa
nhung nhu cau, frIn khaI mf chuong frnh nghIn
cuu dem IaI nhIu IoI nhuan, khuyn khch frao dI
va hop fac quc f va cung cap faI fro b sung o
nhung noI can dn. Nhung fhanh cng nhu cua f
chuc nhom fu van v nghIn cuu nng nghIp quc
f |CCIAR) va T chuc Y f Th gIoI |WHO) goI y
rng s fhu v fu dau fu vao nghIn cuu frong cac
nuoc dang phaf frIn co fh raf Ion.
NghIn cuu co ban Ia mf hang hoa cng cng
c dIn, va co fnh foan cau. Nhung IoI ch, mc du
fruoc khI nghIn cuu Ia khng chc chn va kho co
fh do Iuong duoc sau khI nghIn cuu, fhuong chung
fo Ia raf Ion. VIc chuyn dI nn kInh f foan cau
va foan b cac xa hI Iay frI fhuc fhu duoc fu nhung
kham pha moI Iam co so. Tuy vay, nhung khuyn
khch d fIn hanh va faI fro cho nghIn cuu co ban
Ia hf suc yu kem: nhung khoan IoI Ion hon v frI
fhuc cung khng duoc IoaI fru. Va, f co su van dng
hanh Iang cua nhung nguoI co cung quyn IoI d
nghIn cuu nhIu hon. Cac chnh phu frong nhung
nuoc gIau fhuong coI vIc nghIn cuu Ia mf fhu xa
x. Cac chnh phu frong nhung nuoc ngheo IaI hIm
khI chu y dn.
Co Ie su khng fuong xung Ion nhaf gIua nhung
IoI ch fIm nng fhu v va s dau fu fhuc f vao
nghIn cuu phaI duoc fm fhay o cac nuoc dang phaf
frIn. Pham vI xay dung ngun vn con nguoI raf
Ion, nhung qua frnh IaI phuc fap do co fnh frang
suy dInh duong cua fre em, nhung bnh Iam suy
nhuoc suc khoe va su xung cap nhung faI nguyn
fhIn nhIn h fro cho san xuaf nng nghIp. TrI
fhuc moI co fh Iam dI khac doI sng cua nhan dan
nhu no da Iam voI vIc IoaI fru bnh dau mua, ch
ngu bnh sf ref va bnh mu mf do san va Iam
fng dang k san Iuong nng nghIp do cach mang
xanh dem IaI. Nhung nhung fhanh cng nay raf fhaf
fhuong. Va nhung df pha moI kho co fh co duoc
nu khng co su ung h IIn fuc va duoc bao dam
cua nhung n Iuc dung huong.
Trong cac nuoc dang phaf frIn, vIc nghIn cuu
phaI chap nhan mf s baf IoI. Thu nhaf, hoaf dng
nghIn cuu frong nhung nuoc nay fhuong co uu fIn
fhap. O Nam Xahara chau PhI chng han, chua day
2% ngan sach y f duoc chI fIu cho nghIn cuu y f,
kf qua Ia fhIu cac f chuc nghIn cuu, phuong fIn
va cac nha khoa hoc. Thu haI, vIc faI fro han ch
danh cho nghIn cuu fhuong phan b khng dung.
Nhung bnh sung phI va a chay chIm foI 15% cua
ganh nng bnh faf frong cac nuoc dang phaf frIn,
fuy vay ch co 0,2% s faI fro cho nghIn cuu y f o
cac nuoc dang phaf frIn duoc danh cho nghIn cuu
nhung bnh nay. Su phan b Ich Iac nay fhuong
phan anh su fhIu nhung fhng fIn co ban va nhan
vIn co ky nng can fhIf d frIn khaI mf IIch frnh
nghIn cuu fhch hop. Thu ba, f co su phI hop va
frao dI gIua cac nha nghIn cuu gIua cac nuoc dang
phaf frIn; kf qua Ia mf su frung Ip frong cac
hoaf dng nghIn cuu va bo Io nhung co hI d fIf
kIm chI ph.
Cng dng quc f co fh Iam nhIu hon d h
fro cac nuoc dang phaf frIn frong vIc fao ra frI
fhuc moI nhm vao nhung nhu cau cua ho. Thng
qua vIn fro nuoc ngoaI, nhung nuoc vIn fro co fh
gIu p ca c chnh phu frI n khaI m f chuong frnh
nghIn cuu dua vao su danh gIa can fhan nhung
nhu cau va gIup faI fro foI mf muc cao hon nhung
co fh duy fr duoc cho chI ph nghIn cuu. Cac nuoc
cng nghIp cung co fh gIup gIam bof fnh frang ro
r chaf xam - vIc ra nuoc ngoaI cua cac nha nghIn
cuu co ky nng cua cac nuoc dang phaf frIn - bng
cach cung cap nhung nha nghIn cuu va khoa hoc
fhanh fhao dn Iam vIc voI cac f chuc frong cac
nuoc dang phaf frIn d frIn khaI nng Iuc dao fao
va nhung chuong frnh nghIn cuu, qua do khuyn
khch vIc gIu IaI nhung nhan vIn ban dIa. Cac nuoc
vIn fro co fh gIup fhanh Iap va faI fro cho nhung
vIn nghIn cuu khu vuc, khuyn khch vIc gIao
Iuu fu fuong va han ch nhung hoaf dng nghIn
cuu fhua. Va nhung f chuc quc f co fh gIup ph
bIn frI fhuc moI fhu duoc d fhuc day nng suaf,
chua frI bnh faf co hIu qua hon va nhung phong
cach sng Ianh manh hon.
Nm 1993 My a san xut khoang 12% san lng lua m
cua th gii. My cung la nc xut khu gao chu yu
chim gn 18% gia tr thng mai quc t v mt hang
nay. Phn ln nhng ging lua m va thoc gao khac nhau
trng My c phat trin khai thng qua nghin cu cai
tin mua mang. Nhiu ging c trin khai thng qua
cng trnh cua hai trung tm nghin cu trong mang li
CGIAR: Trung tm quc t cai tin ging ng va lua m
(ting Ty ban nha vit tt la CLM - MYT) va Vin Quc t
Nghin cu ging lua (IRRI). Ca hai t chc nay c
Chnh phu My ung h mt phn.
Mt cng trnh nghin cu gn y a tm cach tnh
toan nhng li ch cua nn kinh t My xut pht t vic
nghin cu cua CGIAR. Cng trnh nay c tnh rng,
trong nhng nm 1970 - 1993, nhng khoan li thu c
t vic dung nhng ging lua m khac nhau a c cai
tin va c t chc CIM - MYT trin khai a t 3,4 ty la
ln 13.7 ty la. Ty xut li nhun - chi ph cua Chnh phu
My ung h cho CIMMYT cao ti mc 190 trn 1. Vic
nghin cu cua IRRI kt hp vi khoan li thu c trong
thu nhp v lua gao a t 20 triu la ln ti 1 ty la,
mang lai mt ty sut li nhun - chi ph nhiu ti mc 17
trn 1. Nh vy, ngay ca nhng u t cua My vao vao
nghin cu nng nghip quc t v lua m va thoc gao ma
ban u c thc hin trn c s nhn ao cung a
mang lai nhng li nhun trc tip cho nn kinh t My.
Nhng li nhun vt xa nhng chi ph ung h CGIAR.
Va cng trnh nghin c u k t lu n: Nghin c u nng
nghip quc t la mt s u t vao s n nh quc t va
tng trng kinh t bn ngoai, gt hai c nhng phn
thng ln hn cho nc My va nhng quc gia cung cp
vin tr khac.
Hp 8.2
Vic nghin cu nng nghip quc t co li cho
cac nc vin tr ra sao
Pham vI cua nhung n Iuc nhu vay da duoc mInh
hoa ro qua su hop fac fhanh cng frong nhIu IInh
vuc nghIn cuu va ph bIn. T chuc CCIAR, chng
han, Ia cng cu phaf frIn nhung gIng ngu cc cho
san Iuong cao hon va fhuc day nhung phuong phap
canh fac co hIu qua hon, d su dung hon va fhch
hop voI mI fruong hon. VoI mf mang IuoI co 16
frung fam nng nghIp frn khp fh gIoI, f chuc
CCIAR duoc su ung h cua 50 quc gIa v muc fIu
ban dau cua no Ia Iam gIam nan doI o cac nuoc dang
phaf frIn. Nhung nhung IoI ch cua su hoaf dng
cua no da khng gIoI han o nhung nuoc nay |Hp
8.2).
Su hop fac quc f frong nghIn cuu y f cung
da dan foI nhung fIn b quan frong. T chuc y f
fh gIoI chng han, da dong vaI fro chnh frong vIc
IoaI fru bnh dau mua. Nhung con raf nhIu IInh
vuc can co hanh dng fap fh. Trong fng s chI fIu
frn fh gIoI cho nghIn cuu y f vao dau nhung nm
1990, uoc fnh co foI 95% duoc danh cho nhung van
d y f co IIn quan chu yu dn cac nuoc cng nghIp
va ch co 5% cho nhung nhu cau y f cua cac nuoc
dang phaf frIn.
Mf vaI hoaf dng nghIn cuu dc bIf can fhIf
phaI co su ung h quc f nhIu hon:
Tng cuong hIu bIf v nhung bnh faf nhIf
doI, cu fh Ia nhung bnh cua fre em va nhung
nguoI o nng fhn vung Nam Xahara chau PhI.
KIm soaf su Ian rng vIruf Iam maf kha nng
mIn dIch cua con nguoI |HIV) va gay nn bnh
AIS.
CaI fIn vIc chua va phong nhung bnh khng
Iay Ian ma ngay cang co nhIu nguoI o cac nuoc
dang phaf frIn mc phaI.
Tm ra va phaf frIn cac IoaI fhuc chng sau
bnh o cac IoaI cay nhu bng, cacao, Iua va cac
IoaI cay co cu, nhung cay co vaI fro chu chf
frong nhIu nn kInh f.
Mc du vn con mt vai nghi ng v tm c ln lao cua
s thay i kh hu toan cu va tnh cht khn cp cua
vic giai quyt no, mt s nht tr a ni ln rng vn
la co thc va tim nng rt nguy him va rng nhng bin
phap hp ly va thch hp khng th tr hoan. Nhom chuyn
gia quc t v thay i kh hu a d oan rng qua 100
nm tip theo, b mt cua qua t se nong ln trung bnh
ti 1,5 va ti 6,3o F va mc nc bin se dng ln t 6
n 38 inh. Nhng thay i nay se gy ra nhng thin tai
ln va thng xuyn hn, s lan truyn cac bnh tt, s
rut lui cua cac nui bng va nhng bao t gy thit hai ln
hn.
S thay i kh hu t ra nhng thach thc nao
cho s hp tac quc t? Di nhng bao tr cua H thng
cua Lin hp quc v thay i kh hu c ky kt nm
1992 va c 159 nc ph chun, mt thoa c quc t
nhm han ch nhng kh thai nha knh se gop phn lam
thay i kh hu ang c thng lng va co th c
thng qua vao cui nm 1997. Nhng s thay i kh hu,
nu nh no mang lai nhng tac hai nh a c tin oan,
se a ti mt s hp tac manh me hn nhiu v - chnh
tr, kinh t va tai chnh - ap ng nhng nhu cu d
kin ln ti 5 ty la mt nm vao nm 2040.
S phn tch gn y v thay i kh hu a ra mt
ly do c ban co sc thuyt phuc manh me cho vic chp
nhn nhng cng cu da vao th trng, nh nhng quyn
Hp 8.3
Nhng thach thc cua s thay i kh hu toan cu i vi s hp tac quc t
v thai kh cac bon c em ra trao i giam nhng
vic thai kh nha knh. Trong h thng trao i giy phep,
cac giy phep tng ng vi mc trn c phep v lng
kh thai gy hiu ng nha knh se co th c ban hanh
va nhng vic thai kh khng co giy phep se b cm.
Nhng nc ma nhng chi ph thp v giam thai kh cac
bon co th c khuyn khch tin hanh vic giam o va
ban i nhng giy phep khng cn n cua ho cho cac
nc ma chi ph v giam thai kh cao. Mt cng trnh nghin
cu gn y cua Ngn hang th gii c tnh rng vic
ct giam 20% kh thai trong nhng nc cua t chc OECD,
chi ph t nht co th oi hoi s bun ban toan cu v
nhng quyn c phep thai kh tr gia t 30 ty la ti 40
ty la hang nm. Cho phep em ra bun ban nhng giy
phep nay se tao ra nhng khoan tit kim bng 65% nhng
chi ph toan cu v giam thai kh.
Nhng hang rao ngn can vic thc hin th trng
toan cu nay phn ln la nhng hang rao chnh tr. Ngay
s tn tai cua th trng nay phu thuc vao y mun cua
cac chnh phu mun tao ra va iu tit th trng nay
(Nhng ngun tai chnh mua nhng quyn nay trng
i vao khu vc kinh t t nhn). Mt bc quan trong
thit lp th trng se la s phn b ban u nhng quyn
nay - iu nay phai c xac nh bi mt ngh nh th
v thay i kh hu toan cu. Mc du nhiu phng an a
c gi y, vn gy tranh cai nay vn cha c giai
quyt.
TrIn khaI cng ngh khaI mo va canh fac d
gIam dn muc fI fhIu nan xoI mon daf va pha
rung.
Bao cc m6i truong toan cu
MI de doa nghIm frong cho phaf frIn xuaf phaf
fu su xung cap cua mI fruong o ca cap foan cau
Ian cap dIa phuong. Nhung van d mI fruong foan
cau dc bIf gay ra mI Io Ion, bao gm su fhay dI
kh hau |xem Hp 8.3), vIc Iam maf su da dang
sInh hoc va vIc bao v cac ngun nuoc frn pham vI
quc f. O cap dIa phuong, nhung van d buc fhIf
nhaf Ia nhIm khng kh va ngun nuoc d fhI,
nan df pha rung va su xoI mon daf daI va ranh gIoI
daf IIn. Hanh dng fap fh quc f co fh gIup Iam
cho nhung van d nay fro nn bof gay gf fhng qua
su hop fac ff hon, y fhuc cng chung duoc fng In,
nhung chuyn gIao ky fhuaf cng ngh, cung chIa se
chI ph va su fham van gIup hnh fhanh nhung chnh
sach va bIn phap fhuc hIn o cap quc gIa va dIa
phuong. Su hop fac quc f hIn duoc fhua nhan
nhu hon da fang cua mf ch d mI fruong bn vung.
Trong haI fhap ky qua, con s nhung fhoa uoc v
mI fruong quc f da fng In raf dang k. Mf Ioaf
nhung IoI ch bI de doa co nghIa Ia cac hoaf dng
phaI duoc phI hop o cap quc f d bao dam nhung
kIu IoaI hanh vI ung xu n dInh va duoc du kIn
fruoc va d fhIf Iap nhung h fhng hop fac quan
Iy. Mc du y nguyn fham gIa hanh dng fap fh
quc f bao ham su fhua nhan muc fIu chung, cac
nuoc khac nhau co nhung IoI ch bI uy hIp khac
nhau, va dIu nay cung phaI duoc fhua nhan. V du
Iu khoan 4 cua Cng uoc v su fhay dI kh hau
doI hoI cac bn ky kf hIp dInh phaI xem xef day
du dn nhung IoI ch cua nhung nuoc haI dao nho
|frong s cac nuoc khac); nhung quc gIa ven bo o
vung fhap, nhung vung kh cn va ban kh cn,
nhung vung rung hoc nhung vung bI fn fhuong v
su suy fan cua rung va nhung nuoc d xay ra fhIn
faI.
Su ung h v faI chnh va fh ch fhuong Ia
can fhIf d Iam cho mf s nuoc co kha nng dap
ung duoc nhung nghIa vu cua ho. V du, mf frong
nhung fhanh fuu cua HI nghI IIn hop quc v mI
fruong va phaf frIn nm 1992 o RIo de JaneIro Ia
vIc cac nuoc cng nghIp cam kf cung cap nhung
ngun faI nguyn d dap ung nhung chI ph ma cac
nuoc dang phaf frIn mc phaI frong fhuc hIn nhung
nghIa vu da duoc nu In frong Chuong frnh nghI
su 21 cua hI nghI. T chuc Phuong fIn mI fruong
foan cau, duoc quan nIm d faI fro cho nhung chI
ph fng fhm cua nhung du an co fac dng dn mI
fruong foan cau, dong mf vaI fro cf yu frong vIc
fhuc hIn nhung nghIa vu nay |Hp 8.4).
NhIu van d mI fruong buc fhIf nhaf fruoc
mf ma cac nuoc dang phaf frIn gp phaI, nhu van
d nhIm nuoc va khng kh o d fhI va su xoI mon
daf daI, chu yu co fnh chaf dIa phuong hon Ia co
fnh chaf foan cau. Nhung, nhung van d nay co
IIn quan co ban dn nng suaf, suc khoe va chaf
Iuong cuc sng o bn frong bIn gIoI cua nhung nuoc
nay. uoc fIn frong vIc Iam gIam nhe nhung van
d nay kha Ia cham chap, fhIu nng Iuc va y ch
chnh frI o ca cap quc gIa Ian cap dIa phuong, day
Ia mf chuong ngaI chnh.
aI hoc kInh nghIm gan day Ia vIc mang IaI
su foan ven va su bn vung mI fruong ca o cap dIa
phuong Ian foan cau doI hoI mf n Iuc phI hop
quc f, mf n Iuc kf hop su chu y fhan frong voI
nhung khuyn khch faI chnh, nhung Iuc Iuong fhI
fruong, nhung Iuaf phap va nhung IoI ch quc gIa.
Mf dIu cung khng kem phan quan frong Ia cng
dng quc f phaI nang cao y fhuc cua cng chung
v nhung hIm hoa cua fnh frang xung cap mI
fruong, d Iam fhay dI nhung khuyn khch chnh
frI df ra fruoc cac nha Ianh dao, boI v nhung hIm
T chc Phng tin mi trng toan cu (GEF) c
thanh lp nm 1991 giup cac nc ang phat trin tai
tr cho nhng ph ph thm v nhng u t mi vao mi
trng co nhng li ch toan cu trong bn lnh vc: s
thay i kh hu, bao tn s a dang sinh hoc, bao v
tng dn va bao v cac ngun nc trn pham vi quc
t. Mt hoat ng chung cua cac t chc chng trnh
mi trng cua Lin hp quc v mi trng, Chng trnh
v phat trin cua Lin hp quc, Ngn hang th gii va
GEF a dn ti nhng thoa thun th ch mi i vi vic
cung cp nhng hang hoa tp th.
T chc GEF co hn 165 nha nc thanh vin va
do uy ban ai din cua 32 nc quan ly, mi mt nc ai
din cho mt khu vc nhng nc thanh vin. Co 16 khu
vc nh vy cho cac nc ang phat trin, 14 cho cac
nc cng nghip va hai cho cac nc ng u. Cac
nc trong tng khu vc chon ra mt thanh vin cua Uy
ban ai din va mt ai din thay th va, mi mt khu vc
t xac nh tin trnh tham vn va ra quyt nh cua ring
mnh. Nhng thanh vin mi tham gia vao mt khu vc a
co. Cach sp xp sang tao nh vy a kt hp c s
ai din mt cach co hiu qua.
Hp 8.4
Vic cung chia se ganh nng bao v mi trng
hoa do fhuong fac dng chng IaI muc fIu gIu gn
su foan ven cua mI fruong.
Ngn ngua ca kicm soat xung J6t
Trong phan Ion fh ky XX, fh gIoI da sng duoI
bong ma cua cac cuc chIn franh Ion. Nua dau fh
ky da chung kIn haI cuc xung df foan cau, mf su
pha hoaI fham khc nhung sInh mang va cac faI
nguyn, va hang fhap ky khI phuc va kIn fhIf
IaI. Trong nua fhu haI, chIn franh Ianh hIn In
raf Ion, voI mI de doa huy dIf con Ion hon cua vu
kh haf nhan. Nhung cng fhng foan cau da dan
foI vIc nhIu nuoc da danh mf phan Ion fng san
pham quc dan cho quan su. Ch frong 10 nm qua,
nhung cng fhng nay da bf dau Ing xung, fao
co hI cho cac quc gIa gIam chI fIu v quan su va
gf haI duoc nhung IoI ch cua hoa bnh |Hp 8.5).
MI de doa chIn franh haf nhan da duoc fhay
fh boI su nay sInh nhung xung df nho, gay ra nhung
van d fn kem v fro gIup va phuc hI nguoI fI nan.
Nhung co ch hop fac hIn co da co nhung fhanh
cng han ch frong vIc ch ngu nhung cuc xung
df nay hoc gIup franh khoI xung df. Nhung van
d nay fhuong Ian sang va bao frum nhung nuoc
Iang gIng nhu da xay ra o ng Nam A va raf nhIu
nuoc o mIn Nam chau PhI frong nhung fhap ky
qua va bay gIo dang xay ra o Trung va Tay PhI.
Nhung xung df nay khng bI gIoI han frong nhung
nuoc ngheo nhaf ma co fh con n ra frong nhung
nuoc co fhu nhap frung bnh nhu Nam Tu cu va
IIbng. Su fhach fhuc dI voI cng dng quc f Ia
fm ra nhung phuong cach moI d ngn ngua nhung
xung df nhu vay hoc d gIaI quyf chung ngay fu
dau, fruoc khI chung fro fhanh nhung fham kIch.
Su kf fhuc chIn franh Ianh da dem IaI nIm
Iac quan ngay cang fng cho rng nhIu van d da
gop phan vao baf n dInh va xung df frn khp fh
gIoI cung se duoc gIaI quyf. Thay vao do, f nhaf co
30 cuc xung df vu frang chnh |duoc xac dInh Ia
nhung cuc xung df Iam hon 1000 nguoI chf frong
mf nm) da xay ra frn khp fh gIoI frong nhung
nm gan day. Nhung gIaI phap hoa bnh mong manh
o CampuchIa va Mdmbch hIn nay Ia ngoaI I
hon Ia chuan muc. Chung fa fhay rng:
Mf s ngay cang fng nhung nguoI fI nan va
nhung nguoI dI fan o frong nuoc va mf s khng
fuong xung nhung phu nu va fre em khng co
duoc nhung ngun faI chnh can co d hI huong
hay phuc hI dIu kIn sInh sng |Iu d 8.2).
Chi tiu qun s toan cu a giam ang k t khoang 4%
GDP trong nm 1990 xung 2,7% trong nm 1994, 2,4%
trong nm 1995 (xem biu ). S giam xung nay rt trai
ngc vi khuynh hng tng ln cua hai thp ky trc
y, la kt qua cua s tan v Lin X, s thay i khng
kh chnh tr toan cu, vic dn chu hoa tng ln va s suy
giam vin trn qun s.
Nhng vic giam ch tiu qun s co cai thin c
tng trng kinh t va phuc li hay khng? Mi quan h
gia chi tiu qun s va phat trin kinh t phu thuc vao
mt loat nhn t va hoan canh khac nhau. Nhng kt qua
thc nghim cung khac nhau, tuy thuc vao nhng gia
nh va phng phap lun c dung. Mt s cng trnh
nghin cu ch ra rng nhng ct giam chi tiu qun s
toan cu thc ra a tao ra mt li tc thu c t hoa bnh
di hnh thc tng trng san lng nhanh hn. Nhng
cng trnh khac gi y rng mi quan h gia chi tiu qun
s va tng trng khng theo ng thng ma theo bnh
phng: nhng mc chi tiu qun s thp s chi tiu
tng ln gop phn y nhanh hn tng trng. nhng
mc chi tiu qun s cao th chi tiu nhiu hn lam chm
lai tc tng trng. Nu nhng quc gia chi tiu nhiu
nht v qun s b loai ra khoi mu nghin cu, mi quan
h gia chi tiu qun s va tng trng tr nn khng
quan trong vi phn ln cac nc ang phat trin (trong
thi bnh). Trong nhng trng hp nh th, li tc ln
nht cui cung co th thu c t s an ninh c nhn
bit cua mt nc va t s tin cy c tng ln cua nha
u t, hn la t ban thn nhng ct giam.
Hp 8.5
Li tc thu c t hoa bnh toan cu ln nh
th nao?
Ghi chu: D liu la nhng s trung bnh cua cac nc trong mi
nhom, o bng GDP.
Ngun: Gupta, Chiff va Clements 1996
Chi tiu qun s cua cac nc cng nghip, ang phat
trin va cac nc thuc khi Lin X trc y
Con s nhung fnh frang khan cap can dn fro
gIup nhan dao fng In, fu con s frung bnh Ia
nm frong mI nm cua nhung nm 1985-1989
In foI con s 20 frong nm 1990, 26 frong nm
1994 va 24 frong nm 1995.
Su xoI mon hay su sup d foan b fnh Iuaf
phap va quyn Iuc frong nhIu quc gIa, bao
gm ApganIxfan, IIbrIa, Ruanda, XmaII va
Nam Tu cu Ia kf qua cua nI chIn hay dIf
chung.
CIua nhung nguoI fI nan va nha nuoc co mI
quan h gn bo chf che voI nhau. Cac nha nuoc Ia
nhung nguoI chIu frach nhIm chnh va xac dInh ro
nhung cuc khung hoang v nguoI fI nan. Thuc f,
Iuaf phap quc f dInh nghIa fy nan frong mI quan
h voI nha nuoc. Mc du cac f chuc phI chnh phu
|NCO) cung nhung nuoc va cng dng fIp nhan
nhung nguoI fI nan dong vaI fro chu yu frong cung
ung cho nhung nguoI fI nan, quy m fy nan frong
nhung nm gan day da df ra yu cau cac nha nuoc
- mf cach don phuong hay frong frong khun kh
cua nhung f chuc da phuong - phaI huy dng va
bao v, gIam nhe kho khn va fro gIup. Hon nua,
nhung nha nuoc cung hanh dng chung hoc voI fu
cach Ia nhung fhanh vIn cua cac f chuc quc f, da
khoI xuong nhung cuc fhuong Iuong dan foI cham
duf mf vaI cuc xung df vu frang gay ra fI nan, k
ca nhung cuc xung df o CampuchIa, Mdmbch
va Nam Tu cu.
Tuy vay, nhung dIu Iam nan Iong su hop fac
v van d fI nan co fac dng raf manh. Mf frong
nhung dIu do Ia su kho khn d bao dam nhung
cam kf o nhung fnh hung ma mf nha nuoc khng
fhay co IoI ch fruc fIp nao cua rIng mnh frong
van d nay. Mf kho khn khac Ia frIn vong cua
nhung fhoa fhuan mnh cung chIa se ganh nng yu
cau o mf nha nuoc phaI nhan nhung nguoI fI nan
vao frong Ianh fh cua mnh, fhuong voI caI gIa cao
phaI fra v chnh frI va faI chnh. Truong hop Ruanda
mInh hoa ro caI gIa cao phaI fra cho su cuu vIn
nhan dao, nhung fnh hung khan cap quy m Ion.
Tu fhang 4 foI fhang 12- 1994, cng dng quc f da
phan b khoang 1,4 fy dIa d Iam gIam fnh hnh
cng fhng o Ruanda va nhung nuoc Iang gIng.
Nhung n Iuc phuc hI da dan dan duoc dua ra,
nhung vao cuI nm 1996, mf s dan fI nan, khoang
1,5 frIu nguoI, van con phu fhuc vao su fro gIup
quc f.
Biu 8.2
Nhng dong ngi ty nan tran ngp chu Phi, chu A va chu u
Ghi chu: D liu bao gm nhng ngi ty nan, nhng qun nhn phuc vin va nhng ngi di tan trong nc.
Ngun: C quan Cao uy Lin hp quc v ngi ty nan.
Cac nha nuoc cung co nhung kha nng khac
nhau d franh hoc han ch nhung dong nguoI fI
nan. Nhung nha nuoc manh hon co nhIu hIu Iuc
hon frong vIc fu chI nhap cu cua nhung nguoI fI
na n hay nhu ng nguo I fm ch a n na u chnh frI.
Thuong fh nhung nha nuoc yu hon raf han ch v
ngun faI chnh IaI ganh vac ganh nng raf Ion cua
vIc bao v nhung nguoI fI nan va cua vIc hI huong
ho mf khI cac cuc xung df cham duf.
VIc ung pho fap fh quc f hIn nay dI voI
nhung van d fI nan dua nhIu vao cac f chuc da
phuong. Co quan Cao uy IIn hop quc v nhung
nguoI fI nan |!NHCR) da fng gap dI ngan sach
cua mnh va duoc mo rng su uy quyn frong nhung
nm 1990. T chuc nay da gIup do nhan dao cho
nhung b phan frong nuoc o xnIa, nhung hoaf dng
o vung bIn gIoI gIap ranh o XmaII, su fro gIup cho
nhung nguoI fan cu o frong nuoc o XrI Ianca va vIc
h I huong nhu ng nguo I fI na n o Trung My va
Mdmbch. Nhung hoaf dng nay doI hoI mf su
phI hop phuc fap: v du o Mdmbch nhung hoaf
dng fro gIup frong nm 1991 da II cun 26 co quan
cua IIn hop quc fham gIa, 44 nuoc vIn fro song
phuong, sau f chuc da phuong khac va 180 f chuc
NCO. NguoI fa uoc fnh co dn hon 16.000 f chuc
NCO dang hoaf dng d cung cap cuu vIn va fro
gIup nhan dao frn pham vI fh gIoI.
Nng cao bicu qua cua cicn tro nuoc ngoai
VIn fro cua nuoc ngoaI khng hoan foan Ia mf hang
hoa cng cng, nhung no duoc bIn mInh bng nhung
nhn nhan v su cng bng quc f, dc bIf co quan
h dn nng suaf va doI sng kha gIa frong fuong
IaI cua nhan dan nhung nuoc ngheo. Mf phan cf
yu cua vIc caI fhIn mI fruong cho vIn fro phaf
frIn phaI Ia vIc Iam cho vIn fro nuoc ngoaI daf
nhIu hIu qua hon, xef fu Iap fruong cua ca bn dI
vay Ian bn cho vay. Su nghIn cuu gan day goI y
rng dIu nay co fh duoc fhuc hIn bng cach kf
gn vIn fro maf fhIf hon voI nhung chnh sach cua
nhung nuoc nhan vIn fro.
Thanh cng hay fhaf baI cua nhung du an phaf
frIn duoc faI fro bng vIn fro, ngay ca frong nhung
khu vuc xa hI, dc bIf phu fhuc vao chaf Iuong
cua nhung chnh sach kInh f vI m cua mf nuoc.
V du, mf du an mo rng gIao duc fIu hoc raf co
fh fhanh cng o noI ma cac chnh sach kInh f vI
m Ianh manh. Nu nhung du an Ia cng cu d phaf
frIn fh nhung chnh sach kInh f vI m co fh duoc
xem nhu nhIn IIu va dau nhon Iam cho cng cu
van hanh duoc.
Hon nua, ch co o frong mf mI fruong chnh
sach ff, vIn fro cua nuoc ngoaI moI co fac dng
dn fng fruong. Trong nhung nuoc da fheo duI
nhung chnh sach kInh f chu yu d fng fruong -
dIu ma su nghIn cuu fhuc nghIm da xac dInh nhu
Ia vIc bao dam ky Iuaf faI chnh, ngn ngua Iam
phaf cao va duy fr mf nn kInh f mo cua hop Iy -
fh vIn fro cua nuoc ngoaI da Iam fng dang k fc
d fng fruong kInh f |Xem Iu d 8.3). Cac nuoc
da fhuc hIn mf mI fruong chnh sach ff va da
nhan duoc nhung khI Iuong vIn fro quan frong
frong nhung nm gan day - IIvIa, n Xanvado,
MaI va !ganda chng han - da Ion manh nhanh hon
du doan do co nhung chnh sach rIng cua ho.
Mf ham y ro rang Ia vIc vIn fro cua nuoc
ngoaI se co hIu qua hon nu nhu no hoc duoc nhm
mf cach co h fhng hon vao nhung nuoc ngheo co
nhung chuong frnh caI cach kInh f ff, hoc duoc
dung d xuc fIn nhung chnh sach ff. ng fhoI,
nhung nuoc cho vIn fro cung chIa se phan Ion frach
nhIm d bao dam rng vIn fro nuoc ngoaI duoc
phan phaf mf cach co frach nhIm va co hIu qua.
Thap ky qua da cho fhay co mf khuynh huong
fu do hoa kInh f frong fh gIoI dang phaf frIn, ch
ra mf khng kh duoc caI fhIn d cho vIn fro mang
IaI hIu qua. V du o n va VIf Nam, nhung
nuoc dng dan da fIn hanh nhung chuong frnh caI
cach ff vao dau nhung nm 1990, da fao ra nhung
mI fruong ma o noI do, vIn fro nuoc ngoaI co fh
co fac dng Ion hon dn fng fruong va gIam nan
ngheo doI. Nhung nhung fhanh fuu ghI duoc frong
qua khu cua vIn fro co muc dch nhm vao nhung
nuoc ngheo co nhung chnh sach fhuong Ia yu kem
frong nhung nm 1970-1993. VIn fro song phuong
da ch ra khng co khuynh huong nao ung h nhung
chnh sach ff, frong khI do vIn fro da phuong ch
phan anh mf su fhIn vI khIm fn dI voI nhung
nuoc co nhung chnh sach ff |nhu da duoc ch ra
frong mf cng frnh nghIn cuu kIm soaf fhu nhap
va dan s). Ro rang, uu fIn cao nhaf cho cac co quan
vIn fro Ia huong cac ngun faI nguyn mf cach co
h fhng hon nua vao nhung nuoc ngheo co nhung
chnh sach ff.
VIn fro co fh gIup nhung nuoc ngheo caI fIn
duoc nhung chnh sach va fh ch cua ho khng7
ay Ia mf van d kho nhung raf quan frong dI voI
vIc phan b vIn fro. Co f su nghIn cuu co h fhng
v van d nay, nhung nhung kf qua nghIn cuu
sn co Ia co fnh goI y.
VIc cho vay d dIu chnh co cau nhm h fro
caI cach chnh sach da fhanh cng nhIu hon o noI
ma quyn so huu ban dIa v chuong frnh caI cach
da manh. Mc du vIc cho vay dIu chnh co cau co
fh fao ra su h fro co ch cho chuong frnh caI cach,
nhung fu do khng fh san sInh ra caI cach duoc:
kInh nghIm cho fhay ro rng nhung nuoc cho vay
khng fh hI I cac chnh phu d dua ra nhung
chnh sach khng duoc su ung h frong nuoc.
NoI nao ma nhung Iuc Iuong xa hI va chnh frI
da d xuaf cac chuong frnh caI cach nhung chnh
sach va fh ch, vIn fro nuoc ngoaI co fh cung cap
su h fro co hIu qua bng cach mang su fInh fhng
ky fhuaf va nhung baI hoc cua nhung nuoc khac vao
mf mI fruong d fIp fhu. Nhung v du ff v mI
fuong fac nhu vay Ia IndnxIa, MrIxo va !ganda.
Nhung o noI nao frong nuoc f co phong frao huong
foI caI cach, vIn fro nhm xay dung fh ch va caI
cach chnh sach da co f fac dng.
Nhu vay, frong mf s mI fruong, co fh kho
cho vIn fro nuoc ngoaI fhuc hIn duoc baf cu dIu
g vuof ra khoI vIc gn gIu hoa bnh va cuu fro nhung
fnh hnh khan cap. Nhung mf khI ma cac Iuc Iuong
xa hI va chnh frI o frong nuoc da fao da cho caI
cach, vIn fro nuoc ngoaI co fh cung cap su ung h
quan frong cho ca caI cach chnh frI Ian phaf frIn
fh ch. Va mf khI nhung chnh sach ff va nhung
co cau fhIf ch f chuc ff da dau vao do fh vIn
fro faI chnh co fh day nhanh su chuyn fIp sang
con duong fng fruong nhanh hon. KInh nghIm cua
nhung nn kInh f fhanh cng ch ra rng nhung
nhu cau v vIn fro co fnh chaf fam fhoI, v rng
chung nao ma nhung fhanh fuu da co v nhung chnh
sach ff va su fhuc hIn chnh sach phaf frIn fh
nhung dong vn fu nhan d vao se fng In va dan
dan IoaI fru nhu cau v vIn fro nuoc ngoaI.
Nhng la chon chin lc: y manh vic cung cp
hang hoa tp th quc t
Su hop fac quc f co hIu qua hon co fh mo rng
nhung co hI va gIup cac quc gIa ung pho duoc voI
nhung fhach fhuc foan cau moI. MI nuoc phaI danh
gIa duoc nhung gIa frI cua fung n Iuc hop fac duoc
kIn nghI va quyf dInh v fung fruong hop mf Ia
co nn fham gIa hay khng. Tuy nhIn, chuong nay
ch ra mf vaI IInh vuc ma su hop fac co fh co gIa
frI Ion:
Pbat tricn ca gn giu nbung tbi truong tbc gioi
mo, bao g6m ca cicc giam nbc rui ro gn coi
nbung J6ng tbai Ji cbuycn c6n bay tbay J6i.
NhIu nuoc dang phaf frIn Io Ing v nhung
fhI fruong vn duoc mo rng nhIu hon nua v
co kha nng co nhung Iung dI chuyn vn ra
bn ngoaI Iam maf n dInh vIc quan Iy kInh
f.
Ngbicn cuu co ban nbm cao nbung nbu cu
cua cac nuoc Jang pbat tricn. Cach mang xanh,
fhuc hIn duoc nho co su ung h cua f chuc
CCIAR, ch ra rng vIc dau fu vao nghIn cuu
va frIn khaI co fh mang IaI nhung khoan IoI
Ion - cho ca nhung nuoc cung cap vIn fro Ian
nhung nuoc co y dInh huong IoI.
Bao cc m6i truong. Hanh dng fap fh quc f
co fh gIup gIam nhe nhung van d cua mI
fruong foan cau va dIa phuong bng vIc caI
fIn su phI hop, fng cuong y fhuc cua dan
chung, chuyn gIao ky fhuaf cng ngh va cung
cap nhung khuyn khch dI voI nhung chnh
sach va cuong ch fhch hop v mI fruong.
Biu 8.3
Nhng chnh sach khng tt trit tiu tac ng
cua vin tr
Ghi chu: Mi gia tr la s trung bnh i vi mt nhom nc. Nhng
kt qua da trn s thoai trin s dung d liu t 56 nc trong
thi ky t 1970-1973 n 1990-1993. Mc vin tr c o bng
ty l GDP cua nc nhn vin tr.
Ngun: Theo Burnside va Dollar 1996.
Giu gn boa bnb ca ngn ngua nbung xung J6t
cu trang. CaI gIa cao v con nguoI va faI chnh
phaI fra cho chIn franh - va cho vIc kf hop
nhung n Iuc fro gIup va phuc hI sau chIn
franh du da duoc bIf ro, nhung nhung co ch
hIn co da khng may fhanh cng frong vIc
ngn ngua cac cuc xung df hoc frong vIc
gIa I quy f chu ng fruo c khI chu ng fro fha nh
nhung fham hoa quy m Ion dI con nguoI.
Cai ticn bicu qua cua cicn tro nuoc ngoai. IIn
kf vIn fro maf fhIf hon voI nhung chnh sach
cua nhung nuoc nhan vIn fro co fh Iam cho
vIn fro co hIu qua hon, v rng, dI voI baf ky
muc d vIn fro nuoc ngoaI nao, kf qua fhuc
hIn frong kInh f se nI In cung voI chaf Iuong
cua chnh sach va su caI frI. Nhung chnh sach
cua cac nuoc chu nha fo ra co anh huong dn
su phan b vIn fro da phuong chu khng co
anh huong dn vIn fro song phuong.
Chaf xuc fac fhch hop cho su hop fac Ion hon
se fhay dI fheo muc fIu cung nhu fheo Ioaf nuoc co
kha nng fham gIa. Trong mf vaI IInh vuc, nhung
nho m co chu c nng mo I ho c nhu ng nho m frong
pham vI khu vuc co fh co ch frong vIc gIup phI
hop va fhuc fhI hop fac fu nguyn co hIu qua hon.
Nhung nhom nay co fh fm cach phaf frIn nhung
quy fc va co ch chung d fheo duI nhung muc
fIu da duoc vach ra. Nhung su fIn cay va hIu qua
cua baf ky n Iuc nao nhu fh se dua mf phan raf
quan frong vao vIc fao ra mf su can bng dung
gIua nhung gIa frI co fnh ganh dua voI nhau cua su
mo cua, fnh da dang va su c kf. Chung cung se
dua vao nhung khuyn khch v chnh frI - va su
cam kf - cua nhung nuoc fham gIa. Nhung c gng
caI fIn hIu qua cua nhung hanh dng fap fh quc
f, cung gIng nhu nhung n Iuc fuong fu o frong
nuoc, se ch mang IaI kf qua khI nhung nguoI Ianh
dao mun khng ch Ia hua hen fhay dI ma Ia fIn
hanh nhung buoc can phaI co d fao ra su fhay dI.
PH N BO N
XOA BO
NHNG TR NGAI
PHAT TRIN
Nhung chuong fruoc da ch ra nha nuoc co fh
nang cao hIu qua cua mnh bng cach Iam cho vaI
fro cua nha nuoc phu hop hon voI nng Iuc cua mnh
va nang cao nng Iuc do qua fhoI gIan. Iu khng
fh fhIu dI voI cach fIp can nay Ia mf su hIu
bIf ff hon v van d faI sao mf s nuoc khng dap
ung duoc ngay ca nhung doI hoI co ban nhaf d co
duoc su quan Iy kInh f Ianh manh, va, faI sao co
qua f nuoc dang phaf frIn fm cach fao ra nhung
fh ch nha nuoc co hIu qua. Nhung vIc hIu bIf
van d va vIc an dInh no IaI Ia haI vIc raf khac
nhau. Nhung cau hoI co ban con IaI Ia: faI sao va
Iam fh nao ma mf s nuoc co fh vuf bo duoc dI
san cua fhaf baI va fIn hanh caI cach d fIn In
pha fruoc, frong khI nhung nuoc khac IaI khng7
Chuong nay fm kIm mf s IoI gIaI cho nhung
cau hoI frn bng cach xem xef nhung fro ngaI chnh
cua caI cach va cach khc phuc nhung fro ngaI do ra
sao. a nhan f fro nn raf quan frong: nhung dc
dIm phan phI cua caI cach |nhung nguoI duoc va
nhung nguoI maf quyn IoI); fh Iuc chnh frI cua
nhung nhom chu chf |dc bIf Ia nhung nhom se
khng fhanh daf); va vIc xay dung nhung fh ch
nha nuoc hIn co. I khI caI cach se Ia dIu khng
dang mong mun v mf chnh frI boI v nhung nguoI
co fh maf quyn IoI IaI Ia mf phan cua co so ung
h dI voI gIoI Ianh dao chnh frI. Ngay ca khI v
mf chnh frI co y mun fhay dI dI nua, cac nha caI
cach co fh fhay nhung n Iuc cua ho bI nhung fro
ngaI da n sau frong fh ch nha nuoc Iam frch
duong ray, nhung fro ngaI nay Iam cho cac fh Iuc
dI Iap d duy fr fraf fu cu.
Nhung fhuc f fh su dI Iap voI caI cach co fh
bam chc n sau frong nhung fh ch cua mf nuoc
ma chng can phaI co mf IoI khuyn nao v fnh
frang fuyf vong. Nguoc IaI, vIc xem xef ky nhung
fro ngaI dI voI caI cach mang IaI ba mau IoI khuyn
fhuc f cho cac nha caI cach. Thu nhaf Ia, nhung
canh cua cho co hI caI cach da mo; chung fhuong
xay ra vao nhung fhoI dIm khI nhung Iuaf choI bnh
fhuong fro nn baf dInh v mf vaI Iy do nao do, du
ch Ia fam fhoI. Nhu vay, nhung caI cach frIf d
fhuong dIn ra d ngn chn mf su de doa fu bn
ngoaI, hay mf cuc khung hoang kInh f hoc frong
fhoI ky hung khoI ban dau cua mf chnh quyn
moI hay cua mf ch d, khI ma nhung nguoI duong
chuc co nhung IoI ch rIng frong ch d cu da bI baI
chuc.
Thu haI Ia, voI mf co hI nhaf dInh nhu vay,
cac nha caI cach co fh franh fhu fhoI dIm do d
dua ra mf chIn Iuoc du fnh hf duoc nhung fro
ngaI co fh xay ra va fm cach gIam bof nhung fro
ngaI do. VIc xay dung chIn fhuaf va xuc fIn caI
cach co fh phaf huy fac dung ff va cac bIn phap
nhm Iam cho cac fh ch f bI chI phI boI cac nhom
dc quyn, dc IoI cung co fh phaf huy fac dung,
nhung co Ie dIu quan frong nhaf Ia xay dung mf
su dng fam nhaf fr v caI cach.
CuI cung, fhng dIp cua nhIu caI cach fhanh
cng - va fhaf baI - duoc phan fch frong chuong nay
Ia o ch nhung df pha hIm khI xay ra mf cach
fnh co. Vao baf cu fhoI dIm nhaf dInh nao, nhung
Iuc Iuong ung h nguyn frang raf co fh fhng fh.
CHONG 9
THACH THC CUA S KHI XNG
VA DUY TR NHNG CAI CACH
Nguoi J6i moi co kc tbu /a tt ca nbung nguoi Ja tbanb Jat Juoi trt tu cu, ca cbt Juoc su ung b6 tbicu
nbict tnb cua nbung nguoi co tbc sc tbanb Jat Juoi trt tu moi.
NIccoIo MachIaveIII frong Hoang tu |1513)
Nhung caI cach ch co fh fhanh cng nu chung
duoc ch dao boI nhung nguoI Ianh dao co fam nhn
xa v nhung dIu co fh xay ra va co quyf fam d
anh huong d bIn fam nhn do fhanh hIn fhuc.
Nhng tr ngai i vi cai cach
Nhung fro ngaI dI voI caI cach o baf cu nuoc nao
cung co nhIu va raf khac nhau. Cach dan dn fhaf
baI cua caI cach cung khng d khaI quaf hon cach
dan dn fhanh cng. Nhung nhung can fro chu yu
dI voI su fhay dI van Ia nhung fap doan manh co
quyn IoI co fh bI maf v su fhay dI do. Su chng
dI fham ch con gay gf hon khI nhung ke sp fhua
cuc Ia nhung fhanh vIn chu chf frong gIoI Ianh
dao chnh frI. Tom IaI, nhung fac dng phan phI IaI
cua caI cach va fh Iuc chnh frI cua nhung fap doan
bI dung cham v quyn IoI do caI cach co fh d Iam
cho mf s fhay dI v chnh sach fro nn rc rI.
Tuy vay ngay ca nhung caI cach chnh frI dang mong
mun cung co fh fhaf baI boI v co nhung su kIm
ch bam sau vao frong nhung fh ch cua nha nuoc,
Iam nghIng hn cuc dIn dau fruong v pha nhung
nguoI dI Iap. Nhu vay, nhung kf qua cua chnh
sach fhuong co fh duoc xem nhu fac dng kf hop
cua nhung dc dIm cua ban fhan nhung caI cach,
cua fh Iuc chnh frI cua nhung nguoI hoaf dng khac
nhau va cua vIc sp xp nhung fh ch nha nuoc
hIn co.
Nbung xung J6t cc pbn pb6i, tnb trang kb6ng cbc
cbn ca cai cacb
Mf s kIu IoaI chung v caI cach va nhung fap
doan co kha nng duoc hoc maf quyn IoI frong
nhung kIu IoaI caI cach nay duoc IIf k frong ang
9.1. Nhung sp xp fhanh nhom nay khng ap dung
cho moI fruong hop. Nhung su fhaf van Ia su phan
khang IaI caI cach fhuong n ra do fIm nng phan
phI IaI nhung ngun faI nguyn gIua nhung fap
doan khac nhau gay nn, nhung fap doan ma fhanh
phan chnh xac cua chung se fuy fhuc vao kf qua
phan fch cuc caI cach. V du, caI cach khu vuc cng
cng, mf nhIm vu frung fam d fng cuong fro IaI
suc sng cua nhung fh ch nha nuoc, dI khI co fh
bI pha ngang boI nhung vIn chuc dan su, nhung
nguoI co nguy co fhaf nghIp hoc fu fhay con fI f
hon khI Iam vIc frong khu vuc fu nhan. Nhung nha
chnh frI su dung vIc Iam frong khu vuc cng cng
nhu mf ngun bao fro cho nhung nguoI khac cung
co fh fhay co IoI ch frong vIc ngn fro mf s IoaI
caI cach nao do. Chng han nhu vIc phI fap frung
hoa Iam fng frIn vong phan b IaI nhung ngun
Iuc ra bn ngoaI pham vI cua nhung fhanh vIn cua
gIoI Ianh dao chnh frI. O Pru, chuong frnh phI fap
frung hoa da chuyn gIao nhung ngun d faI fro
cho gIao duc fIu hoc va frung hoc cua cac fhanh
ph o cac fnh da bI chn dung frong nm 1993, fIp
fheo sau nhung fhng IoI ph bIn cua nhung dang
dI Iap va dc Iap frong cuc bau cu chnh quyn cac
fhanh ph va fhI xa.
X p Ioa I nhu ng fhay d I v chnh sa ch fheo
nhung caI gIa phaI fra va nhung IoI ch fhu duoc v
chnh frI co fh gIup cac nha Iam chnh sach vach ra
nhung buoc chIn fhuaf cua chuong frnh caI cach
foan dIn. Mc du vIc van dung nhu fh Ia vIc
rIng cua mf nuoc, dIm xuaf phaf ff Ia so sanh
nhung fac dng du kIn cua su phan phI IaI nhung
caI cach co quy hoach voI nhung IoI ch fhu duoc v
hIu qua mong doI. V du, mf s caI cach kho fhuc
hIn v frong fhoI gIan ngn chung hnh nhu ch Ia
xao frn nhung van hI va fhu nhap. Cho du nhung
caI cach nhu vay nu co Iam fng hIu qua va rf
cuc Iam fng quy m cua caI banh fh nhung fac
dng phan phI IaI caI banh do frong fhoI gIan ngn
cung vuof qua nhung IoI ch fruoc mf. Trong fruong
hop nay, nu nhu nhung su vaf khac du nhu nhau,
caI cach cung se khng xay ra, boI v nhung kho khn
frong vIc fIn hanh caI cach van nng hon nhung
phan fhuong. Cach fIp can chI ph - IoI nhuan v
chnh frI co fh ap dung cho hang Ioaf nhung caI
cach, chng han nhu fu do hoa mau dIch |Hp 9.1).
VIc ap dung phep fnh h s cac bIn cua su
phan phI IaI vao fruong hop caI cach fro cap cho
fhay nhung xung df v IoI ch gIua cac fh h cung
co fh fac dng dn nhung hau qua chnh sach. Phan
Ion nhung k hoach fro cap cng cng khng co ngan
quy va duoc faI fro bng fhu danh vao Iuong hon Ia
bng nhung dong gop frong qua khu. Thu phu fhu
cao danh vao Iao dng va mI IIn h Iong Ieo gIua
nhung dong gop va nhung IoI ch fao ra nhung meo
mo frong fhI fruong Iao dng. Trong nhung ch d
da phaf frIn, nhung meo mo nay cang gay fhm faI
haI boI s fIn IoI ngam fhu v cho fro cap fhap so
voI s IoI nhuan kInh doanh cua dng vn. n canh
nhung vIc khac, nhung meo mo co fh duoc gIam
bof bng cach fng cuong mI IIn kf gIua nhung
dong gop va nhung IoI ch va bng nhung k hoach
fu nhan hoa va faI fro cho cac h fhng fro cap.
Nhung, nhung caI cach nhu fh se fac dng khac
nhau dn cac fh h cng nhan khac nhau. V du,
vIc fu nhan hoa va faI fro day du cho h fhng an
nInh xa hI cua My co fh fao ra nhung khoan IoI
181 THACH THC CUA S KHI XNG VA DUY TR NHNG CAI CACH
Chng lai Ung h
T do hoa
m u dch
Nhng ngi nm
han ngach nhp
kh u. Nh ng nha
cng nghip c
bao h
Nhng ngi tiu dung,
cac nha xut khu, kho
bac (nu doanh thu
tng)
S phn phi lai (+)
Li ch v tnh hiu
qua (-)
Giam nhng han ch
s lng v mt thu
quan
T nhn hoa
vic tr cp
Cac cng oan. Hi
nhng ngi lnh tr
cp va lng hu.
Gii quan chc (B
lao ng, c quan
bao him xa hi)
Cac ng chu
Cac thit ch tai chnh
Cng nhn tre
Giam giau co (+) S
bao tr b giam (+)
C tri trung nin (+)
Nhng li ch v tnh
hiu qua (-)
Cho phep nhng ngi
tham gia khng tham
gia vao h thng cng
cng c sp t sn
va sau o huy bo tng
bc h thng nay
Cng nhn tre co th
t nguyn t bo mt
s nhng quyn cua
ho a at c
Phi tp trung
hoa chc
nng
Quan chc chop bu
va nhng nhn vin
c quan trung
ng
Quan chc ng u va
nhn vin cac c quan
a phng, nhng ng i
tiu dung, nhng cng
dn c hng li, gii
kinh doanh a phng
Phn phi lai (+)
S tranh gianh v
chnh tr (+) Nhng
li ch v tnh hiu
qua (-)
Xy dng s nht tr,
thc hin tng bc
chng trnh th im,
vach ra nhng k
hoach tr cp.
Cn phai giam bt
nhng mt cn i tai
chnh va vach ra
nhng k hoach mi
phn b nhng
tr cp qua nhng c
quan phap quyn.
Chnh tr Nhng ng i quyt
nh chnh sach
cp chop bu trong
cac chnh ang
Nhng ngi quyt nh
chnh sach trong cac
chnh ang, cac hip hi
va cac t chc lao ng
a phng. Nhng t
ch c phi chnh phu;
nhng ngi ong thu.
Tnh trang d th a
(+) Tht nghip (+)
Tin cng tng i
(+) Nhng li ch v
hiu qua (-)
Tai chnh Nhng quan chc
chop bu trong B
Tai chnh va k
hoach co tnh chin
lc (hay Uy ban
u t) nha nc
S tai chnh trong chnh
quyn a phng, cac
c quan k hoach va u
t a phng
Cai cach khu
vc cng
cng
Nhng ngi lam
cng va nhng
ngi quan ly cac
doanh nghip cng,
nhng nha chnh tr
thin v bao tr, che
ch
T doanh tng lp trn
nng thn, nhng c
quan trung ng, nhng
ngi ong thu
Loai tr nhng cng
nhn ma, khuyn khch
v hu t nguyn va v
hu sm, bao am vic
v hu ma khng quay
tr lai bng ca quay
Nhng khuyn khch:
tin thanh toan cho
ngi lam cng khi
kt thuc hp ng,
tra li tc cho quyn
s hu, quy hoach v
ng vn, ao tao,
sp t khu vc t
nhn, nhng k
hoach tn dung
Nhng vn khac
Nhng nhom li ch
Loai cai
cach
Nhng yu t
quyt nh cai gia
v
Cac bc chin
thut
Bang 9.1
S sp xp cac nhom quyn li, nhng cai gia phai tra v mt chnh tr va vic nh ra cac bc chin
thut v cai cach theo loai hnh cai cach
fhuan fuy, k ca nhung khoan IoI v hIu qua, nhung
nhung cng nhan fre hon co fh se maf nhung IoI
ch do |Xem Iu d 9.1). Tnh frang fIn fhoaI Iuong
nan nay cf nghIa faI sao caI cach Ia van d raf nhay
cam v mf chnh frI. Tuong fu nhu vay, su phan
phI IaI Iam fhIf haI dn IoI ch cua nhung cng
nhan Ion fuI cf nghIa faI sao nhung nuoc Trung
va ng u va cac nuoc fhuc Cng dng cac quc
gIa dc Iap |CIS) dang chng IaI vIc fng fuI v
huu. V du, o !craIna, fuI v huu dng Ioaf Ia 65 se
Iam gIam nhung maf can dI frong fnh foan bao
hIm cua ch d, nhung cung se Iam gIam s fIn
fro cap huu fr cho cng nhan |fheo gIa frI hIn hanh)
vao khoang 25% CP.
CaI kho cua nhung chuong frnh caI cach ch
d fro cap huu fr ph bIn nhu vay bf ngun fu
nhung fac dng phan phI IaI cua caI cach da duoc
du kIn fruoc va fu fh manh cua nhung cu frI Ion
fuI. Trong khI do, nhung fh h chua sInh ra, nhung
nguoI se huong IoI nhIu nhaf fu caI cach IaI khng
co fIng noI quyf dInh. Nhung caI gIa phaI fra v
mf chnh frI cho caI cach o nuoc My da ngay mf
fng fheo fhoI gIan, v fuong quan Iuc Iuong cua cu
frI, gIua s cu frI fre |nhung nguoI frong d fuI 25 -
40) va s cu frI frn 65 fuI, da mo rng nghIng v
s cu frI frn 65 fuI khoang 12%. Ro rang Ia, nhung
chuong frnh faI fro cho caI cach fro cap cng cng
va y f dI voI nhung nguoI cao fuI, fuy nhIn khng
fh duy fr duoc v mf faI chnh, Ia mf vIc kho
ma daf duoc nhung phaI Ia mf uu fIn cao. Tham
ch, mf Iuc nao do su caI cach foan dIn khng fhuc
hIn duoc fh nhung fhay dI dan dan va vIc bao fr
nhung nguoI hIn dang huong IoI voI dIu kIn fhua
nhan rng nhung fhay dI co fh phaI duoc coI nhu
co fnh chaf fh h, voI nhung fhoI gIan keo daI, co
fh Iam gIam su dI Iap voI caI cach.
O nhIu nuoc, cac nganh dIch vu cng cng Ia
nhung f chuc dc quyn nha nuoc hoaf dng khng
Nhng cuc cai cach nng cao hiu qua thng kho thc
hin bi v chung tao ra ca nhng ngi c li ln nhng
ngi mt quyn li va co th khng co cach nao bi
hoan cho nhng ngi mt quyn li. Thao ngoi n cua
s i lp thm ch con khoa hn khi ma nhng li ch at
c v hiu qua la thp so vi nhng tac ng phn
phi lai. ap dung mt ty sut ai khai v chi ph - li nhun
mang tnh cht chnh tr cho nhng bin phap cai cach co
th cho thy co bao nhiu s phn phi lai xay ra i vi
mt s lng nht nh nhng li ch v hiu qua. Mt
chnh sach, lam tng thu nhp cua nhom nay ma khng
ly i thu nhp cua nhom khac chng han se co ty sut
bng khng.
i vi vic t do hoa mu dch, ty sut chi ph - li
nhun mang tnh cht chnh tr lai ty l nghch vi ty l cua
quan thu, vi ty trong hang nhp trong tng tiu thu va
vi co gian ln cua cu v nhp khu. Nam Xahara
chu Phi, thu quan nhp khu trung bnh vt qua 30%
va, ty trong cua nhp khu trong tng tiu thu la vao khoang
40%. C cho rng co gian v cu i vi nhp khu la
2 (c mi 1% s giam v gia ca, cu i vi nhp khu
tng 2%), ty sut chi ph - li nhun cua t do hoa mu
dch la hn 4. Nh vy, i vi mt khi lng nht nh
v li ch thu c t hiu qua, nhng tac ng cua s
phn phi lai se gp bn ln khi lng o. Mt khi ma
mt chng trnh cai cach kt hp c t do hoa mu
dch vi mt chng trnh n nh hoa lam tng san lng
u ra th ty sut nay giam rt ln. Mt chng trnh n
nh hoa lam tng GDP ln 1% se la u ha thp ty sut
t 4 xung di 1.
Hp 9.1
Vic cn nhc cai gia phai tra va nhng li ch
v chnh tr cua cai cach
Biu 9.1
Nhng cng nhn gia hn se mt quyn li trong
vi c ca i ca ch ca c khoa n tr c p hu tr, co n
nhng cng nhn tre se gianh c quyn li
Ghi chu: D liu y la tng s li ch thu c hay mt i trong
ca i ngi theo gia tr hin hanh nm 1995 co s dung ty l
chit khu 5%. Ngun: Feldstein va Samwick 1996.
hI u qua . Nhu ng nguo I su du ng co fh fhu duo c
nhung IoI ch quan frong nu nhu cac nganh dIch vu
cng cng nay duoc fu nhan hoa va nhung co quan
dIu hanh co hIu qua duoc fhanh Iap d gIam saf
chung. ng chung Ia fruong hop cua AchenfIna,
nuoc bf dau fu nhan hoa nhung dIch vu v co so ha
fang do nha nuoc quan Iy fu nm 1989. Taf ca cac
nhom fhu nhap da huong nhung IoI ch fhu duoc fu
hIu qua do su fu nhan hoa dem IaI, va, nhung IoI
ch fhu duoc nay |so voI chI ph cho cac nganh dIch
vu cng cng) cung fuong fu nhu nhung IoI ch cu
gIua nhung nhom fhu nhap |xem ang 9.2). V du, o
!rugoay, cuc frung cau y dan nm 1989 da bac bo
vIc xay dung Iuaf v fu nhan hoa. Tuy vay, mf
cng frnh nghIn cuu gan day cho fhay nhung dIu
khng hIu qua frong nhung nganh dIch vu cng
cng da fng fhm 30% vao gIa frung bnh v dIn,
nuoc va dIn fhoaI o !rugoay. Va, nhu chung fa fhay
frong Hp 4.2, nhIu Iy Ie fhuong duoc dua ra d
chng IaI su fu nhan hoa Ia khng co gIa frI.
Nhu vay, faI sao vIc fu nhan hoa van bI chng
dI o mf s nuoc7 Su ngan ngaI fhuc hIn nhung
caI cach nang cao phuc IoI co mI IIn kf f ra voI ba
nhan f:
Tnh frang khng chc chn duoc nhan fhay ro
v hau qua cua caI cach, ngn fro vIc fao ra
mf Iuc Iuong cu frI ung h caI cach va Iam
fng nhung mI Io ngaI v fnh frang baf n
frong xa hI, frong khI nhung IoI ch cua caI
cach ch co fh fhu duoc v sau nay.
Thu c f Ia nhu ng nguo I hoa f d ng fu nhan
fhuong hay phaI fao ra nhung fhay dI Iam fhIf
haI dn nhung nhom nao do d fhuc hIn nhung
IoI ch v hIu qua.
Thuc f Ia nhung nhom khac nhau co fh co
nhung cach nhn nhan fraI nguoc nhau v vaI
fro cua nha nuoc - chng han, o nhIu nuoc, co
nhIu nhom fIp fuc phan khang fu nhan hoa
frn nhung Iap fruong mang fnh chaf y fhuc
h.
8p xcp tbc cbc
VIc ban Iuan frn day da xac dInh nhung nguoI
maf quyn IoI frong caI cach nhu Ia nhung fro ngaI
co fIm nng Ion manh. Nhung vIc nhung nhom
nay co fng manh hay khng frong mf fruong hop
nhaf dInh nao do fhuong se duoc quyf dInh boI vIc
sp xp cac fh ch nha nuoc. Thay cho c gng fnh
foan moI Ie v vIc nhung fh ch nha nuoc co fh
duoc su dung nhu fh nao d can fro caI cach, o day
chung fI fap frung vao haI fh ch chnh: ch d
bau cu va dang phaI va ch d kIm fra va can dI.
Van d khng phaI Ia o ch cac fh ch phaI duoc
sp xp IaI va fhay dI fhuong xuyn d fao dIu
kIn d dang cho caI cach, hay o ch mf cach sp
xp duy nhaf Ia dIu mong mun cho faf ca cac nuoc
va moI hoan canh. TraI IaI, muc dch Ia ch nhung
yu f nm o bn duoI h fhng fh ch co fh quy
dInh ca c gng caI cach Ian su phan ung ra sao.
NH!NC CH O ! C! VA ANC PHAI.
Nhu da nhan manh frong ao cao nay, nhung Iua
chon fh ch hIm khI duf khoaf: chung keo fheo su
can bng fhan frong gIua su IInh hoaf cho phep dI
voI cac quan chuc nha nuoc va nhung kIm ch fhch
hop ap df cho ho. KInh nghIm v nhung ch d
bau cu fheo fy I Ia mf fruong hop noI foI o day.
Nhung h fhng nhu vay duoc gn voI nhung chnh
phu IIn hIp, nhung chnh phu co fh Ia dang mong
mun frong chung muc ma chung dem IaI nhIu fIng
noI hon cho nI cac va raf coI frong su nhaf fr. Tuy
vay, nhung dc dIm nay cung co fh Ia hang rao
ngn fro caI cach, dan foI nhung fr hoan daI frong
quyf sach va nhung fham huf faI chnh Ion hon v
co su can fhIf phaI nhan nhuong cho nhung IoI ch
nganh hay cua khu vuc. VIc nghIn cuu da ch ra
rng cac nuoc co nhung IIn mInh Ion va be phaI co
xu huong co nhIu kho khn hon frong vIc fhch
ung voI nhung cu sc fu bn ngoaI, chng han nhu
nhung cuc fng gIa df ngf dau mo nhung nm
1973-1974. Nhung muc cao v no nha nuoc cua ca
Ian IfaIIa duoc quy mf phan cho haI fhap ky caI
Cum thu nhp
Hiu qua thu c
(triu USD nm
1993)
Cac khoan n cho 1
USD chi tiu vao cac
nganh dch vu cng
cng (%)
H ngheo nht 205 30
H ngheo loai hai 222 27
H trung bnh 342 34
H loai bn 335 27
H giau nht 549 31
Tng cng 1653 30
Bang 9.2
Hiu qua d tnh thu c t nhng nganh dch
vu cng cng c t nhn hoa Achentina
Ngun: Chisari, Estache va Romero 1996.
frI cua nhung IIn mInh cam quyn Ion va khng n
dInh.
raxIn cung cap mf mInh chung khac v vIc
nhung ch d bau cu va da dang phaI co fh fac dng
nhu fh nao dn chnh sach kInh f. u Iuaf v an
nInh xa hI cua chnh phu cua Tng fhng Iernando
HenrIque Cardoso frong fhang 6-1996 da bI danh
baI o ha vIn cua nganh Iap phap, baf chap mf da
s chnh fhuc ung h chnh phu IIn mInh cam quyn,
boI v mf s nhom IoI ch nao do |nhung vIn chuc,
cac nha gIao va nhung nguoI khac) khaI fhac nhung
dc quyn duoc hIn phap bao v va h fhng chnh
frI d Iam nan Iong da s phIu n dInh frong quc
hI. Thuc f Ia vIc cac daI bIu fhuc IIn mInh da
bo phIu chng IaI du Iuaf phan anh quyn fu chu
khng bnh fhuong cua cac quan chuc duoc bau ra
fu nhung chnh dang, dIu dc frung cho ch d daI
bIu fheo fy I cua raxIn. Mf cng frnh nghIn
cuu nm 1991 v ch d bau cu va dang phaI cua
raxIn da phaf hIn ra rng cac daI bIu fhuc mf
dang frung bnh frong s ba chnh dang va rng,
frong nhung nm 1987-1990 mf phan ba frong s
559 daI bIu da chuyn sang dang khac fu khI duoc
bau nm 1986. Mf du Iuaf d caI cach mf s mf
cua Iuaf phap v cac dang co fh duoc dem ra bo
phIu o quc hI vao nm 1997.
O !rugoay, mf s fh ch da day nhanh mf
vaI caI cach - va day IuI nhung caI cach khac. Mf
frong nhung dIm rIng bIf cua ch d bau cu cua
nuoc nay, xay ra fruoc cuc caI cach gan day, Ia
nhung cuc bau so b frong dang va nhung cuc fng
fuyn cu duoc fIn hanh dng fhoI. Kf qua Ia nhung
ung cu vIn fng fhng fhng cu ch nhan duoc mf
fhIu s cua fng phIu bau va da xay dung nhung
IIn mInh voI cac phe dI Iap frong quc hI. Trong
cuc bau cu fhang 11-1994, ung cu vIn duoc bau
ch nhan duoc 24% fng s phIu bau. Va frong ba
dang chnh, mI dang nhan duoc 30% s phIu. Mf
h fhng bau cu nhu fh co khuynh huong Ia ch d
cho phep ung cu vIn duoc fap frung vao mf phe.
Tu do, cac nhom co fh huy dng d fhu v nhIu
nhaf IoI ch v chnh frI. Mf nef rIng bIf khac cua
h fhng chnh frI cua !rugoay Ia vIc dua nhIu
vao ch d dan chu fruc fIp |fhng qua frung cau y
dan) d quyf dInh ch d fro cap huu fr cua nha
nuoc. Trong nm 1992, cac cu frI huy bo dao Iuaf
chnh v fu nhan hoa. Va mf cuc frung cau y dan
nm 1989, duoc hIp hI nhung nguoI v huu d
xuong, da bao dam cho ch s day du v fIn Iuong,
cu ba fhang mf Ian. Nhung fh ch nay cf nghIa
faI sao nhung chI fIu v Iuong huu so voI CP Ia
vao khoang 35% o !rugoay, cao hon so voI o My, cho
du ca haI nuoc co gan nhu cung mf fy I nhung
nguoI cao fuI frong fng s dan |16%).
!rugoay fu do da fhua nhan rng h fhng bau
cu cua ho Ia mf fro ngaI cho mf nha nuoc van hanh
ff. Mf h fhng bau cu moI da duoc quc hI fhng
qua vao fhang 10-1996. No cham duf vIc bau dng
fhoI cac cuc bau cu frong dang va cac cuc fng
fuyn cu va no cung doI hoI mf vong bo phIu fhu
haI cho haI ung cu vIn fng fhng dung dau khI
khng co ung cu vIn nao daf duoc 50% fng phIu
bau. NguoI fa hy vong rng nhung fhay dI nay se
fng cuong ky Iuaf cua cac dang va ngn chn chu
nghIa be phaI.
NH!NC KIM SOAT VA NH!NC CN OI.
Chuong 6 da frnh bay cach fhuc va Iy do v sao nhung
kIm soaf va can dI khng fhch dang co fh dan
foI nhung quyf dInh va cach ung xu dc doan cua
chnh phu. Nhung dIm phu quyf da nI In o ba
cap: su phan Iap gIua nganh Iap phap va nganh hanh
phap, su phan chIa co quan Iap phap fhanh haI vIn
fach bIf va su phan chIa quyn Iuc gIua chnh quyn
frung uong va chnh quyn cac cap duoI quc gIa.
Mf xu huong v nguyn frang se phaf frIn khI nha
nuoc ung h nhIu dIm phu quyf fh ch va, nhung
Ghi chu: Mi mt mu banh ai din cho s ong gop cua nhn
t o vao tr cp hu tr, tr cp tht nghip va tr giup gia nh
cua chnh phu c quan sat. Nhng kt qua da vao mt thoai
trin v d liu t 22 nc OECD cho giai oan 1965-1993. Xem
Chu thch ky thut bit thm chi tit.
Ngun: Nhng tnh toan cua nhn vin Ngn hang th gii.
Biu 9.2
Nhiu quyn phu quyt giup nha nc chng lai
ap lc oi m rng phuc li
nhom chng dI su fhay dI co fh su dung quyn
Iuc o mf hay nhIu cap. Trong ch d fng fhng,
chng han, b fc co fh nI In khI nhung dang
phaI hay nhung IIn mInh khac nhau kIm soaf duoc
nganh hanh phap va cac co quan Iap phap. Tuong
fu nhu vay, nhu Chuong 7 da cho fhay, mf su phI
fap frung hoa duoc vach ra fI dan foI vIc chnh
quyn dIa phuong chIm doaf nhung IoI ch dc bIf
co fh ngn can vIc fhng qua nhung caI cach Ianh
manh.
Mc du nhIu dIm phu quyf co fh dI khI
gop phan Iam fr hoan, mf s bng chung cho fhay
rng no da kIm ch vIc phaf frIn nha nuoc phuc
IoI. Nhu Iu d 9.2 ch ra, su phan chIa quyn Iuc
fheo hIn phap ch dung vao hang fhu haI sau van
d nguoI cao nIn frong vIc gIaI fhch nhung fhay
dI frong chI fIu v phuc IoI. Chung nao ma fhu
nhap fheo dau nguoI fng In fh yu cau dI voI
nhung chuyn khoan cua chnh phu cung fng In.
Nhung nuoc f dIm phu quyf hon frong co cau nha
nuoc cua mnh |nhu Thuy In va an Mach) d
fIp fhu hon nhung yu cau nay. Nguoc IaI, con s
Ion hon nhung dIm phu quyf o Thuy SI - mf nha
nuoc IIn bang voI ch d Iap phap Iuong vIn - da
ngn fro raf nhIu sang kIn mo rng nhung chuong
frnh phuc IoI. VIc caI cach nha nuoc phuc IoI, do
do, doI hoI phaI vuof qua su sp xp hop Iy vIc van
hanh nhung chuong frnh chuyn gIao. Thuc ra, dIu
nay da duoc uy ban caI cach nha nuoc. Thuy dIn
fhua nhan vao nm 1992. !y ban nay da khuyn
nghI fng cuong nganh hanh phap bng cach dua ra
vIc bo phIu co fnh xay dung v su khng fn nhIm,
cho phep chnh phu yu cau quc hI bo phIu ca goI
nhung bIn phap hon Ia bo phIu fung dong mf,
Hp 9.2
Nha nc boc lt di triu ai Duvalier Haiti
Haiti gianh c c lp nm l804. Mt nha nc boc lt
a xut hin y trong nhng nm 1843-1915, mt thi
ky co c trng la nhng ngi thng tr tn tai rt ngn,
thng b thay i bi nhng cuc ao chnh, b thuc y
bi vic tao ra nhng tai san ca nhn. Trong s 22 chnh
quyn trong sut thi ky nay, 11 chnh quyn a nm gi
cac c quan di nm nm va ch co mt chnh quyn
xoay s hoan tt c thi han cua no.
My chim ong nc nay t nm 1915 n nm
1934, nhng lgch cua mt nha nc boc lt vn khng
thay i. Vao nm 1957, chnh phu cua Francois (Cha
c) Duvalier c bu ra mt cach dn chu a a cai
lgch nay ln mt mc mi, m u bng mt s thanh
trng cha tng co xa hi dn s, lc lng qun s con
lai, gii i lp chnh tr va nhng c quan khac cua chnh
phu. Trong vong hai thang nm quyn lc, Duvalier a bo
tu 100 ngi i lp chnh tr. Nha th Thin chua giao
cung b coi la mi e doa va nhng nha lanh ao tinh thn
b truc xut. Thng tin ai chung buc phai im lng trc
vic truc xut cac nha bao nc ngoai, va, mt ao lut
nm 1958 cho phep chnh phu c bn nhng phong
vin nao b buc ti lan truyn tin tc sai lac. S bo tu
nhng cho me sinh vin biu tnh c thc hin bng
mnh lnh. Sau khi huy bo quyn bt kha xm pham cua
ai biu quc hi nam 1959, Duvalier giai tan ca hai vin,
Thng vin va Vin dn biu. Nhng thit b qun s
hin ai b bo vao kho di tng hm cua dinh tng thng
va co hn 200 s quan b thay th trong 11 nm u cm
quyn cua Duvalier. Nm 1964, Duvalier t tuyn b la
tng thng sut i.
Nhng nn tang kinh t cua nha nc bo lt Haiti la
s tc oat, tng tin, thu, lam phat va tham nhung.
Tip theo s bai th cua gii kinh doanh, canh sat c
phep m cac ca hang cua nhng thng nhn bai th va
phn phat hang hoa cua ho. Nhng tai nguyn quan trong
c danh cho vic bao v ban thn Duvalier: 30% tng
s chi trong sut na u nhng nm 1930. Nng nghip,
c bit la ca ph, b anh thu nng. Mt s ngun tin
c tnh rng Duvalier mi nm a chuyn hn 7 triu
la ra khoi Haiti cho muc ch ca nhn. Nhng vu hi l
quy m ln cung xay ra, thng qua nhng mc ca vi cac
nha u t nc ngoai v nhng d an chng bao gi
c thc hin. Vic tng tin di cai man nguy trang
cua nhng khoan qua tng t nguyn c th ch hoa
di danh ngha Phong trao phuc hng quc gia. Mt
khoan goi la tr cp hu tr cho tui gia b khu tr 3% a
c tao ra va cac vin chc chnh phu b buc phai mua
mt cun sach gia 15 la trong o co nhng bai din vn
cua Duvalier. Mt quy t quan cua chnh phu thu nhng
khoan thu va cc ph khng tnh vao ngn sach va khng
kt toan vic s dung.
Sau gn 30 nm thng tr, triu ai Duvalier sup
vao nm 1986, khi Jean-Claude (Be c) Duvalier, ngi
tha k a v tng thng cua b, a sng lu vong
Phap vi s tin c tnh 1,6 ty la s dung theo y
mun. Lch s cua Haiti, vi tnh cach la lch s cua nha
nc boc lt, trai qua mot chng ng dai tin ti s
giai thch kt qua thc hin kinh t bun tham cua no.
Trong nhng nm 1965 - 1990, tng trng GDP theo
u ngi trung bnh la -0,02%, va, nhng ch s xa hi
ti t nht Ty ban cu. V vn di san cua nha nc
boc lt, lch s cua Haiti co th vn tn tai vi t cach la
tr ngai ln nht i vi s thay i.
keo daI fhoI gIan gIua haI cuc bau cu fu bn dn
nm nm va gIam dI mf nua s daI bIu quc hI.
CH O CHINH TRI. VIc chon Iua ch d
chnh frI co nhung su bIn mInh vuof ra khoI nhung
dIu kIn kInh f. Tuy vay, nhung mI IIn h vung
chc gIua cac fh ch nha nuoc va cac hau qua chnh
sach df ra cau hoI phaI chng nhung fro ngaI caI
cach co fh nm frong ch d chnh frI. Mf s nha
quan saf Iap Iuan rng nhung ch d khng dan chu,
do co f nhung dIm phu quyf hon, nn cho phep
phaf frIn kInh f nhIu hon. Thuc f phuc fap hon:
khng co kIu ch d duy nhaf nao co fh bao dam
cho fIn b kInh f va xa hI. Tuy vay, chung fa bIf
raf ro rng mf IoaI ch d - duoc goI Ia nha nuoc
fruc IoI - cung co fh hau nhu chc chn fao ra su fr
fr v kInh f. TIu dIm cua mf nha nuoc nhu vay
fap frung vao vIc nhung nguoI cam quyn khaI fhac
nhung IoI fuc kInh f fu cac cng dan. Nha nuoc Iam
nhu vay fhng qua vIc cu fh hoa quyn so huu faI
san fheo cach fI da hoa fhu nhap cua nhom nguoI
cam quyn, ma khng can bIf fac dng cua no dn
cua caI cua foan xa hI. HaI fI duoI ch d uvaIIer
|Hp 9.2) va RumanI duoI fhoI NIcoIae Ceausescu
Ia nhung v du nI baf. Mf nha nuoc boc If mau
fhuan voI su phaf frIn kInh f, v no khng khuyn
khch nang cao nng suaf va dan foI su phan b saI
nhung ngun faI nguyn, kf qua cuI cung dI khI
Ia su sup d chnh nha nuoc.
Su kf fhuc ChIn franh Ianh, cung voI ap Iuc
cua nhung cng dan da Iam gIam cac nguy co chIm
doaf qua muc cua nha nuoc Ia hIn fhan cua mf
nha nuoc boc If, voI nhIu nuoc gIo day da chap
nhan nhung yu f cua cac ch d dan chu |nhu cac
cuc bau cu fu do va cng khaI). Nhung nhung nha
nghIn cuu chua chc da nhaf fr v mI quan h
chnh xac gIua fng fruong va dan chu: khoang 1/5
cng frnh nghIn cuu fm fhay mI quan h fch
cuc, 1/5 fm fhay mf mI quan h fIu cuc va, s
con IaI khng co kf Iuan g. Su phan fch nhung
yu f cua fng fruong duoc fom ff frong Chuong 2
da khng fm fhay mf su fuong quan fhng k quan
frong nao gIua haI yu f do. Va chc chn rng, kf
qua fhuc hIn kInh f frong cac nuoc dang phaf frIn
duoc xp IoaI nhu nhung nn dan chu bn vung da
khac nhau raf Ion.
KInh nghIm cua nhung nuoc da kf hop caI
fao chnh frI voI su chuyn dI fu nn kInh f co k
hoach sang nn kInh f fhI fruong dua ra nhung kf
Iuan pha frn nhu nhau v mI quan h gIua dan
chu va caI cach. Nhu da Iuu y o Chuong 7, vIc dung
hom phIu d phaf hay fhuong cho nhung nha hoaf
dng chnh frI v kf qua fhuc hIn fruoc day co fh
Ia mf bIn phap manh me d bao dam fInh fhan
frach nhIm va nhung kf qua cua chnh sach ff.
Nhung con duong fhoaf fIn co fh Ia kha gap ghnh.
Thuc ra, phan ung ban dau cua cac chnh phu dI
voI su phan bac chnh frI Ion hon co fh gay fhm
kho khn cho vIc caI fIn cac fh ch va nhung su
chuyn dI sang nn dan chu nhIu khI gn voI vIc
fng nhung fham huf ngan sach va Iam phaf.
MI n Nam Xahara chau PhI da chu ng kI n
khoang 27 cuc bau cu fu nm 1990, 21 cuc frong
s do da dIn ra Ian dau fIn o nhung nuoc fIn hanh
bau cu. Cac nn dan chu non fre cung khng mIn
dIch dI voI chu ky bau cu. Truoc cac cuc bau cu
nm 1992 o Canh, chnh phu da fng kInh ph va s
fIn fhanh foan fIn Iuong phaI fra gIa bng hy sInh
su n dInh kInh f vI m va nan Iam phaf sau do. O
mIn Nam Xahara chau PhI s gh frong nganh Iap
phap va nhung chuc vu frong cac b da fng 22%
frong suf fhoI gIan qua d chnh frI bf dau fu nm
1989. Cac chnh phu Camrun, MaIauy va Xngan
co faf ca hon 30 b. Mf su uu fIn fhan frong dI
voI nhung van d v chnh sach raf kho fhuc hIn
frong mf mI fruong nhu vay. Chng han, IIvIa
da dI pho voI fnh hnh bng cach df ra nhung
han ch phap Iy v quy m cua nI cac: ch co fhm
haI b duoc Iap ra va nhung b do duoc Iap ra mf
cach fam fhoI. Nhung kInh nghIm nay goI y rng
cac nha nuoc can co ky nng d dIu khIn su qua
d chnh frI fheo cach ma su qua d do khng ngn
fro chuong frnh phaf frIn.
Khi nao va tai sao cac nc phai tin hanh cai cach?
Nhung hIu bIf sau sc v hoan canh frong do nhung
cuc caI cach co kha nng fhanh cng cung co ch
nhu nhung hIu bIf fhau dao v nhung fro ngaI dI
voI caI cach. Thuc ra ca haI IoaI hIu bIf du co
quan h voI nhau. Nu nhung hoan canh dan foI caI
cach, buoc dau fIn Ia Iam fhay dI nhung dng fhaI
fao nn nguyn frang. Nhung doan vIf sau day m
fa cach fhuc mf mI de doa fu bn ngoaI hay mf
cuc khung hoang kInh f - fhuc su hay duoc nhan
fhuc - co fh gaf sang mf bn su chng dI fhay dI
ra sao. Chung co fh Iam nhu vay. Nhung chung
khng phaI Iun Iun Iam nhu vay. Van con mf cau
hoI kho fra IoI Ia faI sao mf s nuoc fIn hanh caI
cach frong nhung hoan canh kho khn nhu vay va
nhung nuoc khac IaI khng.
Iuong quan su va fIn hanh nhung caI cach rng Ion
frong gIao duc va caI frI, d dI pho IaI nhung maf
maf frn chIn fruong fruoc nhung cuong quc chau
u. Tuong fu nhu vay, cng cuc phuc hung cua frIu
daI MInh TrI o Nhaf an nm 1868 da duoc fhuc
day boI mong mun cung c nha nuoc d chng IaI
nhung cuc xam Ing cua cac cuong quc phuong
Tay |Hp 9.3).
Ngay nay, dI dau quan su dong mf vaI fro
nho frong vIc dan df caI cach. Nhung nhan fhuc
cho rng mf nuoc dang fuf IaI dng sau nhung nuoc
Iang gIng cua no v mf kInh f fhuong dan foI
nhung fac dng bIu fhI quan frong. Thng IoI kInh
f cua ChII ro rang da goI y cho nhung nuoc My
IafInh khac fIn hanh caI cach vao cuI fhap ky 1980,
cung nhu nhung fhanh cng v kInh f cua Nhaf
an va, sau nay, cua Han Quc va aI Ioan |Trung
Quc), o ng va ng Nam A da co fac dng nhu
vay. CaI cach kInh f o Trung Quc co fh duoc cf
nghIa bng nhIu nhan f. Nhung frong nhung nhan
f nay co fac dng bIu fhI cua nhung fhanh cng v
kInh f cua cac nuoc Iang gIng va y ch khng mun
bI fuf IaI pha sau.
Kbung boang kinb tc
Tu dau fhap ky 1980, khung hoang kInh f Ia nhan
f quan frong nhaf dan foI vIc d xuong nhung caI
cach nhIu fham vong. V su fhaf baI cua nhung
chnh sach fhng fh bf dau duoc fhua nhan rng
raI, nhung doI hoI caI cach cua dan chung ngay cang
co fIng noI va cac nha hoaf dng chnh frI ngay
cang mun chap nhan ruI ro cua mf su fhay dI
frIf d. Khung hoang kInh f - dc bIf Ia Iam phaf
phI ma va suy fhoaI nng n - da xay ra fruoc caI
cach, v du nhu o IndnxIa frong nhung nm 1961-
1964 va o Pru nm 1990. Tuy vay, nhung nuoc khac,
frong fnh frang kho khn nghIm frong v kInh f,
da khng fIn hanh nhung bIn phap un nn frong
khI mf vaI nuoc khac da khng can phaI co khung
hoang sau sc moI fhI fhuc caI cach. Khung hoang
kInh f duoc coI Ia kch fhch caI cach o OxforayIIa
|1983), CImbIa |1989) hay ao Nha |1985).
Khung hoang kInh f va xung df dan su fhuong
fhuc day Ian cho nhau, dan gan foI su phan ra nha
nuoc |v du nhu o IIbrIa va XmaII). Nhung cuc
khung hoang nhu fh da gay ra nhung maf maf xa
hI raf Ion va f co hy vong duoc gIaI quyf nhanh
chong, v co nhung van d v nng Iuc cua nha nuoc
khI no bI n khu ng hoa ng fha nh m f co h I. Tuy
nhIn, Ianh dao chnh frI va kInh doanh chnh frI
S xm nhp cua cac cng quc phng ty vao nn
thng mai quc gia la ng c thuc y cai cach Nht
Ban. Bt u tin hanh trong nhng nm 1840, Nht Ban
ng trc sc ep ngay cang tng cua phng Ty oi
pha i ban nh ng c quy n bun ba n. Ban la nh a o
Tokugawa a y thc c rng tai nng tinh thng qun
s va cng ngh cua Nht Ban a b tut hu, va trong
nm 1854, Nht Ban ch co mt s la chon la phai ng
y vi yu cu cua Commodore Perry oi m ca mt s
hai cang cho tau be cua My. Nhng thoa thun tng t
nh vy vi nhng chnh phu nc ngoai khac a xay ra
tip theo o. Vao nm 1865, cac cng quc phng Ty
a han ch kha nng anh thu cua Nht Ban: ty sut
cao nht c nh ra la 5%. Nm 1868, mt lin minh
cac quan chc phong kin cao cp a lt dong ho
Tokugawa thng tr Nht Ban trong hn hai th ky va,
thay cho dong ho nay bng mt ban lanh ao co kha nng
hin ai hoa Nht Ban va cai tao Nht ban thanh mt
nc co kha nng tt hn ng u vi mi e doa t
bn ngoai. Cai goi la phuc hng Minh Tr nay anh du
bui u tng trng kinh t cua nc Nht hin ai.
Nhng cuc cai cach tip theo sau cuc phuc hng
kinh t nay a cai tao nha nc va xa hi Nht Ban. Ch
ng cp a b bai bo, mt ch mi cua chnh quyn
a phng va quc gia c thit lp va, vic cng bach
tham gia luc qun va hai qun c th ch hoa. thit
lp c s cho mt ch tai chnh lanh manh, chnh phu
tin hanh khao sat t ai, thit lp cac quyn s hu va
thi hanh thu t c tra bng tin mt. Giao duc tng
bc tr thanh bt buc, do vy, vao gia nhng nm
1880, gn mt na s tre em n tui i hoc a i hoc.
Ngn hang Nht Ban (ngn hang trung ng) c lp ra
nhng cai cach b may quan chc c tin hanh t
nn tang cho vic tuyn chon quan chc nha nc cn c
vao nhng gia tr xng ang ch khng phai vao s bao
tr. Hn na, ch mi a ra nhng sang kin ma
ngay nay goi la chnh sach cng nghip: lp ra va cho vn
hanh nhng cng xng (t lua, gach ngoi, knh, xi mng,
dt va xng ong tau), tr cp cho cac nganh cng
nghip, nhp khu cac ky thut vin va gi sinh vin ra
hoc nc ngoai.
Hp 9.3
Cai cach trc s e doa t bn ngoai: cuc
phuc hng Minh Tr Nht Ban
M6i Jc Joa tu bcn ngoai.
M I de doa quan su fu bn ngoa I nga y ca ng Io n
fhuong Iam n ra caI cach. Can day, su fuf hau v
cng ngh va kf qua fhuc hIn kInh f cua mf nuoc
ch fro nn hIn nhIn frong fhoI gIan chIn franh.
Trong nhung nm 1700 va nhung nm 1800, ban
Ianh dao cua Vuong quc Offman da f chuc IaI Iuc
du quan frong. Va fhuong Ia nhung nha Ianh dao
chnh frI nao co fh chuyn dI nhung co hI kIm
IoI v kInh f fhanh hIn fhuc duoc fh du co fh IoI
dung duoc nhung IoI Ic cua caI cach fhanh cng.
Ngay frong fhoI gIan khung hoang, nhung nguoI
duong chuc fhuong ngan ngaI dam nhan caI cach
hon Ia nhung nguoI moI nhan chuc. Nhu vay, su fhay
dI frong chnh phu vao gIua mf cuc khung hoang
kInh f |nhu o Pru va a Ian nm 1990) co fh
cung cap fhm dng Iuc can co d khoI dng caI cach.
Chu nghIa khung b, Iam phaf phI ma va kf qua
fhuc hIn kInh f yu kem cua nhung dang fruyn
fhng o Pru, faf ca da Iam cho vI fng fhng moI,
AIberfo IujImorI, co ch rng raI d van dng dIu
hanh. Mf khac, nhung caI cach cua CImbIa dIn
ra frong nm 1989, vao Iuc ma su caI frI cua VIrgIIIo
arco, fuc Ia Iuc ma nn kInh f khng o frong fnh
frang khung hoang. Nhu vay, nhung fhoI ky frng
maf va khung hoang kInh f du cung cap co hI,
nhung khng phaI Ia co hI duy nhaf, d fIn hanh
caI cach. Iu quan frong hon Ia, ngay frong nhung
nuoc ma khung hoang kInh f d Iam n ra caI cach,
chIu sau cua caI cach co chIu huong kha Ia khIm
fn. VIc fIp fuc nhung caI fIn frong hoaf dng
kInh f fhuong van Ia van d kho nm bf. Khung
hoang kInh f co fh cung cap co hI d vuof ra ngoaI
su n dInh, nhung vIc cac nuoc co nm duoc hay
khng co hI nay phu fhuc vao nhung fac dng cua
su phan phI IaI, nng Iuc ban dau cua nha nuoc va
su Ianh dao chnh frI. Nhung cuc caI cach fh ch
sau sc kho co fh Ia kf qua cua mf chuong frnh
caI cach duoc fhuc day va dan df boI ch rIng mf
mnh khung hoang kInh f.
Thc hin va duy tr cai cach
CaI cach nha nuoc co nghIa khng ch caI cach nhung
chnh sach, ma con fh ch hoa nhung quy fc dI
xu ff cua cac co quan chnh quyn. Nhung fh ch
phaI duoc xay dung sao cho co fh franh duoc su suy
gIam nng n v IoI ch cua cac caI cach, fnh frang
f IIf do khng quen voI nhung hoan canh moI va
nhung van d v su fhIu fIn fuong cua xa hI. Mf
su can bng phaI duoc Iap nn gIua nhung Iuaf I ro
rang, gIoI han su fu do hanh dng fuy fheo hoan
canh cua cac quan chuc nha nuoc va su can fhIf dI
voI ho phaI hanh dng mf cach IInh hoaf va co nhIf
fnh dap ung. Mf b may nha nuoc hoaf dng co
hIu qua voI nhung Iuaf I ro rang va frong sang
con khaI fhac nhanh cac co hI va dao nguoc duoc
fIn frnh cua su vIc mf khI hoan canh doI hoI.
Nhung fro ngaI dI voI vIc kIn fao mf nha
nuoc co hIu qua khng phaI Ia khng fh vuof qua.
Su fhay dI co co may fhng IoI hon mf khI cac nha
hoach dInh chnh sach Iam duoc ba dIu: fhIf k v
mf chIn fhuaf va chIa ra fhanh fung buoc IIn fuc
caI cach, dn bu cho nhung nguoI maf quyn IoI va
xay dung duoc su nhaf fr. Chung fI se d cap fung
dIu nay frong cuc fhao Iuan fIp fheo. Nhung frong
mf vaI fruong hop, cac fh ch phaI duoc sua dI d
Iam cho chuc nng cua nha nuoc duoc ff hon: day
khng con Ia mf van d v chIn fhuaf ma Ia van
d v caI cach co ban. Mf baI hoc da ro: faf ca nhung
fhay dI nay kho khn hon raf nhIu - fham ch
khng fh co duoc - nu khng co nhung nguoI Ianh
dao co fam nhn ro rang v fuong IaI.
Tbict kc cbicn tbut ca cbia ra tbanb nbung buoc
cai cacb /icn tuc.
ThIf k v mf chIn fhuaf va chIa ra fhanh nhung
buoc caI cach IIn fuc co fh caI fhIn van may fhng
IoI bng vIc fhua nhan nhung han ch v nng Iuc
hIn co cua nha nuoc, bng vIc gIam nhe su chng
dI fhay dI va xay dung nhom nhung cu frI ung h
caI cach.
S! PH! HOP CI!A VAI TRO VA NANC I!C
C!A NHA N!OC. Nhu da duoc nhan manh frong
suf ao cao nay, su phu hop gIua vaI fro va nng
Iuc cua nha nuoc Ia dIu cf yu d daf duoc nhung
chnh sach co hIu qua. Su khng phu hop gIua nng
Iuc va hanh dng co fh de doa fnh bn vung va
fnh hIu qua cua nhung caI cach, fham ch ca frong
fruong hop khng co fro ngaI chnh frI. CaI cach co
fnh chaf dIu chnh - du Ia dIu chnh chng dc
quyn, mI fruong hay faI chnh - phaI phan anh
duoc nhung nng Iuc v fh ch |Xem ang 4.2).
Chng han, vIc dIu chnh gIa ca fI da frong do
nguoI dIu chnh dua ra nhan f dIu chnh duoc
dung vao vIc xac dInh gIa ca cua nganh dIch vu
cng cng dc quyn, Ia fhch hop hon voI nhung
nuoc co fh ch fuong dI co hIu qua. Tuong fu nhu
vay, cac co ch caI fIn vIc phan phaf nhung dIch
vu phaI fnh dn khng ch nhung dc dIm cua dIch
vu, ma ca nng Iuc cua nha nuoc |Xem ang 5.1).
Trong pham vI cf IoI cua khu vuc cng cng |v du
nganh gIao duc va y f), vIc su dung nhung daI Iy
fhuc hIn va nhung hop dng chnh fhuc doI hoI phaI
co mf nng Iuc fhIf ch ma nhIu nuoc dang phaf
frIn fhIu. Trong nhung fruong hop nay, nhung cach
fIp can nng n v fh ch Ia khng fhuc hIn duoc.
Nhung han ch v nng Iuc cung fh hIn raf ro o
vIc Iua chon mf chIn Iuoc phan cap |Xem ang
7.5). NoI nao ma nng Iuc fhap kem ca o cap chnh
quyn frung uong Ian chnh quyn dIa phuong, fh
mf chIn Iuoc phan cap fhan frong co fh dIm co Ie
Ia cach fIn hanh ff nhaf. Nhung nhu phan 3 cua
ao cao nay da ch ra, nng Iuc khng phaI Ia s
mnh. Va vIc quay sang caI fIn nng Iuc fhuc ra Ia
raf quan frong.
VIc phan chIa fhanh nhung buoc IIn fuc co
fnh chaf chIn Iuoc voI fnh cach Ia buoc dau caI
fIn nng Iuc. NoI nao ma nng Iuc caI frI yu kem,
fhay cho y mun caI cach foan dIn faf ca cac fh
ch, ff hon Ia cac nuoc caI cach nhung chuc nng
va co quan chu chf mf cach co chon Ioc. NgoaI vIc
phaI phu hop voI nhung han ch v ngun vn faI
chnh va con nguoI ra, cach fIp can nay co haI IoI
fh. Thu nhaf, no cho phep cac nha caI cach hoc hoI
duoc o nhung saI Iam khng franh khoI gn voI vIc
xay dung fh ch. Thu haI, bf dau fIn hanh voI
nhung co quan co nhIu hua hen nhaf, cac nha caI
cach co fh fIn chc vao nhung fac dng co fnh chaf
bIu duong dI voI s f chuc con IaI cua khu vuc
cng cng. HaI IoI fh nay Iam fng kha nng fhuc
hIn mf Ioaf fhanh cng, duy fr su ung h chnh
frI cho mf chuong frnh caI cach foan b.
NhIu nuoc da su dung cach fIp can chIn Iuoc
nay, bf dau caI cach mf vaI frong dIm quan frong.
Nhung frong dIm du kIn duoc xu Iy dau fIn mf
cach dIn hnh gm co TaI chnh, Ngan hang
Trung uong va co quan fhu fhu. V du, o ca Pru va
Cana, nhung ngun fhu raf fhap v fhu da buc
chnh phu phaI nhanh chong fhuc hIn nhung fhay
dI frong vIc fhu fhu. Tuy nhIn, baf ky nuoc nao
dI fheo mf chIn Iuoc nhu vay du phaI bao dam
rng vIc phan chIa nhung frach nhIm chnh sach
cho cac chI nhanh va cac b phaI fnh dn noI nao
fap frung nhan su fInh fhng nghIp vu co IIn quan
va fnh dn vIc nhung mnh Inh phaf ra phaI phu
hop rng raI voI IoI ch cng cng noI chung. Chng
han, mf ch d fhu quan, do nI b TaI chnh
quan Iy raf co kha nng nhan manh dn nhung muc
fIu fhu nhap hon Ia bao h cng nghIp - nhung uu
fIn nay co fh bI dao nguoc nu nhu Thuong
nghIp chIu frach nhIm v vIc nay. In nhung
han ch v dInh Iuong fhanh fhu quan se nhan duoc
nhIu su ung h cua nganh kho bac hon |Xem ang
9.1). Su phan cng mf cach fhch hop nhung frach
nhIm v chnh sach co fh gIup duy fr caI cach
bng cach fac dng dn nhung g duoc ph chuan va
frong mf fraf fu nhu fh nao.
Th h th nht Th h th hai
Nhng muc tiu chnh Giai quyt khung hoang: Giam lam phat va
khi phuc tng trng
Cai tin nhng iu kin xa hi va s canh tranh,
duy tr s n nh kinh t v m
Nhng cng cu, phng tin Ct giam t ngt ngn sach, t do hoa gia
ca, t do hoa mu dch va u t nc
ngoai, huy bo cac quy nh lp cac quy xa
hi, nhng c quan t chu ky kt hp ng,
mt s vic t nhn hoa
Ca i ca ch dch vu dn s , ca i ca ch lao ng, c
c u la i ca c b va xa hi, hin a i hoa c quan l p
phap, nng cp nng lc iu chnh, cai tin vic
thu thu, t nhn hoa trn quy m ln, c cu lai
mi quan h gia cac cp chnh quyn trung
ng va a phng
Nhng ngi hoat ng Chc vu tng thng, ni cac kinh t, ngn
hang trung ng, cac thit ch tai chnh a
phng, cac tp oan tai chnh t nhn, cac
nha u t gian tip nc ngoai
Tng thng va ni cac, c quan lp phap, dch vu
dn s, c quan t phap, cac cng ang, cac
chnh ang, cac phng tin thng tin ai chung,
cac chnh quyn bang, a phng, khu vc t
nhn, cac thit ch tai chnh a phng.
Thach thc chnh Quan ly kinh t v m bi tng lp thng lu
ky thut b cach ly
S trin khai th ch da vao nng lc quan ly
trung bnh trong khu vc cng cng
Ngun: Chuyn th t Naim 1995.
Bang 9.3
Nhng cai cach thuc th h th nht va th hai
Cach fIp can dIm co fnh chaf chIn Iuoc cho
phep cac nuoc chon fh h caI cach dau fIn |Xem
ang 9.3). Nhung caI cach nay - phan Ion co fh duoc
ban hanh fhng qua fraf fu hanh chnh - dc bIf
keo fheo su n dInh va nhung caI cach co cau co chon
Ioc. Nhung mf cach fIp can qua fhIn can d chon
fh dIm co fh ngn can nhung fhay dI fh ch sau
hon ma fh h caI cach fhu haI doI hoI phaI co. Va
nhung fIn b frong cac IInh vuc xa hI fhuong Ia
khIm fn. V du nhu o Cana, mf frong nhung nuoc
dI fIn phong frong caI cach o Nam Xahara chau
PhI, nhung chI fIu cho y f fham ch fro nn kem dI,
fu khI cac cuc caI cach bf dau. Nhung caI cach fh
ch sau sc phaI maf nhIu fhoI gIan va raf phuc
fap, va su chng dI cua nhung nhom co IoI ch |v
du, nghIp doan cac nha gIao o CImbIa) fhuong Ia
manh. I voI nhung nuoc bI mc kef frong nhung
fh h dau caI cach fh kho co fh nm duoc su phaf
frIn daI han.
Cac nuoc co fh fhuc hIn mf chIn Iuoc fao
dIu kIn cho ho franh duoc caI bay fh dIm. Mf
chIn Iuoc nhu vay keo fheo, fruoc hf, mf su fhoa
fhuan v nhung Iuaf I ro rang dI voI nhung dIu
kIn ma frong do, nhung co quan nm o bn ngoaI
pham vI fh dIm ban dau se duoc dua vao frong
dIn chuong frnh caI cach. Nhung Iuaf I nay dua
ra chIc cau nI gIua fh h fhu nhaf va fh h fhu
haI nhung caI cach, frong khI Iam dIu bof su oan
han cua nhung co quan nm ngoaI dIn fh dIm.
CaI cach b may vIn chuc o IIvIa da dI dung fheo
huong nay. Co cn cu sau xa frong ao Iuaf caI quan
faI chnh nm 1990 va kf hop voI nhung dIu chnh
cu fh v cac co quan Ia ca mf Ioaf nhung Iuaf I
quyf dInh nhung fhuc fh nao do co du fu cach d
fuyn chon nhung cng chuc dan su duoc fra Iuong
cao, nhung dIu kIn nao ma cac fhuc fh nay phaI
dap ung d danh gIa chaf Iuong va nguoI fa mong
doI o chung caI g mf khI chung fhuc hIn caI cach.
Tuy vay, kInh nghIm cua cuado v mf chIn Iuoc
caI cach fuong fu mInh hoa rng no doI hoI phaI co
mf su cam kf chc chn voI chuong frnh d bao
dam rng nhung Iuaf I nay duoc fhuc fhI frong fhuc
fIn. HaI fhang sau khI hoan faf nhung Iuaf I chI
phI caI cach hanh chnh caI frI, vI b fruong chIu
frach nhIm fuyn b rng faf ca nhung fhuc fh
caI frI o frung uong da duoc co cau IaI, va dng y
nang Iuong, mc du chng co fhuc fh nao co du
dIu kIn, fu cach. Cac Iuaf I co fh Iam co so cho
cam kf fIn hanh caI cach - nhung chung khng
fh fhay fh cho caI cach.
H!Y O T!NC !OC. Iam cho vaI fro cua
nha nuoc phu hop voI nng Iuc cua no vuof ra ngoaI
su bao vay nhIu khI doI hoI phaI fhay fh mf co
quan cng cng bng mf co quan fu nhan. Iu nay,
dn Iuof no, co fh doI hoI mf chIn Iuoc co haI gIaI
doan d ne franh su chng dI. Trong gIaI doan fhu
nhaf, mf co ch fu do khng co su fham gIa |cua
nha nuoc) co fh duoc fhIf Iap nhm cho phep dan
chung quay sang nha cung cap fu nhan nu ho mun.
Mf su fhua nhan rng raI hon nhung IoI ch cua
nhung dIch vu ff hon Iuc nay co fh fao dIu kIn
d dang hon d fhuc hIn gIaI doan fhu haI Ia IoaI
bo nhung co quan cung cap cng cng.
ao Iuaf vIn fhng nm 1991 cua XrI Ianca
ch ra nhung IoI ch cua mf chIn Iuoc nhu fh. ao
Iuaf nay da Iap ra mf co quan dIu chnh va cho
phep nhung nguoI dIu hanh doanh nghIp fu nhan
canh franh voI Cng fy vIn fhng dc quyn nha
nuoc XrI Ianca |SIT) frong nhung dIch vu vIn fhng
co gIa frI gIa fng. Khun kh phap Iy va dIu chnh
nay da gop phan Iam cho XrI Ianca fro fhanh mf
frong nhung fhI fruong vIn fhng fu do nhaf o chau
A. Nm 1995 da co bn nha dIu hanh fu nhan v
mang IuoI dIn fhoaI dI dng, nm cng fy nhn fIn,
ba nha cung cap dIch vu fruyn du IIu va mf nha
cung cap cho mang Infernef. Vao cuI nm 1995,
20% nhung nguoI fhu bao dIn fhoaI du duoc nI
voI mang IuoI dIch vu dIn fhoaI. Su canh franh gIua
nhung nha dIu hanh dIn fhoaI nay da dan foI mf
s cuoc ph fhap nhaf o frong vung va nhung dIch
vu nay ngay cang duoc coI nhu mf su fhay fh dang
fIn cay cho nhung dIch vu dIn fhoaI cua Cng fy
vIn fhng dc quyn nha nuoc XrI Ianca |SIT).
gIam bof nhanh chong nhung yu cau khng duoc
fhoa man, vao dau nm 1996, co quan dIu chnh
hoaf dng vIn fhng da cho phep haI nha dIu hanh
fu nhan v fuyn dIn fhoaI c dInh cung cap nhung
dIch vu vIn fhng co ban. Nhung kf qua day an
fuong nay da gay ap Iuc doI phaI hoaf dng ff hon
dI voI cng fy vIn fhng cng cng. Phu hop voI
chIn Iuoc huy bo fheo haI gIaI doan, chnh phu da
cng b vIc ban 34% faI san c phan cua SIT cho
mf nha dau fu chIn Iuoc.
VIc caI cach fro cap huu fr o Pru mInh hoa
cho vIc huy bo fung buoc co fh duoc ap dung cho
ca nhung IInh vuc xa hI nhu fh nao. KhI caI cach
duoc d ra vao nm 1993, cac cng nhan cng chuc
duoc phep Iua chon gIua cac f chuc cung cap fro
cap cng cng va fu nhan. Nm 1996, nhung vIc
khng khuyn khch fham gIa mf f chuc cung cap
fu nhan da bI huy bo, dan foI, v mf fhuc f, vIc
huy bo k hoach cng cng. Trong gIaI doan fhu haI,
mf khu vuc cu frI Ion manh fhIn v caI cach da
duoc hnh fhanh, gm co cng nhan vIn chuc, nhung
nguoI da chuyn sang cac f chuc cung cap fu nhan
va nhung nguoI quan Iy quy fro cap. Nguoc IaI, vIc
dInh ra nhung buoc IIn fuc caI cach fhu fruc fIp
cua PakIxfan IaI fo ra da Iam gIam dI raf nhIu co
may fhanh cng. Chnh phu bf dau cng cuc caI
cach voI vIc gIam fy suaf fhu duoc gIa dInh se kem
fheo vIc IoaI bo nhung dIu kIn mIn fhu. Nhung
mf cuc van dng hanh Iang manh v nng nghIp
da can fro vIc nang cao cac khoan mIn fru fhu va
du dInh dua ra frong nm 1993 mf fhu fhu danh
vao nhung dIn chu gIau co da bI ne franh bng cach
nang han ngach mIn fru In gap 10 Ian. Nguoc IaI,
ngay ca vIc gIam fy suaf fhu fhu nhap bng 0 kf
hop voI vIc mo rng co so danh fhu cung da IoaI bo
nhung meo mo ma khng Iam cho aI bI fhIf haI.
Mf uoc fnh, d xem xef fhuc f dng sau van d v
IoI ch cua nhung meo mo bI gIam, goI y rng no se
In foI 1,4% CP |xem phan Chu fhch ky fhuaf).
HI! Q!A NC!OC IAI VOI VIC PHN CAI
CA CH THA NH NH! NC !O C IIN TI P CO
TINH CHT CHIN TH!T. VIc phan ra mf cach
fI uu cac buoc fIn hanh caI cach fu mf quan dIm
huu hIu co fh Ia khng kha fhI v phuong dIn
chnh frI. V du, nhung can nhc v hIu qua da df
dIu kIn cho vIc fhanh Iap mf co quan dIu chnh
fIn cay va n dInh fruoc vIc fu nhan hoa nganh
vIn fhng. VIc phan ra fung buoc caI cach nay Iam
gIam ruI ro keo fheo frong vIc mua IaI, fu do Iam
fng gIa ban cua cng fy. Tuy nhIn, AchenfIna da
khng Iam fheo su phan chIa fhanh fung buoc caI
cach nay. Thay cho cng fy dc quyn dIn fhoaI cua
quc gIa nay da duoc ban dI mf nm fruoc do, mf
co quan dIu chnh moI da duoc fhanh Iap ChIn
Iuoc nay duoc chap nhan d day nhanh vIc fu nhan
hoa va ngn chn su chng dI caI cach. Tnh frang
khng bIf chc v su dIu chnh co fh da Iam gIam
gIa ban, nhung fnh kha fhI chnh frI cua caI cach
duoc d cao raf nhIu. Va, nhu da Iuu y o frn, nhung
khoan IoI fhu duoc fu hIu qua do chuong frnh fu
nhan hoa foan b gay nn Ia raf quan frong |Xem
ang 9.2). Hon nua, nhung nuoc ma v nhung Iy do
chnh frI, chon cach dao nguoc vIc phan chIa co hIu
qua nhaf nhung buoc fhuc hIn caI cach. Co fh gIam
nhe nhung baf IoI v gIa ca ban ra ban dau fhap hon
bng cach ban dI cac c phan frong nhung gIaI doan,
khI ma d fIn cay cua caI cach duoc nang cao.
VI C K T HO P VA THI T K CA CO I
NH!NC CAI CACH. VIc d ra su kf hop dung
dn cac caI cach co fh cho phep nhung cu frI chu
chf ung h caI cach can nhc duoc nhung caI duoc
va nhung caI maf cua ho, va, fu do Iam gIam duoc
caI gIa phaI fra v chnh frI cua caI cach. |Xem Hp
9.1). ChIn Iuoc nay duoc chnh phu ang Iao dng
NIu IIan fheo duI frong nhung nm 1980. Ong
fruong TaI chnh Roger ougIas da fhuyf phuc cac
fap doan nng nghIp rng vIc maf dI nhung fro
cap dI voI ho Ia dIu cf yu dI voI vIc fhuc hIn
caI cach ca goI, caI mang IaI IoI ch cho cac chu dIn
bng cach gIam fhu quan, ha fhap Iam phaf va xu
fr fhIn huong chng IaI xuaf khau. Tuong fu nhu
vay, o IIvIa vIc fhIf k ca goI caI cach rng Ion
da duoc Chnh phu cua VIcfor Paz sfenssoro dua
ra nm 1985, frong bI canh Iam phaf phI ma, da
fm cach ne franh duoc su chng dI cua gIoI Iao
dng, Iuc Iuong da phu quyf nhung k hoach caI
cach fruoc do. Mc du co su ung h cua haI chnh
dang chnh, fc d va fnh foan dIn cua caI cach da
ngn chn khng cho cac fap doan gay ap Iuc co fh
Iam chch duong ray cua caI cach.
KhI ma nhung maf can dI sau sc v kInh f
vI m duoc sua chua, vIc fhIf k fron goI mf s
caI cach co fh Iam fng fnh kha fhI v chnh frI. V
du, vIc fu do hoa mau dIch fhuong d fhuc hIn hon
khI IIn kf voI mf chuong frnh dIu chnh, boI v
nhung IoI ch fhu duoc fu su caI fhIn chnh sach
kInh f vI m |frong ha fhap Iam phaf va fng fruong
voI fc d duong) co fh Iam dao In nhung fac dng
v mf phan phI cua fu do hoa |Xem hp 9.1). Nhung
caI cach rng Ion cung co fh nang cao d fIn cay
nm 1990, Chnh phu a Ian da fha nI 90% gIa ca,
IoaI fru phan Ion hang rao fhuong maI, baI bo nhung
dc quyn bun ban cua nha nuoc va Iam cho dng
fIn chuyn dI duoc dI voI nhung gIao dIch fhanh
foan hIn hanh. Sau mf su gIam suf ban dau v
san Iuong frong nhung nm 1990-1991, nn kInh f
a Ian da daf duoc fc d fng fruong manh.
8u Jcn bu
N ! CHM !T HOP ONC. VIc Iam cho
vaI fro nha nuoc phu hop voI nng Iuc cua no va vIc
nang cao nng Iuc cua no doI hoI khng ch fhIf k
chIn fhuaf va phan doan fung buoc fhuc hIn caI
cach, ma con dn bu cho nhung fap doan bI fac dng
nguoc fro IaI cua caI cach, d dam bao su ung h cua
ho dI voI caI cach. Nhung fap doan nay khng phaI
Iuc nao cung Ia nhung nguoI ngheo nhaf frong xa
hI. V du, chung co fh bao gm ca nhung cng chuc
bI maf vIc, nhung nguoI quan Iy doanh nghIp nha
nuoc fu nhan hoa va nhung doanh nhan fhuong hoaf
dng nup sau su bao h mau dIch o muc cao. Mc du
su dn bu frong ngn han Ia fn kem v mf kInh
f, nhung no se dem IaI kf qua ff frong daI han,
frong chung muc nao do Iam dIu dI su chng dI caI
cach. Mf cng frnh nghIn cuu gan day v chuong
frnh gIam chI da cho fhay rng, frung bnh, nhung
khoan IoI kf hop cua nhung IoI ch fhu duoc fu nng
suaf va nhung khoan fIf kIm v fIn Iuong da bu
dp duoc chI ph v dn bu ch co sau 1,7 nm. Co ba
nhan f ch ra faI sao nhung khoan fhanh foan v
fhI vIc quan frong dn nhu fh nao dI voI fhanh
cng cua caI cach. Thu nhaf, fnh kha fhI v chnh
frI co fh doI hoI Ia su gIam chI phaI duoc fhuc hIn
frn co so fu nguyn. Thu haI, ngay o noI ma nhung
kIm ch chnh frI khng phaI Ia mf nhan f, Iuaf
phap co fh ngn can fnh frang chIa fach khng
chu dch nhu frong fruong hop ngan hang frung uong
cua cuado. Thu ba, phan Ion cac nuoc dang phaf
frIn khng co k hoach bao hIm fhaf nghIp va
vIc fra Iuong khI fhI vIc, do do, vIc fra fron goI
khI fhI vIc da fro fhanh mf hnh fhuc fhay fh
fuong duong.
VIc xay dung nhung k hoach v su gIan doan
co fnh d n nhu ng d c dI m Io n cu a cng nhan vIn
chu c co fh Ia m cho vI c gIa m chI kha fhI v m f
chnh frI f f n ke m hon va da f fo I dch f f hon.
M f co ch nhu va y d f ra nhu ng gIo I ha n cao nha f
d I vo I con s nhu ng nguo I ra dI do frnh d ky
nng. O A chenfIna ch ng ha n, nhu ng nguo I co
nghI p vu duo c da o fa o fa I VI n cng ngh nng
nghI p qu c gIa da khng co du fIu chua n d duo c
cha p nha n ca go I nhu ng d nghI v huu fu nguy n.
M f dI u cu ng quan fro ng Ia khI fhI f k nhu ng
chuong frnh gIa m chI pha I fhI f Ia p nhu ng co ch
gn voI chuong frnh do d ngn ngua vIc bn ngoaI
Hp 9.4
Cng c Moncloa Ty ban nha
Adolfo Suarez c vua Ty ban nha Hoan Carlos I ch
nh lam thu tng chnh phu vao thang 7-1976, ngay t
bui u chuyn sang nn dn chu sau cai cht cua tng
t lnh Francisco Franco vao thang 11-1975. Suarez bt
u bng vic thit ch nhng cai cach chnh tr: ng a
chp nhn t do cng oan va quyn nh cng, hp phap
hoa tt ca cac chnh ang (k ca ang Cng san), tuyn
b n xa chnh tr va thng qua lut bu c mi. Cuc bu
c t do u tin, k t cuc ni chin Ty ban nha, c
t chc vao 15-6-1977. Suarez a thng trong cuc bu
c, nhng ang mi thanh lp cua ng ta ch chim c
47% s gh trong Quc hi.
Cuc bu c a din ra khi ma nn kinh t a ri
vao khung hoang. Lam phat va tht nghip u tng va
can cn thanh toan vi bn ngoai a xu i rt nhanh. Vi
tnh cach la mt phn trong n lc chng lam phat va
chnh sach t do hoa bun ban vi bn ngoai, chnh phu
Suarez tm cach giam vic tng lng. Nhng thay v i
u vi phong trao lao ng va cac cng oan, Suarez
chon cach tip cn thoa thun nht tr v chnh sach thu
nhp. Gii chop bu nhng hip hi khinh doanh va lao
ng a c dan hoa vao cui mua he nm 1977 tao
ra mt lp trng chung. Tuy nhin, y nh chung nay a
tht bai v co nhng chia re su sc trong ni b gii
kinh doanh va lao ng. V du, gii lao ng co nhng
vin chc ai din t nht la do bn khuynh hng chnh
tr ring bit. Khng mt ai mun to ra nhng b.
Suarez ben thay i chin lc va tm kim s thoa
thun gia nhng ngi lanh ao cua gii. Nhng thoa
thun at c trong thang 10-1977 a i ti cai goi la
Cng c Moncloa. Thoa thun gia cac chnh ang to ra
d th hin hn bi v nhng ngi lanh ao ang n hoa
hn nhng nhom li ch ma ho ai din va, bi v canh
cc ta (khng co ai din trong quc hi) co th b loai
tr.
Nhng cng c vt qua nhng kim ch v lng
va bao gm nhng iu khoan v cac chnh sach tin t
va tai chnh va ca nhng cai cach c cu. Nhng cng
c nay ha hen mt khun kh phap ly mi cho cac
quan h lao ng, vi kha nng linh hoat th trng lao
ng manh me hn, mt h thng thu tin b hn va
vic hp ly hoa va phn cp nhng doanh nghip cng
cng. iu quan trong la cac cng c con cha ng
nhng bin phap n bu cho cng nhn vin chc i vi
mt s thit hai ma s iu chnh co trin vong ap t cho
ho. Vic nha nc tng chi tiu tao cng n vic lam
va bao him tht nghip, vic dn dn m rng bao him
tht nghip cho tt ca nhng ngi tht nghip va mt s
kim soat gia ca la nm trong nhng bin phap n bu
nay. Vi iu kin Ty ban nha cung a co mc xung t
cua cng nhn vin chc cao nht chu u, vic c
gii lao ng chp nhn nhng cai cach c ban ma khng
co nhng nhng b nay a la mt thanh tu ln.
Mc du khng phai tt ca nhng ha hen c nu
ra trong Cng c Moncloa (c bit ha hen trong lnh
vc cai cach th trng lao ng va cac doanh nghip
cng cng) c thc hin y u, cac cng c a thanh
cng trong vic thc hin nhng muc tiu u tin cua
chung. Lam phat gia ca va tin lng a giam manh sau
nm 1977 va khoang trng trong can cn thanh toan thng
thng a c lp kn.
fhu Ia I nhu ng nguo I co ky nng, m f vI c Ia m fha f
ba I mu c dch ca I ca ch.
NH!NC KH!YN KHICH ANC CO PHN
OANH NCHIP. Trong mf s fruong hop su dn
bu vuof qua nhung khoan fhanh foan khI fhI vIc:
Iao dng, nhung nguoI quan Iy hay dan chung noI
chung co fh nhan c phan cua nhung doanh nghIp
fu nhan hoa. Chuong frnh fu ban hoa cua IIvIa Ia
mf cach fIp can sang fao. If nhaf, ba dIm dc
frung cua chuong frnh da Iam fng su chap nhan
v mf chnh frI ma khng gay fhIf haI dn nhung
IoI ch fhu duoc fu hIu qua:
ng cach phan phI nhung c phan cho nhung
nguoI Iam cng va nhung nguoI v huu, chuong
frnh da franh ne duoc su chng dI IaI fu nhan
hoa, dIu fhuong xay ra khI foan b faI san duoc
ban cho cac cng fy nuoc ngoaI.
Nhung IoI ch hIn nhIn ngay cang d dn v
pha cac cng dan ngay fu buI dau cua qua
frnh. f dau fu fhang 5-1997, nguoI nao frn
65 fuI du co mf khoan fIn fro cap hang nm
cua chuong frnh fu ban hoa, uoc fnh fu 200
dIa foI 225 dIa. so sanh fh fhu nhap bnh
quan fheo dau nguoI cua IIvIa Ia 770 dIa
nm 1994.
MI Io ma nhung nguoI chng dI fu nhan hoa
fhuong nu In chnh Ia vIc fu nhan hoa se fao
co hI cho fham ; mI Io nay phan nao duoc
gIam nhe |cho du duoc bao dam hoc khng) v
nha nuoc khng nhan ngun faI chnh v phan
mnh.
Nhung kInh nghIm cua IIvIa va Sec ch ra
rng mf chuong frnh fu nhan hoa duoc fhIf k
can fhan co fh nang cao fnh kha fhI v chnh frI va
fhuc hIn nhung IoI ch hIu qua Iau bn, nhung,
nhung kIu fhIf k kem coI nhung chIn Iuoc nay
co fh dem IaI kf qua fraI nguoc.
Xy Jung su nbt tr
VIc caI cach nha nuoc doI hoI su hop fac cua faf ca
nhung nhom Ion frong xa hI. Nhung khac bIf co co
so sau xa va nhung nghI ky Ian nhau gIua cac nhom
co fh fr hoan hoc gIf chf caI cach. Khng co
cach mua chuc nhanh chong nao co fh dao nguoc
nhung mI hn fhu Iau doI, nhung cng uoc xa hI
co fh Iam duoc dIu do. Trong mf cng uoc xa hI,
nhung gIoI co IoI ch kInh doanh, Iao dng va nng
nghIp fhuong Iuong v nhung dIu kIn cua mf
hop dng voI nhung nguoI Ianh dao chnh quyn quy
frach nhIm fhaf ro rang cho mI mf nhom. Cach
fIp can nay da fo ra fhanh cng o nhung nuoc raf
khac nhau nhu Tay ban nha va nanh. O Tay ban
nha, mf chnh quyn fhIu s co fh ap df su kIm
ch v fIn Iuong bng cach dem faf ca cac chnh
dang foI ban fhuong Iuong va frIn khaI mf chuong
frnh chung, v sau nay duoc bIf foI duoI caI fn
Cng uoc MoncIoa |Xem Hp 9.4). Chnh phu fhu
haI duoc bau ra mf cach dan chu o nanh da f
chuc frung cau y kIn cac chnh dang va xa hI dan
su frong dIp nhan chuc vao fhang 5-1996. HI nghI
kInh f quc gIa da Iap ra mf s nhom Iam vIc
fheo fung nganh va dua ra nhung kIn nghI v vaI
fro cua nha nuoc. IIu sang kIn nay co chuyn fhanh
su nhaf fr v mf chuong frnh kInh f hay khng
fh dIu nay con can phaI duoc xem xef.
S lanh ao va tm nhn
Khng co k hoach chI fIf ph bIn cho caI cach.
Nhung hau nhu faf ca nhung fnh fIf caI cach fhanh
cng frong cac nn kInh f dang phaf frIn du co
mf nef chung: chung duoc fhIf k mf cach kheo
Ieo boI nhung nha Ianh dao nng dng, nhung nguoI
dan df nhung fhay dI qua manh daf chnh frI phuc
fap. Nhung nha Ianh dao nhu vay khng nhung nm
duoc fhoI co khI chung xuaf hIn, ma ho con fao ra
nhung fhoI co do, bng cach xac dInh va nm Iay
nhung nguoI co fIm nng huong IoI, caI f IaI cac
fh ch va dIn daf ranh mach mf fam nhn day
suc hap dan va co fh fhuc hIn duoc dI voI fuong
IaI. Su Ianh dao chnh frI Ia dc bIf quan frong o
nhung nuoc khng co su fIn cay va su c kf gIua
nhung nhom xa hI khac nhau. KhI ma gIoI kInh
doanh khng fIn o gIoI quan chuc, cng nhan canh
gIac voI nhung nguoI quan Iy va nng dan nghI ngo
moI nguoI, nhung caI cach nhay ben co fh ngung
IaI. Nhung nha Ianh dao phaI Iam fham nhuan nhan
fhuc v mf muc dch chung d fhu hep IaI su phan
cuc hoa.
Muc dch cua caI cach Ia nang cao su sung fuc
v mf kInh f. Nhung kf qua cua caI cach fhuong
duoc do bng nhung fIu chuan so sanh v Iuong
nhu fhu nhap quc dan, xuaf khau hay Iam phaf.
Nhung mf phuong dIn khng kem quan frong cua
caI cach Ia IIu no co fhanh cng frong vIc dInh
hnh IaI nhung gIa frI va chuan muc cua nha nuoc
va mI quan h cua nha nuoc voI nn kInh f hay
khng. Chnh su bIn dI nay cuI cung se hop phap
hoa nhung caI cach frong con mf cng chung. Nhu
vay, cac nha Ianh dao chnh frI phaI dua ra duoc
mf fam nhn hap dan, vuof ra khoI nhung fhuc f
kh khan v hIu qua kInh f, v nhung noI chn
ma cac xa hI cua ho huong foI. Mf fam nhn nhu
vay co fh fhuc day manh va fap hop su ung h dI
voI caI cach.
V du, frong mf s nn kInh f chuyn dI -
nhu Cng hoa Sec, HunggarI va a Ian - caI cach
duoc su gIup do cua frIn vong gIa nhap IIn mInh
chau u. Cung mf mong mun nhu vay da fhuc
day caI cach o Tay ban nha va ao Nha vao dau
fhap ky 1980. Trong nhung fruong hop khac, mf
fam nhn ro rang khng xuaf hIn d dang nhu vay.
Nhu ng ca I ca ch cu a VnzuIa duo I fho I CarIos
Andres Perez Ia mf fhaf baI chnh frI boI v khng
co fam nhn ro rang gIup cho nhung caI cach co suc
fhuyf phuc |Xem Hp 9.5). O MaIaIxIa, nguoc IaI,
nhu ng sa ng kI n v chnh sa ch cu a Thu fuo ng
MahafhIr Mhamad frong nhung nm 1990 duoc goI
gon frong Tam nhn nm 2020 cua ng fa, fam nhn
df ra muc fIu gay an fuong nhaf Ia nang muc sng
cua MaIaIxIa In bng muc sng cua cac nuoc cng
nghIp vao nm 2020.
Nhng chon la chin lc: tm ra con ng cai cach
MachIaveIII da fhua nhan mf cach chnh xac
rng nhung xung df v phan phI IoI ch chIm vI
fr frung fam frong nhung kho khn cua caI cach
nha nuoc. Tuy vay, nhung xung df nhu fh va nhung
kIm ch, gn chf vao nhung fh ch nha nuoc Iam
cho xung df cang fhm gay gf, khng phaI Ia khng
fhay dI duoc. Thay dI se xay dn khI nhung khuyn
khch dI voI vIc vuf bo nhung chnh sach cu va
nhu ng fhoa fhua n v fh ch fro nn ma nh hon
nhung khuyn khch dI voI vIc duy fr nhung chnh
sach cu do. Mf cuc khung hoang kInh f hay mf
mI de doa fu bn ngoaI co fh fhuc day vIc khoI
xuong nhung caI cach. Nhung vIc quyf dInh fhoI
dIm chnh xac cua su khoI xuong nay co fh bI keo
daI nu nhung nguoI nm quyn kIm soaf nha nuoc
bam chf vao nhung chnh sach II fhoI v nhung IoI
ch rIng cua ho |hay cua nhung dng mInh cua ho)
Vao cui thp ky 1980 nn kinh t Vnxula trai qua mt
cuc khung hoang su sc vi nhng mt cn i bn
trong va vi bn ngoai tao nn bi mt b may nha nc
m qua rng va mt nn kinh t c quan ly qua kem.
Nm 1989, Carlos Andres Perez ngi a lam tng thng
trong thp ky 1970, a c bu lai. K hoach n nh
tnh hnh nm 1989 cua ng bao gm vic pha gia manh
ng bolivar va vic bai bo nhng kim soat gia ca va lai
sut cho vay. K hoach a khi phuc lai can cn thng
bng bn trong va vi bn ngoai va c thc hin kem
theo nhng cai cach c cu nh t do hoa mu dch, t
nhn hoa va tng quyn t chu cua ngn hang trung ng.
Nhng cai cach nay a co th c tin hanh bi c
quan tng thng Vnxula co nhng quyn hanh phap
rng rai. Nhng s nht tr v nhng cai cach nay khng
keo dai c bao lu. Sau mt thi ky khng n nh v
chnh tr, vao thang 2-1994, Rafael Caldera c bu lam
ngi ng u chnh phu lin hip. Chnh phu mi bt
u khc t mt s cai cach, loai bo thu anh vao gia
tr gia tng va quay tr v nhng kim soat gia ca va lai
sut. Quyn t chu cua ngn hang trung ng cung b
sa i, khin chu tch cua no phai t chc. B kim ch
bi nhng thoa c quc t, chnh quyn cai tr a khng
ao ngc t do hoa mu dch, nhng, thay vao o, a
da vao bao h mu dch bng bin phap phi quan thu.
S thiu cht che cua chng trnh a gy ra s xoi mon
long tin trong cng ng u t quc t. Vic xp loai trai
phiu cua Vnxula a tut xung 20% so vi mc nm
1991 cua no. Nm 1994 GDP thc t a giam 3% va lam
phat nhay vot ln 71%. Trong quy II-1996, chnh quyn
cai tr bt u thng qua nhng chnh sach kinh t chnh
thng hn c h tr bi mt dan xp vi Quy tin t
quc t. Nhng chnh sach nay a c thc hin vi mt
s thanh cng trong chng mc nht nh. Chng trnh
nay c duy tr va co anh hng su rng nh th nao
con la iu phai xem xet.
Kinh nghim cua Vnxula lam sang to mt s im
quan trong v vic duy tr lu bn cai cach. Cai cach kinh
t cang d co kha nng b lt ngc khi no ch c s
ung h cua mt vai nha ky tr ma khng co s hu thun
cua cac chnh ang va nhng nhom khac. Nhng cai cach
gn lin vi vic n nh tnh hnh d thc hin hn nhng
cai cach c cu oi hoi phai co s ph chun cua quc
hi. Hn na, nhng cai cach kinh t cang kho thc hin
trong mt mi trng d xay ra rui ro chnh tr. Vic a ra
nhng thu mi co kha nng gy bt hoa trong mt mi
trng ma o s kim soat cua nha nc v tai nguyn
thin nhin (trong trng hp nay la du mo) em lai cai
b ngoai lam cho ngi ta lm tng rng cac dch vu
cng cng c phn phat min ph. Mt cuc khung
hoang co th u tao ra nhng iu kin cho vic khi
xng nhng cai cach, nhng vic duy tr chung con oi
hoi nhiu iu kin hn th na. S thc hin trong dai
han oi hoi tm nhn va tnh ng nht v muc ch.
Hp 9.5
Chng trnh cai cach nm 1989 cua Vnxula va s ao ngc cua no.
khIn ho Iam nhu vay. I khI nhung fr hoan co
fh bI keo daI mf cach dau don nhu o HaIfI duoI
fhoI uvaIIers hay o aIa.
Chuong nay da ch cach fhuc d co fh nm bf
duoc fhoI co va fam quan frong cua vIc phaI nm
Iay nhung fhoI co nay d fhuc hIn su fhay dI -
fhng qua vIc dn bu nhung nguoI co kha nng bI
maf quyn IoI, vIc Iua chon kheo Ieo nhung chIn
fhuaf va kIn fao su nhaf fr. Nhu da duoc nhan
manh frong suf ban ao cao nay, dIu quan frong
Ia dua vao nng Iuc cua nha nuoc khI fhIf k nhung
caI cach. Nhung cac nha caI cach khng fh dung IaI
o day: ho cung phaI co mf chIn Iuoc d nang cao
nng Iuc. Mf nha nuoc co kha nng hon co fh mo
rng pham vI nhung Iua chon chnh sach va caI fhIn
raf dang k hoaf dng kInh f. VIc phan chIn Iuoc
fhanh cac gIaI doan nI fIp nhau va fham ch ca
vIc khoanh ra fung buoc fhuc hIn duoc suy xef ky,
Ia buoc dau ff va phu hop voI ngan sach va nhung
kIm ch ma nhIu nuoc dang phaf frIn gp phaI.
Tuy nhIn, ngay sau khI bf dau, cac nuoc phaI fhIf
k mf chIn Iuoc vuof ra ngoaI vIc caI cach mf
vaI co quan va, nhu vay, fhoaf duoc caI bay cua vIc
khoanh vung fung dIm fhuc hIn. Iu nay keo fheo
vIc xac dInh nhung Iuaf I ro rang ma fheo do nhung
co quan nm o bn ngoaI dIn khoanh vung ban dau
duoc dua vao frong chuong frnh caI cach. Tuy nhIn,
nhung Iuaf I va chIn fhuaf khng fhay fh duoc
cho su cam kf va su Ianh dao chnh frI.
Su Ianh dao khng phaI Ia faf ca: fham ch ngay
ca nhung nguoI Ianh dao co su cam kf va co fam
nhn xa khng phaI Iuc nao cung co kha nng xoa bo
dI san nng n cua nhung nm, co Ie Ia nhung fhap
ky, hoaf dng yu kem. VIc Iua chon caI cach frong
nhung hoan canh nay fhuong keo fheo mf buoc nhay
vof v nIm fIn, mf buoc nhay vof co fh Ia dang so
dI voI nhung nguoI cuI cung se duoc IoI cung nhu
dI voI nhung nguoI maf quyn IoI. Trong nhung hoan
canh nay, su co mf cua mf nguoI nao do, nguoI co
fh fhuyf phuc duoc cng chung rng buoc nhay Ia
dang nn Iam, fhuc ra Ia mf vu kh hang nng cua
caI cach.
AO CAO NAY A CHI RA RANC NHA N!OC CO
ANH H!ONC raf Ion dn su phaf frIn kInh f va
xa hI cua mf nuoc va dn vIc co duy fr duoc Iau
daI su phaf frIn nay hay khng. TIm nng cua
nha nuoc Iam don bay, xuc fIn va Iam frung gIan
dan xp su fhay dI d fheo duI nhung muc dch
chung Ia v song. O nhung noI nao ma fIm nng
nay duoc su dung ff, fh cac nn kInh f phaf frIn.
Nhung o noI nao khng Iam duoc vIc nay, fh su
phaf frIn vap phaI fro ngaI.
Qua frnh fI n ha nh khng pha I Ia khng Ia m
duo c: nhu ng v du xuyn su f IIch su va frn kh p
fh gIo I da ch ra r ng ca c nuo c co fh fhay d I
nhu ng I I mo n, ca I ca ch ca c chnh sa ch va fh ch
d nang cao fnh hI u qua cu a nha nuo c va xu c
fI n su pha f frI n. Nhung fa I sao da co nhI u n
Iu c nhu va y ma nhu ng mu c fIu cu a ho Ia I khng
fhu c hI n duo c. I u quan fro ng hon Ia fa I sao co
kha nhI u nha nuo c frong nhu ng fnh fh fuy f
vo ng, fha m ch khng mu n co nhu ng n Iu c na y7
Khoa ho c chnh frI dua ra nhI u cau fra Io I. Nhung
day khng don gIa n Ia m f va n d cu a n n dan chu
ch ng Ia I chu nghIa d c doa n chuyn quy n. Chu ng
fa ca n vuo f ra kho I nhu ng kha I nI m r ng Io n v f
chu c chnh frI d hI u duo c nhu ng khuy n khch
fhu c da y ca c f chu c nha nuo c Ia m vI c f f hon.
Chu ng fa ca n hI u ro hon Ia m fh na o va khI na o
fh nhu ng Io I ch kInh f va chnh frI u ng h su
phaf frIn co fh duoc khaI fhac d fhuc hIn nhung
fhay d I fh ch ca n fhI f cho su pha f frI n.
Nhu ng n Iu c kho I d ng Ia I su pha f frI n o
nhung nuoc co nha nuoc hoaf dng khng hIu qua
phaI bf dau bng nhung sp xp fh ch, fhuc day
kha nng dap ung, fInh fhan franh nhIm va su
fhng frI cua Iuaf phap.
nha nuoc co fh Iam duoc nhIu dIu ff
hon cho nn kInh f va xa hI co nghIa Ia fao dung
su fIn cay; nhan dan phaI co nIm fIn vao nhung
Iuaf phap co ban caI quan xa hI va vao quyn Iuc
Iam ch dua cho nhung Iuaf phap do. NhIm vu nay
kho khn v haI Ie.
Thu nha f, no do I ho I su kIn nha n. Pha I ma f
fho I gIo cho ca c co quan fu pha p fhuy f phu c ca c
doanh nghI p va cng dan r ng ho v fu frong
nhu ng quy f dInh cu a ho . Pha I ma f fho I gIo cho
ca c co quan Ia p pha p o ca p nha nuo c va ca p fnh,
cho nhu ng nguo I duo c b nhI m fhng qua su c e p
chnh frI, nhu ng quan foa , nhu ng cng chu c dan
su , nhu ng h I d ng fha o Iua n cng c ng - fu nhan,
nhu ng nguo I gIa m sa f d c Ia p va nhu ng f chu c
phI chnh phu - duo c da n ra frong nhu ng m I quan
h duy nhaf voI nhau frong nhung xa hI khac nhau
- d ho c ca ch fn fro ng nhu ng gIo I ha n v quy n
Iu c cu a nhau va d cu ng ho p fa c Ia m vI c. Pha I
ma f fho I gIan d xay du ng nhu ng n n mo ng cho
m f b ma y quan chu c chuyn mn va du a va o Iua f
I . Hon nu a, co fh nhu ng ca I ca ch fheo ca ch mang
Ia I m f va I fhuo ng pha f ban da u. Nhu ng bI n pha p
ban da u nhu va y co fh bao g m vI c nang cao nng
Iu c cu a chnh quy n frung uong; nang nhu ng fhang
Iuong o ca p cao d fhu hu f nhu ng nguo I co nng
Iu c; mo I fhm nguo I fham gIa soa n fha o chnh sa ch,
Ia m cho ca c cu c fha o Iua n fro nn cng khaI hon;
chuy n bo f nhu ng hoa f d ng fhuo ng co y kI n pha n
ba c va d xa c dInh sang cho khu vu c fu nhan fham
gIa va fhu fha p fhm nhI u fhng fIn pha n h I fu
pha kha ch ha ng. Tuy nhIn, no I chung co f nhu ng
quy f dInh nhanh.
CHONG 10
CHNG TRNH NGH S CHO THAY I
197 CHNG TRNH NGH S CHO THAY I
Thu haI, nhIm vu co kho khn boI v nhung
fh ch nhu vay co fh nang cao su fn nhIm va
fInh fhan frach nhIm co fh bI kIm ch. Nhung
Iuaf I nhu nhau ngn ngua su Iam quyn cua co
quan quyn Iuc nha nuoc cung nhu co fh Iam gIam
kha nng su dung faf quyn Iuc do. Thach fhuc Ia o
ch nghI ra nhung sp xp fh ch mang IaI su mm
deo frong khun kh cua nhung kIm ch fhch hop.
Rf cuc, mI nuoc phaI fao nn su can dI cua
rIng mnh. Nhung nuoc fruoc day da co nhIu fhanh
fuu frong vIc fheo duI dn cung nhung cam kf va
fh ch nha nuoc da bam r sau frong xa hI, co kha
nng co dIu kIn d fhu nghIm va dap ung duoc
mf cach IInh hoaf nhung dIu khng Iuong fruoc
voI caI gIa phaI fra khng nhIu cho su fn nhIm.
Nhung nuoc fraI qua fhoI ky daI cua chnh quyn
dc doan va Iam khng dung chuc nng co fh khn
ngoan hon Ia fu bo nhung IoI ch fruoc mf v su
mm deo v muc fIu daI han Ia xay dung nhung fh
ch duoc fn nhIm va bn vung.
O noI nao co nhIu frIn vong caI cach, ban ao
cao nay dua ra cach fIp can gm haI phan d nang
cao fnh hIu qua cua nha nuoc:
Iam cho vaI fro cua nha nuoc phu hop voI nng
Iuc cua no, va
Iam cho nng Iuc cua nha nuoc co suc manh
fro IaI bng cach Iam cho nha nuoc phu fhuc
hon vao Iuaf I vao su kIm ch, vao ap Iuc canh
franh va, Iam cho nha nuoc frong sach hon va
coI mo hon.
Tp trung nng /uc co ban cua nba nuoc cao
cicc giai quyct nbung cn Jc tbict ycu nbt /a
buoc Ji Ju ticn bct suc cn tbict o nbicu nuoc
- Jc bict o Cbu Pbi, cac nuoc tbu6c C6ng J6ng
cac qu6c gia J6c /p (C|8 ca nbicu noi o My
Latinb, Trung 6ng ca Nam A.
Iam cho vaI fro phu hop voI nng Iuc cua nha
nuoc phaI Ia vIc Iam dau fIn. O nhIu noI frn fh
gIoI, nha nuoc fham ch khng fhuc hIn nhung chuc
nng co ban cua mnh Ia gn gIu Iuaf phap va fraf
fu, bao v quyn so huu faI san, dIu khIn kInh f
vI m, cung ung nhung dIch vu xa hI co ban va bao
v nhung nguoI ngheo kh.
Trong mf s fruong hop, nha nuoc da dIu
chnh qua muc nn kInh f mc du fhIu nng Iuc
cuong ch nhung dIu chnh mf cach co h fhng.
Hau qua Ia fham nhung fran Ian Iam xoI mon nng
Iuc cua nha nuoc - dI khI Iam cho nha nuoc baf Iuc
frong vIc phan phaf nhung dIch vu co ban. Nhung
b may quan chuc fuy van hanh ff va hop Iy nhung
qua nhIu nm cung bI suy yu dI va bay gIo can
phaI duoc xem xef f m va chan chnh. VIc IoaI bo
nhung quy dInh cua nhung nn kInh f nay Ia dIu
sng con.
Nhung caI cach do Ngan hang fh gIoI va cac f
chuc quc f khac ung h da gIup cac nuoc d ra
nhung caI cach Iam cho vaI fro cua nha nuoc phu
hop voI nng Iuc cua no. NhIu caI cach frong fhap
ky vua qua da fm cach fu chnh IaI vaI fro cua nha
nuoc frong mf s khu vuc cua nn kInh f va fap
frung nhung ngun duoc gIaI phong vao nhung chuc
nng co ban. Nhung vIc nay Ia buoc khoI dau nhung
can fhIf hon bao gIo hf.
Tuy nhIn, nhu ao cao nay da ch ra, vIc Iam
cho vaI fro cua nha nuoc phu hop voI nng Iuc cua
no khng don gIan Ia mf van d Iam gIam vaI fro
cua nha nuoc. ay khng ch Ia van d Iam g, ma
con Ia Iam nhu fh nao: quan Iy khu vuc faI chnh ra
sao, dIu chnh hoaf dng kInh f nhu fh nao, Iam
fh nao d bao v mI fruong - faf ca nhung chon
Iua nay phu fhuc raf nhIu vao nng Iuc cua fh
ch nha nuoc.
Nhung n Iuc fap frung nng Iuc hIn co cua
nha nuoc fro nn co hIu qua hon phaI duoc b sung
bng nhung caI cach nhm nang cao nng Iuc fhng
qua vIc Iam Ianh manh fro IaI nhung fhIf ch nha
nuoc. Trong nhIu khu vuc, nha nuoc ch co fh caI
fIn hIu qua cua no bng cach fao Iap nhung su
cng fac moI voI nhung f chuc khac cua xa hI dan
su. Trong nhung fruong hop khac, no ch co fh fro
nn co hIu qua nu nhu nhung quyf dInh va hanh
dng cua no co fh bI phan bac - nu nhu dan chung
va gIoI kInh doanh co duoc su chon Iua va nu nhu
dc quyn cua nha nuoc bI fan vo.
Vicc cai ticn nng /uc cua nba nuoc kb6ng Jon
gian /a m6t cn Jc cicn tro tbcm cc ky tbut.
No cn pbai co nbung kbuycn kbcb Jung.
Cach Iam chnh xac d nang cao nng Iuc nha
nuoc se fhay dI fu nuoc nay sang nuoc khac, v v
s nhung caI cach co IIn quan du co fnh chaf fh
ch va su fhay dI nhung fh ch IaI phu fhuc vao
duong II hanh dng. uoI day chung fI xem xef
nhung co hI va fhach fhuc chu yu ma mI mf
khu vuc dang phaf frIn gp phaI. Nhung IoI khuyn
fruoc fIn dua vao gIa dInh cho rng f ra o khu vuc
nay co mf nha nuoc fIn hanh caI cach. RI dan
dan, fham ch dIu kIn fIn quyf co ban cua vIc
fng cuong nhung fac dng cua su phaf frIn cung
khng con ap dung nua. Chung fI fruoc hf quay
sang nhung fruong hop cuc doan nhaf v su fhaf baI
v mf fh ch khI ma, dI voI mf fhoI ky nhaf
dInh, ban fhan nha nuoc, voI fnh cach Ia mf fraf
fu hop phap va van hanh faf, da khng con nua.
Khi cac nha nc sup
Trong nhung nm gan day ngay cang nhIu
nuoc da fhay ro hau nhu faf ca nhung chuc nng va
fh ch caI frI da d vo, fhuong fh o frong bI canh
nI chIn. KhI nha nuoc fhI khng fhuc hIn ngay
ca nhung chuc nng co ban nhaf cua mnh fh cuc
khung hoang gn fheo co fh bI keo daI va nghIm
frong. Nhung co cau fhng fhuong co fh gIam bof
fac dng cua khung hoang va cung cap phuong fIn
d hI phuc frong fhuc f IaI fhuong bI pha huy, Iam
cho nhung don fhuc chung nhaf d nang cao nng
Iuc cua nha nuoc co phan khng duoc ap dung.
Nbung nguycn nbn kbicn nba nuoc sup J6
Nha nuoc sup d khng phaI Ia mf hIn fuong moI.
Tuy nhIn, hnh nhu no da fro fhanh ph bIn nhIu
hon frong nhung nm 1980 va nhung nm 1990 so
voI nhung nm dau sau chIn franh va day Ia mf
mI fo Ion dI voI nhung nha nuoc khac, dI voI fung
nuoc rIng Ie cung nhu dI voI fap fh cac nuoc.
Nhu ng nha nuo c su p d nhu A pganIxfan,
CampuchIa, IIbrIa, Ruanda va XmaII da Ia nhung
mI fruong dIn ra nhung fham hoa fI f nhaf cho
con nguoI frong nhung nm gan day. Nhung fham
hoa nay fhuong Ian sang nhung nuoc Iang gIng duoI
hnh fhuc bao Iuc, cuop boc va nhung dong nguoI fy
nan. Chung cung day IuI nhung nuoc nay v pha
sau, pha huy nhung faI san va co so ha fang kInh f,
doI hoI nhung khI Iuong qua Ion vIn fro quc f -
va, faf nhIn, gIf haI v van sInh mang. a cn
nguyn bnh Iy Ion va chng cheo In nhau cua vIc
nha nuoc sup d co fh duoc xac dInh nhu sau:
Nhung nha nuoc da danh maf |hay da fhaf baI
frong vIc fhIf Iap) fnh hop phap fruoc con
mf cua daI da s dan chung gIa dInh nm duoI
quyn hanh cua nhung nha nuoc nay, va do do,
khng fh fhuc hanh quyn hanh do.
Nhung nha nuoc da bI chn vuI boI nhung nguoI
Ianh dao va quan chuc fham nhung, cau fha,
baf faI hay ca ba.
Nhung nha nuoc da chIa fach frong nI chIn
va frong nhung nha nuoc nay khng co dang
nao co kha nng fhIf Iap IaI quyn Iuc o cap
frung uong.
Taf ca nhung nha nuoc nay co mf dIm chung
Ia maf nng Iuc fh ch v co ban. Nhu da duoc phac
ra frong Chuong 1 |xem ang 1.1), f nhaf, nha nuoc
phaI fhuc hIn nhung chuc nng co ban nhaf Ia duy
fr Iuaf phap va fraf fu, bao dam quc phong va fhIf
Iap mf khun kh d quan Iy cac gIao dIch kInh f.
Mf nha nuoc bI sup d, do vay, khng phaI Ia nha
nuoc fhaf baI frong vIc Iam nhung dIu dung, ma
Ia nha nuoc fhaf baI frong vIc Iam qua nhIu baf
cu dIu g mf cach co hIu qua - ngay ca duy fr fraf
fu dan ap. Mf nha nuoc bI sup d khng gIng nhu
mf nha nuoc bI danh baI frong chIn franh hay mf
nha nuoc bI chIa cf ra fhanh haI hoc nhIu nha
nuoc, o nhung noI ma mc du co su baf Iuc, cac h
fhng van fIp fuc hoaf dng f nhIu co hIu qua.
Mf nha nuoc bI sup d cung chng gIng nhu mf
nha nuoc cuop doaf hay dan ap. Ch ngu fhanh
cng foan b dan chung co fh doI hoI phaI co mf
nng Iuc f chuc Ion Iao. Nhung hanh dng nhu vay
co fh gay ra su fhay fh mf co cau nha nuoc hay
ch d nay bng mf co cau hay ch d khac, nhu o
CampuchIa hay Ruanda, nhung khng nhaf fhIf -
hoc fham ch co kha nng - gay ra su sup d cua no.
Nbung nbn t6 Juy tr /u Jai su xung J6t
O phan Ion cac nuoc noI ma nha nuoc da bI sup
d, nhung Iuc Iuong co IoI ch frong vIc duy fr mf
fnh frang v chnh phu va su fheo duI khng han
ch nhung su gIau co hay quyn Iuc co fh bI kIm
ch boI mf nha nuoc co nng Iuc Iam ra nhung Iuaf
I, fap hop duoc cac khoan fhu nhap va cuong ch
duoc vIc fhI hanh Iuaf phap. Iu rc rI va nan
gIaI nhaf cua nhung nha nuoc bI sup d Ia fruong
ho p nhu ng Iu c Iuo ng na y fh ng fh . O AnggIa,
IIbrIa va XmaII chng han, mf nn kInh f fu
duy fr cua bao Iuc vu frang da xuaf hIn, dua vao
su cuop boc, su bao h cac vu Iam fIn phI phap,
bun ban ma fuy, rua fIn va khaI fhac nhung faI
nguyn fh nhu da quy, khoang san va g nhIf doI
|Hp 10.1). ChIn franh frong nI b dan chung o
nhung nuoc nay co ngun gc fu nhung knh dIch
chnh frI va sc fc nhung dan dan da fhay dI fnh
chaf va gIo day xoay quanh su kIm soaf nhung faI
san kInh f Ia nhung ngun faI fro cho chIn franh
va Iam gIau cho fu nhan.
Trong nhung nuoc nhu vay, chIn franh gIua
cac be phaI Ia h fhng chu yu phan b faI nguyn
va bao Iuc Ia ngun gc cua quyn Iuc. Nhung nn
kInh f nay hoaf dng mf cach dc Iap voI baf ky
fh ch nao cua nha nuoc, va fhuc ra, co kha nng
duoc nhung fh ch do che day. Nhu vay, nhung Iuc
Iuong kInh f manh faI ch hoaf dng keo daI cuc
chIn franh. VaI fro cua nhung nhan f kInh f voI
fnh cach Ia nguyn nhan dan df chIn franh dc
bIf nI baf frong fruong hop cua IIbrIa |Hp 10.2),
nhung dIu nay cung co fh cf nghIa su keo daI
nhung cuc chIn o nggIa va XIra In. Nhung
nguoI dan fhuong phaI fra gIa cao cho su gan guI v
vong cua ho voI nhung ch d nay. Nhung gIao dIch
kInh f quc f bnh fhuong bI gIan doan va fhuong
bI nhung ch d nay hu hoa.
Mc du nhung khoan fIn IoI bI gIam v xung
df va bon ruf faI nguyn co ngu y rng cac cuc
chIn franh frong fhuc f se bIn maf dan ma khng
co su can fhIp quc f, dIu nay se ch daf duoc sau
khI hau nhu faf ca nhung faI san cua mf daf nuoc
da bI pha huy. VIc nay Iam cho nhung nha nuoc
khac va nhung f chuc IIn chnh phu dung fruoc
haI cau hoI khan cap: Iam fh nao d ngn can su
sup d cua nha nuoc7 Va Iam fh nao d cho mf
nha nuoc dang hoaf dng co fh duoc cuu vof khoI
nhung dng fro fan cua mf nha nuoc da bI sup d7
Ngn can su sup J6 cua nba nuoc
Su maf maf raf Ion cua nhung nha nuoc bI sup
d faf nhIn huong su chu y dn vIc ngn ngua su
sup d duoc coI nhu Ia duong II hoaf dng ff nhaf
va co kha nng f fn kem nhaf. Nhung khng co
nhung con duong dI ngn ma d dang. Ngn ngua
su sup d cua nha nuoc rf cuc keo fheo foan b
Xmali la mt trong nhng nc thun chung nht
chu Phi; mt trong nhng nhn t chung nht trong s
sup nha nc cuc xung t gia cac sc tc khng
co vai tro g trong s sup cua nha nc. ung hn la
ng lc cua s sup cua Xmali a c khi ng
trong sut mt thi ky dai (1969-1991) cua nn thng tr
c tai va cua mt vic quan ly kinh t sai lm qua ang
cua Mohamed Siad Barre, va tip theo o cuc tranh gianh
quyt lit v quyn lc sau khi ng nay b ha b bng bao
lc. Siad Barre a kch ng cac siu cng trong chin
tranh lanh chng lai nhau. S ung h cua bn ngoai i
vi ng ta, thoat u la Lin X va sau o la My a lam
mt cn bng mi trng sinh thai xa hi vn mong manh
cua nn chnh tr mang tnh cht sc tc cua Xmali va
gy ra tnh trang ph bin vu kh git ngi cao. Cuc
xung t gia min Bc va min Nam la di san lai cua
ky nguyn trc khi gianh c lp, mt cuc chin tranh
oi khi phuc lai t ai cu b mt chim ly vung
Ogaden cua tipia co ng dn Xmali sinh sng va
vic nh ch vin tr kinh t, qun s trong nm 1989, tt
ca nhng iu nay a lam nng lc cua nha nc thm
xoi mon.
T nm 1991, ni chin lin tip gia nhng b tc
va be phai knh ch a hoan tt vic pha hoai nn kinh t
chnh thc va cho Xmali ri vao tnh trang khng co
th ch nha nc hay s cai tr cng cng. Nhng c s
vt cht va nhng tai san kinh t a b huy hoai, kinh
doanh t nhn b cp boc, san xut nng nghip va chn
nui b giam t ngt. Nhng nha chuyn mn, nhng ky
thut gia va vin chc dn s a chay trn. S can thip
quc t chn ng nan oi ln do chin tranh gy nn
a em lai mt thi gian tr hoan va a co mt vai vic
Hp 10.1
S sup cua nha nc va hn th na Xomali
kin thit lai t cui nm 1992 n u nm 1995, nhng
nhng iu at c nay a b ao ngc sau khi lc
lng cua Lin hp quc rut va tnh trang v chnh phu lai
quay tr lai.
Mt s yu t cua th trng t nhn va khng chnh
thc a ph bay mt s hi phuc qua ang, nu khng
phai co phn tai ac trong tnh trang hn loan va bao lc
vy quanh chung. Nhng thng nhn va nhng nha kinh
doanh ch co th hoat ng di s bao h cua b tc, be
ang; nhng ngi nay c hng li t s bao h va t
s kim soat cac tai san kinh t cua cac be phai nh hai
cang, cac mo khoang cht va t ai nng nghip, a
cung cp tai chnh cho qun i cua cac b tc, be ang.
Khng co nhng iu chnh va giam sat cua chnh quyn,
gia ca hang hoa va ngoai t tri ni t do. Nhng chi ph
giao dch cao, nhng cac th trng lai hoat ng co hiu
qua. ng Shilling Xmali co gia bt chp vic khng co
ngn hang trung ng, nhng tin giy a b rach nat v
dung. Nhng khoan chuyn tin t nc ngoai v c
x ly nhanh chong va tin cy thng qua nhng mang li
b tc, be ang.
Ngay nay, Xmali tiu biu cho mt nn kinh t hu
nha nc. Nng lc san xut, u t t nhn va s ngi
co vic lam rt thp, nhng nguy c rui ro cao va bao lc
la phng tin canh tranh va giai quyt tranh chp kinh
t. Nu co mt nha nc hoat ng vi nhng th ch
chnh ang co th khi phuc lut phap va trt t ma khng
tr lai tnh trang quan ly kinh t ti t va b kim soat nng
n cua ch Siad Barreat th khu vc t nhn a ch ro
rng no co th khc phuc c nguy c rui ro cao va ap
ng c nhng thach thc cua th trng.
cung bac nhung fh ch va chnh sach fac dng dn
nhung mI quan h xa hI, chnh frI va kInh f o bn
frong mf xa hI. Tuy vay, haI cach fIp can co quan
h voI nhau da nI In nhu nhung cach Iam gIam
kha nng ma xung df chnh frI se dIn ra fheo kIu
xoay frn c d bIn fhanh su sup d foan dIn cua
nha nuoc.
ChIn Iuoc fhu nhaf nhan manh dn vIc fng
cuong xa hI dan su nhu mf cach Iam fng fnh bn
b cua nhung fh ch xa hI co fh day IuI fnh frang
v chnh phu ngay ca frong fruong hop nha nuoc raf
yu kem. Mf cuc sng gIau mI IIn kf co fh fao
cho cac cng dng kha nng duy fr Iuaf I va fraf fu
cua dIa phuong, h fro cho mf mang IuoI an foan
va chng IaI su fham nhung va boc If cua nhung
quan chuc nha nuoc. Cach fIp can fhu haI, duoc ruf
ra fu kInh nghIm cua nhung nuoc ng A, ch ra
su can fhIf xay dung nhung co cau b may quan
chuc duoc cach Iy khoI su can fhIp chnh frI va gn
vIc dua quyf dInh quan IIu vao bn frong khun
kh cua nhung kIm ch fhch hop. Pham chaf frung
fhuc, chnh fruc va nng Iuc chuyn mn nghIp vu
cua co quan dan su Ia mf yu f quan frong frong
cach fIp can nay.
Mf xa hI dan su fch cuc va mf b may quan
chuc fhanh fhao va co chuyn mn nghIp vu Ia haI
fru cf khng fach roI cua mI quan h co fnh xay
dung gIua nha nuoc va xa hI. KhI su sup d foan
dIn cua nha nuoc Ia mf mI nguy co, nhung fru
cf nay co fh Iam gIam nguy co.
8u tbacb tbuc cua cicc c6ng cu6c tai tbict
Phuc hI nhanh chong mf nha nuoc da bI maf
dI cang kho hon nhIu nu khng phaI Ia khng fh
duoc. Phan Ion cac nha nuoc bI sup d chm frong,
hay dung hon, nI In fu cuc xung df fham saf Ian
nhau. Cac hoaf dng chnh frI fhuong bI ngo vuc Ia
dng Ioa; fnh frang khng fIn cay Ia ph bIn. Su
hop fac gIua nhung dI fhu fruoc day raf kho fhuc
hIn va mong mun dI xu cng bng v pha mf s
nguoI nao do IaI co fh co ve gIng nhu kIm co fra
fhu duoI con mf cua nhung nguoI khac. Co fh f co
su fIn fuong rng hoa bnh co fh bn vung hay
nhung chnh sach co fh duy fr, ngun vn xa hI
va con nguoI fhuong bI pha hoaI nghIm frong.
Nhu ng nguo I hoa f d ng bn ngoa I g p pha I
nhung kho khn baf fhuong khI ho quyf dInh fro
fha nh nguo I fham gIa hoa f d ng o m f nuo c ma
khng co mf nha nuoc dang dIu khIn cng vIc.
Thoat u, chin tranh Liberria phn ln la chin
u v nhng ng c xa hi va chnh tr ma muc tiu
trung tm la kim soat c chnh quyn trung ng. Dn
dn, s kim soat tai nguyn thin nhin phong phu cua
Libria va nhng tai san khac, cng vi vic nhng tai
nguyn nay la nhng phng tin bao am cho vic lp
quy tai tr cho chin tranh a tr thanh mt muc ch t
thn i vi nhng be phai ang anh nhau.
Cac be phai phu thuc vao vic cung cp u n
thu nhp t xut khu cao su, g tron, qung st, vang,
va kim cng. Trong sut nhng thi ky xung t ac lit,
phn ln s thu nhp nay c dung mua vu kh va
thit b qun s. Khi khng co cuc chin nao xay ra na,
mt khoan thng d tin li a c tao ra cung cp
cho s lam giau ca nhn cua nhng ngi lanh ao va
lam tin thng gi cho nhng thanh vin be phai trung
thanh vi be phai. iu nay, cung vi tnh trang khng
chc chn v nhng trin vong kinh t sau chin tranh ma
nhng thanh vin cua be phai gp phai, a tao nn nhng
ap lc manh n nhng cp bc chia chac s thng d
nay. Tuy nhin, nhng ngi chin u thuc cp di
him khi nhn c nhng khoan thanh toan trc tip,
Hp 10.2
Nhng chng kinh t cua xung t: Trng hp cua Liberia
ma thay vao o la i cp boc mu sng.
Bi v cuc chin thc t lam giam hn s thng
d, chng nao nhng trin vong lam giau ring t con
cao th nhng khuyn khch con manh cho cac be phai
duy tr mt s cn bng gia khng co chin tranh, khng
co hoa hnh. iu nay giup ct ngha nhng kho khn
trong vic at ti mt s thoa thun v mt nn hoa bnh
bn vng Liberia.
Nh vy, khi phuc hoa bnh, bt ky s can thip
nao cung se phai bao gm nhng hoat ng lam cho nhng
thng d ang gia tng cho nhng t chc chin u
bng khng hoc tr nn m, ng thi, loai tr nhng
thu nhp cua ca nhn nhng lnh chin do cp boc hoc
lam tng nguy c cp boc mang lai. Nhng hoat ng
nh vy bao gm t nhng bin phap kinh t cm xut
khu g tron va xut khu cao su n nhng thoa thun
quc t tng gia vu kh. Hn na, nhng bin phap khuyn
khch nhng chin binh tip tuc chin tranh phai c xoa
bo, thng qua s kt hp gia mt cuc giai ngu c
vach ra mt cach thn trong vi vic cng ch thi hanh
nhng lut hnh.
Mf van d co ban da nI In: nguoI fa co fh Iam
vIc bng cach nao va voI aI7 Mf chIn Iuoc keo
fheo su Iua chon frong s nhung be phaI va nhung
nguoI Ianh dao o dIa phuong va vIc fm cach fng
cuong fro IaI vI fr cua bn dI fac da duoc chon.
Iu nay Ia raf phIu Iuu. I fac duoc chon co fh
Ia khng dang fIn cay hoc co fh Iam dung vI fr
Ianh dao cua mnh. Cung co nguy co Ia Iuc Iuong
bn ngoaI khac se chon Iay mf ke fhng cuc d
fhay fh , ke o da I su xung d f, nhu da xa y ra o
Mdmbch va AnggIa. Mf cach khac, nhung nguoI
bn ngoaI co fh chon Iam vIc voI nhung nguoI cua
co quan quyn Iuc va fh ch dIa phuong fhuong
van duy fr duoc fnh hop phap va nng Iuc sau su
sup d cua nhung fhIf ch o cap frung uong. Mf
chIn Iuoc nhu vay co fh gIup xay dung IaI su fIn
cay o dIa phuong va fng cuong nng Iuc ra quyf
dInh dIa phuong. Nhung no cung co fh keo daI fnh
frang chIa fach manh mun nu khng duoc kf hop
voI mf chIn Iuoc xay dung IaI quyn Iuc cua mf
chnh quyn frung uong. XmaII Ia mf fruong hop.
Trong nhIu fruong hop, nhung nguoI hoaf dng
bn ngoaI fap frung vao gIam bof gIa phaI fra v
sInh mang cua vIc nha nuoc sup d fhng qua nhung
chuong frnh cuu fro va phuc hI, hon Ia can fhIp
fruc fIp vao cng vIc faI fhIf dan su hay chnh frI.
Tuy nhIn, kInh nghIm gan day cho fhay rng sau
mf fhoI gIan) nhung chuong frnh nay co fh dan
foI su dua dam gIua dan chung voI nhau, va fham
ch, pha hoaI vIc xay dung IaI nng Iuc cua nha
nuoc bng cach huong su chu y ra khoI nhung chuc
nng fI fhIu cua nha nuoc. Nguoc IaI, nhung cach
fIp can v mf nn hoa bnh foan dIn hon, nhu da
duo c cha p nha n o AnggIa, CampuchIa va
Mdmbch, da df nhung quyn hanh chnh fhuc
raf rng raI vao fay cua nhung f chuc quc f d
gIam saf nhung fhoa fhuan v hoa bnh, phan phaf
nhung dIch vu cng cng va fao dIu kIn d dang
cho vIc hI huong nhung nguoI fy nan. Taf ca vIc
nay duoc fIn hanh voI quan dIm frao IaI quyn
hanh cho co quan quyn Iuc dIa phuong sau khI cac
cuc bau cu da duoc fIn hanh. Nhung hoaf dng
quc f o CampuchIa va Mdmbch noI chung duoc
xem Ia fhanh cng v phuong dIn nay. Nhung o ca
haI nuoc cac hoaf dng hf suc fn kem, va nhung
nguoI hoaf dng bn ngoaI khng fh va khng nn
duoc frng mong d fhay fh v fhoI han nng Iuc
cua mf nha nuoc con vng mf.
VIc chon chIn Iuoc dI voI nhung nguoI hoaf
dng bn ngoaI se dI khac fheo bnh Iy cu fh cua
vIc nha nuoc sup d co IIn quan. Nhu su ban Iuan
frong Chuong 8 da goI y, co mf y fhuc ngay cang
fng v vaI fro ma nhung nuoc va f chuc vIn fro
bn ngoaI co fh can phaI ganh vac frong fuong IaI
d cho phep co duoc mf fIn frnh Iau daI faI fhIf
va phuc hI. Phan duoI day Ia mf s fhach fhuc ma
nhung nguoI hoaf dng bn ngoaI gp phaI.
THIT IP IAI AN NINH. Su kf fhuc nI
chIn khng fu dng dan foI kf fhuc fnh frang maf
an nInh. NI Io so v bao Iuc hay cuop boc ca nhan co
fh fng In frong fhuc f sau chIn franh, va nu
khng co nhung bIn phap Iam fng nhung IoI ch
fhay cho IoI ch chIn franh dI voI ca nhan nhung
nguoI chIn dau, fh su kf fhuc chIn franh co fh
bao hIu nhung co hI cho hoaf dng fI pham fng
In. Nhung chuong frnh gIaI ngu duoc xay dung
hoan hao gIng nhu chuong frnh o !ganda bao
dam cho nhung chIn bInh hI nhap fro IaI vao xa
hI dan su sau chIn franh, va nhu vay, dem IaI cho
ho mf II fhoaf hop phap - phaI Ia mf uu fIn. Iu
cung raf quan frong Ia nhung n Iuc fng cuong Iuc
Iuong canh saf dIa phuong va fhf chf vIc cuong
ch fhI hanh Iuaf hnh su va nhung bIn phap khac,
nhm Iam gIam nhung nguy co v nhung vu cuop
boc va gay fI ac. Tuy nhIn, su ung pho daI han
phaI Ia fap frung gIaI quyf nhung nguyn nhan gc
r v kInh f va xa hI cua xung df.
PH!C HOI KINH T . Mc du nhung yu f
cu a vI c n dnh fnh hnh sau xung d f va cu a
chuong frnh phuc hI kInh f co fh khac dI chuf f
so voI nhung chuong frnh da duoc ap dung o nhung
noI khac, van co nhIu van d can phaI fhan frong
va phaI xem xef ky foI nhung fhanh f cua chnh
sach fIu chuan ca goI frong nhung dIu kIn va
nhung meo mo khac fhuong cua mI fruong sau xung
df. Xung df nI b dan su Iam xoI mon ngun vn
xa hI gay nn su fIn cay va fao dIu kIn fhuan IoI
cho dau fu. Hau qua Ia, nI Io so co fh Ia mf fro
ngaI Ion hon cho vIc Iam sng IaI dau fu hon Ia da
gay fhIf haI cho co so ha fang. Nhung chnh sach
d fhuc day su phuc hI cua khu vuc fu nhan, do do,
phaI franh nhung vIc fng fhu cao mf cach qua
muc va phaI coI frong vIc som phan chIa gIaI doan
fhuc hIn nhung caI cach nhay cam dI voI dau fu,
bao gm vIc duy fr mf fy I Iam phaf fhap, ban dI
hoc hoan fra IaI nhung baf dng san nha cua bI
fuoc doaf va han ch huy dng ngun fhu. Tuy nhIn,
franh vIc huy dng ngun fhu qua cao khng co
nghIa Ia dua ra nhung khuyn khch v fhu qua
rng raI dI voI dau fu fu nhan nuoc ngoaI. Nhu kInh
nghIm cua CampuchIa hIn nay ch ra, nhung dIu
nay co fh fraI nguoc voI dIu mong mun v IoI ch
cua san xuaf, Iam cho chnh phu maf dI mf ngun
fhu Ion frong nhIu nm va Iam cho chnh phu fach
ra khoI nhIm vu hf suc quan frong Ia Iam sng IaI
dau fu cua nI dIa.
TIN HANH HOA CIAI CO AN V XA HOI
CHINH TRI. Chnh sach kInh f va nhung du an
cua cac khu vuc hoaf dng can duoc chnh frang, co
fnh dn nhung van d dc fhu cua nhung xa hI va
dan cu bI chan fhuong voI mf ngun vn xa hI bI
pha hoaI nng n. VIc phan ra fung gIaI doan fhuc
hIn caI cach chnh sach kInh f chuan va nhung
bIn phap caI frI cung can duoc dIu chnh cho fhch
hop d franh de doa dn su bn vung cua nhung
fhoa fhuan v hoa bnh va co fnh dn nhung meo
mo nghIm frong fIu bIu frong nhung dIu kIn
kInh f.
KIN TAO NANC I!C. Van d frung fam cua
nhung n Iuc duy fr su khI phuc va faI fhIf frong
nhung fnh hnh hau xung df Ia van d fhIu nng
Iuc. Tuy vay ngay o nhung noI ma nhung caI cach
chnh frI va kInh f vI m da duoc fIn hanh co hIu
qua, nhung caI fIn v nng Iuc cua b may quan
chu c fhuo ng va n fu f Ia I d ng sau |v du nhu o
!ganda). NhIu cach chon Iua khac nhau da duoc
fhu d khoI dng qua frnh kIn fao nng Iuc, k ca
vIc nho dn nhung nha chuyn mn Iuu vong nm
nhu ng vI fr o frong chnh phu mo I |nhu o
CampuchIa, IIbng va HaIfI) va cung cap nhung
chuyn gIa nguoI nuoc ngoaI Iam vIc voI fu cach Ia
nhung c van cho nhung dI fac nguoI dIa phuong.
Nhu chIn Iuoc nang cao nng Iuc cua nha nuoc da
co cho fhay, vIn fro ky fhuaf fhng fhuong f khI co
hIu qua frong nhung hoan canh ma fham ch nhung
Iuaf I va kIm ch fI fhIu dI voI hanh dng dc
doan cung chng co. VIc fhIu nhung Iuaf I nhu
fh Ia mf nef dc frung ro rf cua mf nha nuoc bI
fhaf baI. Nhu vay, dIu cf yu Ia vIn fro ky fhuaf
duoc nhap khau phaI dI cung voI nhung n Iuc fhuc
hIn va cuong ch nhung quy fc co ban nhaf v
fInh fhan frach nhIm va kIm ch o bn frong chnh
phu, va nhu vay se bf dau xay dung IaI su fIn cay
da bI danh maf.
Su sup d cua mf nha nuoc Ia mf hIn fuong
cuc doan va mI mf fruong hop du co fnh dc nhaf.
o do, khng co nhung khaI quaf gIan don nao v
nhung nguyn nhan hay fac dng cua chung. MI
mf su sup d san sInh ra nhung fhach fhuc rIng
cua no dI voI quc gIa bI kh so va dI voI h fhng
quc f. Tuy nhIn, nhung hau qua hau nhu du
gIng nhau o ch nhung nguoI dan fhuong phaI ganh
chIu, dIu nay mf Ian nua mInh chung cho fam quan
frong raf Ion cua mf nha nuoc co hIu qua va co
nhIf fnh dap ung dI voI fnh frang khoe manh va
su gIau co cua xa hI.
Mt s bc tin hanh cua cac khu vc va nhng bc
i sai lm
Iu khng franh khoI Ia nhung yu f cua baf
cu chIn Iuoc nao nhm caI fhIn hIu qua cua nha
nuoc se khac nhau raf Ion fu nuoc nay dn nuoc
kha c, fuy fheo khun kh , fh ch va chnh frI.
Nhung dc frung va fhach fhuc chu yu ma cac nha
nuoc gp phaI frong nhung khu vuc khac nhau duoc
fom ff o phan duoI day. Nhung dIu nay khng nhaf
fhIf Ia nhung dIu khaI quaf rng Ion: mI khu vuc
gm co mf vaI nuoc ma kInh nghIm cua chung
hoan foan khac nhau.
Vung Nam Xahara chau PhI chnh Ia noI ma su
xung cap v fnh hIu qua cua nha nuoc mang fnh
chaf nghIm frong nhaf - Ia kf qua cua muc Iuong
vIn chuc dang ngay cang bI xa xeo, phu fhuc nng
n vao vIn fro va nn chnh frI bao fro. Co mf vaI
ngoaI I, chng han nhu fxoana. Nhung mf bao
cao moI day do mf nhom cac b fruong faI chnh
cac nuoc chau PhI d xuong fIn hanh va Iam goI IaI
nhung chu d cua cac chuong fruoc, da kf Iuan rng
daI da s cac nuoc fhuc Nam Xahara chau PhI gIo
day co nng Iuc |k ca nng Iuc nha nuoc) fhap hon
so voI hI moI gIanh duoc dc Iap. Kf qua Ia nhIu
nuoc da mc vao vong Iuan quan cua su suy gIam
nng Iuc nha nuoc va fu do dan dn su suy gIam su
fn nhIm frong con mf cng dan nuoc ho.
Co m6t cu6c kbung boang cc tnb bnb nba nuoc
o pbn /on cbu Pbi - m6t cu6c kbung boang cc
nng /uc ca tnb bop pbap.
Phan dau cua chIn Iuoc gm haI phan duoc
ban ao cao nay khuyn nghI co Ie Ia dIu can fhIf
cap bach hon o mIn Nam Xahara chau PhI. VIc
fap frung fro IaI manh me nhung quyn uu fIn cua
nha nuoc Ia hf suc can fhIf. Trong mf vaI fruong
hop, vIc fap frung fro IaI nhung quyn nay da xay
ra, mc du ch sau khI cuc khung hoang da bI keo
daI. Iu dc frung Ia kha nng voI foI nhung quyn
do va hIu qua hoaf dng cua nha nuoc da fan IuI va
faf yu nha nuoc frong fhuc f da phaI ruf IuI khoI
nhung quyn do. ang fIc Ia, v vIc fap frung fro
IaI quyn uu fIn cua nha nuoc da khng duoc dIu
khIn mf cach fhan frong, nha nuoc cung da yu dI
hoc ruf IuI khoI nhung IInh vuc fhuc chuc nng
hop phap cua no. Mf khoang frng khng co fh
ch voI nhung quy m Ion da xuaf hIn o nhIu noI o
mIn Nam Xahara chau PhI, dan foI fI pham gIa
fng va mf fnh hnh khng co an nInh, fac dng
xau dn dau fu va fng fruong.
Thuc hIn vIc fhay dI hoan foan co hIu qua
cua nha nuoc se khng d dang, v nhung cn nguyn
cua su fhaf baI cua nha nuoc co raf nhIu va phuc
fap. Cn nguyn chnh frong nhung cn nguyn do
Ia cuc dau franh IIn fuc gIua nhung hnh fhuc caI
frI fruyn fhng, f chuc xa hI |fhuong dan vao
nhung b fc, dong ho, ngn ngu va cac nhom fhan
fc) va nhung hnh fhuc hIn daI cua chnh quyn.
ChI fIu quan su cao va cach ung xu khng bnh
fhuong cua nhung nhan vIn quan dI |frong dIu
kIn khng co nhung bIn phap kIm fra va can bng
cac quyn Iuc) Ia nhung fro ngaI quan frong khac.
Nhung dIu nay fhuong Iam gIam su frong sang va
fInh fhan frach nhIm cua cac fh ch cng cng foI
chung muc ma cac chnh phu da cam fhay ngay cang
khng can phaI gIaI fhch va bao chua cho nhung
hanh dng cua ho dI voI dan chung frong nuoc.
Uu ticn cp tbict o cbu Pbi /a tai tbict nng
/uc nba nuoc tb6ng qua su tu sua ky /uong toan
b6 nbung tbc cbc c6ng c6ng ca nbung su kicm
tra Jang tin cy nbung /am Jung quycn /uc nba
nuoc.
Mf nhu cau ro rang frong hau hf cac nuoc
chau PhI Ia mf su caI cach frIf d b may nha
nuoc d cho nha nuoc co fh phan phaf nhung dIch
vu cng cng co chaf Iuong va fao dIu kIn d dang
cho hoaf dng cua fu nhan chu khng phaI can fro
haI dIu nay. Nhu ao cao nay da nhan manh, phan
fhu haI cua chIn Iuoc - vIc faI fhIf nng Iuc cua
nha nuoc - cung phaI duoc bf dau dua frn mf co
so cap fhIf. Trong vIc nay, dIu chu yu Ia phaI
khoI dau dI vao mf s IInh vuc uu fIn. VIc fng
cuong su fhng frI cua Iuaf phap phaI Ia buoc dI cf
fu dau fIn. uoc dI khac Ia fng cuong nng Iuc
gIam saf vIc fhI hanh Iuaf phap cua nganh hanh
phap. Nhung vIc fng cuong nganh hanh phap -
dc bIf Ia nng Iuc cua chnh phu frung uong frong
vIc hnh fhanh duong II chnh sach kInh f vI m,
chIn Iuoc va nhung bIn phap khuyn khch vIc
phan phaf nhung hang hoa cng cng chu yu mf
cach co hIu qua - cung Ia mf uu fIn cf yu. Iu
dang fhaf vong Ia, voI mf vaI ngoaI I co hua hen
|fxoana va gan day hon Ia !ganda), vIc caI fIn
fnh hIu qua cua nha nuoc o chau PhI fhuong da bI
han ch frong vIc Ioay hoay sua chua bn ra va
cng b nhung caI cach frn gIay. Nhung co nhung
dau hIu cho fhay nhung van d nay gIo day dang
duoc coI frong. Nhung chuong frnh caI cach gan day
chu y nhIu hon dn fng cuong fh ch va vIc quan
Iy kInh f vI m da duoc caI fIn o ca mf Ioaf rng
Ion nhung nn kInh f chau PhI.
Mf kIm ch quan frong dI voI caI cach fh
ch co h fhng cua nha nuoc Ia nhung fn ph cua
no, nhung nhung ngun faI chnh nay co fh fm ra
duoc nu nhu nhung uu fIn nu In duoc ro rang.
Phan Ion cac nuoc se can phaI chnh dn IaI nhung
ngun hIn dang co bI phan b saI d nang muc Iuong
fhuc f cua cng chuc |fy I cao hon so voI baf cu
nhung khoan fIf kIm nao ruf ra fu vIc han ch
chI fIu nhIu hon), fng chI fIu v nhung dIch vu
xa hI, va fIn hanh nhung dau fu Ion vao vIc quan
Iy, dao fao IaI va nang cao fInh fhan frach nhIm
cua cac vIn chuc. VIc faI fhIf co ban nng Iuc nha
nuoc khng fh xay ra nu khng co vIn fro quc
f. Nhung mf muc d hop fac dc bIf gIua cac chnh
quyn va nhung f chuc o ngoaI nuoc cuI cung da
da n fo I m f kI u ca ch phu fhu c va o bn ngoa I.
Nhung kIu cach vIn fro va khuyn khch ma su
phu fhuc nay sInh ra cung can duoc xem xef IaI, d
bao dam rng vIn fro phaI ung h cho nhung chnh
sach mach Iac va duoc cac y kIn phan bac ff va
fng cuong foan b h fhng nhung khuyn khch
dI voI bn frong va bn ngoaI nha nuoc. VIc chon
ra nhung uu fIn va ca vIc chon fh dIm chIn Iuoc
Ia can fhIf d khoI dng qua frnh caI cach, nhung
phaI Ia mf b phan cua foan b k hoach duoc suy
nghI ky cang va dung d mo rng va fIn sau vao
nhung caI cach.
Vicc cai ticn pbn pbat nbung Jicb cu c6ng c6ng
ca tp tbc sc Joi boi nbung su c6ng tac mt
tbict bon coi kbu cuc tu nbn ca xa b6i Jn su.
Nbung su c6ng tac nbu cy pbai Juoc kbuycn
kbcb, Jc bict /a kbi nbung m6i /icn bc giua
nba nuoc ca xa b6i Jn su kcm pbat tricn.
Mf su phaf frIn day frIn vong gan day Ia
mf Ioaf sang kIn dang fng In v nhung cng dng
fu cuu dc bIf o frong nganh gIao duc co so, chm
soc suc khoe co ban va nhung dIch vu dIa phuong
nhu xu Iy rac fhaI. Nhung sang kIn nay fhuong
nay baf ra fu ban fhan su fhaf baI cua nha nuoc
frong vIc cung cap cac dIch vu mf cach co hIu
qua. Mc du f khI chung co fh fhay fh cho su caI
frI cua mf chnh phu hoaf dng ff, chung phan
nao dua ra II fhoaf khoI caI mo rI rm hang ngay.
Iu do noI In rng, kho ma fuong fuong nI caI
cach v vaI fro nha nuoc va caI fIn nng Iuc cua
nha nuoc co fh fhuc hIn duoc frong phan Ion cac
nuoc chau PhI ra sao nu khng co nhung khuyn
khch manh hon ma ban ao cao nay cung khuyn
nghI: co fhm ap Iuc canh franh, co nhIu fIng noI
cua dan chung hon va su frong sang hon, va nhung
Iuaf I va nhung kIm ch k ca Iuaf phap.
Tnh hnh o chau A IaI khac. Trong nhung nuoc
moI cng nghIp hoa cua ng A, nha nuoc fhuong
duoc xem Ia co hIu qua, fham gIa cng fac san xuaf
voI khu vuc fu nhan. VoI f ngoaI I, nha nuoc da
Iam cho vaI fro cua mnh phu hop raf ff voI nng
Iuc cua mnh va, bng cach do, da nang cao fnh
hIu qua cua no. Trong khI nhung nha nuoc dc doan
hoaf dng khng co hIu qua phaI chIu frach nhIm
fruc fIp v su suy suf kInh f o chau PhI fh nhIu
nuoc o ng A da fraI qua su fng fruong nI baf
|voI mf s caI fIn v su cng bng) duoI nhung ch
d dc doan. Nhu chuong fruoc da co ngu y, mI IIn
h gIua su dc doan va su suy suf v kInh f, kha ro
rang o chau PhI, da khng xay ra o cac nuoc chau A,
phan Ion Ia v nhung nuoc nay co su cam kf manh
me v phaf frIn kInh f nhanh, nng Iuc caI frI co
hIu Iuc manh va co nhung mI IIn h duoc fh ch
hoa voI nhung gIoI cung co IoI ch kInh doanh nhu
nhung hang fu doanh, cung nhu nhung kha nng
phan phaf cac nhu cau kInh f va xa hI co ban: do
Ia su quan Iy kInh fhanh manh, gIao duc co ban,
chm soc y f va co so ha fang.
O 6ng A kba nng tbay J6i cua nba nuoc Jc
Jap ung nbung tbacb tbuc quan trong moi sc
rt quan trong J6i coi su tbanb Jat kinb tc /icn
tuc cua kbu cuc. 6ng tboi, nbung buoc bicn
Jai boa su cai tri c6ng c6ng ca tbuc bicn co bicu
qua cicc pbn cp cung rt quan trong.
Tuy vay o khp ng A, co nhung fhach fhuc
moI dI voI vaI fro va su hoaf dng cua nha nuoc.
Trung Quc va VIf Nam, nhung nn kInh f dang
chuyn dI cua khu vuc, dang dau franh v nhu cau
can fhIf xac dInh IaI vaI fro cua nha nuoc frong
nhung IInh vuc kInh doanh va faI chnh. Ca haI nuoc
da kf hop su fng fruong nhanh voI vIc duy fr
nhung khu vuc doanh nghIp cng cng Ion, nhung
nhung khu vuc nay fo ra mong manh v mf faI
chnh. NguoI fa van fIp fuc franh Iuan frong nhung
nn kInh f nay v vaI fro fIm nng dI voI mf
chnh sach cng nghIp nng dng frong vIc huong
dan dau fu. Tuy nhIn, nhung dIu kIn cua haI nn
kInh f nay fo ra raf khac voI nhung dIu kIn da
ngu frI o Nhaf an va Han Quc frong gIaI doan
dau cng nghIp hoa |Chuong 4).
Trong khu vuc, nhung IoI fuc kInh f Ion |dn
fu nhung dc quyn va han ch hop phap, hoc fu
vIc gay anh huong fac dng va fham nhung) fIp
fuc cung fn faI voI su nng dng Ion cua khu vuc fu
nhan va su cam kf quc f. Su khoan dung nhung
IoI fuc nay co Ie dang gIam - chung co Ia nhung cuc
fIn cng chng fham nhung gan day o Trung Quc,
Han Quc, VIf Nam. Va su canh franh quc f duoc
d cao co fh co nghIa Ia nhung khu vuc khng co
hIu qua va duoc bao h co fh khng con duoc nhung
khu vuc nng dng va co hIu qua chIu frach nhIm
fhay cho, du o Nhaf an va Han Quc hay o nhung
nn kInh f moI nI In.
Iu nay goI y rng nhung caI cach sau hon va
hIn daI hoa se raf can fhIf frong phan Ion vung
ng A d phaf frIn nhung co cau dIu chnh vung
chc nhm h fro cho canh franh va, frong nhung
khu vuc ma hanh dng cua chnh phu con fIp fuc,
nhung co ch d dam bao mf su frong sang va fInh
fhan frach nhIm cao hon cung raf can fhIf. Iu
dc bIf sng con dI voI nhung frIn vong phaf frIn
daI han cua nhung nuoc nay se Ia su faI fro co hIu
qua hon va su cung cap co so ha fang frong su hop
fac voI khu vuc fu nhan. Mc du co nhIu du an nI
baf dang duoc fIn hanh, ng A can chuyn nhanh
hon foI vIc phaf frIn nhung h fhng dIu fIf d
fao ra su canh franh, vIc quan Iy qua frnh ky kf
hop dng va dIu chnh cac dc quyn.
ng fhoI, nhIu xa hI ng A co fh dung fruoc
nhung IInh vuc moI ma o day doI hoI hoaf dng cua
nha nuoc phaI duoc nang cao. Nhung dIu nay co fh
bao gm nhung co ch chnh fhuc nhu nhung k hoach
chI fIf v bao hIm y f va xa hI, d gIup gIaI quyf
nhung nguy co moI ma nhung ca nhan va h gIa dnh
gp phaI frong nhung xa hI d fhI hoa va co nguoI
cao fuI ngay cang fng, va nhung n Iuc manh me
hon d bao v mI fruong. Hanh dng cng cng cung
raf can d dn voI nhung b phan bI su phaf frIn
nhanh bo IaI dng sau, v du, nhung nguoI dan o nng
fhn faI mf s fnh nm sau frong daf IIn o Trung
Quc, nhung nguoI dan fuong dI ngheo hon o mIn
dng IndnxIa, va frong mf s nuoc, nhung sc fc
fhIu s. Nhung co ch moI d ung pho voI fnh frang
baf bnh dng dang fng In cung co fh Ia raf can
fhIf, v du nhu o Trung Quc, MaIaIxIa va ThaI Ian.
CuI cung, nhIu nuoc frong khu vuc dung fruoc su
can fhIf phaI xay dung nhung fh ch chnh quyn
cf IoI co hIu qua hon |fheo chuong frnh nghI su da
duoc nu ra frong Chuong 5) va fap frung gIaI quyf
van d fham nhung |Chuong 6). VIc xay dung fh
ch Ia uu fIn cao cho nhung nuoc nao ma b may
vIn chuc fuong dI yu |v du IndnxIa) va o noI nao
ma nhung nng Iuc fruyn fhng cua nha nuoc phan
nao da bI xoI mon |nhu o PhIIIppIn va ThaI Ian).
Nhung n Iuc xay dung nng Iuc cua b may
quan chuc o nhung cap fhap hon cua chnh quyn
cung raf cap fhIf frong nhung nuoc nhu Trung Quc,
IndnxIa, PhIIIppIn va VIf Nam, nhung noI ma vIc
phI fap frung hoa mf s chuc nng cua chnh quyn
da frao quyn Iuc vao fay mf s nhan vIn kem
pham chaf va Iam fng nguy co chIm doaf chnh
quyn dIa phuong |xem Chuong 7).
Tnb bnb /ai kbac o Nam A, noi ma trong nbicu
nuoc, boat J6ng kcm bicu qua cbia nba nuoc
ca nan tbam nbung cung t6n tai coi m6t b6 may
cicn cbuc tbanb tbao c6ng cicc /a boat J6ng
tuong J6i co bicu qua, Ju cbt /uong cua co
quan nay Ja bi suy giam ro rct.
Tuong fu nhu vay, Nam A khng co su phu hop
gIua vaI fro cua nha nuoc va nng Iuc. ay khng
phaI Ia nng Iuc cua nha nuoc da yu kem frong IIch
su nhu o chau PhI. Thuc ra khng phaI yu kem dn
nhu fh, ma Ia nha nuoc da fheo duI mf chuong
frnh hoaf dng qua muc, vuof qua nng Iuc cua no.
Kf qua Ia su phaf frIn phaI chIu suf kem, va qua
fho I gIan, nng Iu c cu a nha nuo c cu ng suy y u. Chuong
frnh nghI su bay gIo Ia cung c IaI vaI fro cua nha
nuoc cho phu hop voI nng Iuc, ngn chn khng cho
suy yu fhm nua va nang cao nng Iuc do.
Van d chnh o Nam A Ia su dIu chnh qua
muc va mf nha nuoc duoc mo rng qua muc - ca haI
dIu nay gay ra va fac dng dn cng n vIc Iam
cng cng bI phnh Ion va con duong nay nhaf dInh
dan foI fham nhung. Nhu da duoc nhan manh frong
Chuong 4, vIc don gIan hoa su dIu fIf va caI cach
doanh nghIp nha nuoc, vIc fhu hep vaI fro cua nha
nuoc Ia raf kho v mf chnh frI va d phuc fap.
Nhung, nhung bIn phap nhu fh raf co kha nng
fhuc day manh hIu qua, Iam fng ap Iuc canh franh,
gIam fham nhung va fao ra nhung khoan fIf kIm
faI chnh Ion. Mf yu cau cap bach khac Ia xay dung
nhung su cng fac chf che hon voI gIoI kInh doanh
va xa hI dan su va Ing nghe ho mf cach co hIu
qua hon, d caI fhIn su phan hI fIn fuc va b sung
cho nng Iuc cua nha nuoc.
Su can fhIp chnh frI o moI noI Ia can fro chnh
fhu haI dI voI hIu qua cua nha nuoc frong nhIu
nuoc cua khu vuc nay. Nhu da duoc ban foI frong
chuong 5, nng Iuc cua b may quan chuc n
khng ch phaI chIu dung v s f nan caI frI quan
IIu ban gIay nI fIng, ma con phaI chIu dung mf
fhuc f Ia quyn chu dng cua nhung cng chuc dan
su co frnh d cao bI han ch nghIm frong frong
cng vIc |baf chap su bao v duoc Iuaf phap quy
dInh khoI bI can fhIp vao nhung hoaf dng cua fung
nguoI) boI nhung fhuyn chuyn Iun Iun v nhan
su, fhuong Ia v nhung dng co chnh frI va boI nhung
sp xp khac
O PakIxfan, b may nha nuoc ngay cang chIu
ap Iuc cua nhung nhom kInh doanh va phong kIn
co fh Iuc manh. Can day nhaf, kf qua cua su xoI
mon quyn Iuc va hIu qua cua nha nuoc da fhI
fhuc y d caI cach ngay ban fhan b may nha nuoc.
O day cung vay, mf co quan dan su fhanh fhao,
IIn mInh voI mf nn fu phap nng dng, fao co so
cho mf nIm Iac quan cho rng caI cach khng ch
co fh duoc ma faf yu se xay ra. O ngIadef, nhung
su phaf frIn chnh frI gan day cung da fao ra nhung
dIu kIn d bf dau fap frung gIaI quyf su suy
gIam hIu qua va quyn Iuc cua nha nuoc, bng cach
su dung nhung fru cf cua su cam kf chnh frI manh
me o cap chop bu, su fham gIa cua dan chung va su
phI fap frung hoa, dua vao cac nhan f fhanh fhao
va co nghIp vu cua co quan dan su. Nhung kha nng
fuong fu d caI fIn chnh quyn va vIc sp xp hop
Iy hoa b may caI frI cng cng dang xuaf hIn o mf
noI nao do frong khu vuc.
Nhu da duoc Iuu y ngay fu dau, nhung khac
bIf Ion da fn faI gIua cac nuoc frong faf ca cac khu
vuc va nhung khaI quaf v khu vuc ch co ch nhu
mf su nhn nhan ban dau gan dung. Iu nay dc
bIf dung dI voI nhung nuoc o Trung va ng u
|C) va Cng dng cac quc gIa dc Iap |CIS) hIn
dang fraI qua mf su chuyn dI fu k hoach hoa
fap frung. Cung co nhung khac bIf Ion gIua cac nuoc
Trung va ng u voI fnh cach Ia mf nhom, va
nhung nuoc fhuc CIS. Mc du ca haI dang gp mf
fhach fhuc chung v caI fao kInh f va chnh frI - va
do do Ia mf su fhach fhuc cua vIc fap frung fro IaI
nhung quyn co ban cua cac hoaf dng nha nuoc -
cac nuoc fhuc CIS |fru Nga) phaI duong dau voI
mf su fhach fhuc gap dI, cuc Ion va chua fung co
frong IIch su, v caI fao kInh f va xay dung nha
nuoc: nhung nuoc nay da khng co mf chnh quyn
frung uong hay con o frong ky uc nguoI con sng va
cung chng bao gIo, frong hang fh ky, xay dung
nhung fhuc fh dc Iap o bn frong nhung bIn gIoI
hIn nay cua ho.
Thach fhuc cua vIc dem IaI chnh quyn hIu
qua hon cho nhung nn kInh f chuyn dI nay, fheo
mf s cach, d dang hon, va fheo nhung cach khac,
IaI kho hon - nhung chc chn Ia khac hn - so voI
fhach fhuc ma cac nuoc dang phaf frIn gp phaI.
Phan dau cua chIn Iuoc haI phan nay, nghIa Ia vIc
Iam cho vaI fro nha nuoc phu hop voI nng Iuc Ia raf
quan frong, nhung dc bIf kho khn frong mf fnh
hnh ma ca vaI fro va nng Iuc cua nha nuoc dang
fhay dI nhanh chong. Chung muc xau dI cua nng
Iuc fhay dI raf Ion voI nhung c dao nI frI frong
ca mf bIn suy gIam v hIu qua va nhung van d
fo Ion v caI frI co ban. Trong bI canh nay, vIc Iam
cho vaI fro phu hop voI nng Iuc khng phaI Ia mf
van d don gIan cua vIc fap frung vao nhung nguyn
fc co ban. Cung chng phaI Ia nhung nguyn fc co
ban khng fhaf quan frong - v nu khng co chung
fh vIc fIn foI mf h fhng kInh f dua vao fhI
fruong se bI Iung Iay khng vung chc. Nhung, su
fhach fhuc frong nhung nuoc nay Ia dua ra nhung
nguyn fc co ban frong khI, dng fhoI, cung duy fr
nhung frung fam nI frI hIn co da duoc phaf frIn
qua fhoI gIan va cung cap cho dan chung nhung co
ch v bao v xa hI ma ho da quen fhuc. VoI nhung
nng Iuc vn co cua b phan dan chung duoc gIao
duc ff va co kha nng nhan fhuc v xa hI, nhIm
vu xay dung IaI nng Iuc cua nha nuoc - phan fhu
haI cua chIn Iuoc nay - hon bao gIo hf Ia mf frong
nhung bIn phap khuyn khch va Ia fInh fhan cua
b may quan chuc. VIc faI dInh huong nay duoc
dIu khIn nhanh chong nhu fh nao se quyf dInh
su chuyn dI duoc hoan faf nhanh chong ra sao.
C6ng cicc tai Jinb buong nba nuoc nbm tbuc
bicn nbicm cu cm /ai cbu kb6ng pbai cai nbau
om som con /u moi boan tt o Trung ca 6ng
Au. Nbung pbn /on cac nuoc Ja co ticn b6 trong
cicc tp trung /ai cao cai tro cua nba nuoc ca
Jang o trcn con Juong cai ticn nng /uc ca tracb
nbicm.
Nhu vay, chng co g dang ngac nhIn Ia nhung
caI fIn v fnh hIu qua cua nha nuoc da d nhan
fhay hon o Trung va ng u, dc bIf frong nhung
nuoc nhu Cng hoa Sec, HunggarI va a Ian. Phan
Ion nhung caI fIn nay da xuaf hIn fu mf su fap
frung nhanh chong vaI fro cua nha nuoc - mf phan
cua chIn Iuoc co haI phan. Tuy nhIn, fIn b o ng
Nam u fhuong raf f co y nghIa, ca v phuong dIn
caI cach chnh sach Ian frn fran fuyn quan Iy cng
vIc cng cng.
c bIf, mf vaI nuoc Trung va ng u da co
nhung fIn b huong foI fhIf Iap nhung ch d canh
franh dI voI vIc phan phI dIch vu va huong foI
dua nhIu hon vao khu vuc fu nhan |k ca, mf phan,
dI voI nganh gIao duc va y f). Nhung nghIp doan
fu chu cung dang bf dau bf r frong nhung nuoc
nay, voI nhung ham y co fIm nng Ianh manh v
nng Iuc fh ch nm o bn ngoaI chnh phu |nng
Iuc can co d gIup fhuc hIn nhung caI cach) va d
xay dung IaI ngun vn xa hI. Va vIc caI cach va
don gIan hoa nhung dIu chnh Ion da xay ra, duoc
gIup do boI su ung h cua IIn mInh chau u. IaI
mf Ian nua o ng Nam u su fIn b frong faf ca
nhu ng IInh vu c na y co khuynh huo ng cha m hon
nhIu. Kho khn khng phaI o ch fhIu su nhaf fr
mong mun co nhung caI cach nay, ma Ia o ch fhIu
nghIm frong nng Iuc o noI cf IoI cua chnh quyn
d d ra va huong dan nhung caI cach - bI fac haI
fhm boI fnh hnh chnh frI chua n dInh.
Nng /uc nba nuoc tbp kcm trong nbung nuoc
c6 ng boa X6 Vic t truo c Jy /a m6 t tro nga i
ngbicm trong ca ngay cang /on J6i coi nbung
ticn b6 bon nua cua pbn /on nbung /nb cuc
cbnb sacb kinb tc ca xa b6i.
Trong Cng dng cac quc gIa dc Iap |CIS),
qua frnh dInh huong IaI nha nuoc van con o gIaI
doa n ban da u va Ia qua frnh ma nhu ng va n d
nghIm frong da xuaf hIn. Khng gIng nhu cac
nuoc Trung va ng u, frong Cng dng cac quc
gIa dc Iap fhuong khng xac dInh ro rang v vaI fro
moI cua nha nuoc. Va ngay ca o noI da ro rang v
nguyn fc, frong fhuc f, nng Iuc yu kem cua
chnh quyn frung uong cung raf kho ma bIn nhung
nguyn fc nay fhanh hIn fhuc. Trong phan Ion
cac fruong hop, nhung co cau fh ch co ban cho mf
nha nuoc co hIu Iuc Ia yu kem. Van d dau fIn va
co ban Ia fInh fhan frach nhIm kem cua nganh hanh
phap dI voI nganh Iap phap frong phan Ion nhung
nuoc fhuc CIS. Ngay fu nhung nm dau fIn cua
fhap ky 1990, cac nghI vIn frong phan Ion nhung
nuoc moI duoc fach ra Ia noI duy nhaf chua dung
baf cu nhung g co fnh hop phap chnh frI con sof
IaI sau su sup d cua IIn X. Tham ch co nhung v
du v su can fhIp qua dang cua nganh Iap phap
vao nhung chuc nng hanh phap fheo II cu |day
hIn van con Ia van d o !craIna). Nhung fnh hnh
frong phan Ion nhung nuoc ngay nay Ia mf fnh
hnh co su fhng frI cua nganh hanh phap va co su
gIam saf cua nganh Iap phap yu kem.
Vuof ra khoI van d fng cuong fInh fhan frach
nhIm cua nganh hanh phap, ba cum van d nua
duoc df ra dI voI phan Ion cac nuoc fhuc CIS.
Trong cac nuoc nay, nhung van d nay khng ch
san sInh ra nhung chI ph kInh f Ion Iao, ma con
Iam fng nan fham nhung fran Ian. Su fham nhung
nay bI ch baI hau nhu o khp moI noI frong khu
vuc va da duoc nhung kf qua khao saf frong gIoI
kInh doanh fu nhan fhuc hIn cho ban ao cao nay
khng dInh. Thu nhaf, nhung h fhng fu phap yu
kem va cham chap da Iam fhIf haI nghIm frong
dn ca caI cach Ian hoaf dng kInh f. Nhu chung fa
da bIf raf ro, su cuong ch yu of cua Iuaf phap va
nhung fhu fuc fu phap yu kem da d cho nhung fI
ac co f chuc fng In chua fung fhay. Thu haI, nhung
ranh gIoI mo nhaf gIua cac quyn so huu faI san fu
nhan va cng cng da gay ra vIc fruc IoI hang Ioaf,
voI nhung quan chuc fhuong IoI dung faI san cng,
k ca nhung faI san cua cac doanh nghIp nha nuoc,
cho IoI ch rIng fu. Thu ba, nhung h fhng dIu
fIf khng ro rang va hay con raf phuc fap da fao
dIu kIn fhuan IoI cho fham nhung qua ca mf Ioaf
nhung fac dng qua IaI gIua khu vuc cng cng va
fu nhan.
NgoaI vIc h fro va khch I ra - d cf chf
fInh fhan frach nhIm cua nganh fu phap vao nganh
Iap phap, vIc fng cuong nng Iuc gIam saf cua
nganh Iap phap, vIc sp xp hop Iy hoa va fng
cuong h fhng fu phap, vIc Iam ro rang quyn so
huu faI san va mang IaI su quan Iy va gIam saf co
frach nhIm v nhung faI san cng cng, vIc don
gIan hoa frIf d h fhng dIu fIf va chuyn nhanh
foI nhung quy fc Iuaf phap va nhanh chong ra khoI
fnh frang fuy y quyf dInh va, khng kem quan
frong, vIc kIm soaf nhung hoaf dng fI pham va
cf duf duoc nhung mI IIn kf cua chung voI khu
vuc cng cng - ro rang Ia nhung dIu quan frong d
caI fIn hoaf dng cua nha nuoc va fhuc day su khI
phuc kInh f frong foan b khu vuc.
CaI cach hanh chnh dch fhuc nhm nang cao
nng Iuc cua b may quan chuc Ia dIu d nhan fhay
khng co frong phan Ion cac nuoc fhuc CIS. VIc
cung cap can b nhan vIn cho chnh quyn frung
uong co chIu huong fhap kem, va mc du cng nhan
vIn chuc chnh phu fhuong co frnh d hoc van cao
va co kha nng hIu bIf ky fhuaf, ho fhIu nhung
ky nng can co d caI quan mf nn kInh f khng
phaI bng mnh Inh. Hon nua, ho khng duoc cung
cap nhung fhu va nhung ngun co ban va duoc fra
Iuong raf fhap. Iu khng dang ngac nhIn Ia, frong
suf gIaI doan dau caI fao kInh f, su chu y va cac
ngun duoc danh cho nhung nhIm vu khan cap v
fu nhan hoa, cho caI cach h fhng gIa ca va hI
doaI, va cho vIc fhIf Iap mf s bIn phap v faI
chnh va kIm soaf fIn f. Nhung cung khng dang
ngac nhIn rng frong gIaI doan caI fao fIp fheo,
vIc gIaI quyf nhung caI cach doI hoI phaI co nhung
hoaf dng quan Iy duf khoaf va ro rang, gIo day bI
can fro boI vIc khng co nhung co ch, nhung can
b nhan vIn chnh quyn va nhung ngun faI chnh
can fhIf d fhuc hIn.
VaI fro cua nha nuoc o My Ia fInh va vung
CarIb da fraI qua mf su fhay dI sau sc frong
suf fhap ky qua, bI fhuc day boI khung hoang faI
chnh va boI nhung mong doI ngay cang fng do vIc
quay IaI ch d dan chu va su nI day cua xa hI dan
su mang IaI. Nhung ap Iuc canh franh fu su foan
cau hoa da Iam cho nhung vIc Iam sau day ngay
cang fro nn khan cap dI voI chnh quyn: fIn hanh
fu nhan hoa hay cho dau fhau nhung hoaf dng frong
do nha nuoc khng co IoI fh so sanh va caI fIn bIu
qua hoaf dng cua nha nuoc va fnh hIu qua frong
san xuaf nhung hang hoa cng cng.
Nhung, frong khI nhung caI cach frong gIaI doan
fhu nhaf da duoc fhuc hIn fhanh cng o mf s nuoc
frong khu vuc, su fIn b da bI cham IaI frong nhung
caI cach fhuc fh h fhu haI, o noI ma su fhay dI
fh ch Ia dIu sng con. V du, caI cach co quan dan
su va nhung caI cach cac dIch vu xa hI bI ngn can
boI nhung kIm ch chnh frI va nhung quyn IoI ch
ky. Nhung caI cach nhu vay |gan day da duoc bf
dau o AchenfIna va mf vaI nuoc khac) khng fh
fIn hanh mf cach don dc, ma phaI Ia b phan cua
su phI fap frung hoa rng Ion hon v caI frI hanh
chnh va quan Iy faI chnh, dang duoc fIn hanh frong
nhIu nuoc.
Cac chnh phu o My IafInh dang suy xef IaI
cach fIp can cua ho d gIam bof su ngheo kh, dIu
dc bIf quan frong frong mf khu vuc co nhung
phan phI fhu nhap raf fhIn Ich.
Mf s nuoc My IafInh, do da fhuc hIn nhung
caI cach kInh f va co cau, bay gIo da fao Iap duoc
nhung quy dau fu v xa hI cho nhung b phan nguoI
ngheo hon cua xa hI. O mf muc d rng Ion hon,
cac chnh phu frong khu vuc da dung fruoc su pha
san cua nhung ch d phan phI hf suc baf cng,
cua vIc quan Iy cua nha nuoc va fra Iuong huu fr
fu do. ChII fu nhan hoa ch d cua mnh vao nm
1981, gIam vaI fro cua chnh quyn xung vaI fro
cu a nguo I dI u chnh; nhu ng nuo c kha c |v du
AchenfIna va CImbIa) da fheo duI ch d kep.
Mf nhom nuoc fhu ba gIo day bf dau suy ngam v
vIc caI cach fro cap huu fr phaI fIn hanh ra sao.
Nhung can phaI co hoaf dng nng n hon v nhung
nguyn fc co ban cua xa hI d b sung caI cach v
nhung van d kInh f co ban nu nhu My IafInh
phaI canh franh voI ng A.
!u fIn o My IafInh Ia Iam sung suc fro IaI
nng Iuc fh ch cua nha nuoc, va v vIc nay, mf
s sang kIn chnh dang duoc fhuc hIn. Ca nhung
nha nuoc nhaf fh hoa Ian IIn bang da quay sang
vIc phI fap frung hoa, dc bIf d caI fIn vIc phan
phaf dIch vu. Quyn hanh va frach nhIm dI voI
ngun fhu va ngun chI da duoc chuyn gIao, mc
du fhoaf dau nhung ngun nay fhuong khng phu
hop voI nhau. VIc fng cuong nng Iuc fh ch o
cap fnh va cap dIa phuong Ia mf fhach fhuc chu
yu o nhung nuoc co ch d IIn bang nhu AchenfIna
va raxIn, nhung nuoc phaI fhua k dI san d IaI
cua nhung chnh quyn dIa phuong, nhung nha nuoc
yu kem hay nhung ngan hang fnh no nhu chua
chm. Tuy vay, cung co nhIu v du v nhung caI
cach chnh quyn dIa phuong fhng IoI |chng han,
fhng qua su cng fac gIua nha nuoc va fu nhan)
xuaf hIn frong fhoI gIan khung hoang, o nhung noI
ma nhung nha Ianh dao dIa phuong nng dng da
co kha nng fhuc day nhung caI cach frn mf quy
m co fh caI quan duoc.
8u pbi tp trung boa quycn /uc ca cbi ticu, Juoc
kct bop coi Jn cbu boa, Ja J6t ng6t /am bicn
J6i b6 mt cbnb tri o My Latinb, ma m6t s6
nguoi Ja goi /a m6t cu6c cacb mang cm a.
M6t m6 bnb moi cc cai tri Jang xut bicn trong
cung.
CIaI doan dau caI cach o cac nuoc My IafInh
bao frum gan hf fhoI ky 1983-1990, da fao ra mI
fruong fh ch nuI duong mf fh h moI nhung
nguoI fm vIc frong cac cng so, nhung nguoI co
nghIp vu va fInh fhan caI cach hon nhung nguoI
fI n nhI m. Ca c nha Ia nh da o bI ke o fheo Igch
khng cuong IaI duoc cua su fham gIa cua dan chung
nhu Ia phuong fIn d noI In nhung mong mun
cua cu frI. Cung Igch nay dan foI vIc fng cuong
mI IIn h v faI chnh gIua chnh quyn caI frI va
nguoI bI caI frI, Iam ro hon mI IIn h gIua nhung
cng frnh cng cng va nhung caI fIn dIch vu ma
nhung nguoI dan sng o frong vung noI rng ho mun
co va nhung ganh nng fhanh foan, ma nhung co
quan quyn Iuc cho rng nhung nguoI dan so faI
phaI ganh vac d fhu hI IaI nhung chI ph.
Chng han, nhIu chnh quyn dIa phuong da
cf chf nhung caI fIn vao nhung I ph dI voI nguoI
fIu dung, hoc nhung khoan danh fhu duoc caI
fhIn, hoc dua vao frung cau y dan. Nhung kIu
mau fruyn fhng v caI frI coI su frao dI nay fuc
Ia su fhanh foan cho nhung hang hoa va dIch vu da
frao - nhu Ia mf chan Iy hIn nhIn. Nhung bn
fhap ky cua nhung ch d fap frung o My IafInh va
vung CarIb da pha vo su mc ca v Iong fIn cay
khng noI nn IoI nay, va, vIc fhu hI f oI v nhung
chI ph va nhung ngun fhu fhap v fhu dung Ia
haI hau qua cua fnh hnh noI frn. Nef dc frung
nI baf cua phong cach caI frI moI va mf frIn vong
sang sua cho fuong IaI Ia su phuc hI mI IIn h
quan frong nay v faI chnh o cap dIa phuong.
Cac chnh phu cung dang huong foI fao ra nhung
cach caI frI coI mo hon, phan anh su xuaf hIn cua
mf xa hI dan su co suc fhuyf phuc hon |fhng fIn
daI chung, cac nhom chuyn gIa c van fu nhan, cac
f chuc phI chnh phu) doI hoI duoc fham gIa nhIu
hon vao soan fhao quyf sach, cu fh nhu o KhI
fhInh vuong chung vung CarIb fhng qua nhung
hIn chuong cua cng dan |v du nhu o CIamaIca).
Nhung n Iuc dang duoc fIn hanh frong nhung nuoc
nhu CImbIa d fhuc hIn cac ch s |v kInh f,
hIu qua hIu suaf, chaf Iuong dIch vu va fhuc hIn
v mf faI chnh) ma nhung nguoI quan Iy khu vuc
cng cng va cac nha chnh frI phaI chIu frach nhIm
fhuc hanh.
Nhung h fhng foa an o phan Ion cac nuoc My
IafInh raf fhIu nng Iuc, fham nhung fran Ian va
chIu su can fhIp chnh frI. cho nhung co cau Iap
phap va fh ch moI Iam vIc co hIu qua, h fhng
fu phap phaI Iam vIc ff va ngay fhng. Nhung caI
cach can fhIf cung dang duoc fIn hanh frong mf
s nuoc |gm co IIvIa, cuado, TofInIdaf va Tbag
va VnxuIa) bao gm h fhng gIao duc hop phap,
vIc caI quan foa an ff hon va vIc xu Iy caI dong
khng ngof nhung vu, vIc dua ra xef xu va caI cach
cac fhu fuc, k ca vIc phaf frIn nhung h fhng
khac gIaI quyf franh chap o bn ngoaI cac foa an.
Nhung n Iuc cung can co d fng cuong h fhng fu
phap hnh su, fap frung vao nhung van d dang nI
In v fI ac va bao Iuc co phan IIn quan dn bun
Iau ma fuy frong vung.
O Trung 6ng ca Bc Pbi, nan tbt ngbicp cbo
Jcn nay /a cn Jc kinb tc ca xa b6i /on nbt ca
Juy nbt, /am cbo cicc giam quy m6 cbnb quycn
Jc bict kbo kbn.
Nhung nuoc o Trung ng va c PhI da quy
nhung frach nhIm kInh f rng Ion cho nha nuoc
frong nhung nm 1960 va 1970. Can day hon, cac
chnh phu da fhu gon fru IaI nhung vaI fro cua ho
foI mf chung muc nhaf dInh, nhung con raf nhIu
vIc phaI Iam frong nI b b may chnh quyn va
frong khu vuc doanh nghIp nha nuoc. O day khng
co su gIam bof nhung dIch vu dan su Ion fuong ung
voI nhung dIch vu da duoc xay dung frong nhung
nm dau. VoI mf vaI ngoaI I |nhu TuynIdI), su dIu
chnh Ia qua muc voI fnh cach Ia nha nuoc fham gIa
vao hoaf dng kInh f va su phan phaf nhung dIch
vu cng cng khng co hIu qua.
Nhung vIn chuc dan su co faI nng fhuong
fhIu va vIc phan phaf nhung dIch vu dan su fhuong
khng fhoa dang. Su dIu chnh qua muc da fao ra
mf Iuc Iuong vIn chuc phnh fo, mf su can fhIp
Ian fran vao cac hoaf dng kInh f fu nhan va nan
fham nhung rng khp. If co n Iuc danh cho vIc
sp xp hop Iy cac co quan va nang cao hIu qua cua
nha nuoc. Va nng Iuc fhay dI cua ch d da feo IaI
qua fhoI gIan. Xung df frong khu vuc da Iam xao
Iang su chu y khoI caI cach nha nuoc, nhung su cham
duf chIn franh Ianh, vIc kf fhuc chIn franh vung
VInh va su fhay dI fhaI d do qua frnh hoa bnh
dem IaI da Iam cho cac chnh phu frong khu vuc chu
y nhIu hon dn van d. Nhung buoc dau fIn cua
phan Ion cac nuoc frong khu vuc phaI Ia ngn khng
cho fng fhm s cng chuc frong chnh quyn frung
uong va fu do hoa nn kInh f. Nhung buoc fIn hanh
nay da bf dau frong mf vaI fruong hop. V nhung
kho khn chnh frI va xa hI cua caI cach Ia raf Ion,
cho du khng phaI Ia khng fh vuof qua, bIn phap
co fh Ia phI fap frung hoa nhung dIch vu co chon
Ioc d nang cao kha nng dap ung nhu cau va fInh
fhan frach nhIm, va fap frung vao nhung caI cach
doanh nghIp nha nuoc co chon Ioc frong khI phaI
chuan bI dIu kIn cho caI cach nha nuoc mf cach
foan dIn hon.
Trong nhung nuoc fhuc T6 cbuc bop tac ca
pbat tricn kinb tc (OECD, noI ma nng Iuc chung
cua nha nuoc Ia cao, fh nhung n Iuc fIp fheo Ia
caI fIn hIu qua cua nha nuoc. uoc dan df mf
phan boI su foan cau hoa va ky fhuaf cng ngh,
nhung fhay dI dang dIn ra se mo ra nhung co hI
Ion hon frong nhIu nuoc OC d cho chnh quyn
dI vao su hop fac voI khu vuc fu nhan va xa hI dan
su, dc bIf frong IInh vuc bao hIm va fro cap xa
hI.
Mf vaI caI cach foan dIn nhaf v nha nuoc
frn pha m vI fh gIo I da dI n ra frong ca c nuo c
OC, fruoc hf, do nhung chI ph ngay cang Ion
cua chnh quyn va nhung yu cau doI Iam fng gIa
frI dng fIn cua cac cng dan. Con qua som d co
mf su phan xef v phan Ion nhung c gng nay.
Nhung chIu sau cua su baf man voI fnh hIu qua
cua nha nuoc frong cac nuoc nay goI y rng, vIc fm
kIm su caI frI co hIu qua hon dI voI nhung dIch
vu cng cng ff hon va voI gIa ca foan b fhap hon,
se va phaI fIp fuc.
Ngay nbung buoc ticn banb nbo cung co tbc
tao ra m6t kbac bict /on cc tnb bicu qua cua
nba nuoc Jn toi nbung muc s6ng t6t bon ca
mo ra nbung co b6i cbo nbicu cai cacb bon. 8u
tbacb tbuc /a ticn banb nbung buoc nbo co tbc
mo Juong cbo nbung cbu ky t6t Jcp bon.
ChIn Iuoc gm co haI phan da duoc frnh bay
frong ao cao nay ch Ia mf su huong dan daI cuong
v nhIu chuong frnh nghI su caI cach khac nhau
dang duoc deo duI frn khp fh gIoI. Cung gIng
nhu vay, vIn fro quc f cho caI cach nha nuoc cung
phaI vuof ra khoI cach fIp can mf kch fhuoc phu
hop cho faf ca hoc su vIn fro dua vao nhung so
fhch cua nhung nuoc cung cap vIn fro hon Ia cn
cu vao nhung nhu cau cua nhung nuoc nhan vIn
fro. No phaI duoc dua frn su chan doan ro rang
hon v fruong hop frong fam fay va v vIc nhung
caI cach se phu hop nhu fh nao khI ap dung vao
nhung fhay dI chnh frI - xa hI rng Ion dang xay
ra frong mI nuoc.
Mf fhanh f quan frong cua nhung caI cach
duoc ban foI frong ao cao nay Ia fh ch va caI
cach phaI maf fhoI gIan. VIc an dInh nhanh nhung
gIaI phap kIn fao nng Iuc da duoc dem ra fhu
nghIm qua hon 20 nm voI fac dng han ch. Nhung
n Iuc nay chu yu fap frung vao dao fao, kIn fao
ky nng va nhap khau nhung h fhng ky fhuaf.
Chung da khng fap frung vao nhung bIn phap
khuyn khch xuaf phaf fu nhung ap Iuc canh franh,
su cng fac, su frong sang va nhung ch d dua vao
Iuaf I. Nhung caI cach duoc day foI qua nhanh cung
co fh fao ra nhung nguy co moI: chung co fh bI
chn dung boI nhung nguoI co fh maf quyn IoI v
co su fhay dI, va nguy co Iun Iun co mf o noI
nhung caI cach se dan foI su chIa fach va fao nn
mf khoang frng v fh ch.
Su hop fac quc f va su phI fap frung hoa Ia
mf khuynh huong fch cuc day fIm nng v chung
fao ra co hI caI fIn hoaf dng fap fh quc f va
phan phI cac hang hoa cng cng. Trong fhuc f,
haI xu huong nay fng cuong Ian cho nhau. Nhung,
nhung IoI ch ch daf duoc nu nhu franh duoc nhung
cam bay. Su hop fac quc f se ch mang IaI nhung
IoI ch nu nhu cac nuoc fIn rng ho se co IoI fu su
hoa nhap quc f. Iu nay ch co fh xay ra nu
nhung nguy co va nhung su khng chc chn v foan
cau hoa - dI voI cac h gIa dnh, nhung cng nhan,
nhung nguoI ngheo va nhung nguoI d bI fn fhuong
- duoc xu Iy mf cach kheo Ieo. Su phI fap frung hoa
cung se can co su dIu khIn fhan frong d dam bao
rng nhung g phaI fra gIa, fy nhu vIc maf su kIm
soaf kInh f vI m va vIc fng In nhung baf bnh
dng, khng ap dao nhung IoI ch fhu duoc.
Trong qua khu, ro rang Ia caI cach bI hoan IaI
fh fng fruong cung bI fr hoan, caI gIa bo Io co hI
caI cach, frong fruong hop fI f nhaf, se Ia su dnh
fr v kInh f. Nhung mf su hIu bIf sau hon v
cach fhuc, frong do, nhung gIam suf v su fIn cay va
fnh hIu qua cua nha nuoc - va v su chng dI caI
cach - co fh phong daI qua fhoI gIan, kf hop voI v
du v nhung nha nuoc b sup d vao cuI nhung vong
xoay frn c dI xung nay, cho fhay rng nhung caI
gIa phaI fra con Ion hon nhIu. Nu cac chnh quyn
khng fh gIaI quyf mf cach fao bao va vung vang
vIc caI fIn hIu qua cua ho va hI phuc IaI suc
sng cho cac fh ch cng cng, fh nhung frIn vong
cua nhung caI fIn quan frong v kInh f va phuc IoI
xa hI, frong mf s nuoc, fhuc ra co fh Ia mo mIf.
Cach fIp can cua fh ky XXI dem IaI hua hen
Ion v fhay dI va Iy do d hy vong. Trong mf fh
gIoI cua nhung fhay dI dn chong mf v nhung fhI
fruong, nhung xa hI dan su va nhung Iuc Iuong
foan cau nha nuoc bI ap Iuc buc phaI hoaf dng co
hIu qua hon. Nhung do chua phaI Ia su fhay dI du
nhanh d fIn buoc cho kIp. Khng co mf m hnh
duy nhaf nao cho su fhay dI va cac cuc caI cach se
fhuong foI cham boI v chung keo fheo nhung fhay
dI co ban v nhung vaI fro cua cac fh ch va v
nhung fac dng qua IaI gIua cac cng dan va chnh
quyn. ao cao nay da frnh bay rng caI cach fh
ch nha nuoc Ia mf nhIm vu Iau daI, kho khn va
nhay cam v chnh frI. Nhung nu bay gIo chung fa
hIu bIf ro hon v fam quan frong cua fhach fhuc,
fh chung fa cung y fhuc duoc nhIu hon v nhung
caI gIa phaI fra cho vIc gIu nguyn hIn frang cua
su vaf.
Phn tng quat
u IIu frong Iu d 1 fheo nhung gIa ca quc gIa
fhuong ngay. u IIu cho cac nuoc OC Iay fu TanzI
va Schuknechf nm 1995, voI nhung cap nhaf nhIu
nm khac nhau fu ngun OC. Nhung nuoc OC
co nhung du IIu nay Ia Ao, , Phap, uc, IfaIIa,
Thuy sI, Anh va My. u IIu v nhung nuoc dang
phaf frIn Iay fu ngun cua Quy fIn f quc f |IMI)
qua nhIu nm khac nhau |b). Cac nuoc dang phaf
frIn gm nhung nuoc co fhu nhap fhap va frung
bnh do Ngan hang fh gIoI xac dInh; nhung nuoc
nay co su fhay dI qua cac fhoI ky.
Nhung ch s vung frong mang bn fraI cua H6p
2 Ia ruf ra fu nhung frung bnh cua nhung ch s v
su fn nhIm dI voI cac nuoc frong vung. V vIc
Iap nn nhung ch s v su fn nhIm, xem Khao
saf khu vuc fu nhan o duoI day va xem bao cao
khoa hoc v cac bI canh cua runeffI, KIsunko va
Weder.
HaI mang khac nhau cua H6p 2 dua frn nhung
fhoaI frIn |fhuf IuI) frong ang TN1. Su fhoaI frIn
v fng fruong CP Iam fheo phuong phap bIn s
cng cu |IV), dung nhung ch s v quyn chnh frI
cua Ireedom House |nhung an pham khac nhau da
duoc phaf hanh, Nha xuaf ban Ireedom House) nhu
mf cng cu d do muc fn nhIm. Su fhoaI frIn dI
voI fy frong dau fu frong CP cho bIf nhung kf
qua v nhung bnh phuong fhuong nho nhaf |OIS).
Ch s v su fn nhIm Iay fu bao cao khoa hoc co so
cua runeffI, KIsunko va Weder |a). Ch s duoc Iay
Iam chuan Ia muc bng 1 dI voI nhung nuoc OC
co fhu nhap cao. Nhung ngun ch s con IaI Ia fu
bao cao co so cua Commander, avoodI va Iee.
Phuong phap duoc dung d san sInh ra haI mang
pha bn phaI cua Hp 2 fheo fhuong I frong phan
fch nhIu fhoaI frIn va duoc dung frong suf ban
ao cao nay, fru phI duoc cng b fheo mf cach nao
khac. ChIu cao cua cf doc gn voI muc fn nhIm
frung bnh Ia gIa frI cua bIn s phu fhuc fhu duoc
bng cach danh gIa su fhoaI frIn duoc uoc fnh faI
muc frung bnh cua mau nghIn cuu nhung dIu kIn
|hay muc khoan) o pha bn phaI |v du: dIu kIn
khng fhay dI nhung s), su fn nhIm, fhu nhap
ban dau, frnh d gIao duc ban dau, meo mo v chnh
sach frong bang TN1. ChIu cao cua haI cf khac Ia
nhung gIa frI cua nhung bIn s phu fhuc fhu duoc
bng danh gIa su fhoaI frIn duoc uoc fnh v muc
frung bnh cua mau nghIn cuu nhung bIn s nm
o pha bn phaI, khng k bIn s v IoI ch |Xem su
fn nhIm frong ang TN1) duoc danh gIa faI mf
saI chch chuan o pha frn gIa frI frung bnh cua
mau nghIn cuu dI voI IoaI cao va faI mf saI chch
chuan o pha duoI gIa frI frung bnh cua mau nghIn
cuu dI voI IoaI fhap.
Trong nhung bIu d ma so d nhung vach doc
dua vao mI fuong quan don gIan |v du, mang bn
fraI o dau frang cua Iu d 3 frong phan Tng quaf),
phuong phap sau day duoc dung fru phI co cach nao
khac duoc nu. Nhung nuoc frong mau nghIn cuu
duoc xp fhu fu phu hop voI nhung gIa frI cua chung
dI voI bIn s nm frn fruc hoanh. Nhung IoaI nuoc
fhap, frung bnh va cao duoc xac dInh nhu sau. IoaI
frung bnh bao gm nhung nuoc nm frong pham vI
mf saI Ich dI voI muc chuan cua s frung bnh
cua mau nghIn cuu va chIu cao cua cf doc Ia s
frung bnh |dI voI nhung nuoc nay). Nhung nuoc
con IaI, frong nhung cf co dau cao hon va fhap hon
CHU THCH KY THUT
cua su sp xp nhu vay fao fhanh nhung IoaI cao va
IoaI fhap mf cach fuong ung va, o day mf Ian nua,
chIu cao cua cf doc Ia s frung bnh dI voI nhung
nuoc frong IoaI nay.
Mang frn bn fraI frong Bicu J6 8 dua frn
mI fuong quan don gIan gIua mf ch s v meo mo
chnh sach |nhung s frung bnh cho nhung nm
1984-1993) va mf ch s v fham nhung |du IIu
cua nm 1996). H s fuong quan Ia 0,53 voI con s
fhng k 3,79. Ch s v meo mo chnh sach Iay fu
bao cao khoa hoc co so cua Commander, avoodI va
Iee. Nhung gIa frI cao hon cua ch s co nghIa Ia
nhung chnh sach co nhIu meo mo hon. Ch s v
fham nhung Iay fu cuc khao saf khu vuc fu nhan
duoc fIn hanh d phuc vu cho ao cao nay |xem o
phan duoI day). Hay xem phan chu fhch ky fhuaf
dI voI Iu d 5 v vIc xay dung ch s meo mo v
chnh sach.
Mang frn bn phaI frong Iu d 3 dua frn
su fhoaI frIn, duoc ghI frong ang TN2, cua mf
ch s fham nhung dua frn mf ch s v d co fh
du doan cua nganh fu phap |nhung gIa frI cao co
nghIa Ia kha nng du doan Ion hon), su kIm fra v
CP fheo dau nguoI va frnh d gIao duc ban dau
|du IIu Iay fu co so du IIu cua Ngan hang fh gIoI).
u IIu v muc d fham nhung va du doan cua nganh
fu phap duoc Iay fu khao saf khu vuc fu nhan |xem
duoI day). Phuong phap fhng k d Iam ra nhung
vach doc duoc m fa frong phan chu fhch ky fhuaf
cho Hp 2.
Mang duoI bn fraI frong Bicu J6 8 duoc ruf ra
fu su fhoaI frIn duoc vans va Rauch ghI IaI nm
1996. In s phu fhuc Ia su fham nhung; du IIu
v fham nhung Iay fu nhung dof xuaf ban khac nhau
cua cun sach nhan d Huong dan v nguy co cua
cac nuoc frn pham vI quc f |InfernafIonaI Coun-
fry RIsk CuIde), mf xuaf ban pham cua f chuc
Nhung dIch vu v nguy co chnh frI |PoIIfIcaI RIsk
ServIces), duoc Trung fam IRIS cua Truong daI hoc
MaryIand fap hop IaI |cung xem faI IIu cua Keefer
va Knack nm 1995) va duoc phan chIa IaI muc d
d cho nhung gIa frI cao bIu fhI muc d fham nhung
Ion. Su fhoaI frIn gm co mf hng s |dIu kIn
khng dI) va, voI fnh cach Ia nhung bIn s dc
Iap, gm co CP fhuc f fheo dau nguoI va mf ch
s fuyn m cng chuc dua vao pham chaf xung dang.
Nhung gIa frI cao hon cua ch s nay ch ra rng mf
fy I Ion hon nhung cng chuc cap cao frong nhung
co quan kInh f cf IoI dI vao nganh vIn chuc fhng
qua ch d fhI cu chnh fhuc va mf fy I cao hon
Tc tng GDP
theo u ngi
(phng phap IV)
Ty sut u t - GDP
(phng phap bnh
phng thng nht -
OLS)
Khng thay i -9,550** -36,841***
(4,14) (9,03)
Mc tn nhim 13,44** 17,54**
(0 xu nht, 1 tt nht) (6,34) (7,53)
Log cua GDP theo u
ngi ban u
-0,048 5,025**
(0,77) (1,43)
Log cua s trung bnh
ban u nhng nm cua
s giao duc
-0,255 -1,109
(0,85) (1,85)
Meo mo v chnh sach -0,256 0,628
(0,64) (1,51)
R
2
c iu chnh 0,264 0,674
S nhng ln quan sat 33 33
H s thoai trin
Bin s c lp
Bang TN1
Nhng thoai trin v tng trng va u t cn
c trn mc tn nhim va nhng bin s khac
*** co y ngha quan trong mc 1%
** co y ngha quan trong mc 5%
Chu thch: Con s trong nhng du ngoc la nhng sai s so vi
mc chun 0.
Bin s c lp H s thoai trin
Khng thay i -7.63***
(0.703)
-0.59***
(0.10)
-0.51***
(0.162)
0.39
(0.185)***
R2 c iu chnh 0.603
S ln quan sat 59
Log cua vic tham gia trung hoc nm
1990
Log cua GDP theo u ngi ban u
trong nm 1990
Mc co th d oan cua t phap
*** co y ngha quan trong mc 1%
Chu thch: Con s trong nhng du ngoc la nhng sai s so vi
mc chun. Vic c lng bng phng phap s bnh phng
nho nht - OLS.
Bang TN2
Thoai trin cua mc tham nhung da trn kha
nng d oan cua t phap v ti ac va trm cp
213 CHU THCH KY THUT
Khng co iu kin
tac ng ln nhau
Co iu kin tac
ng ln nhau
Khng co iu kin
tac ng ln nhau
Co iu kin tac
ng ln nhau
Khng thay i 0.171*** 0.161 0.167*** 0.136***
(0.022) (0.024) (0.027) (0.038)
Bin s thay cho bin s khac cho -0,015*** -0,015*** -0,015*** -0,014***
1974-1983 (0,003) (0,003) (0,004) (0,004)
Bin s thay cho bin s khac cho -0,17*** -0,16*** -0,17*** -0,16***
1984-1993 (0,004) (0,004) (0,004) (0,004)
GDP theo u ngi ban u -0,019*** -0,19*** -0,21***
(0,003) (0,003) (0,003) (0,003)
S giao duc ban u 0,003 0,003 0,003 0,003
(0,003) (0,003) (0,003) (0,003)
Tc tng dn s -0,184 -0,209 -0,260 -0,304
(0,192) (0,192) (0,204) (-0,203)
Ty sut u t trong GDP 0,009*** 0,009*** 0,008** 0,007**
(0,003) (0,003) (0,003) (0,003)
Quy m chnh phu -0,016*** -0,022*** -0,023*** -0,038***
(0,004) (0,008) (0,008) (0,015)
Nng lc th ch 0,017* 0,041 0,027*** 0,085*
(0 xu nht, 1 tt nht) (0,009) (0,027) (0,010) (0,044)
Quy m chnh phu x nng lc th ch 0,014 0,033
(0,014) (0,024)
Meo mo v chnh sach -0,006*** -0,006*** -0.005*** -0,005***
(0,002) (0,002) (0.002) (0,002)
Nhng thay i v iu kin bun ban 0,034 0,034 0.042 0,044
(0,040) (0,040) (0.042) (0,042)
Bin s cho nhng s khac cua My -0,017*** -0,017*** -0,015*** -0,15***
La Tinh (0,004) (0,004) (0,004) (0,004)
Bin s thay cho nhng bin s khac cua Nam
Xahara chu Phi -0,030*** -0,030*** -0,028*** -0,028***
Nam Xahara chu Phi (0,006) (0,006) (0,006) (0,006)
Bin s thay cho nhng bin s khac cua cac
n c xa h i chu ngha -0,008 -0,008 -0,013** -0,013***
(0,006) (0,006) (0,005) (0,005)
S ln quan sat 271 271 258 258
R2 0,5196 0,5213 a a
Bin s c lp
Phng phap OLS Phng phap IV
Bang TN3. Nhng bnh phng thng nho nht va nhng thoai trin cua bin s cng cu vi s tng
trng GDP theo u ngi co tnh cach la bin s phu thuc.
*** Co y ngha mc 1%
** Co y ngha mc 5%
* Co y ngha mc 10%
Chu thch: Tng trng trong GDP theo u ngi theo mc gia ca quc t nm 1985. Nhng sai s chun, c hiu chnh ut gon
nhng biu thc khac nhau, nm trong cac du ngoc.
a. R
2
khng phai la thc o thch hp vi nhng thoai trin bin s cng cu.
nhung nguoI khng dI vao nganh vIn chuc fhng
qua fhI cu ma co bng cap daI hoc va sau daI hoc,
phuong phap fhng k d Iam ra nhung cf |frong
so d) duoc mIu fa frong phan chu fhch ky fhuaf
cho Hp 2.
Mang bn phaI pha duoI frong Iu d 3 frnh
bay mI quan h gIua, mf mf Ia, nhung fIn Iuong
cua nganh vIn chuc frong quan h fuong dI voI
nhung fIn Iuong frong cng nghIp ch fao va, mf
khac Ia, ch s fham nhung Iay fu cun sach Huong
Jn cc nguy co cua cac nuoc trcn pbam ci qu6c tc.
H s fuong quan foan b Ia 0,65 voI s fhng k cua
3,61. u IIu Iay fu faI IIu khoa hoc co so cua Van
RIjckeghem va Weder.
H s v mI fuong quan dI voI nhung du IIu
frong Iu d 4 Ia -0,35 voI t s fhng k cua -3,65.
Bicu J6 6 Iay fu bao cao khoa hoc co so cua
Commader, avoodI va Iee, va dua frn fhoaI frIn
IV voI dIu kIn cua su fac dng Ian nhau, duoc ghI
IaI frong ang TN3. u IIu Iay fu ca nhung ngun
cua Ngan hang fh gIoI Ian cac bang fhng k v fh
gIoI Summef-Hesfon |Cuc nghIn cuu kInh f quc
gIa 1997). Nhung bIn s cua nha nuoc Ia Igarf
cua CP fheo dau nguoI ban dau fheo gIa ca quc f
nm 1985, frnh d gIao duc daf duoc |duoc do bng
nhu ng s nm frung bnh cu a su gIa o du c frong
nhung nguoI dang o frong d fuI Iao dng), fy I
fng dan s va Igarf cua fy frong dau fu frong CP
fheo gIa ca quc f nm 1985. Nhung bIn s kIm
fra gm co Igarf cua fy frong fIu dung cua chnh
phu frong CP |quy m chnh phu) fheo gIa ca quc
f nm 1985, ch s meo mo v chnh sach, mf fhuoc
do chaf Iuong cua b may nha nuoc hay nng Iuc fh
ch, su fhay dI phan frm frung bnh v nhung dIu
kIn mau dIch va v bIn s fhay fh frong fhap ky
va frong vung. Su fhoaI frIn nhung dIu kIn fac
dng Ian nhau uoc fnh fac dng kf hop cua quy m
chnh phu va b may quan chuc dn fng fruong
CP fheo dau nguoI.
In s v nng Iuc fh ch Ia mf ch s phuc
hop v nhung fhuoc do chaf Iuong cua chnh phu va
Iay fu Knack va Keefer 1995 va Mauro 1995, frong
s nhung nguoI khac. Su danh gIa nay duoc fap hop
IaI fu mf Ioaf cau fra IoI cua nhung nha dau fu
nuoc ngoaI fap frung chu y vao muc d cua f quan
IIu ban gIay dnh Iu dn baf ky su gIao dIch nao,
dn mI fruong dIu chnh va muc d fu chu dI voI
ap Iuc chnh frI. Mc du nhung cau fra IoI cua nhung
nha dau fu nuoc ngoaI co fh Ia fhIn Ich, song
nhung IoaI cau fra IoI nay Ia nhung danh gIa duy
nhaf sn co hIn nay, va khng phaI Ia nhung cau
fra IoI qua con duong chnh fhuc cua nha nuoc, v
caI cach ma b may chnh phu van hanh. Taf ca cac
cau fra IoI duoc sp xp IaI fheo fhu fu fu 0 dn 1,
voI nhung s dIm cao hon bIu fhI nhung b may
quan IIu ff hon. Ch s v su meo mo v chnh
sach fhu duoc bng phan fch nhung yu f cau fhanh
ba ch s cf yu: muc d mo cua nn kInh f |duoc
do bng fy frong mau dIch frong CP), muc d ma
dng fIn cua mf nuoc duoc dInh gIa qua cao |duoc
do bng gIa cho den cao hon gIa fhng fhuong v fy
gIa hI doaI) va muc d ma gIa ca ban dIa fach roI
khoI gIa ca quc f. Nhung gIa frI cao hon bIu fhI
meo mo v chnh sach Ion hon.
u IIu cho Iu d 5 duoc fap hop IaI d khaI
fhac fhng fIn frong khoang frung bnh 10 nm mf
bao frum nhung fhoI ky 1964-1973, 1974-1983 va
1984-1993. Nhung fhoaI frIn fheo ca phuong phap
OIS va IV duoc ghI IaI frong ang TN3. Nhung uoc
fnh fheo phuong phap OIS va phuong phap IV raf
saf nhau; su ban Iuan fap frung vao nhung uoc fnh
IV. Nhung cng cu dung cho ch s v meo mo chnh
sach va fy frong dau fu frong CP Ia nhung gIa frI
cua chnh ban fhan chung da Iac hau fu nm nm
fruoc day. Cng cu dung cho bIn s v quy m chnh
phu Ia su du doan ruf ra fu fhoaI frIn fheo phuong
phap bIn s cng cu dI voI quy m chnh phu duoc
ghI IaI frong faI IIu khoa hoc co so cua Commander,
avoodI va Iee. Taf ca nhung bIn s khac frong
fhoaI frIn duoc coI Ia ngoaI IaI.
Nhung bIn s v nha nuoc faf ca du co nhung
dau hIu duoc du doan. H s v phuong dIn fhu
nhap ban dau ch ra fy I hI fu cac dIu kIn Ia
2,1% mf nm, mf fy I gan voI fy I 2,6% duoc
arro va SaIa-I-MarfIn ghI IaI nm 1995. VIc hnh
fhanh ngun vn v con nguoI, duoc fnh bng nhung
nm cua su gIao duc, fac dng fch cuc dn fng
fruong, nhung fac dng nay khng quan frong v
mf fhng k. Mf khac, fy I dau fu fac dng raf
Ion dn fng fruong. Su fng dan s fac dng fIu
cuc dn fng CP fheo dau nguoI, frong khI do fh
bIn s v nhung dIu kIn mau dIch IaI co fac dng
fch cuc. Tuy nhIn ca haI du khng quan frong.
Tac dng cua chI fIu v fIu fhu cua b may chnh
phu hIn nhIn Ia fIu cuc va quan frong v mf
fhng k, chIu fac dng fu chI fIu cua chnh phu.
Mf saI chch so voI muc chuan Iam fng su fIu
fhu cua b may chnh phu duoc gn voI mf su suy
gIam 0,65% frong mf nm, con s nay suyf soaf voI
con s 0,7% duoc arro va SaIa-I-MarfIn ghI IaI frong
nm 1995. Meo mo v chnh sach cung co fac dng
ro rang fIu cuc dn fng fruong; fac dng nay o
muc 1%. Iu nay ch ra rng nhung meo mo chnh
sach, duoc do bng ch s dung o day se co fac dng
fIu cuc, co fh du doan duoc, dn fng fruong. Tuy
nhIn, quy m cua fac dng nay, nhu da duoc ch ra
boI h s v dIu kIn chnh frI |va su chI phI dI
voI nhung bIn s khac) cung khng Ion, f ra ch co
IIn quan foI bIn s v quy m b may chnh phu |o
muc 0,5% dIm mf nm). Nguoc IaI, bIn s v nng
Iuc fh ch co mf fac dng kha Ion, fch cuc va quan
frong dn fng fruong. Tuong fu nhu vay, su fuong
fac gIua fIu dung cua b may chnh phu voI bIn s
nng Iuc fh ch - mf y d d ruf ra duoc nhung
ham y co nhung gIa frI cao v haI bIn s cung xay
ra dng fhoI - san sInh ra mf h s duong. KhI danh
gIa nhung hau qua cua chnh phu dI voI fng fruong,
khng nn uoc fnh don gIan rng ch co van d quy
m Ia co IIn quan. Nhung chnh sach khng ff,
nhu duoc bIu hIn bng nhung dng fIn frI gIa
qua cao va nhung han ch ph bIn v mau dIch, ha
fhap su fng fruong cua mf nuoc, frong khI chaf
Iuong cua chnh phu co fh co fac dng fch cuc dn
kf qua fhuc hIn. Va ro rang rng nhung nuoc va
nhung vung da Iam n khng ff co khuynh huong
fhuc hIn raf fI ca ba ch s. Chnh su kf hop gIua
quy m cua b may chnh phu va chaf Iuong cua
chnh sach va cac fh ch moI duong nhu co van d.
Chng 2
Trong Bicu J6 2.2 nhung uoc Iuong cua phuong
phap bIn s cng cu IV, Iay fu su fhoaI frIn fng
fruong duoc faI IIu khoa hoc co so cua Commander,
avoodI va Iee ghI Ia I, duo c du ng d phan fa ch
nhung ngun fu IIu v fng fruong o Nam Xahara
chau PhI va ng A frong fhoI ky 1964-1993. Nhung
ngun nay |duoc gIaI fhch va khng duoc gIaI fhch)
duoc b sung IIn fuc vao CP fheo dau nguoI o Nam
Xahara chau PhI nm 1964.
Xem chu fhch ky fhuaf cho Hp 2 v nhung
chI fIf co quan h dn haI mang dau frang frong
Iu d 2.4. Mang bn duoI frong Bicu J6 2.4 duoc
ruf ra fu su fhoaI frIn duoc ghI IaI frong ang TN4.
In s phu fhuc Ia nhung fy I frung bnh v IoI
IaI cua mf nuoc dI voI mau nghIn cuu 312 du an
phaf frIn do Ngan hang fh gIoI faI fro. Su danh
gIa v du an da duoc hoan faf cho nhung du an duoc
chon. Nhung du IIu duoc Iay fu co so du IIu cua T
chuc van hanh va danh gIa |O) cua Ngan hang
fh gIoI. Nhung bIn s dc Iap Ia su fhay dI v nhung
dIu kIn mau dIch qua fhoI ky 1984-1993, ch s
meo mo chnh sach cho nhung nm 1984-1993 va ch
s v muc d fn nhIm cua chnh phu. Nhung bIn
s v cac dIu kIn mau dIch va meo mo chnh sach
|xem chu fhch cho Iu d 5 o bn frn) Iay fu ngun
faI IIu khoa hoc co so cua Commander, avoodI va
Iee. Nhung du IIu v muc d fn nhIm Iay fu khao
saf khu vuc fu nhan duoc fIn hanh d phuc vu cho
ao cao nay |Xem Su khao saf khu vuc fu nhan o
bn duoI). Su fhoaI frIn cung bao gm mf dIu kIn
khng fhay dI.
Chng 3
Nhung du IIu frong Bicu J6 8.S Ia nhung fy
frong cua nhung s frung bnh don gIan v cac khoan
fro cap huu fr, nhung IoI ch v fnh frang fhaf
nghIp va nhung chI fIu vIn fro cho cac gIa dnh
frong CP cua 22 nuoc OC. Nhung xp IoaI dI
voI nhung nm 1965-1979 duoc xay dung fu nhung
du IIu cua T chuc Iao dng quc f |IIO) frong
nhung nm khac nhau. u IIu v nhung nm 1980-
1993 Iay fu ngun cua OC nm 1996.
Chng 5
Trong Bicu J6 6.6, bIn s phu fhuc, mf ch s
v nng Iuc cua b may quan chuc, Ia bIn s phan
Bi n s c l p H s thoa i tri n
Khng thay i -7080
(12,87)
M c tn nhi m 35,55***
(o la xu nht, 1 la tt nht) (16,18)
Thay i v nhng iu kin 8078
(1984-1993) (31,07)
Me o mo v chnh sa ch, 2481
1984-1993 (2,76)
R
2
c i u chnh 0,088
S nhng quan sat 30
Bang TN4. S thoai trin v nhng ty l li nhun
cua nhng d an do Ngn hang th gii tai tr,
da trn mc tn nhim va nhng bin s khac
** Co y ngha quan trong v mat thng k mc 5%
Ghi chu: Nhng con s trong du ngoac la nhng sai s chun.
Vic c lng c tin hanh bng phng phap OLS.
IoaI chaf Iuong cua b may quan chuc duoc ghI IaI
frong cun Huong Jn cc nguy co cua cac nuoc trcn
pbam ci qu6c tc nhung dof xuaf ban khac nhau duoc
sp xp IaI fheo fy I d cho nhung gIa frI cao hon
fh hIn chaf Iuong cao hon cua b may nha nuoc.
Nhung bIn s dc Iap Ia CP fheo dau nguoI ban
dau va mf ch s v ch d su dung nhan faI. Su
fhoaI frIn cung bao gm mf dIu kIn khng fhay
dI.
H s fuong quan dI voI du IIu frong Iu d
5.7 Ia 0 37 voI f - s fhng k cua -10,14. Nhung
nuoc duoc fh hIn Ia fxoana, uckIna Phax,
Camrun, Sa f, AI ca p, Cabng, Cm bIa, Canh,
KnIa, Madagaxca, MaIauy, MnIfanI, MrIxo,
Marc, NIgIrIa, Ruanda, Xngan, XmaII, Xudng
va Tg. Mau nghIn cuu bao frum su fhay dI qua
fhoI gIan va gIua cac nuoc v fIn Iuong va vIc Iam.
In s fIn Iuong Ia fIn Iuong frung bnh fhuc f o
chnh quyn frung uong so sanh voI CP fhuc f
fheo dau nguoI, ca haI du duoc do bng dng fIn
dIa phuong; bIn s v vIc Iam Ia vIc Iam o b may
chnh quyn frung uong so voI fng dan s. VIc Iam
va fIn Iuong danh nghIa Iay fu bao cao khoa hoc cua
Kraay va Van RIjckeghem nm 1995. TIn Iuong
frung bnh fhuc f duoc dung nn bng cach fru fng
s fIn Iuong danh nghIa cho fch s cua ch s gIa ca
fIu dung nhan voI vIc Iam. an s, ch s gIa ca
fIu dung va CP fhuc f fheo dau nguoI Iay fu co so
du IIu cua Ngan hang fh gIoI.
Chng 6
Bicu J6 6.1 Jua trcn nbung kct qua tboai tricn
gp nbau giua cac nuoc Juoc trnb bay frong ang
TN5. V nhung nuoc duoc d cap va nhung dInh
nghIa v nhung bIn s fham nhung, xem Su khao
saf khu vuc fu nhan o phan duoI. In s phu fhuc,
fy frong dau fu frong CP, Ia s frung bnh don gIan
cua fng gIa dau fu frong CP frong ca fhoI ky 1990-
1994. Kha nng du doan cua fham nhung Ia su kf
hop gIua kha nng du doan v nhung hau qua va v
quy m cua s phaI fhanh foan fhm. Su fhoaI frIn
co pham vI kIm fra dI voI frnh d gIao duc ban
dau |duoc do bng Igarf cua s nguoI fham gIa bac
frung hoc frong nm 1990), s fhu nhap ban dau
|Igarf cua CP 1990 fheo dau nguoI duoc do fheo
nhung dIu kIn PPP) va meo mo v chnh sach dang
co. In s v meo mo chnh sach Iay fu faI IIu khoa
hoc co so cua Commander, avoodI va Iee |Xem chu
fhch ky fhuaf cho Iu d 5). u IIu v dau fu,
gIao duc va fhu nhap ban dau Iay fu nhung ngun
cua Ngan hang fh gIoI. Phuong phap fhng k d
xay dung bIu d nay cung gIng nhu phuong phap
dung cho Iu d 5. Muc d va kha nng du doan cua
fham nhung Ia nhung nhan f quan frong frong xac
dInh fy frong dau fu va co y nghIa quan frong o muc
5%.
Chng 7
Ch s v dan chu frong Iu d 7.1 dua frn du
IIu cua Chnh fh III duoc Jaggers va Curr frIn
khaI nm 1996; nhung nhom khu vuc Ia fheo nhung
phan IoaI fIu chuan cua Ngan hang fh gIoI. Ch s
duoc ruf ra fu nhung ch bao cua ch d dan chu
duoc fh ch hoa va cua ch d chuyn quyn duoc
fh ch hoa dI voI fung nm mf, fu nm 1800 dn
nm 1994, cho faf ca cac nuoc dc Iap co s dan Ion
hon 500.000 nguoI vao dau nhung nm 1990 |gm
177 nuoc). Ch s nay duoc fnh foan bng cach Iay
ch bao cua caI fruoc fru dI ch bao cua caI sau. MI
mf ch bao gm co nm yu f cau fhanh: fnh canh
franh frong fham gIa hoaf dng chnh frI, su dIu
chnh vIc fham gIa chnh frI, fnh canh franh frong
fuyn m nhan vIn hanh phap, fnh cng khaI frong
fuyn m nhan vIn hanh phap va nhung kIm ch
Bin s c l p H s thoa i tri n
Khng thay i 19523
-13,49
M c tham nhu ng -5,814**
(2,23)
Kha nng d oa n tham nhu ng 6,309**
(2,62)
1987
(2,18)
-1149
(1,87)
Me o mo chnh sa ch -1959
(1,46)
R2 c iu chnh 0,24
S nhng quan sa t 39
Log cu a s tham gia c p trung
ho c trong nm 1990
Log cu a GDP ban u theo u
ng i trong nm 1990
Bang TN5. Thoai trin v ty trong u t rong
trong GDP da trn mc va kha nng d oan
v tham nhung va nhng bin s khac.
** Co y ngha quan trong mc 5%
Chu thch: Nhng con s trong du ngoac la nhng sai s chun.
c tnh c tin hanh bng phng phap OLS.
dI voI nguoI dung dau co quan hanh phap. MI mf
fhanh f duoc fnh dIm fheo Jaggers va Curr 1995
|fr.472). Ca haI IoaI ch bao nay duoc dua vao fhang
bac 11 dIm, fu 0 dn 10. CaI IoI cua vIc dung hIu
s gIua haI ch bao nay Ia o ch no frnh bay mf kIu
IoaI ch d fheo mf chuI IIn fuc v chnh frI, frong
do ch d dan chu |+10) va ch d chuyn quyn |-
10) duoc fh hIn o haI dau. Ch s v ch d dan chu
co mI fuong quan maf fhIf voI ch s Ireedom House
v nhung quyn chnh frI va quyn dan su |Nha xuaf
ban Ireedom House, nhung s phaf hanh khac nhau),
voI nhung h s fuong quan fuong ung voI 0,92 va
0,87, dI voI fhoI ky 1973-1994.
Nhung bIu d frong Hp 7.3 dua frn nhung
mI fuong quan don gIan va khng fIn hanh kIm
fra dI voI nhung dc dIm cua cac Iang xa. Tuy
nhIn, nhung mI quan h nay van con khI ma nhung
dc dIm nay duoc kIm fra. u IIu v ngun vn
xa hI xuaf xu fu cng frnh NghIn cuu khao saf
ngun vn xa hI va su doI ngheo |SCPS) da duoc
fhuc hIn o nng fhn TandanIa vao fhang 4 va fhang
5-1995 nhu Ia mf phan cua cuc khao saf Ion hon d
danh gIa nan doI ngheo ma Ngan hang fh gIoI fham
gIa fIn hanh. u IIu v chI fIu cung Iay fu cung
mf ngun, mc du phan khao saf nay bao frum
nhung h gIa dnh ch o frong 53 frong fng s 87
cum dan cu. Ch s ngun vn xa hI o cap Iang xa Ia
con s frung bnh cua cac nhom |v du, nhung nhom
nha fho, nhung nhom phu nu va nhung nhom nng
dan) co nhung nguoI fra IoI phong van, nhan voI ch
s v nhung dc dIm frung bnh cua nhung nhom
nay fheo ba kha canh: su khng dng nhaf v dong
ho, su khng gIng nhau v fhu nhap va chuc nng
cua nhom. u IIu v chaf Iuong hoc hanh Iay fu
Kha o sa f v su pha f frI n ngu n v n con nguo I
|HRS) duoc fIn hanh o TandanIa nm 1993, du
IIu nay phu hop voI 87 cum dan cu o cap cum cua
cuc khao saf SCPS noI frn. Ch s v chaf Iuong
hoc hanh Ia mf s frung bnh cua cap cum ruf ra fu
nhung cau fra IoI cua nhung nguoI duoc phong van
cho nhung cau hoI v fam quan frong fuong dI cua
nm fhuc fnh cua fruong hoc va su danh gIa cua
ho v chaf Iuong fruong hoc dIa phuong noI ho sng
cung fheo nm kha canh noI frn. Khao saf HRS
Ia cuc khao saf 5.000 h gIa dnh co fnh chaf fIu
bIu quc gIa o TandanIa. Cuc khao saf Ia mf n
Iuc fIn hanh chung cua Khoa knh f hoc fhuc
Trung daI hoc ar es SaIaam, Chnh phu TandanIa
va Ngan hang fh gIoI, va cuc khao saf duoc Ngan
hang fh gIoI, Chnh phu Nhaf an va Co quan phaf
frIn haI ngoaI cua Anh faI fro. Xem IerreIra va
CrIffen, nm 1995.
Chng 9
Bicu J6 0.2 Jua trcn su tboai tricn nbung bnb
pbuong nbo nbt Juoc kbai quat hoa |CIS), ghI frong
ang TN6. Su fhoaI frIn fhu huf nhung fac dng
cua nhung dIu kIn ban dau va nhung bIn s fh
ch, dan s va kInh f cua su chI fIu cho phuc IoI.
I n s phu fhu c Ia chI fIu cu a chnh phu v
ca c khoa n fro ca p Iuong huu, fro ca p fha f nghI p va
fro ca p cho gIa dnh, vo I fu ca ch Ia m f fy fro ng
frong CP |xem pha n chu fhch ky fhua f cho I u
d 3.8). Nhu ng dI u kI n ban da u duo c bao g m
frong ch s CInI ban da u v phan ph I fhu nha p
|eInInger va SquIre 1996) va fho I gIan frI qua k
fu khI kho I da u chuong frnh ba o hI m xa h I frong
m I m f nuo c | dIch vu y f va con nguo I cu a My
nm 1994). Nhu ng bI n s fh ch g m co ch ba o
v hI u qua gIo I quan chu c |nng Iu c fh ch , fheo
fa I II u khoa ho c cu a Commander, avoodI va Iee)
va ba ch s v mI fruo ng chnh frI. I m cao hon
co nghIa Ia hI u qua cao hon. M c du nhu ng gIo I
Bin s c lp H s thoai trin Sai s chun
Khng thay i -6.37 4.229
C cu hin phap 4.40 2.189**
Tui tac 0.583 0.082***
Ty l tht nghip 0.361 0.029***
Kiu loai chnh quyn 0.227 0.063***
Hiu qua cua b may nha
nc
1.76 0.521***
GDP theo u ngi x 104 0.94 0.495
Y thc h cua chnh quyn -0.04 0.45
Ty l lam phat 0.01 0.017
S tre em x 10
8
2.37 4.09
Nm khi u chng trnh -0.006 0.039
H s GINI -0.004 0.109
R
2
0.63
S ln quan sat 365
Bang TN6: Thoai trin chi tiu phuc li da vao
c cu hin phap va nhng bin s khac
*** Co y ngha quan trong mc 1%
** Co y ngha quan trong mc 5%
* Co y ngha quan trong mc 10%
Ghi chu: Vic c tnh c tin hanh bng phng phap bnh
phng nho nht c khai quat hoa. R
2
khng co tt ca nhng
c tnh cua R
2
cua OLS.
quan chu c co hI u qua ra f co fh kI m ch duo c
nhung hanh dng gIan Ian va Iam dung chuc quyn,
song chu ng cu ng ra f co fh ban b nhu ng Io I ch cho
mo I nguo I co du fu ca ch duo c huo ng. Nhu va y, da u
hI u cu a h s v bI n s hI u qua cu a gIo I quan
chu c phu fhu c va o fa m quan fro ng fuong d I cu a
haI fa c d ng na y. M f h s duong co ngu y r ng
nhu ng chnh quy n hoa f d ng co hI u qua hon se
cung ca p mu c d phu c Io I Io n hon. Nhu ng ch ba o v
mI fruo ng chnh frI g m co co ca u hI n pha p, kI u
Ioa I chnh quy n va khuynh huo ng y fhu c h v Ia p
pha p |du II u v haI dI u sau Ia y fu AIesIna va
PeroffI nm 1995). Co ca u hI n pha p duo c do b ng
quy n phu quy f fheo hI n pha p da nh cho nhu ng
fhI u s va nhu ng nho m co Io I ch d ngn ca n vI c
dua ra nhu ng Iua f I xa h I. Nhu ng gIa frI cao hon
cu a ch s ngu y co f nng Iu c ngn ca n hon. M f
h s duong co ha m y r ng nhu ng nuo c co quy n
phu quy f fha p ra f co kha nng nga fheo su mo
rng phuc IoI Cac chnh quyn duoc phan IoaI fhanh
sau kIu IoaI duoc sp xp fheo fhu fu fu kIu chnh
quyn cua fhIu s mf dang duy nhaf foI IoaI chnh
quyn fhIu s gm co nhIu dang. Xu huong y fhuc
h duoc phan IoaI fhanh canh huu, canh frung huu,
canh gIua can bng haI cuc, canh frung fa hoc canh
fa . M f h s duong d I vo I kI u Ioa I chnh quy n
ngu y r ng nhu ng chnh quy n cu a m f da ng duy
nha f f fhIn v nhu ng chnh sa ch mo r ng; d I vo I
khuynh huo ng y fhu c h , no co ngu y r ng nhu ng
chnh quyn fhuc canh fa fhIn nhIu hon v nhung
chnh sa ch mo r ng phu c Io I. Ty I pha n frm s
dan frn 65 fu I, s nhu ng fre em 14 fu I hay duo I
14 fu I, fy I fha f nghI p, CP fhu c f fheo da u
nguo I va fy I Ia m pha f Ia y fu co so du II u cu a
Nhu ng ch s xa h I cu a Ngan ha ng fh gIo I qua
nhI u nm; fu ngu n cu a IIO nm 1986 va 1994;
fu ngu n cu a IMI qua nhu ng nm kha c nhau |b);
va Co so du II u kInh f - xa h I cu a Ngan ha ng fh
gIo I. M f h s duong Ia dI u xa y ra d I vo I nhu ng
bI n s v fy I nguo I co fu I va fy I fha f nghI p.
Cu I cu ng, nuo c na o ca ng du da f, gIa u co fh ca c
khoa n phu c Io I ca ng Io n. Ta c d ng na y duo c fm
fha y bo I m f h s duong d I vo I CP fhu c f fheo
da u nguo I.
Mf bIn s moI, bIn s s chI fIu phuc IoI
frung bnh con sof IaI duoc xac dInh bng cach Iay
mau chI fIu phuc IoI frung bnh fru dI bIu fhuc
khng fhay dI v su fhoaI frIn va bIu fhuc sau
day: |h s X mau nhung bIn s dc Iap frung bnh
khng quan frong o muc 10 hay duoI 10%). Su dong
gop cua mI mf bIn s vao chI fIu phuc IoI daf
duoc bng cach nhan h s duoc uoc fnh v mI mf
bIn s voI s frung bnh mau cua bIn s do va chIa
kf qua cho s du cua chI fIu phuc IoI frung bnh.
Su phan fach duoc ghI IaI v chI fIu phuc IoI fhaf su
co y nghIa khI ch gIu IaI nhung bIn s do frong su
fhoaI frIn co fam quan frong o muc 10% hay hon
fh.
VIc fnh foan fheo mf cach khac cho vIc gIam
nhung meo mo saI Ich gay nn boI caI cach fhu o
PakIxfan dua vao caI goI Ia fam gIac Harberger.
Phuong frnh fhua I v frong Iuong chf |WI)
nhu sau:
WI= |0,5) x |t
2
x |1-t
-1
x e
T
x T|
Trong do:
t. fy suaf fhu
e
T
: d co gIan v cau duoc bu dp
T| = s fhu nhap bI danh fhu
Ty suaf fhu fruoc caI cach Ia 60% va sau caI cach Ia
30%. co gIan v cau duoc bu dp Ia 0,5, cung gIng
nhu fy I o faI IIu cua IeIdsfeIn nm 1995. Ty suaf
fhu nhap chIu fhu frong CP Ia 7,22%. ua vao
nhung s IIu nay, su gIam fhua I v frong Iuong
chf |con s fruoc caI cach fru dI s sau caI cach) gn
voI mf caI cach frung hoa IoI IaI duoc uoc fnh Ia
1,4% cua CP.
Khao sat khu vc t nhn
Tai sao co su kbao sat nay:
Co nhIu bao cao co fnh chaf gIaI fhoaI chung mInh
vIc gay haI cho su phaf frIn khu vuc fu nhan do co
su bap bnh v Iuaf I, chnh sach va dIu fIf. o Ia
nhung v du cua e So fo nm 1989 noI v nhung
van d cua cac hang khng chnh fhuc o P ru, vIc
m fa do KIIfgaard Iam nm 1990 noI dn nhung
bap bnh v hoaf dng kInh doanh o ChIn xch dao
va su phan fch fnh frang bap bnh v fh ch o
NIcaragoa do orner, runeffI va Weder Iam nm
1995.
Tuy nhIn, du IIu day du cho mf su phan fch
nhu vay raf kho kIm. Cuc khao saf khu vuc fu nhan
duoc fIn hanh d phuc vu cho ao cao nay da fm
cach Iap ch frng nay bng cach fao ra ca mf b du
IIu so sanh dI chIu frn pham vI quc f, dI voI
mf mau fIu bIu cac nuoc, v nhung phuong dIn
khac nhau cua fnh frang bap bnh v fh ch ma
cac doanh nghIp fu nhan da nhan fhuc duoc.
Cu boi kbao sat
Truoc hf ban khao saf df cau hoI v nhung dc
dIm chung cua doanh nghIp duoc phong van. Co
nm kha canh khac nhau duoc xem xef: quy m |s
nguoI Iam cng duoI 50 nguoI, s nguoI Iam cng fu
50-200, hay hon 200 nguoI), IInh vuc kInh doanh cua
hang |cng nghIp ch fao, dIch vu hay nng nghIp);
dIa dIm cua daI ban doanh cua hang |fhu d, fhanh
ph Ion khac, hay o fhanh ph nho, hay o nng fhn);
co hay khng co su fham gIa cua fu ban nuoc ngoaI;
va hang co xuaf khau san pham hay khng.
Phan chnh cua danh muc cac cau hoI gm co
25 cau hoI chon Ioc fu nhIu IoaI duoc fap hop fhanh
nm doan, mI doan co mf frong fam rIng. anh
muc cac cau hoI duoc phan fhanh nm doan sau day:
Du Joan cc nbung /ut /c ca cbnb sacb. Nhung
cau hoI nay fm cach danh gIa nhung su bap bnh
duoc fao ra boI qua frnh soan fhao chnh sach.
8u kb6ng 6n Jinb cc cbnb tri ca an toan cc tai
san. Nhung cau hoI nay d cap nhung su bap
bnh nI In fu nhung chuyn gIao quyn Iuc
chnh quyn mf cach hop fhuc va khng hop
fhuc.
Giao Jicn giua cbnb quycn ca su kinb Joanb.
anh muc cau hoI IIf k 15 IInh vuc ma hang
phaI duong dau voI hanh dng cua chnh quyn
va hoI y kIn cua hang v vIc danh gIa muc d
ma mI mf IInh vuc nay gay fro ngaI cho vIc
kInh doanh.
8u cuong cbc /ut pbap ca tc quan /icu ban giy.
Nhung cau hoI nay fap frung vao muc d fham
nhung va IIu do co phaI Ia khoan chI ph v
gIao dIch co fh du doan fruoc hay Ia ngun gc
cua su bap bnh. Co mf van d frong vIc phan
fch nhung cau fra IoI nay, do Ia su e ngaI cua
cac hang frong vIc fhua nhan cng khaI rng
ho da hI I. Hon nua, danh muc cac cau hoI
fruc fIp nu van d phaI chng nhung su bap
bnh frong gIaI quyf cng vIc voI nha nuoc da
gay kho khn Ion cho nhung du an dau fu duoc
b fr fheo k hoach va bao nhIu fy I phan
frm fhoI gIan ma ban quan Iy cap cao cua hang
phaI fn ph frong gIaI quyf nhung yu cau
phap Iy.
8u bp bcnb Juoc tao ra Jo cbnb quycn boat
J6ng kb6ng co bicu qua trong cung cp cac Jicb
cu. Nhung cau hoI nay fap frung vao vIc co
hay khng co va bng cach nao cac chnh quyn
cung cap mf cach co hIu qua mf s dIch vu
co ban nao do nhu fhu fn, y f, dIch vu dIn
fhoaI va duong sa.
Vicc tbuc bicn kbao sat ca nbung kct qua
anh muc nhung cau hoI fhoaf dau duoc vIf
bng fIng Anh. Tuy nhIn, su phan phaf frn pham
vI foan cau doI hoI phaI dIch ra mf vaI ngn ngu
chnh: Phap, uc, dao nha, Nga va Tay an Nha.
Tuy noI ma danh muc nhung cau hoI duoc dIch ra
mf frong nhung ngn ngu nay hay d nguyn fIng
Anh. Tuy nhIn, dI khI dIu raf quan frong Ia cung
cap nhung ban dIch cho fung nuoc. Iu nay duoc
fhu c hI n frong nhu ng fruo ng ho p cu a AnbanI,
ungarI, Cng hoa Sec, HunggarI, IfaIIa, a Ian,
Cng hoa XIvakIa va Th nhI ky.
Cuc khao saf duoc fhuc hIn frong fhoI gIan
gIua fhang 8-1996 va fhang 1-1997. Co 69 nuoc fham
gIa frong phan kf Iuan cua khao saf, bao gm: nhung
nuoc cng nghIp: Ao, Canada, Phap, uc, AI Ien,
IfaIIa, dao nha, Tay an Nha, Thuy sI, Anh va
My; nhung nuoc o Nam va ng Nam a: PhIgI, n
va MaIaIxIa; nhung nuoc c PhI va Trung ng.
CIoocdanI, Ma rc va o Tay va daI Cada; nhung
nuoc Trung va ng u: AnbanI, ungarI, Cng hoa
Sec, xfnIa, HunggarI, IafvIa, Ifva, MaxdnIa,
a Ian, Cng hoa XIvakIa va Th NhI Ky; nhung
nuoc My IafInh va vung CarIb: IIvIa, CImbIa,
Cxfa RIa, cuado, CIamaIca, MhIc, Paragoay,
Pru va VnxuIa nhung nuoc Nam Xahara chau
PhI:
nanh, Camrun, Saf, Cngg, Cf I voa,
Canh, ChIn, ChIn f xao, KnIa, Madagaxca,
MaIauy, MaI, MrIxo, Mdmbch, NIgIrIa,
Xngan, Nam PhI, TandanIa, Tg, !ganda,
mbIa va Imbabu; nhung nuoc frong Cng dng
cac quc gIa dc Iap: AcmnIa, AdecbaIgIan, Iaruf,
CrudIa, Cadcxfan, Cng hoa Curoguxfan, Mndva,
Nga, !craIna va !dobkIxfan.
Nhung cng fy duoc Iua chon bao gm mf Ioaf
day du cac IoaI doanh nghIp, dIa dIm o frong nuoc
va kIu IoaI kInh doanh, va nhung cng fy co ca su
fham gIa cua fu ban nuoc ngoaI Ian khng co du
duoc fh hIn day du. Cac cau hoI duoc guI qua duong
fhu fn nu co fh duoc, nhung cung duoc gIao fan
fay cho mf vaI nuoc ma vIc phan phaf bng con
duong fhu fn khng dang fIn cay. ang TN7 cung
cap nhung chI fIf v cac fy I fra IoI. Xem xef kInh
nghIm khac cua nhung khao saf bng fhu fn fh
foan b fy I fra IoI cao dI voI cuc khao saf frong
cac nuoc dang phaf frIn |30%), Ia raf dang chu y. Ty
I fra IoI cao co fh quy cho hay nhan f: fhuc f Ia
cuc khao saf da nu In nhung cau hoI ma gIoI kInh
doanh dIa phuong raf quan fam, va fhuc f Ia cuc
khao saf duoc su bao fro cua mf f chuc quc f co
uy fn Ion duoc fhua nhan frong cac nuoc dang phaf
frIn.
V co nhung han ch v ngan sach va fhoI gIan,
frong mf vaI nuoc nhung hang duoc phong van da
khng fra IoI fheo mau duoc chon fnh co v nhung
cau hoI frong danh muc cac cau hoI da duoc phan
phaf. Trong nhung nuoc khac, nhung dIu kIn chnh
frI, kInh f ch cho phep co duoc mf dIn dIa Iy han
ch v vIc khao saf. Tuy nhIn, fnh frung bnh,
cuc khao saf da fhuc hIn duoc muc fIu 50 cau fra
IoI o mf nuoc.
Can mf nua cac hang Ia nhung hang nho |co
duoI 50 nguoI Iam cng); s hang con IaI duoc phan
ra haI IoaI hang Ion hon v quy m. Chu dInh cua
khao saf Ia cac cng fy frong mau khao saf co su
khac nhau v cac dIa dIm frong mI mf nuoc. Nhung
hang co fru so hoaf dng o fhanh ph fhu d chIm
khoang mf nua s hang fra IoI phong van. Tuy nhIn,
dIu dang khch I Ia cac ban quan Iy cua gan mf
phan fu cac hang co fru so o fhanh ph nho hay o
nng fhn.
Tuy vay, nhung kf qua fng hop van che gIau
su khac nhau frong pham vI cac nuoc. Ty frong cua
nhung hang nm frong fhanh ph fhu d fhay dI
gIua 100% va 0%. Su khac nhau nay co fh duoc gIaI
fhch boI su phan b nhung doanh nghIp fu nhan
frn khp Ianh fh cua mf nuoc. Trong mf vaI nuoc
fruoc day fhuc IIn X cu, co hon mf nua s doanh
nghIp da dng ky u fhu d. Trong nhung nuoc khac,
fnh hnh kInh f xa hI va chnh frI da han ch vIc
phan phaf ban danh muc cac cau hoI foI nhung vung
xa hon. Trong mf vaI nuoc, su khng dang fIn cay
v con duong fhu fn Iam cho vIc phan phaf ban
danh muc cac cau hoI foI nhung dIa dIm xa khng
fhuc hIn duoc va nhung ban danh muc cau hoI nay
duoc guI fra IaI dung Iuc.
Nhung dIch vu va nganh cng nghIp ch fao co
s daI dIn gan bng nhau v nhung hang fra IoI
phong van, nhung nhung cau fra IoI fu cac doanh
nghIp nng nghIp fuong dI f. Su fhIn Ich nay
co fh duoc cf nghIa boI yu f dIa Iy: co hon ba
phan fu cac hang duoc khao saf co daI ban doanh o
frong fhanh ph fhu d hay nhung fhanh ph Ion
khac, noI ma f doanh nghIp nng nghIp co fru so
hoaf dng.
Nhung hang duoc phan phI du Ia nhung hang
co su fham gIa cua fu ban nuoc ngoaI va co kha nng
fIp can voI nhung fhI fruong ngoaI nuoc. HaI phan
ba cac cng fy duoc khao saf da cho bIf khng co su
fham gIa cua nuoc ngoaI. o vay, nhung kf qua fhu
duoc fraI nguoc voI nhung kf qua cua nhung y dInh
fnh foan chu quan v mI fruong dau fu cua cac
S trung bnh S trung gian Ti thiu Ti a
Nhng nc cng nghip 11 254 23 20 14 56
Nam va ng Nam A 3 139 46 45 41 53
Trung ng va Bc Phi 3 109 36 42 15 52
Trung va ng u 11 771 70 70 46 114
My Latinh vung Carib 9 474 53 47 17 87
Nam Xahara chu Phi 22 1288 59 48 13 124
Cng ng cac quc gia
c lp (CIS)
10 650 65 62 31 91
Tt ca cac nc ang
phat trin
58 3431 59 51 13 124
Tt ca cac nc 69 3685 53 50 13 124
Vung hoc nhom nc
S nc c
khao sat
S cu hoi c phuc ap S hang c
khao sat
Bang TN7. Nhng cu tra li cho cuc khao sat khu vc t nhn theo tng vung
nuoc, Ia nhung fnh foan duoc hoan foan fap frung
vao nhung nhan fhuc v cac cng fy da quc gIa.
Xy Jung cbt bao cc su tn nbicm
Ch s fn nhIm duoc fao ra nhu Ia mf fhuoc
do daI cuong v su dang fIn cay cua khun kh fh
ch fheo nhan fhuc cua cac nha kInh doanh fu nhan.
No nu ra mf vaI ngun gc khac nhau v fnh frang
bap bnh frong mI fuong fac gIua chnh quyn va
khu vuc fu nhan va duoc fom ff fhanh mf ch s
bao frum. Ch s v su fn nhIm duoc fao nn nhu
mf s frung bnh don gIan cua nhung cau fra IoI
frung bnh cho nm ch bao phu, s frung bnh don
gIan nay sau do duoc chuan hoa fheo cach d ch s
dI voI nhung nuoc OC fhu nhap cao Ia bng 1:
Kba nng Ju Joan cc cicc /p ra cac /ut /c, hay
Ia muc d ma cac nha kInh doanh phaI duong
dau voI nhung fhay dI baf ngo v cac Iuaf I va
chnh sach, IIu ho co fh frng mong duoc hay
khng o vIc chnh phu kIn fr nhung chnh
sach chnh da duoc cng b, muc d cua nhung
fhay dI Iuaf I quan frong ma ho fhuong duoc
fhng bao va IIu ho co co hI noI In nhung mI
Io ngaI cua ho hay khng mf khI nhung fhay
dI da duoc fru fnh fac dng dn cng vIc kInh
doanh cua ho.
Nbn tbuc cbu quan cc su bt 6n Jinb cbnb tri,
hay IIu nhung fhay dI chnh phu |hop hIn
hay khng hop hIn) co duoc coI nhu keo fheo
nhung baf ngo qua muc v chnh sach ma co
fh co nhung fac dng nghIm frong dn khu
vuc fu nhan hay khng.
An ninb cua nbung ca nbn ca tai san, hay IIu
cac nha kInh doanh co cam fhay fIn fuong rng
cac co quan quyn Iuc se bao v cho ca nhan ho
va faI san cua ho khoI nhung hoaf dng fI ac
va IIu su cuop boc va nhung hnh fhuc fI ac
khac co gay ra nhung fhIf haI nghIm frong
cho vIc kInh doanh hay khng.
Kba nng Ju Joan cc su cuong cbc cua tu pbap,
hay muc d bap bnh nI In fu vIc fu phap
cuong ch fhI hanh Iuaf I mf cach dc doan va
IIu vIc khng fh du doan duoc nhu vay co
gay ra nhung van d cho vIc kInh doanh hay
khng.
Tbam nbung co phaI Ia dIu ph bIn dI voI cac
nha kInh doanh fu nhan khng khI phaI fra
nhu ng khoa n fhanh foa n phu fhm va ba f
fhuong d co fh kInh doanh duoc.
AO CAO NAY !OC R!T RA T! MOT IOAT
RONC ION NH!NC TH! M!C cua Ngan hang fh
gIoI va fu v s nhung fhu muc o bn ngoaI Ngan
hang fh gIoI. Nhung ngun cua Ngan hang fh gIoI
gm co nhung cng frnh dang fIn frIn cung nhu
nhung cng frnh nghIn cuu kInh f, khu vuc va du
an v fung nuoc. Nhung ngun nay va nhung ngun
fu IIu khac duoc fac gIa hay f chuc IIf k fheo fhu
fu cua bang chu caI frong haI nhom: nhom nhung
bao cao khoa hoc co so duoc df Iam cho ao cao nay
va nhom nhung ngun fu IIu co chon Ioc. Nhung
bao cao khoa hoc nay - frong do mf s co sn qua
hang Ioaf ao cao NghIn cuu chnh sach va s con
IaI qua co quan ao cao v tnb bnb pbat tricn tbcm
gioi (Wor/J Dccc/opmcnt Rcport, kbai quat nhung
sach bao co IIn quan va cng frnh khoa hoc cua
Ngan hang |fh gIoI) Nhung quan dIm ma nhung
bao cao frnh bay khng nhaf fhIf Ia nhung quan
dIm cua Ngan hang fh gIoI hay cua ban ao cao
nay.
sung cho nhung ngun fu IIu chnh da duoc
IIf k, nhIu nguoI, o ca bn frong Ian bn ngoaI
Ngan hang fh gIoI, da cung cap nhung IoI khuyn
va ch dan co gIa frI. Nhung IoI cam on dc bIf xIn
da nh cho Cregory IngIam, Arfuro IsraeI, RavI
Kanbur va MIchaeI WaIfon. CaroIIne Ansfey va Hanh
Jurgen Cruss da gIup fao dIu kIn d dang cho
nhung fhng fIn dau vao va nhung y kIn fham khao
fu nhIu ngun fu IIu. Nhung bnh Iuan va dong
gop co gIa frI cung duoc nhung ngaI sau day cung
cap: SrI-raru AIyer, Mark aIrd, ShahId Javed urkI,
!rI adush, Parfha asgupfa, CIorIa avIs, Shanfa
evarajan, Mamadou Ia, JessIca Inhorn, Cunnar
skeIand, IrancIsco IerreIra, Cesar CavIrIa, Roger
Crave, Jeffrey Hammer, RIcardo Hausmann,
nrIque IgIesIas, dmundo JarquIn, Roberf
KIIfgaard, Ceoff Iam, MoIses Na Im, Co bIn NankanI,
John NeIIIs, RIchard Nevfarmer, CuIIIermo Perry,
Nguy Pfeffermann, Roberf PIccIoffo, orIs PeskovIc
Sfephen Pursey, Sarafh RajapafIrana, MaIcoIm
Rovaf, SaIvafore SchIavo-campo, Nemaf ShafIk,
IbrahIm ShIhafa, May ShIrIey, I.J.SInh, Andrev
Sfeer, NIchoIas Sfern, MaurIce Sfrong, Roger
SuIIIvan, VInod Thomas, Jacques van der Cang,
PauIo VIeIra da Cunha, Sfeve Webb, Ian WInfers va
John WIIIIamson. ruce Ross - Iarson, Mefa de
Coquereaumonf, PauI HoIfz va AIIson Sfrong cung
cap IoI khuyn va su fro gIup quy bau v bIn fap o
nhung doan khac nhau. Nhung dong gop co ch v
nhung chuong rIng Ie da duoc k khaI voI nhung IoI
cam on o fung chuong.
Su khao saf v nhung hang fhuc khu vuc fu
nhan duoc fIn hanh dc bIf d phuc vu ao cao
nay da co fh fhuc hIn duoc nho co su fro gIup va
cng fac cua cac nhan vIn frong f hop van hanh
cua Ngan hang fh gIoI. XIn guI nhung IoI cam on
rIng dn nhung vI cung phI hop khao saf frong s
nhung ngaI pho chu fIch cung nhu cac daI dIn cu
fru faI dIa phuong va cac nhan vIn cua cac phaI
doan cu fru faI dIa phuong o nhung nuoc fham gIa
khao saf.
Nhung cuc fham khao y kIn hf suc rng raI
v ao cao nay da duoc fIn hanh. Chung fI dc
bIf cam on nhung f chuc sau day v su sp df
nhung cuc hop d fham khao y kIn: VIn nghIn
cuu v vIn fro phaf frIn, Quy hop fac kInh f haI
ngoaI, Tokyo; Hop fac cua uc; NgoaI gIao
Nauy; VIn c - Nam, Offava; HI dng quc gIa
v nghIn cu u kInh f u ng du ng, Nev eIhI;
CHU THCH V TH MUC
223 CHU THCH V TH MUC
CngsoocxIom nghIn cuu kInh f chau PhI, NaIrobI;
Co quan phaf frIn haI ngoaI, Ion don; IIn mInh
foan cau v chau PhI, AddIs Ababa; va f chuc Tuong
fac o WashIngfon.
Chung fI raf bIf on nhung ngaI sau day o
Tokyo: Quan CangmIng, Kaoru HayashI, HIsafake,
Naoko IshII, ShIgeru IshIkava, ShInIchI JIn, Yufaka
KosaI, Isao Kubofa, Toru NakanIshI, Nobufake
Odano, TefsujI OkazakI, YoshIo Okubo, Toru
ShInofsuka, MasakI ShIraforI, AkIra SuehIro,
ShIgekI TejIma, CIao su Juro TeranIshI va YoshIo
WadaI o russeIs: omInIque e, runef ernard,
NoeI CoghIan, P.efraIgne, M.de Iange, I.de
RIchemonf, anIeI Cuyader, MaurIce Cuyader, Iffe
JuuI Jorgensen, MaraI Ieroy, IrancoIse Moreau,
I.R.Pench, RegIne Roy, C.Tebbe, A.TIncanI, J.VIgnon
va Rufger WIsseIs; o Anh: Mandeep aIns, III aker,
RIchard afIey, Kafe ayIIss, Sarah ernard, Cra-
ham P.Chapman, Anne CoIes, PauI CoIIer, Sean
CoIIIns) RosaIInd yben, MIck Iosfer, Pefer Cranf,
Mr.CreIf, P.HoIden, Tony KIIIIck, Roberf IassIeff,
Andrev IesIIe, eborah Mc Curk, Ino Meroffo,
MIck Moore, Pefer MounffIeId, RacheI PhIIIIpson,
Trevor RobInson, SaIIy TayIor, Sandra WaIIman, Jon
WIImsbursf va Ceoffrey Wood; o SfockhoIm: Sfefan
IoIsfer, Jorgen HoImqvIsf, rIk Johnsson, Assar
IIndbeck, va IIndsfrom, Per MoIander va JoakIm
PaIme; o Ierney - VoIfaIre, Phap: Hans ngeIberfs,
IIe Jouen va MIke Waghorne; o onn: IrIedrIch W.
oIay, Hans - Cerf raun, Harfmuf Isenhans,
IngrId Hoven, rnIf - J.Kerbusch, Imar KIeIner,
Cudrun Kochendorfer - IucIus, RoIfj.Ianghammer,
HIIdegard IIngnau, Pefer MoIf, Mr. Preuss, Irk
ReInermann, Hans - ernd Schafer, Mr. Schroder,
ChrIsfIan SIgrIsf, KIaus SImon, AIbrechf
Sfockmayer, Iranz ThedIek, Josef ThesIng, r.TIffeI-
CronefeId, KIemens van de Sand va Pefer WoIf o
ParIs: SophIe Ismuf, CafherIne ourfembourg,
ChrIsfIan Cha vagnex, Jean Coussy, MaxImIn
magna, enedIcfe fIen, !IrIch HIemenz, fIenne
Ie Roy, TurkIa OuId - addah, MIcheI PIpeIIer va
Jean PIsanI Ierry; o HI nghI nhung f chuc phI cbnb
pbu NGO o LonJon. Grabam Bray, Joji Carino,
Marcus Co/cbcstcr, HarrIef Coodman, Andrev Cray,
CaroIIne Harper, Rob Iake, ChrIsfIne IIppaI,
rendon MarfIn, Arfhur Neame, Henry Norfhover,
HeIen O ConneII, RobIn PouIfon, Mohammed
SuIIIman, SabjIf TohaI, KIffy Warnock, AIex WIIks,
ChrIsfIan WIsskIrchen va JessIca Woodroffe; o !y
ban chau au: RoderIck Abborf, ChrIsfoph aII, ChrIs
oyd, Cunfher urghardf, CarIos CamIno, JIm CIoos,
Roberf CoIeman, CarIo Cosfa, PIerre efraIgne,
XavIer de IarnaudIe - IffeI, JoIy Ixon, MIchaeI
Creen, AIexander IfaIIaner, Horsf KrenzIer, d
Kronenburg, IrancoIs Iamoureux, Rene Ieray, Jean
IrancoIs Marchponf, Sfefano MIcossI, Agne
PanfeIourI, ernard PefIf, Juan Praf, CIovannI
RavasIo, AIexander Schaub, Sfeffen SmIdf, MIcheI
van den AbeeIe, Roberf verrue, Jerome VIgnon,
HeInrIch von MoIfke va Jorg WenzeI; o Truong Jai
bo c Gcorgctoun - Wasbington. Danic/ Brumbcrg,
Marsba Dar/ing, ruce ougIas, Sfeven KIng, CaroI
Iancasfer, MarIIyn Mc Morrov, ennIs Mc Namara,
CvendoIyn MIkeII, Hovard Schaeffer va an !nger;
o Truong daI hoc Iuaf WashIngfon, aI hoc fng hop
My. C/auJia Martin ca Rochas Pronk; o HI nghI
cua Ngan hang fh gIoI voI cac daI dIn NGO: Pefer
achrach, eborah raufIgam, JIm Cox, Ceorge
evendorf, Jack ovney, JusfIn Iorsyfh, Jo MarIe
CrIesgraber, Wendy Crzyvacz, KarI HamerschIag,
CaroIa Kaps, Mey KInghorn, MIchaeI KronfhaI,
CaroIyn Iong, CIaudIa MarfIn, Carmen MonIco, Joe
Muvonge, CabrIeI Negafu, MIchaeI Nehrbass,
CaroIyn ReynoIds, MIIdred RobbIns Ieef, ruce
RobInson, erfa Romero, James Rosen, Irances
Seymour, Cmakahn Sherman, CarIa SImon, Andrea
Soccobo, JuIIa Taff, NIcoIas van de WaIIe, NIck
VanedvaIId va Chuck WooIery; o CaIro: IsmaII Sabry
AbdaIIaIj, Mamdouh I eIfagy, Ahmed CaIaI, Abde
Iaffah I CebaIyI, Mohamed I Sayed SeIIm,
Mohamed AbouI neIn, SamIha Iavzy, Ahmed
CveIIy) Haba Handoussa, Taher HeImy, Mohamed
Mahmoud I Imam, Mohamed Ioffy Mansour, Omar
Mohanna, Mohamed OzaIp, Chada Ragab, Yasser
SobhI, ArvInd SubramanIan, Iouad SuIfan va I
Sayed Yassen; o OsIo: OIe WInkIer Andersen, ChrIs-
fIan IrIIs ach, IngrId raenden, Adne CappeIen,
Arne Isch, ThorvaId Crung Moe, Tor HaIvorsen,
Trond IoIke IIndberg, esmond Mc NeII, Iars
Mjosef, Irode Neergaard, PouI ngberg Pedersen,
rIk ReInerf, ReIuIf Sfeen, Asfn Suhrke va Iars
!dshoIf; o Ha Ian: M. IenefeIf, K.Iekxfoon, J.de
Croof, I.de Maaf, K.oornhof, J.nnekIng, J.Iaber,
H.Cobes, A.C.M.Hamer, J.P.Ramaker, I.Roos,
C.Sform, R.J.Tjeerdsma, A.vanf Veer, I. Ph. M. van
der KraajI, C. van Ijk, C.J.J.M. van mpeI, I..
van Ioon, I.van Maare, A. van RaversfeIn va M. van
WIer; o : CuIdo umon, any ChekIere, Iuc
HubIoue, Thomas IIevens va Cuy Schorochoff, o T
chuc y f fh gIoI: . effcher, A. Moncayo, S.SapIrIe
J.TuIIoch, J. VIsschedIjk va erek Yach; o fru so cua
Cao uy Licn bo p qu6 c cc nguo i ty na n. Jama/
Bcnomar ca Eric Monis, o AJJis Ababa. nbung tbanb
cicn cua Uy ban kinb tc cua Licn minb toan cu c
chau PhI; o o Tay va daI Cada: SamIr AbdaIIah,
Hafem HaIavanI, NabII KassIs, AII Mahmoud
Khadr, Mohammad ZuhdI NashashIbI, YousIf Nasser
va Mohammad Shfayyeh; o h I nghI fa I Cancun,
MhIc; Jose Afonso, Pedro Aguayo, Kenny Anfhony,
NIcoIas ArdIfo - arIeffa, dgardo oenInger, Juan
our, Hernan uchI, Rube n CarIes, AIejandro
CarrIIIo, TarsIcIo Casfaneda, PeIegrIn CasfIIIo, Jose
agnIfo Pasfore, Andre s auhajre, Iego de
IIgueIredo MoreIra Neo, AIberfo Iaz Cayeros,
Haydee CarcIa, RudoIf Hommes, Tasso JereIssafI,
ArnoIdo JImenez, duardo IIzano, Thereza Io bo,
RoIf Iu ders, CabrIeI MarfInez, Nesfor MarfInez,
HeIen Mc aIn, AmbIer Moss, Marfhe Mu se, Arfuro
Nunez deI Prado, Tomas PasforIza, Ra mon PInango,
Iernando Romero, IuI RubIo, RIcardo SamanIego,
CezIey Sampson, AnfonIo San cho, nrIque VescovI
va duardo WIesner uran; n : SvamInafhan
AIyar, YogInder AIagh, SurjIf haIIa, Onkar
CosvanI, R.N.MaIhofra, Rakesh Mohan va PaI
PanandIkar; o ern: Iranz Iankarf, Thomas
CremInger, eaf KappeIer, IuzIus Mader va
MafhIas Meyer; o C6ngsoocxiom Ngbicn cuu kinb tc
cbu Pbi. IbrahIm IbadavI va enno NduIu; o er-
IIn: HeInz uhIer, AIexander IrIedrIch, Cofz IInh,
Theo Sommer va CarI - Iefer Spranger, o T6 cbuc
/ao J6ng qu6c tc |LO. KafherIne Hagen va SfanIey
TayIor; o Licn bicp qu6c tc cac ngbicp Joan mu
Jicb tu Jo: Cemma Adaba; o CanaJa: IsabeIIa
akker, Manfred IenefeId, JIm Carrufhers, C.
ShabbIr Cheema, Roy CuIpeper, NasIr IsIam, evesh
Kapur, ahman KIa, Pefer Iarson, CaroIIne
PesfIeau va AIIson Van Kooy; o AJJis Ababa: AddIs
Anfeneh, TedenekIaIesh Assfav, Asraf ekeIe,
efekadu egefe, Cefachev emeke, TekaIIgn
Cedamu, Murfaza Jaffer, RehenIa JIngo - Kakonge,
Teshome C.MarIam, erhane Meva, CabrIeI
Negafu, IIorence Nekyon, Tom I. Torome va KIffIe
Wodajo.
I voI qua frnh fham khao y kIn nay, chung
fI dc bIf cam on PafrIcIa ufour, Tomoko HIraI,
MI ka IvasakI, AII Khadr, Ceoff Iam, S.MIyamura,
Iayez Omar, Sudarshan Coopfu, CIaudIa Von
Monbarf va SpIros VoyadzIs va mf vaI gIam dc
dIu hanh cua Ngan hang fh gIoI va nhung nhan
vIn cua ho dong fru so o WashInfon.
Cbuong 1
Mf caI nhn foan canh va fao bao v su fIn hoa cua
nha nuoc qua mf ngan nm da qua duoc TIIIy dua
ra frong nm 1990. Nhung cun sach kInh dIn noI
v nha nuoc va su quan Iy cua no gm co Hoang fu
cua MachIaveIII va Arfhashasfra cua KaufIIIya |xem
KangIe 1995). Nm 1989, HeIm phan fch su fhay
dI cac bIn gIoI quc gIa sau nm 1945. Nm 1988
Iaz AIejandro xem xef su fhay dI nhung kIu phaf
frIn frong bI canh My IafInh. Nm 1995, TanzI va
Schuknechf dua ra mf su danh gIa gan day v hIu
qua cua cac nha nuoc. Nm 1991, Ngan hang fh
gIoI dua ra mf caI nhn fng quaf v nhung m hnh
phaf frIn dang dua franh voI nhau va nhung vaI fro
kha c nhau fuy fheo fu ng nha nuo c. Nm 1993
TeramshI va KosaI xem xef IaI mf cach foan dIn
cac chnh sach kInh f Nhaf an. Nm 1996, IMI
dIm IaI nhung van d v chnh sach faI chnh cua
cac nuoc dang phaf frIn. Mf su xem xef IaI foan
dIn nhung Iuan cu v su can fhIp cua nha nuoc
nm frong cng frnh nghIn cuu cua SfIgIIfz nm
1994. Xem cng frnh cua MueIIer nm 1989 v mf
cach fIp can moI. Hp 1.1 duoc chuyn fh fu nhung
cng frnh cua SIIIs nm 1968, cua CouId va KoIb
nm 1964 va cua Kuper nm 1996. Hp 1.2 fom ff
nghIn cuu khoa hoc cua SfIgIIfz nm 1996. Hp 1.3
Iay fu ghI chu nhung co so khoa hoc cua SvamInafhan
AIyar. oan vIf v IIch su fhua huong nhung dong
gop cua mma RofhschIId va cung Iay fu faI IIu khoa
hoc co so cua Aron, IbadavI va NduIu. Hp 1.4 duoc
fom ff fu cng frnh nghIn cuu cua SfIgIIfz nm
1986. ang 1.1 fhua huong nhung ngun fhng fIn
dau vao co gIa frI cua Jeffrey Hammer.
Cbuong 2
Pefer KnIghf da dong gop fu IIu cho Hp 2.1. Iu
d 2.1 duoc ruf ra fu faI IIu cua AIsfon nm 1996.
V vI c do Iuo ng nha nuo c, xem cng frnh cu a
CemmeII nm 1993 va cua IIndauer nm 1988. Su
fham khao chuan muc v fy gIa suc mua Ia cua cng
frnh cua Summers va Hesfon nm 1991. Cng vIc
fhuc nghIm frong chuong nay dua vao nhung faI
IIu khoa hoc co so cua Commander, avoodI va Iee.
Co raf nhIu sach bao noI v nhung nhan f quyf
dInh quy m chnh quyn: frong nhIu sach bao khac,
xem nhu ng ba I vI f cu a orcherdIng nm 1985,
uchanan nm 1977, CourakIs, Moura - Roque va
TndImas nm 1993, Iybeek nm 1986, MeIfzer va
RIchard nm 1981, OxIey nm 1994, Peacock va
WIseman nm 1961, Ram nm 1987 va RodrIk nm
1996. V nhung fac dng cua quy m chnh quyn
dn fng fruong va nhung ch s khac v doI sng
day du hanh phuc, xem cng frnh cua AIesIna va
PeroffI nm 1995, Anand va RavaIIIon nm 1993,
arro va SaIa- I-marfIn nm 1995, osvorfh CoIIIns
va Chen nm 1995, evarajan, Svaroop va Zou nm
1996, KormendI va MeguIre nm 1985; Iandau nm
1986, Ram nm 1986 va SIemrod nm 1995. Knack
va Keefer nm 1995 nhn kha ro v vaI fro cua cac
fh ch. Mauro nm 1995 d cap foI nhung hau qua
cua fham nhung dI voI fng fruong. Su ban Iuan v
fn nhIm duoc ruf ra fu nhung faI IIu cua orner,
runeffI va Weder nm 1995 va nhung kf qua Iay
fu su khao saf v fn nhIm duoc fIn hanh d phuc
vu cho ao cao nay, su khao saf duoc mIu fa chI fIf
frong nhung faI IIu khoa hoc co so cua runeffI,
KIsunko va Weder. Su ban Iuan khaI quaf v cac fh
ch duoc ruf ra fu nhung cng frnh cua Norfh nm
1990, OIson nm ~996 va ua nm 1996. Su ban
Iuan v fIn hoa fu duy cua cac nha kInh f v fng
fruong duoc ruf ra fu nhung cng frnh cua arro va
SyIa-y -MarfIn nm 1995, SoIov nm 1956, asgupfa
nm 1995 va reze va Sen nm 1989.
Cbuong 8
Chuong nay da fhua huong nhung dong gop va goI y
co gIa frI cua RIchard aII, JeanIne raIfhvaIfe,
IIoneI emery, Jeffrey Hammer, sfeIIe James,
mmanueI JImenez, Maureen IevIs, Ceoffrey Shep-
herd, CarIos SIIva, KaIanIdhI Subbarao va omIn-
Ique van de WaIIe.
Su ban Iuan v fy I fng fruong dua vao cng
frnh cua AokI, Murdoch va Okuno - IujIvara nm
1995 va IshIkava nm 1990. Hp 3.2 duoc ruf ra fu
cng frnh cua Cuerrero nm 1996. Su ban Iuan v
khaI khoa ng o bang Nevada Ia y fu fa I II u cu a
IIbecap nm 1996. Tu IIu v cap quyn so huu rung
daf duoc KIaus eInInger cung cap va co fhm fhng
fIn cua Ieder va NIshIo nm 1996. erry va Ievy
nm 1996 m fa nhung kIu mau markefIng xuaf
khau cua nhung hang IndnxIa. Hp 3.3 duoc kIn
fao frn nhung co su faI IIu cua Sfone, Ievy va
Paredes nm 1996.
oan noI v mI fruong chnh sach ruf ra fu faI
IIu 1994a cua Ngan hang fh gIoI ban v nhung
meo mo gIa ca frong nng nghIp chau PhI. Su ban
Iuan v nhung fhay dI frong cach fng fhu IoI IaI
cua cac nuoc dang phaf frIn Ia dua frn ngun fhng
fIn cua VInaya Svaroop. Su ban Iuan v nhung co
ch fhIf Iap su fn nhIm v fhu khoa va fIn f
ruf ra fu fhng faI IIu khoa hoc co so cua AIesIna
va aII.
Su ban Iuan v nhung kIu mau chI ph duoc
ruf ra fu bao cao khoa hoc cua Hammer nm 1997,
cua Pradhan nm 1996 va faI IIu 1994c cua Ngan
hang fh gIoI. Su ban Iuan v IoI ch cua chI fIu cng
c ng duo c ru f ra fu nhu ng do ng go p cu a IIoneI
emery, van de WaIIe va Nead nm 1995. Su ban
Iuan v vaI fro IIch su cua khu vuc fu nhan duoc ruf
ra fu cng frnh cua PsacharopouIos va Nguyn nm
1997 va cua van der Cang nm 1995. Hp 3.6 dua
vao faI IIu cua van der Oang nm 1995.
Hp 3.7 dua vao faI IIu cua CoIoma nm 1996
Hp 3.8 do NIsha AgravaI cung cap.
Cbuong 4
Jean en, Cerard CaprIo, CheryI Ray, IuI Cuasch,
Roberf Hahn, Cordon Hughes, PabIo SpIIIer va An-
drev Sfone da co nhung dong gop co gIa frI cho chuong
nay. Hp 4.1 duoc Andrev Sfone soan fhao.
Su ban Iuan v fu nhan hoa va fu do hoa chu
yu ruf ra fu faI IIu khoa hoc cu xu cua CaIaI va
nhung nguoI khac nm 1994, cua faI IIu 1995c cua
Ngan hang fh gIoI va cua Cuasch va Hahn. Iau va
Song nm 1992 vach ra su fIn hoa v so huu cng -
fu o Han Quc va aI Ioan |Trung Quc).
Nhung khun kh cho su ban Iuan v dIu chnh
faI chnh, cac nganh dIch vu cng cng va mI fruong
dua nhIu mf cach fuong ung vao CaprIo nm 1996,
Ievy va SpIIIer nm 1994 va Afsah, IapIanfe va
WheeIer nm 1996. Cuc ban Iuan v su gIam saf
cng vI c kInh doanh ngan ha ng du a nhI u va o
PoIIzaffo nm 1992. Hp 4.3 ruf ra fu faI IIu khoa
hoc cua Chung nm 1992. Cng frnh nghIn cuu
cua Ngan hang fh gIoI v nhung fhoI doan khung
hoang fhanh foan cua ngan hang Iay fu faI IIu cua
CaprIo va KIngebIeI nm 1996. VIc mIu fa su dIu
chnh gIa ca o cap chop bu o Anh dua vao faI IIu
cua SpIIIer va VogeIsang nm 1996. Ngun fhng
fIn v dIu chnh mI fruong frong cac nuoc cng
nghIp Iay fu faI IIu cua IoveI va WeIss nm 1996
va cua Rose - Ackerman nm 1995. Nhung fhIu sof
cua su dIu chnh mI fruong o cap chop bu va cap
duoI duoc xem xef frong faI IIu cua MarguIIs nm
1996.
SfIgIIfz va !y nm 1996 da fhu mf s cach
fIp can o ng A d duy fr kha nng fhanh foan
no cua ngan hang va Saunders va WIIson nm 1995
fng kf mf s kInh nghIm IIch su v no nan baf
ngo frong hoaf dng ngan hang cua Tay ban cau.
Nhung ban Iuan v dIu chnh v fuyn vIn fhng o
CIamaIca va PhIhppIn Iay fu faI IIu cua SpIIIer va
Sampson nm 1996 va sfahanI nm 1996. Su ban
Iua n v kInh nghI m dI u chnh mI fruo ng cu a
IndnxIa duo c pho ng fheo fa I II u cu a Afsah,
IapIanfe va MakarIm nm 1996. H p 4.5 Ia y fu
Chuong frnh caI fhIn mI fruong fhanh ph Ion
nm 1996.
oan noI v chnh sach cng nghIp dua frn
faI IIu cua AokI, Murdoch va Okuno - IujIvara nm
1995, Ohno nm 1996, Ngan hang fh gIoI nm 1993,
Ievy va nhung nguoI khac nm 1994 va Humphrey
va Schmfz nm 1995. Hp 4.6 phong fheo faI IIu
cua OkazakI nm 1997. KInh nghIm cua PhIIIppIn
voI nhung du an dau fu nhIu vn duoc fom ff frong
faI IIu cua Ngan hang fh gIoI nm 1987. ao cao
khoa hoc co so cua Iee frnh bay kInh nghIm v co
so ha fang frong vung ChoIIa cua Han Quc. TendIer
nm 1997 xem xef vIc cung ung cng cng o bang
Ceara, raxIn.
Cbuong 6
Chuong nay fhua huong nhung dong gop, goI y va
bnh Iuan co gIa frI cua IadIpo AaamoIekun, d Cam-
pos, MIgara da SIIva, CIuIIo de Tommaso, Koger
Crave, Jeffrey Hammer, MaIcoIm HoImes, Arfuro
IsraeI, KIaus KdnIg, AIexander Kofchegura, PafrIcIa
Ia ngan, NIchoIas MannIng, rnesfo May, JuIIe
McIaughIIn, AmIfabha Mukherjee, VIkram Nehru,
Chefana NeerchaI, arbara Nunberg, Cary ReId,
Susan Rose - Ackerman, Ceorge RusseII, CIaude Sa
Iem, SaIvafore SchIavo - Cam po, May ShIrIey, MIke
Sfevens, Roger SuIIIvan, JIm Wesberry va avId
Wood.
Chuong nay ruf ra fu faI IIu khoa hoc co so cua
Campos va Pradhan, fa I II u khoa ho c co so cu a
ShIavo-campo, de Tommaso va Mukherjee va nhung
ghI chu co so cua NIchoIas MannIng va Cary ReId.
MIke Sfevens da dong gop Hp 5.1. Hp 5.2 Iay fu
faI IIu cua Campos va Pradhan nm 1996. VIc ban
Iuan v soan fhao chnh sach o noI dau nao cua chnh
quyn duoc ruf ra fu faI IIu cua bcraen nm 1990.
Su ban Iuan v soan fhao chnh sach o a Ian va
HunggarI ruf ra fu faI IIu sp duoc xuaf ban cua
Nunberg.
oan vIf v cung ung dIch vu duoc ruf ra fu
ngun fhng fIn do NIchoIas MannIng cung cap va
fu faI IIu cua Ixraen nm 1997. Hp 5.3 Iay fu faI
IIu 1996b cua Ngan hang fh gIoI. Hp 5.4 ruf ra fu
faI IIu cua van der Caag nm 1995 va faI IIu sp
xuaf ban cua Heyneman. Hp 5.5 Iay fu faI IIu cua
van der Caag nm 1995. Su nghIn cuu v nhung
hop dng fhuc hIn voI cac doanh nghIp nha nuoc Ia
faI IIu 1995c cua Ngan hang fh gIoI. Su so sanh v
nhung h fhng fhuy IoI cua n va Han Quc
duoc ruf ra fu faI IIu cua Wade nm 1994. oan noI
v nhung kIm soaf v faI chnh va quan Iy duoc ruf
ra fu ngu n fhng fIn cu a Cary ReId, Chefana
NeerchaI, Ceorge RusseII va JIm Wesberry.
oan vIf v vIc xay dung nhan su co nng Iuc
va dng co fhuc day cng vIc fhua huong nhung dong
gop fo Ion cua arbara Nunberg. oan vIf v vIc
fuyn m va caf nhc dua vao ch d fuyn dung
nhan faI duoc ruf ra fu faI IIu cua vans nm 1995
va Campos va Roof nm 1996. Hp 5.6 Iay fu faI IIu
cua Nunberg nm 1995. Su fhao Iuan v fIn Iuong
va vIc Iam, k ca vIc nghIn cuu v gIam ap Iuc
fIn Iuong o chau PhI duoc ruf ra fu faI IIu cua
IIndauer va Nunberg nm 1994; su phan fch v
vIc gIam suf fIn Iuong frong khu vuc cng cng
duoc suy ra fu faI IIu cua Haque va Sahay nm
1996. Su nghIn cuu v nhung c gng caI cach dIch
vu dan su frong nhung nm 1981-1991 duoc fuong
fhuaf frong faI IIu 1991a cua Ngan hang fh gIoI.
Hp 5.7 Iay fu faI IIu cua TendIer nm 1997.
Cbuong 6
Chuong nay da fhua huong nhung dau vao, nhung
goI y va bnh Iuan co gIa frI cua IadIpo AdamoIekun,
Roberf afes, d Campos, Ma rIa akoIIas, Maffhev
Mc CubbIns, Iena PanarIfs, Andres RI go Sureda,
Susan Rose - Ackerman, Kennefh ShepsIe, MIke
Sfevens, Andrev Sfone va ougIas Webb.
oan vIf v fu phap dua vao faI IIu khoa hoc
co so cua Webb. VIc nghIn cuu v cac quyn so
huu faI san va su n dInh cua ch d Ia cua CIague
va nhung nguoI khac frong nm 1996. Hp 6.1 duoc
Iena PanarIfIs cung cap faI IIu. oan noI v fham
nhung duoc ruf ra fu faI IIu khoa hoc co so cua
Rose: Ackerman. Su phan fch v du doa n fham
nhung fhua huong nhung franh Iuan voI d Cam-
pos. Ca c h p 6.2, 6.3 va 6.4 duo c Susan Kose-
ackerman cung cap faI IIu va duoc ruf ra fu faI IIu
cua reff nm 1993 va KuzIndana nm 1995 |Hp
6.3), cua Mau ro nm 1996 va cua Quanh nm 1993
|Hp 6.4). Co mf khI Iuong raf Ion nhung sach bao
noI v fham nhung, k ca cua KIIfgaard nm 1988,
Mau ro nm 1995, Rose - Ackerman nm 1978 va
cua ShIeIfer va VIshny nm 1993.
Cbuong 7
Chuong nay fhua huong nhung dong gop va bnh Iuan
co gIa frI cu a JunaId K. Ahmad, an Aronson,
KafherIne aIn, Ia haff, RIchard Ird, TIm
CampbeII, John CIark, Pefer vans, MarIanne Iay,
on IIImer, Ashraf ChanI, JIm HIcks, MIchaeI Ia-
ver, eepa Narayan, Vkram Nehru, SamueI PauI,
Ianh PrIfcheff, Iesfer SaIamon, avId SeveII,
Anvar Shah, Jerry SIIverman, AIbrechf Sfockmayer
va avId WIIdasIn.
oan vIf v fIng noI va su fham gIa duoc ruf
ra chu yu fu nhung fu fuong duoc phaf frIn frong
faI IIu nghIn cuu 1996a va 1996b cua vans, faI
IIu cua HIrschman nm 1970 va cua Monfgomery
nm 1988. Hp 7.1 dua vao faI IIu khng ghI fhoI
dIm cua IInz, IIpsef va PooI va faI IIu cua Weaver
va Ickens nm 1995 va cua nhung fhm do y kIn
duoc cac bao uropImon |u Iuan chau au), rus-
seIs va IndIa Today |n ngay nay) nm 1996,
fIn hanh. Su fham khao nhung fhoa fhuan bau cu
duoI cac ch d nghI vIn va su daI dIn chnh frI
cua phu nu Iay fu faI IIu cua IIjpharf nm 1995.
oan vIf v su khac nhau va su daI dIn dua frn
faI IIu khoa hoc co so cua raufIgam va nhung ghI
chu co ban cua JaIaII. Su phan bIf gIua nhung f
chuc phI chnh phu NCO, nhung f chuc frung gIan
va nhung hIp hI hang dau v cung cap dIch vu
duoc ruf ra fu nhung faI IIu cua IIsher nm 1993
va cua CarroII, SchmIdf va ebbIngfon nm 1996.
Su fham khao !mu - Ifodo, NIgIerIa, Iay fu faI IIu
cua IrancIs va nhung nguoI khac nm 1996. Hp 7.3
dua vao faI IIu cua Pufnam, IeonardI va NaneffI
nm 1993 va cua Narayan va Pnfcheff nm 1997.
Su ban Iuan v vaI fro cua ngun vn xa hI frong
nang cao chaf Iuong cua hoaf dng cng cng ruf ra
fu nhung faI IIu 1996a va 1996b cua vans.
VIc ban Iuan v nhung co ch fham gIa duoc
su goI y cua Campos va Roof nm 1996, cua PauI
nm 1994, cua PIccIoffo nm 1995 va cua HoImes
va KrIshna nm 1996. Su fham khao danh gIa cua
nguo I fIu du ng v cung ca p nuo c o aku,
AdecbaIgIan Iay fu faI IIu 1995a cua Ngan hang
fh gIoI. Hp 7.4 dua frn fu IIu duoc PafrIcIa Ia
ngan cung cap. Chung cu frong Hp 7.5 dua frn fu
II u nm 1995 cu a Narayan va cng frnh fhu c
nghIm sau do cua Isham, Narayan va PrIfcheff nm
1995. V du cua RecIfe, raxIn, xuaf xu fu faI IIu
cua Orsfrom nm 1996 va su ban Iuan v nhung ham
y dI voI cac co quan cng cng va mI fruong fao
kha nng duoc ruf ra fu nhung faI IIu 1996c va 1996e
cua Ngan hang fh gIoI.
oan noI v su phan cap ruf ra fu cng frnh
nghIn cuu cua enneff nm 1990, fu cng frnh sp
xuaf ban cua CampbeII va Iuhr, fu cng frnh cua
Oafes nm 1972, cua Scharpf nm 1994, cua Shah
nm 1994, cua SfIgIIfz nm 1997 va nm 1996, cua
TanzI 1995a, cua WaIIIch nm I994 va su nghIn cuu
cua Ngan hang fh gIoI do Hanh Insvanger va
Anvar Shah chu bIn. ang 7.2 dua frn nhung dong
gop cua Jeffrey Hammer. Hp 7.6 duoc III IIhnger
va VIkram Nehru chuan bI va Hp 7.7 duoc Arvar
Shah fIn hanh. ang 7.4 duoc Anvar Shah xuc fIn.
Nhung v du v sang kIn phan cap frong nhung
nuoc khac nhau dua vao faI IIu cua arzeIay nm
1991, cu a Kanfer nm 1995, cu a VIIIadsen va
Iubanga nm 1996 va ngun fhng fIn duoc TIm
CampbeII, IIorence Id, ArmIn IIdIer, VIkram
Nehru, AIcyone SaIIba, KIaus SImon va Markus
SfeInIch cung cap.
Cbuong S
Chuong nay phan Ion dua vao khun kh do SfIgIIfz
fhIf Iap nm 1995. Nhung nguyn fc v hop fac fu
nguy n duo c ru f ra fu fa I II u cu a Iavrence,
ressanf va Ifo nm 1996. oan noI v vIc bao dam
mf su hop fac co hIu qua hon duoc ruf ra fu faI IIu
cua ShIhafa nm 1996. Hoekman nm 1995 cung cap
nhung fu IIu co so co ch v vIc mo cua cac fhI fruong
fh gIoI. Hp 8.1 dua vao faI IIu cua Hockman nm
1995 va IInancIaI TImers |ThoI bao TaI chnh) nm
1996. oan noI v nghIn cuu co ban su dung nhung
phaf hIn duoc ghI IaI frong faI IIu cua uy ban chuyn
mn v nghIn cuu y f IIn quan dn nhung Iua
chon v can fhIp frong fuong IaI nm 1996. Hp 8.2
dua vao faI IIu cua Pardey va nhung nguoI khac
nm 1996. Su ban Iuan v nhung fhoa uoc quc f v
mI fruong dua vao fu IIu do Iaurence oIsson des
Chassournes cung cap; nhung v du v nhung van d
mI fruong foan cau duoc ruf ra fu faI IIu nm 1996
cua IIavIn. Hp 8.3 do Carfer randon va CharIes
IeInsfeIn chuan bI. Hp 8.5 ruf ra fu cng frnh
nghIn cuu nm 1993 cua Iandau va cua KnIghf,
Ioayza va VIIIanueva nm 1995. Su ban Iuan v nguoI
fI nan va vaI fro cua nha nuoc dua vao faI IIu co so
cua Suhrke va NevIand. Chung cu v hIu qua cua
vIn fro duoc ruf ra fu faI IIu nm 1996 cua urnsIde
va oIIar.
Cbuong 0
Chuong nay fhua huong nhung dong gop do am
RodrIk va Cay ReId vIf va nhung goI y va bnh Iuan
cua arry Ames, Juan CarIaga, AnfonIo sfache, Sue
CoIdmark, Jorge CorrIo, RavI Kanbur, OcfavIo
AmorIm Neo, Craham Scoff, May ShIrIey va ZafIrIs
Tzannafos.
Thng fIn v chuong frnh phan cap o Peru Ia
cua Craham va Kane nm 1996. NghIn cuu v IIn
mInh chnh frI o raxIn Ia cua AIesIna va RosenfhaI
nm 1995. V chI ph fro cap o !rugoay xem Kane
nm 1995. Hp 9.2 dua vao faI IIu nm 1992 cua
IundahI. Hp 9.3 dua vao faI IIu nm 1961 cua
IevIs. Su ban Iuan v v fuyn vIn fhng o XrI
Ian- ca dua vao faI IIu 1996g cua Ngan hang fh
gIoI. Hp 9.4 dua vao faI IIu 1994 cua ermeo va
CarcIa- uran. Hp 9.5 dua vao faI IIu nm 1996
cua Navarro.
Cbuong 10
an Iuan v su sup d nha nuoc dua vao faI IIu co so
cua Suhrke va NevIand. No cung duoc ruf ra fu vIc
fhao Iuan voI Mamadou Ia va Sfeven HoIfzman va
fu faI IIu nm 1997 cua TaIIrofh. Hp 10.I dua vao
faI IIu nm 1996 cua Mubarak. Hp 10.2 dua vao
faI IIu nm 1997 cua TaIIrofh. Su ban Iuan v chuong
frnh nghI su cua vung duoc chuan bI voI su gIup do
cua MaIcoIm Rovar, SaIvafore SchIavo-campo va
MIchaeI WaIfon. Shahrokh. Iardousf, Ian CeIb,
Cosfas MIchaIopouIos, MarceIo SeIovsky, Shekhar
Shah, Roger SuIIIvan va John WIIIIamson cung cap
nhung bnh Iuan co gIa frI.
Nhng tai liu khoa hoc c s
AIyar, SvamInafhan. Su fIn hoa va vaI fro cua nha
nuoc o n .
AIesIna, AIberfo. Nhung cng vIc chnh frI, nhung
fhu fuc va nhung fhIu huf ngan sach.
Tron, JanIne, IbrahIm IbadavI va enno NduIu.
Nha nuoc va su phaf frIn o can Xahara chau
PhI.
aII, RIchard. Nhung nn fang fh ch cua cam kf
v fIn f: mf su phan fch so sanh.
raafhen, Inar va HaraId kker. Nha nuoc va su
faI fhIf quc gIa: su phu fhuc Ian nhau gIua
cap frung uong va cap dIa phuong.
raufIgam, eborah. Nha nuoc va fhuyf da nguyn
v sc fc: gIaI quyf xung df frong nhung xa
hI da sc fc.
runeffI, Aymo, Cregory KIsunko va eafrIce Weder.
Su fn nhIm cua nhung Iuaf I va fng fruong
kInh f: chung cu fu mf cuc khao saf frn
pham vI fh gIoI v khu vuc fu nhan |a).
runefII, Aymo, Cregory KIsunko va eafrIce
Weder.Nhung fro ngaI v fh ch dI voI cng
cuc kInh doanh: nhung kf qua fheo fung vung
cua cuc khao saf frn pham vI fh gIoI v khu
vuc fu nhan |b).
Campos, d. va Sanjay Pradhan. Xay dung nhung
fh ch cho mf khu vuc cng cng hoaf dng co
hIu qua hon.
Commander, SImon, HamId avoodI va !ne J.Iee.
Nhung nguyn nhan va hau qua cua chnh
quyn caI frI dI voI fng fruong va hanh phuc.
e SIIva, MIgara. ChIn franh, ngun fhu v fhu
va su fng In cua caI frI cng cng hIn daI o
Tay u.
Isch, Arne. M hnh XcngdInavI: nhung fhanh
cng va nhung han ch cua nha nuoc nng dng.
Cuasch, J.IuI va Roberf W. Hanh. Nhung caI gIa
va IoI ch cua vIc dIu chnh: mf s ham y dI
voI cac nuoc dang phaf frIn.
JaIaII, RIa. Nha nuoc va van d sc fc.
Iee, Khu SIIk. Vung ChoIIa duI kIp Han Quc: vaI
fro cua cac chnh quyn dIa phuong.
MoIander, Per. KIm soaf su chI fIu cua khu vuc
cng cng: nhung kInh nghIm cua Thuy dIn.
Ohno, KenIchI. Tao ra nn kInh f fhI fruong: quan
dIm cua Nhaf an v phaf frIn kInh f va su
chuyn dI h fhng.
Rose-ackerman, Susan. KhI nao fham nhung gay
haI7.
SchIavo - Cam po, RInh. Co quan dan su va phaf
frIn kInh f
SchIavo-campo, SaIvafore, CIuIIo de Tommaso va
AmIfabha Mukherjee. Mf cuc khao saf fhng
k frn pham vI quc f v vIc Iam va fIn Iuong
frong chnh quyn.
Suhrke, AsfrI va KafhIeen NevIand. Cac nha nuoc
va nhung nguoI fy nan: su hop fac quc f v
nhung van d dI chuyn ch o.
Van RIjckeghem, CaroIIne va eafrIce Weder. Tbam
nbung ca ty /c cam J6. co pbai ticn /uong tbp
trong co quan Jn su gy ra tbam nbung7
Webb, ougIas. Nganb tu pbap. nguoi trong tai cc
cac /ut /c ca nguoi giai quyct nbung tranb
cbp.
WHO |T chuc y f fh gIoI). Nhung chuc nng chu
yu cua y f cng cng: mf sang kIn moI v
h fro y f cho moI nguoI.
WHO. Xac dInh IaI pham vI hoaf dng cua y f cng
cng sau nm 2000.
WHO. VaI fro cua chnh quyn frong y f cng cng
qua cac fhoI daI.
WHO. VaI fro cua hoaf dng nha nuoc frong IoaI fru
va kIm soaf bnh faf.
Th muc chon loc
AbdaIIah, A..A. 1990. Xung df sc fc o Xudng
frong Kinb tc cbnb tri cua su pbn bict cbung
t6c ca banb J6ng kbng Jinb do M.I. MIchaeI
Wyzan bIn fap. Nev York; N.Y: Praeger.
AdamoIekun, IadIpo. 1991. ay manh su phan cap
o chau PhI. Quan /y c6ng c6ng ca su pbat tricn.
11 |3): 285-91.
en, Jean. 1996. CIam bof su nhIm cng nghIp
frong cac nuoc cng nghIp hoa moI: Han Quc.
Vu ky fhuaf chau A, Ngan hang fh gIoI, Wash-
Ingfon. .C.
!y ban chuyn mn v nghIn cuu y f IIn quan
dn nhung Iua chon v can fhIp frong fuong
IaI, 1996. u tu cao ngbicn cuu y tc ca pbat
tricn. Bao cao cua uy ban cbuycn m6n cc ngbicn
cuu y tc /icn quan Jcn nbung /ua cbon cc can
tbicp trong tuong /ai. Ceneva: T chuc y f fh
gIoI.
Afsah, Shakeb, enoIf IapIanfe va NabIeI Makarm.
1996. Quan Iy su kIm soaf O nhIm dua frn
chuong frnh: Chuong frnh PROKASIH cua
IndnxIa. TaI IIu bao cao dIu fra nghIn cuu
chnh sach s 1602 cua Ngan hang fh gIoI. Vu
nghIn cuu chnh sach, mI fruong, co so ha fang
va nng nghIp. Ngan hang fh gIoI, WashIng-
fon C
Afsah, Shakeb, enoIf IapIanfe va avId WheeIer.
1996. KIm soaf nhIm cng nghIp: mf m
hnh moI. TaI IIu Iam vIc nghIn cuu chnh
sach s 1672 cua Ngan hang fh gIoI. Vu nghIn
cuu chnh sach va an mI fruong, co so ha fang
va nng nghIp, Ngan hang fh gIoI, WashIng-
fon C
AIesIna, AIberfo, R.Hausmann, R.Hommes va
.SfeIn. 1996. Nhung fh ch v ngan sach va
vIc fhuc hIn v faI chnh o My IafInh. TaI
IIu Iam vIc s 5556 cua NR. |Cuc nghIn
cuu kInh f quc gIa), CambrIdge, Mass.
AIesIna, AIberfo va Roberfo PeroffI. 1995. Nhung
su phaf frIn v faI chnh fhu khoa va nhung
dIu chnh o cac nuoc OC. Chnh sach kInh
f. Dicn Jan cbu Au s6 21 (tbang 10. 206-4S.
AIesIna, AIberfo va Koberfo PeroffI. 1996. Phan phI
fhu nhap, baf n dInh chnh frI va dau fu. Tap
cb Kinb tc cbu Au s 40: 1203-28.
AIesIna, AIberfo va Hovard RosenfhaI. 1995. oi
s6ng cbnb tri pbc pbai, cbnb quycn bi cbia rc
ca ncn kinb tc. CambrIdge, Anh: CambrIdge
!nIversIfy Press.
AIsfon, Iee.1996. Cng frnh nghIn cu u fhu c
nghIm frong kInh f hoc fh ch: mf su khaI
quaf Trong cun Nbung c6ng trnb ngbicn cuu
tbuc ngbicm cc tbay J6i tbc cbc cua cac bIn
fap vIn Iee AIsfon, T.ggerfsson va ougIass
Norfh. CambrIdge, Anh: CambrIdge !nIversIfy
Press.
Amsden, AIIce. 1989. Nguoi kb6ng /6 kc ticp cua cbu
A. Han Qu6c ca su c6ng ngbicp boa mu6n mang.
Nev York, N.Y.: Oxford !nIversIfy Press.
Anand, SudhIr va MarfIn RavaIhon. 1993. Su phaf
frIn cua con nguoI frong nhung nuoc ngheo: v
vaI fro cua fhu nhap fu nhan va dIch vu cng
cng. Tap ch Tm nbn kinb tc s 7 |1): 133-
50.
AndIc, Iuaf va Su phan AndIc. 1996. Nbung Jai quy
t6c cu6i cung cua Jong bo Ottoman. Joi s6ng ca
Ji cbu c cbnb tri cu a A/i Pasba. IsfanhuI:
IsfanbuIs Press.
AokI, MasahIko va RonaId ore, chu bIn. 1996.
oanh nghI p Nha f a n: nhu ng ngu n su c
ma nh ca nh franh. Oxford, Anh: CIarendon
Press.
AokI, MasahIko, Hoyung-kI KIm va MasahIro Okuno-
fujIvara. 1997. VaI fro cua chnh phu frong su
phaf frIn kInh f o ng A: phan fch so sanh
v fh ch . Oxford, Anh: Oxford !nIversIfy
Press.
AokI, MasahIko, KevIn Murdoch va MasahIro Okuno-
IujIvara 1995. Vuof ra ngoaI fam cua su fhan
ky ng A: gIoI fhIu quan dIm fhuc day phaf
frIn fhI fruong. Trung fam nghIn cuu chnh
sach kInh f cua Truong daI hoc Sfanford. TaI
IIu khoa hoc s 442. Sandford, CaIIfornIa.
ArIsava, HIromI va TakahIde Nakamura, chu bIn
1990. Cac du IIu: tbict kc cac cbnb sacb kinb
tc bu cbicn. Tap I. Tokyo: Tokyo !nIversIfy
Press |bng fIng Nhaf).
ahI, Roy. 1994. Nhung ngun fhu nhap va su phan
chIa fhu nhap: nhung quan h faI chnh gIua
cac chnh quyn frong IIn bang Nga. Trong
cun do ChrIsfIne I. WaIIIch bIn fap nhan d
Nuoc Nga ca su tbacb tbuc cua cbu ngba /icn
bang cc tai cbnb tbuc kboa. Nhung cng frnh
nghIn cuu v khu vuc va vung cua Ngan hang
fh gIoI, WashIngfon .C.: Ngan hang fh gIoI.
ardhan, Pranab. 1996. HIu qua, su cng bng va
gIam doI ngheo: Nhung van d chnh sach frong
nhung nuoc kem phaf frIn. Tap ch KInh f s
106 |fhang 9): 1344-56.
arro, Roberf. J.1996. Nhung yu f quyf dInh cua
dan chu . Khoa kInh f ho c, Truo ng da I ho c
Havard, CambrIdge, Massachuseff.
arro, Roberf J va XavIer SaIa-I-marfIn. 1995. Tap
ch Tng truo ng kinb tc . Nev York, N.Y:
Mcgrav-hIII.
arzeIay, MIchaeI. 1991. Quan Iy su phaf frIn dIa
phuong: nhung baI hoc fu Tay an Nha Tap ch
Kboa boc kinb tc s 24: 271-90.
afIey, RIchard. 1996. Nhung quan h cng - fu va
su fhuc hanh frong cung ung dIch vu. Tap ch
Anh nbung c6ng trnb ngbicn cuu cc J6 tbi s
33 |4-5): 723-51.
enneff, Roberf J., chu bIn. 1990. 8u pbn cp,
nbung cbnb quycn Jia pbuong ca nbung tbi
truong, ticn toi cbuong trnb ngbi su bu pbuc
/oi. Oxford, Anh: Oxford !nIversIfy Press.
ermeo, Nancy va Jose CarcIa-duran. 1994. Tay
an Nha: su chuyn fIp haI mf do haI dang
fhuc hIn. Trong cun Bo pbicu cbo cai cacb.
Jn cbu, tu Jo boa cbnb tri ca Jicu cbtnb kinb
tc cua Sfephan Haggard va Sfeven .Webb. Nev
York, N.Y.: Oxford !nIversIfy Press.
erry, AIberf va rIan Ievy. 1994. |Nbung nba xut
kbu quy m6 nbo ca cua cua |nJ6ncxia ca nbung
cbc J6 b6 tro cbo bo. TaI IIu Iam vIc nghIn
cuu chnh sach, s 1402. Vu nghIn cuu chnh
sach, an faI chnh va phaf frIn khu vuc fu
nhan. Ngan hang fh gIoI. WashIngfon .C.
haff, Ia, khng ghI nm fhang. Ticn toi m6t ncn
kinb tc tp trung cao Jn cbung. HIp hI phu
nu fu fao vIc Iam, Ahmedabad, n .
Ird, RIchard M. 1995. Su phan cap co so ha fang:
f f hay xa u7. Trong cu n sa ch do AnfonIo
sfache bIn fap 8u pbn cp cc co so ba tng.
nbung /oi tbc ca nbung ban cbc. fr.22-51. TaI
IIu fhao Iuan s 290 cua Ngan hang fh gIoI.
WashIngfon .C: Ngan hang fh gIoI.
Ird, RIchard M., Roberf .beI va ChrIsfIne I
WaIIIch chu bIn. 1995. 8u pbn cp cua nba
nuoc xa b6i cbu ngba. tai cbnb giua cac cp
cbnb quycn trong nbung ncn kinb tc cbuycn
J6i. Nhung cng frnh nghIn cuu vung va khu
vuc cua Ngan hang fh gIoI. WashIngfon .C:
Ngan hang fh gIoI.
oadvay, Ro bIn W., Sandra Roberfs va Anvar Shah.
1994. CaI cach cac ch d faI chnh fhu khoa
frong cac nuoc dang phaf frIn va nhung nn
kInh f fhI fruong dang frI day: mf frIn vong
v chu nghIa IIn bang. TaI IIu Iam vIc phuc
vu nghIn cuu chnh sach s 1259. Vu nghIn
cuu chnh sach, an kInh f hoc cng cng. Ngan
hang fh gIoI. WashIngfon .C.
orcherdIng. T..1985. Nhung nguyn nhan cua
vIc fng chI fIu cua chnh phu: mf khao saf
v nhung bng chung cua My. Tap cb Kinb tc
nha nuoc s 28 |fhang 12): 359-82.
orner, SIIvIo, Aymo runeffI va eafrIce Weder.
1995. 8u tn nbicm cbnb tri ca su pbat tricn
kinb tc Ncu York, N.Y: SoIarfIn Press.
osfon, Jonafhan, John MarfIn, June PaIIor va Paf
WaIsh. 1996. Quan /y c6ng c6ng. m6 bnb Niu
Di/on. Nev York, N.Y: Oxford !nIversIfy Press.
osvorfh, arry, Susan CoIIIns va Yu-chIn Chen.
1995. Tnh foan nhung su khac nhau frong fng
fruong kInh f. Chuong frnh nghIn cuu kInh
f. VIn rookIngs. WashIngfon .C.
raufIgam, eborah. 1996. Nng Iuc cua nha nuoc
va su caI frI co hIu qua. Trong cun Cbuong
trnb ngbi su cbo su pbuc b6i kinb tc cua cbu
Pbi, fr.81-108, do enno NduIu va NIchoIas van
de WaIIe bIn fap. WashIngfon, .C: HI dng
phaf frIn haI ngoaI.
rass, P.R. 1985. Cac nbom sc t6c ca nba nuoc.
Tofova, N.J: arnes va NobIe.
anh m cho hI so fh gIoI. 1997. Cac cbnb pbu co
tbc /am g. bao cao bang nm /n tbu bay cc
tnb trang Joi ngbco trcn tbc gioi. SIIver SprIng,
MaryIand: anh m cho HI so fh gIoI.
reff, .A,1993. Su fI n frI n v m f Iy fhuy f
khung hoang va caI cach: nhung Iy fhuyf v
fh ch va su fhay dI xa hI o !ganda. VIn
nghIn cuu phaf frIn, Truong daI hoc Sussex.
rIghfon, Anh.
uchanan, J.M.1977. TaI sao b may chnh phu IaI
Io n In7 Trong cu n sa ch do Thomas
orcherdIng bIn fap, Ngn sacb ca gioi quan
cbuc. ngu6n g6c su /on /cn cua b6 may cbnb
pbu. urham, N.C: u ke !nIversIfy Press.
urkI ShahId J. va SebasfIan dvards. 1996. VIc
huy bo nha nuoc dan fuy. Cu6c cacb mang kb6ng
cbm Jut o My Latinb ca cung Caribc. Nhung
cng frnh nghIn cuu cua Ngan hang fh gIoI
v My IafInh va vu ng CarIb: Nhu ng quan
dIm. WashIngfon, .C: Ngan hang fh gIoI.
urnsIde, CraIg va avId oIIar. 1996. VIn fro, cac
chnh sach va fng fruong. Vu nghIn cuu chnh
sach, an kInh f vI m va fng fruong. Ngan
hang fh gIoI, WashIngfonI .C.
uscagIIa, dgardo va Ma rIa akoIIas. 1996. CaI
cach fu phap cac foa an My IafInh: kInh nghIm
o AchenfIna va cuado. TaI IIu ky fhuaf chuyn
mn cua Ngan hang fh gIoI s 350. Ngan hang
fh gIoI, WashIngfon, .C.
CampbeII, TIm va HaraId Iuhr, chu bIn. Sp xuaf
ba n. 8u pbn c p tic n ba nb ra sao:Nbu ng
ngbicn cuu truong bop cu tbc cc cbnb quycn
Jia pbuong J6i moi o My Latinb. WashIngfon
.C.: Ngan hang fh gIoI.
CampbeII, TIm, Ceorge Peferson va Jose rakarz
1991. Su phan ca p d I vo I chnh quy n dIa
phuong o My IafInh va vung CarIb; nhung
chIn Iuoc quc gIa va su phan ung cua dIa
phuong frong k hoach hoa, chI fIu va quan
Iy. ao cao s 5. Vu ky fhuaf My IafInh va
vung CarIb, Chuong frnh nghIn cuu vung,
Ngan hang fh gIoI WashIngfon, .C.
Campos, d va Sanjay Pradhan. 1996. Nhung fh
ch v ngan sach va nhung hau qua cua su chI
fIu: rang buc cac chnh phu vao fhuc hanh faI
chnh. TaI IIu Iam vIc nghIn cuu chnh sach
s 1646. Vu nghIn cuu chnh sach. Ngan hang
fh gIoI WashIngfon, .C.
Campos, d va HIIfon I.Roof.1996. Cba kboa Jc tm
bicu su tbn ky cua cbu A. m6t su tng truong
Juoc cbia Jcu Jang tin cy. WashIngfon, .C.:
VIn rookIngs.
CaprIo, Cerard, Jr.1996. Su dIu chnh cua
ngan hang: fruong hop fhIu m hnh. TaI IIu Iam
vIc s 1574 v nghIn cuu chnh sach cua Ngan hang
fh gIoI. Vu nghIn cuu chnh sach. an faI chnh va
phaf frIn khu vuc fu nhan, Ngan hang fh gIoI.
WashIngfon, .C.
CaprIo, Cerard, Jr. va anIeIa KIIngebIeI 1996. Tnh
frang khng fra duoc no cua ngan hang: van
ruI, chnh sach fI hay vIc kInh doanh ngan
hang khng ff7 Tham Iuan frnh bay faI HI
nghI hang nm cua Ngan hang fh gIoI v kInh
f hoc phaf frIn, Ngan hang fh gIoI, WashIng-
fon, .C., ngay 25 fhang 4.
CarroII, Tom, Mary SchmIdf va Tony ebbIngfon.
1996. Su fham gIa fhng qua cac f chuc NCO
frung gIan. TaI IIu s 031 cua Vu mI fruong.
Vu mI fruong, Ngan hang fh gIoI, WashIng-
fon, .C.
CPAI/CTZ |ComIsIon conomIca para AmerIca
IafIna/CeseIIchaff fur TechnIsche Zusam
menar- beIf) 1996. 8u pbn cp cc tai cbnb o
My Latinb. su cn J6i ca nbung tbacb tbuc.
SanfIago, ChIIe: CPA!CTZ.
CheIIaraj, Cnanaraj, OIusojI AdeyI, AIexander S.
Preker va IIen OoIdsfeIn. 1996. Nhung khuynh
huong v vI fr cua y f, nhung dIch vu va faI
chnh: qua frnh chuyn dI o Trung va ng
u. Tap II. Phu Iuc Thng k. WashIngfon, .C.:
Ngan hang fh gIoI.
ChhIbber, Ajay, Mansoor aIIamI va Nemaf ShafIk,
chu bIn. 1992. KhI phuc IaI dau fu fu nhan
frong cac nuoc dang phaf frIn: nhung nghIn
cuu fhuc nghIm va nhung baI hoc v chnh sach.
IsevIer ScIence PubIIshers, c Ha Ian.
ChIsarI, Omar, AnfonIo sfache va CarIos Romero
1996. Nhung ke duoc va nhung ke maf qua
nhung cuc fu nhan hoa IoI ch cng cng: nhung
ba I ho c fu m hnh can b ng nhu ng cu a
AchenfIna. Truong daI hoc achenfIna v kInh
doanh, uenos AIres va Ngan ha ng fh gIo I
WashIngfon,.C.
CIague, ChrIsfopher, PhIIIp Keefer, Sfephen Knack
va Mancur OIson 1996. Nhung quyn v faI
san va hop dng duoI ch d dan chu va chuyn
ch. Tap cb Tng truong kinb tc 1, |2): 243-76.
CIark, John. 1995. Nha nuoc, su fham gIa cua dan
chung va khu vuc fu nguyn Tnh hnh phaf
frIn fh gIoI 23 |4): 539-601.
Coase, R.H.1960. Van d v chI ph xa hI. Tap cb
Lut ca kinb tc 3 |fhang 10): 1-44.
Coarse, R.H.1988. Doanb ngbicp, tbi truong ca /ut
pbap. ChIcago, III: !nIversIfy of ChIcago Press.
CoIoma, Iernando C.1996 Bao bicm tbt ngbicp. /y
tbuyc t, b ng cbu ng bic n nbicn ca m6 t kic n
ngbi. Tap ch CuaJcrnos Jc Economia 33 |99):
295-320.
Conyers, Iana.1985. Su phan cap: mf khun kh
d ban Iuan. Trong sach do Hasnaf AbduI Hye
bIn soan. 8u pbn cp, nbung tbc cbc cua cbnb
quycn Jia pbuong ca su buy J6ng tai nguycn,
fr.22-42. ComIIIa, angIadesh: Ho c vI n
angIadesh v phaf frIn nng fhn.
CourakIs, Anfhony, IafIma Moura-roque va Ceorge
TrIdImas.1993. Vicc tng cbi ticu c6ng c6ng o
Hy Lap ca B6 ao Nba. /ut cua Wagncr ca xa
bon nua. Tap ch KInh f hoc 25:125-34.
Cox, Cay W. va Mafhev .McCubbIns. 1996. Co
cau va chnh sach: nhung yu f fh ch quyf
dInh cua nhung hau qua chnh sach. Vu khoa
hoc chnh frI, Truong daI hoc CaIIfornIa, San
Iego, CaIIfornIa.
asgupfa, Parfha. 1995. Tm bicu cc su sung tuc ca
canb co cuc. Nev York, N.y.: Oxford !nIver-
sIfy Press.
asgupfa, Parfha. 1997. Ngu6n c6n xa b6i ca kct
qua tbuc bicn kinb tc. Truong daI hoc Cam-
brIdge, CambrIdge, Anh.
eInInger, KIaus va Iyn SquIre. 1996. M f b du II u
mo I v do Iuo ng ba f bnh d ng v fhu nha p. Ta p
ch KInh f cu a Ngan ha ng fh gIo I. 10 |3): 565-92,.
e Sofo, Hernando. 1989. Con Juong kbac. Nev
York, N.Y.: Harper va Rov.
eufsche CeseIIschaff fur TechnIsche
ZusammenarbeIf |CTZ). Khng d nm fhang.
Chuong frnh phaf frIn buoc ngof an - uc,
Maharashfra, n . CTZ, schborn, uc.
eufsche SfIffung fur InfernafIonaIe nfvIckIung.
1996. ZveIfes eufsches WeIfbank-forum:
Veranfvorfungs bevussfe offenfIIch-prIvafe
Parfnerschaff. erIIn: eufsche SfIjfung fur
InfernafIonaIe nfvIckIung.
evarajan Shanfayanan, VInaya Svaroop va Hang
-fu Zou 1996. Cau fao cua chI fIu cng cng va
fng fruong kInh f. Tap cb Kinb tc boc ticn tc
37: 313-44.
Ia, Mamadou, 1996. 8u quan /y cua cbu Pbi trong
nbung nm 1000 ca xa bon nua. cicc Jicu boa
giua nbung tbc cbc ban Jia ca nbung tbc cbc
Juo c Jua tu bcn ngoa i ca o. Nhu ng phuong
huong frong nhung chuong frnh phaf frIn.
WashIngfon, .C.: Ngan hang fh gIoI.
Iaz Abjandro, CarIos. 1988. Mu Jicb, pbat tricn
ca ncn kinb tc tbc gioi. nbung ticu /un cbon
/oc. Oxford, Anh: asII IackveII.
IIuIIo, John J, Jr., bIn soan 1994. Vicc buy bo co
quan c6ng c6ng. cbnb pbu co tbc Juoc cai ticn
bay kb6ng: WashIngfon, .C.: VIn rookIngs.
IIIInger, III.1995. Su phan cap, hoaf dng chnh
frI va co quan cng cng. Trong cun sach do
AnfonIo chu bIn, 8u pbn cp co so ba tng.
nbung Jicu /oi ca nbung ban cbc, fr 5-21. TaI
Ixon, Ceoffrey 1993. VIc quan Iy kInh ph ngan
sach fu nhung nm 1983-1984 foI nhung nm
1992-1993. Trong cun sach do rIan CaIIIgan
bIn soan, Cbu ngba /icn bang ca ncn kinb tc
nbung cn Jc qu6c tc, qu6c gia ca nba nuoc.
Canberra: Trung fam nghIn cuu v chu nghIa
IIn bang, Truong daI hoc quc gIa OxforayIIa.
reze, Jean va A.K.Sen. 1989. Nan Joi ca banb J6ng
c6ng c6 ng. Oxford, Anh: Oxford !nIversIfy
Press.
asferIy, WIIIIam va Ross IevIne. 1996. Tham kIch
fng fruong cua chau PhI: nhn IaI qua khu
nhung nm 1960-198 TaI IIu nghIn cuu chnh
sach s 1503 cua Ngan hang fh gIoI. an kInh
f vI m va fng fruong, Vu nghIn cuu chnh
sach, Ngan hang fh gIoI. WashIngfon, .C.
asferIy, WIIIIam va SergIo RebeIo. 1993. Chnh
sach faI chnh va fng fruong kInh f Tap cb
Kinb tc boc ticn tc |Ha Ian) 32 |3): 417-58.
HI dng nghIn cuu kInh f xa hI. Khng d nm
fhang. Cbuong trnb Wbitcba// cua E8RC. ban
cbt tbay J6i cua cbnb quycn trung uong o
Anb. Iondon: HI dng nghIn cuu kInh f xa
hI.
dvards, MIchaeI va avId HuIme, chu bIn. 1992.
Tao ra m6t su kbac bict. cac t6 cbuc NCO ca su
pbat tricn trong m6t tbc gioi Jang cbuycn J6i.
Iondon: arfhscan PubIIcafIons.
Isenhaus, Harfmuf. 1996. Nba nuoc, giai cp ca
su pbat tricn. Nev eIhI: RadIanf PubIIshers.
psIng-Andersen, Cosfa.1994. Sau fhoI daI hoang
kIm: fuong IaI cua nha nuoc phuc IoI frong fraf
fu foan cau moI. TaI IIu dc bIf s 7. HI nghI
cap cao fh gIoI v phaf frIn xa hI, Ceneva.
sfaham, HaI SaIehI. 1996. KInh f chnh frI cua
khu vuc vIn fhng o PhIIIppIn. Trong cun sach
do rIan Ievy va PabIo T. SpIIIer bIn soan.
Nbung Jicu cbtnb, nbung tbc cbc ca su cam
kct. ngbicn cuu so sanb cc cicn tb6ng, fr.145-
201. CambrIdge. Anh: CambrIdge !nIversIfy
Press.
sman, MIIfon. 1994. o i s6 ng cbnb tri s c t6 c,
Ifhaca, N.Y.: CorneII !nIversIfy Press.
sfache, AnfonIo chu bIn. 1995. Vicc pbn cp co
so ba tng. nbung tbun /oi ca nbung ban cbc.
TaI IIu fhao Iuan s 290 cua Ngan hang fh
gIoI. WashIngfon .C.: Ngan hang fh gIoI.
sfache, AnfonIo, M.KodrIguez-pardIna va W.
SmIfh.1996. TIn foI mf vaI fro moI cua nha
nuoc frong cac nganh dIch vu cng cng cua
!rugoay. Vu My IafInh va vung CarIb I, an
co so ha fang va phaf frIn d fhI, Ngan hang
fh gIoI. WashIngfon, .C.
!y ban chau u. 1996. TIn foI mf fraf fu kInh f
foan cau mach Iac chf che hon. TaI IIu fhao
Iuan. on vI xuc fIn nghIn cuu va Tng CIam
dc cac cng vIc kInh f va faI chnh, uy ban
chau u, russeIs.
vans, Pefer .1995. Quycn tu cbu n su bam rc
ca c nba nuo c ca su ca i ta o c6ng ngbic p.
PrIncefon, N.J: PrIncefon, !nIversIfy Press.
vans, Pefer . 1996a. Hanh dng cua chnh quyn,
ngun vn xa hI va su phaf frIn: xem xef IaI
nhung chung cu v fac dng cua nhIu yu f
cng huong. Tnb bnb pbat tricn tbc gioi 24
|6): 1119-32
vans, Perfer.1996b. Ngun vn xa hI va su van
hanh cua b may quan chuc frong cac nuoc dang
phaf frIn. Tham Iuan frnh bay faI HI nghI
quc f v nhung dI moI caI frI: xay dung su
cng fac gIua chnh phu - cng dan va gIoI kInh
doanh, ManIIa, 20-23 fhang 10.
vans, Pefer . va James Rauch. 1996. Co cau quan
IIu va su fng fruong kInh f: mf s phan fch
so b du IIu v 35 nuoc dang phaf frIn . Truong
daI hoc CaIIfornIa, erkeIey, CaIIfornIa.
Iageberg, Jan, arf Verspagen va NIck von
TunzeImann. 1994. 6ng /uc boc cua ky tbut
c6ng ngbc, mu Jicb ca tng truong. AIdershof,
Hanfs. Anh va rookfIeId, VI: dvard Igar.
IarrIngfon, John va avId IevIs bIn soan, voI S
SafIsh va Avrea MIcIaf - Teves.1993. Nbung t6
cbuc pbi cbnb pbu ca nba nuoc o cbu A. suy
nghI IaI v vaI fro cua su phaf frIn nng nghIp
b n vu ng. Iondon va Nev York, N.Y.:
RoufIedge.
Ieder, Cershon va AkIhIko NIshIo.1996. Nhung IoI
ch cua vIc dng ky daf daI va cap chung ch so
huu: nhung frIn vong kInh f va xa hI. Tham
Iuan frnh bay faI HI nghI quc f v chIm
huu daf daI va caI quan. OrIando, IIa, ngay 12
fhang 11.
Nbung tbam /un cua nbung nguoi ung b6 /icn bang.
10S7. o Isaac KramnIck, Harmondsvorfh,
MIddIesex bIn fap, Anh: PenguI.
IeIdsfeIn, MarfIn.1995. fIc franh dong fhu va I
v frong faI chf cua fhu fhu nhap. TaI IIu
Iam vIc s 5055 cua Cuc nghIn cuu kInh f
quc gIa NR, CambrIdge, Massachuseff.
IeIdsfeIn, MarfIn va Andrev SamvIck 1996. Con
duong qua d frong fu nhan hoa bao hIm xa
hI. Tham Iuan frnh bay faI HI nghI cua Cuc
nghIn cuu kInh f quc gIa v fu nhan hoa bao
hIm xa hI, CambrIdge, Massachuseff, ngay 2
fhang 8.
Iernandez, RaqueI va anh RodrIk. 1991. Su chng
dI caI cach: fhIn huong gIu nguyn frang fruoc
mf fnh frang khng chc chn cu fh rIng
Ie. Tap ch KInh f~my 81 |5): 1146-55.
IeffeIra, M.IuI sa va CharIes C.CrIffen. 1995. Khao
saf su phaf frIn nhan Iuc o TandanIa. bao cao
cuI cung. an s va ngun nhan Iuc. Vu ng
PhI, Ngan hang fh gIoI, WashIngfon, .C.
Tap ch ThoI bao faI chnh, 1996. Mf chuI nhung
nguoI chng dI phan xef cua WTO |ngay 8
fhang 8).
IIsher, SfanIey. 1995. Su dc Iap cua ngan hang
frung uong duoc xem xef IaI. Nhung bIn ban
va faI IIu cua f chuc AA |fhang 5): 201-06.
IIsher, JuIIe. 1993. Con duong dn fu RIo: su phaf
frIn Iau bn va phong frao phI chnh phu frong
fh gIoI fhu ba, Nev York, N.Y.: Praeger.
IIske, dvard . 1996. Pbn cp ncn giao Juc. Joi
s6ng cbnb tri ca su nbt tr. IoaI faI IIu v
nhung phuong huong phaf frIn. WashIngfon,
IIavIn, ChrIsfopher. 1996. uong dau voI nhung ruI
ro v fhay dI kh hau. Trong cun sach Nba
nuoc cua tbc gioi nm 1006. Bao cao cua Vicn
tbco Joi tbc gioi cc nbung ticn b6 buong toi m6t
xa b6i bcn cung. Nev York, N.Y.: Norfon do
Iesfer R. rovn, ChrIsfopher IIavIn va IInda
Sfarke chu bIn.
IoIsfer, Sfephan, 1996. ao hIm xa hI dua frn
cac khoan fIf kIm ca nhan: mf chIn Iuoc caI
cach co fh dI voI nhung nha nuoc phuc IoI bI
mc no qua nhIu. VIn nghIn cuu kInh f va
xa hI cng nghIp, SfockhoIm.
Iorsfer, MIchaeI. 1994. Nbung tac J6ng cua nbung
kboan cbuycn nbuong tnb cbo nbung b6 gia
Jnb kb6ng cao tu6i co tbu nbp tbp. Nhung
cng frnh nghIn cuu kInh f cua OC s 22.
ParIs: OC.
IrancIs, PauI, J.A. AkInvumI, P.Ngvu, S.A.Nkom,
J.OdIhI, J.A.OIomajeye, I.Okunmadeva va
.J.Shehu. 1996. Nba nuoc, c6ng J6ng ca su
pbat tricn cua Jia pbuong o Nigicria. TaI IIu
chuyn mn ky fhuaf s 336 cua Ngan hang fh
gIoI. IoaI faI IIu v cac vung chau PhI. Wash-
Ingfon, .C.:Ngan hang fh gIoI.
Irancks, PeneIope. 1992. 8u pbat tricn kinb tc Nbt
Ban. /y tbuyct ca tbuc banb. Iondon va Nev
York, N.Y.: RoufIedge.
Ireedom House. Nhung s phaf hanh khac nhau.
Tu Jo trcn tbc gioi. kbao sat bng nm cc nbung
quycn cbnb tri ca nbung quycn tu Jo. Nev
York, N.y.: Ireedom House.
Ireeman, RIchard ., IrgIffa Svedenhorg va Rob-
erf TopeI. 1995. RI Ioan kInh f frong nha nuoc
phuc IoI cua Thuy In: phan gIoI fhIu, fom
ff va nhung kf Iuan. u an caI fao nha nuoc
phuc IoI NR/SNS. TaI IIu dc bIf s 69. Cuc
nghIn cu u kInh f qu c gIa, CambrIdge,
Massachuseff. Irey, runo S. va ReIner
Ichenberger. 1994. KInh f chnh frI cu a
nhung chuong frnh n dInh frong cac nuoc dang
phaf frIn. Tap ch Kinb tc cbnb tri cbu Au
10: 169-90.
Iuhr, HaraId, KIaus SImon va AIbrechf Sfockmayer
chu bIn, 1993. 8ubsiJianritat in Jcr
Entuick/ungs:usammcnarbcit. Dc:cntra-
/isicrung unJ Vcrua/tungsrckormcn :uiscbcn
8trukturanpassung unJ 8c/bstbi/jc. aden -
aden. uc: Nomos VerIagsgeseIIschaff.
Iukuyama, IrancIs, 1995. Long tin. nbung Juc tnb
t6t cua xa b6i ca cicc tao ra su tbinb cuong.
Nev York, N.y.: SImon va Schusfer.
CaIaI, Ahmed. 1996. ChII: dc frung cua su dIu
chnh, d fIn cay cua cam kf va nhung yu cau
v phan phI. Trong cun: Nbung Jicu cbtnb,
nbung tbc cbc ca su cam kct. ngbicn cuu so sanb
cc c6 tuycn cicn tb6ng do rIan Ievy va PabIo
spIIIer chu bIn. CambrIdge, Anh: CambrIdge
!nIversIfy Press.
CaIaI, Ahmed, Ieroy Jones, Pankaj Tan don va Ingo
VogeIsang. 1994. Nbung kct qua pbuc /oi cua
cac Joanb ngbicp c6ng c6ng kinb Joanb ban
ra: m6t su pbn tcb tbuc ngbicm. Nev York,
N.Y.: Oxford !nIversIfy Press.
CemmeII, Norman chu bIn. 1993. 8u tng truong
cua kbu cuc c6ng c6ng. Iondon: dvard Igar.
CouId, JuIIus va WIIIIam I.KoIb. 1964. Tu Jicn cc
kboa boc xa b6i. Nev York, N.Y.: Iree Press of
CIencoe.
Craham, CaroI va CheIkh Kane. 1996. Chnh quyn
co hI hay caI cach Iau bn7 Nhung xu huong
cua bau cu va nhung kIu mau chI fIu cng
cng o Pru, 1990-1995. Nhung Ioaf faI IIu
fhao Iuan s 89 cua Cuc chnh sach xa hI va su
ngheo doI. Cuc phaf frIn ngun nhan Iuc va
Cuc van hanh chnh sach, Ngan hang fh gIoI,
WashIngfon, .C.
Craham, CaroI va MoIses NaIm. 1997. KInh f chnh
frI cua caI cach fh ch o My IafInh. Tham Iuan
frnh bay faI HI nghI Quy Mac Arfhur/I v
fnh hnh gIam fng fruong khng du nhau cua
cac nn kInh f fhI fruong My IafInh, ngay 28-
29 fhang 1.
Cray, CheryI. 1996. I fm nhung ng chu so huu:
vIc fu nhan hoa va su caI quan cac cng fy frong
cac nn kInh f qua d. Tap ch Nguoi quan
sat ngbicn cuu cua Ngn bang tbc gioi 11|2):
179-97.
Creenvood, Roysfone, C.R.HInnIngs va Sfevarf
Ranson. 1975. Iy fhuyf v su ngau nhIn va
f chuc nhung co quan quyn Iuc dIa phuong.
Phan I: phan bIf su khac nhau va su hoa nhap.
Su caI frI cng cng 53: 1-23.
Cruber, Jonafhan. 1994. Nhung IoI ch xoa dIu fIu
dung cua bao hIm fhaf nghIp. IoaI faI IIu
Iam vIc s 4750 cua NR |Cuc nghIn cuu
kInh f quc gIa). Cuc NghIn cuu kInh f quc
gIa. CambrIdge, Massachuseff.
Cuash, J.IuIs va PabIo T.SpIIIer, 1997. Quan /y qua
trnb Jicu cbtnb. cac kbai nicm, cac cn Jc ca
cac sacb kc cc nbung su kicn o My Latinb ca
cu ng Canbc. Ioa I fa I II u v nhu ng phuong
huong phaf frIn. WashIngfon, .C. Ngan hang
fh gIoI va Johns HopskIn !nIversIfy Press.
Cuerrero, RodrIgo. 1996. nh dIch hoc v bao Iuc:
fruong hop CaIIfornIa, CImbIa. Tham Iuan
frnh bay faI HI nghI hng nm Ian fhu haI
cua Ngan hang fh gIoI v phaf frIn o My IafInh
va vung CarIb, ogofa, CImbIa, fhang 7.
Cuhan, S. va SamueI PauI chu bIn. 1997. 8u tbam
nbung o An 6. cbuong trnb ngbi su cbo banb
J6ng. Nev eIhI: VIsIon ooks.
Cupfa, Sanjeev, JeraId SchIff va enedIcf CIemenfs.
1996. Su gIam suf df ngf frong chI fIu quan
su mang IaI nhung IoI fuc Ion. Tap ch Kbao
sat cua |MF |ngay 3 fhang 6).
Curr, Ted Roberf KeIfh Jaggers va WIII H.
Moore.1990. Su chuy n d I cu a nha nuo c
phuong Tay: su fng fruong cua nn dan chu,
cua ch d chuyn quyn va cua quyn Iuc nha
nuoc fu nm 1800. NghIn cuu so sanh v su
phaf frIn frn pham vI quc f. 25 |1): 73-108.
Cusfafsson, o. 1995. Nhung nn fang cua m hnh
Thuy dIn. Tap ch KInh f-chnh frI c u
22: 5-26.
Cvarfney, James ., Roberf Iavson va WaIfer
Iock. 1996. Tu do kInh f cua fh gIoI, 1975-
1995. Vancouver: Iraser InsfIfufe.
Haggard, Sfephan va Sfeven .Webb chu bIn. 1994.
au cho caI cach: nn dan chu, su fu do hoa
chnh frI va dIu chnh kInh f. Nev York, N.Y.:
Oxford !nIversIfy Press.
Hahn, Roberf W. chu bIn. 1996. Nhung nguy co,
nhung chI ph va nhung cuc sng duoc cuu
fhoaf: co duoc nhung kf qua ff hon fu su dIu
chnh. Nev York, N.Y.: Oxford !nIversIfy Press.
Hammer, Jeffrey S. 1997. Phan fch kInh f v nhung
du an y f. Tap ch NguoI quan saf nghIn cuu
cua Ngan hang fh gIoI 12 |1): 47-71.
Ha que, Nadeem !I va Rafna Sahay. 1996. Chnh
phu co cf fIn Iuong d gIaI quyf fham huf
ngan sach khng7 Nhung caI gIa phaI fra cho
fham nhung. TaI IIu nghIn cuu khoa hoc cua
cac nhan vIn IMI 43 |4): 754-78.
HeIm, Iefer, chu bIn. 1989. Nhung gIoI han kInh
f cua nha nuoc. Oxford, Anh: Oxford !nIver-
sIfy Press.
Hesse, Jems - JoachIm, 1993. Tu caI fao dn hIn
daI hoa: su fhay dI caI frI o Trung va ng u.
Tap ch Nn caI frI cng cng 71 |s mua xuan
mua he): 219-57.
Heyneman, Sfephen P. Sp xuaf ban. Su Iua chon
gIao duc o ng u va IIn X cu: fIu Iuan
fng quan. KInh f hoc gIao duc.
HIrsch, JoachIm. 1995. er nafIonaIe
Weffheverbsfaaf: Sfaaf. emokrafIe,
undpoIIfIk, In gIobaIen KapIfaIIsmus. erIIn:
dIfIon I - ArchIv.
HIrschman, AIberf O. 1970. II fhoaf, fIng noI va
su frung fhuc: nhung cau fra IoI cho su suy fhoaI
frong cac hang, cac f chuc va cac nha nuoc.
CambrIdge, Massachuseff: Harvard !nIversIfy
Press.
H, Iuu ch. 1997. VaI fro cua chnh quyn frong
qua frnh dI moI kInh f fheo huong fhI fruong
o VIf Nam. Tham Iuan frnh bay faI HI fhao
quc f v vaI fro cua nha nuoc frong nn kInh
f fhI fruong, VIn caI cach va phaf frIn Trung
Quc, HaIkou, Trung Quc, ngay 7 - 8 fhang 1.
Hoekman, ernard M. 1995. Iuaf phap va fh ch
v fhuong maI: nhung bIn phap fhuc hanh ff
va f chuc fhuong maI fh gIoI WTO. TaI IIu
fhao Iuan s 282 cua Ngan hang fh gIoI. Wash-
Ingfon, .C: Ngan hang fh gIoI.
HoImes, MaIcoIm va AnIrudh KrIshna. 1996. Quan
Iy khu vuc cng cng va su fham gIa: h fro v
fh ch d phaf frIn Iau bn. Trong cun Su
fham gIa frong fhuc f kInh nghIm cua Ngan
hang fh gIoI va nhung f chuc co IoI ch khac
do JennIfer RIefbergen - Mc Cracken chu bIn,
fr. 29-35. TaI IIu fhao Iuan s 333 cua Ngan
hang fh gIoI. WashIngfon, .C.: Ngan hang
fh gIoI.
HoIsfI, K.J. 1995. ChIn franh, hoa bnh va nha nuoc
cua quc gIa. Tap ch Khoa hoc chnh frI quc
f 16 |4): 319-39.
HoIfzman, Sfeven. 1995. TaI fhIf sau xung df.
Cuc mI fruong, an chnh sach xa hI va faI
dInh cu, Ngan hang fh gIoI, WashIngfon, .C.
Hommes, RudoIf. 1995. Xung df va fnh fh fIn
fhoaI Iuong nan cua su phI fap frung hoa. Trong
fap faI IIu HI nghI fhuong nIn cua Ngan hang
fh gIoI v kInh f hoc phaf frIn do MIchaeI
Trung va orIs PIeskovIc chu bIn, fr. 331-50.
WashIngfon, .C.: WorId ank.
Huber, veIyne, CharIes RagIn va John . Sfephens.
1993. Nn dan chu xa hI, nn dan chu Co dc
gIao co cau hIn phap va nha nuoc phuc IoI.
Tap ch Xa hI hoc My 99 |3): 711- 49.
HuIfen, CharIes R. 1996. Co so ha fang va phaf frIn
kInh f: mf Ian nua Iap I hng. Vu kInh f
hoc, Truong daI hoc MaryIand, Truong daI hoc
Park. MaryIand.
Humphrey, John va Huberf SchmIfz. 1995. Nhung
nguyn fc xuc fIn nhung cum va mang IuoI
cac doanh nghIp vua va nho. TaI IIu fhao Iuan
s 1. Nga nh ca c doanh nghI p vu a va nho .
!NIO, Nev York, N.Y.
HunfIngfon, SamueI P. 1991. Ian song fhu ba: phong
frao dan chu hoa vao cuI fh ky XX. Norman:
!nIversIfy of OkIahoma Press.
IIO |T chuc Iao dng quc f). Nhung nm khac
nhau. CaI gIa cua an nInh xa hI. Ceneva: IIO.
IIO. 1986. NIn gIa m fh ng k Iao d ng.
Ceneva: IIO.
IIO. 1994. NIn gIam fhng k Iao dng. Ceneva:
IIO.
IMI |Quy fIn f quc f). 1986. Sach gIao khoa v
fhng k faI chnh chnh phu. WashIngfon, .C:
IMI.
IMI. 1996. Tnh hnh va frIn vong kInh f fh gIoI
WashIngfon, .C.: IMI.
IMI. Nhung nm khac nhau - a. NIn gIam fhng k
v cac chnh phu. WashIngfon, .C.: IMI.
IMI. Nhung nm khac nhau - b. Thng k faI chnh
quc f WashIngfon, .C.: IMI.
IndIa Today |n ngay nay 1996. Trnh d chn
muI cua nn dan chu |31 fhang 8).
InfemafIonaI Counfry RIsk CuIde |Huong dan v
nguy co cua cac nuoc frn pham vI quc f).
Nhung xuaf ban pham khac nhau. Nev York,
N.Y.: nhung bao cao v fnh hnh quc f. Infer-
nafIonaI PoIIfIcaI ScIence RevIev |Tap ch Chnh
frI quc f). 1996. Nhung khuynh huong moI
frong chu nghIa IIn bang. c san cu a
InfemafIonaI PoIIfIcaI ScIence RevIev 17 |4).
Infer - ParIIamenfary !nIon |IIn mInh quc hI).
1996. Phu nu frong quc hI fnh o fhoI dIm
30 fha ng 6 nm 1995. IIn mInh qu c h I,
Ceneva.
Isham, Jonafhan, anIeI Kaufmann va Ianf
PrIfcheff. 1995. VIc caI quan va nhung IoI IaI
dau fu: mf cuc dIu fra fhuc nghIm. TaI IIu
Iam vIc v nghIn cuu chnh sach s 1550 cua
Ngan hang fh gIoI. Vu nghIn cuu chnh sach,
an v ngun nhan Iuc va doI ngheo, Ngan hang
Isham, Jonafhan, eepa Narayan va Ianf PrIfcheff.
1995. Su fham gIa co caI fIn duoc su fhuc hanh
hay khng7 Truy nguyn bng nhung du IIu
chu quan. Tap ch kInh f cua Ngan hang fh
gIoI. 9 |2): 175-200.
IshIkava, ShIgeru. 1990. Nhung van d co ban cua
kInh f hoc phaf frIn. Tokyo: IvanamI Shoren
|bng fIng Nhaf).
IshIkava, ShIgeru. 1996. Tu kInh f hoc phaf frIn
foI chnh sach vIn fro phaf frIn. Trong cun
NghIn cuu Iy fhuyf v chnh sach vIn fro phaf
frIn do S.IshIkava chu bIn. Tokyo: VIn kInh
f hoc phaf frIn |bng fIng Nhaf).
IsraeI, Arfuro, 1990. VaI fro fhay dI cua nha nuoc:
nhung fam co v fh ch, TaI IIu Iam vIc WPS
495 cua PR. Vu kInh f hoc v cac nuoc, Ngan
hang fh gIoI, WashIngfon, .C.
IsraeI, Arfuro. 1997. Huong dan cho nhung aI bI Iung
fung: nhung phuong dIn fh ch cua cac chuong
frnh xa hI. SOC 96-105. Ngan hang phaf frIn
IIn My, WashIngfon, .C.
Ifoh, MoroshIge, Kazuharu KIyono, MasahIro Okuno
va Kofaro Suzumura. 1988. Phan fch kInh f
v chnh sach cng nghIp. Tokyo: Tokyo !nI-
versIfy Press |bng fIng Nhaf).
Jaggers, KeIfh va Ted Roberf Cuff. 1995. Theo doI
dau vf Ian song fhu ba cua ch d dan chu
bng du IIu v chnh fh III. Tap ch NghIn
cuu hoa bnh 32 |4): 469-82.
Jaggers, KeIfh va Ted Roberf Cuff, 1996. Chnh fh
III: Ch d dIn hnh va co quan quyn Iuc chnh
frI, 1800-1994. CngsoocxIom gIua cac fruong
daI hoc v nghIn cuu chnh frI va xa hI, Ann
Arbor, MIch.
JaIaII, RIa va Seymour M.IIpsef. 1992-1993. Xung
df chung fc va sc fc: frIn vong foan cau.
Tap ch Khoa hoc chnh frI hang quy 107 |4).
JaIan, ImaI 1992. Nn kInh f n : nhung van
d va frIn vong. Nev eIhI: PenguIn oofs.
IndIa.
JhabvaIa, Renana va Ia harf. Khng d nm
fhang. Th gIoI cng vIc frong khu vuc cua
dan chung va suc manh c huu cua dan chung.
KInh nghIm cua SWA. HIp hI phu nu fu
fao vIc Iam. Ahmedabah, n .
Jun, Jong va eII S.Wnghf chu bIn. 1996. Su foan
cau hoa va su phan cap: nhung bI canh fh
ch, nhung van d chnh sach va nhung quan
h gIua cac cap chnh quyn o Nhaf an va o
My. WashIngfon, .C.: Ceorgefovn !nIversIfy
Press.
Ka, Sam ba va NIcoIas van de WaIIe. 1994 Xngan:
caI cach bI fr hoan frong mf ch d dang fhng
frI. Trong cun sach o phIu cho caI cach: dan
chu, fu do hoa chnh frI va dIu chnh kInh f,
fr. 290-359, cua Sfephan Haggard va Sfephen
. Webb. Nev York, N.Y.: Oxford !nIversIfy
Press.
Kabeer, NaI Ia. 1994. Nhung fhuc f bI dao nguoc:
nhung fn fy v gIoI fnh frong fu fuong phaf
frIn. Ion don: Verso.
Kane, CheIkh T.1995 !rugoay: nhung Iua chon caI
cach fro cap. IoaI faI IIu v chnh sach gIao
duc va xa hI s 68. Vu phaf frIn ngun nhan
Iuc va Vu van hanh chnh sach, Ngan hang fh
gIoI, WashIngfon, .C.
Kane, CheIkh va Roberf PaIacIos. 1996. No v fro
cap ngam. Tap ch TaI chnh va phaf frIn 33
|fhang 6): 36 - 38.
KangIe, K.P.1965. KaufIIIya Arfhashasfra: mf ban
dIch fIng Anh voI nhung ghI chu co fnh gIaI
fhch va ph phan. eIhI: MofIIaI anarsIdass
PubIIshers.
Kanfer, Rosabefh Moss. 1995. Su fhInh vuong co
fnh cach dIa phuong frong nn kInh f foan
cau. Tap ch KInh doanh Harvard |fhang 9 - 10J:
151- 60.
Kaufmann, anIeI. 1996. Ing nghe nhung nguoI
co IoI ch noI v nhung fhach fhuc phaf frIn va
nhung cng cu cua Ngan hang fh gIoI frong
daf nuoc cua ho: nhung huyn fhoaI fhoa man
chung cu v fham nhung, nhung caI cach kInh
f va nhung chuong frnh cua Ngan hang fh
gIoI. VIn phaf frIn quc f Harvard, Truong
daI hoc Harvard, CambrIdge, Massachuseff va
Ngan hang fh gIoI, WashIngfon, .C.
Keefer, PhIIIp va Sfephen Knack. 1995. Nhung fac
dng cua cac fh ch dn dau fu cng cng. Vu
nghIn cu u chnh sa ch, Ngan ha ng fh gIo I,
WashIngfon . C.; IRIS/ Truong daI hoc Mary-
Iand, Truong daI hoc Park, Massachuseff va
Truong v nhung cng vIc cng cng, Truong
daI hoc My, WashIngfon, .C.
KhaIdaun, Ibn. Khng d nm fhang. MugaddImah.
uo c dIch ra vo I pha n mo da u do Iranz
KosenfhaI vIf PrIncefon, N.J.; PrIncefon !nI-
versIfy Press.
KIm, Hyung-kI, MIchIo Muramafsu, T.J.PempeI va
Kozo Yamamura chu bIn. 1995. Co quan dan
su Nhaf an va su phaf frIn kInh f: nhung
cha f xu c fa c cho fhay d I. Oxford, Anh:
CIarendon Press.
Khngemann, Hanh - Iefer va Iefer Iuchs chu bIn.
1995. Nhung fIn fuong vao chnh phu. Tap I.
cng dan va nha nuoc. Nev York, N.Y.: Oxford
!nIversIfy Press.
KIIfgaard, Roberf, 1988. KIm soaf nan fham nhung.
erkeIey, CaIIfornIa: !nIversIfy of CaIIfornIa
Press.
KIIfgaard, Roberf. Nhung ke cuop nhIf doI. Nev
York, N.Y.: asIc ooks.
Knack, Sfephen va PhIIIp Keefer. 1995. Nhung fh
ch va kf qua fhuc hIn kInh f: nhung fhu
nghIm su dung cac bIn phap fh ch fhay fh
qua cac nuoc. Tap ch KInh f hoc va doI sng
chnh frI 7 |3): 207-27.
KnIghf, MaIcoIm, Norman Ioayza va eIano
VIIIanueva. 1995. IoI IaI cua hoa bnh: nhung
cf gIam chI ph quan su va fng fruong kInh
f. TaI IIu Iam vIc s WP/95/53 cua IMI. Vu
Trung ng, IMI, WashIngfon, .C.
KohII, AfuI. 1994. Nhung nn kInh f chnh frI fng
fruong cao fu dau dn7 ong doI Nhaf an frong
qua frnh phaf frIn cua Han Quc. Su phaf
frIn cua fh gIoI 22: 1269-93.
KonIg, KIaus. 1996. I fhoaI v chnh sach k hoach
hoa va quan Iy voI nhung nuoc frong gIaI doan
qua d. Tap ch Su caI quan cng cng va su
phaf frIn 16: 417-29.
KonIg, KIaus. 1997. reI WeIfen der
VervaIfungsmodernIsIerung. Trong cun Sfaaf
und VervaIfung. IunfzIg Jahre Hochsch uIe fur
VervaIfungsvIssenschaffen do KIaus Iuder chu
bIn, fr. 399-424. erIIn: uncker va HumbIof.
KormendI, Roger va PhIIIp MeguIre, 1985. Nhung
nhan f kInh f vI m quyf dInh fng fruong:
nhung chung cu qua cac nuoc. Tap ch KInh f
hoc fIn f 16 |2): 141-63.
Kraay, Aarf va CaroIIne Van RIjckeghem. 1995. VIc
Ia m va fI n Iuong frong khu vu c cng c ng:
nghIn cuu qua cac nuoc. TaI IIu Iam vIc WP/
95/70 cua IMI. Vu faI chnh fhu khoa, IMI,
WashIngfon, .C.
Kubofa, Sao. 1996. VaI fro cua cac chnh phu frong
cac nha nuoc dang phaf frIn va phaf frIn. ThoI
bao Nhaf an, ngay 17 fhang 6, fr. 15.
Kuper, Adam va JessIca Kuper chu bIn. 1996. ach
khoa fu dIn v khoa hoc xa hI. Xuaf ban Ian
fhu haI. Ion don va Nev York, N.Y.: RoufIedge.
IakIng, R.C. 1996. Thuc hanh ff vIc quan Iy khu
vuc cng cng: nhung van d dI voI Ngan hang
fh gIoI. Vu chnh sach xa hI va ngheo doI.
IaIor, R.Pefer va Hernan CarcIa. 1996. Inh huong
IaI nhung fhI fruong dIn Iuc o Nam My. Tap
ch In Iuc 9|2): 63-71.
Iandau, .1986 Chnh phu va fng fruong kInh f
frong nhung nuoc kem phaf frIn: nghIn cuu
fhuc nghIm cho nhung nm 1960-1980. Tap
ch Phaf frIn kInh f va su fhay dI v vn hoa
35 |1): 35 - 75.
Iandau, . 1993. Tac dng kInh f cua nhung chI
fIu quan su. TaI IIu Iam vIc s WPS 1138 cua
Ngan hang fh gIoI. Vu NghIn cuu chnh sach,
IafInobaromefro. 1996. TIn fuc bao ch duoc phaf
ra: khao saf v phong vu bIu My IafInh nm
1996. IafInobaromefro, SanfIago, ChII.
Iau, Iavrence va .H.Song. 1992. Tng fruong dI
nghIch voI fu nhan hoa- chIn Iuoc fhay fh d
gIam khu vuc doanh nghIp cng cng: nhung
kInh nghIm cua aI Ioan va Han Quc. TaI
IIu Iam vIc, Vu kInh f hoc, Truong daI hoc
Sfanford, Sfanford, CaIIfornIa.
Iavrence, Roberf Z., AIberf ressand va TakafoshI
Ifo 1996. Nhn xa foI nn kInh f fh gIoI. Wash-
Ingfon, .C.: VIn rookIngs.
IeffvIch, AdrIan chu bIn. 1996. an chu va phaf
frIn: Iy fhuyf va fhuc hanh. CambrIdge, Anh
va CambrIdge, Massachuseff: PoIIfy Press cng
fac voI IackveII PubIIshers.
Ieonard, avId K. va aIe Rogers MarshaII. 1982.
Nhung fh ch phaf frIn nng fhn dI voI
nguoI ngheo: su phan cap va nhung IIn kf v
mf f chuc. VIn nghIn cuu quc f. Truong
daI hoc CaIIfornIa, erkeIey, CaIIfornIa.
IefovskI, Janusz. 1993. CaI quan cng cng o a
Ian frong fhoI ky gIua khung hoang va dI moI.
Tap ch Hanh chnh 71 |S xuan - He): 1-11.
IevIne, Ross va avId ReneIf. 1992. Phan fch v
d nhay cam cua nhung fhoaI frIn v fng
fruong qua cac nuoc. Tap ch KInh f My 82
|4): 942- 63.
Ievy, rIan va PabIo SpIIIer. 1994. Nhung nn fang
fh ch cua su cam kf dIu chnh: phan fch so
sanh v vIn fhng va su dIu chnh. Tap ch
Iuaf, kInh f hoc va f chuc 10 |2): 201-46.
Ievy, rIan va PabIo SpIIIer chu bIn. 1996. Nhung
dIu chnh, nhung fh ch va su cam kf: nghIn
cuu so sanh v vIn fhng. CambrIdge, Anh:
CambrIdge !nIversIfy Press.
Ievy, rIan, AIberf erry, MofoshIge Ifoh, IInsu
KIm, Jeffrey Nugenf va ShujIro !rafa. 1994.
Cac ch d h fro ky fhuaf va fIp fhI cho cac
doanh nghIp vua va nho fhanh cng faI bn
nuoc. TaI IIu Iam vIc v nghIn cuu chnh
sach s 1400 cua Ngan hang fh gIoI. Vu nghIn
cuu chnh sach, an faI chnh va khu vuc fu
nhan, Ngan hang fh gIoI, WashIngfon, .C.
IevIs, ernard. 1961. Su xuaf hIn cua Th NhI Ky
hIn daI. Ion don va Nev York, N.Y.: Oxford
!nIversIfy Press.
IIbecap, Cay . 1996. Nhung bIn s kInh f va quy
Iuaf phaf frIn: fruong hop v cac quyn khaI
mo phuong Tay. Trong cu n sa ch Nhu ng
nghIn cuu fhuc nghIm frong fhay dI fh ch.
Nev York, N.Y.: CambrIdge !nIversIfy Press.
IIjpharf, Arendf, 1969. Mf nn dan chu doan kf
chf che cac Iuc Iuong. oI sng chnh frI fh
gIoI IIjpharf, Arendf. 1995. Nhung duc fnh ff
cua ch d daI nghI: nhung Ia IoaI ch d daI
nghI nao7. Trong cun oI sng chnh frI, xa
h I va n n dan chu : nghIn cu u so sa nh do
H..ChenabI va AIfred Sfepan bIn soan. ouI-
der, CoIo: WesfvIev Press.
IIjpharf, Arendf va CarIos H. WaIsman, chu bIn.
1996. ThIf k fh ch frong nhung nn dan
chu moI: ng u va My IafInh. ouIder, CoIo.:
WesfvIev Press.
IIm, IInda Y. va Pefer CosIIng chu bIn. 1983. NguoI
Hoa o ng Nam A, fap I, XIngapo: Naruyen
AsIa.
IIn, JusfIn YIfu. 1996. IoI fh so sanh, chnh sach
phaf frIn va nhung fhan ky ng A. Truong
daI hoc c KInh, Truong daI hoc khoa hoc ky
fhuaf Hng Cng va Truong daI hoc quc gIa
OxforayIIa.
IIn, JusfIn YIfu, Iang CaI va Zhou II. 1996. Than
ky cua Trung Hoa: chIn Iuoc phaf frIn va caI
cach kInh f. aI fhuyf frnh cua IrIedman
chuyn khao v ngun du fru faI chnh. Hng
Cng: The ChInese !nIversIfy Press.
IIndauer, avId, 1988. Quy m va su fng fruong
chI fIu cua chnh phu. TaI IIu Iam vIc v chnh
sach WPS 44. Ngan hang fh gIoI. WashIngfon,
.C.
IIndauer, avId va arbara Nunberg chu bIn. 1994.
VIc khI phuc IaI chnh quyn: caI cach fIn
Iuong va vIc Iam o chau PhI. WashIngfon, .C.:
Ngan hang fh gIoI.
IIndbeck, Assar. 1995. Nhung dng fhaI nha nuoc
phuc IoI nguy hIm, Ian In s 538. VIn nghIn
cuu kInh f quc f, Truong daI hoc SfockhoIm,
SfockhoIm.
IIndbeck, Assar, Per MoIander, Torsfen Persson, OIof
Peferson, Agnar Sandmo, IrgIffa Svedenborg
va NIeIs Thygesen. 1994. I vao Thuy dIn.
CambrIdge, Massachuseff: MIf Press.
IInz, Juan J., Seymour MarfIn IIpsef va Amy unger
PooI. Khng co nm fhang. Nhung dIu kIn
xa hI cho nn dan chu o My IafInh: phan fch
su khao saf phong vu bIu o My IafInh. Truong
daI hoc YaIe, Nev Haven, ConnecfIcuf.
IInz, Juan J. va AIfred Sfepan chu bIn. 1996. Nhung
van d cua su qua d va cung c dan chu: mIn
Nam chau u, Nam My va hau chau u cng
san. aIfImore, MaryIand: Johns HopkIns !nI-
versIfy Press.
IIpsef, Seymour MarfIn. 1979. Cuong quc moI dau
fIn: Hop chung quc frong frIn vong IIch su
va so sanh. Nev York, N.Y.: W.W. Norfon va
Cng fy
IIpsef, Seymour MarfIn. 1996. Chu nghIa ngoaI I
My: mf con dao haI IuoI. Nev York, N.Y.: W.W.
Norfon.
IoveI, Magda va CharIes WeIss, Jr. 1996. VIc quan
Iy va nhung fh ch mI fruong frong cac nuoc
OC: kInh nghIm va nhung baI hoc fhu duoc.
Vu mI fruong, Ngan hang fh gIoI, WashIng-
fon, C.
IundahI, Mafs. 1992. Nhung hoaf dng chnh frI hay
nhung fhI fruong7 Cac fIu Iuan v fnh hnh
kem phaf frIn cua HaIfI. Iondon va Nev York,
N.Y.: KoufIedge.
Iybeck, J.A.1986. Su fng fruong cua chnh quyn
frong cac nn kInh f phaf frIn. AIdershof,
Hanfs, Anh va rookfIeId, bang Vermonf:
Cover.
Ma, Jun. 1996. Nhung quan h gIua cac cap chnh
quy n va qua n Iy kInh f o Trung Qu c.
HoundsmIII, asIngsfoke va Iondon:
MacmIIIan.
MachIaveIII, NIccoIo. 1513. Hoang fu. an dIch voI
Phan mo dau do Ceorge uII vIf. Iondon: Pen-
guIn ooks, 1981.
MaInvarIng, Scoff. 1991. Nhu ng nha hoa f d ng
chnh frI, cac dang phaI va cac ch d bau cu:
raxIn frong frIn vong so sanh. Chnh frI hoc
so sanh |fhang 10): 21-43.
ManIon, MeIanIe. 1996. Nhung cng cu chnh sach
va bI canh chnh frI: caI fao fnh frang phaf
frIn fham nhung o Hng Cng. Tham Iuan
frnh bay faI HI nghI fhuong nIn cua HIp hI
nghIn cuu chau A, HonoIuIu, HaI fI, ngay 11-
14 fhang 4.
Manor, James. 1996. KInh f chnh frI cua su phan
cap, Vu nng nghIp va faI nguyn fhIn nhIn,
MarguIIs, SergIo, 1996. Su dIu chnh mI fruong:
cng cu va su fIn hanh fhuc f, Vu mI fruong,
MarguIIs, SergIo va PauIo PereIra de Cusmao. 1996.
Nhung van d v quan Iy mI fruong frong fh
gIoI fhuc f: kInh nghIm RIo de JaneIro. Vu
mI fruong, Ngan hang fh gIoI, WashIngfon,
.C.
MarfIn, rendan. 1993. IoI ch cng cng u7: Tu nhan
hoa va caI cach khu vuc cng cng. Iondon: Zed
ooks.
Mauro, PaoIo. 1995. Tham nhung va fng fruong.
Tap ch KInh f hoc hang quy 110: 681-712.
McIure, CharIes ., Jr. 1994. Su phan chIa cac fhu
fhu danh vao faI nguyn fhIn nhIn va fuong
IaI cua IIn bang Nga. Trong cun Nuoc Nga
va fhach fhuc cua chu nghIa IIn bang v faI
chnh do ChrIsfIne I.WaIIIch chu bIn, fr. 181-
217. NghIn cuu vung va nganh cua Ngan hang
fh gIoI. WashIngfon, .C.: Ngan hang fh gIoI.
McIure, CharIes ., Jr. 1995. nh Iua n v
Prudhomme. Tap ch NguoI quan saf nghIn
cuu cua Ngan hang fh gIoI 10 |2): 221-26.
MeIfzer, Ian va S.I.KIchard. 1981. Mf Iy fhuyf
hop Iy v quy m chnh quyn. Tap ch KInh f
chnh frI 89: 914-27.
Chuong frnh caI fIn mI fruong fhu d. 1996. KInh
nghIm Nhaf an frong quan Iy mI fruong d
fhI - Yokohama: nghIn cuu fung fruong hop cu
fh. Chuong frnh phaf frIn cua IIn hop quc,
Nev York, N.Y., va Ngan hang fh gIoI, Wash-
Ingfon, C.
MIIgrom, PauI R., ougIass C.Norfh va arry R.
WeIngasf. 1990. VaI fro cua cac fh ch frong
hI sInh fhuong maI: Iuaf fhuong maI, gIam khao
fu nhan va cac hI cho v ruou sam banh. Tap
ch KInh f hoc va chnh frI hoc 2 |1): 1-23.
Monfgomery, John .1988. b may nha nuoc va nhan
dan: su fham gIa cua dan fhuong frong qua frnh
phaf frIn cua fh gIoI fhu ba. aIfImore, Mary-
Iand: Johns HopkIns !nIversIfy Press.
MonfInoIa, CabrIeIIa, YIngyI Quan va arry R.
WeIngasf. 1995. Chu nghIa IIn bang, phong
cach Trung Hoa: co so chnh frI cho fhanh cng
kInh f o Trung Quc. Tap ch Chnh frI hoc
fh gIoI 48: fr. 50-81.
MosIey, PauI, Jane Harngan va John Toe. 1995. VIn
fro va quyn Iuc: Ngan hang fh gIoI va vIc cho
vay dua frn chnh sach. Tap I, Phan fch va
nhung kIn nghI chnh sach, xuaf ban Ian fhu
haI, Iondon va Nev York, N.Y.: RoufIedge.
Moser, CaroIIne. 1996. uong dau voI khung hoang
nghIn cuu so sanh nhung cau fra IoI cua cac h
v fnh frang ngheo kh va d bI fn fhuong faI
bn cng dng d fhI. IoaI chuyn d va nghIn
cuu v phaf frIn bn vung mI fruong s 8.
Mubarak, JamII AbdaIIa. 1996. Tu chnh sach fI
foI su rI Ioan o XmaII: mf nn kInh f da
su p d fu ng ma ng nhu fh na o7 Iondon:
Praeger.
MueIIer, .C.1989. Su chon Iua cng cng II. Cam-
brIdge, Anh: CambrIdge !nIversIfy Press.
Mugoya, Ndungu. 1996. ThaI d ung xu fheo kIu
b Iac va hoaf dng chnh frI bao fro o KnIa.
Tap ch TaI chnh 31 |fhang 5): fr. 14-18.
Murphy, RIcardo Iopez chu bIn. 1995. Phan cap faI
chnh o My IafInh. WashIngfon, .C.: Infer -
AmerIcan eveIopmenf ang.
Musgrave, R.A. 1976. Adam SmIfh noI v faI chnh
cng cng va su phan phI. Trong cun ThI
fruong va nha nuoc: nhung fIu Iuan d fuong
nIm Adam SmIfh. Oxford, Anh: Oxford !nI-
versIfy Press.
NaIm, MoIses. 1995. Cuc hanh frnh cua My IafInh
foI fhI fruong: fu nhung cu xc kInh f vI m foI
IIu phap fh ch. TaI IIu dc bIf s 62 cua
Trung fam quc f v fng fruong kInh f. San
IrancIsco, CaIIfornIa: InsfIfufe for Confempo-
rary SfudIes Press.
Narayan, eepa. 1995. ong gop cua su fham gIa
cua nhan dan: bng chung fu 121 du an cap nuoc
nng fhn. TaI IIu dc bIf IoaI s 1 v su phaf
frIn bn vung mI fruong. Ngan hang fh gIoI,
WashIngfon, .C.
Narayan, eepa va Ianh PrIfcheff. 1997. Nhung
dng xu va su chan hoa: fhu nhap cua h gIa
dnh va ngu n v n xa h I o nng fhn
TandanIa. Vu mI fruong va Vu nghIn cuu
chnh sach. Ngan hang fh gIoI, WashIngfon
.C.
Cuc nghIn cuu kInh f quc gIa. 1997. Cac bang
fhng k kInh f Penn, Mark 5.6. hffp://nber.
harvard. du/pvf 56.hfmI.
Navarro, Juan CarIos. 1996. Su dao nguoc van may:
fhng IoI chong fan cua dIu chnh o VnxuIa,
1989-1993. Trong cun Su caI frI, su Ianh dao,
fhng fIn IIn Iac: kIn fao nhung fhanh phan
cu frI ung h caI cach kInh f. Nhung fIu Iuan
v VnxuIa, MaIaIxIa, TandanIa, IIvIa, AI
cap, Canh, PakIxfan, Th nhI ky, raxIn. Wash-
Ingfon, .C. Vu phaf frIn khu vuc fu nhan cua
Ngan hang fh gIoI.
NduIu, enno va NIcoIas van de WaIIe, chu bIn.
1996. Chuong frnh nghI su cho dI moI kInh f
cua chau PhI. Nev runsvIck, N.J., va Oxford,
Anh: TransacfIon PubIIshers.
NeIIIs, John R. va enIs A. RondIneIII. 1986. VIc
khng dInh cac chnh sach phan cap frong cac
nuoc dang phaf frIn: fruong hop Iac quan fhan
frong. Tap ch Chnh sach phaf frIn 4|1): 3-
23.
Noonan, John T., Jr. 1994. HI I. erkeIey, CaIIfor-
nIa: !nIversIfy of CaIIfornIa Press.
Norfh, ougIass, 1990. Cac fh ch fhay dI fh ch
va fhuc hanh kInh f. Cambndge, Anh: Cam-
brIdge !nIversIfy Press.
Norfh, ougIas. 1993. Tham Iuan duoc chuan bI cho
gIao frnh duoc gIaI Nben v khoa hoc kInh f,
SfockhoIm.
Nunberg, arbara. 1995. Quan Iy co quan dan su.
nhu ng ba I ho c ca I ca ch fu nhu ng nuo c cng
nghIp fIn fIn. TaI IIu fhao Iuan s 204 cua
Ngan hang fh gIoI. WashIngfon, .C.: Ngan
hang fh gIoI
Nunberg, arbara. Sach sp xuaf ban. Nha nuoc sau
chu nghIa cng san: qua frnh chuyn dI hanh
chnh o Trung va ng u. an quan Iy cng
cng, Vu ky fhuaf CA-MNA, Ngan hang fh
Oafes, WaIIace .1972. Chu nghIa IIn bang fa I
chnh. Nev York, N.Y.: Harcourf race
JovanovIch.
Oafes, WaIIace Z.1985 VIc fm kIm fhuy quaI: mf
nghIn cuu fhuc nghIm. Tap ch kInh f My
74|4): 748-57.
OC 1993. Quan Iy nhung co ch fheo kIu fhI
fruong. ParI:OC/P!MA.
OC.1994. Nhung dInh huong cua AC |uy ban
vIn fro phaf frIn) v fng cuong fham gIa va
caI frI ff, fap 2, s 2. TaI IIu Iam vIc cua
OC. ParI: OC
OC.1996 Thng k chI fIu v xa hI cua cac nuoc
fhanh vIn cua OC |ban phong fac fam fhoI).
TaI IIu dc bIf s 17 v fhI fruong Iao dng va
chnh sach xa hI. ParIs:OC.
OC. NhIu nm khac nhau. TrIn vong kInh f
cac nuoc OC. ParIs: OC.
Co quan Cao uy IIn hop quc v nguoI fI nan. 1995.
Nha nuoc va nhung nguoI fI nan frn fh gIoI:
dI fm nhung gIaI phap. Nev York, N.Y.: Co quan
Cao uy IIn hop quc v nguoI fI nan.
Ohno, KenIchI, 1996, Su Ip IaI chnh sach cng
nghIp co chon Ioc: fruong hop nm nganh cng
nghIp dau fu nhIu vn o VIf Nam. Truong
daI hoc SaIfama va Truong daI hoc Tsukuba,
Nhaf an.
OkazakI, TefsujI.1997. Quan h chnh phu-doanh
nghIp frong phuc hI kInh f Nhaf an fhoI ky
hau chIn: su phI hop va fhaf baI cua su phI
hop frong hop Iy hoa cng nghIp. Trong cun
VaI fro cua chnh phu frong phaf frIn kInh f
ng A phan fch so sanh v fh ch. Oxford,
Anh: Oxford !nIversIfy Press do MasahIko Ao
kI, Hyung-kI KIm va MasahIro Okuno-fujIvara
chu bIn. Oxford, ngIand: Oxford !nIversIfy
Press.
OIson, Mancur, Jr. 1971. IgIc cua hanh dng fap
fh CambrIdge, Massachuseff: Harvard !nIver-
sIfy Press.
OIson, Mancur, Jr.1996. u Iuaf Ion bI d IaI bn I
duong: faI sao mf s nuoc gIau co, mf s nuoc
khac IaI ngheo. Tap ch Tam nhn kInh f 10|2):
3-24.
Orsfrom, hnor.1996. Vuof qua daI ngn cach: hop
fac san xuaf, phI hop cac fac dng va phaf
frIn. Su phaf frIn cua fh gIoI 24|6): 1073-
87.
Orsfrom, IInor, Iarry Schroeder va Susan
Wynne.1993. Nhung khuyn khch v fh ch
va su phaf frIn bn vung, frIn vong cua nhung
chnh sach v co so ha fang. ouIder, CoIorado,
San IrancIsco, CaIIfornIa va Oxford, Anh:
WesfvIev Press.
Osborne, avId va Ted CaebIer.1993. Sang fao IaI
chnh quyn: dau oc kInh doanh dang caI fao
khu vuc cng cng nhu fh nao. Nev York, N.Y.:
PenguIn.
Offavay, MarIna.1994. an chu hoa va chu nghIa
quc gIa sc fc: nhung kInh nghIm cua chau
PhI va ng u. TIu Iuan v chnh sach s 14.
WashIngfon, .C.: HI dng phaf frIn haI ngoaI.
OxIey, Ies.1994. Cung hoa nhap, quan h nhan qua
va Iuaf cua Wagner: mf fhu nghIm dI voI nuoc
Anh, 1870-1913. Ta p ch KInh f chnh frI.
XcfIen. 41|3): 286-98.
Pardey, PhIIIp C. va nhung nguoI khac. Thu hoach
duoc che gIau: nhung IoI ch fu vIn fro nghIn
cuu quc f cua My. WashIngfon, .C. VIn
nghIn cuu chnh sach Iuong fhuc quc f.
Pasha, HafIz.1996. Su caI frI va caI cach faI chnh:
nghIn cuu v PakIxfan. Trong cun Su caI frI,
su Ianh dao, fhng fIn IIn Iac: kIn fao nhung
nhom cu frI ung h caI cach kInh f. Nhung fIu
Iuan v VnxuIa, MaIaIxIa, TadanIa, IIvIa,
AI Cap, Cana, PakIxfan, Th NhI Ky. raxIn.
WashIngfon, .C.: Vu phaf frIn khu vuc fu
nhan cua Ngan hang fh gIoI do IeIIa IrIschfak
va Izak AfIyas chu bIn.
PauI, SamueI. 1994. TIng noI co quan frong khng7
Co chu, dI voI fInh fhan frach nhIm. TaI IIu
Iam vIc v nghIn cuu chnh sach s 1388, Vu
nghIn cuu chnh sach, an faI chnh va phaf
frI n khu vu c fu nhan, Ngan ha ng fh gIo I,
WashIngfon, .C.
Peacock, A.I. va J.WIseman. 1961. VIc fng chI fIu
cng cng o Vuong quc Anh. IoaI faI IIu khaI
quaf s 72 cua NR PrIncefon, N.J.: PrIncefon
!nIversIfy Press.
Pefers, .Cuy. 1996. Tuong IaI cua su caI frI: bn
m hnh nI baf, Iavrence, Kansas: !nIversIfy
Press of Kansas.
Peferson, Ceorge .1997. Su phan cap o My IafInh:
hoc fap qua kInh nghIm. Nhung nghIn cuu v
My IafInh va vung CarIb cua Ngan hang fh
gIoI WashIngfon, .C.: Ngan hang fh gIoI.
Peferson, PauI .1995. CaI gIa cua chu nghIa IIn
bang. Mf cun sach v ngun faI chnh cua
fh ky. WashIngfon, .C.: VIn rookIngs.
PIccIoffo, Roberf. 1995. cho kInh f hoc quc f
Iam vIc: fu fham gIa dn caI frI. TaI IIu fhao
Iuan s 304 cua Ngan hang fh gIoI. WashIng-
fon .C.: Ngan hang fh gIoI.
PIccIoffo, Roberf. 1996. CIao duc dao fao dang gIa
ra sao7 Tu chuc nng san xuaf dn ngun vn
fh ch. TaI IIu Iam vIc v phaf frIn ngun
nhan Iuc s 75. Ngan hang fh gIoI, WashIng-
fon, .C.
NIn gIam nhung mau fIn f chon Ioc nhung nm
khac nhau. Nev York, N.Y.: PIck PubIIshIng.
PIerson, PauI.1994. Thao do nha nuoc phuc IoI. Nev
York, N.Y.: Cambrdge !nIversIfy Press.
PIfschas, RaIner va RoIf SuIzer chu bIn. 1995. Chu
nghIa fh ch moI frong chnh sach phaf frIn:
nhung frIn vong va nhung dIu kIn chung cua
phaf frIn su caI frI cng cng pha Nam va pha
ng erIIn: uncker va HumbIof.
PIaffeau, Jean PhIIIppe.1991. Cac ch d bao hIm
xa hI fruyn fhng. Trong cun ao hIm xa
hI o cac nuoc dang phaf frIn do .Ahmad va
nhung nguoI khac chu bIn. Oxford, Anh: Ox-
ford !nIversIfy Press.
PoIIzaffo, VIncenf P.1992. Su dIu chnh fhan frong
va su gIam saf ngan hang. Trong cun Su dIu
chnh faI chnh: fhay dI Iuaf choI do ImIfrI
bIn soan. Nhung nghIn cuu phaf frIn I.
Poferba, James M.1994. Nhung cau fra IoI cua nha
nuoc dI voI khung hoang faI chnh: fac dng
cua nhung fh ch ngan sach va hoaf dng chnh
frI. Tap ch KInh f chnh frI 102 |4): 799.
Pradhan, Sanjay.1996. anh gIa chI fIu cng cng.
Khun kh cho vIc xem xef IaI chI fIu cng
cng. TaI IIu fhao Iuan s 323 cua Ngan hang
fh gIoI. WashIngfon .C.: Ngan hang fh gIoI.
PrIfcheff, Ianh va I.H.Summers.1996. CIau co hon
Ia co suc khoe hon. Tap ch Ngun nhan Iuc
1|4): 841-68.
Prudhomme, Remy. 1995. Nhung nguy co phan cap.
Tap ch NguoI quan saf nghIn cuu cua Ngan
hang fh gIoI 10 |2): 201-20.
PsacharopouIos, Ceorge.1995. KIn fao ngun nhan
Iuc cho nhung cuc sng ff hon. WashIngfon,
PsacharopouIos, Ceorge va Nguy n Xuan
Nguyn.1997. VaI fro cua chnh phu va khu vuc
fu nhan frong dau franh chng ngheo nan. TaI
IIu ky fhuaf s 346 cua Ngan hang fh gIoI.
WashIngfon, .C.: Ngan hang fh gIoI
PsacharopouIos, Ceorge va P.ZafIrIs Tzannafos.1992.
VIc Iam va fIn Iuong cua phu nu o My IafInh:
su kha I qua f va phuong pha p Iua n. Nhu ng
nghIn cuu vung va khu vuc cua Ngan hang
fh gIoI. WashIngfon, .C: Ngan hang fh gIoI.
Pufnam, Roberf, voI Roberf IeonardI va RafaeIIa Y.
NaneffI 1993. Iam cho nn dan chu hoaf dng:
nhung fruyn fhng dan su o nuoc IfaIIa hIn
daI. PrIncefon, N.J.: PrIncefon !nIversIfy Press.
Quan, Jon.1993. KIm soaf fham nhung o cac quc
gIa - d fhI: nghIn cuu so sanh v Hng Cng
va XIngapo. Tham Iuan frnh bay faI HI nghI
v Su fhan ky ng A: Tng fruong kInh f va
chnh sach cng cng, Sfanford !nIversIfy, PaIo
AIfo, CaIIfornIa, ngay 25-26 fhang 10.
Ram, RafI.1986 Quy m chnh quyn va fng fruong
kInh f. mf khun kh moI va mf s chung co
ruf ra fu du IIu v su gIao nhau gIua cac nganh
va v hang Ioaf fhoI gIan khac nhau. Tap ch
KInh f My 76|1): 191-203.
Ram, RafI.1987. CIa fhuyf cua Wagner v frIn
vong frong hang Ioaf fhoI gIan va frong su gIao
nhau gIua cac nganh: chung cu ruf ra fu du IIu
co fhuc dI voI 115 nuoc. Tap ch KInh f hoc
va fhng k hoc 69: 194-204.
Ramey, Carey va VaIerIe Ramey. 1995. ng chung
gp nhau gIua cac nuoc v mI IIn h gIua fnh
frang khng n dInh va fng fruong. Tap ch
KInh f My 85|5): 1138-51.
ReInerf, rIk S. 1996. VaI fro cua nha nuoc frong
fng fruong kInh f TaI IIu duoc chuan bI cho
HI nghI v fnh hnh dI In va dI xung cua cac
doanh nghIp cng cng o cac nuoc phuong Tay
faI MIIan ngay 10-12 fhang 10.
RIefbergen-Mc Cracken, JennIfer chu bIn. 1996. Su
fham gIa frong fhuc fIn: kInh nghIm cua Ngan
hang fh gIoI va nhung chu fh IoI ch khac. TaI
WashIngfon, .C: Ngan hang fh gIoI.
RodrIk, anh.1996. TaI sao nhung nn kInh f mo
cua nhIu hon IaI co nhung chnh quyn Ion
hon7. Truong daI hoc quan frI hanh chnh mang
fn John I.Kennedy, Truong daI hoc Harvard.
CambrIdge, Massachuseff.
Romer, PauI M.1994. Ngun gc fng fruong nI
sInh. Tap ch Tam nhn kInh f 8|1): 3-22.
Rose, RIchard va ChrIsfIan Haerpfer.1990. Nhung
nn dan chu moI Phong vu bIu III: hoc fap fu
nhung caI dang xay ra. NghIn cuu v chnh
sach cng cng.
Rose-ackerman, Susan.1978. Tham nhung nghIn
cuu v mf kInh f chnh frI, Nev York, N.Y
AcademIc Press.
Rose-ackerman, Susan. 1992. Suy nghI IaI chuong
frnh nghI su fIn b: CaI cach nha nuoc dIu
chnh My. Nev York, N.Y.: Iree Press.
Rose-Ackerman.1995. Chnh sa ch kI m soa f mI
fruong. nhung gIoI han cua cng Iuaf o uc va o
My. Nev Haven, ConnecfIcuf: YaIe !nIversIfy
Press.
Rose-Ackerman. Sach sp xuaf ban. KInh f chnh
frI cua fham nhung. Trong cun Nan fham
nhung frong nn kInh f fh gIoI do KImberIy
Ann IIIon chu bIn. WashIngfon, .C.: VIn
kInh f hoc quc f.
Roy, Jayanfa chu bIn. 1995. Quan Iy kInh f vI m
va phan cap faI chnh. IoaI faI IIu hI fhao I.
RuzIndana, AugusfIne.1995. ChIn dau chng fham
nhung o !ganda Trong cun !ganda: Nhung
m c fa I fhI f qu c gIa do Peffer Iangsefh,
J.Kaforobo, .reff va J.Muncene chu bIn.
KampaIa: IounfaIn PubIIshers.
SaIamon, Iesfer M. va HeImuf K.AnheIer.1994. Khu
vuc dang frI day - mf cach nhn khaI quaf.
aIfImore, MaryIand: VI n da I ho c Johns
HopskIns v nghIn cuu chnh sach.
SaIamon, Iesfer M.va HeImuf K.AnheIer.1996. Khu
vuc khng kIm IoI nhuan: mf Iuc Iuong foan
cau moI. TaI IIu Iam vIc s 21. Cng frnh
nghIn cuu so sanh khu vuc khng kIm IoI
nhuan cua Truong daI hoc J.HopskIns. VIn
nghIn cuu chnh sach cua Truong daI hoc Johns
HopskIns. aIfImore, MaryIand.
Saunders, Anfhony va erry WIIson.1995. No khng
chc chn frong hoaf dng ngan hang: chnh
sach co ch dI voI cac nuoc dang phaf frIn7
TaI IIu Iam vIc v nghIn cuu chnh sach cua
Ngan hang fh gIoI, s 1538. Vu nghIn cuu
chnh sach, an faI chnh va phaf frIn khu
vuc fu nhan, Ngan hang fh gIoI, WashIngfon,
.C.
Scharpf, IrIfz W.1994. OpfIonen des IederaIIs
musoIn eufschIand und uropa. Irankfurf,
uc va Nev York, N.Y.: Campus VerIag.
Schvarf, Joseph.1994. Su doan kf dan chu va cuc
khung hoang cua nha nuoc phuc IoI. Trong cun
Nhung frIn vong quan frong dI voI nn dan
chu do Iyman Iegfers, John urke va Arfhur
Iquafro chu bIn. Ianham, MaryIand:
Rovman va IIffIefIeId.
Secof, Craham.1995. CaI fIn frach nhIm v faI
chnh. Trch ra fu Chuong frnh nghI su. mf
fap ch phan fch chnh sach va caI cach 2|I): 3-
16. HeIdeIberg, VIcforIa, OxforayIIa.
Scoff, Craham. 1996. Su dung vIc ky kf hop dng
frong khu vuc cng cng. Tap ch Quan Iy hanh
chnh cng cng OxforayIIa 55|3 ).
Sen, Amarfya.1987. Mu c s ng. CambrIdge, Anh:
Senghaas, Iefer. 1985. KInh nghIm cua chau u:
mf su ph phan IIch su v nhung Iy fhuyf phaf
frIn. Oxford, Anh: eng PubIIshers.
Serven, IuI va Andres SoIImano chu bIn. 1994. Phan
dau cho fng fruong sau khI dIu chnh: vaI fro
cua vIc fao ra ngun vn. WashIngfon, .C:
Ngan hang fh gIoI.
Shah, Anvar.1994, CaI cach nhung quan h faI chnh
gIua cac cap chnh quyn frong nhung nn kInh
f dang phaf frIn va fhI fruong dang nI In.
Shah, Anvar 1997. Thuc day su fhuc hIn co frach
nhIm va dang fIn cay: nhung baI hoc ruf ra fu
kInh nghIm phan cap. Tham Iuan frnh bay
faI HI nghI fhuong nIn OC, Ngan hang
fh gIoI. WashIngfon, .C.: ngay 1-2 fhang 4.
Nhung, Andrev. 1992. VIc co cau IaI ngan hang o
MaIaIxIa. Trong cun Iu chnh faI chnh: fhay
dI Iuaf choI NghIn cuu phaf frIn I. Wash-
Ingfon, .C.: Ngan hang fh gIoI.
ShIhara, IbrahIm I.I.1996. VIc fhuc hIn, cuong
ch fhI hanh va su phuc fung nhung fhoa uoc
quc f v mI fruong - nhung quan dIm cua
Ngan hang fh gIoI. Vu phap Iy, WashIngfon,
ShIraforI, MasakI va YoshIo Wada. 1996. HI nghI
fhuong ky Ngan hang fh gIoI - OC: HI nghI
foan fh v VaI fro cua chnh quyn WashIng-
fon, .C.: Ngan hang fh gIoI.
ShIeIfer, AndreI.1996. Chnh quyn frong fhoI ky
qua d, TaI IIu fhao Iuan s 1783. VIn nghIn
cuu kInh f Harvard, Truong daI hoc Harvard,
CambrIdge Massachuseff.
ShIeIfer, AndreI va Roberf WI VIshny.1993. Tham
nhung. Tap ch KInh f hoc hang quy. 108: 599-
617.
ShuI Yan Tang.1992. Nhung fh ch va hanh dng
fap fh fu caI quan frong fhuy IoI. San Iran-
cIsco, CaIIfornIa: VIn nghIn cuu hIn daI.
SIIIs avId I. chu bIn. 1968. ach khoa fu dIn quc
f v ca c khoa ho c xa h I. Nev York, N.Y.:
MacmIIIan va Iree Press va Iondon: CoIIIer-
MacmIIIan.
SIIverman, Jerry M.1992. Phan cap khu vuc cng
cng: chnh sach kInh f va nhung chuong frnh
dau fu cua khu vuc. TaI IIu ky fhuaf s 188
cua
Ngan hang fh gIoI, IoaI fhuc Vu ky fhuaf chau PhI.
SIemrod, JoeI.1995. Nhung nghIn cuu v su gp
nhau gIua cac nuoc day cho bIf nhung dIu g
v su can fhIp cua chnh quyn, su fhInh vuong
va su fng fruong7 TaI IIu v hoaf dng kInh
f cua VIn rookIngs 2: 73-431.
SnIder, IevIs.1996. Tng fruong, mc no va cac hoaf
dng chnh frI: dIu chnh kInh f va fhuc hanh
chnh frI cua cac nuoc dang phaf frIn. ouI-
der, CoIorado:WesfvIev Press.
SoIov, Roberf.1956 Mf dong gop cho Iy fhuyf fng
fruong kInh f. Tap ch KInh f hoc hang quy
70: 65-94.
SoyInka, WoIe.1996. Vf fhuong d ho cua mf Iuc
dIa: chuyn k rIng v cuc khung hoang o
NIgIrIa. Nev York, N.Y. va Oxford, Anh7 Ox-
ford !nIversIfy Press.
SpIIIer, PabIo T va CezIey Sampson.1996. I u
chnh fhng fIn IIn Iac o CIamaIca. Trong cun
Nhung dIu chnh, nhung fh ch va su cam
kf nghIn cuu so sanh v fhng fIn IIn Iac do
rIan Ievy va PabIo chu bIn. CambrIdge, Anh:
SpIner, PabIo va Ingo VogeIsang.1996. Vuong quc
Anh: nguoI dan dau frong nhung khuyn khch
dI u chnh. Trong cu n Nhu ng dI u chnh,
nhung fh ch va su cam kf: nghIn cuu so sanh
v fhng fIn IIn Iac do rIan Ievy va PabIo
SpIIIer chu bIn. CambrIdge, Anh: CambrIdge
!nIversIfy Press.
SfeIn, IreIherr vom.1807. !ber dIe ZveckmassIge
IIdung der obersfen und der ProvInzIaI-,
IInanz und PoIIzeIbehorden In der preussIschen
MonarchIe |Nassauer enkschrIff). |uoc In IaI
nm 1959 frong cun IreIherr vom SfeIn. rIefe
und amfIIche SchrIpfen do WaIfher Hubafsch
chu bIn, fr380-98, Sfuffgarf, u c:
KohIhammer).
SfIgIIfz, Joseph .1977. Iy fhuyf v hang hoa cng
cng dIa phuong. Trong cun KInh f hoc v
cac dIch vu cng cng do MarfIn S.IeIdsfeIn va
Roberf P.Inman chu bIn, fr.274-333. Iondon:
MacmIIIan.
SfIgIIfz, Joseph . 1986. KInh f hoc v cac dIch vu
cng c ng. Nev York, N.Y., va Iondon:
W.W.Norfon.
SfIgIIfz, Joseph .1994. Chu nghIa xa hI dI foI dau7
CambrIdge. Massachuseff: MIT Press.
SfIgIIfz, Joseph .1995. Iy fhuyf v hang hoa cng
cng quc f va kIn fruc cua nhung f chuc
quc f. Tham Iuan frnh bay faI HI nghI Ian
fhu ba cua nhom cap cao cua IIn hop quc v
chIn Iuoc phaf frIn va quan Iy nn kInh f
fhI fruong. HeIsInkI, ngay 8-9 fhang 7.
SfIghfz, Joseph .1996. In vn v chu d chnh:
vaI fro cua chnh quyn frong phaf frIn kInh
f. Trong cun HI nghI hang nm cua Ngan
ha ng fh gIo I v kInh f ho c pha f frI n do
MIchaeI runo va orIs PIeskovIc chu bIn, fr.
11-23. WashIngfon, .C.: Ngan hang fh gIoI.
SfIgIIfz, Joseph va MarIIou !y.1996. Nhu ng fhI
fruong faI chnh, chnh sach cng cng va su
fhan ky ng A. Tap ch NguoI quan saf nghIn
cuu cua Ngan hang fh gIoI 11|2): 249-76.
Sfone, Andrev, rIan Ievy va RIcardo Paredes. 1996.
Nhung fh ch cng cng va nhung gIao dIch
fu nhan: phan fch so sanh v mI fruong phap
Iy va dIu chnh dI voI nhung gIao dIch kInh
doanh o raxIn va ChII. Trong cun Nhung
nghIn cuu fhuc nghIm v fhay dI fh ch.
Nev York, N.Y.: CambrIdge !nIversIfy Press.
Sfrong, MaurIce I.1996. Nhom c van nghIn cuu
nng nghIp quc f CCIARe vao nm fhu 25:
nhn IaI pha sau va nhn v pha fruoc. aI
fhuyf frnh fuong nIm ngaI John Cravford,
InfernafIonaI Cenfers Week, WashIngfon, .C.,
ngay 28 fhang 10.
Sfuarf, CharIes .1981. Ty suaf fhu Thuy In,
cung v Iao dng va nhung s fhu v fhu. Tap
ch KInh f chnh frI 89 |51): 1020-51.
Subbarao, KaIanIdhI, AnIruddha onnerjee, JeanIne
raIfhvaIfe, SonIya CarvaIho, Kene zemenarI,
CaroI Craham va AIan Thompson.1997. Nhung
chuong frnh an nInh va vIc gIam ngheo: nhung
baI hoc ruf ra fu kInh nghIm gp nhau gIua
cac nuoc. IoaI faI IIu v nhung phuong huong
phaf frIn. WashIngfon, .C.: Ngan hang fh
gIoI.
Summers, Roberf va AIan Hesfon. 1991. ang fhng
k kInh f fh gIoI Penn |s hIu 5): mf fap hop
mo rng v nhung so sanh quc f, 1950-1988.
Tap ch KInh f hoc hang quy 106 |fhang 5):
327 - 68.
Thuy In, Y f va cac van d xa hI. 1994. CaI
ca ch fro ca p huu fr o Thuy dI n: v n f f.
SfockhoIm: Y f va cac van d xa hI.
Thuy dIn, SfyreIsen for InfernafIoneII !fveckIIng.
1994. Nha nuoc fhI fruong va vIn fro nhung
vaI fro duoc xac dInh IaI. SfockhoIm: Co quan
phaf frIn quc f Thuy dIn.
TaIIrofh, NIIs orje, III. 1997. KInh f chnh frI cua
nhung cuc chIn franh hIn daI o chau PhI.
Tham Iuan frnh bay faI HI nghI cua Trung
fam Carfer v su qua d fu chIn franh sang
hoa bnh, AfIanfa, ngay 19-21 fhang 2.
TanzI, VIfo. 1995a. Chu nghIa IIn bang v faI chnh
va su phan cap: dIm IaI mf s hIu qua va
nhung phuong dIn kInh f vI m. Trong cun
HI nghI fhuong nIn cua Ngan hang fh gIoI
v kInh f hoc phaf frIn, fr. 295-316. WashIng-
TanzI, VIfo.1995b. VIc danh fhu frong mf fh gIoI
hoa nhap. WashIngfon, .C.: VIn rookIngs.
TanjI, VIfo va Iudger Schuknechf.1995. Su Ion In
cua chnh quyn va caI cach nha nuoc frong
nhung nuoc cng nghIp. TaI IIu Iam vIc cua
IMI s WP/95/130 IMI, WashIngfon, .C.
Tavares, Jose va RomaIn WaczIarg.1996. Nn dan
chu fhuc day fng fruong nhu fh nao7. Vu
kInh f hoc, Truong daI hoc Harvard, CabrIdge,
Massachuseff.
TendIer, JudIfh. 1997. Chnh quyn ff o vung nhIf
doI aIfImore, MaryIand: Johns HopkIns !nI-
versIfy Press.
Tengs, Tammy O. va John .Craham.1996. Nhung
chI ph fhay fh cua nhung dau fu xa hI bua
baI vao bao hIm nhan fho. Trong cun Nhung
ruI ro, chI ph va nhung cuc sng duoc cuu fro.
Co duoc nhung kf qua ff hon fu dIu chnh.
Nev York, N.y.: Oxford !nIversIfy Press.
TeranIshI, Juro va Yukafa KosaI chu bIn. 1993.
KInh nghIm Nhaf an v nhung caI cach kInh
f. Nev York, N.Y.: MarfIns Press.
Thomas, VInod va JIsoon Iee.1997. Nhung kf qua
ff cua caI cach kInh f. Trong cun Nhung con
duong dan foI fng fruong do Nancy IrdsaII
va Iredenck Jaspersen chu bIn. WashIngfon,
.C.: Ngan hang phaf frIn IIn My.
TIIIy, CharIes.1990. Su ep buc, ngun vn va cac
nha nuoc chau u. 990-1990 sau cng nguyn.
CambrIdge, Massachusef: asII IackveII.
TIaIye, Iau ra va an IIIer.1994. Nhung fh ch
fhanh cng v mI fruong: nhung baI hoc fu
CImbIa va CurIfIba, raxIn. TaI IIu ph bIn
s 12 cua IATN Vu ky fhuaf My IafInh, on
vI mI fruong, Ngan hang fh gIoI, WashIngfon
.C.
Toe, J.1992. Hoaf dng chnh frI cua nhung nhom
IoI ch va vIc fhuc hIn nhung chnh sach dIu
chnh o Nam Xahara chau PhI. Tap ch Chnh
sach phaf frIn quc f, cac quan h kInh f va
quc f 4|2), fhang 3: fhang 4. fr.183-98 |dc
san v Phan fch kInh f chnh sach vIn fro).
TrebIIcock, MIchaeI J.1996 CaI g Iam cho nhung
nuoc ngheo IaI ngheo7 VaI fro cua ngun vn
fh ch frong phaf frIn kInh f. Khoa Iuaf,
Truong daI hoc Toronfo. Toronfo.
TvaIn, Mark, CharIes Warner va Ward Jusf. 1877.
ThoI daI vang son: cau chuyn k cua fhoI nay.
uoc nha xuaf ban Oxford !nIversIfy Press In
IaI nm 1996, Nev York, N.Y.
Chuong frnh phaf frIn cua IIn hop quc - !NP.
1977. Quan nIm IaI su caI frI. TaI IIu fhao
Iuan s 2. Nev York, N.Y.: an quan Iy su phaf
frIn va su caI frI, Phong Chnh sach va chuong
frnh h fro, !NP.
! S. eparfmenf of HeaIfh and Human ServIces.
1994. Chuong frnh bao hIm xa hI frn khp
fhm gIoI. Xuaf ban pham SSA s 13-11805, ao
cao nghIn cuu s 63. Co quan nghIn cuu va
fhng k, Cuc caI quan bao hIm xa hI, Wash-
Ingfon, .C.
VaIdeavII|a, rmeIIfa V.1995. Nhung df pha va
fhach fhuc khIn cho Chnh phu PhIIIppIn hoaf
dng v su bnh dng v gIoI fnh. Tap ch IS
uI1efIn 26|3): fr.94-101. rIghfon, Anh: VI n
nghIn cuu phaf frIn, Truong daI hoc Sussex.
Van der Cang, Jacques.1995. Sang kIn cng cng
va fu nhan: cung Iam vIc v y f va gIao duc.
Van de WaIIe, omInIque va KImberIey Nead chu
bIn. 1995. ChI fIu cng cng va nguoI ngheo:
Iy fhuyf va chung cu. aIfImore, MaryIand:
Johns HopkIns !nIversIfy Press.
VIIIadsen, Soren va IrancIs Iubanga chu bIn. 1996.
Phan cap dan chu o !ganda: mf cach fIp can
moI v su caI frI dIa phuong. KampaIa, !ganda:
IounfaIn.
VIffas, ImIfrI chu bIn. 1992. Iu chnh faI chnh:
fhay dI Iuaf choI. Nhung nghIn cuu phaf frIn
cua I. WashIngfon, .C.: Ngan hang fh gIoI.
Von Hagen, Jva I Harden. 1994 Nhung qua frnh
Iap ngan sach quc gIa va su fhuc hIn faI chnh.
Nn kInh f chau u, nhung bao cao va nghIn
cuu 3: 311-418.
Wade, Roberf. 1994 Su caI quan co so ha fang: nhung
van d v f chuc frong hoaf dng va duy fr cac
knh fhuy IoI. Ngan hang fh gIoI, WashIng-
fon, .C.
WaIIIch, ChrIsfIne I.1994. Quan h faI chnh gIua
cac cap chnh quyn: vIc Iap gIaI doan Trong
cun Nuoc Nga va fhach fhuc cua chu nghIa
IIn bang fa I chnh, fr. 9-63 do ChrIsfIne
I.WaIIIch chu bIn. Nhung nghIn cuu vung va
nganh cua Ngan hang fh gIoI. WashIngfon,
.C: Ngan hang fh gIoI.
WeaI, AIberf.1990. Su bnh dng, phuc IoI va nha
nuoc phuc IoI. Tap ch ao duc hoc 100|3): 475.
Weaver, R.Keng va WIIIIam Ickens chu bIn, 1995.
Nhn fruoc khI chung fa nhay: khoa hoc xa hI
va caI cach phuc IoI. WashIngfon, .C.: VIn
rookIngs.
WIesner uran, duardo. 1992. CImbIa: su phan
cap va chu nghIa IIn bang faI chnh: fhng fIn
cuI cung cua doan fIn hanh phan cap. !y
ban k hoach quc gIa, Phu Tng fhng nuoc
Cng hoa, ogofa, CImbIa.
WIIdasIn, avId .1996. Phan mo dau: cac phuong
dIn faI chnh cua su fIn hoa cua cac IIn bang.
Tap ch Thu va faI chnh cng cng quc f
|Ha Ian) 3: 21-131.
WIIIIamson, John chu bIn 1994. KInh f chnh frI
v caI cach chnh sach. WashIngfon, .C: VIn
kInh f hoc quc f.
WIIIman, John, Sfephen PoIIard, ernard JenkIn,
Madsen PIrIe, amonn ufIer va Jose PInera.
1996. Nhu cau v caI cach phuc IoI. Trong
Chuyn sang pha ban: su qua d sang s sach
k foan v faI san da duoc fhIf Iap. Ion don:
am SmIfh InsfIfufe.
WIIIIamson, OIIver .1996. Cac co ch caI quan. Nev
WInsfon, CIIfford. 1993. CIaI foa nhung quy dInh
kInh f: nhung ngay fnh foan dI voI cac nha
kInh f vI m. Tap ch Chuyn nganh kInh f
31|3): 1263-89.
WoIf dvard. 1985. ao hIm xa hI, fro cap huu
fr va nhung cng fy nm gIu faI san cua nguoI
ngheo. VIn nghIn cuu v su ngheo kh. TaI
IIu fhao Iuan s 799-85. Truong daI hoc WIs-
consIn-madIson, MadIson, WIsconsIn.
Wong, John.1997. Su fham gIa cua chnh quyn vao
pha f frI n kInh f : nhu ng kInh nghI m cu a
XIngapo Tham Iuan faI HI fhao quc f v vaI
fro cu a chnh quy n frong n n kInh f fhI
fruong. VIn caI cach va phaf frIn cua Trung
Quc, HaIkou, Trung Quc, ngay 7-8 fhang 1.
WorId ank. 1983. ao cao v fnh hnh phaf frIn
fh gIo I nm 1983. Nev York, N.Y.: Oxford
!nIversIfy Press.
WorId ank. 1987. PhIIIppIn: nhu ng va n d va
nhung chnh sach frong khu vuc cng nghIp.
ao cao s 6706-PH. Khu vuc chau a, Vu cac
nuoc II, Ngan hang fh gIoI, WashIngfon, .C.
WorId ank. 1991a. CaI cach quan Iy khu vuc cng
c ng: nhu ng ba I ho c kInh nghI m. Ta I II u
nghIn cuu chnh sach IoaI 18. Ngan hang fh
WorId ank. 1991b. ao cao v fnh hnh phaf frIn
fh gIoI 1991 fhach fhuc phaf frIn. Nev York.
WorId ank.1993. Than ky ng A: fng fruong kInh
f va chnh sach cng cng. ao cao nghIn cuu
chnh sach cua Ngan hang fh gIoI. Nev York,
WorId ank. 1994a. Iu chnh o chau PhI: nhung
caI cach kf qua va con duong pha fruoc. ao
cao NghIn cuu chnh sach cua Ngan hang fh
gIoI. Nev York, N.Y.: Oxford !nIversIfy Press.
WorId ank. 1994b. Tranh cuc khung hoang cua
fhoI daI cu: nhung chnh sach bao v caI cu va
fhuc day fng fruong. ao cao nghIn cuu chnh
sach cua Ngan hang fh gIoI. Nev York, N.Y.:
WorId ank. 1994c. ao cao v fnh hnh phaf frIn
fh gIoI 1994: ha fang co so d phaf frIn. ao
cao NghIn cuu chnh sach cua Ngan hang fh
gIoI. Nev York, N.Y.: Oxford !nIversIfy Press.
WorId ank. 1995a. AdecbaIgIan: du an khI phuc
h fhng cap nuoc o aku. IoaI faI IIu cua
Vu mI fruong. IoaI faI IIu danh gIa s 017.
WorId ank. 1995b. Nhung dIch vu d fhI ff hon:
fm ra nhung khuyn khch dung. WashIngfon,
WorId ank. 1995c. may nha nuoc frong kInh
doanh: kInh f hoc va nhung hoaf dng chnh
frI cua so huu chnh quyn. ao cao NghIn
cuu chnh sach cua Ngan hang fh gIoI. Nev
WorId ank. 1995d. Su phaf frIn frong fhuc f.
Nhung uu fIn va chIn Iuoc v gIao duc - su
danh gIa IaI cua Ngan hang fh gIoI. WashIng-
WorId ank. 1995e. Nhung frIn vong kInh f foan
cau va cac nuoc dang phaf frIn. WashIngfon,
WorId ank. 1995f. anh gIa fnh frang ngheo kh
o VIf Nam va chIn Iuoc. ao cao s 13442-
VN. Vu cac nuoc I, Khu vuc ng A va ThaI
nh uong, Ngan hang fh gIoI, WashIngfon,
.C.
WorId ank. 1995g. ao cao v fnh hnh phaf frIn
fh gIoI 1995. cng nhan frong mf fh gIoI hoa
nhap. Nev York, N.Y.: Oxford !nIversIfy Press.
WorId ank. 1996a. AchenfIna: caI cach nhung IoI
ch cng cng hang fnh: nhung van d, fhach
fhuc va fhuc f ff nhaf. ao cao s 15063-AR.
an co so ha fang, Vu cac nuoc I, My IafInh va
vung CarIb, Ngan hang fh gIoI, WashIngfon,
.C.
WorId ank. 1996b. ngIadef: chnh quyn fIn
hanh cng vIc: caI cach khu vuc cng cng. Vu
khu vuc fu nhan va an faI chnh, Vu cac nuoc
I, Khu vuc Nam A, Ngan hang fh gIoI, Wash-
Ingfon, .C.
WorId ank. 1996c. S fay v nhung fhuc fhI Iuaf
phap ff IIn quan foI cac f chuc phI chnh phu.
TaI IIu do Trung fam quc f v Iuaf khng
kIm IoI nhuan chuan bI cho Ngan hang fh gIoI.
WorId ank. 1996d. Nuoc Cng hoa ChIn: xem xef
IaI chI fIu cng cng. Vu Tay PhI, Ngan hang
WorId ank. 1996e. Cuu fro xa hI va nhung chuong
frnh nhm xoa bo ngheo kh. Tap fu IIu do
I cng fac cua chuong frnh cuu fro xa hI va
nghe o kh chua n bI. WashIngfon, .C.: Vu
chnh sach xa hI va ngheo kh, Ngan hang fh
gIoI.
WorId ank. 1996f. Nhung ch s xa hI v fnh hnh
phaf frIn 1996. WashIngfon, .C.: Ngan hang
fh gIoI.
WorId ank. 1996g. Phu Iuc ky fhuaf: nuoc Cng
hoa dan chu XrI Ianca: du an vIn fro ky fhuaf
v dIu chnh v fuyn vIn fhng va caI cach
doanh nghIp cng cng. ao cao s T-6730
C. Vu cac nuoc I, an nng Iuong va faI chnh
du an, Khu vuc Nam A, Ngan hang fh gIoI,
WashIngfon, .C.
WorId ank. 1996h. Tu IIu v su fham gIa cua Ngan
hang fh gIoI WashIngfon, .C.: Ngan hang fh
gIoI
WorId ank. 19961. ao cao v fnh hnh phaf frIn
fh gIoI 1996: fu k hoach foI fhI fruong. Nev
York. N.Y.: Oxford !nIversIfy Press.
WorId ank. 1997. Khoan vay no d caI cach khu
vuc cng cng o !craIna, bao cao cua phaI doan
chuan bI, su caI quan khu vuc cng cng. Ngan
hang fh gIoI, WashIngfon, .C.
WorId ank. Sp xuaf ban. Con duong dan foI hI
nhap v faI chnh: nhung Iung vn fu nhan
vao cac nuoc dang phaf frIn. WashIngfon, .C.:
Ngan hang fh gIoI.
Wyzan, M.I. MIchaeI chu bIn. 1990. KInh f chnh
frI cua su phan bIf sc fc va nhung hanh dng
khng dInh: mf frIn vong so sanh. Nev York,
N.Y.: Praeger.
Zarfman, WIIIIam I chu bIn. 1995: Nhung nha nuoc
sup d, su fan ra va su hI phuc cua co quan
quyn Iuc hop phap. ouIder, CoIorado va Ion
don: Iynne KIenner.
NH! NC ! II ! V TH! VA CHI cu a chnh
quyn frung uong Iay fu IMI, qua nhung nm khac
nhau |a) va |b), va fu nhung h so du IIu cua IMI.
Nhung fnh foan fhng k cua mI mf nuoc duoc
ghI IaI bng cach su dung h fhng nhung dInh nghIa
chung va nhung phan IoaI frong faI IIu cua IMI
nm 1986. Xem nhung ngun nay d co nhung gIaI
fhch day du va co fham quyn v khaI nIm, dInh
nghIa va ngun du IIu.
Bang A.1 Thu nhp cua chnh quyn trung ng
Ngun fhu fhng fhuong bao gm nhung ngun fhu
v fhu va nhung ngun fhu khng hoan fra |khac
voI ngun faI fro cho khng) Iay fu vIc ban daf,
nhung faI san khng fn faI duoI dang vaf chaf,
chung khoan cua chnh quyn hay faI san co ngun
vn c dInh hay nhung chuyn nhuong vn fu ngun
phI chnh phu cho nha nuoc.
Tbuc cc tbu nbp, /oi nbun ca /oi /ai cc c6n
Ju tu duoc danh vao fhu nhap fInh fhuc f va cn
cu vao bng chung hop Iy cua cac ca nhan, vao IoI
nhuan cua cac doanh nghIp va vao IoI IaI cua dng
vn dau fu Nhung dong gop cua bao hIm xa hI bao
gm nhung dong gop cua nhung nguoI chu va nhung
nguoI Iam cng va nhung dong gop cua nhung nguoI
fu fao vIc Iam va nhung nguoI fhaf nghIp. Thu v
hang hoa va dIch vu nI dIa bao gm nhung fhu v
fng s ban ra noI chung va v doanh s hay v gIa
frI gIa fng, nhung fhu nI dIa co chon Iua dI voI
hang hoa, fhu co chon Iua dI voI cac dIch vu, fhu
v su dung hang hoa va faI san so huu va IoI nhuan
cua cac f chuc dc quyn faI chnh. Thu danh vao
bun ban quc f gm co fhu quan xuaf nhap khau,
fhu danh vao IoI nhuan cua cac f chuc dc quyn
xuaf nhap khau, vao IoI nhuan kInh doanh fIn f
va hI doaI. Nhung fhu khac gm co fhu danh vao
fIn Iuong va Iao dng, fhu v faI san so huu va
fhu khng phan hn cho mf hang muc nao khac.
Nhung ngun fhu khng chIu fhu gm co nhung
ngun fhu khng doI hoI phaI bI hoan v nhung muc
dch cng cng nhu nhung khoan fIn phaf, I ph
hanh chnh caI frI hay fhu nhap kInh doanh fu nhung
faI san fhuc so huu nha nuoc va nhung ngun fhu
fu nguyn, khng doI hoI bI hoan khac, ngoaI nhung
ngun fhuc so huu nha nuoc.
Bang A.2. Chi tiu cua chnh phu trung ng theo loai
hnh kinh t
ChI cua chnh quyn gm co faf ca nhung chI fra
khng bI hoan, du Ia fhng fhuong hay Ia chI fIu
v vn dau fu du Ia bf buc hay khng bf buc.
ChI fIu co fh duoc do bng hoc fheo fung IoaI
hoaf dng kInh f nhu duoc ch ra o day hoc fheo
chuc nng nhu o frong ang A.3.
Cbi cc nbung bang boa ca Jicb cu gm faf ca
nhung chI fra cua chnh quyn frong frao dI hang
hoa va dIch vu, du Ia duoI hnh fhuc fIn cng va fIn
Iuong cho nhung nguoI Iam cng hay nhung vu mua
vao khac. TIn Iuong va fIn cng bao gm faf ca
nhung chI fra cho nhung nguoI Iam cng v nhung
dIch vu ma ho da frao fra fruoc khI ho phaI chIu fhu
va dong gop vao quy huu fr. Nhung chI fra v IaI
sut /a nbung cbi tra cbo cicc su Jung ticn cay cua
cac kbu cuc kInh f nI dIa va cua nhung f chuc
khng phaI cua nguoI ban dIa. Nhung fro cap va
chuyn nhuong fhng fhuong khac gm faf ca nhung
PH L C
NHNG CH S CHON LOC V TAI CHNH CNG CNG
chuyn nhuong khng bf buc va khng bI hoan
v faI khoan fhng fhuong cho cac doanh nghIp fu
nhan va cng cng va chI ph cho vIc frang fraI
nhung fhIu huf fIn mf Iuu dng cua s Iuong hang
ban ra cho cng chung cua nhung doanh nghIp Ion.
ChI fIu v vn dau fu Ia chI fIu d co duoc nhung
faI san c dInh v vn, v daf daI, v nhung faI san
khng o duoI dang vaf chaf, v chung khoan cua
chnh phu ban hanh va v nhung faI san phI quan
su va phI faI chnh. ChI fIu nay cung bao gm ca
nhung khoan fro cap v vn.
Ba ng A.3. Chi tiu cu a chnh phu trung ng theo
ch c nng
ChI fIu cua chnh quyn frung uong fheo chuc
nng fhuong Ia khng duoc day du. Va dIn frang
fraI chI fIu fhuong khac nhau gIua cac nuoc, boI v
frach nhIm v mf chuc nng fraI rng qua nhIu
cap chnh quyn, ma dI voI nhIu cap fh du IIu IaI
khng co sn. Kf qua Ia du IIu duoc frnh bay o
day, dc bIf Ia dI voI nganh gIao duc va y f, khng
phaI Iun Iun co fh so sanh duoc gIua cac nuoc.
Y tc bao g m nhu ng chI fIu cng c ng v
b nh vI n, nhu ng frung fam h sInh va nha khoa
va m f s pho ng kha m va dI u frI b nh nhan, v
k hoa ch ba o hI m y f qu c gIa; v k hoa ch
hoa gIa dnh va pho ng b nh. gIa o du c g m nhu ng
chI fIu cho ca c fruo ng ma m non, fI u ho c, frung
ho c nhu ng fruo ng da I ho c va cao d ng; ca c fruo ng
da y ngh , ky fhua f va da o fa o kha c. a o hI m
xa h I va phu c Io I bao g m vI c fro ca p cho nhu ng
nguo I m dau va fa m fho I ma f kha nng Iao d ng
bI ma f fhu nha p; nhu ng chI fra cho nhu ng nguo I
gIa , nhu ng nguo I ma f kha nng Iao d ng vInh
vI n va nhu ng nguo I fha f nghI p; fI n fro ca p
cho gIa dnh, phu nu sInh con va fre em; va chI
ph cho nhu ng dIch vu phu c Io I nhu sn so c nguo I
gIa , nguo I ma f kha nng Iao d ng va fre em. ChI
fIu qu c pho ng g m fa f ca nhu ng chI fIu, du Ia
cu a Qu c pho ng hay nhu ng cu c vu kha c, d
duy fr Iu c Iuo ng quan su . Nhu ng chI fIu kha c
g m nhu ng dIch vu cng c ng chung, nhu ng chI
fra v Ia I sua f va nhu ng mu c khng duo c fnh
va o m f ha ng mu c na o kha c.
251 PHU LUC
Ty l p h n tr m c u a t hu nh p hi n h a nh
Thu nh p t th u
N h n g th a nh tc h v
thu nh p, l i n hu n
va v n
N h n g on g go p ch o
an nin h xa h i
C ac h an g h oa v a
dc h vu qu c n i
M u dc h qu c t C ac th u k ha c Thu nh p n go ai th u
A1
198 1-9 0 199 1-9 5 198 1- 9 0 199 1-9 5 198 1- 9 0 199 1-9 5 198 1-9 0 199 1-9 5 198 1-9 0 199 1-9 5 198 1-9 0 199 1-9 5
C ac n n ki nh t th u nh p th p
1 Mo d mb ic .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
2 ti pi a 27, 5 26, 5 .. .. 22, 2 25, 7 20, 2 18, 5 0,7 1,7 27, 5 23, 4
3 Tan da nia 28, 7 .. .. .. 55, 0 .. 9,6 .. 1,3 .. 4,6 ..
4 Buru ndi 22, 4 .. 2,9 .. 28, 7 .. 24, 0 .. 2,3 .. 10, 8 ..
5 Ma lan y 35, 0 .. .. .. 32, 2 .. 19, 9 .. 0,5 .. 13, 3 ..
6 Sa t 19, 0 22, 6 .. .. 35, 3 33, 7 27, 5 15, 3 6,6 5,2 9,5 21, 8
7 R uan da 17, 1 14, 7 6,4 3,5 33, 6 35, 2 26, 1 31, 4 3,3 3,8 13, 0 11, 2
8 Xira L n 26, 0 22, 8 .. .. 22, 7 35, 4 41, 2 37, 7 1,2 0,3 8,8 3,8
9 N pa n 8,6 8,8 .. .. 38, 7 39, 1 29, 2 28, 0 0,2 .. 17, 2 19, 3
10 N igi .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
11 Bu c kin a P ha x 17, 8 21, 5 8,2 .. 17, 6 .. 35, 8 .. 5,1 2,0 13, 7 25, 0
12 Ma a ga xc a 11, 4 16, 0 .. .. 21, 0 24, 6 45, 9 46, 7 0,7 0,4 19, 6 11, 1
13 Bn gla e t 9,6 .. .. .. 25, 3 .. 32, 3 .. 1,5 .. 29, 5 ..
14 U gan da 8,2 .. .. .. 31, 1 .. 58, 6 .. 0,1 .. 3,1 ..
15 Vi t N a m .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
16 G hin B i tx a 9,9 .. 2,1 .. 15, 8 .. 33, 5 .. 8,8 .. 36, 6 ..
17 H aiti 14, 9 .. 0,3 .. 30, 7 .. 23, 8 .. 6,2 .. 11, 5 ..
18 Ma li 12, 3 .. 4,7 .. 31, 8 .. 21, 5 .. 11, 0 .. 11, 2 ..
19 N igi ri a 50, 5 .. .. .. 6,9 .. 12, 1 .. 0,2 .. 50, 6 ..
20 Ym en 25, 8 22, 8 .. .. 10, 2 10, 8 16, 8 19, 1 4,5 2,7 42, 6 42, 9
21 C am pu ch ia .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
22 Kni a 28, 6 28, 5 .. .. 39, 9 47, 5 20, 1 12, 4 0,9 1,0 10, 6 10, 6
23 M ng c .. 34, 8 .. 11, 6 .. 24, 3 .. 13, 1 .. 0,4 .. 6,0
24 Tg 33, 5 .. 6,4 .. 11, 6 .. 31, 2 .. 0,2 .. 13, 2 ..
25 G mb ia 15, 8 13, 3 .. .. 10, 5 38, 0 65, 4 42, 4 0,8 0,4 7,4 5,9
26 Trun g P hi 16, 1 .. 6,4 .. 20, 8 .. 39, 8 .. 7,4 .. 9,1 ..
27 n 16, 0 19, 7 .. .. 37, 8 32, 9 26, 2 23, 3 0,1 0,2 19, 5 23, 8
28 La o .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
29 Bn anh .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
30 N icar ag oa 13, 5 11, 2 9,7 11, 8 43, 8 45, 1 13, 2 19, 4 2,1 5,3 9,5 6,6
31 G ana 22, 5 17, 7 .. .. 28, 2 37, 1 37, 2 31, 2 0,1 .. 12, 1 14, 0
32 D m bia 33, 2 33, 5 .. .. 41, 2 42, 5 17, 8 18, 5 1,2 0,1 6,4 5,1
33 ng l a .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
34 G rudi a .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
35 Pak ixt an 12, 3 14, 2 .. .. 33, 0 32, 0 31, 7 26, 5 0,0 .. 22, 8 26, 8
36 Mr ita ni .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
37 Ade cb ai gi an .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
38 D im bab u 44, 8 44, 4 .. .. 29, 0 26, 3 14, 7 19, 0 0,8 0,8 10, 4 9,3
39 G hin 8,6 10, 4 .. .. 16, 6 25, 1 47, 0 46, 1 0,4 0,8 27, 4 17, 6
40 n ura t 24, 2 .. .. .. 25, 9 .. 42, 4 .. 1,0 .. 5,7 ..
Bang A.1 Thu nhp cua chnh phu trung ng
Cac thanh t co th khng b sung thm 100% do co nhng iu chnh i vi tng thu nhp hin hanh cua cac nc nm trong bao cao. Cac s liu in nghing la cho nhng nm khac
ngoai nhng nm c nu trn.
+ Cac nn kinh t c Lin hp quc hoc nu khng c chnh quyn s tai coi la ang phat trin. K t ngay 1-7-1997, Hng Cng la mt b phn lanh th cua Trung Quc
Ty l ph ntrmcu athunhp hi nha nh
Thunh pt thu
Nhngtha nhtchv thu
nhp, li nhunva v n
Nhngonggo pchoan
ninhxa hi
Cac hanghoa va dchvu
quc ni
M udchquc t Cac thu khac Thunh pngoai thu
1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95
73 Tuynidi 13,7 13,6 9,0 12,3 21,0 23,2 27,4 28,4 2,6 2,9 24,4 17,8
74 Ltva .. 20,7 .. 29,8 .. 38,2 .. 3,7 .. 0,3 .. 6,5
75 Clmbia 24,6 39,3 10,3 .. 28,2 37,2 17,0 9,7 6,2 0,7 14,4 13,2
76 Nambia 34,9 26,2 .. .. 21,9 26,6 29,3 33,6 0,3 0,4 12,9 12,7
77 Blaru t .. 11,9 .. 32,2 .. 39,9 .. 4,5 .. 8,7 .. 2,0
78 Nga .. 14,2 .. 33,6 .. 32,7 .. 12,1 .. 1,4 .. 6,4
79 Latvia .. 11,5 .. 34,9 .. 40,0 .. 3,6 .. 0,4 .. 9,8
80 Pru 14,6 12,5 7,4 12,3 49,8 49,3 20,8 9,8 8,0 7,3 9,1 8,6
81 CxtaRica 12,3 9,8 26,2 27,7 26,0 32,2 25,5 16,1 1,2 0,7 10,6 13,1
82 Libng .. 10,3 .. .. .. 6,8 .. 35,5 .. 6,7 .. 30,5
83 Thai lan 20,3 28,4 0,2 1,1 46,5 40,7 21,3 17,6 0,7 0,8 9,3 9,1
84 Panama 20,7 18,0 22,4 20,5 15,5 16,8 9,9 10,5 1,7 1,7 25,6 31,1
85 Th Nh Ky 44,4 37,0 .. .. 28,0 35,4 6,9 4,1 3,7 2,3 15,6 20,1
86 Balan 25,8 27,6 24,0 24,7 30,0 28,0 6,9 8,1 6,4 1,1 5,3 10,4
87 Extnia .. 20,5 .. 33,6 .. 38,8 .. 1,8 .. 0,5 .. 4,6
88 Xlvakia .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
89 Btxoana 35,6 29,7 .. .. 13 3,0 20,4 18,6 .. .. 42,5 48,6
90 Vnxula 60,0 50,6 3,9 5,5 5,5 10,4 12,6 9,1 1,1 1,3 18,3 22,3
Cac nnkinh t co thunh ptrn trungbnh
91 Namphi 51,4 50,9 1,5 1,8 31,0 34,9 4,4 2,9 1,4 1,3 8,7 6,5
92 Cratia .. 10,7 .. 36,9 .. 38,1 .. 8,3 .. 0,5 .. 5,1
93 Mhic 27,9 34,2 12,9 17,9 55,3 50,2 10,1 7,1 1,0 2,4 10,7 9,0
94 Mrix 12,8 12,5 4,4 5,1 19,2 23,9 49,2 41,0 0,4 0,7 10,9 11,1
95 Gabng 40,2 27,6 0,9 0,8 10,8 23,7 17,4 17,4 1,8 0,9 29,2 29,3
96 Braxin 17,4 16,3 24,8 30,1 21,0 19,2 2,7 1,9 4,5 5,2 29,5 27,2
97 Triniat va Tbag 62,3 .. .. .. 11,0 .. 8,0 .. 0,6 .. 17,7 ..
98 Se c .. 16,6 .. 38,0 .. 31,9 .. 3,9 .. 1,7 .. 7,5
99 Malaixia 34,8 34,3 0,6 1,0 17,8 22,0 20,5 14,1 1,8 3,5 24,1 24,6
100 Hunggari 16,9 .. 22,8 .. 34,7 .. 6,2 .. 3,5 .. 13,2 ..
101 Chil 13,3 18,1 8,4 6,7 41,8 45,2 8,7 9,6 6,3 3,7 21,1 16,7
102 man 24,3 19,9 .. .. 0,7 1,0 2,5 3,2 0,5 0,7 71,9 74,9
103 Urugoay 7,4 7,3 26,1 30,1 42,2 32,4 11,4 5,6 4,9 8,4 6,4 5,9
104 Arp Xuich .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
105 achentina 4,9 2,6 26,4 45,9 33,1 26,6 13,8 7,9 6,0 4,6 11,9 9,1
106 Xlvnia .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
107 Hylap 18,5 29,6 31,7 1,1 37,8 66,5 0,9 0,1 4,7 3,9 9,7 6,4
Cac nnkinh t co thunh pcao
108 HanQu c 27,1 31,6 2,2 6,9 40,9 33,6 14,2 6,9 2,7 6,0 11,4 12,1
109 B ao Nha 21,6 24,7 25,0 25,0 35,1 35,2 3,4 0,2 5,5 2,8 8,3 11,8
110 Ty BanNha 25,6 31,2 41,5 38,2 19,9 21,5 3,3 0,6 0,3 .. 7,9 8,1
111 NiuDiln 59,7 58,2 .. .. 21,5 27,4 3,4 2,1 1,1 1,4 13,4 10,1
112 Ailen 33,9 38,6 13,6 14,7 31,2 30,9 8,2 5,9 1,4 1,5 10,0 6,4
113 +Ixraen 38,2 37,4 8,4 7,7 28,28 35,99 3,9 1,2 3,5 3,1 16,7 13,7
114 +Coe t 1,7 .. .. .. 0,6 .. 1,6 .. .. .. 96,0 ..
115 +Linbangca cti uvng
quc Ar p
.. .. 2,5 2,1 24,1 26,0 .. .. .. .. 77,3 71,9
116 Anh 39,2 35,2 16,9 16,9 29,7 32,2 0,1 0,1 1,0 0,1 10,7 8,3
117 xtrylia 61,5 63,9 .. .. 22,8 20,4 4,8 3,3 0,5 1,5 10,1 10,9
118 Italia 36,3 36,6 33,7 29,2 25,6 28,8 0,0 0,0 1,4 1,2 4,0 2,9
119 Canada 50,3 49,3 13,6 18,244 19,2 18,2 4,4 2,6 0,0 .. 12,5 11,4
120 Ph nLan 30,5 29,0 9,5 11,4 46,7 44,2 1,1 0,9 0,3 0,3 8,4 11,6
121 +HngCng .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
122 Thuy i n 16,9 8,9 31,5 36,0 28,6 31,6 0,6 0,8 5,1 3,0 14,5 15,8
123 Ha Lan 26,0 28,7 39,0 38,5 20,6 21,6 .. .. 0,4 0,9 12,0 8,0
124 B 37,2 33,6 33,4 35,4 23,5 24,7 0,0 0,0 0,1 .. 3,7 3,8
125 Pha p 17,6 17,7 42,1 44,1 29,4 27,5 0,0 0,0 1,2 2,0 7,7 6,8
126 +Xingapo 27,2 28,0 .. .. 15,3 18,3 3,7 1,7 5,4 8,9 40,1 36,5
127 a o 19,6 19,9 36,3 37,5 26,2 24,6 1,4 1,4 6,5 6,5 8,3 8,6
128 My 51,4 50,9 32,4 34,5 4,4 3,9 1,5 1,5 0,0 0,0 9,2 8,1
129 c 17,3 15,5 53,9 47,7 22,5 25,2 0,0 .. .. .. 6,2 6,2
130 anMach 36,7 38,3 3,9 3,9 42,6 39,6 0,1 0,1 0,7 1,4 13,2 14,8
131 Nauy 21,4 6,0 22,7 24,0 37,9 36,7 0,5 0,6 0,1 0,0 16,4 21,9
132 Nht 67,8 38,7 .. 25,6 17,4 13,9 1,7 1,2 3,6 1,6 5,2 15,4
133 Thuy S 14,9 14,7 48,7 52,6 19,2 16,9 8,4 6,4 .. .. 6,0 6,6

253 PHU LUC
Bang A.2 Chi tiu cua chnh phu trung ng theo loai hnh kinh t
Ty l phn trm cua t ng chi tiu
Hang hoa va dch vu Lng va thu lao Thanh toan la i sut Tr cp va ca c chuyn
khoan khac
Chi tiu xy dng c ban
1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95
Cac nn kinh T thu nhp thp
1 Mdmbic .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
2 tipia 78,0 74,6 35,0 43,9 4,9 7,2 7,2 14,9 20,5 13,1
3 Tandania 52,4 .. 19,0 .. 8,9 .. 13,1 .. 28,6 ..
4 Burundi 39,4 .. 25,5 .. 1,9 .. 6,8 .. 45,5 ..
5 Malany 47,9 .. 18,2 .. 17,0 .. 6,5 .. 28,6 ..
6 Sat 34,1 40,9 24,3 23,9 1,2 2,8 2,5 2,7 61,7 60,3
7 Ruanda 47,9 60,2 29,3 27,3 5,3 8,9 14,7 7,1 32,9 31,6
8 Xira Ln 54,1 36,4 27,0 18,8 15,6 23,7 6,8 19,4 24,3 30,0
9 Npan .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
10 Nigi .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
11 Buckina Phax 63,8 46,0 53,0 37,8 5,8 8,3 12,8 11,6 15,3 34,0
12 Maagaxca 37,5 32,1 26,0 20,9 10,8 21,9 8,1 7,1 39,9 35,4
13 Bnglaet .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
14 Uganda .. .. .. .. .. .. .. .. 16,9 ..
15 Vit Nam .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
16 Ghin Bitxa 22,9 .. 13,9 .. 6,1 .. 4,0 .. 62,1 ..
17 Haiti 70,5 .. .. .. 3,4 .. 15,2 .. 10,8 ..
18 Mali 37,1 .. 25,8 .. 2,4 .. 6,5 .. 3,3 ..
19 Nigiria 16,2 .. 9,5 .. 31,8 .. 12,3 .. 38,5 ..
20 Ymen 64,2 68,1 55,0 58,8 8,4 10,0 6,5 8,2 33,4 13,6
21 Campuchia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
22 Knia 53,2 49,8 31,4 31,1 15,7 26,3 14,8 8,4 16,3 15,4
23 Mng c .. 32,1 .. 8,2 .. 2,5 .. 47,7 .. 17,7
24 Tg 48,1 .. 26,2 .. 12,7 .. 13,0 .. 28,5 ..
25 Gmbia 49,9 .. 25,3 .. 8,0 .. 10,4 .. 30,9 30,7
26 Trung Phi 67,0 .. 53,6 .. 1,2 .. 16,0 .. 6,0 ..
27 n 27,2 22,8 12,3 10,0 17,1 25,6 42,6 40,1 13,1 11,5
28 Lao .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
29 Bnanh .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
30 Nicaragoa 59,9 47,9 14,6 27,9 4,0 10,7 14,6 19,2 17,2 22,1
31 Gana 55,5 47,4 32,1 31,1 12,7 13,8 14,8 20,7 16,2 18,1
32 Dmbia 47,3 37,6 26,1 19,6 9,9 18,4 19,0 16,9 19,7 26,0
33 ngla .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
34 Grudia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
35 Pakixtan 50,0 45,7 .. .. 16,9 23,7 18,9 13,7 14,2 16,8
36 Mritani .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
37 Adecbaigian .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
38 Dimbabu 48,6 55,1 30,4 38,0 12,5 15,5 30,6 18,2 8,2 11,1
39 Ghin 36,3 39,4 17,2 22,0 5,8 7,2 5,8 4,4 52,1 48,9
40 nurat .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
41 Xngan 52,4 .. 36,3 .. 7,5 .. 16,9 .. 16,9 ..
42 Trung Quc .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
43 Camrun 47,3 59,0 30,0 47,8 3,0 8,1 11,9 14,4 37,9 16,0
44 Ct ivoa .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
45 Anbani .. 26,3 .. 11,8 .. 7,6 .. 48,4 .. 17,8
46 Cngg .. .. .. .. .. .. .. .. 45,6 ..
47 Crgxtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
48 Xri Lanca 26,3 34,4 14,2 18,4 16,7 21,8 19,6 21,6 37,4 22,2
49 acmnia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
50 Lxth 43,8 51,8 23,5 29,3 9,0 7,1 4,9 6,0 42,3 33,2
51 Ai cp 42,4 33,6 20,3 17,8 9,2 18,9 33,0 25,2 16,1 22,3
52 Blivia 62,6 58,0 41,6 32,8 6,6 8,3 18,9 13,5 11,8 20,2
53 Maxnia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
54 Mnva .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
55 Udbkixtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
56 Innxia 23,5 25,4 14,3 16,0 9,9 11,3 11,3 14,1 47,0 48,6
57 Philipin 52,0 42,5 29,0 28,0 23,1 29,8 29,8 9,9 18,1 17,8
58 Marc 47,3 50,6 34,1 37,3 14,6 17,9 17,9 9,1 25,7 22,5
59 Xyri .. .. .. .. .. .. .. .. 30,1 31,9
60 Papua Niu Ghin 61,9 57,0 35,2 28,7 9,5 9,2 9,2 22,5 9,6 11,3
61 Bungari 34,0 26,6 2,8 5,7 6,9 24,6 54,2 46,0 4,9 2,9
62 Cad cxtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
63 Goatmala 52,8 50,2 37,3 34,4 9,7 11,4 11,4 15,5 25,6 25,6
64 cuao 32,0 46,1 28,9 42,2 17,8 22,7 22,7 11,2 19,2 16,7
65 minicana 47,1 33,9 34,8 22,9 4,1 6,1 6,1 10,2 34,2 47,7
66 Rumani 25,9 33,4 5,9 15,8 1,8 1,8 1,8 53,9 39,0 10,8
67 Giamaica 44,1 .. 18,4 .. 30,7 .. .. .. 14,7 ..
68 Gioocani 53,9 57,9 48,9 43,4 9,0 12,4 12,4 10,5 26,0 19,6
69 Angiri .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
70 En Xanvao 61,2 51,3 51,0 41,9 8,3 13,2 13,2 17,4 10,6 16,9
71 Ucraina .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
72 Pargoay 55,9 53,7 35,3 42,4 6,2 7,0 7,0 22,5 16,9 16,8
Ghi chu: cac thanh t co th khng b sung thm 100% do co nhng iu chnh i vi tng thu nh p hin hanh cua cac nc nm trong bao ca o,
Cac s liu in nghing la cho nhng nm kha c ngoai nhng nm c nu trn
Ty l ph n trmcu a tng chi tiu
Hang hoa va dch vu Lng va thu lao Thanh toan lai sut Tr cp va cac chuy n
khoa n khac
Chi tiu xy d ng c ba n
1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95
73 Tuynidi 35,3 35,9 26,9 29,2 7,5 10,3 30,9 32,9 27,0 20,9
74 Ltva .. 31,5 .. 11,8 .. 0,7 .. 55,8 .. 12,2
75 Clmbia 28,1 25,2 19,2 16,2 7,3 10,0 45,7 42,7 20,7 22,1
76 Nambia 51,1 72,5 21,8 .. 5,8 1,1 25,7 10,9 16,9 15,5
77 Blarut .. 36,4 .. 2,1 .. 1,8 .. 46,3 .. 15,5
78 Nga .. 39,6 .. 13,7 .. 9,7 .. 49,4 .. 4,6
79 Latvia .. 36,8 .. 18,6 .. 2,4 .. 56,6 .. 4,2
80 Pru 46,0 29,7 18,5 15,6 21,6 19,3 15,8 35,7 16,6 15,3
81 Cxta Rica 49,4 50,5 38,9 38,0 9,2 15,2 29,2 23,9 15,3 10,5
82 Libng .. 52,9 .. 37,0 .. 26,6 .. .. .. 20,5
83 Thai lan 59,9 58,4 30,8 31,2 13,8 5,5 8,0 7,5 18,4 28,6
84 Panama 57,3 53,0 37,6 40,1 15,8 9,7 18,9 28,9 7,9 8,3
85 Th Nh Ky 39,9 46,3 25,3 34,5 11,8 14,4 28,1 27,9 20,2 11,4
86 Ba lan 18,2 26,1 .. 14,1 0,5 10,3 74,5 60,1 6,9 3,5
87 Extnia .. 25,1 .. 7,8 .. 0,2 .. 72,8 .. 7,5
88 Xlvakia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
89 B txoana 48,8 53,0 25,7 27,9 3,3 2,1 26,0 27,0 21,8 17,9
90 Vnxula 37,4 30,9 29,5 24,4 12,4 17,4 29,8 34,7 19,2 15,4
Cac n n kinh t co thu nh p trn trung bnh
91 Nam phi 49,6 47,4 21,5 31,9 11,8 15,2 27,8 29,0 10,7 8,4
92 Cratia .. 57,5 .. 21,3 .. 3,1 .. 33,2 .. 6,2
93 Mhic 23,7 32,6 17,9 23,4 40,6 22,7 19,2 29,9 16,7 15,1
94 Mrix 43,1 46,1 34,1 35,1 17,7 11,6 24,6 23,5 14,6 18,7
95 Gabng 35,8 .. 23,0 27,1 5,5 .. 6,2 3,8 45,3 45,6
96 Braxin 16,5 15,1 9,4 8,7 39,7 44,5 46,7 47,3 5,5 3,2
97 Triniat va Tbag 40,6 .. 34,8 .. 6,2 .. 30,2 .. 23,0 ..
98 Se c .. 19,6 .. 8,6 .. 3,7 .. 66,1 .. 10,6
99 Malaixia 45,1 47,9 30,7 19,8 16,5 14,6 16,6 20,9* 19,6
100 Hunggari 19,6 .. .. 3,6 .. 67,9 .. 8,9 ..
101 Chil 30,0 28,4 19,3 18,6 5,9 6,3 54,0 50,9 10,1 14,4
102 man 71,4 72,1 16,5 22,4 3,9 5,2 4,7 6,5 20,0 16,2
103 Urugoay 39,9 30,3 24,9 15,8 6,5 5,9 46,4 57,5 7,2 6,3
104 Arp Xuich .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
105 achentina 28,4 29,3 19,8 22,2 11,6 10,2 50,6 57,7 9,5 2,8
106 Xlvnia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
107 Hylap 39,2 31,4 24,8 22,1 11,1 25,8 38,6 23,3 11,6 10,4
Cac nn kinh t co thu nh p cao
108 Ha n Qu c 39,9 31,7 14,2 13,1 6,3 3,4 39,0 49,5 14,8 15,5
109 B ao Nha 31,7 38,2 22,0 28,5 16,6 15,8 40,0 33,4 10,5 12,6
110 Ty Ban Nha 29,0 20,5 21,6 14,9 6,6 10,2 53,5 61,7 10,7 7,7
111 Niu Diln 25,2 43,6 16,1 10,5 15,2 13,6 54,5 39,4 5,1 3,4
112 Ailen 18,1 18,5 12,8 13,2 17,9 16,0 56,9 58,1 7,1 7,4
113 +Ixraen 38,4 34,3 0,6 13,5 22,6 15,2 35,0 39,6 3,9 11,1
114 +Coet 46,9 41,9 24,8 19,7 .. .. 24,1 47,8 29,0 10,3
115 +Lin bang ca c ti u vng
quc Ar p
88,6 88,1 10,6 34,0 .. .. 8,8 8,2 4,4 3,8
116 Anh 30,6 29,8 12,8 10,4 10,0 7,2 54,1 56,4 5,3 6,6
117 xtrylia 22,2 23,5 11,1 10,0 8,3 5,5 63,1 65,7 6,4 5,2
118 Italia 16,0 15,3 11,7 11,7 17,1 21,8 56,0 56,6 9,5 6,0
119 Canada 20,6 18,9 9,8 9,2 17,2 17,3 60,4 60,9 1,8 1,4
120 Ph n Lan 20,3 17,9 10,4 7,8 3,6 6,3 67,0 71,1 9,0 4,7
121 +Hng Cng .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
122 Thuy i n 14,4 14,7 6,3 5,8 13,7 11,7 68,6 72,9 3,2 2,5
123 Ha Lan 14,9 14,5 9,1 8,7 7,5 9,1 69,9 71,9 7,8 4,5
124 B 19,9 18,0 14,2 14,2 17,1 20,1 56,6 57,4 6,4 4,6
125 Pha p 27,4 24,9 17,8 16,3 4,2 6,0 63,8 64,3 4,6 4,9
126 +Xingapo 49,2 54,1 26,3 28,2 14,7 10,2 7,4 13,0 28,6 22,7
127 ao 25,9 24,9 10,2 9,7 7,3 9,5 58,0 57,7 8,8 7,9
128 My 30,1 25,3 10,5 9,3 14,3 14,6 50,6 55,7 5,1 4,4
129 c 33,7 30,1 8,6 7,6 4,9 6,3 56,0 58,4 5,3 5,2
130 an Mach 20,4 19,8 12,6 11,4 15,1 13,6 60,3 63,0 4,2 3,5
131 Nauy 18,8 19,7 9,0 8,0 7,0 5,6 70,8 69,4 3,4 5,2
132 Nht 13,4 .. .. .. 18,7 .. 53,0 .. 14,9 ..
133 Thuy S 29,3 30,4 6,5 5,0 2,5 2,8 62,1 62,0 6,2 4,8

255 PHU LUC
Bang A.3 Chi tiu cua chnh phu trung ng theo chc nng
Ty l ph n trm cu a tng chi tiu
Y t Giao duc An ninh va phu c l i xa hi Qu c phong Cac lnh v c khac
A3
1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95
Cac nn kinh t thu nhp thp
1 Modmbic .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
2 tipia 3,5 4,2 10,7 12,4 5,2 5,8 32,8 30,2 47,7 47,5
3 Tandania 5,5 .. 11,8 .. 0,5 .. 13,3 .. 68,8 ..
4 Burundi .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
5 Malany 6,5 .. 11,9 .. 0,8 .. 6,4 .. 74,3 ..
6 Sa t .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
7 Ruanda .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
8 Xira Ln 7,8 .. 14,8 .. 1,9 .. 6,1 .. 69,4 ..
9 Npan 4,6 3,8 10,8 12,5 0,6 .. 5,9 5,7 78,4 78,0
10 Nigi .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
11 Bu ckina Phax 6,1 6,9 17,3 17,3 5,5 .. 19,1 14,0 53,2 61,8
12 Maagaxca 5,6 5,3 14,3 13,5 2,3 1,6 7,2 5,9 73,0 73,7
13 Bnglae t 5,1 .. 9,1 .. 3,4 .. 10,8 .. 71,6 ..
14 Uganda 3,7 .. 12,6 .. 1,5 .. 20,1 .. 62,0 ..
15 Vi t Nam .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
16 Ghin Bitxao 6,1 .. 8,0 .. 4,0 .. 7,2 .. 75,4 ..
17 Haiti .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
18 Mali 2,6 .. 10,0 .. 4,2 .. 8,3 .. 74,8 ..
19 Nigiria 1,7 .. 6,1 .. 0,3 .. 7,5 .. 84,5 ..
20 Ymen 4,1 4,4 17,4 19,7 .. .. 29,5 30,3 49,0 45,6
21 Campuchia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
22 Knia 6,4 5,6 20,6 20,3 0,1 0,1 10,7 7,6 62,1 66,4
23 Mng c .. 2,4 .. 3,6 .. 22,2 .. 11,3 .. 60,5
24 Tg 5,1 .. 18,5 .. 7,8 .. 8,0 .. 60,6 ..
25 Gmbia 7,4 .. 14,8 .. 2,5 .. 4,3 .. 74,0 ..
26 Trung Phi 5,1 .. 17,6 .. 6,2 .. 9,7 .. 61,4 ..
27 n 2,0 1,7 2,2 2,0 .. .. 19,2 15,1 76,7 81,3
28 La o .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
29 Bnanh .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
30 Nicaragoa 13,3 13,4 13,7 15,4 8,3 16,3 28,5 7,6 36,2 47,3
31 Gana 8,5 7,8 21,9 23,0 6,0 7,0 5,4 4,7 58,2 57,6
32 Dmbia 6,5 9,9 11,6 12,8 1,8 2,9 .. .. 80,1 74,4
33 ngla .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
34 Grudia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
35 Pakixtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
36 Mritani .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
37 Ade cbaigian .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
38 Dimbabu 6,8 .. 21,5 .. 4,5 .. 17,1 .. 50,1 ..
39 Ghin .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
40 nurat .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
41 Xngan 4,3 .. 18,0 .. 5,5 .. 10,0 .. 62,3 ..
42 Trung Qu c 0,4 0,4 2,1 2,4 0,1 0,1 15,4 16,3 82,0 80,8
43 Camrun 3,8 4,8 11,8 18,0 4,6 1,0 7,5 9,4 72,3 66,8
44 Ct ivoa .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
45 Anbani .. 5,6 .. 2,3 .. 21,7 .. 7,1 .. 63,3
46 Cngg .. .. 10,3 .. 4,2 .. .. .. 88,9 ..
47 Crgxtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
48 Xri Lanca 4,7 5,5 8,6 10,2 10,8 16,9 5,4 11,8 70,5 55,6
49 acmnia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Cac nn kinh t thu nhp trung
bnh
Ca c n n kinh t thu nh p d i
trung bnh

50 Lxth 8,9 12,1 15,7 21,3 1,7 1,3 7,4 6,1 66,3 59,2
51 Ai c p 2,6 2,4 11,2 12,0 11,9 10,4 15,4 9,4 58,9 65,8
52 Blivia 5,5 6,3 20,4 18,0 17,4 15,3 13,6 9,5 43,2 50,8
53 Maxnia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
54 Mnva .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
55 Udbkixtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
56 Innxia 2,2 2,8 9,2 9,8 .. 5,3 9,7 6,6 78,9 79,5
57 Philipin 5,0 3,8 17,6 15,7 1,6 2,7 12,7 10,5 63,0 67,3
58 Mar c 2,9 3,0 17,4 17,8 5,8 6,1 14,6 14,3 59,3 58,8
59 Xyri 1,4 2,3 8,8 9,0 4,2 2,0 36,3 35,2 49,3 51,1
60 Papua Niu Ghin 9,3 8,3 17,4 16,2 0,5 0,8 4,6 3,9 68,1 70,8
61 Bungari 1,7 3,2 2,8 3,7 21,8 30,7 8,8 7,0 65,0 55,4
62 Cadcxtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
63 Goatmala 7,7 10,1 14,1 16,8 3,5 4,4 14,1 13,9 60,9 58,2
64 cuao 9,0 .. 24,9 .. 1,4 .. 12,2 .. 52,6 ..
65 minicana 10,1 11,0 12,4 10,1 6,4 3,7 7,2 4,9 63,8 70,4
66 Rumani 3,1 8,1 3,4 9,7 21,4 27,0 7,1 8,1 65,0 47,1
67 Giamaica .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
68 Gioo cani 4,4 6,5 12,4 14,8 11,4 14,6 25,8 22,6 46,1 41,5
69 Angiri .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
70 En Xanvao 7,5 8,0 16,7 13,4 3,3 4,5 21,7 14,0 50,8 60,1
71 Ucraina .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
72 Pargoay 4,3 6,3 11,9 17,6 24,6 15,6 11,9 12,1 47,3 48,5
Ghi chu: cac thanh t co th khng b sung thm 100% do co nhng i u chnh i vi tng thu nhp hi n hanh cu a cac nc n m trong bao cao,
Ca c s liu in nghing la cho nh ng nm kha c ngoai nhng nm c nu trn
Ty l ph n trm cu a tng chi tiu
Y t Giao duc An ninh va phu c l i xa hi Qu c phong Cac lnh v c khac
1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95 1981-90 1991-95
73 Tuynidi 6,3 6,5 15,1 17,5 10,7 14,1 7,7 5,5 60,2 56,4
74 Ltva .. 6,0 .. 6,9 .. 35,8 .. 2,4 .. 48,9
75 Clmbia 4,6 5,4 21,2 18,3 16,7 8,3 8,0 8,0 49,5 60,1
76 Nambia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
77 Blarut .. 2,5 .. 17,6 .. 36,5 .. 4,1 .. 39,9
78 Nga .. 1,6 .. 2,7 .. 28,1 .. 14,3 .. 53,3
79 Latvia .. 6,4 .. 13,8 .. 39,0 .. 3,0 .. 37,9
80 Pru 5,7 .. 16,9 .. .. .. 20,1 .. 57,2 ..
81 Cxta Rica 25,0 26,7 19,6 21,0 13,2 14,4 2,5 .. 39,9 38,0
82 Libng .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
83 Thai lan 5,7 7,6 19,7 21,3 3,2 3,6 19,1 15,6 52,4 51,8
84 Panama 17,1 20,5 16,0 18,4 14,5 22,4 7,2 5,2 49,4 33,5
85 Th Nh Ky 2,3 3,0 13,6 16,1 1,2 3,1 12,2 10,0 70,8 67,8
86 Ba lan .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
87 Extnia .. 13,1 .. 8,2 .. 34,9 .. 2,6 .. 41,9
88 Xlvakia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
89 Btxoana 5,5 5,1 19,1 21,3 2,3 2,1 9,3 12,1 63,9 59,4
90 Vnxula 8,6 .. 18,3 .. 6,7 .. 6,3 .. 60,2 ..
Cac nn kinh t co thu nh p trn trung bnh
91 Nam phi .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
92 Cratia .. 15,3 .. 6,2 .. 32,2 .. 18,7 .. 27,6
93 Mhic 1,4 3,0 11,9 23,7 10,0 21,0 2,2 3,8 74,5 48,6
94 Mrix 7,9 8,8 14,5 15,5 15,8 15,9 1,1 1,5 60,7 59,3
95 Gabng .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
96 Braxin 7,1 5,9 3,9 3,5 26,8 30,6 3,9 2,8 58,3 57,3
97 Triniat va Tbag .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
98 Se c .. 17,2 .. 11,2 .. 27,8 .. 6,1 .. 37,7
99 Malaixia 4,9 5,6 18,7 20,4 4,0 5,9 10,7 11,7 61,8 56,3
100 Hunggari 3,4 .. 2,0 .. 24,3 .. 4,5 .. 65,8 ..
101 Chil 7,5 11,4 13,2 13,5 37,7 33,5 11,4 9,2 30,3 32,3
102 man 4,2 6,0 8,9 12,1 3,0 3,6 44,4 35,4 41,6 42,9
103 Urugoay 4,1 5,4 7,2 6,7 50,6 58,4 10,8 6,5 27,4 23,0
104 Arp Xuich .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
105 achentina 2,0 2,2 7,9 7,0 35,7 47,5 7,9 6,8 46,8 36,4
106 Xlvnia .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
107 Hylap 10,5 7,7 9,6 8,2 30,6 14,2 10,8 8,6 38,4 61,3
Cac nn kinh t co thu nh p cao
108 Han Quc 1,7 18,9 18,8 6,9 10,0 29,0 20,0 43,5 50,1
109 B ao Nha 8,7 .. 9,9 .. 24,2 .. 6,0 .. 51,3 ..
110 Ty Ban Nha 8,2 6,2 5,9 4,4 47,0 39,0 4,9 3,7 34,0 46,7
111 Niu Diln 12,8 13,5 11,8 14,4 29,4 37,7 4,9 3,8 41,1 30,7
112 Ailen 13,0 14,1 11,7 12,8 25,4 27,5 3,1 3,1 46,9 42,6
113 +Ixraen 3,7 5,4 8,5 12,0 17,1 23,5 27,8 20,3 43,0 38,8
114 +Coet 6,7 4,5 11,9 8,8 10,6 13,7 14,5 36,8 56,3 36,1
115 +Lin bang ca c ti u vng
quc Ar p
6,8 7,1 11,4 16,2 3,1 3,4 43,3 37,5 35,5 35,8
116 Anh 13,6 14,0 2,7 4,2 30,0 30,5 13,0 9,2 40,7 42,2
117 xtrylia 9,8 12,9 7,4 7,4 27,7 32,5 9,1 7,7 46,0 39,5
118 Italia 11,0 .. 8,2 .. 32,8 .. 3,4 .. 44,6 ..
119 Canada 5,8 4,9 3,3 2,8 34,7 40,6 7,8 6,5 48,5 45,1
120 Ph n Lan 10,7 2,9 14,1 12,2 32,2 45,3 5,1 4,2 37,9 35,4
121 +Hng Cng .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
122 Thuy i n 1,3 0,5 9,2 7,3 46,1 50,1 6,8 5,6 36,6 36,4
123 Ha Lan 11,2 13,9 11,0 10,5 36,6 37,4 5,2 4,3 35,9 33,9
124 B 1,9 .. 12,9 .. 40,63 .. 5,0 .. 39,9 ..
125 Pha p 16,1 17,8 7,5 7,0 43,0 42,9 6,6 5,7 26,8 26,6
126 +Xingapo 5,5 6,8 19,1 21,0 1,5 3,3 20,6 26,5 53,2 42,3
127 ao 12,4 13,3 9,6 9,5 45,5 45,4 2,9 2,3 29,6 29,6
128 My 11,7 16,9 1,9 1,8 29,9 28,5 24,2 19,3 32,3 33,6
129 c 18,6 16,8 0,7 0,8 48,9 45,3 8,8 6,4 23,1 30,7
130 an Mach 1,2 1,0 9,4 9,8 38,7 41,1 5,4 4,5 45,2 43,6
131 Nauy 9,0 3,5 7,9 6,3 35,2 36,7 8,2 7,0 39,7 46,5
132 Nht .. 1,5 .. 6,2 .. 37,5 .. 4,4 .. 50,3
133 Thuy S 13,0 20,7 3,2 2,7 49,1 46,0 10,4 7,1 24,3 23,4

NHNG CH S CHON LOC V
TNH HNH PHAT TRIN TH GII
Gii thiu nhng ch s chon loc v tnh hnh phat trin th gii
Su tm cac d liu chu yu va ban u
Cac bang
Nhng ch s tom tt v tnh hnh phat trin kinh t xa hi
ang 1: Cac ch s co ban
ang 2: Cac ch s kInh f vI m
ang 3: Cac ch s kInh f dI ngoaI
Ngun nhn lc
ang 4: an s va Iuc Iuong Iao dng
ang 5: Phan phI fhu nhap hoc fIu dung
ang 6: Y f
ang 7: CIao duc
Vic duy tr mi trng
ang 8: Su dung nng Iuong fhuong maI
ang 9: Su dung daf daI va d fhI hoa
ang 10: TaI nguyn rung va nuoc
Kt qua thc hin kinh t
ang 11: Tng fruong kInh f
ang 12: Co cau nn kInh f: san xuaf
ang 13: Co cau nn kInh f: cau.
ang 14: Ngan sach chnh quyn frung uong
ang 15: Xuaf nhap khau hang hoa
ang 16: Can can fhanh foan
ang 17: No nuoc ngoaI
ang 1a. Cac ch s co ban cho cac nn kInh f khac
Chu thch ky thut
Nhng ngun d liu
Phn loai cac nn kinh t
NI DUNG
NH! NC CHI SO CHO N IO C V TINH HINH
PHAT TRIN cua fh gIoI nay cung cap mf fap
hop cf IoI gm ba Iuan d v phaf frIn: dan s, mI
fruong va nn kInh f. Cach frnh bay cua 17 bang
van gIu IaI fruyn fhng cua nhung Ian xuaf ban
ao cao v fnh hnh phaf frIn fh gIoI da qua,
fruyn fhng frnh bay du IIu v kInh f xa hI bao
frum frn 130 nn kInh f frong nm hay frong fhoI
ky gan day nhaf ma du IIu co duoc d so sanh voI
du IIu frong nm hay fhoI ky fruoc do. Mf bang
phu fhm cung frnh bay nhung ch s co ban dI voI
76 nn kInh f voI du IIu raI rac hay co s dan duoI
1 frIu nguoI.
Phan Ion nhung ch s duoc frnh bay o day
duoc chon ra fu hon 150 ch s nm frong cun Nhung
ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1997 moI va
dc Iap uoc xuaf ban hang nm, Nhung ch s v
fnh hnh phaf frIn fh gIoI Ia xuaf ban pham fhng
k hang dau cua Ngan hang fh gIoI. No Iam nI baf
cach fIp can bao quaf hon va fng hop hon dI voI
vIc frnh bay nhung fhng k v phaf frIn. Trong
nm phan doan chnh cua no, no fhua nhan fac dng
qua IaI cua mf Ioaf rng Ion nhung van d: su phaf
frIn ngun vn nhan Iuc) vIc duy fr mI fruong,
vIc fhuc hIn kInh f vI m, su phaf frIn khu vuc
kInh f fu nhan va nhung mI IIn h foan cau anh
huong dn mI fruong bn ngoaI dI voI phaf frIn.
No cung Iam nI baf, va day Ia Ian dau fIn, fap hop
chung cu raf rng v du IIu d Iam sang fo nhung
cam bay fIm fang frong nhung so sanh gIua cac
nuoc va gIua cac fhoI ky. Nhung ch s v fnh hnh
phaf frIn fh gIoI duoc b6 sung co so Ju /icu moi
cua Ja C-ROM chua frn 1000 bang du IIu va
500 ch s v nhung Ioaf fhoI dIm dI voI 209 nn
kInh f.
Co nhiu hn nhng ch s chon loc v tnh hnh phat
trin th gii
Nhung bang fu 1 dn 3, Nhung ch s fom ff
v fnh hnh phaf frIn kInh f xa b6i, cung cp m6t
cai nbn kbai quat cc nbung cn Jc pbat frIn chu
chaf: an chung gIau va ngheo nhu fh nao7 TuI
fho frung bnh cua cac fh h moI sInh ra se nhu fh
nao7 Ty I phan frm nguoI Ion fuI mu chu Ia bao
nhIu7 Nn kInh f da duoc fhuc hIn nhu fh nao
v phuong dIn fng fruong va Iam phaf7 IoaI mI
fruong kInh f bn ngoaI nao ma cac nuoc phaI duong
dau7
Nhung bang fu 4 dn 7, Ngun nhan Iuc, ch ra
fy suaf fIn b v phaf frIn xa hI frong fhap ky
qua. u IIu v fng dan s, su fham gIa cua Iuc
Iuong Iao dng va su phan phI fhu nhap cung duoc
dua vao. Nhung fhuoc do v fnh frang khoe manh
nhu su fhIu dInh duong va vIc huong fhu su chm
soc y f, fy suaf s nguoI fham gIa hoc hanh va nhung
khac bIf dI xu v gIoI fnh co IIn quan dn nan
mu chu cua nhung nguoI Ion fuI cung duoc frnh
bay.
Nhu ng ba ng fu 8 d n 10) VI c duy fr mI
fruong, gm nhung fhuoc do v fac dng cua con
nguoI dI voI mI fruong - nan pha rung, nhung kIu
fhay dI su dung daf frng frof, nan can kIf ngun
nuoc ngof va kh fhaI cac bon dIxf - va mf s hoaf
dng gay nn nhung fac dng nay - vIc su dung
nng Iuong va d fhI hoa. Cung duoc dua vao nhung
bang nay Ia fhng fIn v pham vI cua nhung vung
duoc bao h d duy fr noI cu fru fu nhIn, va do do,
bao v duoc fnh da dang sInh hoc.
GII THIU NHNG CH S CHON LOC
V TNH HNH PHAT TRIN TH GII
Nhung bang fu 11 dn 17, Kf qua fhuc hIn
kInh f frnh bay fhng fIn v co cau va fng fruong
kInh f cung nhu v dau fu nuoc ngoaI, no nuoc ngoaI
va muc d hoa nhap vao nn kInh f foan cau.
o cng vIc dau fIn cua Ngan hang fh gIoI
Ia cung cap fn dung va khuyn nghI chnh sach cho
nhung nuoc fhanh vIn co fhu nhap fhap va frung
bnh, nhung van d duoc xem xef ch fap frung chu
yu vao nhung nn kInh f nay. O noI nao co fu IIu
fh fhng fIn v nhung nn kInh f co fhu nhap cao
duoc dua ra d so sanh. Nhung dc gIa co mong mun
co fh fham khao nhung an pham fhng k cua cac
qu c gIa hay nhu ng xua f ba n pha m cu a f chu c
OC va IIn mInh chau au d co nhIu fhng fIn
hon v nhung nn kInh f fhu nhap cao.
S phn loai cac nn kinh t
Nhu ngay frong ao cao nay, fIu chuan chnh d
phan IoaI cac nn kInh f va phan bIf mf cach ro
rang cac gIaI doan phaf frIn kInh f Ia CNP fheo
dau nguoI. Cac nuoc duoc phan fhanh ba IoaI fheo
fhu nhap. Nhung muc gIoI han CNP fheo dau nguoI
frong Ian xuaf ban Nhung ch s chon Ioc v fnh
hnh phaf frIn fh gIoI nay nhu sau: fhu nhap fhap,
765 d Ia hay f hon frong nm 1995 |49 nn kInh
f); fhu nhap frung bnh> 766 d Ia foI 9.385 d Ia
|58 nn kInh f); va fhu nhap cao, 9.386 d Ia hoc
hon |26 nn kInh f) Mf su phan chIa nua Ia muc
3.035 d Ia CNP fheo dau nguoI, o gIua muc fhu
nhap duoI frung bnh va muc fhu nhap frn frung
bnh. Cac nn kInh f con duoc phan IoaI fheo vung.
V danh sach cua faf ca cac nn kInh f frong mI
mf nhom fhu nhap va vung, k ca nhung nn kInh
f co s dan f hon 1 frIu nguoI, xem bang Phan IoaI
cac nn kInh f o phan cuI Nhung ch s chon Ioc v
fnh hnh phaf frIn fh gIoI
Cac ngun va phng phap lun v d liu
u IIu kInh f xa hI duoc frnh bay o day duoc ruf
ra fu mf s ngun: b suu fap dau fIn boI Ngan
hang fh gIoI, nhung an pham fhng k cua cac nuoc
fhanh vIn, cua nhung f chuc phI chnh phu nhu
VIn faI nguyn fh gIoI va nhung f chuc quc f
khac nhu IIn hop quc va cac co quan chuyn mn
cua no, Quy fIn f quc f va f chuc OC |xem
Nhung ngun du IIu o sau phan Chu fhch ky fhuaf
d co mf danh sach day du cac ngun fu IIu). Mc
du nhung chuan muc quc f v dua fIn fuc, dInh
nghIa va phan IoaI duoc ap dung cho phan Ion fhng
k cua cac nuoc va cac co quan quc f, cung khng
franh khoI co nhung khac bIf v vIc dua fIn fuc,
fnh fhoI su va v nng Iuc va nhung ngun danh
cho vIc suu fam va fap hop du IIu co ban. Trong
mf vaI fruong hop, nhung ngun khac nhau v du
IIu doI hoI cac nhan vIn cua Ngan hang fh gIoI
phaI xem xef IaI d bao dam frnh bay du IIu dang
fIn cay nhaf. Ch nao ma du IIu sn co bI coI nhu
qua yu d cung cap nhung fhuoc do dang fIn cay ve
muc d hay khuynh huong hoc khng phu hop voI
nhung chuan muc quc f fh du IIu khng duoc
frnh bay.
u IIu duoc frnh bay frong nhung bang nay
Ia nhaf quan voI du IIu frong cun Nhung ch s v
fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1997. Nhung khac bIf
gIua cac du IIu cua nhung Ian xuaf ban hng nm
khng ch phan anh nhung fhng fIn moI nhan duoc,
ma con phan anh nhung hIu chnh v nhung Ian
xuaf ban frong IIch su va phan anh nhung fhay dI
v mf phuong phap Iuan. o vay, du IIu cua nhung
san pham khac nhau frong qua khu co fh da duoc
cng b frong nhung Ian xuaf ban khac nhau. Chung
fI khuyn dc gIa khng nn so sanh nhung Ioaf du
IIu gIua cac Ian xuaf ban. u IIu chc chn v
hang Ioaf fhoI gIan Ia sn co frong Nhung ch s v
fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1997 nhap frong dIa
C-ROM.
a hf suc c gng d fIu chuan hoa du IIu,
nhung khng fh bao dam mf su so sanh day du va
can fhan frong frong vIc gIaI fhch cac ch s. V
du, nhung ch s frong ang 5, Phan phI fhu nhap
hoc fIu dung da khng duoc dem ra so sanh mf
cach nghIm ngf gIua cac nuoc, boI v nhung khao
saf cac h gIa dnh co so co khac nhau v mf phuong
phap va kIu IoaI suu fam du IIu.
Taf ca cac con s d Ia Ia d Ia My fheo gIa hIn
hanh fru phI duoc nu fheo mf cach khac. Nhung
phuong phap duoc dung d chuyn dI fu con s v
dng fIn quc gIa duoc m fa frong phan Chu fhch
ky fhuaf.
Nhng thc o tom tt
Nhung fhuoc do fom ff, duoc frnh bay o nhung
daI f mau frn mI bang, hoc Ia nhung fng s
|duoc ch ra bng ky hIu f) nhung s bnh quan gIa
quyn |W ) hoc nhung gIa frI frung gIan |m) duoc
fnh cho cac nhom nhung nn kInh f. Nhung nuoc
ma du IIu khng duoc nu In frong nhung bang
chnh da duoc dua vao nhung fhuoc do fom ff dua
frn gIa dInh cho rng nhung nuoc nay se dI fheo xu
huong cua nhung nn kInh f duoc dua vao ao cao
261 GII THIU NHNG CH S CHON LOC V TNH HNH PHAT TRIN TH GII
frong fhoI ky nay. Nhung nuoc khng duoc nu frong
cac bang chnh |Ia cac nuoc duoc frnh bay frong
ang 1.a, Cac ch s co ban cho cac nn kInh f khac)
da nm frong cac fhuoc do fom ff khI co du IIu
hoc nu khng co fh duoc dua frn gIa dInh rng
chung dI fheo khuynh huong cua cac nuoc da duoc
bao cao. Iu nay dem IaI mf fhuoc do co fnh chaf
fng hop vung chc hon bng cach fIu chuan hoa
dIn bao frum cac nuoc dI voI mI mf fhoI ky da
duoc ch ra.
Tuy nhIn, noI nao ma vIc fhIu ngun fhng
fIn chIm foI 1/3 hoc hon nua su uoc fnh foan b
fh fhuoc do v nhom duoc ghI nhan Ia khng sn co.
Phuong phap duoc dung d fnh foan nhung fhuoc
do fom ff frong mI mf bang duoc noI ro frong
phan Chu fhch ky fhuaf cua bang.
Thut ng va vic a tin v cac nc
Tu ngu nuoc khng co nghIa Ia co ham y v dc Iap
chnh frI, ma co fh d cap baf ky Ianh fh nao ma
nhung co quan quyn Iuc fhng bao nhung fhng k
v xa hI hay kInh f rIng bIf.
u IIu duoc frnh bay dI voI nhung nuoc hay
nhung nn kInh f nhu chung da duoc fao fhanh frong
nm 1995, va nhung du IIu IIch su duoc fu chnh IaI
d phan anh nhung fhoa fhuan chnh frI hIn hanh.
Trong faf ca cac bang, nhung ngoaI I du duoc Iuu y.
u IIu dI voI Trung Quc khng bao gm du
IIu dI voI aI Ioan cua Trung Quc, fru phI duoc
ghI chu mf cach khac. V du, fu ngay 1-7-1997 Hng
Cng Ia mf b phan cua Trung Quc.
u IIu duoc frnh bay rIng re khI nao co fh
duoc dI voI Cng hoa Sec va Cng hoa XIvakIa,
nhung nuoc duoc hnh fhanh fu TIp Khc fruoc day.
u IIu duoc frnh bay rIng dI voI rIforIa
khI nao co fh duoc; fuy nhIn, frong phan Ion fruong
hop fruoc nm 1992, chung nm frong du IIu dI
voI fIpIa.
u IIu dI voI nuoc uc d cap nuoc uc fhng
nhaf, fru phI duoc ghI chu mf cach khac.
u IIu dI voI CIoocdanI d cap foI o ng
ch fru phI duoc ghI chu mf cach khac.
Nm 1991 IIn bang XvIf da chnh fhuc bI
fan ra fhanh 15 nuoc: acmnIa, AdecbaIgIan, Iaruf,
xfnIa, CrudIa, Cadcxfan, Curoguxfan, Iaf vIa,
If va, Mndva, IIn bang Nga, Ta fgIkIxfan,
TucmnIxfan, !craIna va !dobkIxfan. Iuc nao co
fh duoc, du IIu duoc frnh bay cho nhung nuoc rIng
re.
u IIu dI voI Cng hoa Ymen d cap nuoc
nay fu nm 1990 fro dI; du IIu dI voI nhung nm
fruoc do d cap nuoc Cng hoa dan chu nhan dan
Ymen fruoc day va nuoc Cng hoa Arap Ymen
fruoc day, fru phI duoc chu fhch mf cach khac.
Iuc nao co fh, du IIu se duoc frnh bay dI
voI fung nuoc duoc fhanh Iap fu Nam Tu fruoc day:
xnIa va HecxgvIna, CrafIa, Cng hoa Nam Tu
MaxdnIa fruoc day, XIvnIa va IIn bang cng
hoa Nam Tu |XecbIa va Mnfngr).
Cach trnh bay bang
Khun kh bang cua Ian xuaf ban nay cung gIng
nhu khun kh bang cua nhung Ian xuaf ban fruoc
cua ao cao v fnh hnh phaf frIn fh gioi. Cac ncn
kinb tc Juoc /ict kc tbco trt tu tng Jn cc GNP tbco
dau nguoI frong faf ca cac bang, ngoaI fru ang 1a.
Nhung nn kInh f fhu nhap cao duoc danh dau bng
ky hIu + Ia nhung nn kInh f duoc IIn hop quc
xp IoaI hoc duoc cac co quan quyn Iuc cua chung
coI nhu nhung nn kInh f phaf frIn. Nhung nn
kInh f co dan s duoI 1 frIu nguoI hay nhung nn
kInh f co du IIu fan man fh khng duoc frnh bay
rIng ma nm frong cac fng cng. Nhung ch s co
ban cua cac nn kInh f nay co fh fm fhay frong
ang 1a. anh sach fheo fhu fu chu caI frong bang
Suu fam cac du IIu chu yu va ban dau frnh bay s
nhung fham khao dI voI mI mf nn kInh f.
Nhng chu thch ky thut
V chaf Iuong du IIu va nhung so sanh gIua cac
nuoc con phaI ban, dc gIa duoc khuyn khch fra
cuu Chu fhch ky fhuaf, bang Suu fam cac du IIu
chu yu va ban dau, bang Phan IoaI cac nn kInh f
va nhung ghI chu dI voI cac bang. Nhung faI IIu
nay mIu fa nhung phuong phap, khaI nIm, dInh
nghIa va ngun du IIu duoc dung frong fap hop cac
bang. I voI vIc suu fam fu IIu rng hon, xem
Nhung ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1997.
oan Nhung ngun du IIu o phan sau Chu fhch ky
fhuaf IIf k cac ngun fu IIu co chua dung nhung
dInh nghIa foan dIn hon va cac mIu fa v nhung
khaI nIm da duoc dung.
co nhIu fhng fIn hon v Nhung ch s chon
Ioc v fnh hnh phaf frIn fh gIoI va nhung xuaf
ban pham khac cua Ngan hang fh gIoI, xIn vuI Iong
IIn h voI:
Trung fam Thng fIn, Nhom du IIu phaf frIn
Ngan hang fh gIoI, 1818 H Sfreef, N.W. WashIng-
fon, .C. 20433.
uong day nong: |800) 590-1906 hay |202) 473-
7824.
Iax: |202) 522-1498
-maII: InfovorId bank.org
WorId WIde Web: hffp://vvv.vorIdbank.org
hay hffp://vvv.vorIdbank.org/vdI.
df mua cac xuaf ban pham cua Ngan hang
fh gIoI, hay goI yu cau cua ngaI qua duong -maII
fheo dIa ch vorIdbank.org hay vIf cho Nha xuaf
ban Ngan hang fh gIoI fheo dIa ch o frn, hay goI
dIn fhoaI s |703) 661 - 1580.
SU T M CA C D LI U
CHU YU VA BAN U
ANC S!! TM CAC ! II! CH! Y! VA
AN ! duoI day Ia mf ch bao cho cac nuoc nm
frong Nhung ch s chon Ioc v fnh hnh phaf frIn
fh gIoI cung voI fhng fIn b sung v cac ngun,
phuong phap xu Iy va fnh frang hIn hanh cua cac
ch s chnh v nhan khau, kInh f va mI fruong
cho 133 nuoc duoc bao gm frong cac bang fhng k
chnh.
Ngan hang fh gIoI khng phaI Ia co quan fap
hop du IIu chu yu cho faf ca cac IInh vuc khac
ngoaI khao saf v muc sng va van d no. Tuy nhIn,
voI fu cach Ia mf co quan su dung chu yu cac du
IIu kInh f - xa hI, Ngan hang fh gIoI dc bIf chu
frong dn vIc fap hop du IIu d cung cap cho nhung
nguoI su dung du IIu frong phan fch kInh f va
xay dung chnh sach. Nhung khac bIf v phuong
phap va quy uoc ma nhung dI fuong fhu fhap du
IIu su dung - fhuong Ia cac co quan fhng k quc
gIa, cac ngan hang frung uong va cac co quan dIch
vu quan fhu - co kha nng dan dn nhung saI bIf
qua fhoI gIan gIua cac nuoc va frong pham vI fung
nuoc. XIn xem Nhung ch s v fnh hnh phaf frIn
fh gIoI 1997 d bIf fhm v cach fhuc xu Iy hoan
fhIn hon cho fap hop cac du IIu chu yu. Trong
mI bang fhng k cua Nhung ch s chon Ioc v
fnh hnh phaf frIn fh gIoI, cac nn kInh f duoc
xp fheo frnh fu fng dan v CNP fheo dau nguoI.
VIc xp fhu fu bn duoI cn cu vao CNP fheo dau
nguoI cho fhay vI fr cua mf nuoc frong cac bang
fhng k.
Nhung bIu s frong cac mang duoc bI mau Ia
nhung fhuoc do fng kf cho cac nhom nn kInh f.
Ky fu v co nghIa Ia frong s bnh quan; m co nghIa
Ia dIm gIua va f nghIa Ia fng s.
NgoaI fru o nhung noI duoc nu frong cac chu
fhch ky fhuaf, muc fng fruong cho du IIu kInh f
Ia cn cu vao dIu kIn fhuc.
Ngay khoa du IIu Ia 1-2-1997.
Iu fuong.. nghIa Ia khng co du IIu.
Khoang frng d frng nghIa Ia khng fh ap
dung duoc.
Cac s 0 va 0.0 nghIa Ia s khng hoc gan nua
don vI duoc frnh bay.
Cac s IIu In nghIng Ia nhung du IIu cho
nhung nm hay gIaI doan khac ngoaI nhung nm va
gIaI doan duoc ghI frn.
Iu fuong + Ia nhung nuoc va Ianh fh co fhu
nhap cao fheo xp IoaI cua IIn hop quc, hoc duoc
chnh quyn nuoc hay Ianh fh do fhua nhan Ia dang
phaf frIn.
265 SU TM CAC D LIU CHU YU VA BAN U
H thng tai khoan quc dn Cac nn kinh t Th hang xp
theo tng thu
nhp quc ni
trn u ngi
Nmtng
iu tra dn
s mi nht
Cuc iu tra h gia
nh hay nhn khu hoc
mi nht
a c ng
ky cac s liu
c ban
Nmtp hp cac
s liu gn y
nht
Ngay khoa s tai
khoa Nmc s C s nh gia
Nguyn tc k toan
tai chnh cua chnh
phu
Anbani 45 1989 1970 31-12 1993 VAP
Angiri 69 1987 PAPCHILD, 1992 1990 31-12 1980 VAB
nggla 33 1970 1987 31-12 1970 VAP
Achentina 105 1991 1976 31-12 1986 VAP C
Acmnia 49 1989 1989 31-12 1993 VAB
xtrylia 117 1991 1985 30-6 1989 VAP C
Ao 127 1991 1991 31-12 1990 VAP C
Adecbaigian 37 1989 1989 31-12 1987 VAP
Bngladet 13 1991 DHS, 1994 1987 30-6 1985 VAP
Blarut 77 1989 1989 31-12 1990 VAB C
B 124 1991 1980 31-12 1985 VAP C
Bnanh 29 1992 WFS, 1981 1994 31-12 1985 VAP
Blivia 52 1992 DHS, 1994 1987 31-12 1980 VAP C
Btxoana 89 1991 DHS, 1988 1992 31-3 1986 VAP B
Braxin 96 1991 DHS, 1991 1990 31-12 1980 VAB C
Bungari 61 1992 1988 31-12 1990 VAP C
Buckina Phax 11 1985 SDA, 1995 1992 31-12 1985 VAB C
Burundi 4 1990 1987 31-12 1980 VAB
Campuchia 21 1962 1987 31-12 1960 VAP
Camrun 43 1987 DHS, 1991 1987 30-6 1980 VAP C
Canada 119 1991 1991 31-3 1986 VAB C
Trung Phi 26 1988 DHS, 1994-95 1987 31-12 1987 VAB
Sat 6 1993 1987 31-12 1977 VAB C
Chil 101 1992 1975 31-12 1986 VAP C
Trung Quc 42 1990 Dn s, 1995 1980 31-12 1990 VAP B
Clmbia 75 1993 DHS, 1995 1987 31-12 1975 VAP C
Cngg 46 1984 1987 31-12 1978 VAP
Cxta Rica 81 1984 CDC, 1993 1970 31-12 1987 VAP C
Ct ivoa 44 1988 DHS, 1994 1986 31-12 1986 VAB C
Cratia 92 1991 31-12 1994 VAB C
Sec 98 1991 CDC, 1993 1991 31-12 1984 VAP C
an Mach 130 1991 1990 31-12 1980 VAB C
minicana 65 1993 DHS, 1991 1987 31-12 1970 VAP C
Ecuao 64 1990 DHS, 1994 1987 31-12 1975 VAP B
Ai cp 51 1986 DHS, 1995 1992 30-6 1987 VAB C
En Xanvao 70 1992 CDC, 1994 1975 31-12 1962 VAP B
Extnia 87 1989 1989 31-12 1993 VAB C
tipia 2 1994 Gia nh va sinh e,
1990
1987 7-7 1981 VAB B
Phn Lan 120 1990 1991 31-12 1990 VAB C
Phap 125 1990 Thu nhp, 1989 1990 31-12 1980 VAP C
Gabng 95 1993 31-12 1989 VAP B
Gmbia 25 1993 1982 30-6 1976 VAB B
Grudia 34 1989 1989 31-12 1987 VAB
c 129 1991 31-12 1990 VAP C
Gana 31 1984 DHS, 1993 1970 31-12 1975 VAP C
Hy lap 107 1991 1980 31-12 1970 VAB C
Goatmala 63 1994 DHS, 1995 1970 31-12 1958 VAP B
Ghin 39 1991 SDA, 1991 1991 31-12 1986 VAP
Ghin Bitxoa 16 1983 SDA, 1994-95 1987 31-12 1989 VAP C
Haiti 17 1982 DHS, 1994-95 1987 30-9 1976 VAP
nurat 40 1988 DHS, 1994 1992 31-12 1978 VAB
+Hng Cng 121 1991 31-12 1990 VAB
Hunggari 100 1990 Thu nhp, 1995 1991 31-12 1991 VAB C
n 27 1991 Sc khoe gia nh quc
gia, 1992-93
1975 31-3 1980 VAB C
Innxia 56 1990 DHS, 1994 1987 31-3 1993 VAP C
Ailen 112 1996 1980 31-12 1985 VAB C
+Ixraen 113 1983 1989 31-12 1990 VAB C
Italia 118 1991 1990 31-12 1985 VAP C
Giamaica 67 1991 LSMS, 1994 1975 31-12 1986 VAP

Nht Ban 132 1990 1990 31-3 1985 VAP C
Gioocani 58 1994 DHS, 1990 1975 31-12 1990 VAB B
H thng tai khoa n quc dn Cac nnkinh t Th hang xp
theo tng thu
nhp quc
ni trn u
ngi
Nm tng
iu tra
dn s
mi nht
Cuc Iuu tra h gia
nh hay nhn khu
hoc mi nht
a c
ng ky cac
s liu c
ban
Nmtp hp
cac s liu gn
y nht
Ngay khoa s
tai khoa Nmc s C s nh gia
Nguyn tc k
toan ta i chnh
cua chnh phu
Cadctan 62 1989 1989 31-12 1994 VAB
Kenia 22 1989 DHS, 1993 1990 30-06 1983 VAB B
Han Quc 108 1995 1992 31-12 1990 VAP C
Coet 114 1995 1974 30-6 1984 VAP C
Crgxtan 47 1989 LSMS, 1994 1989 31-12 1993 VAB
Lao 28 1985 1987 31-12 1990 VAP
Latvia 79 1989 1989 31-12 1993 VAB C
Libng 82 1970 1975 31-12 1990 VAB
Lxth 50 1986 DHS, 1991 1987 31-3 1980 VAB C
Ltva 74 1989 1989 31-12 1993 VAB C
Maxnia 53 1994 31-12 1990 VAP
Maagaxca 12 1993 SDA, 1993 1984 31-12 1984 VAB C
Malauy 5 1987 DSH, 1992 1994 31-3 1978 VAB B
Malaixia 99 1991 1975 31-12 1978 VAP C
Mali 18 1987 DHS, 1987 1987 31-12 1987 VAB
Mritani 36 1988 PAPCHILD, 1990 1985 31-12 1985 VAB
Mrix 94 1990 CDC, 1991 1974 30-6 1992 VAB C
Mhic 93 1990 DHS, 1987 1991 31-12 1980 VAP C
Mnva 54 1989 1989 31-12 1993 VAB
Mng c 23 1989 1987 31-12 1986 VAB C
Marc 58 1994 DHS, 1995 1992 31-12 1980 VAP C
Mdmbch 1 1980 1992 31-12 1987 VAB
Namibia 76 1991 DHS, 1992 1991 31-3 1990 VAB C
Npan 9 1991 1987 14-7 1985 VAB C
Ha lan 123 1971 1991 31-12 1990 VAP C
Niu Diln 111 1991 1991 30-6 1982 VAP B
Nicaragoa 30 1995 LSMS, 1993 1975 31-12 1980 VAP C
Nigi 10 1988 Ngn sach va tiu
dung h gia nh,
1993
31-12 1987 VAP
Nigiria 19 1991 Chi tiu tiu du ng,
1992
1987 31-12 1987 VAB
Nauy 131 1990 1985 31-12 1990 VAP C
man 102 1993 Y t tre em, 1989 1975 31-12 1978 VAP B
Pakixtan 35 1981 LSMS, 1991 1975 30-6 1981 VAB C
Panama 84 1990 1975 31-12 1992 VAB C
Papua Niu Ghin 60 1990 1987 31-12 1983 VAP B
Paragoay 72 1992 CDC, 1992 1987 31-12 1982 VAP C
Pru 80 1993 LSMS, 1994 1987 31-12 1979 VAP C
Philippin 57 1990 DHS, 1993 1975 31-12 1985 VAP B
Phn lan 86 1988 1991 31-12 1990 VAP C
B ao nha 109 1991 1990 31-12 1985 VAP C
Rumani 66 1992 LSMS, 1995 1994 31-12 1993 VAB C
Nga 78 1989 LSMS, 1994 1991 31-12 1993 VAB C
Ruana 7 1991 DHS, 1992 1993 31-12 1985 VAB C
Arp Xuch 104 1992 Sc khoe ba me va
tre em, 1993
1975 Hijri year 1970 VAP
Xngan 41 1988 DHS, 1992- 93 1987 31-12 1987 VAP
Xira Ln 8 1985 SHEHEA, 1989- 90 1987 30-6 1985 VAB B
Xingapo 126 1990 1975 31-3 1985 VAP C
Xlvakia 88 1991 1991 31-12 1993 VAP
Xlvnia 106 1991 31-12 1992 VAB
Namphi 91 1991 LSMS, 1993 1990 31-12 1990 VAB C
Ty ban nha 110 1991 1991 31-12 1996 VAP C
Xrilanca 48 1981 DHS, 1993 1970 31-12 1982 VAB C
Thuy in 122 1990 1991 30-6 1990 VAB C
Thuy s 133 1990 1991 31-12 1990 VAP C
Xyri 59 1994 1976 31-12 1985 VAP C
Tandania 3 1988 LSMS, 1993 1994 30-6 1992 VAB
Thai lan 83 1990 DHS, 1987 1987 30-9 1988 VAP C
Tg 24 1981 DHS, 1988 1987 31-12 1978 VAP
Trinidat va 97 1990 DHS, 1987 1975 31-12 1985 VAB
Tbac
Tuynidi 73 1994 1990 31-12 1990 VAP C
Th nh ky 85 1990 Dn s va sc khoe,
1983
1991 31-12 1994 VAB C
Ugana 14 1991 DHS, 1995 1970 30-6 1991 VAB
Ucraina 71 1989 1989 31-12 1990 VAB
Lin bang cac tiu
vng quc arp
115 1980 1980 31-12 1985 VAB B
Anh 116 1991 1991 31-12 1990 VAB C
My 128 1990 Dn s hin tai, 1994 1990 30-9 1985 VAP C
Urugoay 103 1985 1965 31-12 1983 VAP C
Udbkixtan 55 1989 1989 31-12 1987 VAB
Vnxula 90 1990 LSMS, 1993 1970 31-12 1984 VAP C
Vit nam 15 1989 Nhn kh u tng hp,
1995
1992 31-12 1989 VAP
Ymen 20 1994 DHS, 1991- 92 1987 31-12 1990 VAB C
Dmbia 32 1990 SDA, 1993 1994 31-12 1977 VAP C
Dimbabu 38 1992 DHS, 1994 1987 30-6 1980 VAB C
- Nm t6ng Jicu tra Jn s6 moi nbt /a nm ticn banb t6ng Jicu tra.
- Cuc dIu fra h gIa dnh hay nhan khau hoc moI nhaf Ia cuc khao saf duoc dung d Iay s IIu v
nhan khau hoc va h gIa dnh; PAPCHII Ia u an phaf frIn fre em o vung Iong chao Arap; HS Ia khao
saf nhan khau hoc va suc khoe; WIS Ia nghIn cuu sInh san fh gIoI; ISMS Ia nghIn cuu v muc sng; CC
Ia cac frung fam phong chng dIch bnh; SHHA Ia khao saf v chI fIu va hoaf dng kInh f cua h gIa
dnh.
- a duoc dng ky cac s IIu co ban Ia nhung nuoc ma s IIu co ban cua ho da duoc Phong fhng fIn
kInh f xa hI, an fhng k cua IIn hop quc dng ky va da duoc nu frong ao cao v cac s IIu fhng k
co ban va dan s. Cac chI s nhan khau hoc cua cac nuoc nay co fh chnh xac va cap nhaf hon.
- Nm tp bop cac s6 /icu gn Jy nbt /a nm gn Jy nbt ma s6 /icu Juoc fap hop fu cac ngun khac
nhau.
- Ngay kboa s6 tai kboa /a ngay cu6i cung (ngay kboa s6 cua nm tai kboa cua chnh quyn frung uong.
Nm faI khoa cua cac cap chnh quyn khac va cac nm bao cao cho khao saf fhng k co fh khac. Nhung
nu mf nuoc duoc nhon d bao cao v nm faI khoa frong cf sau fh ngay do Ia ngay kf fhuc ky han bao
cao cua cac faI khoan quc dan.
Nm co so cua bc tb6ng tai kboan qu6c Jn /a nm Juoc su Jung /am ky g6c Jc fnh fheo dInh gIa khng
dI frong cac faI khoan quc dan cua mf nuoc. Cac ch s gIa ca Iay fu fng faI khoan quc dan, nhu ch s
gIam phaf CP, fh hIn muc gIa so voI gIa o nm gc. Cac fhng dInh gIa khng dI do Ngan hang fh
gIoI bao cao fhuong mf phan dua frn nm gc 1987.
- Co so dInh gIa cua h fhng faI khoan quc dan cho bIf cac gIa frI frong h fhng faI khoan quc dan
duoc fnh dua frn gIa cua nguoI san xuaf |VA) hay gIa cua nguoI mua |VAP). CIa cua nguoI mua Ia gIa
cng ca fhu danh frn gIa frI gIa fng va fhu fu nguoI fIu dung v vay ma gIa frI gIa fng frong khau san
Xuaf Co Ve cao hon so voI gIa frI fhuc f.
- Nguycn tc kc toan tai cbnb cua cbnb pbu cbo bict co so kc toan cua cac Ju IIu bao cao v faI chnh
cua chnh quyn frung uong. I voI hau hf cac nuoc, du IIu faI chnh cua chnh phu duoc fap hop |C) vao
frong mf IoaI faI khoan fng hop ca cac hoaf dng faI khoa cua chnh quyn frung uong. I voI cac nuoc su
dung faI khoan ngan sach chnh quyn frung uong |) fh khng fInh dn hoaf dng faI khoa cua cac don vI
frung uong.
Cbu tbcb
Bang 1: Cac ch s c ban
GNP/ u ngi*) GNP/ u ngi * tnh theo PPP
Ly My=100
Dn s
( triu ngi) tnh
n gia nm 95
Din tch
(nghn km
2
) Tnh theo
la 1995
Ty l tng
bnh qun
hang nm
(%)
1985-95
1987 1995
la theo hin
gia quc t
1995
Ty l ngheo oi
vi mc sng
thp hn 1
la/ ngay
(PPP)
1981-95
Tui tho bnh
qun (nm)
1995
Ty l mu ch
ngi
trng
thanh(%)
1995
Cac nn kinh t thu nhp thp,
Khng tnh Trung Quc va n
3.179,9t
1.050,3t
40.606t
27.758t
430w
290w
3,8w
-1,4w
63w
56w
34w
46w
1 Modmbic 16,2 802 80 3,6 2,5 3,0 810
C
.. 47 60
2 tipia 56,4 1.097 100 -0,3 2,0 1,7 450 33,8 49 65
3 Tandania 29,6 945 120 1,0 2,6 2,4 640 16,4 51 32
4 Burundi 6,3 28 160 -1,3 3,2 2,3 630
C
.. 49 65
5 Malauy 9,8 118 170 -0,7 3,1 2,8 750 .. 43 44
6 Sat 6,4 1.284 180 0,6 2,5 2,6 700
C
.. 48 52
7 Ruanda 6,4 26 180 -5,4 3,8 2,0 540 45,7 46 40
8 Xira Ln 4,2 72 180 -3,6 3,2 2,2 580 .. 40 ..
9 Npan 21,5 141 200 2,4 4,0 4,3 1.170
C
53,1 55 73
10 Nigi 9,0 1.267 220 .. 3,6 2,8 750
C
61,5 47 86
11 Buckina Phax 10,4 274 230 -0,2 3,3 2,9 780
C
.. 49 81
12 Maagaxca 13,7 587 230 -2,2 3,1 2,4 640 .. 52 ..
13 Bnglaet 119,0 144 240 2,1 4,8 5,1 1.380 .. 58 62
14 Uganda 19,2 236 240 2,7 4,7 5,5 1.470
C
.. 42 38
15 Vit Nam 73,5 332 240 .. .. .. .. .. 68 6
16 Ghin Bitxa 1,1 36 250 2,0 2,8 2,9 790
C
87,0 38 45
17 Haiti 7,2 28 250 -5,2 5,8 3,4 910 .. 57 55
18 Mali 9,8 1.240 250 0,8 2,3 2,0 550 .. 50 69
19 Nigiria 111,3 924 260 1,2 4,4 4,5 1.220 28,9 53 43
20 Ymen 15,3 528 260 .. .. .. .. .. 53 ..
21 Campuchia 10,0 181 270 .. .. .. .. .. 53 35
22 Knia 26,7 580 280 0,1 5,7 5,1 1.380 50,2 58 22
23 Mng c 2,5 1.567 310 -3,8 10,6 7,2 1.950 .. 65 ..
24 Tg 4,4 57 310 -2,7 5,5 4,2 1.130
C
.. 56 48
25 Gmbia 1,1 11 320 .. 4,5 3,5 930
C
.. 46 61
26 Trung Phi 3,3 623 340 -2,4 5,0 4,0 1.070
C
.. 48 40
27 n 929,4 3.288 340 3,2
C
4,4 5,2 1.400 52,5 62 48
28 Lao 4,9 237 350 2,7 .. .. .. .. 52 43
29 Bnanh 5,5 113 370 -0,3 6,9 6,5 1.760 .. 50 63
30 Nicaragoa 4,4 130 380 -5,4 11,8 7,4 2.000
C
43,8 68 34
31 Gana 17,1 239 390 1,4 7,4 7,4 1.990
C
.. 59 ..
32 Dmbia 9,0 753 400 -0,8 4,2 3,5 930 84,6 46 22
33 ngla 10,8 1.247 410 -6,1 8,9 4,9 1.310 .. 47 ..
34 Grudia 5,4 70 440 -17,0 28,1 5,5 1.470 .. 73 ..
35 Pakixtan 129,9 796 460 1,2 8,4 8,3 2.230 11,6 60 62
36 Mritani 2,3 1.026 460 0,5 6,0 5,7 1.540
C
31,4 51 ..
37 Adecbaigian 7,5 87 480 -16,3 21,8 5,4 1.460 .. 70 ..
38 Dimbabu 11,0 391 540 -0,6 8,6 7,5 2.030 41,0 57 15
39 Ghin 6,6 246 550 1,4 .. .. .. 26,3 44 ..
40 nurat 5,9 112 600 0,1 7,9 7,0 1.900 46,5 6- 27
41 Xngan 8,5 197 600 .. 7,3 6,6 1.780
C
54,0 50 67
42 Trung Quc 1.200,2 9.561 620 8,3 6,3 10,8 2.920 29,4 69 19
43 Camrun 13,3 475 650 -6,6 15,1 7,8 2.110 .. 57 37
44 Ct ivoa 14,0 322 660 .. 8,2 5,9 1.580 17,7 55 60
45 Anbani 3,3 29 670 .. .. .. .. .. 73 ..
46 Cngg 2,6 342 680 -3,2 11,5 7,6 2.050 .. 51 25
47 Crgxtan 4,5 199 700 -6,9 13,6 6,7 1.800 18,9 68 ..
48 Xri Lanca 18,1 66 700 2,6 10,6 12,1 3.250 4,0 72 10
49 Acmnia 3,8 30 730 -15,1 25,4 8,4 2.260 .. 71 ..
Cac nn kinh t thu nhp trung bnh
Cac nn kinh t thu nhp di trung bnh 1.590,9t
152,6t
60.838t
40.323t
2.390w
1.670w
-0,7w
-1,3w
68w
67w
18w
50 Lxth 2,0 30 770 1,2 6,1 6,6 1.780 50,4 61 29
51 Ai cp 57,8 1.001 790 1,1 14,3 14,2 3.820 7,6 63 49
52 Blivia 7,4 1.099 800 1,8 9,1 9,4 2.540 7,1 60 17
53 Maxnia 2,1 26 860 .. .. .. .. .. 73 ..
54 Mnva 4,3 34 920 .. .. .. .. 6,8 69 ..
55 Udbkixtan 22,8 447 970 -3,9 12,6 8,8 2.370 .. 70 ..
56 Innxia 193,3 1.905 980 6,0 9,8 14,1 3.800 14,5 64 16
57 Philipin 68,6 300 1.050 1,5 10,3 10,6 2.850 27,5 66 5
58 Marc 26,6 447 1.110 0,9 13,2 12,4 3.340 1,1 65 56
59 Xyri 14,1 185 1.120 0,9 18,5 19,7 5.320 .. 68 ..
60 Papua Niu Ghin 4,3 463 1.160 2,3 8,5 9,0 2.420
C
.. 57 28
61 Bungari 8,4 111 1.330 -2,6 23,4 16,6 4.480 2,6 71 ..
62 Cacxtan 16,6 2.717 1.330 -8,6 24,2 11,2 3.010 .. 69 ..
63 Goatmala 10,6 109 1.340 0,3 13,2 12,4 3.340 53,3 66 44
64 cuao 11,5 284 1.390 0,8 15,8 15,6 4.220 30,4 69 10
65 minicana 7,8 49 1.460 2,1 13,7 14,3 3.870 19,9 71 18
66 Rumani 22,7 238 1.480 -3,8 22,2 16,2 4.360 17,7 70 ..
67 Giamaica 2,5 11 1.510 3,6 11,3 13,1 3.540 4,7 74 15
68 Gioocani 4,2 89 1.510 -4,5 23,8 15,1 4.060
C
2,5 70 13
69 Angiri 28,0 2.382 1.600 -2,4 26,5 19,6 5.300 1,6 70 38
70 En Xanvao 5,6 21 1.610 2,8 8,2 9,7 2.610 .. 67 29
71 Ucraina 51,6 604 1.630 -9,2 20,7 8,9 2.400 .. 69 ..
72 Pargoay 4,8 407 1.690 1,2 33,3 13,5 3.650 .. 68 8

Ghi chu: Cac thanh t co th khng b sung thm 100% do co nhng iu chnh i vi tng thu nhp hin hanh cua cac nc nm trong bao cao. Cac s liu in nghing la cho nhng
nm khac ngoai nhng nm c nu trn.
GNP/ ungi*) GNP/ ungi * tnhtheoPPP
LyMy=100
Dns (triu
ngi) tnhn
gianm95
Dintch
(nghnkm
2
) Tnhtheo
la1995
Ty l tng
bnhqun
hangnm(%)
1985-95
1987 1995
latheohin
gia quc t
1995
Ty l ngheooi
vi mc sng
thphn1la/
ngay
(PPP)
1981-95
Tui tho bnh
qun(nm)
1995
Ty l mu ch
ngi trng
thanh(%)
1995
73 Tuynidi 9,0 164 1.820 1,9 18,3 18,5 5.000 3,9 69 33
74 Ltva 3,7 65 1.900 -11,7 25,2 15,3 4.120 2,1 69 ..
75 Clmbia 36,8 1.139 1.910 2,6 20,7 22,7 6.130 7,4 70 9
76 Nambia 1,5 824 2.000 2,9 15,8 15,4 4.150
C
.. 59 ..
77 Blarut 10,3 208 2.070 -5,2 26,3 15,6 4.220 .. 70 ..
78 Nga 148,2 17.075 2.240 -5,1 30,9 16,6 4.480 1,1 65 ..
79 Latvia 2,5 65 2.270 -6,6 24,5 12,5 3.370 .. 69 ..
80 Pru 23,8 1.285 2.310 -1,6 17,9 14,0 3.770 49,4 66 11
81 CxtaRica 3,4 51 2.610 2,8 19,8 21,7 5.850 18,9 77 5
82 Libng 4,0 10 2.660 .. .. .. . .. 68 8
83 Thai lan 58,2 513 2.740 8,4 16,2 28,0 7.540 0,1 69 6
84 Panama 2,6 76 2.750 -0,4 26,1 22,2 5.980 25,6 73 9
85 Th Nh Ky 61,1 779 2.780 2,2 20,4 20,7 5.580 .. 67 18
86 Balan 38,6 313 2.790 1,2 21,5 20,0 5.400 6,8 70 ..
87 Extnia 1,5 45 2.860 -4,3 25,5 15,6 4.220 6,0 70 ..
88 Xlvakia 5,4 49 2.950 -2,8 17,6 13,4 3.610 12,8 72 ..
89 Btxoana 1,5 582 3.020 6,1 15,3 20,7 5.580 34,7 68 30
90 Vnxula 21,7 912 3.020 0,5 33,0 29,3 7.900 11,8 71 9
Thunhptrntrungbnh 438,31 20.514t 4.260w 0,2w 69w 14w
91 Namphi 41,5 1.221 3.160 -1,1 22,4 18,6 5.030
C
23,7 64 18
92 Cratia 4,8 57 3.250 .. .. .. .. 74 ..
93 Mhic 91,8 1.958 3.320 0,1 27,8 23,7 6.400 14,9 72 10
94 Mrix 1,1 2 3.380 5,4 39,0 49,0 13.210 .. 71 17
95 Gabng 1,1 268 3.490 -8,2 .. .. .. .. 55 37
96 Braxin 159,2 8.512 3.640 -0,8 24,2 20,0 5.400 28,7 67 17
97 Triniat va Tbag 1,3 5 3.770 -1,7 38,1 31,9 8,610
C
.. 72 2
98 Sec 10,3 79 3.870 -1,8 44,9 36,2 9.770 3,1 73 ..
99 Malaixia 20,3 330 3.890 5,7 22,9 33,4 9.020 5,6 71 17
100 Hunggari 10,2 93 4.120 -1,0 28,9 23,8 6.410 0,7 70 ..
101 Chil 14,2 757 4.160 6,1 24,6 35,3 9.520 15,0 72 5
102 man 2,2 212 4.820 0,3 33,2 30,2 8.140 .. 70 ..
103 Urugoay 3,2 177 5.170 3,1 23,6 24,6 6.630 .. 73 3
104 ArpXuich 19,0 2.150 7.040 -1,9 43,0 .. .. .. 70 37
105 Achentina 34,7 2.767 8.030 1,8 31,6 30,8 8.310 .. 73 4
106 Xlvnia 2,0 20 8.200 .. .. .. .. .. 74 ..
107 Hylap 10,5 132 8.210 1,3 44,2 43,4 11.810 .. 78 ..
Cac nnkinht thunhpthpva
trungbnh 4.770,8t 101.444t 1.090w 0,4w 65w 30w
NamXaharaChuPhi 583,3t 24.271t 490w -1,1w 52w 43w
nga va Thai BnhDng 1.706,4t 16.249t 800w 7,2w 68w 17w
Nama 1.243,0t 5.133t 350w 2,9w 61w 51w
Chuuva Trunga 487,6t 24.355t 2.220w -3,5w 68w ..
Trungngva BcPhi 272,4t 11.021t 1.780w -0,3w 66w 39w
My Latinhva Carib 477,9t 20.414t 3.320w 0,3w 69w 13w
Cac nnkinht co thunhpcao 902,2t 32.039t 24.930w 77w ..
108 HanQuc 44,9 99 9.700 7,7 27,3 42,4 11.450 .. 72 h
109 B aoNha 9,9 92 9.740 3,6 41,6 47,0 12.670 .. 75 ..
110 Ty BanNha 39,2 505 13.580 2,6 50,5 53,8 14.520 .. 77 ..
111 NiuDiln 3,6 271 14.340 0,8 63,3 60,6 16.360 .. 76 h
112 Ailen 3,6 70 14.710 5,2 44,2 58,1 15.680 .. 77 h
113 +Ixraen 5,5 21 15.920 2,5 56,3 61,1 16.490 .. 77 ..
114 +Coet 1,7 18 17.390 1,1 86,3 88,2 23.790
C
.. 76 21
115 +Linbangcactiuvngquc
Arp 2,5 84 17.400 -2,8 84,4 61,1 16.470 .. 75 21
116 Anh 58,5 245 18.700 1,4 72,0 71,4 19.260 .. 77 h
117 xtrylia 18,1 7.713 17.720 1,4 70,1 70,2 18.940 .. 77 h
118 Italia 57,1 301 19.020 1,8 72,5 73,7 19.870 .. 78 h
119 Canada 29,6 9.976 19.380 0,4 84,6 78,3 21.130 .. 78 h
120 PhnLan 5,1 338 20.580 -0,2 72,9 65,8 17.760 .. 76 h
121 +HngCng 6,2 1 22.990 4,8 70,7 85,1 22.950
C
.. 79 8
122 Thuy in 8,8 450 23.750 -0,1 77,7 68,7 18.540 .. 79 h
123 Ha Lan 15,5 37 24.000 1,9 70,5 73,9 19.950 .. 78 h
124 B 10,1 31 24.710 2,2 76,3 80,3 21.660 .. 77 h
125 Phap 58,1 552 24.990 1,5 77,6 78,0 21.030 .. 78 h
126 +Xingapo 3,0 1 26.730 6,2 56,1 84,4 22.770
C
.. 76 9
127 Ao 8,1 84 26.890 1,9 75,0 78,8 21.250 .. 77 h
128 My 263,1 9.364 26.980 1,3 100,0 100,0 26.930 .. 77 h
129 c 81,9 357 27.510 .. .. 74,4 20.070 .. 76 h
130 anMach 5,2 43 29.890 1,5 78,7 78,7 21.230 .. 75 h
131 Nauy 4,4 324 31.250 1,7 78,6 81,3 21.940 .. 78 h
132 Nht 125,2 378 39.640 2,9 75,3 82,0 22.110 .. 80 h
133 Thuy S 7,0 41 40.630 0,2 105,4 95,9 25.360 .. 78 h
Th gii 5.673,0t 133.483t 4.880w 0,8w 67w ..
+Cacncc phnloai bi LinHpquc hoc Chnhquyncac nco la thuc dangangphat trina, PhngphapAtlas; xemChu thchky thut;b:Nganggia scmua; xemchu thchky thut;
c: s liudavaos thoai trinhoc ly t tnhtoani chiumi nht cuaChngtrnhsosanhquct; d:Trongtt ca cacbangco GNPva GDPcuaTandanialuca; e: Ty l tngGDPcchnh
ly saukhi xut bancunsachnay; f: Tnhtoancuacacnc thuc LinX(cu ) ch la tamthi; vicphnloai chocacncnay se c xemxet thngxuyn; g: S liu cpnGDP; h: Theo
UNESCO, ty l mu ch thphn5%
Bang 2. Cac ch s kinh t v m
Tin va nguy tin Ty l lai sut danh ngha cua ngn hang
(% bnh qun hang nm)
Thm hut/thng d
hin hanh cua chnh
quyn trung ng(%
cua GDP)
Ty l tng
danh ngha
trung bnh
hang
nm(%)
S ong lai trung binh
bng % cua GDP
Lai sut tin gi Lai sut cho vay
Ty l lam
phat bnh
qun hang
nm(%) ch
s giam phat
(GDP)
Can cn vang tai
khoan vang lai (%
cua GDP)
Tng d tr quc t
( s thang nhp
khu)
Hin gia
thun n
nc
ngoai (%
cua GNP)
1980 1995 1985-95 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1985-95 1980 1995 1980 1995 1995
1 Modmbic .. .. .. .. .. .. .. .. .. 52,2 -18,1 .. .. .. 333
2 tipia -1,7
b
.. .. 21,6 42,1 .. 11,5 .. 15,1 .. -4,1
b
-1,9 4,0
b
7,0 61
3 Tandania -1,3 .. .. 40,7 30,7 4,0 24,6 11,5 42,8 32,3 -7,1 -17,5 0,2 1,5 148
4 Burundi 1,9 .. .. 13,5 19,9 2,5 .. 12,0 15,3 6,1 .. -0,6 .. 8,7 50
5 Malauy 1,1 .. 23,6 18,0 15,2 7,9 37,3 16,7 47,3 22,1 -21,0 -35,0 1,4 1,5 65
6 Sat .. .. 0,6 20,0 13,7 5,5 5,5 11,0 16,0 3,1 1,2 -4,1 1,7 4,2 38
7 Ruanda 3,5 .. 7,3 13,6 15,5 6,3 5,0 13,5 15,0 10,8 -4,2 -6,5 6,7 4,7 40
8 Xira Ln -4,4 -3,3 51,4 19,4 9,8 9,2 7,0 11,0 28,8 61,6 -14,2 -10,1 0,7 2,7 137
9 Npan .. .. .. 21,9 33,7 4,0 .. 14,0 .. 11,6 -4,8 -8,9 8,9 4,9 26
10 Nigi 5,0 .. 1,1 13,3 14,2 6,2 .. 14,5 .. 1,3 -10,9 -8,2 1,6 2,6 53
11 Buckina Phax 2,0 .. 9,3 13,8 22,3 6,2 .. 14,5 .. 2,6 -2,9 0,8 1,5 7,1 27
12 Maagaxca .. -2,8 24,2 18,2 17,9 .. .. .. .. 18,4 -13,8 -8,6 0,1 1,1 98
13 Bnglaet .. .. 14,1 18,4 35,6 8,3 6,0 11,3 14,0 6,4 -6,5 -3,5 1,5 4,2 32
14 Uganda -2,2 .. 69,0 12,7 10,1 6,8 7,6 10,8 20,2 65,7 -6,6 -7,6 0,1 3,8 43
15 Vit Nam .. .. .. .. .. .. .. .. .. 88,3 .. -9,9 .. 0,0 138
16 Ghin Bitxa .. .. .. .. 13,8 .. 26,5 .. 32,9 62,5 -48,0 -16,1 .. 2,5 235
17 Haiti -3,2 .. 16,9 24,0 42,9 10,0 .. .. .. 14,7 -6,9 -3,3 0,6 1,6 25
18 Mali -1,4 .. 6,5 17,9 20,2 6,2 .. 14,5 .. 4,6 -8,0 -8,9 0,6 4,0 73
19 Nigiria .. .. .. 23,8 25,1 5,3 13,5 8,4 20,2 33,0 5,6 -1,9 5,8 1,5 132
20 Ymen .. -13,4 .. .. 47,0 .. .. .. .. .. .. 3,0 .. 2,5 128
21 Campuchia .. .. .. .. 7,7 .. 8,7 .. 18,7 .. .. -6,7 .. 0,8 52
22 Knia 2,5 -0,3 21,3 29,8 37,6 5,8 13,6 10,6 28,8 13,0 -12,1 -4,4 2,1 1,2 72
23 Mng c .. 8,6 .. .. 25,7 .. 60,1 .. 114,9 51,6 -34,7 4,5 .. 3,4 39
24 Tg 1,8 .. 0,5 29,0 28,9 6,2 .. 14,5 .. .. -8,4 -5,8 1,4 3,6 75
25 Gmbia 6,7 7,4 14,4 21,1 23,1 5,0 12,5 15,0 25,0 9,0 -37,2 -2,1 0,4 5,3 59
26 Trung Phi -2,1 .. 6,1 18,9 20,9 5,5 5,5 10,5 16,0 3,8 -5,4 -2,8 2,2 9,0 52
27 n 0,0 -1,6 16,8 34,7 46,0 .. .. 16,5 16,3 9,8 -1,7 -1,8 8,0 5,2 23
28 Lao .. .. .. .. 12,7 .. 14,0 .. 25,7 22,6 .. -12,7 .. 1,8 43
29 Bnanh .. .. 10,1 17,1 25,1 6,2 .. 14,5 .. .. -2,5 2,4 0,4 3,2 46
30 Nicaragoa -1,5 3,1 836,2 24,0 30,0 .. 11,1 .. 19,9 961,6 -19,2 -36,9 0,9 1,2 520
31 Gana -2,9 -0,9 38,4 16,2 15,4 11,5 28,7 19,0 .. 28,6 0,7 -6,5 3,1 4,3 61
32 Dmbia -8,1 3,4 75,1 28,4 12,6 7,0 .. 9,5 113,3 91,5 -13,3 .. 1,2 .. 139
33 ngla .. .. .. .. .. .. .. .. .. 169,6 .. 18,1 .. .. 260
34 Grudia .. .. .. .. .. .. .. .. .. 310,0 .. .. .. .. 44
35 Pakixtan 1,8 0,3 15,6 38,7 40,9 .. .. .. .. 9,2 -4,8 -3,8 3,1 2,1 38
36 Mritani .. .. I7,5 20,5 19,3 5,5 .. 12,0 .. 6,9 -18,8 -2,6 3,6 1,7 166
37 Adecbaigian .. .. .. .. 9,5 .. .. .. 162,5 .. .. -10,9 .. .. 8
38 Dimbabu -9,0 .. 22,1 29,5 26,0 3,5 25,9 17,5 34,7 20,9 -2,8 -7,3 2,7 .. 65
39 Ghin .. .. .. .. 8,8 .. 17,5 .. 21,5 .. .. -5,3 .. 1,0 59
40 nurat .. .. 18,6 21,1 25,2 10,6 12,0 16,5 27,0 14,3 -12,3 -5,1 1,5 1,5 101
41 Xngan 1,8 .. 3,9 26,6 20,0 6,2 .. 14,5 .. 3,7 -12,8 0,1 0,2 1,9 54
42 Trung Quc .. .. 28,3 33,2 92,4 5,4 11,0 5,0 12,1 9,3 2,8 0,2 10,5 6,3 16
43 Camrun 5,8 0,2 -2,9 20,6 16,2 7,5 5,5 13,0 16,0 2,0 -10,1 -2,2 1,1 0,1 97
44 Ct ivoa 3,8 .. 2,2 26,7 26,2 6,2 .. 14,5 .. 4,0 -18,0 -2,7 0,1 1,5 185
45 Anbani .. -4,7 .. .. 47,5 .. 15,3 .. 19,7 27,3 .. -0,5 .. 3,7 32
46 Cngg .. .. 1,1 14,8 14,7 6,5 5,5 11,0 16,0 2,2 -9,8 -26,4 0,9 0,4 325
47 Crgxtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. -9,5 .. .. 15
48 Xri Lanca -4,5 -1,5 17,0 28,4 31,8 14,5 16,1 19,0 14,7 11,8 -16,3 -4,7 1,5 4,2 44
49 Acmnia .. .. .. .. .. .. .. .. 183,1 .. -13,6 .. .. 14
Cac nn kinh t thu nhp
trung bnh
di trung bnh
50 Lxth 1,3 18,0 13,9 39,7 28,9 9,6 13,3 11,0 16,4 18,4 15,3 12,2 1,3 5,4 26
51 Ai cp 9,0 6,5 19,0 5,22 96,8 8,3 10,9 13,3 16,5 15,7 -1,9 -2,0 3,1 11,8 56
52 Blivia .. -1,2 43,1 16,2 44,9 18,0 18,9 28,0 51,0 18,4 -0,2 -4,0 6,0 6,7 67
53 Maxnia .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 1,7 57
54 Mnva .. .. .. .. 11,5 .. .. .. .. .. .. -27 .. 2,9 16
55 Udbkixtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0,0 .. .. 0,7
56 Innxia 9,6 9,9 .. 13,2 .. 6,0 .. .. 17,1 8,8 -0,6 -3,5 2,9 3,0 54
57 Philipin 4,1 2,0 20,7 22,0 45,4 12,3 8,4 14,0 14,7 9,8 -5,9 -2,7 4,6 2,6 49
58 Marc 0,5 .. 13,1 38,5 65,2 4,9 .. 7,0 10,0 4,8 -7,5 -4,7 1,7 3,6 62
59 Xyri -3,5 7,1 .. 40,9 63,2 5,0 .. .. .. 16,0 1,9 2,6 2,2 .. 118
60 Papua Niu Ghin -6,2 -4,1 .. 32,9 30,2 6,9 5,1 11,2 9,2 4,5 -11,3 13,8 3,5 1,3 45
61 Bungari .. -4,1 .. .. .. .. .. .. .. 45,9 4,8 2,7 .. .. 87
62 Cacxtan .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. -2,4 .. 2,8 22
63 Goatmala 2,1 0,8 22,7 20,5 23,5 9,0 7,9 11,0 21,2 18,6 -2,1 -3,9 4,3 2,4 19
64 cuao 0,9 3,3 55,3 21,2 26,6 .. 43,3 9,0 55,7 45,5 -5,5 -4,6 4,1 3,4 76
65 minicana 2,9 8,3 31,9 17,8 24,4 .. .. .. .. 26,4 -10,9 -1,1 1,5 0,7 33
66 Rumani 15,5 2,2 51,3 33,4 19,9 .. .. .. 43 68,7 .. -3,8 2,1 2,9 18
67 Giamaica .. .. 33,4 32,8 44,0 9,5 23,2 15,6 28,3 -5,1 -5,6 0,8 2,0 123
68 Gioocani .. 2,5 10,2 .. 104,5 .. 3,3 .. .. .. -9,0 6,3 5,3 108
69 Angiri .. .. 14,8 53,3 38,8 .. .. .. 22,9 0,6 -5,6 5,8 5,0 64
70 En Xanvao -0,4 0,8 21,2 28,0 36,1 .. 14,4 .. 14,9 0,9 -0,7 3,6 3,2 22
71 Ucraina .. .. .. .. 0,0 .. 70,3 .. .. .. -1,4 .. 0,7 10
72 Pargoay 3,3 3,0 36,5 19,8 26,4 .. 21,2 .. 24,9 13,5 -19,0 6,7 .. 27
Ghi chu:v ni dung va pham vi bao trum cac s liu, xem Chu thch ky thut, Cac s liu in nghing la s li u cho nhng nm khac ngoai cac nm ghi trn
Tin va nguy tin Ty l lai sut danh ngha cua ngn hang
(% bnh qun hang nm)
Thm hut/thng d
hin hanh cua chnh
quyn trung ng(%
cua GDP)
Ty l tng
danh ngha
trung bnh
hang
nm(%)
S ong lai trung
binh bng % cua
GDP
Lai sut tin gi Lai sut cho vay
Ty l lam
phat bnh
qun hang
nm(%) ch
s giam phat
(GDP)
Can cn vang tai
khoan vang lai (%
cua GDP)
Tng d tr quc t (
s thang nhp khu)
Hin gia
thun n
nc
ngoai (%
cua GNP)
1980 1995 1985-95 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1985-95 1980 1995 1980 1995 1995
73 Tuynidi 9,2 .. 9,8 37,6 44,3 2,5 .. 7,3 .. 6,0 -4,0 -4,1 2,0 2,1 52
74 Ltva .. 0,7 .. .. 22,6 .. 8,4 .. 27,1 .. .. -8,7 .. 2,5 9
75 Clmbia 1,5 2,8 31,6 17,1 19,5 .. 32,3 .. 42,7 25,2 -0,6 -5,4 12,5 5,0 27
76 Nambia .. 0,7 .. .. 38,7 .. 10,8 .. 18,5 10,4 .. 1,6 .. 1,3 ..
77 Blarut .. .. .. .. 10,5 .. 100,8 .. 175,0 .. .. -1,2 .. 0,9 6
78 Nga .. -5,6 .. .. 11,6 .. 102,0 .. 319,5 148,9 .. 2,8 .. 2,5 35
79 Latvia .. -2,5 .. .. 25,0 .. 14,8 .. 34,6 72,5 .. -0,4 .. 3,2 7
80 Pru 2,0 0,5 388,5 16,5 17,2 .. 16,0 .. 36,6 398,5 -0,5 -7,4 6,6 8,6 52
81 Cxta Rica -3,5 -0,4 23,6 38,8 32,2 18,3 23,9 25,0 36,7 18,4 -13,7 -1,5 1,2 3,0 40
82 Libng .. -11,2 63,4 .. 117,6 12,9 16,3 16,8 24,7 .. .. -45,7 .. 14,6 25
83 Thai lan -0,1 8,1 19,7 34,5 73,8 12,0 11,6 18,0 14,4 5,0 -6,4 -8,1 3,3 5,0 35
84 Panama 0,4 2,8 11,3 32,8 67,9 .. 7,2 .. 11,1 1,7 -9,2 -2,2 0,2 0,9 98
85 Th Nh Ky 2,6 -2,4 73,9 14,2 24,8 8,0 76,1 .. .. 64,6 -5,0 -1,4 4,3 3,7 43
86 Ba lan .. -0,8 87,2 57,0 31,8 .. 26,8 8,0 33,5 91,8 -6,0 -3,6 0,3 4,9 61
87 Extnia .. .. .. .. 22,5 .. 8,7 .. 16,0 77,2 .. -4,6 .. 2,2 6
88 Xlvakia .. .. .. .. 62,9 .. 9,0 .. 15,6 10,6 .. 3,7 .. 4,4 31
89 Btxoana 10,8 21,1 19,2 28,2 25,9 5,0 10,0 8,5 14,2 11,5 -15,6 7,9 4,3 22,5 13
90 Vnxula 7,4 2,6 36,3 28,9 23,1 .. 24,7 .. 32,2 37,6 6,8 3,0 9,4 6,3 47
Thu nhp trn trung bnh..
91 Nam phi 4,4 -4,2 14,5 50,1 51,7 5,5 13,5 9,5 17,9 13,9 4,5 -2,6 3,6 1,4 ..
92 Cratia .. 2,1 .. .. 22,1 .. 5,5 .. 20,2 .. .. -9,5 .. 2,5 18
93 Mhic 3,8 2,4 46,1 25,2 30,7 20,6 39,2 28,1 .. 36,7 -5,3 -0,3 1,4 2,1 67
94 Mrix -1,9 1,9 20,3 40,0 73,2 9,3 12,2 12,2 20,8 8,8 -10,3 -0,6 1,9 4,2 ..
95 Gabng .. .. 1,2 15,3 14,6 7,5 5,5 12,5 16,0 5,0 9,0 8,1 0,7 0,8 89
96 Braxin 4,1 -13,3 995,5 11,1 26,1 15,0 52,2 .. .. 875,3 -5,5 -2,6 2,3 7,9 23
97 Triniat va Tbag 24,1 .. 4,3 27,1 40,1 6,6 6,9 10,0 15,2 6,8 5,7 5,5 11,4 1,8 52
98 Sec .. 4,0 .. .. 81,0 .. 7,0 .. 12,8 12,2 .. -3,1 .. 6,5 36
99 Malaixia 7,1 7,3 15,5 46,1 85,0 6,2 5,9 7,8 7,6 3,3 -1,1 -5,9 4,6 3,2 89
100 Hunggari 4,7 .. .. .. 43,0 3,0 26,1 .. 32,6 19,9 -2,3 -5,8 .. 6,7 72
101 Chil 6,7 5,3 25,5 21,0 33,9 37,7 13,7 47,1 18,2 17,9 -7,1 0,2 5,9 8,8 41
102 man 7,9 -4,3 5,7 13,8 31,3 .. 6,5 .. 9,4 -0,2 15,8 -8,1 3,2 2,6 28
103 Urugoay 2,1 0,6 71,3 31,2 33,4 50,3 38,2 66,6 9901 70,7 -7,0 -2,0 12,5 5,3 31
104 Arp Xuich .. .. 5,1 13,8 50,4 .. .. .. .. 2,8 26,5 -6,5 5,0 2,7 ..
105 Achentina -2,6 .. 257,9 19,0 18,8 79,6 11,9 .. 17,8 255,6 -6,3 -1,4 7,0 6,2 31
106 Xlvnia .. .. .. .. 32,5 .. 15,3 .. 24,8 .. .. -0,2 .. 2,1 18
107 Hylap -0,4 -14,4 .. 50,5 53,0 14,5 15,8 21,3 23,1 15,4 -5,5 -3,2 3,7 7,0 ..
Cac nn kinh t thu nhp thp va
trung bnh
Nam Xahara Chu Phi
ng a va Thai Bnh Dng
Nam a
Chu u va Trung a
Trung ng va Bc Phi
My Latinh va Carib
Cac nn kinh t co thu nhp cao
108 Han Quc 2,8 6,0 18,5 29,0 40,9 19,5 8,8 18,0 9,0 6,7 -8,3 -1,8 1,3 2,5 ..
109 B ao Nha -2,7 -3,4 15,5 70,1 78,1 19,0 8,4 18,8 13,8 11,2 -3,7 -0,2 15,2 6,2 ..
110 Ty Ban Nha 0,4 -4,9 11,2 75,4 78,6 13,1 7,7 16,9 10,0 6,3 -2,6 0,2 6,0 3,2 ..
111 Niu Diln -1,6 3,8 19,2 26,4 77,6 11,0 8,5 12,6 12,2 3,9 -4,3 -6,6 0,6 2,4 ..
112 Ailen -5,7 -1,8 11,4 43,8 50,1 12,0 0,4 16,0 6,6 2,5 -10,6 2,3 2,7 2,0 ..
113 +Ixraen -16,9 -2,4 22,1 14,8 67,3 .. 14,4 176,9 20,2 17,1 -3,9 -6,0 3,6 2,5 ..
114 +Coet 70,5 .. 3,2 33,1 77,7 9,2 6,5 9,2 8,4 -0,5 53,4 15,8 6,2 4,1 ..
115 +Lin bang cac tiu
vng quc Arp
-11,0 -8,8 4,6 19,0 54,0 9,5 .. 12,1 .. .. .. .. .. .. ..
116 Anh -1,2 -3,4 .. .. .. 14,1 4,1 16,2 6,7 5,1 1,3 -0,4 2,0 1,3 ..
117 xtrylia 0,6 -1,9 11,9 36,4 61,3 8,6 .. 10,6 .. 3,7 -2,8 -5,5 2,5 1,9 ..
118 Italia -6,4 -8,4 .. 70,9 62,5 12,7 6,4 19,0 12,5 6,0 -2,3 2,4 6,4 2,4 ..
119 Canada -2,4 .. 8,9 45,1 59,3 12,9 7,1 14,3 8,6 2,9 -0,6 -1,5 2,3 0,8 ..
120 Phn Lan 2,0 -9,0 6,6 39,8 56,7 9,0 3,2 9,8 7,7 3,8 -2,7 4,5 1,6 2,9 ..
121 +Hng Cng .. .. .. 60,7 .. .. .. .. .. 8,7 -4,4 .. .. .. ..
122 Thuy in -2,5 -5,9 .. .. .. 11,3 6,2 15,2 1,1 5,5 -3,4 2,0 2,0 3,4 ..
123 Ha Lan 1,2 -2,3 5,6 67,3 82,0 6,0 4,4 13,5 7,2 1,7 -0,5 4,1 4,4 2,5 ..
124 B -2,9 -2,6 13,0 45,0 80,2 7,7 4,0 18,0 8,4 3,2 .. .. .. .. ..
125 Phap 2,2 -3,8 3,7 71,6 64,4 7,3 4,5 12,5 8,1 2,8 -0,6 1,1 5,2 1,5 ..
126 +Xingapo 9,8 15,0 14,3 57,7 82,6 9,4 3,5 11,7 6,4 3,9 -13,3 18,0 3,0 5,7 ..
127 Ao 0,6 -1,5 7,0 72,6 89,5 5,0 2,2 .. .. 3,2 -5,0 -2,2 6,4 2,5 ..
128 My -0,5 -1,4 3,9 60,4 59,4 13,1
a
5,9 15,3 8,8 3,2 0,1 -2,1 6,2 2,0 ..
129 c .. -0,2 8,1 .. 62,0 7,9 3,9 12,0 10,9 .. .. -0,9 5,3 2,1 ..
130 an Mach -1,2 -1,2 4,4 42,6 57,8 10,8 3,9 17,2 10,3 2,8 -3,3 0,8 1,5 1,5 ..
131 Nauy 4,0 1,0 5,9 47,1 55,6 5,0 5,0 12,6 7,8 3,0 1,7 3,0 3,0 5,5 ..
132 Nht -3,2 .. 5,9 83,4 112,7 5,5 0,7 8,3 3,4 1,4 -1,0 2,2 2,8 4,1 ..
133 Thuy S 0,8 -3,4 4,6 107,4 126,3 8,8 1,3 5,6 5,5 3,4 -0,2 7,2 13,3 7,7 ..
Th gii
a: cp n can cn ngn sach tr vin tr; b: bao gm ca Eritria; c: Giy chng nhn ty l tin gi
Bang 3. Cac ch s kinh t i ngoai
iu kin thun v bun ban
hang i hang hoa (1987=100)
Mu dch (% GDP) Tng dong ngun lc thun (%
GNP)
Dong vn rong thun cua t
nhn (triu USD)
Vin tr (% GNP)
1985 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1994
khng tnh Trung Quc va n
111 m
112 m
91 m
91 m
3,4 w
6,3 w
5,9 w
7,3 w
7.368 t
4.769 t
53.446 tt
5.517 t
1,9 w
4,1 w
4,3 w
12,6 w
1 Modmbic 113 124 61 102 3,9 76,8 0 67 8,4 101,0
2 tipia 119 74 27 39 8,3 12,0 26 -42 4,7 22,7
3 Tandania 126 83 37 96 16,4 18,1 100 137 12,4 29,9
4 Burundi 133 52 32 43 8,1 24,5 -3 1 12,8 31,6
5 Malauy 99 87 64 69 15,7 22,4 30 -14 12,6 38,0
6 Sat 99 103 65 46 3,3 16,2 0 7 4,9 23,9
7 Ruanda 136 75 41 32 9,3 53,8 14 1 13,4 95,9
8 Xira Ln 109 89 62 40 5,2 22,7 -7 -28 8,0 36,0
9 Npan 98 85 30 60 6,5 6,4 0 -2 8,3 10,9
10 Nigi 91 101 63 30 12,9 8,6 199 -23 6,8 25,0
11 Buckina Phax 103 103 43 45 8,4 13,9 4 0 12,5 23,7
12 Maagaxca 124 82 43 54 8,7 8,4 131 4 5,8 10,2
13 Bnglaet 126 94 24 37 13,0 3,5 11 10 9,9 6,8
14 Uganda 149 58 45 33 8,9 10,1 44 112 9,0 19,2
15 Vit Nam .. .. .. 83 .. 4,4 0 1.487 .. 5,9
16 Ghin Bitxa 91 92 52 48 108,0 26,4 18 1 56,6 74,3
17 Haiti 89 52 52 17 5,2 28,0 20 2 7,3 37,3
18 Mali 100 103 51 38 12,1 13,9 10 1 16,6 24,5
19 Nigiria 167 86 48 81 0,9 0,8 694 453 0,0 0,6
20 Ymen 131 84 .. 88 .. 3,6 97 -2 .. 4,6
21 Campuchia .. .. .. 36 .. 15,1 0 164 .. 14,3
22 Knia 124 98 67 72 8,8 5,6 301 -42 5,6 9,7
23 Mng c .. .. 58 .. 0,0 16,0 0 -4 0,0 27,6
24 Tg 139 90 107 65 12,7 11,3 83 0 8,3 13,8
25 Gmbia 137 111 119 103 35,0 9,0 21 10 24,4 19,9
26 Trung Phi 109 91 69 46 10,7 12,5 4 3 13,9 19,4
27 n 92 150 17 27 1,4 1,0 868 3.592 1,3 0,8
28 Lao .. .. .. 53 .. 16,1 0 88 .. 14,2
29 Bnanh 111 110 66 64 7,2 10,7 4 1 604 17,4
30 Nicaragoa 111 95 68 76 13,8 33,3 -26 -7 10,9 46,1
31 Gana 93 64 18 59 4,1 17,4 -26 525 4,3 8,5
32 Dmbia 89 85 87 71 14,6 12,5 175 30 8,9 20,7
33 ngla 153 86 .. 132 .. 21,3 38 523 .. 11,0
34 Grudia .. .. .. 46 .. 66,2 0 0 .. 7,5
35 Pakixtan 112 114 37 36 5,4 4,1 230 1.443 5,1 3,1
36 Mritani 110 106 104 104 29,4 17,8 27 3 26,2 27,7
37 Adecbaigian .. .. .. 66 .. 7,9 0 110 .. 3,8
38 Dimbabu 100 84 64 74 4,2 7,2 23 99 3,1 10,2
39 Ghin 120 91 .. 46 .. 9,1 80 20 .. 11,0
40 nurat 118 77 80 80 11,7 6,5 137 65 4,2 9,5
41 Xngan 107 107 72 69 9,0 8,4 18 -24 9,0 17,2
42 Trung Quc 109 105 13 40 1,0 7,9 1.732 44.339 0,0 0,6
43 Camrun 113 79 54 46 10,9 2,8 409 49 4,4 10,0
44 Ct ivoa 109 81 76 76 11,8 7,9 936 36 2,2 24,8
45 Anbani .. .. .. 52 .. 9,2 0 70 .. 9,1
46 Cngg 150 93 120 128 35,5 1,1 440 -49 6,0 24,9
47 Crgxtan .. .. .. 58 .. 6,1 0 15 .. 5,5
48 Xri Lanca 106 88 87 63 10,6 6,0 129 140 9,8 5,1
49 acmnia .. .. .. 85 .. 7,2 0 8 .. 9,8
bnh
.. 94 m .. .. 2,8 w 4,1 w 44.334t 130,742 t 0,6 w 1,0w
Cac nn kinh t thu nhp di
trung bnh
.. .. .. .. .. .. .. .. 1,3 w 1,4w
50 Lxth .. .. 143 138 10,5 8,4 7 32 14,9 8,9
51 Ai cp 147 95 73 54 14,2 1,9 1.133 294 6,5 6,4
52 Blivia 130 67 38 47 14,1 12,9 203 191 5,9 10,9
53 Maxnia .. .. .. 86 .. 3,0 0 0 .. ..
54 Mnva .. .. .. 78 .. 4,9 0 79 .. 1,5
55 Udbkixtan .. .. .. 125 .. 2,3 0 235 .. 0,1
56 Innxia 145 79 53 53 2,5 6,8 987 11.648 1,3 1,0
57 Philipin 99 114 52 80 3,9 5,2 840 4.605 0,9 1,6
58 Marc 99 90 45 62 8,6 2,9 731 572 4,9 2,2
59 Xyri 138 78 54 .. 19,7 1,9 42 43 13,0 5,3
60 Papua Niu Ghin 94 90 97 106 16,8 10,8 106 578 13,1 6,4
61 Bungari 95 106 66 94 1,7 3,7 339 489 0,0 1,6
62 Cacxtan .. .. .. 69 .. 4,7 0 500 .. 0,2
63 Goatmala 114 93 47 47 2,8 1,7 91 85 0,9 1,7
64 cuao 143 71 51 56 7,4 4,8 594 561 0,4 1,4
65 minicana 115 123 48 55 7,1 1,5 150 237 1,9 0,7
66 Rumani 66 111 75 60 .. 4,4 1.360 687 .. 0,5
67 Giamaica 89 105 102 145 12,3 5,5 9 188 5,1 2,9
68 Gioocani 127 128 .. 124 35,0 8,4 28 -143 .. 6,5
69 Angiri 173 83 65 57 3,1 2,6 897 129 0,4 1,0
70 En Xanvao 122 89 67 55 3,2 1,6 -17 8 2,8 3,9
71 Ucraina .. .. .. .. .. 0,9 0 247 .. 0,3
72 Pargoay 110 101 44 82 3,6 4,3 121 174 0,7 1,3
Ghi chu: V ni dung va pham vi bao trum cua s liu, xem Chu thch ky thut, Cac s in nghing la s liu cua nhng nm ngoai cac nm ghi trn
iu kin thun v bun ban
hang i hang hoa (1987=100)
Mu dch (% GDP) Tng dong ngun lc thun (%
GNP)
Dong vn rong thun cua t
nhn (triu USD)
Vin tr (% GNP)
1985 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1994
73 Tuynidi 123 91 86 93 7,2 5,7 337 751 2..7 0,7
74 Ltva .. .. .. 108 .. 3,6 0 194 .. 1,1
75 Clmbia 124 80 32 35 2,9 2,7 688 3.741 0,3 0,2
76 Nambia .. .. 142 110 .. .. .. .. 0,0 4,7
77 Blarut .. .. .. .. .. 1,4 0 103 .. 0,5
78 Nga .. .. .. 44 .. 0,5 2.817 1.116 .. 0,6
79 Latvia .. .. .. 91 .. 2,2 0 224 .. 0,9
80 Pru 111 83 42 30 1,8 6,4 -67 3.532 1,0 0,8
81 Cxta Rica 111 92 63 81 9,2 1,6 248 384 1,4 0,9
82 Libng 105 95 .. 70 .. 11,3 70 1.153 .. 2,5
83 Thai lan 103 100 54 90 6,5 6,1 1.465 9.143 1,3 0,4
84 Panama 104 86 .. 79 4,1 10,1 65 228 1,3 0,6
85 Th Nh Ky 82 109 17 45 3,0 0,8 660 2.000 1,4 0,1
86 Ba lan 95 109 59 53 5,5 5,6 2.265 5.058 0,0 2,0
87 Extnia .. .. .. 160 .. 6,5 0 207 .. 1,1
88 Xlvakia 98 86 .. 124 .. 4,3 0 653 .. 0,6
89 Btxoana 97 152 116 101 20,3 2,3 115 64 11,8 2,2
90 Vnxula 166 82 51 49 2,6 0,0 1.825 848 0,0 0,1
Thu nhp trn trung bnh 110m 95m .. .. .. .. .. 0,1 w 0,1 w
91 Namphi 101 111 64 44 .. .. .. .. .. 0,2
92 Cratia .. .. .. 93 .. 1,9 1,9 346 .. ..
93 Mhic 145 92 24 48 4,8 8,7 8,7 13.068 0,0 0,1
94 Mrix 77 103 113 120 8,4 7,9 7,9 304 3,0 0,4
95 Gabng 154 90 96 101 -1,9 9,6 9,6 -125 1,4 5,6
96 Braxin 101 101 20 15 239 2,6 2,6 19.097 0,0 0,1
97 Triniat va Tbag 138 86 89 68 6,3 6,4 6,4 271 0,1 0,5
98 Sec 98 86 .. 108 0,0 9,2 9,2 5.596 0,0 0,4
99 Malaixia 114 92 113 194 8,7 14,7 14,7 11.924 0,6 0,1
100 Hunggari 103 97 80 67 3,3 17,4 17,4 7.841 0,0 0,5
101 Chil 91 94 50 54 8,7 4,7 4,7 4.230 0,0 0,3
102 man 182 77 100 89 3,3 1,3 1,3 126 3,1 1,0
103 Urugoay 91 112 36 41 5,3 1,8 1,8 217 0,1 0,5
104 Arp Xuich 175 92 101 70 .. .. .. .. 0,0 0,0
105 Achentina 123 120 12 16 4,96 4,1 4,1 7.204 0,0 0,1
106 Xlvnia .. .. .. 113 .. 4,0 4,0 838 .. ..
107 Hylap 96 111 47 57 .. .. .. .. 0,1 0,0
Cac nn kinh t thu nhp trung bnh va
thp
111 m 93 m 2,9 w 4,5 w 51.702 t 184.188 t 1,0 w 3,3 w
NamXahara Chu phi 110 m 91 m 5,5 w 8,3 w 7.906 t 9.128 t 3,4 w 16,3 w
ng a va Thai Bnh dng .. .. 2,9 w 7,8 w 7.135 t 84.137 t 0,7 w 1,1 w
Nama 109 m 94 m 3,0 w 1,6 w 1.238 t 5.19 t 2,4 w 1,9 w
Chu u va Trung a .. .. 1,7 w 3,8 w 26.164 t 30.059 t 0,4 w 0,9 w
Trung ng va Bc phi 147 m 92 m 1,9 w 0,4 w -1.040 t 1.414 t 1,1 w ..
My latinh va Carib 111 m 94 m 4,2 w 4,3 w 24.590 t 54.261 t 0,3 w 1,7 w
Cac nn kinh t thu nhp cao 96 m 97 m .. ..
108 Han Quc 94 102 74 67 0,2 0,0
109 B ao Nha 447 92 61 66 .. ..
110 Ty Ban Nha 82 114 34 47 .. ..
111 Niu Diln 90 108 62 62 .. ..
112 Ailen 96 90 108 136 .. ..
113 +Ixraen 99 109 91 69 4,1 1,6
114 +Coet 165 88 113 104 0,0 0,0
115 +Lin bang cac tiu vng quc
Arp
181 93 112 139 0,0 0,0
116 Anh 104 102 52 57 .. ..
117 xtrylia 110 101 34 40 .. ..
118 Italia 84 107 47 49 .. ..
119 Canada 99 100 55 71 .. ..
120 Phn Lan 88 95 67 68 .. ..
121 +Hng Cng 118 87 181 297 0,0 0,0
122 Thuy in 92 101 61 77 .. ..
123 Ha Lan 101 103 103 99 .. ..
124 B 96 101 128 143 .. ..
125 Phap 89 106 44 43 .. ..
126 +Xingapo 108 89 423 .. 0,1 0,0
127 Ao 92 87 76 77 .. ..
128 My 101 102 21 24 .. ..
129 c 84 96 .. 46 .. ..
130 an Mach 91 100 66 64 .. ..
131 Nauy 142 95 81 71 .. ..
132 Nht 73 127 28 17 .. ..
133 Thuy S 85 60 77 68 .. ..
a: K ca Eritria; b; K ca Luychxmbua; c: Ly s liu cua Cng hoa lin bang c trc khi hp nht
Bang 4. Dn s va lc lng lao ng
Dn s Lc lng lao ng
Tng s ( triu ngi) Ty l tng bnh qun
hang nm (%)
Trong tui 15-64
(triu ngi)
Tng s (triu ngi) Ty l tng bnh qun
hang nm(%)
Lao ng n (%) Lao ng trong
nganh nng
nghip(%)
Lao ng trong
nganh cng
nghip(%)
1980 1995 1980-90 1990-95 1980 1995 1980 1995 1980-90 1990-95 1980 1995 1980 1990 1980 1990
thp,
Khng tnh Trung Quc va
n
2,378t
709t
3,180t
1,050t
2,0w
2,7w
1,7w
2,4w
1,351t
371t
1,934t
563t
1,156t
467t
1,575t
467t
2,2w
2,6w
1,7w
2,5w
40w
40w
41w
41w
73w
72w
69w
67w
13w
10we
15w
12w
1 Modmbic 12 16 1,6 2,6 6 9 7 8 1,2 2,4 49 48 84 83 7 8
2 tipia 38 56 3,1 1,9 19 28 17 25 2,9 2,3 42 41 86 80 2 2
3 Tandania 19 30 3,2 3,0 9 15 10 15 3,2 2,9 50 49 86 84 4 5
4 Burundi 4 6 2,8 2,6 2 3 2 3 2,6 2,7 50 49 93 92 2 3
5 Malauy 6 10 3,3 2,7 3 5 3 5 3,0 2,5 51 49 88 95 5 5
6 Sat 4 6 2,4 2,5 2 3 2 3 2,1 2,5 43 44 88 81 3 4
7 Ruanda 5 6 3,0 -1,7 3 4 3 4 3,2 2,0 49 49 93 92 3 3
8 Xira Ln 3 4 2,1 1,0 2 2 1 2 1,8 2,0 36 36 70 67 14 15
9 Npan 15 21 2,6 2,5 8 12 7 10 2,4 2,4 39 40 95 95 1 0
10 Nigi 6 9 3,3 3,3 3 4 3 4 3,0 2,9 45 44 93 91 3 4
11 Buckina Phax 7 10 2,6 2,8 4 5 4 5 2,1 2,1 48 47 92 92 3 2
12 Maagaxca 9 14 2,9 3,1 5 7 4 6 3,2 3,1 45 45 85 84 6 4
13 Bnglaet 87 120 2,4 1,6 44 64 41 60 1,8 2,1 42 42 74 64 9 16
14 Uganda 13 19 2,4 3,2 6 9 7 9 2,4 2,7 48 48 89 93 4 5
15 Vit Nam 54 73 2,1 2,1 28 43 26 37 3,0 1,9 48 49 73 72 13 14
16 Ghin Bitxa 1 1 1,8 2,1 0 1 0 1 2,0 1,8 4 40 86 85 2 2
17 Haiti 5 7 1,9 2,0 3 4 3 3 2,5 1,7 45 43 71 68 8 9
18 Mali 7 10 2,5 2,9 3 5 3 5 2,8 2,7 47 46 93 93 2 2
19 Nigiria 71 111 3,0 2,9 38 58 30 44 2,2 2,8 36 36 55 43 8 7
20 Ymen 9 15 3,3 5,0 4 8 2 5 2,7 4,9 33 29 70 58 13 16
21 Campuchia 6 10 2,9 2,8 3 5 3 5 1,3 2,5 56 53 76 74 7 8
22 Knia 17 27 3,4 2,7 8 14 8 13 1,3 2,7 46 46 83 80 6 7
23 Mng c 2 2 2,9 2,1 1 1 1 1 2,3 2,9 46 46 40 32 21 22
24 Tg 3 4 3,0 3,0 1 2 1 2 2,6 2,8 39 40 69 66 10 10
25 Gmbia 1 1 3,6 3,7 0 1 0 1 3,7 3,2 45 45 84 82 7 8
26 Trung Phi 2 3 2,4 2,2 .. 2 1 2 2,8 1,8 48 47 85 80 3 3
27 n 687 929 2,1 1,8 394 561 300 398 3,6 2,0 34 32 70 64 13 16
28 Lao 3 5 2,7 3,0 2 3 2 2 3,1 2,7 45 47 80 78 6 6
29 Bnanh 3 5 3,1 2,9 2 3 2 2 2,6 2,5 47 48 67 62 7 8
30 Nicaragoa 3 4 2,9 3,1 1 2 1 2 3,4 4,0 28 36 39 28 24 26
31 Gana 11 17 3,3 2,8 6 9 5 8 1,7 2,7 51 51 61 60 13 13
32 Dmbia 6 9 3,0 2,9 3 5 2 4 1,9 2,8 45 45 76 75 8 9
33 ngla 7 11 2,7 3,1 4 5 3 5 2,3 2,8 47 46 76 75 8 8
34 Grudia 5 5 0,7 -0,2 3 4 3 3 2,7 -0,1 49 46 32 26 27 31
35 Pakixtan 83 130 3,1 2,9 44 71 29 46 2,9 3,3 23 26 62 56 15 20
36 Mritani 2 2 2,6 2,5 1 1 1 1 3,1 2,7 45 44 72 55 7 10
37 Adecbaigian 6 8 1,5 1,0 4 5 3 3 3,1 1,7 47 44 35 31 28 29
38 Dimbabu 7 11 3,3 2,4 3 6 3 5 2,1 2,2 44 44 74 69 12 8
39 Ghin 4 7 2,5 2,7 2 3 2 3 0,4 2,4 47 47 91 87 1 2
40 nurat 4 6 3,3 3,0 2 3 1 2 2,9 3,8 25 30 56 40 14 19
41 Xngan 6 8 2,9 2,7 3 4 3 4 2,0 2,7 42 42 81 76 6 7
42 Trung Quc 981 1,200 1,5 1,1 586 811 539 709 1,0 1,1 43 45 76 74 14 15
43 Camrun 9 13 2,8 2,9 5 7 4 5 3,6 3,1 37 38 73 70 8 9
44 Ct ivoa 8 14 3,8 3,1 4 7 3 5 3,1 2,3 32 33 65 60 8 10
45 Anbani 3 3 2,1 -0,1 2 2 1 2 2,6 0,8 39 41 57 55 23 23
46 Cngg 2 3 3,1 2,9 1 1 1 1 3,1 2,6 43 43 58 48 13 14
47 Crgxtan 4 5 1,9 0,5 2 3 2 2 1,6 1,2 48 47 34 62 29 26
48 Xri Lanca 15 18 1,4 1,3 9 12 5 8 2,3 2,0 27 35 52 49 18 21
49 Acmnia 3 4 1,4 1,2 2 2 1 2 1,6 1,1 48 48 21 17 43 41
trung bnh
1.236t 1.591t 1,8 w 1,4 w 717 t 981t 513t 688t 2,1w 36w 36w 38w 38w 32w 28w 27w
di trung bnh
905t 1.1153t 1,7 w 1,4 w 527 t 712t 387t 507t 1,8w 38w 38w 40w 41w 36w 27w 27w
50 Lxth 1 2 2,7 2,1 1 1 1 1 2,3 38 38 37 41 41 33 28
51 Ai cp 41 58 2,5 2,0 23 34 14 21 2,5 26 26 29 61 43 17 23
52 Blivia 5 7 2,0 2,4 3 4 2 3 2,6 33 33 37 53 47 18 18
53 Maxnia 2 2 0,7 0,9 1 1 1 1 1,2 36 36 41 34 22 31 41
54 Mnva 4 4 0,9 -0,1 3 3 2 2 0,2 50 50 19 43 33 26 30
55 Udbkixtan 16 23 2,5 2,1 9 13 6 9 2,2 48 48 46 38 34 25 25
56 Innxia 148 193 1,8 1,6 83 120 59 89 2,9 35 35 40 59 57 12 14
57 Philipin 48 69 2,4 2,2 27 40 19 28 2,7 35 35 37 52 45 15 15
58 Marc 19 27 2,2 2,0 10 16 7 10 2,6 34 34 35 56 45 20 25
59 Xyri 9 14 3,2 3,0 4 7 2 4 3,0 23 23 26 39 34 28 24
60 Papua Niu Ghin 3 4 2,2 2,3 2 2 2 2 2,1 42 42 42 83 79 6 7
61 Bungari 9 8 -0,2 -0,7 6 6 5 4 -0,4 45 45 48 20 14 45 50
62 Cacxtan 15 17 1,2 -0,2 9 10 7 8 1,1 48 48 47 24 22 32 31
63 Goatmala 7 11 2,8 2,9 4 6 2 4 2,9 22 22 26 54 52 19 17
64 cuao 8 11 2,5 2,2 4 7 3 4 3,5 20 20 26 40 33 20 19
65 minicana 6 8 2,2 1,9 3 5 2 3 3,1 25 25 29 32 25 24 29
66 Rumani 22 23 0,4 -0,4 14 15 11 11 -0,2 46 46 44 35 24 41 47
67 Giamaica 2 3 1,2 1,0 1 2 1 1 2,1 46 46 46 31 24 16 23
68 Gioocani 2 4 3,7 5,7 1 2 1 1 4,9 15 15 21 24 21 32 32
69 Angiri 19 28 2,9 2,2 9 16 5 9 3,7 21 21 24 36 26 27 31
70 En Xanvao 5 6 1,0 2,2 2 3 2 2 1,7 27 27 34 43 36 19 21
71 Ucraina 50 52 0,4 -0,1 33 34 26 26 -0,1 50 50 49 25 20 29 40
72 Pargoay 3 5 3,0 2,7 2 3 1 2 2,9 27 27 29 45 39 20 23
Ghi chu: V ni dung va pham vi bao trum cua s liu, xem Chu thch ky thut, Cac s in nghing la s liu cua nhng nm ngoai cac nm ghi trn
Dn s Lc lng lao ng
Tng s ( triu ngi) Ty l tng bnh qun
hang nm (%)
Trong tui 15-64
(triu ngi)
Tng s (triu ngi) Ty l tng bnh qun
hang nm(%)
Lao ng n (%) Lao ng trong
nganh nng
nghip(%)
Lao ng tron
nganh cng
nghip(%)
1980 1995 1980-90 1990-95 1980 1995 1980 1995 1980-90 1990-95 1980 1995 1980 1990 1980 1990
73 Tuynidi 6 9 2,5 1,9 3 5 2 3 2,7 3,0 29 30 39 28 30 32
74 Ltva 3 4 0,9 0,0 2 2 2 2 0,7 -1,2 50 48 28 18 38 40
75 Clmbia 28 37 1,9 1,8 16 23 9 16 3,9 2,7 26 37 39 25 20 22
76 Nambia 1 2 2,7 2,7 1 1 0 1 2,3 2,5 40 41 56 49 15 15
77 Blarut 10 10 0,6 0,2 6 7 5 5 0,5 0,2 50 49 26 20 38 40
78 Nga 139 148 0,6 0,0 95 99 76 77 0,2 0,0 49 49 16 14 44 42
79 Latvia 3 3 0,5 -1,2 2 2 1 1 0,2 -1,1 51 50 16 16 42 40
80 Pru 17 24 2,2 2,0 9 14 5 9 3,1 3,1 24 29 40 36 18 18
81 Cxta Rica 2 3 2,8 2,3 1 2 1 1 3,8 2,5 21 30 35 26 23 27
82 Libng 3 4 2,5 1,9 2 2 1 1 3,5 2,9 23 28 13 5 26 22
83 Thai lan 47 58 1,7 0,9 26 39 24 34 2,6 1,3 47 46 71 64 10 14
84 Panama 2 3 2,1 1,7 1 2 1 1 3,1 2,4 30 34 29 26 19 16
85 Th Nh Ky 44 61 2,3 1,7 25 38 19 28 2,9 2,1 35 35 60 53 16 18
86 Ba lan 36 39 0,7 0,3 19 26 19 19 0,1 0,6 45 46 30 27 38 36
87 Extnia 1 1 0,6 -1,1 1 1 1 1 0,4 -0,8 51 49 15 14 43 41
88 Xlvakia 5 5 0,6 0,3 3 4 2 3 0,9 0,7 45 48 14 12 36 32
89 Btxoana 1 1 3,5 2,5 0 1 0 1 3,4 2,5 50 46 64 46 10 20
90 Vnxula 15 22 2,6 2,3 8 13 5 8 3,5 3,0 27 33 15 12 28 28
Thu nhp trn trung bnh 331t 438t 2,0w 1,7w 191t 269t 126t 182t 2,7w 2,0w 35 34w 21w 21w 29w 27w
91 Nam phi 29 41 2,4 2,2 16 24 11 16 2,7 2,4 40 37 17 14 35 32
92 Cratia 5 5 0,4 0,0 3 3 2 2 0,3 0,1 27 43 24 15 32 32
93 Mhic 67 92 2,3 1,9 35 54 22 36 3,5 2,8 26 31 37 28 29 24
94 Mrix 1 1 0,9 1,3 1 1 0 0 2,3 1,8 45 32 27 17 28 43
95 Gabng 1 1 3,0 2,8 0 1 0 1 2,1 1,9 28 44 76 61 14 19
96 Braxin 121 159 2,0 1,5 71 101 48 71 3,2 1,6 32 35 37 23 24 23
97 Triniat va
Tbag
1 1 1,3 0,8 1 1 0 1 1,2 1,8 47 36 11 11 39 31
98 Sec 10 10 0,1 -0,1 6 7 5 6 0,2 0,4 34 47 13 11 56 45
99 Malaixia 14 20 2,6 2,4 8 12 5 8 2,8 2,7 43 37 41 27 19 23
100 Hunggari 11 10 -0,3 -0,3 7 7 5 5 -0,8 0,1 26 44 18 15 43 38
101 Chil 11 14 1,7 1,5 7 9 4 6 2,7 2,1 7 32 21 19 25 25
102 man 1 2 3,9 6,0 1 1 0 1 3,4 5,1 31 14 50 48 22 26
103 Urugoay 3 3 0,6 0,6 2 2 1 1 1,6 1,0 8 43 17 14 28 27
104 Arp Xuich 9 19 5,2 3,7 5 10 3 6 6,5 3,2 28 13 45 20 16 20
105 Achentina 28 35 1,5 1,3 17 21 11 14 1,3 2,0 46 31 13 12 34 32
106 Xlvnia 2 2 0,5 -0,1 1 1 1 1 0,3 0,1 28 46 15 5 42 44
107 Hylap 10 10 0,5 0,6 6 7 4 4 1,2 0,9 36 31 23 29 28
thp va
trung bnh
3.614t 4.771t 2,0w 1,6w 2.069t 2.916t 1.669t 2.263t 2,2w 1,7w 38w 40w 63w 58w 17w 18w
Nam Xahara Chu Phi 381t 583t 3,0w 2,6w 196t 305t 173t 257t 2,7w 2,6w 42w 42w 72w 68w 9w 9w
ng a va Thai Bnh
Dng
1.360t 1.706t 1,6w 1,3w 796t 1.119t 704t 951t 2,3w 1,3w 43w 43w 73w 70w 14w 15w
Nam a 903t 1.243t 2,2w 1,9w 508t 732t 389t 532t 2,1w 2,1w 34w 34w 70w 64w 13w 16w
Chu u va Trung a 437t 488t 0,9w 0,3w 277t 317t 219t 238t 0,6w 0,5w 46w 46w 27w 23w 37w 36w
Trung ng va Bc Phi 172t 272t 3,1w 2,7w 91t 151t 54t 88t 3,2w 3,3w 24w 24w 48w 36w 21w 24w
My Latinh va Carib 358t 478t 2,0w 1,7w 201t 293t 130t 97t 3,0w 2,3w 27w 27w 34w 25w 25w 24w
Cac nn kinh t co thu
nhp cao
816t 912t 0,7w 0,7w 522t 605t 368t 432t 1,2w 0,9w 39w 39w 9w 5w 35w 31w
108 Han Quc 38 45 1,2 0,9 24 32 16 22 2,3 1,9 39 40 37 18 27 35
109 B ao Nha 10 0 0,1 0,1 6 7 5 5 0,4 0,5 39 43 26 18 36 34
110 Ty Ban Nha 37 39 0,4 0,2 23 27 14 7 1,3 1,0 28 36 19 12 37 33
111 Niu Diln 3 4 0,8 1,4 2 2 1 2 2,0 1,5 34 44 11 10 33 25
112 Ailen 3 4 0,3 0,5 2 2 1 1 0,4 1,7 28 33 19 14 34 29
113 +Ixraen 4 6 1,8 3,5 2 3 1 1 2,3 3,5 34 40 6 4 32 29
114 +Coet 1 2 4,4 -4,9 1 1 0 1 5,8 -1,6 13 27 2 1 32 25
115 +Lin bang cac
tiu vng quc
Arp
1 2 5,7 5,8 1 1 1 1 5,1 3,9 5 13 4 7 37 24
116 Anh 56 59 0,2 0,3 36 38 27 29 0,6 0,3 39 43 3 2 38 29
117 xtrylia 15 18 1,5 1,1 10 12 7 9 2,3 1,4 37 43 6 5 32 26
118 Italia 26 57 0,1 0,2 36 39 23 25 0,8 0,4 33 38 13 9 38 32
119 Canada 25 30 1,2 1,3 17 20 12 15 1,9 1,0 40 45 7 3 33 25
120 Phn Lan 5 5 0,4 0,5 3 3 2 3 0,6 0,1 46 48 12 8 35 31
121 +Hng Cng 5 6 1,2 1,6 3 4 2 3 1,6 1,3 34 37 1 1 50 37
122 Thuy in 8 9 0,3 0,6 5 6 4 5 1,0 0,3 44 48 .. .. .. ..
123 Ha Lan 14 15 0,6 0,7 9 11 6 7 2,0 0,6 31 40 6 6 31 26
124 B 10 10 0,1 0,4 6 7 4 4 0,2 0,5 34 40 3 3 35 28
125 Phap 54 58 0,5 0,5 34 38 24 26 0,4 0,8 40 44 8 8 35 29
126 +Xingapo 2 3 1,7 2,0 2 2 1 1 2,3 1,7 35 378 2 2 44 36
127 Ao 8 8 0,2 0,8 5 5 3 4 0,5 0,5 40 41 10 10 41 37
128 My 228 263 0,9 1,0 151 172 110 133 1,4 1,1 42 46 3 3 31 28
129 c 78 82 0,1 0,6 52 56 37 40 0,6 0,3 43 42 7 7 45 38
130 an Mach 5 5 0,0 0,3 3 4 3 3 0,7 0,1 44 46 7 7 31 28
131 Nauy 4 4 0,4 0,5 3 3 2 2 0,9 0,7 40 46 8 8 29 25
132 Nht 117 125 0,6 0,3 79 87 57 66 1,1 0,6 38 41 11 11 35 34
133 Thuy S 6 7 0,6 1,0 4 5 3 4 1,5 0,8 37 40 6 6 39 35
Th gii 4.429t 5.673t 1,7w 1,5w 2.5901t 3.521t 2.037t 2.695t 2,0w 1,6w 38w 40w 53w 49w 20w 20w
Ty l ngi tham gia lao ng theo T chc lao ng quc t c dung tnh s ngi lao ng t dn s
Bang 5. Phn phi thu nhp hoc tiu dung
Ty l phn trm theo thu nhp Nm khao sat Ch s Gini
10% thp
nht
20% thp
nht
Cum th hai Cum th ba Cum th t 20% cao nht 10% cao
nht
1 Modmbic .. .. .. .. .. .. .. ..
2 tipia .. .. .. .. .. .. .. ..
3 Tandania 1993
a,b
38,1 2,9 6,9 10,9 15,3 21,5 45,4 30,2
4 Burundi .. .. .. .. .. .. .. ..
5 Malauy .. .. .. .. .. .. .. ..
6 Sat .. .. .. .. .. .. .. ..
7 Ruanda 1983-85
a,b
28,9 4,2 9,7 13,2 16,5 21,6 39,1 24,2
8 Xira Ln .. .. .. .. .. .. .. ..
9 Npan 1995-96
a,b
36,7 3,2 7,6 11,5 15,1 21,0 44,8 29,8
10 Nigi 1992
a,b
36,1 3,0 7,5 11,8 15,5 21,1 44,1 29,3
11 Buckina Phax 1993
a,b
43,4 2,3 5,8 9,9 14,0 20,3 50,0 34,9
12 Maagaxca .. .. .. .. .. .. .. ..
13 Bnglaet 1993
a,b
35,7 3,5 7,8 11,4 15,4 21,4 44,0 29,0
14 Uganda 1992
a,b
28,3 4,1 9,4 13,5 17,2 22,0 37,9 23,7
15 Vit Nam 1992-93
a,b
40,8 3,0 6,8 10,3 14,4 20,4 48,1 33,4
16 Ghin Bitxa .. .. .. .. .. .. .. ..
17 Haiti 1992
a,b
56,2 0,5 2,1 6,5 12,0 20,6 58,9 42,4
18 Mali .. .. .. .. .. .. .. ..
19 Nigiria 45,0 1,3 4,0 8,9 14,4 23,4 49,3 31,3
20 Ymen .. .. .. .. .. .. .. ..
21 Campuchia .. .. .. .. .. .. .. ..
22 Knia 1992
a,b
57,5 1,2 3,4 6,7 10,7 17,0 62,1 47,7
23 Mng c .. .. .. .. .. .. .. ..
24 Tg .. .. .. .. .. .. .. ..
25 Gmbia .. .. .. .. .. .. .. ..
26 Trung Phi 1992
a,b
33,8 3,7 8,5 12,1 15,8 21,1 42,6 28,4
27 n .. .. .. .. .. .. .. ..
28 Lao 1992
a,b
30,4 4,2 9,6 12,9 16,3 21,0 40,2 26,4
29 Bnanh .. .. .. .. .. .. .. ..
30 Nicaragoa 1993
a,.b
50,3 1,6 4,2 8,0 12,6 20,0 55,2 39,8
31 Gana 1992
a,b
33,9 3,4 7,9 12,0 16,1 21,8 42,2 27,3
32 Dmbia 1993
a,b
46,2 1,5 3,9 8,0 13,8 23,8 50,4 31,3
33 ngla .. .. .. .. .. .. .. ..
34 Grudia .. .. .. .. .. .. .. ..
35 Pakixtan 1991
a,b
31,2 3,4 8,4 12,9 16,9 22,2 39,7 25,2
36 Mritani 1988
a,b
42,4 0,7 3,6 10,6 16,2 23,0 46,5 30,4
37 Adecbaigian .. .. .. .. .. .. .. ..
38 Dimbabu 1990
a,b
56,8 1,8 4,0 6,3 10,0 17,4 62,3 46,9
39 Ghin 1991
a,b
46,8 0,9 3,0 8,3 14,6 23,9 50,2 31,7
40 nurat 1992
c,d
52,7 1,5 3,8 7,4 12,0 19,4 57,4 41,9
41 Xngan 1991
a,b
54,1 1,4 3,5 7,0 11,6 19,3 58,6 42,8
42 Trung Quc 1995
c,d
41,5 2,2 5,5 9,8 14,9 22,3 47,5 30,9
43 Camrun .. .. .. .. .. .. .. ..
44 Ct ivoa 1988
a,b
36,9 2,8 6,8 11,2 15,8 22,2 44,1 28,5
45 Anbani .. .. .. .. .. .. .. ..
46 Cngg .. .. .. .. .. .. .. ..
47 Crgxtan 1990
a,b
30,1 3,8 8,9 13,1 16,9 21,7 39,3 25,2
48 Xri Lanca .. .. .. .. .. .. .. ..
49 Acmnia .. .. .. .. .. .. .. ..
Cac nn kinh t thu nhp di trung bnh
50 Lxth 1986-87
a,b
56,0 0,9 2,8 6,5 11,2 19,4 60,1 43,4
51 Ai cp 1991
a,b
32,0 3,9 8,7 12,5 16,3 21,4 41,1 26,7
52 Blivia 1990
c,d
42,0 2,3 5,6 9,7 14,5 22,0 48,2 31,7
53 Maxnia .. .. .. .. .. .. .. ..
54 Mnva 1992
c,d
34,4 2,7 6,9 11,9 16,7 23,1 41,5 25,8
55 Udbkixtan .. .. .. .. .. .. .. ..
56 Innxia 1993
a,b
31,7 3,9 8,7 12,3 16,3 22,1 40,7 25,6
57 Philipin 1988
a,b
40,7 2,8 6,5 10,1 14,4 21,2 47,8 32,1
58 Marc 1990-91
a,b
39,2 2,8 6,6 10,5 15,0 21,7 46,3 30,5
59 Xyri .. .. .. .. .. .. .. ..
60 Papua Niu Ghin .. .. .. .. .. .. .. ..
61 Bungari 1992
c,d
30,8 3,3 8,3 13,0 17,0 22,3 39,3 24,7
62 Cacxtan 1993
c,d
32,7 3,1 7,5 12,3 16,9 22,9 40,4 24,9
63 Goatmala 1989
c,d
59,6 0,6 2,1 5,8 10,5 18,6 63,0 46,6
64 cuao 1994
a,b
46,6 2,3 5,4 8,9 13,2 19,9 52,6 37,6
65 minicana 1989
c,d
50,5 1,6 4,2 7,9 12,5 19,7 55,7 39,6
66 Rumani 1992
c,d
25,5 3,8 9,2 14,4 18,4 23,2 34,8 20,2
67 Giamaica 1991
a,b
43,4 2,4 5,9 9,8 13,9 20,3 50,1 34,7
68 Gioocani 1991
a,b
41,1 2,4 5,8 10,2 14,9 21,6 47,5 31,9
69 Angiri 1988
a,b
38,7 2,8 6,9 11,0 15,1 20,9 46,1 31,5
70 En Xanvao .. .. .. .. .. .. .. ..
71 Ucraina 1992
c,d
25,7 4,1 9,5 14,1 18,1 22,9 35,4 20,8
72 Pargoay .. .. .. .. .. .. .. ..
Ghi chu:v ni dung va pham vi bao trum cac s liu, xem Chu thch ky thut, Cac s liu in nghing la s liu cho nhng nm khac ngoai cac nm ghi trn
Ty l phn trm theo thu nhp (hoc tiu dung) Nm khao sat Ch s Gini
10% thp
nht
20%
thp nht
Cum th hai Cum th ba Cum th t 20% cao nht 10% cao
nht
73 Tuynidi 1990
a,b
40,2 2,3 5,9 10,4 15,3 22,1 46,3 30,7
74 Ltva 1993
c,d
33,6 3,4 8,1 12,3 16,2 21,3 42,1 28,0
75 Clmbia 1991
c,d
51,3 1,3 3,6 7,6 12,6 20,4 55,8 39,5
76 Nambia .. .. .. .. .. .. .. ..
77 Blarut 1993
c,d
21,6 4,9 11,1 15,3 18,5 22,2 32,9 19,4
78 Nga 1993
c,d
49,6 1,2 3,7 8,5 13,5 20,4 53,8 38,7
79 Latvia 1993
c,d
27,0 4,3 9,6 13,6 17,5 22,6 36,7 22,1
80 Pru 1994
a,b
44,9 1,9 4,9 9,2 14,1 21,4 50,4 34,3
81 Cxta Rica 1989
c,d
46,1 1,2 4,0 9,1 14,3 21,9 50,7 34,1
82 Libng .. .. .. .. .. .. .. ..
83 Thai lan 1992
a,b
46,2 2,5 5,6 8,7 13,0 20,0 52,7 37,1
84 Panama 1989
c,d
56,6 0,5 2,0 6,3 11,6 20,3 59,8 42,2
85 Th Nh Ky .. .. .. .. .. .. .. ..
86 Ba lan 1992
a,b
27,2 0,4 9,3 13,8 17,7 22,6 36,6 22,1
87 Extnia 1993
c,d
39,5 2,4 6,6 10,7 15,1 21,4 46,3 31,3
88 Xlvakia 1992
c,d
19,5 5,1 11,9 15,8 18,8 22,2 31,4 18,2
89 Btxoana 1990
c,d
53,8 1,4 3,6 7,1 11,7 19,3 58,4 42,7
90 Vnxula .. .. .. .. .. .. .. ..
Thu nhp trn trung bnh
91 Nam phi 1993
a,b
58,4 1,4 3,3 5,8 9,8 17,7 63,3 47,3
92 Cratia .. .. .. .. .. .. .. ..
93 Mhic 1992
a,b
50,3 1,6 4,1 7,8 12,5 20,2 55,3 39,2
94 Mrix .. .. .. .. .. .. .. ..
95 Gabng .. .. .. .. .. .. .. ..
96 Braxin 1989
c,d
63,4 0,7 2,1 4,9 8,9 16,8 67,5 51,3
97 Triniat va Tbag .. .. .. .. .. .. .. ..
98 Sec 1993
c,d
26,6 4,6 10,5 13,9 16,9 21,3 37,4 23,5
99 Malaixia 1989
c,d
48,4 1,9 4,6 8,3 13,0 20,4 53,7 37,9
100 Hunggari 1993
a,b
27,0 4,0 9,5 14,0 17,6 22,3 36,6 22,6
101 Chil 1994
c,d
56,5 1,4 3,5 6,6 10,9 18,1 61,0 46,1
102 man .. .. .. .. .. .. .. ..
103 Urugoay .. .. .. .. .. .. .. ..
104 Arp Xuich .. .. .. .. .. .. .. ..
105 Achentina .. .. .. .. .. .. .. ..
106 Xlvnia 1993
c,d
28,2 4,1 9,5 13,5 17,1 21,9 37,9 23,8
107 Hylap .. .. .. .. .. .. .. ..
Cac nn kinh t thu nhp thp va trung bnh
Nam Xahara Chu Phi
Nam a
Chu u va Trung a
Trung ng va Bc Phi
My Latinh va Carib
108 Han Quc .. .. .. .. .. .. .. ..
109 B ao Nha .. .. .. .. .. .. .. ..
110 Ty Ban Nha 1988
e,f
.. .. 8,3 13,7 18,1 23,4 36,6 21,8
111 Niu Diln 1981-82
e,f
.. .. 5,1 10,8 16,2 23,2 44,7 28,7
112 Ailen .. .. .. .. .. .. .. ..
113 +Ixraen 1979
e,f
.. .. 6,0 12,1 17,8 24,5 39,6 23,5
114 +Coet .. .. .. .. .. .. .. ..
115 +Lin bang cac tiu vng quc
Arp .. .. .. .. .. .. .. ..
116 Anh 1988
e,f
.. .. 4,6 10,0 16,8 24,3 44,3 27,8
117 xtrylia 1985
e,f
.. .. 4,4 11,1 17,5 24,8 42,2 25,8
118 Italia 1986
e,f
.. .. 6,8 12,0 16,7 23,5 41,0 25,3
119 Canada 1987
e,f
.. .. 5,7 11,8 17,7 24,6 40,2 24,1
120 Phn Lan 1981
e,f
.. .. 6,3 12,1 18,4 25,5 37,6 21,7
121 +Hng Cng 1980
e,f
.. .. 5,4 10,8 15,2 21,6 47,0 31,3
122 Thuy in 1981
e,f
.. .. 8,0 13,2 17,4 24,5 36,9 20,8
123 Ha Lan 1988
e,f
.. .. 8,2 13,1 18,1 23,7 36,9 21,9
124 B 1978-79
e,f
.. .. 7,9 13,7 18,6 23,8 36,0 21,5
125 Phap 1989
e,f
.. .. 5,6 11,8 17,2 23,5 41,9 26,1
126 +Xingapo 1982-83
e,f
.. .. 5,1 9,9 14,6 21,4 48,9 33,5
127 Ao .. .. .. .. .. .. .. ..
128 My 1985
e,f
.. .. 4,7 11,0 17,4 25,0 41,9 25,0
129 c 1988
e,f
.. .. 7,0 11,8 17,1 23,9 40,3 24,4
130 an Mach 1981
e,f
.. .. 5,4 12,0 18,4 25,6 38,6 22,3
131 Nauy 1979
e,f
.. .. 6,2 12,8 18,9 25,3 36,7 21,2
132 Nht 1979
e,f
.. .. 8,7 13,2 17,5 23,1 37,5 22,4
133 Thuy S 1982
e,f
.. .. 5,2 11,7 16,4 22,1 44,6 29,8
a: cp ti ty trong chi tiu theo nhom ngi; b: Xp theo chi tiu u ngi; c: cp n phn thu nhp theo nhom ngi; d: Xp theo thu nhp u ng i; e: cp n phn thu
nhp theo nhom h gia nh; f: xp theo thu nhp cua h gia nh
Bang 6. Y t
Ty l dn s c tip cn
Chm soc y t Nc sach iu kin v sinh
Ty l ty vong tre s sinh
(tnh trn 1,000 ca sng)
Tng ty l sinh
1980 1993 1980
1994-
95 1980
1994-
95 1980 1995
S ph
bin tnh
trang
thiu dinh
dng(%
tre em
di 5
tui)
1985-95
Ty l
c
cung cp
cac bin
phap
phong
nga
thai(%) 1980 1995
Ty l t
vong cua
san phu (
tnh trn
100,000
ca sng)
1989-95
thp,
Khng tnh Trung Quc va
n
98w
116w
69w
89w
43w
63w
3.2w
5.0w
1 Modmbic .. .. 9 28 10 23 145 113 .. .. 6,5 6,2 1.512
a
2 tipia .. 55 4 27 .. 10 155 112 47 4 6,6 7,0 1.528
a
3 Tandania 72 93 .. 49 .. 86 104 82 28 10 6,7 5,8 748
a
4 Burundi .. 80 .. 58 .. 48 121 98 .. .. 6,8 6,5 1.327
a
5 Malauy 40 .. .. 54 .. 63 169 133 27 13 7,6 6,6 620
b
6 Sat .. 26 .. 29 .. 32 147 117 .. .. 5,9 5,9 1.594
b
7 Ruanda .. .. .. .. .. .. 128 133 28 21 8,3 6,2 1.512
a
8 Xira Ln 26 .. .. .. 13 .. 190 179 23 .. 6,5 6,5 ..
9 Npan 10 .. 11 48 0 6 132 91 70 .. 6,4 5,3 515
c
10 Nigi .. 30 .. 57 .. 15 150 119 .. 4 7,4 7,4 593
b
11 Buckina Phax .. .. 35 .. 5 14 121 99 .. 8 7,5 6,7 939
a
12 Maagaxca .. .. .. 32 .. 17 138 89 32 17 6,5 5,8 ..
13 Bnglaet 80 74 .. 83 .. 30 132 79 84 40 6,1 3,5 887
a
14 Uganda .. .. .. 42 .. 60 116 98 23 15 7,2 6,7 506
c
15 Vit Nam 75 .. .. 38 .. 21 57 41 45 .. 5,0 3,1 105
d
16 Ghin Bitxa 30 .. 24 27 .. 20 168 136 .. .. 6,0 6,0 ..
17 Haiti .. .. .. 28 .. 24 123 72 27 18 5,9 4,4 600
b
18 Mali 20 .. .. 44 .. 44 184 123 .. .. 7,1 6,8 1.249
a
19 Nigiria 40 67 .. 43 .. 63 99 80 43 6 6,9 5,5 ..
20 Ymen 16 .. .. 52 .. 51 141 100 30 .. 7,9 7,4 1.471
a
21 Campuchia .. .. .. 13 .. .. 201 108 .. .. 4,7 4,7 ..
22 Knia .. .. .. 49 .. 43 72 58 23 27 7,8 4,7 ..
23 Mng c 90 .. .. .. .. .. 82 55 10 .. 5,4 3,4 ..
24 Tg .. .. .. 67 .. 20 110 88 .. .. 6,6 6,4 626
a
25 Gmbia 90 .. 42 61 .. 34 159 126 .. .. 6,5 5,3 ..
26 Trung Phi .. .. 16 .. .. .. 117 98 .. .. 5,8 5,1 649
27 n 50 .. .. 63 .. 29 116 68 63 43 5,0 3,2 437
d
28 Lao .. .. .. 41 .. 30 127 90 40 .. 6,7 6,5 ..
29 Bnanh .. 42 .. 70 .. 22 122 95 36 .. 6,5 6,0 ..
30 Nicaragoa .. .. .. 57 .. .. 90 46 12 44 6,2 4,1 ..
31 Gana .. 25 .. 56 .. 29 100 73 27 20 6,5 5,1 712
a
32 Dmbia .. .. .. 47 .. 42 90 109 27 15 7,0 5,7 ..
33 ngla 70 24 .. 32 .. 16 153 124 20 .. 6,9 6,9 ..
34 Grudia .. .. .. .. .. .. 25 18 .. .. 2,3 2,2 55
d
35 Pakixtan 65 85 38 60 16 30 124 90 40 14 7,0 5,2 ..
36 Mritani .. .. .. 41 .. 64 120 96 .. .. 6,3 5,2 ..
37 Adecbaigian .. .. .. .. .. .. 30 25 .. .. 3,2 2,3 29
d
38 Dimbabu 55 .. .. 74 5 58 82 55 16 .. 6,8 3,8 ..
39 Ghin .. 45 .. 49 12 6 161 128 18 .. 6,1 6,5 880
d
40 nurat .. .. .. 70 .. 68 70 45 19 47 6,5 4,6 ..
41 Xngan .. 40 .. .. .. .. 91 62 20 7 6,7 5,7 ..
42 Trung Quc .. .. .. 83 .. .. 42 34 17 83 2,5 1,9 115
c
43 Camrun 20 .. .. 41 .. 40 94 56 14 16 6,5 5,7 ..
44 Ct ivoa .. .. 20 82 17 54 108 86 .. 11 7,4 5,3 887
a
45 Anbani 100 .. 92 .. .. 100 47 30 .. .. 3,6 2,6 23
d
46 Cngg .. .. .. 60 .. 9 89 90 .. .. 6,2 6,0 822
a
47 Crgxtan .. .. .. 75 .. 53 43 30 .. .. 4,1 3,3 80
d
48 Xri Lanca 90 .. .. 57 .. 66 34 16 38 .. 3,5 2,3 30
d
49 Acmnia .. .. .. .. .. .. 26 16 .. .. 2,3 1,8 35
d
trung bnh
di trung bnh
65w
68w
39w
41w
3.8w
3.7w
3.0w
3.0w
50 Lxth .. .. 18 57 12 35 108 76 21 23 5,6 4,6 598
a
51 Ai cp 100 99 90 84 70 .. 120 56 9 48 5,1 3,4 ..
52 Blivia .. .. .. 60 .. 44 118 69 13 45 5,5 4,5 373
b
53 Maxnia .. .. .. .. .. .. 54 23 .. .. 2,5 2,2 12
d
54 Mnva .. .. .. .. .. 50 35 22 .. .. 2,4 20 34
d
55 Udbkixtan .. .. .. .. .. 18 47 30 .. .. 4,8 3,7 43
d
56 Innxia .. .. .. 63 .. 55 90 51 39 55 4,3 2,7 390
57 Philipin .. .. .. 84 .. 75 52 39 30 40 4,8 3,7 208
b
58 Marc .. 62 32 59 50 63 99 55 9 50 5,4 3,4 372
c
59 Xyri .. 99 71 87 45 78 56 32 .. .. 7,4 4,8 179
d
60 Papua Niu Ghin .. .. .. 31 .. 26 67 64 .. .. 5,7 4,8 ..
61 Bungari .. .. 96 .. .. 99 20 15 .. .. 2,1 1,2 20
d
62 Cacxtan .. .. .. .. .. .. 33 27 .. .. 2,9 2,3 53
d
63 Goatmala .. .. .. 64 .. 71 75 44 .. 32 6,2 4,7 464
a
64 cuao .. .. .. 70 .. 64 67 36 45 57 5,0 3,2 ..
65 minicana .. .. .. 79 .. 85 76 37 10 56 4,2 2,9 ..
66 Rumani .. .. 77 .. 50 49 29 23 .. 57 2,4 1,4 48
d
67 Giamaica .. .. .. 70 .. 74 21 13 10 55 3,7 2,4 ..
68 Gioocani .. 90 89 89 76 30 41 31 17 .. 6,9 4,8 132
a
69 Angiri .. .. 77 .. .. .. 98 34 9 51 6,7 3,5 140
d
70 En Xanvao .. .. .. 62 .. 73 81 36 22 53 5,3 3,7 ..
71 Ucraina .. .. .. 97 50 49 17 15 .. .. 2,0 1,5 33
d
72 Pargoay .. .. .. .. .. 30 50 41 4 48 4,8 4,0 180
d
Ghi chu: v ni dung va pham vi bao trum cac s liu, xem Chu thch ky thut, Cac s liu in nghing la s liu cho nhng nm khac ngoai cac nm ghi trn
Ty l dn s c tip cn

Ty l ty vong tre s sinh
(tnh trn 1,000 ca sng)
Tng ty l sinh
1980 1993 1980
1994-
95 1980
1994-
95 1980 1995
S ph
bin tnh
tran thiu
dinh
dng(%
tre em
di 5
tui)
1985-95
Ty l
c
cung cp
cac bin
phap
phong
nga
thai(%) 1980 1995
Ty l t
vong cua
san phu (
tnh trn
100,000
ca sng)
1989-95
73 Tuynidi 95 90 72 86 46 72 71 39 .. .. 5,2 2,9 138
a
74 Ltva .. .. .. .. .. .. 20 14 .. .. 2,0 1,5 16
b
75 Clmbia 88 .. .. 96 .. 70 45 26 10 72 3,8 2,8 107
a
76 Nambia .. .. .. 57 .. 36 90 62 .. 29 5,9 5,0 518
77 Blarut .. .. .. .. 50 100 16 13 .. .. 2,0 1,4 25
d
78 Nga .. .. .. .. .. .. 22 18 .. .. 1,9 1,4 52
d
79 Latvia .. .. .. .. .. .. 20 16 .. .. 2,0 1,3 ..
80 Pru .. .. .. 60 .. 47 81 47 16 55 4,5 3,1 ..
81 Cxta Rica .. .. .. 100 .. 99 20 13 2 .. 3,7 2,8 ..
82 Libng .. .. 92 .. 59 .. 48 32 .. .. 4,0 2,8 ..
83 Thai lan 30 59 .. 81 .. 87 49 35 13 .. 3,5 1,8 ..
84 Panama .. .. .. 82 .. 87 32 23 7 .. 3,7 2,7 ..
85 Th Nh Ky .. .. 67 92 .. 94 109 48 .. .. 4,3 2,7 183
c
86 Ba lan 100 .. 67 .. 50 100 21 14 .. .. 2,3 1,6 10
d
87 Extnia .. .. .. .. .. .. 17 14 .. .. 2,0 1,3 41
d
88 Xlvakia .. .. .. .. 43 51 21 11 .. .. 2,3 1,5 8
d
89 Btxoana .. .. .. 70 .. 55 69 56 .. .. 6,7 4,4 220
a
90 Vnxula .. .. .. 88 .. 55 36 23 6 .. 4,1 3,1 200
d
Thu nhp trn trung bnh 57w 35w 3.9w 2.9w
91 Nam phi .. .. .. .. .. 46 67 50 .. .. 4,9 3,9 404
a
92 Cratia .. .. .. 96 .. 68 21 16 .. .. 1,9 1,5 10
d
93 Mhic 51 .. .. 87 .. 70 51 33 .. .. 4,5 3,0 ..
94 Mrix 100 99 .. 100 .. 100 32 16 .. 75 2,7 2,2 112
d
95 Gabng .. .. .. 67 .. 76 116 89 .. .. 4,5 5,2 483
a
96 Braxin .. .. .. 92 .. 73 70 44 18 .. 3,9 2,4 200
d
97 Triniat va
Tbag
.. .. .. 82 .. 56 35 13 .. .. 3,3 2,1 ..
98 Sec .. .. .. .. .. .. 16 8 .. 69 2,1 1,3 12
d
99 Malaixia .. 88 .. 90 75 94 30 12 23 .. 4,2 3,4 34
f
100 Hunggari .. .. .. .. .. 94 23 11 .. .. 1,9 1,6 10
d
101 Chil .. .. .. 96 .. 71 32 12 1 .. 2,8 2,3 ..
102 man 75 89 15 56 .. 72 41 18 .. 9 9,9 7,0 ..
103 Urugoay .. .. .. 83 .. 82 37 18 .. .. 2,7 2,2 ..
104 Arp Xuich 85 98 91 93 76 86 65 21 .. .. 7,3 6,2 13
d
105 Achentina .. .. .. 64 .. 89 36 22 .. .. 3,3 2,7 140
d
106 Xlvnia .. .. .. .. .. 90 15 7 .. .. 2,1 1,3 5
d
107 Hylap .. .. .. .. .. 96 18 8 .. .. 2,2 1,4 ..
thp va
trung bnh
87w 60w 4.1w 3.1w
Nam Xahara Chu Phi 114w 92w 6.7w 5.7w
ng a va Thai Bnh Dng 56w 40w 3.1w 2.2w
Nam a 120w 75w 5.3w 3.5w
Chu u va Trung a 40w 26w 2.5w 2.0w
Trung ng va Bc Phi 97w 54w 6.1w 4.2w
My Latinh va Carib 60w 37w 4.1w 2.8w
Cac nn kinh t co thu nhp
cao
1.3w 7w 1.9w 1.7w
108 Han Quc .. 100 .. 89 .. 100 26 10 .. .. 2,6 1,8 30
d
109 B ao Nha .. .. 57 .. .. 100 24 7 .. .. 2,2 1,4 21
110 Ty Ban Nha .. .. 98 99 95 97 12 7 .. .. 2,2 1,2 ..
111 Niu Diln .. 100 87 .. .. .. 13 7 .. .. 2,1 2,1 ..
112 Ailen .. .. .. .. .. 100 11 6 .. 60 3,2 1,9 ..
113 +Ixraen 100 .. .. 99 .. 70 15 8 .. .. 3,2 2,4 ..
114 +Coet .. .. 100 .. 100 .. 27 11 .. .. 5,3 3,0 18
d
115 +Lin bang cac
tiu vng quc
Arp
96 90 100 98 75 95 55 16 .. .. 5,4 3,6 20
a
116 Anh .. .. .. 100 .. 96 12 6 .. .. 1,9 1,7 ..
117 xtrylia 99 .. 99 95 99 90 11 6 .. .. 1,9 1,9 ..
118 Italia .. .. 99 .. 99 100 15 7 .. .. 1,6 1,2 ..
119 Canada .. .. 97 100 60 85 10 6 .. .. 1,7 1,7 ..
120 Phn Lan .. .. .. 100 100 100 8 5 .. .. 1,6 1,8 ..
121 +Hng Cng .. .. .. .. .. .. 11 5 .. .. 2,0 1,2 ..
122 Thuy in .. .. .. .. 85 100 7 4 .. .. 1,7 1,7 ..
123 Ha Lan .. .. 100 100 100 100 9 6 .. .. 1,6 1,6 ..
124 B .. .. .. .. 99 100 12 8 .. .. 1,7 1,6 ..
125 Phap .. .. .. 100 85 96 10 6 .. .. 1,9 1,7 ..
126 +Xingapo .. .. 100 100 .. 100 12 4 14 .. 1,7 1,7 ..
127 Ao .. .. 100 .. 85 100 14 6 .. .. 1,6 1,5 ..
128 My .. .. .. 90 98 85 13 8 .. .. 1,8 2,1 ..
129 c .. .. .. .. .. 100 12 6 .. .. 1,6 1,2 ..
130 an Mach .. .. 100 100 100 100 8 6 .. .. 1,5 1,8 ..
131 Nauy .. .. .. 100 100 100 8 5 .. .. 1,7 1,9 ..
132 Nht .. 100 .. 95 .. 85 8 4 3 .. 1,8 1,5 6
d
133 Thuy S .. .. .. 100 85 100 9 6 .. .. 1,6 1,5 ..
Th gii 80w 55w 3.7w 2.9w
a: c tnh cua UNICEF/WHO da trn m hnh thng k; b: c tnh gian tiep da trn khao sat mu; c; Da vao khao sat mau; d: c tnh chnh thc; e: Da trn mt cuc khao sat trn pham vi
30 tnh; f: Da vao ng ky nhn s
Bang 7. Giao duc
Ty l n trng tnh theo % tui
Tiu hoc Trung hoc
Ty l % s hoc sinh
hoc ht lp 4
Ty l mu ch
ngi trng
thanh (%)
N Nam N Nam
Cp sau trung
hoc
N Nam N Nam
1980 1993 1980 1993 1980 1993 1980 1993 1980 1993 1980 1990 1980 1990 1995 1995
thp, khng tnh Trung
Quc va n
81w
64w
98w
..
10w8
5w
112w 26w
14w
41w 42w
25w
3w
3w
45w
55w
24w
37w
1 Modmbic 84 51 114 69 3 6 8 9 0 0 .. 54 .. 60 77 42
2 tipia 23 19 44 27 6 11 11 12 0 1 48 56 42 56 75 55
3 Tandania 86 69 99 71 2 5 4 6 .. .. 89 90 90 89 43 21
4 Burundi 21 63 32 76 2 5 4 9 1 1 83 79 83 79 78 51
5 Malauy 48 77 72 84 2 3 5 6 1 1 55 68 62 73 58 28
6 Sat .. 30 .. 62 .. .. .. .. .. 1 .. 65 74 65 38
7 Ruanda 60 76 66 78 3 9 4 11 0 .. 74 76 73 73 48 30
8 Xira Ln 43 .. 61 .. 8 .. 20 .. 1 .. .. .. .. .. 82 55
9 Npan 49 87 117 129 9 23 33 46 3 6 .. .. .. .. 86 59
10 Nigi 18 21 33 35 3 4 7 9 0 1 79 .. 82 .. 93 79
11 Buckina Phax 133 72 139 75 .. 14 .. 14 3 4 .. 72 .. 68 .. ..
12 Maagaxca 14 30 23 47 2 6 4 11 0 .. 79 90 79 86 91 71
13 Bnglaet 106 .. 111 .. 40 .. 44 .. 2 2 67 .. 71 .. 9 4
14 Uganda 46 105 76 128 9 12 26 26 3 .. 30 46 29 44 74 51
15 Vit Nam 43 83 56 99 3 10 7 17 1 1 .. .. .. .. 50 26
16 Ghin Bitxa 19 24 34 38 5 6 12 12 1 .. 77 84 73 87 77 61
17 Haiti 43 .. 94 .. 2 2 10 10 .. .. 47 .. 63 .. 58 32
18 Mali 70 .. 82 .. 13 .. 14 .. 1 .. 64 60 63 60 58 52
19 Nigiria 104 82 135 105 14 27 27 32 2 .. .. 76 .. 74 53 33
20 Ymen .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
21 Campuchia .. 46 .. 48 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 47 20
22 Knia 110 91 120 92 16 23 23 28 1 85 78 84 76 30 14
23 Mng c 91 81 146 122 16 12 51 34 2 3 84 82 90 87 63 33
24 Tg 107 .. 107 .. 97 87 85 .. .. .. .. .. .. .. .. ..
25 Gmbia 35 61 67 84 7 13 16 25 .. .. .. .. .. .. 75 47
26 Trung Phi 67 91 98 113 20 .. 39 .. 5 .. 52 .. 57 .. 62 35
27 n 51 .. 92 92 7 .. 21 .. 1 2 .. .. .. .. 48 32
28 Lao 104 92 123 123 16 19 25 31 0 2 31 .. 31 .. 56 31
29 Bnanh 41 44 87 88 9 7 24 17 2 .. 73 58 77 58 74 51
30 Nicaragoa 102 105 96 101 45 44 39 39 13 9 55 62 51 55 33 35
31 Gana 71 70 89 83 31 28 51 44 2 .. 82 .. 87 .. 47 24
32 Dmbia 83 99 97 109 11 .. 22 .. 2 .. .. .. .. .. 29 14
33 ngla .. .. .. .. .. .. .. .. 0 1 .. 37 .. 49 .. ..
34 Grudia .. .. .. .. .. .. .. .. 30 .. .. .. .. .. .. ..
35 Pakixtan 27 49 51 80 8 .. 20 .. .. .. 41 45 53 55 76 50
36 Mritani 26 62 47 76 4 11 17 19 .. 4 86 83 96 82 74 50
37 Adecbaigian .. 87 .. 91 .. 88 .. 89 25 26 .. .. .. .. .. ..
38 Dimbabu .. 114 .. 123 .. 40 .. 51 1 6 .. .. .. .. 20 10
39 Ghin 25 30 48 61 10 6 24 17 5 .. 78 .. 81 78 50
40 nurat 99 112 98 111 31 37 29 29 8 9 .. .. .. .. 27 27
41 Xngan 37 50 56 67 7 11 15 21 3 3 90 .. 93 .. 77 57
42 Trung Quc 103 116 121 120 37 51 54 60 1 4 .. .. .. .. 27 10
43 Camrun 89 .. 107 .. 13 .. 24 2 2 81 .. 81 .. 48 25
44 Ct ivoa 63 58 95 80 12 17 27 33 3 .. 91 82 94 85 70 50
45 Anbani 111 97 116 95 63 .. 70 .. 8 10 96 .. 97 .. .. ..
46 Cngg .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 91 .. 91 .. 33 17
47 Crgxtan 100 105 105 106 57 78 52 71 3 6 .. 96 95 13 7
48 Xri Lanca .. .. .. .. .. .. .. .. 28 21 .. .. .. .. .. ..
49 Acmnia .. 93 .. 87 .. 90 .. 80 30 49 .. .. .. .. .. ..
50 Lxth 120 105 85 90 21 31 14 21 2 2 77 85 61 75 38 19
51 Ai cp 61 89 84 105 39 69 61 81 16 17 83 .. 75 .. 61 36
52 Blivia 81 .. 92 .. 32 42 .. 16 23 50 .. 52 .. 24 10
53 Maxnia .. 87 .. 88 .. 55 .. 53 28 16 .. .. .. .. .. ..
54 Mnva .. 77 .. 78 .. 72 .. 67 29 35 .. .. .. .. .. ..
55 Udbkixtan .. 79 .. 80 .. 92 .. 96 30 33 .. .. .. .. .. ..
56 Innxia 100 112 115 116 23 39 35 48 .. 10 .. .. .. .. 22 10
57 Philipin 112 .. 113 .. 69 .. 61 .. 24 26 .. 82 78 6 5
58 Marc 63 60 102 85 20 29 32 40 6 10 89 81 90 83 69 43
59 Xyri 88 99 111 111 35 42 57 52 17 18 91 96 94 97 44 14
60 Papua Niu Ghin 51 67 66 80 8 10 15 15 2 .. .. 70 72 37 19
61 Bungari 98 84 98 87 84 70 85 66 16 23 95 91 98 93 .. ..
62 Cacxtan .. 86 86 .. 91 89 34 42 .. .. .. ..
63 Goatmala 65 78 77 89 17 23 20 25 8 .. 56 .. 66 .. 51 38
64 cuao 116 122 119 124 53 56 53 54 35 .. 78 .. 78 .. 12 8
65 minicana .. 99 .. 95 .. 43 .. 30 .. .. .. .. .. .. 18 18
66 Rumani 101 86 102 87 69 82 73 83 12 12 .. 94 .. 93 .. ..
67 Giamaica 102 95 105 94 73 54 79 52 27 19 95 97 95 99 21 7
68 Gioocani 104 108 103 109 71 70 63 62 7 6 100 98 11 19
69 Angiri 81 96 108 111 26 55 40 66 6 11 91 95 92 96 51 26
70 En Xanvao 75 80 75 79 23 30 26 27 4 15 55 52 30 27
71 Ucraina .. 87 .. 87 .. 95 .. 65 42 45 .. .. .. .. .. ..
72 Pargoay 101 110 107 114 .. 38 .. 36 8 10 .. 78 .. 79 9 7

Tiu hoc Trung hoc
N Nam N Nam N Nam N Nam
1980 1993 1980 1993 1980 1993 1980 1993 1980 1993 1980 1990 1980 1990 1995 1995
73 Tuynidi 88 113 118 123 20 49 34 55 5 11 90 93 94 95 45 21
74 Ltva 90 95 .. 79 .. 76 49 39 .. .. .. .. .. ..
75 Clmbia 126 120 123 118 41 68 40 57 9 10 46 74 42 72 9 9
76 Nambia 138 134 .. 61 .. 49 .. 3 .. 64 .. 65 .. ..
77 Blarut 95 96 .. 96 .. 89 39 44 .. .. .. .. .. ..
78 Nga 102 107 102 107 97 91 95 84 46 45 .. .. .. .. .. ..
79 Latvia 82 83 .. 90 .. 84 45 39 .. .. .. .. .. ..
80 Pru 111 117 54 .. 63 .. 17 40 83 85 17 6
81 Cxta Rica 104 105 106 106 51 49 44 45 21 30 84 91 80 90 5 5
82 Libng 114 117 .. 78 .. 73 30 29 .. .. .. .. 10 5
83 Thai lan 97 97 100 98 28 37 30 38 13 19 .. .. .. .. 8 4
84 Panama 105 108 65 65 58 .. 21 23 88 88 87 85 10 9
85 Th Nh Ky 90 98 102 107 24 48 44 74 5 16 .. 98 98 28 8
86 Ba lan 99 97 100 98 80 87 75 82 18 26 .. .. .. .. .. ..
87 Extnia .. 83 .. 84 .. 96 .. 87 43 38 .. .. .. .. .. ..
88 Xlvakia .. 101 .. 101 .. 90 .. 87 .. 17 .. .. .. .. .. ..
89 Btxoana .. 97 .. 95 25 41 18 29 21 29 .. .. .. .. 10 8
90 Vnxula 100 120 83 113 20 55 17 49 1 3 98 94 91 92 40 20
Thu nhp trn trung bnh 103w .. 106w .. 43w .. 43w .. 13w 16w .. .. .. .. 14w 12w
91 Nam phi .. 110 .. 111 .. 84 .. 71 .. 13 .. .. .. .. 18 18
92 Cratia .. .. .. .. .. 86 .. 80 .. 27 .. .. .. .. .. ..
93 Mhic 11 110 122 114 46 58 51 57 14 14 63 .. 85 .. 13 8
94 Mrix 91 106 94 107 49 60 51 58 1 4 97 98 97 99 21 13
95 Gabng .. 136 .. 132 .. .. .. .. .. 3 79 90 82 82 47 26
96 Braxin 97 .. 101 .. 39 .. 31 .. 11 12 .. .. .. .. 17 17
97 Triniat va Tbag 100 94 98 94 .. 78 .. 74 4 8 89 97 83 96 3 1
98 Sec .. 100 .. 99 .. 88 .. 85 18 16 .. .. .. .. .. ..
99 Malaixia 92 93 93 93 46 61 50 56 4 .. .. 99 98 22 11
100 Hunggari 97 95 96 95 67 82 72 79 14 17 96 97 96 97 .. ..
101 Chil 108 98 110 99 56 67 49 65 12 27 81 95 78 95 5 5
102 man 36 82 69 87 6 57 19 64 .. 5 .. .. .. .. .. ..
103 Urugoay 107 108 107 109 62 .. 61 .. 17 30 99 98 93 98 2 3
104 Arp Xuich 49 73 74 78 23 43 36 54 7 14 90 .. 81 .. 50 29
105 Achentina 106 107 106 108 .. 75 .. 70 22 41 76 .. 73 .. 4 4
106 Xlvnia .. 97 .. 97 .. 90 .. 88 .. 28 .. .. .. ..
107 Hylap 103 .. 103 .. 77 .. 85 .. 17 .. 98 .. 98 .. .. ..
va
trung bnh
87w 99w 105w 110w 33w 49w 45w .. 8w .. .. .. .. 39w 21w
Nam Xahara Chu Phi 68w 65w 90w 78w 10w 22w 20w 27w 1w .. .. .. .. 54w 35w
ng a va Thai Bnh Dng 102w 116w 118w 120w 36w 51w 51w 60w 3w 5w .. .. .. .. 24w 9w
Nam a 61w 87w 91w 110w 18w 35w 36w .. 5w .. .. .. .. 64w 37w
Chu u va Trung a .. 97w 97w 90w 81w 31w 32w .. .. .. ..
Trung ng va Bc Phi 74w 91w 98w 103w 32w 51w 52w 65w 11w 14w .. .. .. .. 50w 28w
My Latinh va Carib 105w .. 108w .. 41w .. 40w .. 14w 15w .. .. .. .. 14w 12w
cao
103w 103w 103w 103w .. 98w .. 97w 35w 56w .. .. .. ..
108 Han Quc 111 102 109 100 74 92 82 93 15 48 96 100 96 100 B B
109 B ao Nha 123 118 124 122 40 .. 34 .. 11 23 .. .. .. .. .. ..
110 Ty Ban Nha 109 105 110 104 89 120 85 107 23 41 94 95 92 94 .. ..
111 Niu Diln 111 101 111 102 84 104 82 103 27 58 99 .. 98 B B
112 Ailen 110 103 100 103 95 110 85 101 18 34 100 99 97 98 B B
113 +Ixraen .. 96 95 .. 91 .. 84 29 35 .. 97 .. 98 .. ..
114 +Coet 100 .. 105 .. 76 .. 84 .. 11 .. .. .. .. .. 25 18
vng quc Arp
88 108 90 112 49 94 55 84 3 11 .. 93 .. 94 20 21
116 Anh 103 113 103 112 85 94 82 91 19 37 .. .. .. .. B B
117 xtrylia 110 107 112 108 72 86 70 83 25 42 97 100 94 98 B B
118 Italia 100 99 100 98 70 82 73 81 27 37 .. .. .. .. B B
119 Canada 99 104 99 106 89 103 87 104 52 103 97 98 94 95 B B
120 Phn Lan 96 100 97 100 105 130 94 110 32 63 99 98 99 98 B B
121 +Hng Cng 106 .. 107 .. 65 .. 63 .. 10 21 .. .. .. .. 12 4
122 Thuy in 97 100 96 100 93 100 83 99 31 38 100 .. 99 .. B B
123 Ha Lan 101 99 99 96 90 120 95 126 29 45 100 .. 97 .. B B
124 B 103 100 104 99 92 104 90 103 26 .. 81 .. 78 .. B B
125 Phap 110 105 112 107 92 107 77 104 25 50 .. .. .. .. B B
126 +Xingapo 106 .. 109 .. 59 .. 56 .. 8 .. 100 100 99 100 14 4
127 Ao 98 103 99 103 87 104 98 109 22 43 97 99 92 97 B B
128 My 100 106 101 107 .. 97 .. 98 56 81 .. .. .. .. B B
129 c .. 98 97 .. 100 .. 101 .. 36 8 99 96 97 B B
130 an Mach 95 98 96 97 104 15 105 112 28 41 .. .. .. .. B B
131 Nauy 100 99 100 99 96 114 92 118 26 54 .. .. .. .. B B
132 Nht 101 102 101 102 94 97 92 95 31 30 100 100 100 100 B B
133 Thuy S .. 102 .. 100 .. 89 .. 93 18 31 94 .. 92 .. B B
Th gii 90 99 104 109 39 57 50 .. 13 .. .. .. .. .. .. ..
a: d liu cho nm 1980 bao gm Eritria; b: Theo UNESCO ty l mu ch thp hn 5%; c: D liu trc nm 1990 la cua Cng hoa Lin bang c
Bang 8. S dung nng lng vi muc ch thng mai
S dung nng lng (quy ra du) Ln CO2 thai ra
Tng s (nghn tn met) (mt) Bnh qun u ngi(kg) Ty l
tng
bnh
qun
hang
nm(%)
Gia tr GDP mi kg
(USD 1997)
Nhp khu nng lng
thun tnh bng % cua
tiu dung nng lng
Tng s (triu m
3
) Theo u
ngi(m,t)
1980 1994 1980 1994 1980-
94
1980 1994 1980 1994 1980 1992 1980 1992
n n kinh t thu nhp
khng tnh Trung
c va n
587.124t
80.087t
1.154.712t
137.034t
248w
114w
369w
134w
4,4w
2,3w
0,9w 1,1w
2,6w
2.063t
223t
3.880t
443t
0,9w
0,3w
1,3w
0,5w
Modmbic 1.123 619 93 40 -2,5 1,4.. 3,3 -15 74 3 1 0,3 0,1
tipia 624 1.193 17 22 5,2 .. 6,9 91 87 2 3 0,0 0,1
Tandania 1.023 975 55 34 0,7 .. 4,5 92 83 2 2 0,1 0,1
Burundi 58 143 14 23 6,8 13,9 8,3 98 97 0 0 0,0 0,0
Malauy 334 370 54 39 1,5 3,2 3,4 70 59 1 1 0,1 0,1
Sat 93 100 21 16 0,6 6,2 10,9 100 100 0 0 0,0 0,0
Ruanda 190 209 37 34 -0,4 9,3 4,9 85 78 0 0 0,0 0,1
Xira Ln 310 323 96 77 0,5 2,3 2,4 100 100 1 0 0,2 0,1
Npan 174 582 12 28 8,7 12,5 7,3 91 88 1 1 0,0 0,1
Nigi 210 327 38 37 2,1 12,1 7,3 93 83 1 1 0,1 0,1
Buckina Phax 144 160 21 16 1,1 11,2 16,0 100 100 0 1 0,1 0,1
Maagaxca 391 479 45 36 1,7 6,7 5,6 90 83 2 1 0,2 0,1
Bnglaet 2,809 7,566 32 64 7,7 4,5 3,1 60 28 8 17 0,1 0,2
Uganda 320 425 25 23 1,3 .. 22,6 52 58 1 1 0,1 0,1
Vit Nam 4.024 7.267 75 101 3,1 .. 7,5 32 -55 17 22 0,3 0,3
Ghin Bitxa 31 39 38 37 2,1 3,8 5,8 100 100 0 0 0,2 0,2
Haiti 24 200 45 29 1,2 9,5 7,9 77 93 1 1 0,1 0,1
Mali 164 205 25 22 1,8 11,2 11,5 87 80 0 0 0,1 0,0
Nigiria 9.879 17.503 139 162 3,8 3,1 2,2 -968 -484 68 97 1,0 0,9
Ymen 1.364 3.044 160 206 4,1 .. .. 100 -463 3 10 0,4 0,7
Campuchia 393 512 60 52 2,2 .. 2,4 97 96 0 0 0,0 0,1
Knia 1.991 2.872 120 110 3,1 3,1 3,3 95 83 6 5 0,4 0,2
Mng c 1.943 2.550 1.168 1.058 2,0 1,2 1,2 38 15 7 9 4,0 4,0
Tg 195 183 75 46 1,8 6,3 6,9 99 100 1 1 0,2 0,2
Gmbia 53 60 83 56 0,9 3,5 4,9 100 100 0 0 0,2 0,2
Trung Phi 59 93 26 29 2,7 16,2 12,1 71 76 0 0 0,0 0,1
n 93.907 226.638 137 248 6,6 1,9 1,6 21 21 350 769 0,5 0,9
Lao 107 182 33 38 2,6 .. 9,1 -121 -18 0 0 0,1 0,1
Bnanh 149 107 43 20 -3,5 8,3 18,0 93 -194 0 1 0,1 0,1
Nicaragoa 756 1.273 270 300 3,3 5,1 2,7 83 63 2 2 0,7 0,6
Gana 1.303 1.542 121 93 2,5 3,6 4,4 57 66 2 4 0,2 0,2
Dmbia 1.685 1.296 294 149 -2,6 1,3 1,8 32 31 4 2 0,6 0,3
ngla 937 931 133 89 0,3 .. 7,0 -722 -2.576 5 5 0,8 0,5
Grudia .. 3.325 .. 614 .. .. 0,7 .. 85 .. 14 .. 2,5
Pakixtan 11.698 32.133 142 254 7,4 1,8 1,5 38 40 32 72 0,4 0,6
Mritani 214 229 138 103 0,5 3,8 4,8 100 100 1 3 0,4 1,4
Adecbaigian 15.001 16.274 5.433 2.182 -2,7 .. 0,2 1 1 .. 64 .. 8,7
Dimbabu 2.797 4.722 399 438 3,9 1,5 1,4 28 24 10 19 1,4 1,8
Ghin 356 418 80 65 1,3 .. 6,1 89 86 1 1 0,2 0,2
nurat 843 1.173 230 204 2,1 4,2 4,4 76 82 2 3 0,6 0,6
Xngan 875 803 168 97 -0,1 4,2 6,3 100 100 3 3 0,5 0,4
Trung Quc 413.130 791.040 421 664 5,0 0,3 0,7 -4 -1 1.489 2.668 1,5 2,3
Camrun 774 1.335 89 103 2,6 10,0 6,9 -269 -333 4 2 0,4 0,2
Ct ivoa 1.435 4.406 175 103 1,4 6,8 6,8 87 70 5 6 0,6 0,5
Anbani 3.058 1.093 1.145 341 -4,8 0,6 2,4 0 3 7 4 2,8 1,2
Cngg 262 847 157 331 3,7 5,7 2,8 -1,193 -1,013 0 4 0,2 1,6
Crgxtan .. 2.755 .. 616 .. .. 0,9 .. 47 .. 15 .. 3,4
Xri Lanca 1,411 1.728 96 97 1,9 3,4 5,1 91 80 3 5 0,2 0,3
Acmnia 1.071 1.441 346 384 1,6 4,3 1,4 .. 79 .. 4 .. 1,1
nn kinh t thu nhp
g bnh
1.873.142t 2.313.337t 1.537w 1.475w -1,7w .. .. .. .. 2.831t 7.221t 2,9w 4,8w
nn kinh t thu nhp
trung bnh
1.448.776t 1.647.009t 1.632w 1.449w -3,0w .. .. .. .. 1.664t 5.565t 2,6w 5,1w
Lxth .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 0 .. 0,0
Ai cp 15.176 34.071 371 600 5,7 1,6 1,2 -120 79 45 84 1,1 1,5
Blivia 1.713 2.698 320 373 1,6 2,7 2,1 -107 -61 5 7 0,8 1,0
Maxnia .. 2.686 .. 1.279 .. .. .. .. 44 .. 4 .. 2,0
Mnva .. 4.763 .. 1.095 .. .. .. .. 99 0 14 0,0 3,3
Udbkixtan .. 41.825 .. 1.869 .. .. 0,3 .. 0 .. 123 .. 5,7
Innxia 25.028 69.740 169 366 8,3 2,1 1,8 275 -120 95 185 0,6 1,0
Philipin 13.406 21.199 277 316 3,5 2,4 1,9 79 71 37 50 0,8 0,8
Marc 4.927 8.509 254 327 4,1 3,1 2,9 87 95 16 27 0,8 1,1
Xyri 5.343 13.675 614 997 6,1 1,9 1,2 -78 -130 19 42 2,2 3,3
Papua Niu Ghin 705 990 228 236 2,4 3,9 4,8 89 -150 2 2 0,6 0,6
Bungari 28.476 20.568 3.213 2438 -2,7 0,7 1,0 74 56 75 54 8,4 6,4
Cacxtan 76.799 56.664 5.153 3.371 -2,3 .. 0,3 0 -25 .. 298 .. 17,6
Goatmala 1.443 5.165 209 210 3,2 5,0 4,3 84 74 4 6 0,6 0,6
cuao 4.209 6.345 529 565 2,7 2,3 2,2 -156 -231 13 19 1,7 1,8
minicana 2.083 2.591 366 337 1,4 2,0 2,5 93 94 6 10 1,1 1,4
Rumani 63.846 69.387 2.876 1.733 -3,1 0,5 0,7 19 27 191 122 8,6 5,4
Giamaica 2.169 2.703 1.017 10.83 2,3 1,3 1,5 99 100 8 8 4,0 3,3
Gioocani 1.710 4.306 784 1.067 5,2 .. 1,5 100 96 5 11 2,2 3,0
Angiri 12.078 24.834 647 906 4,9 4,1 2,6 -452 -318 66 79 3,5 3,0
En Xanvao 1.000 2.032 220 370 4,0 4,5 2,6 63 70 2 4 0,5 0,7
Ucraina 108,290 165.132 2.164 3.180 -1,4 .. 0,4 -1 48 .. 611 .. 11,7
Pargoay 550 1.402 175 299 6,9 6,0 3,5 88 -123 1 3 0,5 0,6
chu: v ni dung va pham vi bao trum cac s liu, xem Chu thch ky thut, Cac s liu in nghing la s liu cho nhng nm khac ngoai cac nm ghi trn
S dung nng lng (quy ra du) Lng CO2 thai ra
Tng s (nghn tn met) (mt) Bnh qun u ngi(kg) Ty l tng
bnh qun
hang nm(%)
Gia tr GDP mi kg
(USD1997)
Nhp khu nng lng
thun tnh bng %cua
tiu dung nng lng
Tng s (triu m3) Theo u ngi(m,t)
1980 1994 1980 1994 1980-94 1980 1994 1980 1994 1980 1992 1980 1992
73 Tuynidi .. 7.555 .. 595 .. .. 0,8 .. 70 .. 22 .. 5,9
74 Ltva 13.972 22.470 501 2.030 3,5 2,1 2,1 7 -99 39 61 1,4 1,8
75 Clmbia .. .. .. 622 ..
..
.. .. .. .. 0 .. 0,0
76 Nambia 2.385 24.772 247 .. 13,4 .. 0,8 -8 88 .. 102 .. 9,9
77 Blarut 751.240 595.440 5.397 2.392 -2,6 0,6 0,5 0 -53 .. 2,103 .. 14,1
78 Nga .. 3.997 .. 4.014 .. .. 1,2 .. 90 .. 15 .. 5,6
79 Latvia 8139 8.555 471 1.569 -0,2 2,5 2,7 -36 0 24 22 1,4 1,0
80 Pru 1.292 1.843 566 367 3,5 3,1 34 86 67 2 4 1,1 1,2
81 Cxta Rica 2.376 3.790 840 558 2,3 .. .. 97 98 6 11 2,2 2,9
82 Libng 12.093 44.395 259 964 13,4 2,8 2,2 96 61 40 112 0,9 2,0
83 Thai lan 1.376 1.597 703 769 1,2 3,2 3,9 97 87 4 4 1,9 1,7
84 Panama 31.314 57.580 705 618 4,4 1,9 1,8 45 53 76 145 1,7 2,5
85 Th Nh Ky 124.500 92.537 3.499 957 -2,0 0,5 0,7 3 -2 460 342 12,9 8,9
86 Ba lan .. 5.560 .. 2.401 .. .. 0,7 .. 39 0 21 0,3 13,5
87 Extnia .. 17.343 .. 3.709 .. .. 0,9 .. 72 .. 37 .. 7,0
88 Xlvakia 34.011 46.300 2.354 3.243 2,3 1,3 1,2 -280 -269 90 116 6,0 5,7
89 Btxoana 424.366 666.328 1.282 387 2,6 2,3 1,7 .. .. 1,167 1,656 3,7 4,0
90 Vnxula 384 549 426 2.186 2,6 2,1 4,7 32 55 1 2 1,1 1,6
Thu nhp trn trung bnh 424.366 666.328t 1.282w 1.544w 2,6w 2,3w 1,7w .. 1,167t 1,656t 3,7w 4,0w
91 Namphi 60.511 86.995 2.074 2.146 2,1 1,2 1,0 -14 -35 213 290 7,3 7,5
92 Cratia .. 6.667 .. 1.395 .. .. .. .. 43 .. 16 .. 3,4
93 Mhic 97.434 140.840 1.464 1.564 2,6 1,3 1,2 -49 -48 260 333 3,9 3,8
94 Mrix 339 431 351 387 2,8 3,7 6,3 94 92 1 1 0,6 1,3
95 Gabng 759 692 1,
098
652 -0,4 5,0 5,5 -1.106 -2.212 5 6 6,9 3,5
96 Braxin 72.141 112.795 595 718 3,9 3,4 2,8 65 39 184 217 1,5 1,4
97 Triniat va Tbag 3.863 6.935 3.570 5.436 2,9 1,5 0,7 -240 -87 17 21 15,4 16,5
98 Sec 29.394 39.982 2.873 3.868 45,2 .. 0,8 -29 7 .. 136 .. 13,1
99 Malaixia 9.522 33.410 692 1.699 10,0 2,4 1,7 -58 -71 28 70 2,0 3,8
100 Hunggari 28.322 24.450 2.645 2.383 -0,9 0,8 1,0 49 47 82 60 7,7 58
101 Chil 7.743 14.155 695 1.012 5,0 2,3 2,3 50 68 27 35 2,4 2,6
102 man 1.346 5.018 1.223 2.392 9,1 2,9 2,4 -1,024 -787 6 10 5,3 5,3
103 Urugoay 2.208 1.971 758 622 3,2 3,4 4,6 89 67 6 5 2,0 1,6
104 Arp Xuich 35.496 83.772 3.787 4.566 5,5 2,7 1,1 -1.361 -463 131 221 14,0 13,1
105 Achentina 39.669 51.405 1.411 1.504 1,6 2,8 2,7 8 -18 107 117 3,8 3,5
106 Xlvnia .. 5.195 .. 2.612 .. .. .. .. 51 .. 6 .. 2,8
107 Hylap 15.973 23.560 1.656 2.260 3,3 2,8 2,2 77 62 51 74 53 72
Cac nn kinh t thu nhpthp va
trung bnh
2.460.266t 3.468.0491 686w 739w -0,1w 1,4w 1,1w 4,893t 11,1011t 1,5w 2,4w
NamXahara Chu Phi 94.721t 133.471t 249w 237w 1,2w 2,2w 2,0w 353t 472t 0,9w 0,9w
ng a va Thai Bnh Dng 514.066t 1.000.586t 378w 593w 4,8w 0,7w 0,9w 1,846t 3,378t 1,4w 2,1w
Nama 110.906t 271.293t 123w 222w 6,4w 2,0w 1,7w 385t 866t 0,4w 0,7w
Chu u va Trung a 1.279.07 1.288.624t 3.105w 2.647w -4,6w .. 0,6w 944t 4.506t .. 9,3w
Trung ng va Bc Phi 143.540t 323.064t 825w 1.220w 4,8w 3,2w 1,7w 500t 849t 2,9w 3,4w
My Latinh va Carib 317.962t 451.011t 888w 960w 2,9w 2,3w 2,0w 855t 1,029t 2,4w 2,3w
Cac nn kinh t co thu nhp cao 3.789.479t 4.543.482t 4.644w 2.982 1,9w 2,9w 3,4w 9,877t 10,246t 12,4w 11,8w
108 Han Quc 41.426 132.538 1.087 2.982 9,5 1,8 1,8 77 86 126 290 3,3 6,6
109 B ao Nha 10.291 18.090 1.054 1.827 4,7 3,5 2,8 86 88 27 47 2,8 4,8
110 Ty Ban Nha 68.692 96.200 1.837 2.458 2,8 3,6 3,6 77 69 200 223 5,4 5,7
111 Niu Diln 9.202 15.070 2.956 4.245 4,1 3,4 2,8 39 15 18 26 5,7 7,6
112 Ailen 8.485 11.200 2.495 3.137 2,2 3,1 3,9 78 68 25 31 7,4 8,7
113 +Ixraen 8.616 14.624 2.222 2.717 4,9 3,4 3,7 98 96 21 42 5,4 8,1
114 +Coet 9.500 13.968 6.909 8.622 0,3 2,7 2,0 -739 -693 25 46 18,0 11,2
vng quc Arp
8.558 25.137 8.205 10.531 6,3 3,6 .. -996 -454 36 71 34,8 33,9
116 Anh 201.200 220.270 3.572 3.772 0,8 2,8 3,5 2 -10 588 566 10,4 9,8
117 xtrylia 70.399 95.280 4.792 5.341 2,3 2,4 2,6 -22 -83 203 268 13,8 15,3
118 Italia 139.190 154.600 2.466 2.707 1,4 4,8 5,5 86 81 372 408 6,6 7,2
119 Canada 193.170 229.730 7.854 7.854 1,5 1,7 2,0 -7 -47 430 410 17,5 14,4
120 Phn Lan 24.998 30.520 5.230 5.997 1,7 2,9 3,0 72 58 55 41 11,5 8,2
121 +Hng Cng 5.628 13.243 1.117 2.185 6,4 5,3 5,3 100 100 16 29 3,3 5,0
122 Thuy in 40.992 50.250 4.933 5.723 1,3 3,4 3,3 61 38 71 57 8,69 6,6
123 Ha Lan 65.106 70.440 4.601 4.580 1,3 3,0 3,7 -10 7 153 139 10,8 9,2
124 B 46.122 51.760 4.684 5.120 1,5 2,8 3,2 83 78 128 402 13,0 33,9
125 Phap 190.660 234.160 3.539 4.042 2,0 4,1 4,4 75 95 484 362 9,0 9,8
126 +Xingapo 6.049 23.743 2.651 8.103 9,9 2,2 1,6 100 100 30 50 13,2 15,3
127 Ao 23.449 26.500 3.105 3.301 1,6 4,6 5,4 67 66 52 57 6,9 7,2
128 My 1.801.000 2.037.980 7.908 7.819 1,6 2,1 2,6 14 19 4,623 4.881 20,3 19,1
129 c 359,170 336.490 4.587 4.128 -0,1 .. .. 49 58 1,068 878 13,6 10,9
130 an Mach 19.488 20.700 3.804 3.977 0,8 4,4 5,5 97 28 63 54 12,3 10,4
131 Nauy 18.865 23.060 4.611 5.318 1,6 3,9 4,6 -195 -638 40 60 9,8 14,1
132 Nht 347.120 481.850 2.972 3.856 2,8 5,5 6,2 88 81 934 1,093 8,0 8,8
133 Thuy S 20.840 25.380 3.298 3.629 1,7 7,3 7,4 66 57 41 44 6,5 6,4
Th gii 6.249.745t 8.011.531t 1.419w 1.433w 1,0w 2,3w 2,4w 14.770t 21.347t 3,6w 4,0w
a: T ch bin cng nghip
Bang 9. S dung t ai va th hoa
S dung t(% cua tng din tch t) Dn s th S dn sng cac khi th co 1 triu
ngi tr ln bng % cua
t trng trot t chn tha bt
ky
Cac loai t khac Bng % cua tng s
dn
Mc tng
trng trung
binh hang
nm(%)
th Tng s
1980 1994 1980 1994 1980 1994 1980 1995 1980-95 1980 1995 1980 1995
khng tnh Trung Quc va an
12w
8w
12w
8w
31w
32w
32w
32w
57w
60w
55w
60w
21w
21w
29w
28w
4,0w
4,6w
32w
28w
34w
31w
7w
6w
10w
9w
1 Modmbic 4 4 56 56 40 40 13 38 8,5 48 36 6 14
2 tipia .. 11 .. 20 .. 69 11 13 4,5 30 29 3 4
3 Tandania 3 4 40 40 57 56 15 24 6,7 30 24 5 6
4 Burundi 46 46 39 39 15 15 4 8 6,8 0 0 0 0
5 Malauy 14 18 20 20 66 62 9 13 6,0 0 0 0 0
6 Sat 7 8 31 31 62 62 25 39 4,9 0 0 0 0
7 Ruanda 41 47 28 28 30 24 5 8 4,7 0 0 0 0
8 Xira Ln 3 3 36 36 62 62 19 21 3,4 0 0 0 0
9 Npan 17 17 14 15 69 68 7 14 7,8 0 0 0 0
10 Nigi 3 3 8 8 90 89 13 23 7,2 0 0 0 0
11 Buckina Phax 5 5 41 41 54 53 18 27 5,7 0 0 0 0
12 Maagaxca 10 13 22 22 68 65 9 27 11,3 0 0 0 0
13 Bnglaet 20 21 1 1 79 78 19 21 2,7 27 31 5 7
14 Uganda 70 74 5 5 25 21 11 18 5,6 46 47 5 9
15 Vit Nam 28 34 9 9 63 57 9 12 5,2 0 0 0 0
16 Ghin Bitxa 2 2 25 25 74 73 19 27 5,3 0 0 0 0
17 Haiti 10 12 38 38 51 50 17 22 3,7 0 0 0 0
18 Mali 32 33 18 18 49 49 24 32 3,9 55 56 13 18
19 Nigiria 33 36 44 44 23 20 27 39 5,6 23 27 6 11
20 Ymen 3 3 30 30 67 67 20 34 7,6 0 0 0 0
21 Campuchia 12 22 3 8 85 70 12 21 6,7 .. .. .. ..
22 Knia 8 8 37 37 55 55 16 28 7,0 32 28 5 8
23 Mng c 43 45 4 4 53 52 23 31 5,1 0 0 0 0
24 Tg 1 1 79 75 20 24 52 60 3,6 0 0 0 0
25 Gmbia 16 17 19 19 65 64 18 26 6,3 0 0 0 0
26 Trung Phi 57 57 4 4 39 39 23 27 3,1 25 35 6 10
27 n 3 3 5 5 92 92 35 39 3,1 0 0 0 0
28 Lao 3 4 3 3 94 93 13 22 6,3 0 0 0 0
29 Bnanh 16 17 4 4 80 79 32 42 5,1 0 0 0 0
30 Nicaragoa 10 10 40 45 50 44 53 62 3,9 42 44 23 27
31 Gana 15 19 37 37 48 44 31 36 4,3 30 27 9 10
32 Dmbia 7 7 40 40 53 53 40 45 4,0 23 33 9 15
33 ngla 3 3 43 43 54 54 21 32 5,9 63 64 13 20
34 Grudia 17 16 39 24 44 60 52 58 1,3 42 43 22 25
35 Pakixtan 26 28 6 6 67 66 28 35 4,6 39 53 11 18
36 Mritani 0 0 38 38 62 62 29 54 6,8 0 0 0 0
37 Adecbaigian 22 23 27 25 51 52 53 56 1,7 48 44 26 25
38 Dimbabu 7 7 44 44 49 48 22 32 5,7 0 0 0 0
39 Ghin 3 3 44 44 54 53 19 30 5,8 65 77 12 0
40 nurat 16 18 13 14 71 68 36 48 5,2 0 0 0 23
41 Xngan 12 12 30 30 58 58 36 42 4,0 49 55 18 0
42 Trung Quc 11 10 36 43 53 47 19 30 4,2 41 35 8 23
43 Camrun 15 15 4 4 81 81 31 45 5,3 19 22 6 11
44 Ct ivoa 10 12 41 41 49 47 35 44 5,2 44 46 15 10
45 Anbani 26 26 15 15 59 59 34 37 2,1 0 0 0 20
46 Cngg 0 0 29 29 70 70 41 59 5,6 0 0 0 0
47 Crgxtan 29 29 7 7 64 64 22 22 1,6 0 0 0 0
48 Xri Lanca 8 7 47 44 45 48 38 39 1,6 0 0 0 0
49 Acmnia .. .. .. .. .. .. 66 69 1,6 51 51 34 35
bnh
9w 10w 28w 23w 62w 67w 52w 60w 2,8w 31w 33w 16w 20w
di trung bnh
10w 11w .. 18w .. 71w 48w 56w 2,8w 28w 30w 13w 17w
50 Lxth 10 11 66 66 24 24 13 23 6,5 0 0 0 0
51 Ai cp 2 4 0 0 98 96 44 45 2,5 52 51 23 23
52 Blivia 2 2 25 24 73 73 46 58 3,9 30 29 14 17
53 Maxnia .. 26 .. 25 .. 49 53 60 1,5 0 0 0 0
54 Mnva 67 66 11 13 23 21 40 52 2,4 0 0 0 0
55 Udbkixtan 10 11 57 50 33 39 41 42 2,5 28 24 11 10
56 Innxia 14 17 7 7 79 77 22 34 4,8 33 39 7 13
57 Philipin 29 31 3 4 67 65 38 53 4,9 33 25 12 14
58 Marc 18 21 47 47 35 32 41 49 3,3 26 37 11 18
59 Xyri 31 30 46 45 24 25 47 53 4,1 60 52 28 28
60 Papua Niu Ghin 1 1 0 0 99 99 13 16 3,6 0 0 0 0
61 Bungari 38 38 18 16 44 46 61 71 0,6 20 23 12 16
62 Cacxtan 13 13 70 70 16 17 54 60 1,6 12 13 6 8
63 Goatmala 16 18 12 24 72 58 37 42 3,6 0 0 0 0
64 cuao 9 11 15 18 77 71 47 58 3,9 29 44 14 26
65 minicana 29 31 43 43 27 26 51 65 3,8 49 51 25 33
66 Rumani 46 43 19 21 35 36 49 55 1,0 18 17 9 9
67 Giamaica 4 5 9 9 87 87 60 72 5,8 49 39 29 28
68 Gioocani 22 20 24 24 54 56 47 55 2,2 0 0 0 0
69 Angiri 3 3 15 13 82 83 43 56 4,5 25 24 11 13
70 En Xanvao 35 35 29 29 36 35 42 45 2,0 0 0 0 0
71 Ucraina 61 59 12 13 27 28 62 70 1,0 22 22 14 15
72 Pargoay 4 6 40 55 56 40 42 54 4,7 0 0 0 0
Ghi chu: v ni dung va phamvi bao trum s liu, xem Chu thch ky thut, Cac s in nghing la s liu cua nhng nm ngoai cac nm ghi trn
S dung t(% cua tng din tch t) Dn s th S dn sng cac khi th co 1 triu
ngi tr ln bng % cua
t trmg trot t chn tha bt
ky
Cac loai t khac Bng % cua tng s
dn
Mc
tng
trng
trung
biuh
hang
nm(%)
th Tng s
1980 1994 1980 1994 1980 1994 1980 1995 1980-95 1980 1995 1980 1995
73 Tuynidi 30 32 22 20 48 48 51 57 3,0 34 40 17 23
74 Lytva 49 47 8 7 43 46 61 72 1,8 0 0 0 0
75 Clmbia 5 5 37 39 58 56 64 73 2,7 34 38 22 28
76 Nambia 1 1 46 46 53 53 23 38 6,2 0 0 0 0
77 Blarut 31 31 16 14 53 55 56 71 2,0 24 24 14 17
78 Nga 8 8 .. 5 .. 87 70 73 0,8 23 26 16 19
79 Latvia 28 28 12 13 60 59 68 73 0,5 0 0 0 0
80 Pru 3 3 21 21 76 76 65 72 2,9 40 44 26 31
81 Cxta Rica 10 10 39 46 51 44 43 50 3,7 0 0 0 0
82 Libng 30 30 1 1 69 69 73 87 3,7 .. .. .. ..
83 Thai lan 36 41 1 2 63 58 17 20 2,6 59 56 10 11
84 Panama 7 9 17 20 75 71 50 56 2,8 0 0 0 0
85 Th Nh Ky 37 36 13 16 50 48 44 70 5,4 39 35 17 24
86 Ba lan 49 48 13 13 38 39 58 65 1,2 31 28 18 18
87 Extnia 24 27 8 7 68 66 70 73 0,4 0 0 0 0
88 Xlvakia 41 34 13 17 45 49 52 59 1,3 0 0 0 0
89 Vnxula 4 4 20 20 76 75 83 93 3,3 20 29 16 27
90 Btxoana 1 1 45 45 54 54 15 31 8,4 0 0 0 0
Thu nhp trn trung bnh 7w 7w 30w 32w 63w 60w 64w 73w 2,8w 38w 38w 24w 28w
91 Nam phi 11 11 67 67 22 23 48 51 2,7 23 38 11 19
92 Cratia 29 22 28 20 42 59 50 64 2,0 0 0 0 0
93 Mhic 13 13 39 39 48 48 66 75 3,1 41 37 27 28
94 Mrix 53 52 3 3 44 44 42 41 0,6 0 0 0 0
95 Gabng 2 2 18 18 80 80 36 50 5,4 0 0 0 0
96 Braxin 6 6 20 22 74 72 66 78 3,0 42 42 27 33
97 Triniat va Tbag 23 24 2 2 75 74 63 68 1,7 0 0 0 0
98 Sec 41 44 13 12 45 45 64 65 0,2 18 18 12 12
99 Malaixia 15 23 1 1 85 76 42 54 4,3 16 11 7 6
100 Hunggari 58 54 14 12 28 34 57 65 0,5 34 30 19 20
101 Chil 6 6 17 18 77 76 81 86 2,0 41 41 33 36
102 man 0 0 5 5 95 95 8 13 8,6 0 0 0 0
103 Urugoay 8 7 78 77 14 15 85 90 1,0 49 46 42 42
104 Arp Xuich 1 2 40 56 60 42 67 79 6,0 28 27 19 21
105 Achentina 10 10 52 52 38 38 83 88 1,8 42 44 35 39
106 Xlvnia .. 14 .. 25 .. 61 48 64 2,2 0 0 0 0
107 Hylap 30 27 41 41 29 32 58 65 1,4 54 54 31 35
trung bnh
10w 11w 29w 27w 60w 63w 32w 39w 3,3w 32w 33w 10w 13w
Nam Xahara Chu Phi 6w 7w 34w 34w 60w 59w 23w 31w 5,0w 23w 26w 5w 8w
ng a va Thai Bnh Dng 11w 12w 30w 34w 59w 54w 21w 31w 4,2w 37w 34w 8w 11w
Nam a 44w 45w 11w 10w 45w 45w 22w 26w 3,4w 27w 38w 6w 10w
Chu u va Trung a 13w 13w .. 16w .. 71w 58w 65w 1,6w 24w 25w 14w 16w
Trung ng va Bc Phi 5w 6w 21w 24w 74w 70w 48w 56w 4,2w 36w 36w 17w 20w
My Latinh va Carib 7w 7w 28w 29w 65w 63w 65w 74w 2,8w 37w 38w 24w 28w
Cac nn kinh t co thu nhp cao 12w 12w 25w 24w 62w 63w 75w 75w 0,7w 41w 43w 31w 33w
108 Han Quc 22 31 1 1 77 78 57 81 3,5 65 64 37 52
109 B ao Nha 34 32 9 11 57 58 29 36 1,3 46 53 13 19
110 Ty Ban Nha 41 40 22 21 37 38 73 77 0,6 27 23 20 18
111 Niu Diln 13 14 53 50 34 35 83 84 1,0 0 0 0 0
112 Ailen 16 19 67 45 17 36 55 58 0,5 0 0 0 0
113 +Ixraen 20 21 6 7 74 72 89 .. .. 41 .. 37 35
114 +Coet 0 0 8 8 92 92 90 97 0,9 67 68 60 66
vng quc Arp
0 0 2 2 97 97 72 84 5,8 0 0 0 0
116 Anh 29 25 47 46 24 29 89 90 0,3 28 26 25 23
117 xtrylia 6 6 57 54 37 40 86 85 1,3 55 68 47 58
118 Italia 42 38 17 15 40 47 67 66 0,1 39 30 26 20
119 Canada 5 5 3 3 92 92 76 77 1,4 38 47 29 36
120 Phn Lan 8 9 1 0 91 91 60 63 0,8 0 0 0 0
121 +Hng Cng 7 7 1 1 92 92 92 95 1,5 100 95 91 90
122 Thuy in 7 7 2 1 91 92 83 83 0,4 20 21 17 17
123 Ha Lan 24 28 35 31 41 41 88 89 0,6 8 16 7 14
124 B .. 24 .. 21 .. 55 95 97 0,3 13 11 12 11
125 Phap 34 35 23 19 42 45 73 73 0,5 29 28 21 21
126 +Xingapo 13 2 0 0 87 98 100 100 1,8 106 95 106 95
127 Ao 20 18 25 24 56 57 55 56 0,5 49 46 27 26
128 My 21 21 26 16 53 53 74 76 1,2 49 51 36 39
129 c 36 34 17 15 47 51 83 87 0,6 46 47 38 41
130 an Mach 63 56 6 7 31 37 84 85 0,2 32 30 27 25
131 Nauy 3 3 0 0 97 97 71 73 0,7 0 0 0 0
132 Nht 13 12 2 2 85 87 76 78 0,6 44 48 34 37
133 Thuy S 10 11 40 29 49 60 57 61 1,2 0 0 0 0
Th gii 11w 11w 28w 26w 60w 63w 40w 45w 2,5w 35w 36w 14w 16w
Bang 10. Tai nguyn rng va nc
Khu vc rng Lng rut can nc ngot s dung hang nm, 1995
Pha rng hang nm
(1980-1990)
Khu vc c quc gia bao h
1994 Tnh theo u ngi
(met khi)
Tng din
tch (ngan km
vung)
1990
Nghn km
vung
% thay
i
Nghn km
vung
S khu
vc
% din tch
t
Tng s ( km
khi)
% tng
ngun nc
Ni sinh(
h gia
nh)
Cac loai
khac
7.9161t
6.152t
65,5t
53,3t
0,8w
0,8w
2.001,1t
1.276,9t
1,842t
795t
5,2w
4,9w
1 Modmbic 173 1,4 0,8 0,0 1 0,0 0,6 0,4
c
13 42
2 tipia 142 0,4 0,3 60,2 23 6,0 2,2 2,0 6 45
3 Tandania 336 4,4 1,2 139,4 31 15,8 1,2 1,3
c
7 28
4 Burundi 2 0,0 0,6 0,9 3 3,5 0,1 2,8 7 13
5 Malauy 35 0,5 1,4 10,6 9 11,3 0,9 5,0
c
7 13
6 Sat 114 0,9 0,7 114,9 9 9,1 0,2 0,4
c
6 29
7 Ruanda 2 0,0 0,2 3,3 2 13,3 0,8 12,2 6 18
8 Xira Ln 19 0,1 0,6 0,8 2 1,1 0,4 0,2 7 92
9 Npan 50 0,5 1,0 11,1 12 8,1 2,7 1,6 6 144
10 Nigi 24 0,1 0,4 84,2 5 6,6 0,5 0,9
c
9 33
11 Buckina Phax 44 0,3 0,7 16,6 12 9,7 0,4 1,4 5 13
12 Maagaxca 158 1,3 0,8 11,2 36 1,9 16,3 4,8
c
16 1.568
13 Bnglaet 8 0,4 4,1 1,0 8 0,7 22,5 1,0
c
7 213
14 Uganda 63 0,6 1,0 19,1 31 9,6 0,2 0,3
c
7 14
15 Vit Nam 83 1,4 1,5 13,3 52 4,1 28,9 7,7 54 361
16 Ghin Bitxa 20 0,2 0,8 .. .. .. 0,0 0,0
c
3 8
17 Haiti 0 0,0 5,1 0,1 3 0,4 0,0 0,4 2 5
18 Mali 121 1,1 0,8 40,1 11 3,3 1,4 1,4
c
3 159
19 Nigiria 156 1,2 0,7 29,7 19 3,3 3,6 1,3 13 28
20 Ymen 41 0,0 0,0 0,0 0 0,0 3,4 136,0 17 318
21 Campuchia 122 1,3 1,0 30,0 20 17,0 0,5 0,1 3 61
22 Knia 12 0,1 0,6 35,0 36 6,2 2,1 7,0
c
14 37
23 Mng c 139 1,3 0,9 61,7 15 3,9 0,6 2,2 30 243
24 Tg 14 0,2 1,5 6,5 11 11,9 0,1 0,8
c
17 11
25 Gmbia 1 0,0 0,8 0,2 5 2,3 0,0 0,3
c
2 27
26 Trung Phi 306 1,3 0,4 61,1 13 9,8 0,1 0,0 5 20
27 n 517 3,4 0,6 143,4 339 4,8 380,0 18,2
c
18 594
28 Lao 132 1,3 0,9 .. .. .. 1,0 0,4 21 239
29 Bnanh 49 0,7 1,3 7,8 2 7,0 0,1 0,4
c
7 19
30 Nicaragoa 60 1,2 1,9 9,0 59 7,4 0,9 0,5 92 275
31 Gana 96 1,4 1,4 11,0 9 4,9 0,3 0,6
c
12 23
32 Dmbia 323 3,6 1,1 63,6 21 8,6 1,7 1,5
c
54 32
33 ngla 231 1,7 0,7 26,4 5 2,1 0,5 0,3 8 49
34 Grudia 28 0,2 0,7 1,9 15 2,7 4,0 6,5 156 586
35 Pakixtan 19 0,8 3,5 37,2 55 4,8 153,4 32,8
c
21 2.032
36 Mritani 6 0,0 0,0 17,5 4 1,7 1,6 14,0
c
59 436
37 Adecbaigian 10 0,1 1,3 1,9 12 2,2 15,8 56,4
c
90 5.158
38 Dimbabu 89 0,6 0,7 30,7 25 7,9 1,2 6,1
c
19 447
39 Ghin 67 0,9 1,2 1,6 3 0,7 0,7 0,3 14 126
40 nurat 46 1,1 2,2 8,6 43 7,7 1,5 2,1
c
12 282
41 Xngan 75 0,5 0,7 21,8 9 11,3 1,4 3,5
c
10 191
42 Trung Quc 1.247 8,8 0,7 580,8 463 6,2 460,0 16,4 28 433
43 Camrun 201 1,2 0,6 20,5 14 4,4 0,4 0,1 17 20
44 Ct ivoa 109 1,2 1,0 19,9 12 6,3 0,7 0,9
c
15 52
45 Anbani 14 0,0 0,0 0,3 11 1,2 0,2 0,9 6 88
46 Cngg 199 0,3 0,2 11,8 10 3,4 0,0 0,0
c
12 7
47 Crgxtan 7 0,1 1,2 2,8 5 1,5 11,7 24,0 82 2.647
48 Xri Lanca 17 0,3 1,4 8,0 56 12,3 6,3 14,6 10 493
49 Acmnia 3 0,2 3,9 2,1 4 7,6 3,8 45,8
c
149 996
Cac nn kinh t thu nhp di trung
bnh
20,913t
13.525t
114,4t
65,6t
0,5w
0,5w
2.994,3t
2.199,7t
2.662t
1.664t
5,0w
5,6w
50 Lxth 0 0,0 0,0 0,1 1 0,2 0,1 1,0 7 24
51 Ai cp 0 0,0 0,0 7,9 12 0,8 56,4 97,1
c
67 889
52 Blivia 493 6,3 1,2 92,3 25 8,5 1,2 0,4 20 181
53 Maxnia 9 0,0 0,1 2,2 16 8,5 .. .. .. ..
54 Mnva 4 -0,2 -6,7 0,1 3 0,4 3,7 29,1
c
60 793
55 Udbkixtan 14 1,0 5,5 2,4 10 0,6 82,2 76,4
c
165 3.956
56 Innxia 1.095 12,1 1,1 185,6 168 10,2 16,6 0,7 12 83
57 Philipin 78 3,2 3,4 6,1 27 2,0 29,5 9,1 123 562
58 Marc 90 -1,2 -1,4 3,7 11 0,8 10,9 36,2 23 404
59 Xyri 7 -0,3 -4,3 0,0 0 0,0 3,3 9,4 30 405
60 Papua Niu Ghin 360 1,1 0,3 0,8 5 0,2 0,1 0,0 8 20
61 Bungari 37 -0,1 -0,2 3,7 46 3,3 13,9 6,8
c
43 1.501
62 Cacxtan 0 0,0 0,0 9,9 20 0,4 37,9 30,2 92 2.202
63 Goatmala 42 0,8 1,8 13,3 18 12,3 0,7 0,6 13 127
64 cuao 120 2,4 1,8 111,1 15 40,1 5,6 1,8 41 541
65 minicana 11 0,4 2,9 10,5 17 21,7 3,0 14,9 22 423
66 Rumani 63 0,0 0,0 10,7 39 4,7 26,0 12,5
c
91 1.044
67 Giamaica 2 0,3 7,8 0,0 1 0,2 0,3 3,9 11 148
68 Gioocani 1 0,0 -1,0 2,9 10 3,3 0,5 32,1 50 123
69 Angiri 4 0,3 0,8 119,2 19 5,0 4,5 30,4
c
35 125
70 En Xanvao 1 0,0 2,3 0,1 2 0,2 1,0 5,3 17 228
71 Ucraina 92 -0,2 -0,3 4,9 19 0,8 37,7 40,0
c
108 565
72 Pargoay 129 4,0 2,8 15,0 20 3,8 0,4 0,1
c
16 93
Ghi chu: v ni dung va pham vi bao trumcac s liu, xem Chu thch ky thut, Cac s liu in nghing la s liu cho nhng nm khac ngoai cac nm ghi trn
Khu vc rng Khu vc c quc gia bao h
1994
Lng rut can nc ngot s dung hang nm, 1995
Pha rng hang nm
(1980-1990)
Tnh theo u ngi (met
khi)
Tng din tch
(ngan km
vung)
1990
Nghn km
vung
%thay i Nghn km
vung
S khu
vc
%din tch
t
Tng s (
kmkhi)
%tng ngun
nc
Ni sinh( h
gia nh)
Cac loai
khac
73 Tuynidi 7 -0,1 -1,9 0,4 6 0,3 3,1 79,5
c
41 276
74 Ltva 20 0,0 0,0 6,3 76 9,6 4,4 19,0
c
83 1.107
75 Clmbia 541 3,7 0,7 93,8 80 9,0 5,3 0,5 71 103
76 Nambia 126 0,4 0,3 102,2 12 12,4 0,2 0,3
c
7 103
77 Blarut 63 -0,3 -0,4 2,7 11 1,3 3,0 5,4
c
94 200
78 Nga 7,681 15,5 0,2 705,4 209 4,2 117,0 2,7
c
134 656
79 Latvia 28 -0,1 -0,2 7,8 45 12,5 0,7 2,2
c
110 152
80 Pru 679 2,7 0,4 41,8 22 3,3 6,1 15,3 57 543
81 Cxta Rica 14 0,5 3,0 6,5 28 12,7 1,4 1,4 31 749
82 Libng 1 0,0 0,6 0,0 1 0,4 0,8 15,6 30 241
83 Thai lan 127 5,2 3,5 70,2 111 13,7 31,9 17,8
c
24 578
84 Panama 31 0,6 1,9 13,3 14 17,8 1,3 0,9 91 664
85 Th Nh Ky 202 0,0 0,0 10,7 49 1,4 33,5 17,3
c
140 445
86 Ba lan 87 -0,1 -0,1 30,7 111 10,1 12,3 21,9
c
42 279
87 Extnia 19 -0,2 -1,2 4,1 38 9,7 3,3 21,2 105 1.992
88 Xlvakia 18 0,0 0,1 10,2 40 21,1 1,8 5,8 .. ..
89 Btxoana 143 0,8 0,5 106,6 9 18,8 0,1 0,6
c
5 94
90 Vnxula 457 6,0 1,2 263,2 100 29,9 4,1 0,3
c
164 218
Thu nhp trn trung bnh 7,387t 48,8t 0,6w 794,6t 998t 3,9w
91 Namphi 45 -0,4 -0,8 69,7 238 5,7 13,3 26,6
c
47 348
92 Cratia 20 0,0 0,1 3,9 30 7,0 .. .. .. ..
93 Mhic 486 6,8 1,3 98,5 68 5,2 77,6 21,7 54 845
94 Mrix 1 0,0 0,2 0,0 1 2,0 0,4 16,4 66 344
95 Gabng 182 1,2 0,6 10,5 6 4,1 0,1 0,0 41 16
96 Braxin 5,611 36,7 0,6 321,9 272 3,8 36,5 0,5
c
54 191
97 Triniat va Tbag 2 0,0 -2,1 0,2 5 3,1 0,2 2,9 40 108
98 Sec 26 0,0 0,0 10,7 34 13,8 2,7 4,7 109 157
99 Malaixia 176 4,0 2,1 14,8 51 4,5 9,4 2,1 177 592
100 Hunggari 17 -0,1 -0,5 5,7 53 6,2 6,8 5,7
c
59 601
101 Chil 88 -0,1 -0,1 137,3 66 18,3 16,8 3,6 98 1.528
102 man 41 0,0 0,0 9,9 28 4,6 0,5 24,0 17 547
103 Urugoay 7 0,0 -0,6 0,3 8 0,2 0,7 0,5
c
14 227
104 Arp Xuich 12 0,0 0,0 62,0 10 2,9 3,6 163,6 224 273
105 Achentina 592 0,9 0,1 43,7 84 1,6 27,6 2,8
c
94 949
106 Xlvnia 10 0,0 0,0 1,1 10 5,4 .. .. .. ..
107 Hylap 60 0,0 0,0 2,2 21 1,7 5,0 8,6
c
42 481
trung bnh
18.828t 179,8t 0,6w 4.995,4t 4.504t 5,1w
NamXahara Chu Phi 5.322t 40,7t 0,7w 1.326,5t 673t 5,8w
ng a va Thai Bnh Dng 3.986t 43,5t 1,0w 966,3t 1.172t 6,2w
Nama 658t 5,5t 0,8w 212,4t 485t 4,4w
Chu u va Trung a 8.630t 16,6t 0,2w 860,0t 964t 3,6w
Trung ng va Bc Phi 446t -1,4t -0,3w 290,8t 170t 3,0w
My Latinh va Carib 9.786t 74,8t 0,7w 1.303,4t 1.040t 6,5w
Cac nn kinh t co thu nhp cao 10.766t -46,4t -0,5w 3.607,9t 5.506t 11,9w
108 Han Quc 65 0,1 0,1 6,9 27 7,0 27,6 41,8
c
117 515
109 B ao Nha 31 -0,1 -0,5 5,8 24 6,3 7,3 10,5
c
111 628
110 Ty Ban Nha 256 0,0 0,0 42,5 214 8,5 30,8 27,6
c
94 687
111 Niu Diln 75 0,0 0,0 60,7 182 22,6 2,0 0,6 271 318
112 Ailen 4 0,0 -1,2 0,5 11 0,7 0,8 1,6
c
37 196
113 +Ixraen 1 0,0 -0,3 3,1 15 14,9 1,9 84,1
c
65 343
114 +Coet 0 0,0 0,0 0,3 2 1,5 0,5 .. 336 189
115 +Lin bang cac tiu vng
quc Arp
0 0,0 0,0 0,0 0 0,0 0,9 300,0 97 787
116 Anh 24 -0,2 -1,1 51,1 168 21,1 11,8 16,6 41 164
117 xtrylia 1,456 0,0 0,0 940,8 889 12,3 14,6 4,3 607 327
118 Italia 86 0,0 0,0 22,8 171 7,7 56,2 33,7
c
138 848
119 Canada 4,533 -47,1 -1,1 823,6 627 8,9 45,1 1,6 288 1.314
120 Phn Lan 234 -0,1 0,0 27,4 81 9,0 2,2 1,9 53 387
121 +Hng Cng 0 0,0 -0,5 .. .. .. .. .. .. ..
122 Thuy in 280 -0,1 0,0 29,8 197 7,2 2,9 1,6
c
123 218
123 Ha Lan 3 0,0 -0,3 4,3 85 12,6 7,8 8,7
c
26 492
124 B 6 0,0 -0,3 0,8 3 2,3 9,0 72,2
c
101 816
125 Phap 135 -0,1 -0,1 56,0 102 10,2 37,7 19,1
c
106 559
126 +Xingapo 0 0,0 2,3 0,0 1 4,9 0,2 31,7 38 46
127 Ao 39 -0,1 -0,4 20,8 170 25,2 2,4 2,6
c
101 203
128 My 2,960 3,2 0,1 1,302,1 1,585 14,2 467,3 18,9
c
244 1.626
129 c 107 -0,5 -0,4 91,9 497 26,3 46,3 27,1
c
64 518
130 an Mach 5 0,0 0,0 13,9 114 32,8 1,2 9,2
c
70 163
131 Nauy 96 -1,2 -1,4 55,4 113 18,0 20 0,5
c
98 390
132 Nht 238 0,0 0,0 27,6 80 7,3 90,8 16,6
c
125 610
133 Thuy S 12 -0,1 -0,6 7,3 109 18,5 1,2 2,4
c
40 133
Th gii 35.595t 133,4t 0,3w 8.603,2t 10.010t 6,7w
Ghi chu: a. D liu co the ly t mt s nmtr c va la s liu mi nht do Trung tmkimsoat bao tn th gii a ra; b. Ly t bt ky nmnao t 1970 n 1995; c. Tng cac ngun nc k ca sng
chay t cac nc khac
Bang 11. Tng trng kinh t
Ty l tng trng bnh qun hang nm(%)
GDP Giam phat GDP Nng nghip Cng nghip Dch vu Xut khu hang
hoa va dch vu
Tng u t quc
ni
1980-90 1990-
95
1980-90 1990-95 1980-
90
1990-95 1980-90 1990-
95
1980-
90
1990-
95
1980-
90
1990-
95
1980-
90
1990-95
thp khng tnh Trung
Quc va n
6,0w
2,7w
6,8w
1,8w
13,4w
28,4w
62,0w
170,8w
3,6w
2,6w
3,1w
1,9w
7,7w
2,9w
11,6w
..
6,4w
..
6,1w
2,5w
11,0w
4,4w
6,2w
-1,3w
6,2w
-1,3w
10,5w
3,6w
1 Modmbic -0,2 7,1 38,4 48,6 1,6 2,4 -9,8 -2,4 -0,1 15,0 -5,0 7,2 -2,5 8,6
2 tipia 2,3 .. 3,4 .. 1,4 .. 1,8 .. 3,1 .. 0,3 .. 3,5 ..
3 Tandania 3,8 3,2 35,7 22,4 4,9 4,1 3,4 8,4 1,6 1,7 .. .. .. ..
4 Burundi 4,4 -2,3 4,4 8,5 3,1 -4,1 4,5 -5,0 5,4 -1,5 4,5 -2,6 4,6 -5,0
5 Malauy 2,3 0,7 15,0 30,4 2,0 1,7 2,9 0,4 3,4 -1,0 2,5 2,3 -2,8 -11,2
6 Sat 6,3 19 1,1 8,9 2,7 6,9 8,0 -9,9 9,9 1,2 7,7 -15,8 19,0 -2,9
7 Ruanda 2,3 -12,8 3,9 18,2 0,7 -10,8 1,8 -17,0 5,4 -12,3 3,5 17,8 3,7 -6,3
8 Xira Ln 1,6 -4,2 62,2 39,6 4,4 -2,8 5,7 -2,8 -1,1 -5,9 2,8 -15,2 -6,5 -20,0
9 Npan 4,6 5,1 11,1 11,0 4,0 1,5 6,0 9,3 4,8 7,2 1,1 25,8 1,8 6,3
10 Nigi -1,1 0,5 2,9 6,5 1,8 .. -3,3 .. -5,2 .. -4,6 -5,2 -5,9 0,3
11 Buckina Phax 3,7 2,6 3,1 6,2 3,1 4,6 3,7 1,4 4,7 1,7 -0,6 -1,2 8,6 -5,8
12 Maagaxca 1,3 0,1 16,9 23,5 2,5 1,6 0,9 0,5 0,8 -0,6 -2,0 4,9 4,9 -4,5
13 Bnglaet 4,3 4,1 9,5 4,6 2,7 1,1 4,9 7,3 5,7 5,4 7,7 14,2 1,4 8,2
14 Uganda 3,1 6,6 125,6 23,7 2,3 3,8 6,0 11,0 3,0 8,2 2,3 11,7 9,6 7,9
15 Vit Nam .. 8,3 210,7 26,3 .. 5,2 .. .. .. .. .. .. .. ..
16 Ghin Bitxa 4,5 3,5 56,1 49,5 6,7 4,8 0,4 1,9 3,3 2,2 -1,7 11,3 5,8 1,2
17 Haiti -0,2 -6,5 7,5 22,4 .. .. .. .. .. .. 1,2 -19,0 -0,6 -45,7
18 Mali 1,8 2,5 5,3 10,1 4,3 3,1 2,7 5,3 -1,7 1,2 5,2 5,3 5,4 6,1
19 Nigiria 1,6 1,6 16,6 47,1 3,3 2,3 -1,0 -1,2 3,2 4,5 -0,3 1,1 -8,6 1,2
20 Ymen .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
21 Campuchia .. 6,4 .. 56,2 .. 2,1 .. 11,3 .. 8,3 .. .. .. ..
22 Knia 4,2 1,4 9,0 18,5 3,3 -0,4 3,9 1,5 4,9 3,1 4,3 3,0 0,8 0,0
23 Mng c 5,5 -3,3 -1,2 126,7 2,9 .. 4,6 .. .. .. 3,1 12,8 ,7 ..
24 Tg 1,8 -3,4 4,7 4,9 5,6 3,3 1,1 -6,0 -0,3 -8,6 0,6 -10,6 2,9 -16,4
25 Gmbia 3,4 1,6 18,7 5,0 0,4 2,6 6,0 0,4 3,9 2,5 0,6 -0,8 0,8 3,0
26 Trung Phi 1,7 1,0 5,6 8,5 2,7 1,5 3,1 -4,6 -0,1 -1,6 -3,7 4,4 4,8 -8,7
27 n 5,8 4,6 8,0 10,1 3,1 3,1 7,1 5,1 6,7 6,1 5,9 12,5 6,3 5,3
28 Lao .. 6,5 37,8 10,1 .. .. .. .. .. .. .. 5,9 .. ..
29 Bnanh 2,6 4,1 1,6 7,9 5,1 4,9 2,1 3,5 1,2 3,5 -2,7 6,3 -6,2 12,1
30 Nicaragoa -2,0 1,1 422,6 98,3 -2,2 0,3 -1,7 -4,4 -2,0 2,2 -3,8 7,2 -4,7 4,1
31 Gana 3,0 4,3 42,4 13,8 1,0 2,4 3,3 4,4 6,4 6,5 2,5 6,7 4,5 0,9
32 Dmbia 0,8 -0,2 42,4 107,8 3,6 -0,5 1,0 -1,2 0,1 0,7 -3,3 10,8 -2,7 -10,2
33 ngla 3,7 -4,1 5,9 774,5 0,5 -1,8 6,4 0,9 2,2 -10,8 13,3 2,9 -6,8 0,1
34 Grudia 0,5 -26,9 1,9 2.280,2 0,7 -31,4 1,8 -34,1 -1,4 -22,3 .. .. 0,3 -21,2
35 Pakixtan 6,3 4,6 6,7 11,2 4,3 3,4 7,3 5,7 6,8 5,0 8,1 7,7 5,9 4,0
36 Mritani 1,7 4,0 8,6 6,8 1,7 4,9 4,9 3,9 0,4 3,2 3,4 -1,0 -4,1 -1,3
37 Adecbaigian .. -20,2 .. 747,6 .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
38 Dimbabu 3,5 1,0 11,5 2.706 2,4 1,6 3,6 -3,6 2,9 1,7 5,4 5,5 1,3 1,3
39 Ghin .. 3,8 .. 10,1 .. 4,5 .. 2,3 .. 4,5 .. 1,3 .. 0,6
40 nurat 2,7 3,5 5,7 19,2 2,7 2,9 3,3 4,9 2,5 1,3 1,1 0,2 2,9 10,0
41 Xngan 3,1 1,9 6,5 7,6 2,8 1,3 3,7 2,0 3,0 2,0 3,9 -0,9 3,9 4,7
42 Trung Quc 10,2 12,8 5,8 12,4 5,9 4,3 11,1 18,1 13,6 10,0 11,5 15,6 11,0 15,5
43 Camrun 3,1 -1,8 5,9 5,1 2,2 2,2 5,9 -6,8 2,1 -1,4 5,9 2,2 -2,7 -4,1
44 Ct ivoa 0,1 0,7 3,4 10,4 -0,5 0,3 4,4 1,7 -1,3 0,2 5,9 -0,9 -28,8 138,3
45 Anbani 3,0 1,4 -1,9 76,4 2,4 7,6 3,2 -15,6 3,2 5,9 1,9 .. -0,3 38,
46 Cngg 3,6 -0,6 0,3 7,8 3,4 -0,9 5,2 1,2 2,5 -2,1 4,8 4,0 -11,9 -7,9
47 Crgxtan .. -14,7 .. 337,3 .. -7,6 .. .. .. .. .. .. .. ..
48 Xri Lanca 4,2 4,8 10,8 10,4 2,2 2,4 4,6 6,5 4,7 6,3 6,8 11,0 0,6 6,8
49 Acmnia 3,3 -21,2 0,3 496,6 -3,9 -0,6 5,1 -28,7 4,6 -19,7 .. .. 6,2 -17,7
nhp trung bnh
1,9w 0,1w 64,8w 298,8w .. 0,9w .. .. 2,6w 3,9w .. .. .. ..
di trung bnh
2,3w -1,5w 17,5w 286,7w .. 0,5w .. .. .. .. .. .. .. ..
50 Lxth 4,3 7,5 13,6 11,0 2,6 -3,4 7,2 12,3 5,2 6,1 4,1 11,4 6,9 12,1
51 Ai cp 5,0 1,3 11,7 13,3 1,5 2,1 2,6 0,4 8,4 1,5 5,2 4,2 2,7 -1,5
52 Blivia 0,0 3,8 316,7 10,5 2,0 .. -2,9 .. -0,1 .. 3,5 6,7 -9,9 4,2
53 Maxnia .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
54 Mnva .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
55 Udbkixtan .. -4,4 .. 628,4 .. -0,9 .. -6,7 .. -6,6 .. .. .. -9,2
56 Innxia 6,1 7,6 8,5 7,6 3,4 2,9 6,9 10,1 7,0 7,4 2,9 10,8 7,0 16,3
57 Philipin 1,0 2,3 14,9 9,2 1,0 1,6 -0,9 2,2 2,8 2,7 3,5 9,4 -2,1 3,2
58 Marc 4,2 1,2 7,2 3,9 6,7 -5,9 3,0 1,7 4,2 2,8 6,8 3,1 2,5 -2,5
59 Xyri 1,5 7,4 15,3 8,5 -0,6 .. 6,6 .. .. .. 3,6 .. -7,0 ..
60 Papua Niu Ghin 1,9 9,3 5,3 5,7 1,8 4,7 1,9 17,8 2,0 4,8 3,3 13,3 -0,9 0,4
61 Bungari 4,0 -4,3 1,2 81,2 -2,1 -1,9 5,2 -7,5 7,2 -20,7 -3,5 -0,7 2,4 -7,1
62 Cacxtan .. -11,9 .. 805,5 .. -18,0 .. 19,2 .. 6,1 .. .. .. -16,7
63 Goatmala 0,8 4,0 14,6 14,2 2,3 2,5 2,1 4,2 2,1 4,9 -2,1 4,8 -1,8 10,7
64 cuao 2,0 3,4 36,4 37,2 4,4 2,5 1,2 4,9 1,8 2,7 5,4 74 -3,8 5,3
65 minicana 2,7 3,9 21,5 11,7 0,4 2,5 2,2 3,3 3,7 4,5 2,8 4,6 3,7 4,9
66 Rumani 0,5 -1,4 2,5 158,4 .. -0,4 .. -2,1 .. -2,8 .. .. .. -10,0
67 Giamaica 2,0 2,9 18,6 38,5 0,6 8,3 2,4 -0,5 1,9 6,0 5,4 -1,0 -0,1 5,8
68 Gioocani -1,5 8,2 7,0 4,7 13,2 10,2 -1,3 7,9 -8,2 6,2 5,9 8,2 7,3 6,5
69 Angiri 2,8 0,1 8,0 25,8 4,6 1,3 2,3 -1,1 3,8 1,3 4,1 0,3 -2,3 -4,7
70 En Xanvao 0,2 6,3 16,4 11,2 -1,1 1,2 0,1 2,9 0,7 9,3 -3,4 13,6 2,2 14,7
71 Ucraina .. -14,3 .. 1.040,5 .. -9,7 .. -21,6 .. .. .. .. .. ..
72 Paragoay 2,5 3,1 24,4 18,0 3,6 1,4 -0,3 1,9 3,4 4,1 11,5 13,8 -0,8 2,6
Ty l tng trng bnh qun hang nm(%)
GDP Giam phat GDP Nng nghip Cng nghip Dch vu Xut khu hang
hoa va dch vu
Tng u t quc
ni
1980-90 1990-
95
1980-90 1990-95 1980-
90
1990-95 1980-90 1990-
95
1980-
90
1990-
95
1980-
90
1990-
95
1980-
90
1990-
95
73 Tuynidi 3,3 3,9 7,4 5,4 2,8 -2,1 3,1 4,0 3,6 5,6 5,6 5,6 -1,8 1,4
74 Ltva .. -9,7 .. 241,4 .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
75 Clmbia 3,7 4,6 24,6 23,3 2,9 1,4 5,0 3,0 3,1 6,4 7,5 7,2 0,5 19,0
76 Nambia 1,1 3,8 13,6 9,3 1,8 6,8 -1,1 2,9 2,7 4,6 1,5 6,9 11,9 -2,8
77 Blarut .. -9,3 .. 878,8 .. -11,2 .. -10,9 .. -6,9 .. .. .. -17,0
78 Nga 1,9 -9,8 3,2 517,0 .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
79 Latvia 3,4 -13,7 .. 149,1 2,3 -16,4 4,3 25,1 3,1 -2,1 .. .. 3,4 -37,1
80 Pru -0,2 5,3 229,6 62,4 .. .. .. .. .. .. -1,7 8,3 -4,2 7,4
81 Cxta Rica 3,0 5,1 23,5 19,1 3,1 3,6 2,8 5,2 3,1 5,6 6,1 9,5 5,3 6,6
82 Libng .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
83 Thai lan 7,6 8,4 3,9 4,6 4,0 3,1 9,9 10,8 7,3 7,8 14,0 14,2 9,4 10,2
84 Panama 0,3 6,3 2,4 1,8 .. 4,4 .. 14,9 .. 5,5 .. 4,3 .. 15,3
85 Th Nh Ky 5,3 3,2 45,3 75,6 1,3 0,9 7,8 4,2 4,4 3,3 16,9 9,4 5,3 2,0
86 Ba lan 1,9 2,4 53,7 34,9 -0,1 -2,0 -0,9 3,7 5,1 2,4 4,5 9,4 0,9 1,1
87 Extnia 2,1 -9,2 2,4 151,4 .. -8,9 .. -14,9 .. -3,8 .. .. .. -13,4
88 Xlvakia 2,0 -2,8 1,8 16,0 1,6 1,0 2,0 -10,4 0,8 6,2 .. 17,8 1,1 -7,7
89 Btxoana 10,3 4,2 13,1 9,2 2,2 0,7 11,4 1,4 11,0 7,7 .. .. .. ..
90 Vnxula 1,1 2,4 19,3 38,4 3,0 1,9 1,6 3,4 0,5 1,7 2,8 4,9 -5,3 3,8
Thu nhp trn trung bnh 1,3w 2,6w 138,0w 320,5w 2,4w 1,8w 0,7w 2,6w 2,0w 3,4w 5,9w 7,4w -1,4w 5,6w
91 Nam phi 1,3 0,6 14,8 11,5 3,0 -0,3 -1,1 -0,1 3,1 0,9 1,9 2,4 -4,8 4,7
92 Cratia .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
93 Mhic 1,0 1,1 70,4 15,5 0,6 0,4 1,0 0,5 1,1 1,5 6,6 6,8 -3,1 -1,2
94 Mrix 6,2 4,9 9,4 6,7 2,9 -1,4 10,3 5,6 5,4 6,4 10,4 4,8 10,2 1,7
95 Gabng 0,5 -2,5 1,9 13,0 1,7 -0,2 1,0 2,7 -0,3 -10,0 2,8 4,1 -4,6 -0,5
96 Braxin 2,7 2,7 284,5 965,3 2,8 3,7 2,0 1,7 3,5 3,6 7,5 7,4 0,2 3,5
97 Triniat va
Tbag
-2,5 1,0 4,1 7,2 -5,8 1,3 -5,5 0,2 -3,3 -0,1 8,9 12,5 -10,1 1,0
98 Sec 1,7 -5,6 1,5 18,3 .. .. .. .. .. .. .. .. 2,3 0,9
99 Malaixia 5,2 8,7 1,7 3,9 3,8 2,6 7,2 11,0 4,2 8,6 10,9 14,4 2,6 16,0
100 Hunggari 1,6 -1,0 8,6 22,3 0,6 -7,0 -2,6 0,5 3,6 -4,6 4,0 -1,5 -0,4 6,6
101 Chil 4,1 7,3 20,9 14,7 5,6 5,2 3,7 6,1 4,2 8,4 7,0 9,2 9,6 11,9
102 man 8,3 6,0 -3,9 -2,9 7,9 .. 10,3 .. 6,0 .. .. .. .. ..
103 Urugoay 0,4 4,0 61,3 55,6 0,0 4,5 -0,2 0,1 0,9-
1,2
6,2 4,3 4,4 -7,8 12,9
104 Arp Xuich -1,2 1,7 -3,7 1,0 13,4 .. -2,3 .. 0,0 .. .. .. .. ..
105 Achentina -0,3 5,7 389,0 20,5 0,9 0,5 -0,9 5,9 .. 6,4 3,7 6,9 -4,7 16,0
106 Xlvnia .. .. .. .. .. .. .. .. 4,9 .. .. .. .. ..
107 Hylap 1,4 1,1 18,3 13,1 -0,1 3,1 1,3 -0,8 3,6w 0,6 7,1 4,5 -0,9 1,9
thp va
trung bnh
2,8w 2,1w 50,6w 235,8w 3,1w 2,0w 3,9w 4,9w 2,5w 4,5w .. .. 1,8w 6,5w
Nam Xahara Chu Phi 1,7w 1,4w 19,0w 47,4w 1,9w 1,5w 0,6w 0,2w 9,0w 1,5w 1,9w 2,5w -4,0w 3,4w
ng a va Thai Bnh
Dng
7,6w 10,3w 10,1w 11,5w 4,8w 3,9w 8,9w 15,0w 6,6w 8,4w 8,8w 13,9w 8,5w 14,4w
Nam a 5,7w 4,6w 8,0w 9,9w 3,2w .. 6,9w 5,3w .. 6,0w 6,4w 11,9w 6,1w 5,3w
Chu u va Trung a 2,3w -6,5w 12,2w 461,5w .. 3,0w .. .. 1,2w .. .. .. .. ..
Trung ng va Bc Phi 0,2w 2,3w 8,2w 19,4w 4,5w 3,3w 1,1w .. 1,9w .. .. .. .. ..
My Latinh va Carib 1,7w 3,2w 179,4w 380,9w 2,0w 2,3w 1,4w 2,5w 3,4w 3,8w 5,4w 7,0w -1,5w 5,7w
nhp cao
3,2w 2,0w 4,8w 2,4w 2,3w 0,6w 3,2w 0,7w 8,2 2,3w 5,2w 6,4w 4,1w -0,2w
108 Han Quc 9,4 7,2 5,9 6,2 2,8 1,3 13,4 7,3 .. 7,9 12,0 13,4 11,9 7,2
109 B ao Nha 2,9 0,8 18,1 8,7 .. .. .. .. .. .. 8,7 3,3 .. ..
110 Ty Ban Nha 3,2 1,1 9,3 5,2 .. -1,7 .. .. 1,7 .. 5,7 10,1 5,7 -2,6
111 Niu Diln 1,8 3,6 10,8 0,6 4,4 0,9 1,3 3,8 .. 3,5 4,1 5,2 1,7 12,4
112 Ailen 3,1 4,7 6,6 2,2 .. .. .. .. ..0,9 .. 8,9 10,7 .. -3,8
113 +Ixraen 3,5 6,4 101,5 12,2 .. .. .. .. 3,4 .. 5,5 9,5 2,2 11,5
114 +Coet 0,9 12,2 -2,4 -2,0 14,7 .. 1,0 .. .. .. -2,3 .. -4,5 ..
115 +Lin bang cac
tiu vng quc
Arp
-2,0 .. 0,7 .. 9,6 9,3 -4,2 -1,8 3,7 4,9 0,0 .. -8,7 ..
116 Anh 3,2 1,4 5,7 3,6 .. .. .. .. .. .. 3,9 4,3 6,4 ..
117 xtrylia 3,4 3,5 7,3 1,3 3,3 -2,4 2,8 3,3 3,7 3,7 7,0 6,8 2,7 5,8
118 Italia 2,4 1,0 9,9 4,7 0,6 1,6 .. .. .. .. 4,1 8,1 2,1 -3,2
119 Canada 3,4 1,8 4,4 1,5 1,5 0,3 2,9 1,2 3,7 1,8 6,0 9,5 5,2 2,3
120 Phn Lan 3,3 -0,5 6,8 1,8 -0,2 0,0 3,3 -1,2 5,3 -2,7 2,2 9,8 3,0 -8,3
121 +Hng Cng 6,9 5,6 7,7 8,1 .. .. .. .. .. .. 14,4 13,5 4,0 11,7
122 Thuy in 2,3 -0,1 7,4 3,2 1,5 -1,9 2,8 -0,7 2,5 -0,1 4,3 6,7 4,3 -7,2
123 Ha Lan 2,3 1,8 1,6 2,2 3,4 3,0 1,6 0,4 2,6 2,1 4,5 3,7 3,1 -0,3
124 B 1,9 1,1 4,4 3,1 1,8 4,0 2,2 .. 1,8 .. 4,6 4,6 3,2 -0,9
125 Phap 2,4 1,0 6,0 2,1 2,0 -1,1 1,1 -1,0 3,0 1,5 3,7 4,0 2,8 -2,8
126 +Xingapo 6,4 8,7 2,0 3,7 -6,2 0,5 5,4 9,2 7,2 8,4 10,0 .. 3,7 6,0
127 Ao 2,1 1,9 3,7 3,5 1,1 -1,8 1,9 1,7 2,3 2,2 4,6 2,5 2,5 3,6
128 My 3,0 2,6 4,1 2,4 4,0 3,6 2,8 1,2 3,1 2,1 5,2 7,3 3,4 4,1
129 c 2,2 .. 2,6 .. 1,7 .. 1,2 .. 2,9 .. 4,4 .. 2,0 ..
130 an Mach 2,4 2,0 5,5 1,8 3,1 0,3 2,9 1,6 2,3 1,3 4,4 2,8 4,0 -1,1
131 Nauy 2,9 3,5 5,5 1,3 0,9 .. 3,5 .. 2,6 .. 5,0 5,1 0,6 ..
132 Nht 4,0 1,0 1,7 0,9 1,3 -2,2 4,2 0,0 3,9 2,3 4,5 3,4 5,3 -0,8
133 Thuy S 2,2 0,1 3,7 2,3 .. .. .. .. .. .. 3,4 1,5 4,9 0,0
Th gii 3,1w 2,0w 15,0w 56,6w 2,8w 1,3w 3,3w 1,4w 3,4w 2,6w 5,3w 6,8w 3,7w 0,8w
a: a. Dch vu k ca nhng khoan cha phn b; b. D liu trc nm 1992, k ca ritria; c: Tc tng trng cua tng quc ni c xem xet lai sau khi cac s liu thng k c tp hp; d: D
liu trc nm 1990 la trc khi Cng hoa lin bang c hp nht
Bang 12. C cu nn kinh t: San xut
ong gop vao tng thu nhp quc ni (%)
GDP(triu USD) Gia tr gia tng trong
nganh nng nghip
Gia tr gia tng trong nganh
cng nghip
cng nghip ch tao
Gia tr gia tng trong
nganh dch vu
1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995
Cac nn kinh t thu nhp thp.
739.236t
390.472t
1.352.256t
316.889t
34w 25w
33w
32w 38w
25w
21w 27w
13w
32w 35w
41w
1 Modmbic 2.028 1.469 37 33 31 12 .. .. 32 55
2 tipia 5.179 5.287 56 57 12 10 6 3 31 33
3 Tandania 5.702 3.602 46 58 18 17 11 8 37 24
4 Burundi 920 1.062 62 56 13 18 7 12 25 26
5 Malauy 1.238 1.465 37 42 19 27 12 18 44 31
6 Sat 727 1.138 54 44 12 22 16 34 35
7 Ruanda 1.163 1.128 50 37 23 17 16 3 27 46
8 Xira Ln 1.166 824 33 42 21 27 5 6 47 31
9 Npan 1.946 4.232 62 42 12 22 4 10 26 36
10 Nigi 2.538 1.860 43 39 23 18 4 35 44
11 Buckina Phax 1.709 2.325 33 34 22 27 16 21 45 39
12 Maagaxca 4.042 3.198 30 34 16 13 .. 13 54 53
13 Bnglaet 12.950 29.110 50 31 16 18 11 10 34 52
14 Uganda 1.267 5.655 72 50 4 14 4 6 23 36
15 Vit Nam 20.351 .. 28 .. 30 .. 22 .. 42
16 Ghin Bitxa 105 257 44 46 20 24 .. 7 36 30
17 Haiti 1.462 2.043 .. 44 .. 12 .. 9 44
18 Mali 1.629 2.431 61 46 10 17 4 6 29 37
19 Nigiria 93.082 26.817 27 28 40 53 8 5 32 18
20 Ymen .. 4.790 .. 22 .. 27 .. 14 51
21 Campuchia .. 2.771 .. 51 14 .. 6 .. 34
22 Knia 7.625 9.095 33 29 21 17 13 11 47 54
23 Mng c 2.328 861 .. .. .. .. .. .. .. ..
24 Tg 1.136 981 27 38 25 21 8 9 48 41
25 Gmbia 233 384 30 28 16 15 7 7 53 58
26 Trung Phi 797 1.128 40 44 20 13 7 40 43
27 n 172.321 324.082 38 29 26 29 18 19 36 41
28 Lao .. 1.760 .. 52 .. 18 .. 14 .. 30
29 Bnanh 1.405 1.522 35 34 12 12 8 7 52 53
30 Nicaragoa 2.144 1.911 23 33 31 20 26 16 45 46
31 Gana 4.445 6.315 58 46 12 16 8 6 30 38
32 Dmbia 3.884 4.073 14 22 41 40 18 30 44 37
33 ngla .. 3.722 .. 12 .. 59 .. 3 .. 28
34 Grudia .. 2.325 .. 67 .. 22 .. 18 .. 11
35 Pakixtan 23.690 60.649 30 26 25 24 16 17 46 50
36 Mritani 709 1.068 30 27 26 30 .. 13 44 43
37 Adecbaigian 3.475 .. 27 .. 32 .. .. .. 41
38 Dimbabu 5.355 6.522 14 15 34 36 25 30 52 48
39 Ghin 3.686 .. 24 .. 31 .. 5 .. 45
40 nurat 2.566 3.937 24 21 24 33 15 18 52 46
41 Xngan 3.016 4.867 19 20 25 18 15 12 57 62
42 Trung Quc 201.688 697.647 30 21 49 48 41 38 21 31
43 Camrun 6.741 7.931 29 39 23 23 9 10 48 38
44 Ct ivoa 10.175 10.069 27 31 20 20 13 18 53 50
45 Anbani .. 2.192 .. 56 .. 21 .. .. .. 23
46 Cngg 1.706 2.163 12 10 47 38 7 6 42 51
47 Crgxtan .. 3.028 .. 44 .. 24 .. .. .. 32
48 Xri Lanca 4.024 12.915 28 23 30 25 18 16 43 52
49 Acmnia .. 2.058 .. 44 .. 35 .. 25 20
bnh
2.461.307t 4.033.376t .. 11w .. 35w .. 18w .. 52w
trung bnh
.. 2.025.853t .. 13w .. 36w .. .. 49w
50 Lxth 368 1.029 24 10 29 56 7 18 47 34
51 Ai cp 22.913 47.349 18 20 37 21 12 15 45 59
52 Blivia 3.074 6.131 18 .. 35 .. 15 47
53 Maxnia .. 1.975 .. .. .. .. .. .. .. ..
54 Mnva .. 3.518 .. 50 .. 28 .. 26 22
55 Udbkixtan .. 21.590 .. 33 .. 34 .. 18 34
56 Innxia 78.013 198.079 24 17 42 42 13 24 34 41
57 Philipin 32.500 74.180 25 22 39 32 26 23 36 46
58 Marc 18.821 32.412 18 14 31 33 17 19 51 53
59 Xyri 13.062 16.783 20 .. 23 .. .. .. 56 ..
60 Papua Niu Ghin 2.548 4.901 33 26 27 38 10 8 40 34
61 Bungari 20.040 12.366 14 13 54 34 .. .. 32 53
62 Cacxtan .. 21.413 .. 12 .. 30 .. 6 .. 57
63 Goatmala 7.879 14.489 .. 25 .. 19 .. .. .. 56
64 cuao 11.733 17.939 12 12 38 36 18 21 50 52
65 minicana 6.631 11.277 20 15 28 22 15 15 52 64
66 Rumani .. 35.533 .. 21 .. 40 .. .. .. 39
67 Giamaica 2.679 4.406 8 9 38 38 17 18 54 53
68 Gioocani .. 6.105 .. 8 .. 27 14 65
69 Angiri 42.345 41.435 10 13 54 47 9 9 36 41
70 En Xanvao 3.574 9.471 38 14 22 22 16 40 65
71 Ucraina .. 80.127 .. 18 .. 42 37 41
72 Paragoay 4.579 7.743 29 24 27 22 16 16 44 54
Ghi chu: V ni dung va pham vi bao trum cua s liu. xem Chu thch ky thut. Cac s in nghing la s liu cua nhng nm ngoai cac nm ghi trn
ong gop vao tng thu nhp quc ni (%)
GDP (triu USD) Gia tr gia tng trong
nganh nng nghi p
cng nghip
cng nghip ch tao
Gia tr gia tng trong
nganh dch vu
1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995
73 Tuynidi 8.743 18.035 14 12 31 29 12 19 55 59
74 Ltva .. 7.089 .. 11 .. 26 .. 30 .. 53
75 Clmbia 33.399 76.112 19 14 32 32 23 18 49 54
76 Nambia 2.190 3.033 12 14 53 29 5 9 35 56
77 Blarut .. 20.561 .. 13 .. 35 .. 22 .. 52
78 Nga .. 344.711 .. 7 .. 38 .. 31 .. 55
79 Latvia .. 6.034 .. 9 .. 31 .. 18 .. 60
80 Pru 20.661 57.424 10 7 42 38 20 24 48 55
81 Cxta Rica 4.831 9.233 18 17 27 24 19 19 55 58
82 Libng .. 11.143 .. 7 .. 24 .. 10 .. 69
83 Thai lan 32.354 167.789 23 11 29 40 22 29 48 49
84 Panama 3.592 7.413 .. 11 .. 15 .. .. .. 74
85 Th Nh Ky 68.790 164.789 26 16 22 31 14 21 51 53
86 Ba lan 57.068 117.663 .. 6 .. 39 .. 26 .. 54
87 Extnia .. 4.007 .. 8 .. 28 .. 17 .. 64
88 Xlvakia .. 17.414 .. 6 .. 33 .. .. .. 61
89 Btxoana 971 4.318 13 5 44 46 4 4 43 48
90 Vnxula 69.377 75.016 5 5 46 38 16 17 49 56
Thu nhp trn trung bnh 989.317t 1.981.511t 8w 9w 47w 37w 20w 18w 43w 53w
91 Nam phi 78.744 136.035 7 5 50 31 23 24 43 64
92 Cratia .. 18.081 .. 12 .. 25 .. 20 .. 62
93 Mhic 194.914 150.038 8 8 33 26 22 19 59 67
94 Mrix 1.132 3.919 12 9 26 33 15 23 62 58
95 Gabng 4.285 4.691 7 .. 60 .. 5 .. 33 ..
96 Braxin 235.025 688.085 11 14 44 37 33 24 45 49
97 Triniat va Tbag 6.236 5.327 2 3 60 42 9 9 58 54
98 Sec 29.123 44.772 7 6 63 39 .. .. 30 55
99 Malaixia 24.488 85.311 22 13 38 43 21 33 40 44
100 Hunggari 22.163 43.712 .. 8 .. 33 .. 24 .. 59
101 Chil 27.572 67.297 7 .. 37 .. 21 .. 55 ..
102 man 5.982 12.102 3 .. 69 .. 1 .. 28 ..
103 Urugoay 10.132 17.847 14 9 34 26 26 18 53 65
104 Arp Xuich 156.487 125.501 1 .. 81 .. 5 .. 18 ..
105 Achentina 76.762 281.060 6 6 41 31 29 20 52 63
106 Xlvnia .. 18.550 .. 5 .. 39 .. 1 .. 57
107 Hylap 40.147 90.550 27 21 48 36 30 21 24 43
trung bnh
3.192.729t 5.393.242t .. 14w .. 36w .. 20w .. 48w
Nam Xahara Chu Phi 292.557t 296.748t 24w 20w 36w 30w 12w 15w 38w 48w
ng a va Thai Bnh Dng 464.719t 1.341.265t 27w 18w 39w 44w 27w 32w 32w 38w
Nam a 219.283t 439.203t 39w 30w 24 27w 15w 17w 35w 41w
Chu u va Trung a .. 1.103.330t .. .. .. .. .. .. .. ..
Trung ng va Bc Phi 463.031t .. 9w .. 57w .. 7w .. 32w ..
My Latinh va Carib 758.569t 1.688.195t 10w 10w 37w 33w 25w 21w 51w 55w
Cac nn kinh t co thu nhp cao 7.758.074t 22.485.548t 3w 2w 37w 32w 24w 21w 58w 66w
108 Han Quc 63.661 455.476 15 7 40 43 29 27 45 50
109 B ao Nha 27.526 102.337 .. .. .. .. .. .. .. ..
110 Ty Ban Nha 211.543 558.617 .. 3 .. .. .. .. .. ..
111 Niu Diln 22.469 57.070 11 .. 31 .. 22 .. 58 ..
112 Ailen 20.080 60.780 .. .. .. .. .. .. .. ..
113 +Ixraen 22.579 91.965 .. .. .. .. .. .. .. ..
114 +Coet 28.639 26.650 0 0 75 53 6 11 25 46
vng quc Arp
29.625 39.107 1 2 77 57 4 8 22 40
116 Anh 537.382 1.105.822 2 2 43 32 27 21 54 66
117 xtrylia 160.109 348.782 5 3 36 28 19 15 58 70
118 Italia 452.648 1.086.932 6 3 39 31 28 21 55 66
119 Canada 263.193 568.928 5 .. 40 .. 22 .. 55 ..
120 Phn Lan 51.306 125.432 12 6 49 37 35 28 39 57
121 +Hng Cng 28.495 143.699 1 0 32 17 24 9 67 83
122 Thuy in 125.557 228.679 4 2 37 32 25 23 59 66
123 Ha Lan 171.861 395.900 3 3 32 27 18 18 64 70
124 B 118.022 269.081 2 2 34 .. 24 .. 64 ..
125 Phap 664.597 1.536.089 4 2 34 27 24 19 62 71
126 +Xingapo 11.718 83.695 1 0 38 36 29 27 61 64
127 Ao 76.882 233.427 4 2 40 34 28 24 56 63
128 My 2.708.150 6.952.020 3 2 34 26 22 18 64 72
129 c .. 2.415.764 .. .. .. .. .. .. .. ..
130 an Mach 66.322 172.220 6 4 33 29 22 21 61 67
131 Nauy 63.283 145.954 4 .. 36 .. 15 .. 60 ..
132 Nht 61.059.253 5.108.540 4 2 42 38 29 24 54 60
133 Thuy S 101.646 300.508 .. .. .. .. .. .. .. ..
Th gii 10.768.090t 27.846.241t 7w 5w 38w 33w 23w 21w 53w 63w
a: V nganh ch tao noi chung la nganh nng ng nht cua khu vc cng nghip nn cac d liu v ty trong cua no c tach ring ra; b. Dch vu k ca nhng khoan cha phn b; c: D liu trc nm
1992 k ca Eritrea
Bang 13. C cu nn kinh t: Cu
ong gop vao tng thu nhp quc ni(%)
Tiu dung cua chnh
quyn
Tiu dung cua t
nhn
Tng u t quc ni Tng tch luy quc ni Xut khu hang hoa
va dch vu
Can cn ngun lc
1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995
Nn kinh t thu nhp thp, khng
tnh Trung Quc va n
12W 12W
13W
66W 59W
80W
24W 32W
20W
22W 30W
20W
13W 19W
24w
-2W
-8W
-1W
-6W
1 Modmbic 21 20 78 75 22 60 1 5 20 23 -22 -55
2 tipia 14
a
12 83
a
81 9
a
17 3
a
7 11
a
15 -6
a
-11
3 Tandania I 10 69 97 29 31 19 -7 14 30 -10 -38
4 Burundi 9 12 92 95 14 11 -1 -7 9 12 -15 -18
5 Malauy 19 20 70 76 25 15 11 4 25 29 -14 -11
6 Sat I 17 99 93 4 9 -6 -10 24 13 -17 -19
7 Ruanda 12 14 83 93 16 13 5 -7 15 6 -11 -20
8 Xira Ln 8 11 91 98 18 6 2 -9 23 13 -16 -15
9 Npan 7 8 82 79 18 23 11 12 12 24 -7 -12
10 Nigi 10 17 67 82 37 6 23 1 24 13 -14 -4
11 Buckina Phax 10 I 95 78 17 22 -6 6 10 14 -23 -16
12 Maagaxca 12 7 89 91 15 11 -1 3 13 23 -16 -8
13 Bnglaet 6 14 92 78 15 17 2 8 6 14 -13 -8
14 Uganda 11 10 89 83 6 16 0 7 19 12 -6 -9
15 Vit Nam .. 7 .. 77 .. 27 .. 16 .. 36 .. -11
16 Ghin Bitxao 29 8 77 98 30 16 -6 -5 8 13 -36 -22
17 Haiti 10 I 82 101 17 2 8 -7 22 4 -9 -9
18 Mali 10 11 91 79 17 26 -2 10 26 22 -19 -16
19 Nigiria 12 10 56 69 22 18 32 20 29 25 10 4
20 Ymen .. 29 .. 61 .. 12 .. 10 .. 43 .. -2
21 Campuchia .. 11 .. 82 .. 19 .. 6 .. 11 .. -13
22 Knia 20 15 62 72 29 19 18 13 28 33 -11 -6
23 Tg 22 11 53 80 30 14 25 9 51 31 -5 -4
24 Mng c b .. 74 .. 46 .. 27 .. 19 .. -36 2
25 Gmbia 20 19 79 76 26 21 1 5 47 53 -26 -15
26 Trung Phi 15 13 94 80 7 15 -10 -6 26 18 -17 -9
27 n 10 10 73 68 21 25 17 22 7 12 -4 -2
28 Lao .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
29 Bnanh 9 9 96 82 15 20 -5 9 23 27 -20 -6
30 Nicaragoa 20 14 83 95 17 18 -2 -9 24 24 -19 -27
31 Gana 11 12 84 77 6 19 5 10 8 25 -1 -8
32 Dmbia 26 9 55 88 23 12 19 3 41 31 -4 -7
33 ngla .. 47 .. 9 .. 27 .. 43 .. 74 .. 33
34 Grudia 13 7 56 103 29 3 .. -9 .. 17 .. -1
35 Pakixtan 10 12 83 73 18 19 7 16 12 16 -12 -3
36 Mritani 25 9 68 80 36 15 7 11 37 50 -29 -3
37 Adecbaigian .. b .. 96 .. 16 .. 4 .. 27 .. -16
38 Dimbabu 20 19 64 64 19 22 16 17 30 34 -3 -6
39 Ghin .. 8 .. 81 .. 15 .. 11 .. 21 .. -4
40 nurat 13 14 70 73 25 23 17 14 36 36 -8 -10
41 Xngan 22 11 78 79 15 16 0 10 28 32 -16 -5
42 Trung Quc 15 12 51 46 35 40 35 42 6 21 0 2
43 Camrun 10 9 70 71 21 15 20 21 27 26 -1 6
44 Ct ivoa 17 12 63 67 27 13 20 20 35 41 -6 7
45 Anbani 9 15 56 93 35 16 .. -8 .. 14 .. -24
46 Cngg 18 12 47 64 36 27 36 23 60 62 0 -4
47 Crgxtan .. 23 .. 67 .. 16 .. 10 .. 26 .. -18
48 Xri Lanca 9 12 80 74 34 25 11 14 32 36 -23 -11
49 Acmnia 16 13 47 116 29 9 .. -29 .. 24 .. -53
Nn kinh t thu nhp trung bnh .. 14w .. 59w .. 25w .. 25w .. 24w .. -1w
Nn kinh t thu nhp di trung
bnh
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
50 Lxth 36 23 124 85 42 87 -60 -9 20 21 -102 -96
51 Ai cp 16 13 69 81 28 17 15 6 31 21 -12 -3
52 Blivia 14 13 67 79 15 15 19 8 21 20 14 -7
53 Maxnia .. 14 .. 82 .. 15 .. 4 .. 37 .. -11
54 Mnva .. 20 .. 81 .. 7 .. -1 .. 35 .. -7
55 Udbkixtan .. 25 .. 29 .. 23 .. 24 .. 63 .. 0
56 Innxia 11 8 52 56 24 38 37 36 33 25 13 1
57 Philipin 9 11 67 74 29 23 24 15 24 36 -5 -8
58 Marc 18 15 68 71 24 21 14 13 17 27 -10 -8
59 Xyri 23 .. 67 .. 28 .. 10 .. 18 .. -17 ..
60 Papua Niu Ghin 24 12 61 48 25 24 15 39 43 61 -10 15
61 Bungari 6 15 55 61 34 21 39 25 36 49 5 2
62 Cacxtan .. 15 .. 65 .. 22 .. 19 .. 34 .. -3
63 Goatmala 8 6 19 86 16 17 13 8 22 19 -3 -6
64 cuao 15 13 60 67 26 19 26 21 25 29 0 2
65 minicana 8 4 17 80 25 20 15 16 19 26 -10 0
66 Rumani 5 12 60 66 40 26 35 21 35 28 .. -5
67 Giamaica 20 9 64 80 16 17 16 10 51 69 0 -7
68 Gioocani .. 22 .. 75 .. 26 .. 3 .. 49 .. -24
69 Angiri 14 16 43 56 39 32 43 29 34 27 4 -3
70 En Xanvao 14 8 12 86 13 19 14 6 34 21 1 -16
71 Ucraina .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. -3
72 Pargoay 6 7 76 79 32 23 18 14 15 36 -13 -19
ong gop vao tng thu nhp quc ni(%)
Tiu dung cua chnh
quyn
Tiu dung cua t
nhn
Tng u t quc ni Tng tch luy quc ni Xut khu hang hoa
va dch vu
Can cn ngun lc
1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995
73 Tuynidi 14 16 62 63 39 24 24 20 40 45 -5 -4
74 Lytva .. 20 .. 63 .. 19 .. 16 .. 58 .. -3
75 Clmbia 10 9 70 75 19 20 20 16 16 15 1 -3
76 Nambia 17 31 44 52 29 20 39 17 76 53 10 -7
77 Blarut .. 22 .. 58 .. 25 .. 20 .. 43 .. -5
78 Nga 15 16 62 58 22 25 .. 26 .. 22 .. 3
79 Latvia 8 20 60 65 26 21 .. 16 .. 43 .. -5
80 Pru 11 6 57 83 29 17 32 11 22 12 3 -5
81 Cxta Rica 18 17 66 60 27 25 16 24 26 41 -10 -1
82 Libng .. 12 .. 110 .. 29 .. -22 .. 10 .. -62
83 Thai lan 12 10 65 54 29 43 23 36 24 42 -6 -7
84 Panama .. 15 .. 64 .. 24 .. 22 .. 39 .. -2
85 Th Nh Ky 10 10 78 70 18 25 11 20 5 20 -7 -5
86 Ba lan 9 18 67 63 26 17 23 19 28 28 -3 2
87 Extnia .. 23 .. 58 .. 27 .. 18 .. 75 .. -9
88 Xlvakia .. 20 .. 50 .. 28 .. 30 .. 63 .. 2
89 Btxoana 19 32 53 45 38 25 28 23 53 49 -10 -2
90 Vnxula 12 6 55 73 26 16 33 21 29 27 7 5
Thu nhp trn trung bnh 12w 15w 56w 61w 25 21w 32w 23w 27w 22w 7w -1w
91 Nam phi 13 21 50 61 28 18 36 18 36 22 8 0
92 Cratia .. 33 .. 66 .. 14 .. 1 .. 40 .. -13
93 Mhic 10 10 65 71 23 15 25 19 11 25 -2 3
94 Mrix 14 12 75 65 21 25 10 22 51 58 -10 -3
95 Gabng 13 10 26 42 28 26 61 48 65 61 33 22
96 Braxin 9 17 70 62 23 22 21 21 9 7 -2 -1
97 Triniat va Tbag 12 13 46 62 31 14 42 25 50 39 11 11
98 Sec .. 20 .. 60 .. 25 .. 20 .. 52 .. -5
99 Malaixia 17 12 51 51 30 41 33 37 58 96 3 -3
100 Hunggari 10 11 61 68 31 23 29 21 39 35 -2 -2
101 Chil 12 9 67 62 25 27 20 29 23 29 -4 2
102 man 25 31 28 42 22 17 47 27 63 49 25 10
103 Urugoay 12 13 76 74 17 14 12 13 15 19 -6 -1
104 Arp Xuich 16 27 22 43 22 20 62 30 71 40 41 10
105 Achentina b b 76 82 25 18 24 18 5 9 -1 0
106 Xlvnia .. 21 .. 58 .. 22 .. 21 .. 56 .. -1
107 Hylap 16 19 60 74 29 19 23 7 21 22 -5 -12
trung bnh
14w 14w 57w 63w 26 27w 30w 22w 23w 22w 2w -1w
Nam Xahara Chu Phi 14w 17w 60w 67w 23 19w 27w 16w 31w 28w 3w -3w
ng a va Thai Bnh Dng 12w 11w 58w 51w 28 39w 28w 38w 16w 29w 1w -1w
Nam a 9w 11w 75w 69w 20 23w 15w 20w 8w 14w -6w -3w
Chu u va Trung a .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Trung ng va Bc Phi 16w .. 39w .. 26 .. 45w .. 47w .. 16w ..
My Latinh va Carib 11w 12w 67w 67w `25 20w 23w 19w 16w 17w -2w -2w
Cac nn kinh t co thu nhp cao 17w 15w 60w 63w 23 21w 23w 21w 22w 22w 0w 2w
108 Han Quc 12 10 64 54 32 37 25 36 34 33 -7 -1
109 B ao Nha 14 17 65 65 34 28
c
21 18 24 28 -13 -9
110 Ty Ban Nha 13 16 66 62 23 21 21 22 16 24 -2 0
111 Niu Diln 18 15 62 60 21 24 20 26 30 32 -1 2
112 Ailen 19 15 67 57 27 13 14 27 48 75 -13 15
113 +Ixraen 39 29 50 58 22 24 11 13 40 29 -11 -10
114 +Coet 11 33 31 49 14 12 58 18 78 55 44 6
quc Arp
11 18 17 54 28 27 72 27 78 70 43 1
116 Anh 22 21 59 64 17 16 19 15 27 28 2 -1
117 xtrylia 18 17 59 60 25 23 24 22 16 20 -2 -1
118 Italia 15 16 61 62 27 18 24 22 22 26 -3 3
119 Canada 19 19 55 60 24 19 25 21 28 37 2 2
120 Phn Lan 18 21 54 54 29 16 28 24 33 38 -1 8
121 +Hng Cng 6 9 60 59 35 35 34 33 90 147 -1 -2
122 Thuy in 29 26 51 55 21 14 19 19 29 41 -2 4
123 Ha Lan 17 14 61 57 22 22 22 29 51 53 0 7
124 B 18 15 63 62 22 18 19 24 63 74 -3 6
125 Phap 18 20 59 60 24 18 23 20 22 23 -1 2
126 +Xingapo 10 9 53 40 46 33 38 .. 207 .. -9 ..
127 Ao 18 19 56 55 28 27 26 26 37 38 -2 -1
128 My 18 16 63 68 20 16 19 15 10 11 -1 -2
129 c .. 20 .. 58 .. 21 .. 23 .. 23 .. 1
130 an Mach 27 25 56 54 19 16 17 21 33 35 -1 6
131 Nauy 18 21 51 50 25 23
c
31 39 43 38 6 6
132 Nht 10 10 59 60 32 29 31 31 14 9 -1 2
133 Thuy S 13 14 67 59 24 23 20 27 37 36 -4 4
Th gii 16w 15w 59w 63w 24 23w 25w 21w 22w 22w 1w 1w
a. K ca ritria; b. Cac s liu v chi tiu cua chnh phu khng c tach ri, chung c tnh ca vao chi tiu cua khu vc t nhn; c. K ca thng k.
Bang 14. Ngn sach chnh quyn trung ng
Ty l % trong GDP
Tng thu Tng chi
Ty l % trong tng chi
T thu T cac ngun phi
thu
Thng xuyn Xy dng c ban Quc phong Dch vu xa hi
Tng thiu hut
thng d (%GDP)
1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995
tr Trung Quc va n
1 Modmbic .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
2 tipia 12,8
c
11,9 3,7
c
.. 18,0
c
.. 3,3
c
.. 35,5
c
.. 19,6
c
.. -3,1
c
-8,5
3 Tandania 17,1 .. 9,4 .. 19,2 .. 10,4 .. 9,2 .. 35,0 .. -7,0 ..
4 Burundi 13,2 .. 3,5 .. 11,5 .. 11,0 .. .. .. .. .. -3,9 ..
5 Malauy 16,6 .. 5,9 .. 18,0 .. 16,6 .. 12,8 .. 30,7 .. -15,9 ..
6 Sat .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
7 Ruanda 11,0 .. 2,5 .. 9,3 .. 5,0 .. .. .. .. .. -1,7 -6,9
8 Xira Ln 14,0 12,5 2,5 4,5 19,6 13,3 5,0 6,5 .. .. .. .. -12,1 -5,0
9 Npan 6,6 9,1 2,9 4,3 .. .. .. .. 6,7 .. .. .. -3,0 ..
10 Nigi 12,2 .. 2,6 .. 9,4 .. 9,0 .. 3,8 .. 50,5 .. -4,7 ..
11 Buckina Phax 10,4 .. 10,9 .. 9,8 .. 2,3 .. 17,0 .. 36,0 .. 0,2 ..
12 Maagaxca 12,9 8,2 5,2 2,2 .. 11,3 .. 7,5 .. .. .. 34,6 .. 4,8
13 Bnglaet 7,7 .. 2,9 .. .. .. .. .. 9,4 .. .. .. 2,5 ..
14 Uganda 3,0 .. 1,3 .. 5,3 .. 0,8 .. 25,2 .. 24,1 .. -3,1 ..
15 Vit Nam .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. , .. .. ..
16 Ghin Bitxa .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
17 Haiti 9,3 .. 1,6 .. 13,9 .. 3,5 .. .. .. .. .. -4,7 ..
18 Mali 9,5 .. 4,0 .. 12,3 .. 1,9 .. 11,0 .. 37,8 .. - 4,6 ..
19 Nigiria .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
20 Ymen .. 13,0 .. 2,6 .. 34,7 .. 3,8 .. 30,3 .. 30,8 .. -17,3
21 Campuchia .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
22 Knia 19,1 19,6 8,5 10,0 19,4 22,1 5,9 5,3 16,4 6,2 36,0 27,1 - 4,5 - 3,2
23 Mng c .. 20,3 .. 5,0 .. 18,1 .. 3,3 .. 11,5 .. 38,8 .. -1,9
24 Tg 27,0 .. 4,6 .. 23,7 .. 8,9 .. 7,1 .. 56,2 .. - 2,0 ..
25 Gmbia 20,0 21,8 0,8 7,5 16,7 15,8 15,5 4,6 .. .. 38,2 .. -4,5 3,5
26 Trung Phi 15,0 .. 3,4 .. 18,5 .. 1,3 .. 9,7 .. 34,5 .. -3,5 ..
27 n 9,8 9,6 5,0 4,1 11,7 14,2 1,6 1,8 19,8 14,5 8,8 11,9 -6,5 -5,4
28 Lao .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
29 Bnanh .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
30 Nicaragoa 20,3 23,6 8,7 10,7 24,8 22,0 4,7 8,4 7,7 0,0 41,3 63,5 -7,2 -4,3
31 Gana 6,4 12,9 1,9 5,6 9,8 17,6 1,1 3,0 3,7 4,9 38,3 42,3 -4,2 -2,5
32 Dmbia 23,1 13,4 10,8 7,0 33,0 10,7 4,0 6,1 0,0 .. 23,4 59,0 -18,5 -2,9
33 ngla .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
34 Grudia .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
35 Pakixtan 13,3 15,3 5,5 7,2 14,5 19,1 3,1 4,1 .. .. .. .. -5,7 -4,8
36 Mritani .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
37 Adecbaigian .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
38 Dimbabu 19,2 .. 6,7 .. 33,0 .. 1,8 .. 25,0 .. 30,2 .. -10,9 ..
39 Ghin .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
40 nurat 13,6 .. 3,5 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. -0,2
41 Xngan 20,7 .. 6,3 .. 22,3 .. 1,9 .. 16,8 .. 38,5 .. 0,9 0,0
42 Trung Quc .. 5,7 .. 4,6 .. .. .. .. .. 12,4 .. .. .. -1,9
43 Camrun 15,0 9,5 2,9 2,8 10,5 14,0 5,2 1,5 9,1 9,4 38,2 29,0 0,5 -1,7
44 Ct ivoa 21,1 .. 5,7 .. 19,1 .. 9,0 .. .. .. .. .. -10,8 ..
45 Anbani .. 18,3 .. 9,2 .. 28,0 .. 61,0 .. 7,1 .. 40,2 .. -9,9
46 Cngg 27,0 .. 2,7 .. 21,8 .. 17,7 .. .. 16,1 12,6 .. -5,2 -0,1
47 Crgxtan .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
48 Xri Lanca 19,1 18,0 5,4 10,8 24,7 22,1 16,6 6,5 1,7 2,6 40,5 46,2 -18,3 -0,1
49 Acmnia .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
bnh
trung bnh
50 Lxth 29,5 44,4 3,5 7,5 32,9 33,3 .. .. .. .. 31,4 .. .. ..
51 Ai cp 28,9 26,3 4,0 5,6 36,6 34,8 9,0 8,0 13,5 8,7 32,1 39,1 -6,3 2,0
52 Blivia .. 11,8 .. 7,1 .. 18,7 .. 5,4 .. 8,2 .. 52,3 .. -3,6
53 Maxnia .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
54 Mnva .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
55 Udbkixtan .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
56 Innxia 20 13,4 1,8 6,2 11,7 8,4 10,4 7,8 13,5 6,2 23,7 70,4 -2,3 0,6
57 Philipin 12 16,0 5,9 4,9 9,9 15,4 3,5 3,0 15,7 10,6 25,4 26,3 -1,4 -1,5
58 Marc 20,4 .. 8,1 .. 22,8 .. 10,3 .. 17,9 .. 39,5 .. -9,7 ..
59 Xyri 10,4 17,8 1,4 8,2 30,3 15,5 17,9 11,1 9,8 28,2 28,0 26,8 -9,7 -3,8
60 Papua Niu Ghin 20,5 18,9 2,8 2,3 29,2 26,1 5,2 3,3 4,4 3,3 29,8 30,5 -1,9 -4,1
61 Bungari .. 29,0 .. 10,4 .. 41,4 .. 1,6 .. 6,3 .. 35,0 .. -5,5
62 Cacxtan .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
63 Goatmala 8,7 6,8 2,9 3,7 7,3 6,9 5,1 2,3 10,6 15,2 47,5 38,4 -3,4 -1,2
64 cuao 12,5 13,9 2,2 4,1 11,9 12,4 2,3 3,3 12,5 .. 52,5 .. -1,4 0,0
65 minicana 11,1 14,9 3,1 5,5 11,4 8,2 5,2 8,7 7,8 4,7 53,0 87,1 -2,6 0,0
66 Rumani 10,1 26,3 0,0 6,9 29,8 27,7 15,0 4,3 3,8 6,2 28,3 54,8 0,5 0,0
67 Giamaica 27,9 .. 14,3 .. .. .. .. .. .. .. .. .. -15,5 ..
68 Gioocani .. 20,4 .. 6,5 .. 24,7 .. 6,1 25,3 20,7 38,5 46,8 .. 1,1
69 Angiri .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
70 En Xanvao 11,1 12,1 3,4 6,4 11,7 11,2 2,8 3,7 8,8 5,2 47,0 37,2 -5,7 0,0
71 Ucraina .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
72 Pargoay 9,8 9,1 1,9 5,0 7,5 11,1 2,4 1,9 12,4 10,7 47,0 54,1 0,3 1,2
Ty l % trong GDP
Tng thu Tng chi
Ty l % trong tng chi
T thu T cac ngun phi
thu
Thng xuyn Xy dng c ban Quc phong Dch vu xa hi
Tng thiu hut
thng d (%GDP)
1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995
73 Tuynidi 23,9 .. 7,5 .. 22,1 .. 9,4 .. 12,2 .. 53,7 .. -2,8 ..
74 Ltva .. 24,4 .. 12,6 .. 24,7 .. 2,7 .. 1,9 .. 53,2 .. ..
75 Clmbia 10,3 14,0 2,7 6,8 10,4 11,9 4,1 2,5 6,7 8,7 58,5 40,8 -1,8 -0,5
76 Nambia .. 31,4 .. 10,1 .. 34,6 .. 6,1 .. .. .. .. .. -4,8
77 Blarut .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
78 Nga .. 16,1 .. 6,3 .. 25,8 .. 1,3 .. 16,4 .. 34,6 .. -10,5
79 Latvia .. 23,1 .. 10,9 .. 29,2 .. 1,2 .. 2,6 .. 63,7 .. -4,2
80 Pru 15,8 14,4 6,4 7,7 15,0 15,8 4,4 3,1 21,0 .. 27,4 0,0 -2,4 0,0
81 Cxta Rica 16,8 22,0 5,4 8,4 21,3 26,0 5,2 2,4 2,6 0,0 73,9 63,0 -7,4 -2,9
82 Libng .. 10,8 .. 1,1 .. 25,8 .. .. .. .. .. .. .. ..
83 Thai lan 13,2 17,1 6,6 7,4 114,4 10,5 4,4 .. 21,7 .. 37,8 57,7 -4,9 1,8
84 Panama 19,7 20,7 4,5 4,8 26,5 25,4 5,9 2,9 .. 5,4 48,5 69,6 -5,5 4,3
85 Th Nh Ky 14,3 14,3 3,6 7,3 15,5 20,9 5,9 6,1 15,2 15,8 33,0 21,6 -3,1 0,0
86 Ba lan .. 36,7 .. 11,6 .. 41,9 .. 1,5 .. .. .. .. .. -2,3
87 Extnia .. 33,2 .. 13,6 .. .. .. .. .. 3,1 .. .. .. 1,4
88 Xlvakia .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
89 Btxoana 24,9 28,1 0,3 1,7 23,1 38,3 10,8 .. 9,8 .. 41,5 35,6 -0,2 ..
90 Vnxula 18,9 14,8 0,9 4,0 14,9 16,3 4,0 2,5 5,8 .. 48,0 .. 0,0 -4,1
91 Nam phi 20,5 25,2 5,6 10,0 19,1 31,0 3,0 2,2 .. .. .. .. -2,3 -6,2
92 Cratia .. 43,0 .. 18,7 .. 42,8 .. 3,7 .. 21,1 .. 60,9 .. -0,9
93 Mhic 14,3 14,8 4,4 8,0 11,3 14,3 5,5 .. 2,3 .. 57,6 65,7 -3,0 ..
94 Mrix 18,4 18,2 3,6 5,5 22,7 19,1 4,6 4,2 0,8 1,5 55,9 60,0 -10,3 -1,4
95 Gabng 23,6 .. 1,7 .. .. .. .. .. .. .. .. .. 6,1 ..
96 Braxin 17,8 18,6 7,3 4,9 18,6 39,0 2,2 .. .. .. 43,5 34,5 -2,2 ..
97 Triniat va Tbag 37,5 .. 1,6 .. 18,4 .. 12,0 .. .. .. .. .. 7,2 ..
98 Sec .. 37,5 .. 13,0 .. 36,9 .. 5,1 .. 5,7 .. 65,7 .. 0,5
99 Malaixia 23,4 20,6 4,4 6,6 19,2 18,1 9,9 5,1 14,8 12,7 45,3 48,0 -6,0 0,8
100 Hunggari 44,9 .. 20,5 .. 48,7 .. 7,5 .. 4,4 .. 31,0 .. -2,8 ..
101 Chil 25,6 17,8 11,4 9,7 25,3 16,2 2,7 3,3 12,4 8,8 -65,3 77,9 5,4 1,6
102 man 10,7 8,5 0,2 0,4 30,3 36,0 8,2 6,9 51,2 36,5 9,7 26,3 0,4 -11,2
103 Urugoay 21,0 27,6 9,6 9,6 20,1 29,2 1,7 2,6 13,4 7,3 67,6 79,8 0,0 -2,8
104 Arp Xuich .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
105 Achentina 10,4 .. 2,6 .. 18,2 .. 2,7 .. 14,3 .. 28,6 .. -2,6 0,0
106 Xlvnia .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
107 Hylap 24,7 26,0 9,7 17,8 31,1 38,8 5,5 4,4 12,6 8,9 58,8 34,1 -5,0 -15,7
va
trung bnh
Nam Xahara Chu Phi
Nam a
Chu u va Trung a
Trung ng va Bc Phi
My Latinh va Carib
108 Han Quc 15,3 17,7 8,0 6,5 14,6 14,2 2,4 3,6 34,3 18,1 30,0 42,1 2,2 -0,2
109 B ao Nha 24,3 30,9 8,8 12,8 28,9 37,7 4,4 .. 7,4 .. 55,9 .. -8,5 ..
110 Ty Ban Nha 22,2 28,7 3,1 6,5 23,8 36,8 3,0 2,6 4,3 6,8 77,4 54,0 -4,2 0,0
111 Niu Diln 30,6 34,4 6,1 10,8 35,7 35,0 2,4 1,2 5,1 3,69 63,8 70,1 -6,7 0,1
112 Ailen 30,9 35,1 10,4 11,4 40,4 39,3 4,6 3,2 3,4 3,0 57,7 61,6 -12,5 -0,2
113 +Ixraen 43,3 34,4 12,4 13,0 67,2 40,9 2,8 4,3 39,8 19,4 29,0 57,5 -15,6 -2,9
114 +Coet 2,7 1,2 0,2 0,0 18,9 44,1 8,9 7,3 12,2 25,5 39,1 44,2 58,7 ..
vng quc Arp
0,0 0,6 0,0 0,6 11,2 11,3 0,9 0,5 47,5 37,1 24,0 29,2 2,1 0,2
116 Anh 30,6 33,5 9,8 11,8 36,4 39,6 1,8 4,4 13,8 .. 48,2 54,5 -4,6 0,1
117 xtrylia 19,6 22,3 5,1 5,2 21,1 26,6 1,5 2,5 9,4 16,8 50,1 58,0 -1,5 0,1
118 Italia 29,1 38,4 7,7 11,2 37,6 48,0 2,2 1,9 3,4 .. 55,3 .. -10,7 -10,5
119 Canada 16,2 .. 3,1 .. 21,0 .. 0,3 .. 7,7 10,8 46,1 .. -3,5 ..
120 Phn Lan 25,1 29,3 13,3 14,2 25,2 42,0 3,0 1,7 5,6 3,9 59,7 63,5 -2,2 -13,4
121 +Hng Cng .. .. .., .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
122 Thuy in 30,1 32,8 10,2 11,2 37,5 43,6 1,8 1,4 7,7 5,6 67,0 64,6 -8,1 -6,9
123 Ha Lan 44,2 42,9 10,3 10,5 48,2 48,3 4,6 2,5 5,6 3,9 70,5 68,7 -4,6 -4,9
124 B 41,7 43,7 10,5 11,4 46,6 47,9 4,3 5,5 5,7 7,0 67,0 7,2 -8,2 0,5
125 Phap 36,7 38,1 12,2 11,5 37,4 44,4 2,1 2,4 7,4 .. 74,1 72,5 -0,1 -5,5
126 +Xingapo 17,5 17,2 4,0 4,6 15,6 10,7 4,5 4,2 25,2 37,4 37,5 48,5 2,1 0,0
127 Ao 32,0 32,9 8,8 9,1 34,0 37,5 3,4 2,9 3,0 3,7 78,8 77,8 -3,4 -0,1
128 My 18,5 19,0 0,9 0,8 20,7 21,1 1,4 0,8 21,2 18,1 54,2 55,0 -2,8 -2,3
129 c .. 30,0 .. 7,3 .. 32,3 .. 1,7 9,1 .. 74,9 .. .. -2,5
130 an Mach 31,3 35,4 16,7 16,5 36,7 42,0 2,7 1,5 6,5 4,0 61,2 56,9 -2,7 -2,0
131 Nauy 33,9 31,6 14,8 15,4 33,4 39,1 1,2 .. 7,7 .. 55,9 51,1 -1,7 ..
132 Nht 11,0 17,6 2,4 3,0 14,8 .. 3,6 .. .. 4,1 .. .. -7,0 0,0
133 Thuy S 18,3 21,5 3,8 3,4 18,9 25,9 1,4 1,2 10,2 15,2 69,0 75,2 -0,2 0,1
Th gii
a. Ly t thu nhp hin tai; b. K ca cho vay tr i tra lai; c. K ca khng cho vay (hay vin tr); d. Ly t c im v giao duc, y t, an ninh, xa hi, phuc li, hay nha ca va cng ng; e. K ca
ritria
Bang 15. Xut nhp khu hang hoa
Xut khu Nhpkhu Ty l tngbnhqunhangnm(%)
Tngs (TriuUSD) Hangch tao (%
tng xut khu )
Tngs (triuUSD) Lngthc (%
tng nhp khu)
Nng lng (%
tng nhp khu)
Khi lngxut khu Khi lngnhp khu
1980 1995 1980 1993 1980 1995 1980 1993 1980 1993 1980-90 1990-95 1980-90 1990-95
Cac nn kinht thu nhpthp, khng
tnhTrung quc va n
84.204t
58.817t
245.456t
64.769t
97.748t
65.465t
251.806t
86.058t
5,3w
1,4w
8,3w
2,7w
1,6w
-4,2w
13,0w
5,0w
1 Mdmbic 281 169 2 20 800 784 .. .. .. .. -10,5 -0,3 -1,0 2,9
2 tipia 425 423 0 4 717 1.033 8 6 25 11 1,2 -9,4 3,3 -3,3
3 Tandania 511 639 14 .. 1.250 1.619 13 .. 21 .. -1,8 10,0 -3,3 12,7
4 Burundi 65 106 3 30 168 123 .. .. .. .. 7,4 -4,8 1,4 -14,6
5 Malauy 295 325 7 6 439 491 8 .. 15 .. 0,1 -1,8 1,3 -1,6
6 Sat 71 156 8 .. 74 220 .. .. .. .. 5,4 -10,0 10,5 -12,1
7 Ruanda 72 45 0 .. 243 235 12 .. 13 .. 5.6 -19.6 1.3 -1.9
8 XiraLn 224 42 40 27 427 135 24 .. 2 .. -2.1 -4.3 -9.9 -1.1
9 Npan 80 348 31 84 342 1.374 4 .. 18 .. 7.8 22.1 4.9 6.8
10 Nigi 566 225 2 .. 594 309 14 .. 26 .. -6.4 -2.0 -4.5 2.5
11 BuckinaPhax 161 274 .. .. 359 549 .. .. .. .. 5,4 1,3 2,1 8,3
12 Maagaxca 401 364 6 20 600 499 9 11 15 12 -0,1 -6,8 -4,6 -5,6
13 Bnglaet 793 3.173 69 81 2.600 6.496 24 15 10 14 7,5 12,7 1,8 5,3
14 Uganda 345 461 3 1 293 1.058 8 .. 30 .. -1,4 3,9 -0,6 28,7
15 Vit Nam 339 5.026 .. .. 1.310 7.272 .. .. .. .. .. .. .. ..
16 Ghin Bitxa 11 23 .. .. 55 70 20 .. 6 .. -5,1 -18,3 1,3 -5,4
17 Haiti 226 110 .. .. 375 653 24 .. 13 .. -2,9 -11,2 -4,4 -6,8
18 Mali 205 326 9 .. 439 529 19 .. 35 .. 2,6 -3,7 1,2 -3,4
19 Nigiria 26.000 11.670 0 3 16.700 7,900 17 .. 2 .. -2,4 -1,9 -17,5 7,6
20 Ymen .. 1.937 51 .. .. 1.962 28 .. 7 .. 1,5 7,2 -5,9 11.1
21 Campuchia .. 855 .. .. .. 1.213 .. .. .. .. .. .. .. ..
22 Knia 1.250 1.878 12 18 2.120 2.949 8 8 34 33 2,6 16,6 1,1 -5,6
23 Mngc .. 324 .. .. .. 223 .. .. .. .. .. .. .. ..
24 Tg 338 409 11 6 551 386 17 23 23 10 4,9 9,0 1,1 -11,2
25 Gmbia 31 16 9 37 165 140 23 .. 11 .. 2.3 26,9 1,0 9,0
26 TrungPhi 116 187 29 .. 81 174 21 .. 2 .. 2,5 3,5 6,0 -3,3
27 n 8.590 30.764 59 75 14.900 34.522 9 4 45 30 6,3 7,0 4,5 2,7
28 Lao 31 348 8 .. 29 587 .. .. .. .. .. .. .. ..
29 Bnanh 63 163 8 .. 331 493 26 .. 8 .. 7,7 -0,3 -6,3 29,4
30 Nicaragoa 451 520 14 7 887 962 15 23 20 15 -4,4 -8,7 -4,1 7,3
31 Gana 1.260 1.227 1 12 1.130 1.580 10 .. 27 .. 3,9 9,1 1,6 12,8
32 Dmbia 1.300 781 .. .. 1.340 1.258 5 .. 22 .. -3,5 26,9 -5,0 -6,2
33 ngla 1.880 3.508 13 .. 1.330 1.748 24 .. 1 .. 11,3 4,2 -3,4 4,1
34 Grudia .. 347 .. .. .. 687 .. .. .. .. .. .. .. ..
35 Pakixtan 2.620 7.992 49 85 5.350 11.461 13 14 27 17 9,5 8,8 2,1 10,3
36 Mritani 194 404 2 1 286 700 30 .. 14 .. 7,8 3,5 1,1 4,4
37 Adecbaigian .. 612 .. .. .. 955 .. .. .. .. .. .. .. ..
38 Dimbabu 1.415 1.885 38 37 1.448 2.241 3 18 1 12 2,2 -6,6 -2,2 -5,1
39 Ghin 401 583 .. .. 270 690 .. .. .. .. -3,6 -8,6 -2,9 -2,8
40 nurat 830 1.061 13 13 1.010 1.219 10 11 16 13 4,3 10,7 -1,0 7,0
41 Xngan 477 340 15 21 1.050 704 25 29 25 11 2,6 3,6 1,0 6,1
42 TrungQuc 18.100 148.797 48 81 19.900 129.113 .. 3 .. 6 11,4 14,3 10,0 24,8
43 Camrun 1.380 2.331 4 13 1.600 1.241 9 16 12 3 4,5 -1,7 -1,4 -11,2
44 Ct ivoa 3.130 3.939 .. 17 2.970 2.808 13 .. 16 .. 3,3 -7,5 -4,0 5,4
45 Anbani 367 205 .. .. 354 679 .. .. .. .. .. .. .. ..
46 Cngg 911 952 7 .. 580 670 19 .. 14 .. 5,5 9,7 -2,0 2,5
47 Crgxtan .. 409 .. .. .. 610 .. .. .. .. .. .. .. ..
48 Xri Lanca 1.070 3.798 16 73 2.040 5.185 20 16 24 9 6,3 17,0 2,0 15,0
49 Acmnia .. 271 .. .. .. 674 .. .. .. .. .. .. .. ..
Cac nn kinht thu nhptrungbnh
Cac nn kinht thu nhpdi trung
bnh
586.567t
..
893.331t
..
455.925t
..
987.309t
..
2,6w
..
6,9w
..
-0,2w
..
11,0w
..
50 Lxth 58 143 .. .. 464 821 .. .. .. .. .. .. .. ..
51 Ai cp 3.050 3.435 11 33 4.860 11.739 32 24 1 2 -0,2 -0,1 -0,7 -2,9
52 Blivia 942 1.101 3 19 665 1.424 19 9 1 5 1,7 -5,4 -2,8 18,9
53 Maxnia .. 1.244 .. .. .. 1.420 .. .. .. .. .. .. .. ..
54 Mnva .. 764 .. .. .. 841 .. .. .. .. .. .. .. ..
55 Udbkixtan .. 3.805 .. .. .. 3.598 .. .. .. .. .. .. .. ..
56 Innxia 21.600 45.417 2 53 10.800 40.918 13 7 16 8 5,3 21,3 1,2 9,1
57 Philipin 5.740 17.502 37 76 8.300 28.337 8 8 28 12 2,9 10,2 2,4 15,2
58 Marc 2.490 4.802 24 57 4.160 8.563 20 17 24 14 4,2 0,8 2,9 1,7
59 Xyri 2.110 3.970 6 9 4.120 4.616 14 19 26 4 6,4 -3,2 -9,3 22,3
60 Papua NiuGhin 1.030 2.644 3 12 1.180 1.451 21 .. 15 .. 4,5 19,3 0,2 2,1
61 Bungari 10.400 5.100 .. .. 9.650 5.015 .. 8 .. 36 .. .. .. ..
62 Cacxtan .. 5.197 .. .. .. 5.692 .. .. .. .. .. .. .. ..
63 Goatmala 1.520 2.156 24 30 1.600 3.293 8 11 24 14 -1,3 8,2 -0,6 19,3
64 cuao 2.480 4.307 3 7 2.250 4.193 8 5 1 2 3,0 8,9 -3,9 10,0
65 minicana 962 765 24 52 1.640 2.976 17 .. 25 .. -1,0 -10,2 2,6 8,9
66 Rumani 11.200 7.548 .. 77 12.800 9.424 .. 14 .. 26 -6,8 -4,7 -0,9 -5,3
67 Giamaica 963 1.414 63 65 1.100 2.757 20 14 38 19 1,2 1,3 3,1 7,0
68 Gioocani 574 1.769 34 51 2.400 3.698 18 20 17 13 7,4 7,1 -3,1 13,0
69 Angiri 13.900 8.594 0 3 10.600 9.570 21 29 3 1 2,5 -0,8 -5,1 -5,7
70 EnXanvao 967 998 35 48 966 2.853 19 15 18 14 -2,8 13,0 1,3 16,2
71 Ucraina .. 13.647 .. .. .. 15.945 .. .. .. .. .. .. .. ..
72 Pargoay 310 817 12 17 615 2.370 .. 11 .. 12 9,9 -1,9 3,2 7,3
D liu choai Loan, TrungQuc 19.800 111.585 88 93 19.700 103.698 8 6 25 8 11,6 5,9 12,8 14,1
Ghi chu: v ni dungva phamvi bao trumcac s liu, xemChu thchky thut, Cac s liuinnghingla s liuchonhngnmkhac ngoai cac nmghi trn
Xut khu Nhpkhu Ty l tngbnhqunhangnm(%)
Tngs ( triuUSD) Hangch tao(%tng
xut khu)
Tngs ( triuUSD) Lngthc (%tng
nhpkhu)
Nnglng (%tng
nhpkhu)
Khi lngxut khu Khi lngnhpkhu
1980 1995 1980 1993 1980 1995 1980 1993 1980 1993 1980-90 1990-95 1980-90 1990-95
73 Tuynidi 2.200 5.475 36 75 3.540 7.903 14 8 21 8 6,2 7,7 1,3 6,4
74 Ltva .. 2.707 .. 64 .. 3.083 .. 11 .. 45 .. .. .. ..
75 Clmbia 3.920 9.764 20 40 4.740 13.853 12 8 12 4 9,7 4,8 -1,9 22,3
76 Nambia .. 1.353 .. .. .. 1.196 .. .. .. .. .. .. .. ..
77 Blarut .. 4.621 .. .. .. 5.149 .. .. .. .. .. .. .. ..
78 Nga .. 81.500 .. .. .. 58.900 .. .. .. .. .. .. .. ..
79 Latvia .. 1.305 .. .. .. 1.818 .. .. .. .. .. .. .. ..
80 Pru 3.900 5.575 18 17 2.500 9.224 20 20 2 8 -1,9 11,0 -1,0 12,1
81 CxtaRica 1.000 2.611 34 33 1.54. 3.253 9 8 15 9 4,9 10,1 2,8 15,1
82 Libng 868 982 65 .. 3.650 6.721 16 .. 15 .. -1,2 -7,8 -7,4 23,5
83 Thai lan 6.510 56.459 28 73 9.210 70.776 5 5 30 8 14,3 21,6 12,1 12,7
84 Panama 358 625 9 16 1.450 2.511 10 10 31 13 2,6 23,3 -4,1 14,3
85 Th Nh Ky 2.910 21.600 27 72 7.910 35.710 4 6 48 14 12,0 8,8 11,3 11,2
86 Balan 14.200 22.892 71 60 16.700 29.050 14 12 18 17 4,8 3,9 1,5 26,4
87 Extnia .. 1.847 .. .. .. 2.539 .. .. .. .. .. .. .. ..
88 Xlvakia .. 8.585 .. .. .. 9.070 .. .. .. .. .. .. .. ..
89 Btxoana 502 2.130 .. .. 692 1.901 .. .. .. .. 11,4 -0,8 7,7 -5,6
90 Vnxula 19.221 18.457 2 14 11.827 11.968 15 11 2 1 1,6 -0,1 -6,1 19,3
Thunhptrntrungbnh 246.329t 372.898t 161.848t 379.450t 1.7w 7,3w -0,6w 12,6w
91 Namphi 25.500 27.860 39 74 19.600 30.555 3 6 0 1 0,9 2,8 -0,8 5,3
92 Cratia .. 4.633 .. 71 .. 7.582 .. 9 .. 10 .. .. .. ..
93 Mhic 15.600 79.543 12 75 19.500 72.500 16 8 2 2 12,2 14,7 5,7 18,7
94 Mrix 431 1.537 27 67 609 1.959 26 13 14 9 8,6 2,0 11,0 2,5
95 Gabng 2.170 2.713 .. 4 674 882 19 .. 1 .. 0,6 5,7 2,0 2,0
96 Braxin 20.100 46.506 39 60 25.000 53.783 10 10 43 16 6,1 6,6 -1,5 8,5
97 Triniat va Tbag 3.960 2.455 4 34 3.160 1.714 11 15 38 16 -4,3 4,9 -12,1 8,1
98 Sec .. 21.654 .. .. .. 26.523 .. .. .. .. .. .. .. ..
99 Malaixia 13.000 74.037 19 65 10.800 77.751 12 7 15 4 11,5 17,8 6,0 15,7
100 Hunggari 8.670 12.540 66 68 9.220 15.073 8 6 16 13 3,0 -1,7 0,7 7,9
101 Chil 4.710 16.039 10 18 5.800 15.914 15 6 18 10 5,7 10,5 1,4 14,5
102 man 2.390 6.065 3 70 1.730 4.248 15 19 11 3 13,1 9,8 -1,6 18,5
103 Urugoay 1.060 2.103 38 43 1.680 2.867 8 8 29 9 2,9 -3,1 -2,0 21,7
104 ArpXuich 109.000 46.624 1 9 30.200 27.458 14 .. 1 .. -8,2 4,0 -8,4 5,9
105 Achentina 8.020 20.967 23 32 10.500 20.122 6 5 10 2 3,1 -1,0 -8,6 45,8
106 Xlvnia .. 8.284 .. 86 .. 9.452 .. 8 .. 11 .. .. .. ..
107 Hylap 5.150 9.384 47 48 10.500 21.466 9 6 23 25 5,1 11,9 5,8 12,8
Cac nnkinht thunhpthpva
trungbnh 660.833t 1152.249t 547.417t 1.233.749t 3,0w 7,2w 0,2w 11,4w
NamXaharachuPhi 77.237t 72.847t 66.593t 77.574t 0,9w 0,9w -3,8w 1,9w
nga va Thai BnhDng 69.623t 359.102t 65.139t 368.683t 9,3w 17,8w 7,1w 17,0w
Nama 13.848t 46.455t 25.863t 60.512t 6,6w 8,6w 3,5w 5,3w
Chuuva Trunga .. .. .. .. .. .. .. ..
Trungngva Bc Phi 203.379t 106.441t 103.850t 110.841t -2,0w 1,1w -5,8w 5,9w
My LaTinhva Caribe 98.589t 221.210t 107.971t 237.576t 5,2w 6,6w -0,5w 15,1w
Cac nnkinht thunhpcao 1.393.926t 3.997.288t 1.503.743t 4.037.743t 5,2w 5,4w 6,2w 4,6w
108 HanQuc 15.500 125.058 90 93 22.300 135.119 10 6 30 18 16,7 7,4 11,2 7,7
109 B aoNha 4.640 22.621 72 78 9.310 32.339 14 19 24 24 12,2 0,5 9,8 2,4
110 Ty BanNha 20.700 91.716 72 78 34.100 115.019 13 14 39 11 6,9 11,2 10,1 5,3
111 NiuDiln 5.420 13.738 20 27 5.470 13.958 6 8 23 7 3,6 5,4 4,6 5,5
112 Ailen 8.400 44.191 58 75 11.200 32.568 12 10 15 5 9,3 11,4 4,7 5,6
113 +Ixraen 5.540 19.046 82 91 9.780 29.579 11 7 27 7 5,9 10,0 4,6 12,3
114 +Coet 19.700 12.977 10 88 6.530 7.784 15 13 1 1 -2,0 42,3 -6,3 23,0
115 +Linbangcac tiu
vngquc Arp
20.700 25.650 3 .. 8.750 21.024 11 .. 11 .. 6,1 6,3 -1,3 21,0
116 Anh 110.000 242.042 74 82 116.000 263.719 13 11 14 5 4,4 1,8 6,3 0,9
117 xtrylia 21.900 52.692 20 35 22.400 61.280 5 5 14 6 5,8 8,1 4,9 5,1
118 Italia 78.100 231.336 85 89 101.000 204.062 13 13 28 10 4,3 6,0 5,3 -1,7
119 Canada 67.700 192.198 49 66 62.500 168.426 8 6 12 4 5,7 8,4 6,2 6,3
120 PhnLan 14.200 39.573 70 83 15.600 28.114 7 7 29 13 2,3 8,7 4,4 -1,9
121 +HngCng 19.800 173.754 92 95 22.400 192.774 12 6 6 2 15,4 15,3 11,0 15,8
122 Thuy in 30.900 79.908 79 85 33.400 64.438 7 8 24 9 4,6 7,4 4,9 5,0
123 Ha Lan 74.000 195.912 51 63 76.600 176.420 15 15 24 9 4,5 5,8 4,6 4,3
124 B 64.500 136.864 .. .. 71.900 125.297 .. .. .. .. 4,4 4,2 4,0 0,3
125 Phap 116.000 286.738 74 78 135.000 275.275 10 11 27 9 4,1 2,3 5,0 0,8
126 +Xingapo 19.400 118.268 50 80 24.000 124.507 9 6 29 11 12,2 16,2 8,6 12,1
127 Ao 17.500 45.200 83 89 24.400 55.300 6 5 10 5 6,4 3,9 5,8 1,9
128 My 226.000 584.743 68 82 157.000 770.852 8 5 33 10 3,6 5,6 7,2 7,4
129 c 193.000 523.743 86 90 188.000 464.220 12 10 23 8 4,6 2,2 4,9 2,9
130 anMach 16.700 49.036 56 66 19.300 43.223 12 13 22 6 4,4 5,4 3,6 3,4
131 Nauy 18.600 41.764 32 31 16.900 32.702 8 7 17 3 6,8 6,5 4,2 0,7
132 Nht 130.000 443.116 96 97 141.000 335.882 12 18 50 21 5,0 0,4 6,5 4,0
133 Thuy S 29.600 77.649 91 94 36.300 76.985 8 7 11 4 6,0 3,3 4,9 -6,7
Th gii 2.003.797t 5.144.770t 2.027.078t 5.246.326t 4,7w 6,0w 4,9w 5,8w
a. D liutrc nm1992k ca Eritria; b. Tnhca Luychxmbua; c. D liutrc nm1990la cuaCnghoa Linbangc trc khi hpnht.
Bang 16. Can cn thanh toan
Nhng chuyn khoan vang lai Xut khu hang hoa,
dch vu va thu nhp
( triu USD )
Nhp khu hang hoa,
dch vu va thu nhp
( triu USD )
Chuyn khoan thun v
nc cua ngi lao ng
( triu USD )
Nhng chuyn khoan
thun khac
( triu USD )
Can cn tai khoan
vang lai
( triu USD)
Tng d tr quc t
( triu USD )
1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995
Cac nn kinh t thu nhp thp, khng tnh
Trung Quc va n
1 Modmbic 452 490 875 1.368 0 .. 56 .. -367 .. ..
2 tipia 590 828 797 1.400 .. .. 80 532 -126 -93 262 815
3 Tandania 762 1.253 1.412 2.236 0 0 128 354 -522 -628 20 270
4 Burundi .. 139 .. 297 .. 0 .. 151 .. -6 105 216
5 Malauy 315 419 638 937 0 0 63 124 -260 -450 76 115
6 Sat 71 274 83 540 -4 -15 25 206 9 -38 12 147
7 Ruanda 182 91 335 338 -14 -7 118 196 -48 -129 187 126
8 Xira Ln 276 137 494 374 -2 0 54 47 -165 -89 31 52
9 Npan 239 1.110 367 1.592 .. .. 36 408 -93 -375 272 646
10 Nigi 644 291 1.016 496 -47 -41 143 108 -277 -126 132 99
11 Buckina Phax 225 356 596 652 100 29 223 226 -49 15 75 352
12 Maagaxca 518 756 1.121 1.161 -30 -2 77 131 -556 -276 9 109
13 Bnglaet 976 4.292 2.622 6.747 .. .. 802 1.426 -844 -1.029 331 2.376
14 Uganda 331 642 450 1.440 .. 0 36 370 -83 -428 3 459
15 Vit Nam .. 7.368 .. 9.865 .. .. .. 477 -792 -2.021 0 3
16 Ghin Bitxa 17 24 83 95 -14 -1 .. 31 -80 -41 .. 20
17 Haiti 309 209 498 780 52 0 36 505 -101 -67 27 106
18 Mali 263 533 537 967 40 69 104 162 -130 -164 26 330
19 Nigiria 27.759 9.879 22.005 50.427 -410 2.567 -166 -1.894 5.178 -501 10.640 1.709
20 Ymen .. 2.154 .. 3.075 .. .. .. 1.067 .. 146 .. 638
21 Campuchia .. 979 .. 1.442 .. 10 .. 267 .. -186 .. 182
22 Knia 2.061 2.974 3.095 3.874 0 -4 156 503 -878 -400 539 384
23 Mng c 476 511 1.283 550 0 0 0 77 -808 39 .. 158
24 Tg 570 520 752 655 1 5 74 25 -95 -57 85 135
25 Gmbia 66 181 181 241 0 0 17 52 -87 -8 6 106
26 Trung Phi 205 234 329 319 -19 -27 100 91 -43 -25 62 238
27 n 12.348 40.995 18.130 54.303 .. .. 2.860 7.478 -2.922 -5.830 12.010 22.865
28 Lao .. 453 .. 673 .. 0 .. -3 .. -224 .. 99
29 Bnanh 241 489 428 769 75 65 76 84 -36 36 15 202
30 Nicaragoa 514 655 1.049 1.436 0 75 124 0 -411 -706 75 142
31 Gana 1.213 1.586 1.264 2.264 -4 12 84 264 30 -414 330 804
32 Dmbia 1.625 1.500 1.987 1.691 -61 .. -93 .. -516 .. 206 192
33 ngla .. 3.655 .. 4.701 .. -83 .. 249 .. -769 .. ..
34 Grudia .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
35 Pakixtan 3.011 8.403 6.042 12.758 .. .. 1.895 2.390 -1.137 -1.965 1.568 2.528
36 Mritani 270 533 493 636 -27 -20 117 76 -134 -27 146 90
37 Adecbaigian .. .. .. 1.273 .. .. .. 110 .. -379 .. 84
38 Dimbabu 1.414 2.372 1.895 2.836 8 -2 23 41 -149 -425 419 888
39 Ghin .. 714 .. 1.090 .. -10 .. 189 .. -197 .. 87
40 nurat 967 1.667 1.306 2.110 0 120 22 123 -317 -201 159 270
41 Xngan 830 1.501 1.337 1.898 -15 13 135 375 -387 3 25 283
42 Trung Quc 24.729 152.431 19.541 152.248 538 350 -52 1.085 5.674 1.618 10.091 80.288
43 Camrun 1.813 2.070 2.478 2.250 .. .. -17 9 -682 -171 206 15
44 Ct ivoa 3.640 4.527 4.761 4.502 -716 -449 10 155 -1.826 -269 46 546
45 Anbani 386 376 375 865 0 385 6 93 16 -12 .. 265
46 Cngg 1.029 1.252 1.195 1.825 -38 -27 37 29 -167 -570 93 64
47 Crgxtan .. 340 .. 490 .. .. .. 43 .. -288 .. ..
48 Xri Lanca 1.340 4.843 2.269 6.041 152 715 121 75 -657 -546 283 2.088
49 Acmnia .. 301 .. 741 .. 12 .. 148 .. -279 .. ..
bnh
trung bnh
50 Lxth 363 663 482 1.021 0 0 175 471 56 108 50 457
51 Ai cp 6.516 11.337 9.745 17.353 2.696 3.417 95 5.060 -438 -956 2.480 17.122
52 Blivia 1.046 1.283 1.112 1.794 0 -1 60 226 -6 -218 553 1.005
53 Maxnia .. 1.321 .. 2.184 .. .. .. .. .. .. .. 275
54 Mnva .. 865 .. 999 .. .. .. 40 .. -95 .. 240
55 Udbkixtan .. 3.746 .. 3.253 .. .. .. .. .. -8 .. ..
56 Innxia 24.878 52.505 25.694 60.367 0 629 250 210 -566 -7.023 6.803 14.908
57 Philipin 7.997 32.952 10.348 35.722 202 296 232 584 -1.917 -1.980 3.978 7.757
58 Marc 3.270 9.118 5.807 12.900 989 1.890 141 371 -1.407 -1.521 814 3.874
59 Xyri 2.568 5.929 4.610 6.406 774 385 1.520 532 255+ 440 828 ..
60 Papua Niu Ghin 1.089 3.014 1.561 2.415 0 0 184 75 -289 674 458 267
61 Bungari 9.443 6.680 8.547 6.478 0 0 58 132 954 334 .. ..
62 Cacxtan .. 5.296 .. 5.874 .. .. .. 59 .. -519 .. 1.660
63 Goatmala 1.834 2.868 2.107 3.933 0 350 110 144 -163 -572 753 783
64 cuao 2.975 5.298 3.647 6.351 0 0 30 231 -642 -822 1.257 1.788
65 minicana 1.313 5.106 2.237 6.100 183 795 21 -266 -720 -125 279 373
66 Rumani 12.160 9.094 14.580 10.799 0 3 0 360 -2.420 -1.342 2.511 2.624
67 Giamaica 1.422 3.327 1.678 4.107 51 414 70 121 -136 -245 105 681
68 Gioocani 1.782 3.606 3.318 5.200 .. .. 594 1.118 -942 -476 1.745 2.279
69 Angiri 14.500 10.954 14.552 12.512 241 .. 60 168 249 -2.310 7.064 4.164
70 En Xanvao 1.271 2.103 1.289 3.562 11 1.061 41 328 34 -70 382 940
71 Ucraina .. 17.337 .. 18.961 .. .. .. 472 .. -1.152 .. 1.069
72 Pargoay 781 .. 1.399 4.173 2 .. -2 42 -618 -1.473 783 1.040
D liu cho ai Loan, Trung
Quc
22.627 134.484 23.445 126.626 .. .. -95 -2.202 -913 5.656 4.055 95.559
Nhng chuyn khoan vang lai Xut khu hang hoa,
dch vu va thu nhp
( triu USD)
Nhp khu hang hoa,
dch vu va thu nhp
( triu USD)
Chuyn khoan thun v
nc cua ngi lao ng
( triu USD)
Nhng chuyn khoan
thun khac
( triu USD)
Can cn tai khoang vang
lai
( triu USD)
Tng d tr quc t
( triu USD)
1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995
73 Tuynidi 3.356 8.098 4.119 9.646 304 659 106 152 -353 -737 700 1.689
74 Ltva .. 3.242 .. 3.966 .. 1 .. 109 .. -614 .. 829
75 Clmbia 5.760 14.794 6.231 19.588 68 172 97 506 -206 -4.116 6.474 8.205
76 Nambia .. 1.899 .. 2.082 .. 4 .. 230 .. 50 225
77 Blarut .. 2.773 .. 3.209 .. .. .. 182 .. -254 377
78 Nga .. 95.100 .. 85.800 .. .. .. 304 .. 9.604 18.024
79 Latvia .. 2.151 .. 2.246 .. .. .. 68 .. -27 602
80 Pru 4.832 7.382 5.080 12.097 0 334 147 157 -101 -4.223 2.804 8.653
81 Cxta Rica 1.219 3.945 1.897 4.241 0 0 15 154 -664 -143 197 1.060
82 Libng .. 1.512 .. 6.953 .. .. .. 350 .. -5.092 7.025 8.100
83 Thai lan 8.575 74.093 10.861 88.134 0 0 210 487 -2.076 -13.554 3.026 36.939
84 Panama 7.853 9.542 8.225 9.584 -36 -7 76 201 -331 -141 117 782
85 Th Nh Ky 3.672 38.069 9.251 44.904 2.071 3.327 100 1.169 -3.408 -2.339 3.298 13.891
86 Ba lan 16.200 33.169 20.338 36.929 0 35 721 -520 -3.417 -4.245 574 14.957
87 Extnia .. 2.801 .. 3.112 .. -1 .. 127 .. -184 .. 583
88 Xlvakia .. 11.185 .. 10.629 .. 0 .. 93 .. 648 .. 3.863
89 Btxoana 478 2.908 954 2.539 -17 -157 72 129 -151 342 344 4.764
90 Vnxula 22.232 22.406 17.065 20.262 -418 -173 -21 284 4.728 2.255 13.360 10.715
91 Namphi 29.258 33.471 25.989 36.994 0 0 239 23 3.508 -3.500 7.888 4.464
92 Cratia .. 7.375 .. 9.733 .. .. .. 646 .. -1.712 .. 2.036
93 Mhic 23.987 93.529 35.243 98.145 687 3.672 147 290 -10.422 -654 4.175 17.046
94 Mrix 579 2.402 718 2.525 0 0 22 101 -117 -22 113 887
95 Gabng 2.434 2.793 1.926 2.415 -143 -152 19 0 -384 378 115 153
96 Braxin 23.275 56.098 36.250 77.855 -80 2.773 224 848 -12.831 -18.136 6.875 51.477
97 Triniat va Tbag 3.371 2.875 2.972 2.577 1 30 -43 -35 357 294 2.813 379
98 Sec .. 29.399 .. 31.345 .. 0 .. 572 .. -1.374 .. 14.613
99 Malaixia 14.836 84.212 15.100 92.440 0 0 -2 163 -266 -4.147 5.755 24.699
100 Hunggari 9.780 17.933 10.374 21.528 0 -14 63 1.073 -531 -2.535 .. 12.095
101 Chil 6.276 20.014 8.360 20.214 0 0 113 357 -1.971 157 4.128 14.860
102 man 3.852 6.403 2.650 5.671 -362 -1.740 102 29 942 -979 704 1.251
103 Urugoay 1.594 3.679 2.312 4.069 0 0 9 32 -709 -358 2.401 1.813
104 Arp Xuich 114.208 55.091 62.710 45.583 -4.094 -16.616 -5.901 -1.000 41.503 -8.108 26.129 10.399
105 Achentina 11.202 28.052 15.999 30.874 0 0 23 432 -4.774 -2.390 9.297 15.979
106 Xlvnia .. 10.731 .. 10.812 .. 53 .. -8 .. -37 .. 1.821
107 Hylap 8.374 16.835 11.670 27.707 1.066 2.982 21 5.026 -2.209 -2.864 3.607 16.119
trung bnh
NamXahara chu Phi
Nama
Chu u va Trung a
Trung ng va Bc Phi
My La tinh va Carib
Cac nn kinh t thu nhp cao
108 Han Quc 22.477 151.826 28.342 160.490 96 486 496 -73 -5.273 -8.251 3.101 32.804
109 B ao Nha 6.846 35.666 10.916 43.026 2.928 3.348 78 3.893 -1.064 -229 13.863 22.063
110 Ty Ban Nha 33.863 146.042 41.089 149.863 1.647 2.119 -1 2.983 -5.580 1.280 20.474 40.531
111 Niu Diln 6.561 18.572 7.630 22.428 143 174 -47 -96 -973 -3.778 365 4.410
112 Ailen 10.418 53.126 13.754 53.530 0 .. 1.2014 1.782 -2.132 1.379 3.071 8.770
113 +Ixraen 9.858 28.659 13.458 39.750 0 0 2.729 5600 -871 -5.491 4.055 8.123
114 +Coet 27.344 19.276 10.463 13.232 -692 -1.347 222 499 15.302 4.198 5.425 4.543
quc Arp
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 2.355 7.778
116 Anh 201.137 458.728 189.683 452.359 0 .. -4.592 -11.001 6.862 -4.632 31.755 49.144
117 xtrylia 26.668 74.417 30.702 93.535 .. .. -416 -67 -43774 -19.184 6.366 14.852
118 Italia 104.979 330.286 116.668 299.954 1.609 98 -507 -4.724 -10.587 25.706 62.428 60.690
119 Canada 77.980 224.135 79.845 232.458 .. .. 173 -370 -1.691 -8.693 15.462 16.369
120 Phn Lan 17.332 50.798 18.620 44.813 0 .. -114 -343 -1.403 5.642 2.451 10.657
121 +Hng Cng 24.190 219.346 25.448 219.500 .. .. .. .. -1.258 .. .. ..
122 Thuy in 39.388 109.063 42.495 101.439 0 106 -1.224 -3.098 -4.331 4.633 6.996 25.909
123 Ha Lan 103.143 250.990 102.850 228.460 -320 -423 -828 -5.916 -855 16.191 37.549 47.152
124 B 88.925 305.010 92.625 286.809 -270 -393 -961 -2.848 -4.931 14.960 27.974 24.120
125 Phap 174.118 498.203 174.156 475.234 -2.591 -1.364 -1.578 -5.162 -4.208 16.443 75.592 58.510
126 +Xingapo 25.239 159.437 26.695 143.456 0 0 -106 -888 -1.563 15.093 6.567 68.695
127 Ao 29.152 106.474 32.951 110.085 -67 28 1 -1.531 -3.865 -5.113 17.725 23.369
128 My 344.470 969.220 333.820 1082260 -810 -12.230 -7.690 -22.960 2.150 -148.230 171.413 175.996
129 c 238.177 706.502 238.524 686.512 -4.437 -5.305 -8.422 -35.661 -13.205 -20.976 104.702 121.816
130 an Mach 23.176 92.772 24.891 90.398 0 0 -161 -961 -1.875 1.413 4.347 11.652
131 Nauy 28.252 50.837 26.658 45.573 -23 -236 -493 -1.384 1.079 3.645 6.746 22.976
132 Nht 158.230 687.136 167.450 568.143 0 .. -1.530 -7.747 -10.750 111.246 38.919 192.620
133 Thuy S 59.462 154.840 58.524 129.113 -603 -2.519 -537 -1.586 -201 21.622 64.748 68.620
Th gii
Bang 17. N nc ngoai
Ty l %cua n nc ngoai trong Tng n nc ngoai
( triu USD) GNP Xut khu hanghoa va
dch vu
Ty l %dch vu n trong
xut khu hang hoa va
dch vu
Ty sut gia tr
hin thi so
vi gia tr
danh ngha
v n
N a phng bng %cuatng
n nc ngoai
1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995
Cac nn kinht thu nhp thp, khng tnh
TrungQuc va n
106.209t 534.794t 16,3w 38,7w 96,8w 183,9w 9,6w 15,4w 17,2w 25,5w
1 Modmbic .. 5.781 .. 443,6 1.192,5 .. 35,5 76,6 .. 22,7
2 tipia 824 5.221 .. 99,9 .. 458,2 7,3 13,6 65,8 41,2 45,3
3 Tandania 2.460 7.333 .. 207,4 134,5 585,2 21,1 17,4 73,5 23,0 39,1
4 Burundi 166 1.157 18,2 110,1 323,0 829,3 .. 27,7 45,2 35,7 80,1
5 Malauy 821 2.140 72,1 166,8 .. 499,6 27,7 25,9 47,6 26,7 78,8
6 Sat 285 908 39,5 81,4 260,8 339,0 8,4 5,9 48,7 26,1 73,0
7 Ruanda 190 1.008 16,3 89,1 399,6 657,3 4,1 .. 47,6 47,8 80,4
8 Xira Ln 435 1.226 38,3 159,7 103,5 1.163,5 23,2 60,3 62,6 14,2 34,3
9 Npan 205 2.398 10,4 53,3 157,7 198,0 3,3 7,8 49,2 62,0 81,3
10 Nigi 863 1.633 34,5 91,2 85,4 571,7 21,7 19,8 62,2 16,5 53,2
11 Buckina Phax 330 1.267 19,5 55,0 132,8 346,1 5,9 11,1 51,0 42,8 77,6
12 Maagaxca 1.241 4.302 31,1 141,7 88,0 562,2 20,3 9,2 74,1 14,7 39,2
13 Bnglaet 4.120 16.370 32,6 56,3 129,3 298,2 23,7 13,3 55,9 30,2 59,7
14 Uganda 689 3.564 54,6 63,7 360,4 555,1 17,3 21,3 52,4 11,5 61,8
15 Vit Nam .. 26.495 .. 130,2 208,1 396,3 .. 5,2 88,0 .. 1,2
16 Ghin Bitxa 145 894 137,8 353,7 .. 1.874,3 .. 66,9 65,1 21,1 56,1
17 Haiti 302 807 20,9 39,8 .. 386,8 6,2 45,2 49,1 43,8 75,7
18 Mali 732 3.066 45,4 131,9 72,8 467,1 5,1 12,6 58,9 23,7 45,2
19 Nigiria 8.921 35.005 10,1 140,5 227,3 274,5 4,1 12,3 94,1 6,4 14,1
20 Ymen 1.684 6.212 .. 155,2 32,1 192,1 .. 3,2 82,2 14,9 20,6
21 Campuchia .. 2.031 .. 73,5 .. 205,4 .. 0,6 70,7 .. 5,8
22 Knia 3.383 7.381 48,1 97,7 164,1 248,2 21,0 25,7 74,1 18,6 39,5
23 Mng c .. 512 .. 61,5 .. 100,2 .. 9,1 64,2 .. 33,2
24 Tg 1.052 1.486 95,9 121,2 181,3 464,5 9,0 5,7 61,7 11,3 48,4
25 Gmbia 137 426 61,5 .. 206,6 235,1 6,2 14,0 50,3 29,9 76,0
26 n 20.581 93.766 11,9 28,2 136,0 201,2 9,3 27,9 80,0 29,5 32,0
27 TrungPhi 195 944 24,4 .. 94,8 403,9 4,9 6,8 53,4 27,4 67,2
28 Lao 350 2.165 .. 124,9 .. 478,3 .. 5,8 34,3 5,9 28,7
29 Bnanh 424 1.646 30,2 81,8 133,1 285,6 6,3 8,4 55,9 24,5 52,3
30 Nicaragoa 2.182 9.287 108,5 589,7 426,5 1.272,7 22,3 38,7 88,2 19,2 16,0
31 Gana 1.398 5.874 31,6 95,1 115,5 366,5 13,1 23,1 64,3 19,9 50,8
32 Dmbia 3.261 6.853 90,7 191,3 200,7 528,7 25,3 174,4 82,4 12,2 31,9
33 ngla .. 11.482 .. 274,9 .. 314,3 .. 12,5 94,6 .. 1,7
34 Grudia .. 1.189 .. 51,6 .. .. .. .. 85,9 .. 19,7
35 Pakixtan 9.930 30.152 42,4 49,5 208,7 257,9 18,3 35,5 77,6 15,4 40,5
36 Mritani 843 2.467 125,5 143,3 306,1 458,5 17,3 21,5 68,3 14,8 36,8
37 Adecbaigian .. 321 .. 9,2 .. .. .. .. 86,3 .. 30,8
38 Dimbabu 786 4.885 14,9 78,9 45,6 .. 3,8 25,6 82,2 0,4 33,1
39 Ghin 1.134 3.242 .. 91,2 .. 453,4 .. 25,3 64,9 11,5 45,2
40 nurat 1.473 4.567 60,6 124,6 152,2 255,5 21,4 31,0 81,2 31,1 47,3
41 Xngan 1.473 3.845 50,5 82,3 162,7 224,3 28,7 18,7 65,3 17,8 48,4
42 TrungQuc 4.504 118.090 2,2 17,2 .. 77,3 .. 9,9 91,4 0,0 13,8
43 Camrun 2.588 9.350 37,9 124,4 140,7 338,3 15,2 20,1 80,0 16,7 17,9
44 Ct ivoa 7.462 18.952 77,1 251,7 205,0 418,6 38,7 23,1 87,6 7,0 20,6
45 Anbani .. 709 .. 31,6 .. 93,2 .. 1,0 101,6 .. 15,6
46 Cngg 1.526 6.032 99,0 365,8 148,2 481,8 10,6 14,4 88,8 7,7 11,7
47 Crgxtan .. 610 .. 20,2 .. .. .. 4,8 73,9 .. 29,9
48 Xri Lanca 1.841 8.230 46,1 64,4 123,4 140,3 12,0 7,3 67,7 11,7 34,7
49 Acmnia .. 374 .. 17,6 .. 119,1 .. 2,9 77,9 .. 55,7
Cac nn kinht thu nhp trung bnh
Cac nn kinht thu nhp di trung bnh
509.503t
..
1.530.883t
..
22,4w
..
39,9w
..
84,6w
..
142,6w
..
13,6w
..
17,4w
..
5,6w
..
10,4w
..
50 Lxth 72 659 11,4 44,6 19,8 108,8 1,5 6,0 58,4 56,0 69,6
51 Ai cp 19.131 34.116 89,2 73,3 207,7 208,1 13,4 14,6 75,8 13,7 12,4
52 Blivia 2.702 5.266 93,4 90,6 258,4 410,1 35,0 28,9 74,0 16,5 48,9
53 Maxnia .. 1.213 .. 65,8 .. 79,9 .. 11,8 84,1 .. 24,0
54 Mnva .. 691 .. 17,8 .. 79,9 .. 8,0 90,0 .. 31,3
55 Udbkixtan .. 1.630 .. 7,5 .. 35,3 .. 6,0 91,7 .. 15,1
56 Innxia 20.938 107.831 28,0 56,9 .. 202,9 .. 30,9 95,7 8,8 18,6
57 Philipin 17.417 39.445 53,7 51,5 212,4 121,7 26,6 16,0 95,8 7,5 21,5
58 Marc 9.247 22.14 50,7 71,0 213,9 200,9 33,4 32,1 90,0 7,8 30,8
59 Xyri 3.552 21.318 27,2 134,8 106,3 336,8 11,4 4,6 87,7 8,8 4,8
60 Papua Niu Ghin 719 2.431 28,9 53,3 66,01 80,6 13,8 20,8 84,6 21,2 38,3
61 Bungari .. 10.887 .. 92,3 .. 163,0 .. 18,8 94,6 .. 16,8
62 Cacxtan .. 3.712 .. 23,5 .. 60,8 .. 4,6 92,6 .. 10,6
63 Goatmala 1.166 3.275 14,9 22,3 63,6 101,5 7,9 10,6 85,4 30,0 28,8
64 cuao 5.997 13.957 53,8 84,1 201,6 263,4 33,9 26,7 90,1 5,4 21,4
65 minicana 2.002 4.259 31,2 36,5 133,8 128,5 25,3 7,8 90,5 10,2 24,0
66 Rumani 9.762 6.653 .. 19,5 80,3 73,1 12,6 10,6 94,0 8,3 25,5
67 Giamaica 1.913 4.270 78,8 134,9 129,9 113,2 19,0 17,9 91,2 14,9 28,5
68 Gioocani 1.971 7.944 .. 126,2 79,0 163,8 8,4 12,6 85,9 8,0 14,9
69 Angiri 19.365 32.610 47,1 83,1 129,9 264,2 27,4 38,7 76,9 1,5 11,6
70 En Xanvao 911 2.583 26,1 27,0 71,1 81,6 7,5 8,9 81,4 28,3 52,4
71 Ucraina .. 8.434 .. 10,7 .. 48,6 .. 5,3 93,4 .. 7,3
72 Pargoay 955 2.288 20,7 29,4 122,2 53,8 18,6 .. 92,7 20,2 34,0
Ghi chu: v ni dungva phamvi bao trumcac s liu, xemChu thch ky thut, Cac s liu in nghing la s liu chonhng nmkhac ngoai cac nmghi trn
Ty l %cua n nc ngoai trong Tng n nc ngoai
( triu USD ) GNP Xut khu hang hoa va
dch vu
Ty l %dch vu n trong
xut khu hang hoa va
dch vu
Ty sut gia tr
hin thi so
vi gia tr
danh ngha
v n
N a phng bng %cua tng
n nc ngoai
1980 1995 1980 1995 1980 1995 1980 1995 1995 1980 1995
73 Tuynidi 3.527 9.938 41,6 57,3 96,0 113,2 14,8 17,0 89,8 12,3 37,2
74 Ltva .. 802 .. 10,1 .. 24,7 .. 1,4 87,9 .. 20,7
75 Clmbia 6.941 20.760 20,9 28,2 117,1 138,7 16,0 25,2 95,8 19,5 25,6
76 Nambia .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
77 Blarut .. 1.648 .. 7,9 .. 33,3 .. .. 80,7 .. 11,4
78 Nga .. 120.461 .. 37,6 .. 126,7 .. 6,6 92,7 .. 1,7
79 Latvia .. 462 .. 7,6 .. 21,5 .. 1,6 93,1 .. 30,3
80 Pru 9.386 30.831 47,6 54,1 194,2 399,5 44,5 15,3 96,5 5,5 12,1
81 Cxta Rica 2.744 3.800 59,7 42,5 225,2 96,3 29,1 16,4 93,0 16,4 35,5
82 Libng 510 2.966 .. 25,5 .. 152,7 .. 13,1 97,2 15,2 6,7
83 Thai lan 8.297 56.789 25,9 34,9 96,8 76,6 18,9 10,2 101,2 12,0 5,6
84 Panama 2.975 7.180 81,8 101,4 37,5 74,7 6,2 339 97,2 11,0 8,5
85 Th Nh Ky 19.131 73.592 27,4 44,1 333,1 177,8 28,0 27,7 91,3 11,2 12,2
86 Ba lan .. 42.291 .. 36,1 .. 127,3 .. 12,2 84,5 .. 4,9
87 Extnia .. 309 .. 6,7 .. 11,0 .. 0,8 92,6 .. 42,2
88 Xlvakia .. 5.827 .. 33,5 .. 52,1 .. 9,7 93,2 .. 16,3
89 Btxoana 147 699 16,3 16,3 19,6 24,0 2,1 3,2 80,2 57,4 68,0
90 Vnxula 29.344 35.842 42,1 49,0 132,0 160,0 27,2 21,7 95,5 0,7 9,2
Thu nhp trn trung bnh .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
91 Namphi .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
92 Cratia .. 3.662 .. 20,3 .. 49,7 .. 5,7 88,9 .. 14,4
93 Mhic 57.378 165.743 30,5 69,9 232,4 170,5 44,4 24,2 96,1 5,6 11,2
94 Mrix 467 1.801 41,6 4539 80,8 75,0 9,0 9,0 90,6 16,6 15,0
95 Gabng 1.514 4.492 39,2 121,6 62,2 160,3 17,7 15,8 79,8 2,7 14,8
96 Braxin 71.520 159.130 31,2 24,0 306,5 269,8 63,3 37,9 95,4 4,3 5,9
97 Triniat va Tbag 829 2.556 14,0 53,6 24,6 87,9 6,8 14,8 97,4 8,6 20,7
98 Sec .. 16.576 .. 37,0 .. 67,4 .. 8,7 97,2 .. 6,1
99 Malaixia 6.611 36.352 28,0 42,6 44,6 40,8 6,3 7,8 90,5 11,3 4,8
100 Hunggari 9.764 31.248 44,8 72,8 .. 174,2 .. 39,1 99,4 0,0 10,5
101 Chil 12.081 25.562 45,5 43,3 192,5 127,7 43,1 25,7 95,5 2,9 11,2
102 man 599 3.107 11,2 29,5 15,4 48,2 6,4 7,5 94,9 5,8 5,7
103 Urugoay 1.660 5.307 17,0 32,4 104,1 144,3 18,8 23,5 96,4 11,0 23,7
104 Arp Xuich .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
105 Achentina 27.157 89.747 35,6 33,1 242,4 320,2 37,3 34,7 92,5 4,0 10,5
106 Xlvnia .. 3.489 .. 18,7 .. 33,3 .. 6,7 96,5 .. 15,4
107 Hylap .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
trung bnh
615.711t 2.065.676t 21,0w 39,6w 86,5w 151,4w 13,0w 17,0w 7,6w 14,3w
NamXahara chu Phi 84.119t 226.483t 30,6w 81,3w 91,7w 2471,7w 9,8w 14,5w 9,0w 24,3w
ng a va Thai Bnh Dng 64.600t 404.458t 17,3w 32,9w 81,1w 98,3w 11,5w 12,8w 8,4w 13,3w
Nama 38.014t 156.778t 17,4w 30,5w 160,5w 218,7w 11,7w 24,6w 24,6w 36,4w
Chu u va Trung a 87.919t 425.319t 9,9w 39,9w 47,1w 130,7w 7,4w 13,8w 5,4w 7,9w
Trung ng va Bc Phi 83.793t 216.046t 18,3w 37,3w 41,1w 133,4w 5,7w 14,9w 6,7w 10,6w
My La tinh va Carib 257.266t 636.594t 36,0w 41,0w 201,8w 212,0w 36,3w 26,1w 5,5w 11,4w
Cac nn kinh t thu nhp cao
108 Han Quc
109 B ao Nha
110 Ty Ban Nha
111 Niu Diln
112 Ailen
113 +Ixraen
114 +Coet
vng quc Arp

116 Anh
117 xtrylia
118 Italia
119 Canada
120 Phn Lan
121 +Hng Cng
122 Thuy in
123 Ha Lan
124 B
125 Phap
126 +Xingapo
127 Ao
128 My
129 c
130 an Mach
131 Nauy
132 Nht
133 Thuy S
Th gii
a. Bao gmca Eritria
Bang 1a. Cac ch s c ban cho cac nn kinh t khac
GNP bnh qun u ngi c tnh GNP bnh qun u ngi theo PPP
b
Ly My =100
Dn s
(nghn), gia
nm 1995
Din tch
(nghn km
vung)
la theo gia
1995
Tng trng
bnh qun
hang nm(%)
1985-1995
1987 1995
la theo hin
gia quc t
1995
Ty l % s
ngi ngheo
sng di
mc 1 la
mt ngay PPP
1981-95
Tui tho trung
bnh khi sinh
(nm). 1995
Ty l mu ch
trong ngi
trng thanh
(%) 1995
1 Apganixtan 23.481 652.09 c .. .. .. .. .. 44 69
2 Xamoa thuc My 57 0.20 d .. .. .. .. .. .. ..
3 Anra .. 0.45 e .. .. .. .. .. .. ..
4 ngtigoa va Bacbua 65 0.44 d .. .. .. .. .. 75 ..
5 Andura .. 0.19 e .. .. .. .. .. .. ..
6 Bahamat 276 13.88 11.940 -0,8 68,8 54,5 14.710
f
.. 73 2
7 Baren 577 0.68 7.840 0,2 54,2 49,7 13.400
f
.. 72 15
8 Bacbat 266 0.43 6.560 0,8 45,1 39,4 10.620
f
.. .. 3
9 Blic 216 22.96 2.630 3,9 17,0 20,0 5.400
f
.. 70 ..
10 Becmuya 63 0.50 e .. .. .. .. .. .. ..
11 Butan 695 47.00 420 4,9 4,5 4,7 1.260
f
.. .. 58
12 Bxnia va Hecxgvina 4.383 51.13 c .. .. .. .. .. .. ..
13 Brunny 285 5.77 e .. .. .. .. .. 75 12
14 Capve 380 4.03 960 .. 6,6 6,9 1.870
f
.. 65 28
15 Qun ao Caiman .. 0.26 e .. .. .. .. .. .. ..
16 Qun ao Mngs 142 0.20 e .. .. .. .. .. 78 ..
17 Cmo 499 2.23 470 -14,1 6,5 4,9 1.320
f
.. 56 43
18 Cuba 11.011 110.86 g .. .. .. .. .. 76 4
19 Xyri 734 9.25 e .. 44,5 .. .. .. 78 ..
20 Gibuti 634 23.20 g .. .. .. .. .. 50 54
21 minicana 73 0.75 2.990 4,1 .. .. .. .. 73 ..
22 Ghin xch ao 400 28.05 380 .. .. .. .. .. 49 ..
23 ritria 3.574 124.80 c .. .. .. .. .. 48 ..
24 Qun ao Phar .. 4.40 e .. .. .. .. .. .. ..
25 Phighi 775 18.27 2.440 2,0 19,1 21,4 5.780
f
.. 72 8
26 Guyana thuc Phap .. 90.00 e .. .. .. .. .. .. ..
27 Plyndia thuc Phap 225 4.00 e .. .. .. .. .. 70 ..
28 Grinlen .. 341.70 e .. .. .. .. .. 68 ..
29 Grnaa 91 0.34 2.980 .. .. .. .. .. .. ..
30 Goalup 424 1.71 d .. .. .. .. .. 75 ..
31 Guam 149 0.55 e .. .. .. .. .. 73 ..
32 Guyana 835 214.97 590 0,6 8,2 9,0 2.420
f
.. 66 2
33 Ailen 268 103.00 24.950 1,0 88,1 75,8 20.460 .. 79 ..
34 Iran 64.120 1.648.00 g -1,5 21,6 20,3 .. .. 68 28
35 Irc 20.097 438.32 g .. .. .. .. .. 66 42
36 ao Man .. 0.59 d .. .. .. .. .. .. ..
37 Kiribati 79 0.73 920 -0,6 .. .. .. .. .. ..
38 CHDCND Triu tin 23.867 120.54 g .. .. .. .. .. 70 ..
39 Libria 2.733 97.75 c .. 7,0 .. .. .. 54 ..
40 Libi 5.407 1.759.54 d .. 43,9 .. .. .. 65 ..
41 Lychtenxtn .. 0.16 e .. .. .. .. .. .. ..
42 Luychxmbua 410 2.59 41.210 0,9 154,1 140,6 37.930 .. 76 h
43 Macao 450 0.02 e .. .. .. .. .. .. ..
44 Maniv 253 0.30 990 5,9 7,5 11,4 3.080
f
.. 63 7
45 Manta 272 0.32 d .. 38.2 .. .. .. 77 ..
46 Qun ao Macsan .. 0.18 g .. .. .. .. .. .. ..
47 Mactinch 380 1.10 e .. .. .. .. .. 77 ..
48 Mayotte .. 0.37 d .. .. .. .. .. .. ..
49 Micrnxia 407 0.70 g .. .. .. .. .. .. ..
50 Mnac .. 0.20 e .. .. .. .. .. .. ..
51 Mianma 45.106 67.658 c .. .. .. .. .. 59 17
52 Qun ao ngti thuc Ha lan 200 0.80 e .. .. .. .. .. 77 ..
53 Niu Calmi 485 18.58 e .. .. .. .. .. .. ..
54 Qun ao Bc Mariana .. 0.48 e .. .. .. .. .. .. ..
55 Puect Ric 3.717 8.90 d .. 41,8 .. .. .. 75 ..
56 Cata 642 11.00 11.600 -4,2 85,4 65,6 17.690
f
.. 72 21
57 Ruyning 653 2.51 e .. .. .. .. .. 74 ..
58 Xao Tm va Prinxip 129 0.96 350 -2,1 .. .. .. .. 69 ..
59 Xysen 74 0.45 6.620 .. .. .. .. .. 72 21
60 Qun ao Xlmng 375 28.90 910 3,2 7,9 8,1 2.190
f
.. 63 ..
61 Xmali 9.491 637.66 c .. 2,3 .. .. .. 79 ..
62 Xankt va Nvt 41 0.36 5.170 4,8 28,2 34., 9.410
f
.. 69 ..
63 Xanta Luxia 158 0.62 3.370 3,9 .. .. .. .. 71 ..
64 Xan Vinxen va Grnadin 111 0.39 2.280 3.8 .. .. .. .. 72 ..
65 Xung 26.707 2.505.81 c .. 8,1 .. .. .. 54 54
66 Xurinam 410 163.27 880 3,5 11,9 8,3 2.250
f
.. 70 7
67 Xoadilen 900 17.36 1.170 -1,4 12,5 10,7 2.880
f
.. 58 23
68 Tagikaxtan 5.836 143.10 340 .. 12,1 3,4 920
f
.. 67 ..
69 Tnga 104 0.75 1.630 0,5 .. .. .. .. 69 ..
70 Tucmnixtan 4.508 488.10 920 .. .. .. .. 4.9 .. ..
71 Vanuatu 169 12.19 1.200 -1,1 9,4 8,5 2.290
f
.. .. ..
72 Qun ao Vcgin 99 0.34 e .. 0.0 .. .. .. 76 ..
73 B ty va dai Gada .. 6.10 g .. .. .. .. .. .. ..
74 Ty Xamoa 165 2.84 1.120 0,2 8,9 7,5 2.030
f
.. 68 ..
75 CHLB Nam t 10.518 102.17 g .. .. .. .. .. .. ..
76 Daia .. .. 120 .. .. .. 490
f
.. .. ..
a. Phng phap Atlas; xem Chu thch ky thut; b. Ngang gia sc mua; xem Chu thch ky thut c. c tnh la thunhp thp (765 la hoc thp hn); d. Thu nhp trn trung bnh (3036 la n 9.385
la); e. c tnh la thu nhp cao (9.386 la hoc hn); f. c tnh c da vao s thoai trin; nhng c tnh khac c rut ra t c tnh i chiu mi nht cua Chng trnh so sanh quc t; g.
c tnh la thu nhap di trung bnh (766 n 3035 la); h. Theo UNESCO, ty l mu ch la cha y 5%. c tnh cho cac nc thuc Lin X cu ch la tam thi. Vic phn loai cac nc nay se
c thng xuyn xem xet lai.
NH!NC CH! THICH KY TH!T NAY AN V
NH!NC NC!ON T! II! va nhung phuong phap
duoc dung d fap hop 124 ch bao nm frong Nhung
ch s chon Ioc v fnh hnh phaf frIn fh gIoI nm
1997.
Nhung chu fhch duoc f chuc fhanh bang va,
frong mI mf bang, fhanh ch bao duoc sp xp fheo
fhu fu frong bang.
133 nn kInh f nm frong nhung bang chnh
duoc IIf k fheo fhu fu fng dan v CNP fnh fheo
dau nguoI. Mf bang rIng re |ang ba) frnh bay
nhung ch s co ban dI voI 76 nn kInh f phu fhm,
nhung nn kInh f co du IIu fan man hay s dan f
hon 1 frIu.
Nhng ngun t liu
u IIu frong Nhung ch s chon Ioc v fnh hnh
phaf frIn fh gIoI Iay fu Nhung ch s v fnh hnh
phaf frIn fh gIoI 1997. NgoaI fru mf vaI sua chua
du IIu co ban sau khI fap sach nay duoc dem dI In,
chung cung dng nhaf voI fu IIu ngun va fhoI dIm
fap hop du IIu duoc cng b o day. Mc du mf vaI
nuoc da fu chnh IaI hang Ioaf fhng k fu khI cun.
Nhung ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI nm
1997 duoc xuaf ban, song nhung fu chnh nay khng
duoc fnh dn o day. Chung xuaf hIn frong Ian xuaf
ban sau cua Nhung ch s v fnh hnh phaf frIn
fh gIoI
Ngan hang fh gIoI phaI su dung dn nhung
ngun khac nhau d co nhung ch s duoc cng b
frong Nhung ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI.
u IIu v no nuoc ngoaI duoc cac nuoc fhanh vIn
dang phaf frIn fruc fIp fhng bao cho Ngan hang
fh gIoI fhng qua H fhng bao cao cua nhung nuoc
mc no. u IIu khac chu yu duoc Iay fu IIn hop
quc nhung co quan chuyn mn cua no, Quy fIn f
quc f |IMI) va nhung bao cao v fung nuoc cho
Ngan hang fh gIoI. Nhung fnh foan cua cac nhan
vIn Ngan hang cung duoc su dung d caI fIn fnh
fhoI su hoc fnh nhaf quan cua du IIu. I voI phan
Ion cac nuoc, nhung danh gIa uoc fnh quc gIa cung
duoc fhu fhap fu nhung chnh phu cac nuoc fhanh
vIn fhng qua cac phaI doan kInh f cua Ngan hang
fh gIoI. Trong mf vaI fruong hop, nhung du IIu
nay duoc cac nhan vIn cua Ngan hang dIu chnh
d dam bao su phu hop voI nhung dInh nghIa va
khaI nIm quc f. Phan Ion du IIu xa hI fu nhung
ngun quc gIa duoc Iay fu nhung h so hanh chnh
chnh quy nhung cuc khao saf dc bIf hay nhung
cuc khao saf kIm fra dInh ky. Nhung frch dan v
cac ngun cu fh du nm frong bang Suu fam cac
du IIu chu yu va ban dau frong nhung chu fhch
duoI day.
Tnh nht quan va tin cy cua d liu
Tuy da hf suc c gng d fIu chuan hoa du IIu,
nhung khng fh bao dam so sanh day du duoc va
can phaI co su fhan frong. frong gIaI fhch cac ch
s. NhIu nhan f fac dng dn fnh frang sn co,
dn kha nng so sanh va d fIn cay cua du IIu: cac
h fhng fhng k frong nhIu nn kInh f dang phaf
frIn con yu kem; nhung phuong phap fhng k,
dua fIn fuc, fhuc hanh va nhung dInh nghIa co su
khac bIf raf Ion; va nhung so sanh gIua cac nuoc va
gIua cac fhoI doan keo fheo nhung van d ky fhuaf
va quan nIm phuc fap, khng fh gIaI quyf mf
NHNG CHU THCH KY THUT
cach duf khoaf duoc. V nhung Iy do nay, mc du du
IIu duoc Iay fu nhung ngun duoc cho Ia raf co fham
quy n, nhung chu ng pha I duo c hI u Ia cung ca p
nhung xu huong co fnh chaf bao hIu va nhung khac
bIf chu yu co fnh dc frung gIua cac nn kInh f
hon Ia cung cap nhung fhuoc do dInh Iuong chnh
xac v nhung khac bIf nay. NgoaI ra, cac co quan
fhng k quc gIa co khuynh huong xem xef IaI du
IIu IIch su dc bIf Ia dI voI nhung nm gan day.
o do, du IIu cua nhung ngun fhu Iuom khac nhau
co fh duoc cng b frong nhung Ian xuaf ban khac
nhau cua cac xuaf ban pham cua Ngan hang fh
gIoI. Cac dc gIa khng nn so sanh du IIu fu nhung
Ian xuaf ban khac nhau. Nhung Ioaf fhoI gIan nhaf
quan Ia sn co frong Nhung ch s v fnh hnh phaf
frIn fh gIoI 1997, nhap frong dIa C-ROOM. Hon
nua, nhung van d v du IIu con chua duoc gIaI
quyf dI voI 15 nn kInh f cua IIn bang X vIf
cu: vIc cung cap fIn fuc con fan man va du IIu nay,
ngoaI vIc phu fhuc vao mf Ioaf nhung bap bnh
fhng fhuong ra, fh con phu fhuc vao nhIu nhan
f khac.
u IIu In nghIng Ia dI voI nhung nm hoc
nhung fhoI ky khac voI nhung nm va fhoI ky duoc
ghI frn bang: fI da Ia haI nm fruoc va sau fhoI
dIm duoc frnh bay dI voI nhung ch s kInh f va
ba nm dI voI nhung ch s xa hI, boI v nhung ch
bao sau co xu huong duoc fap hop mf cach khng
fhuong ky va f fhay dI df ngf qua nhung fhoI ky
ngn.
Ty sut va ty l tng trng
vIc fham khao duoc d dang, du IIu fhuong
duoc frnh bay nhu nhung fy suaf hay fy I fng
fruong. u IIu co so fuyf dI co sn frong Nhung
ch s v fnh hnh phaf frIn fh gIoI 1997, nhap
frong dIa C-ROM. Tru phI duoc chu fhch mf cach
khac, nhung fy I fng frung bnh cua mf fhoI ky
duoc fnh foan bng cach dung phuong phap fhoaI
frIn nhung bnh phuong nho nhaf |xem phuong
phap fhng k duoI day). oI v phuong phap nay co
fnh dn moI nhan xef sn co frong mf fhoI ky, nn
nhung fy I fng fhu duoc phan anh nhung xu huong
chung va khng bI qua anh huong boI nhung gIa frI
ngoaI I. IoaI fru nhung fac dng cua Iam phaf,
nhung ch s kInh f v gIa ca c dInh duoc dung d
fnh foan nhung fy I fng fruong.
Nhng loat gia ca c nh
fao dIu kIn d dang cho nhung so sanh quc f
va bao quaf duoc fac dng cua nhung fhay dI frong
gIa ca fuong dI gIua cac nganh dI voI nhung fng
s k foan quc gIa, du IIu v gIa ca c dInh dI voI
phan Ion cac nn kInh f fhoaf dau mf phan duoc
Iap IaI co so fheo ba nm IIn fuc va rI sau do duoc
fap hop IaI fhanh chuI IIn kf voI nhau va duoc
bIu fhI frong nhung gIa ca frong mf nm co so
chung, nm 1987. Nm 1970 Ia nm co so cho fhoI
ky fu nm 1960 dn nm 1975, nm 1980 cho fhoI
ky fu nm 1976 dn nm 1982 va nm 1987 cho fhoI
ky fu nm 1983 va xa hon nua.
Trong qua frnh fhu c hI n chu I IIn k f,
nhung fhanh f cua CP fheo xuaf xu nganh duoc
fnh foan IaI mf cach rIng re va duoc cng IaI d
dua ra CP da duoc fnh foan IaI. Trong qua frnh
nay co fh xay ra su saI Iac v fnh foan gIua CP
fheo gIa c dInh duoc do bng xuaf xu nganh do Iuong
va CP fheo gIa c dInh duoc do bng s Iuong chI
dung. Nhung saI Iac v fnh foan IaI duoc nhap vao
nhung chI dung cho su fIu fhu fu nhan dua frn gIa
dInh cho rng CP do noI xuaf xu nganh dua ra Ia
su uoc fnh dang fIn cay hon.
Su khng phu fhuc vao su fnh foan IaI, gIa frI
gIa fng frong khu vuc dIch vu cung bao gm mf su
saI bIf v fhng k nhu da duoc ghI nhan boI ngun
xuaf xu ban dau.
Nhng thc o tng kt
Nhung fhuoc do fng kf gIua cac nuoc dI voI nhIu
vung va nhIu nhom fhu nhap, duoc frnh bay fhanh
nhung daI f mau xanh nuoc bIn frong cac bang,
duoc fnh foan bng cach cng don gIan khI chung
duoc bIu fhI nhu nhung muc d. Nhung fy I va fy
suaf fng fhuong duoc kf hop bng mf h fhng
can do gIa frI fheo nm co so. Nhung fhuoc do fng
kf dI voI cac ch s xa hI duoc can do bng dan s
hay nhom dan s, ngoaI fru dI voI fy I fu vong fre
so sInh; s fre nay duoc do bng s fre duoc khaI
sInh. Xem chu fhch v nhung ch s cu fh d bIf
fhm fhng fIn.
I voI vIc do Iuong fng kf bao frum nhIu
nm, nhung fnh foan dua vao mf nhom dng dang
nhung nn kInh f sao cho nhung fhay dI frong
fhanh phan cau fao cua fng s khng dan dn nhung
fhay dI khng xac fhuc frong ch s. VIc do Iuong
nhom ch duoc fap hop nu nhu du IIu sn co dI voI
mf nm nhaf dInh voI f nhaf Ia 2/3 cua ca nhom,
nhu da duoc dIm chuan 1987 dInh ro. Trong chung
muc ma fIu chuan nay duoc dap ung fh nhung nuoc
fhIu du IIu duoc cho Ia xu Iy gIng nhu nhung nuoc
305 NHNG CHU THCH KY THUT
da dua ra nhung uoc Iuong. Cac dc gIa nn nho
rng nhung do Iuong fng hop Ia nhung uoc fnh v
fng s fIu bIu cho mI mf d muc va rng, chng
co dIu g co y nghIa co fh duoc ruf ra v cach xu Iy
o cap quc gIa fhng qua vIc Iam IaI nhung ch s
cua nhom. Hon nua, qua frnh can do co fh dan foI
su khng nhaf quan gIua phan nhom va fng s.
Bang 1. Cac ch s c ban
Nhung ch s co ban dI voI nhung nn kInh f co du
IIu fan man hay co s dan f hon 1 frIu duoc frnh
bay frong ang 1a.
Nhung uoc fnh v dan s dI voI gIua nm 1995
dua frn su xac dInh fhuc f v dan s, co fnh dn
faf ca nhung nguoI cu fru o dIa phuong baf k co quy
ch hop phap hay quyn cng dan hay khng. Nhung
nguoI fI nan khng dInh cu fhuong fruc frong nuoc
ma ho an nau fhuong duoc xem Ia mf b phan cua
dan s cua nuoc ma fu do ho ra dI.
Nhung uoc fnh v dan s duoc ruf ra fu nhung
cuc fng dIu fra quc gIa. Nhung uoc fnh kIm
fra fruoc va kIm fra sau fhuong duoc cn cu frn
nhung b sung hay du kIn. Kha nng su so sanh
quc f v nhung ch s dan s bI han ch boI nhung
khaI nIm, nhung dInh nghIa, nhung fhu fuc fap
hop du IIu va nhung phuong phap uoc fnh duoc
cac co quan fhng k quc gIa va nhung f chuc khac
fap hop du IIu su dung. Hon nua, fan s va chaf
Iuong cua vIc dua fIn v kIm fra dan s khac nhau
fheo fung nuoc va fung vung. bIf fhm fhng
fIn v fap hop du IIu dan s, xIn xem nhung chu
fhch cua ang 4.
Dicn tcb mt Juoc Jo bng km2 ca bao g6m
kbu cuc Jt Jai ca mt nuoc trong daf IIn. u IIu
v dIn fch Iay cua T chuc Iuong fhuc va nng
nghIp cua IIn hop quc |IAO) va duoc cng b
frong NIn gIam san xuaf IAO.
T6ng san pbm qu6c gia (GNP tbco Ju nguoi
/a t6ng cua gia tri gia tng rong cua faf ca cac nha
san xuaf cu fru faI ch cng voI baf ky fhu fhu nao
|fru fro cap); nhung fhu fhu nay khng duoc fnh
vao vIc danh gIa san Iuong, cng voI s fhu fInh
cua fhu nhap ban dau |s dn bu cho nguoI Iam cng
va fhu nhap v so huu faI san) fu nhung ngun khng
cu fru faI ch, chIa cho s dan vao gIua nm va duoc
chuyn dI ra d Ia My bng cach su dung phuong
phap ban d |AfIas) cua Ngan hang fh gIoI. Iu
nay keo fheo vIc dung mf s frung bnh frong ba
nm cua nhung fy gIa hI doaI d Iam gIam nhe
nhung fac dng cua nhung dao dng v fy gIa hI
doaI qua d. ban fhm v phuong phap ban d,
xIn xem nhung phuong phap fhng k duoI day. Ty
I fng fruong CNP fheo dau nguoI duoc fnh ra fu
CNP duoc do fheo gIa ca c dInh nm 1987 su dung
phuong phap bnh phuong nho nhaf d fnh fy I
fng fruong.
CNP fheo dau nguoI, do cac nhan vIn Ngan
hang fh gIoI uoc fnh dua vao du IIu fnh foan quc
gIa, duoc cac nhan vIn Ngan hang fh gIoI suu fam
frong qua frnh dI Iam nhIm vu cua cac phaI doan
kInh f hay duoc cac co quan fhng k quc gIa bao
cao cho nhung f chuc quc f khac nhu T chuc hop
fac va phaf frIn kInh f |OC). I voI nhung
nuoc OC co fhu nhap cao, du IIu dn fu f chuc
OC. CNP fheo dau nguoI fnh fheo d Ia My duoc
Ngan hang fh gIoI su dung d phan IoaI cac nuoc v
nhung muc dch phan fch va d xac dInh xem cac
nuoc co du fu cach vay hay khng. I voI nhung
dInh nghIa v nhung nhom fhu nhap duoc dung frong
cun sach nay, xem bang v Phan IoaI cac nn kInh
f fheo fhu nhap va fheo vung.
Nbung uoc tnb PPP cc GNP tbco Ju nguoi
Juoc tnb toan bng cacb cbuycn dI CNP sang d Ia
My, co su dung fy gIa ngang nhau v suc mua fhay
cho fy gIa hI doaI Iam nhung yu f chuyn dI.
Nhung uoc fnh fhu duoc duoc bIu fhI bng d Ia
quc f, mf don vI fnh foan co cung suc mua dI
voI fng CNP nhu Ia d Ia My frong mf nm nhaf
dInh. Mau s Ia s uoc fnh s dan vao gIua nm dI
voI nm duoc frnh bay.
Nhung gIa ca fuong dI v hang hoa va dIch vu
khng dem ra bun ban frn cac fhI fruong fh gIoI
co khuynh huong hf suc khac nhau gIua cac nuoc)
dan foI nhung khac bIf Ion frong suc mua fuong
dI cua cac dng fIn va do do frong phuc IoI nhu da
duoc do bng CNP fheo dau nguoI. VIc dung cac
yu f chuyn dI PPP hIu chnh IaI nhung khac
bIf nay va nhu vay co fh dua ra mf su so sanh
fhu nhap hay fIu fhu frung bnh gIua cac nn kInh
f. Tuy nhIn, can co su fhan frong frong gIaI fhch
nhung ch s dua vao PPP. Nhung uoc fnh PPP dung
nhung so sanh gIa ca cua nhung mf hang fhch hop
d so sanh, nhung khng phaI moI mf hang du co
fh phu hop hoan foan voI nhau v mf chaf Iuong
gIua cac nuoc va frong suf fhoI gIan. c bIf kho
so sanh Ia nhung dIch vu, mf phan do co nhung
khac bIf v nng suaf. NhIu dIch vu - v du nhu
nhung dIch vu cua chnh quyn - khng duoc dem ra
ban frn cac fhI fruong frong faf ca cac nuoc, do vay
chung duoc so sanh bng cach dung nhung gIa ca
dau vao |phan Ion Ia fIn cng). V cach fIp can nay
bo qua nhung khac bIf v nng suaf, nn no co fh
fhI phng nhung uoc fnh v s Iuong fhuc f frong
nhung nuoc co fhu nhap fhap.
Ngun du IIu PPP Ia Chuong frnh so sanh
quc f ICP co su phI hop cua Cuc fhng k IIn
hop quc Ngan hang fh gIoI fhu fhap du IIu chuan
ICP chI fIf fu nhung ngun cua vung, fao nn su
nhaf quan foan cau qua cac fap hop du IIu vung va
fnh ra nhung uoc fnh dua frn su fhoaI frIn dI
voI nhung nuoc khng co dIm chuan. I voI nhung
fhng fIn chI fIf v nhung ngun cua vung va vIc
fap hop du IIu chuan, xem Ngan hang fh gIoI 1993.
I voI fhng fIn v nhung uoc fnh PPP dua frn
fhoaI frIn duoc ruf ra nhu fh nao, xem Ahmad 1992.
Ty /c ngbco Joi coi muc s6ng tbp bon 1 J6 /a
m6t ngay (PPP coi gia ca qu6c f nm 1995 |ngang
gIa suc mua) duoc su dung rng raI d do su doI
ngheo. Mf nguoI duoc goI Ia ngheo nu nhu anh fa
hay chI fa sng frong mf h gIa dnh ma fng fhu
nhap hay fIu dung fheo dau nguoI o duoI duong
ranh gIoI ngheo kho. Mc du khng fh fao ra mf
ch s v su ngheo kho d co fh dem ra so sanh xf
xao gIua cac nuoc, song vIc dung mf duong ranh
gIoI ngheo kh fIu chuan va quc f gIup Iam gIam
dI nhung van d v su so sanh fheo mf vaI cach.
Trong danh gIa muc sng, nhung cuc khao saf fIu
bIu v mf quc gIa da duoc dung dn va duoc hoc
cac co quan fhng k quc gIa, hoc cac f chuc fu
nhan fIn hanh duoI su gIam saf cua chnh quyn
hay cua co quan quc f. KhI nao co fh duoc, fIu
dung da duoc dung nhu Ia ch s v phuc IoI d quyf
dInh xem aI Ia nguoI ngheo. Thuoc do v fIu dung
fhuong Ia foan dIn, bao gm fu nhung san pham
cua rIng mnh san xuaf ra cung nhu faf ca nhung
hang Iuong fhuc va phI Iuong fhuc mua duoc. KhI
ch co nhung fhu nhap h gIa dnh fhI fh muc frung
bnh cua fhu nhap da duoc dIu chnh cho phu hop
hoc Ia voI su danh gIa dua vao khao saf v fIu
dung frung bnh |nu co) hoc Ia voI su danh gIa
dua vao du IIu fIu dung fu ngun fnh foan quc
gIa.
Nhung fhuoc do ngheo kho duoc Phan ban v
ngheo kho va ngun nhan Iuc cua Cuc nghIn cuu
chnh sa ch fhu c Ngan ha ng fh gIo I soa n fha o.
Nhung duong gIoI han ngheo kho quc f dua vao
du IIu ban dau v khao saf h gIa dnh fhu duoc fu
nhung co quan fhng k cua cac chnh quyn va cac
ban v cac nuoc cua Ngan hang fh gIoI. Nhung fhuoc
do ngheo kho dua frn nhung uoc fnh PPP gan day
nhaf, ruf ra fu nhung ban moI nhaf cua Cac bang v
fh gIoI cua Penn |Ky hIu 5.6a).
Tu6i tbo cua trc moi sinb /a s6 nm ma m6t
Jua trc moi sinb sc s6ng ncu nbu ty I fu vong fhInh
hanh vao fhoI dIm no sInh ra cung van nhu vay
frong suf cuc doI cua no. Nhung fnh foan v fuI
fho duoc suy ra fu nhung ch d dng ky quan frong
hay, frong fruong hop khng co ch d nay, fu nhung
khao saf dan s va h gIa dnh dung nhung m hnh
d daf duoc nhung fy I fu vong fheo d fuI cu fh.
Ty /c mu cbu o nguoi truong tbanb /a ty /c nguoi
/on co J6 tu6i tu 16 tro /cn, nhung nguoI da hIu bIf
ma khng fh doc va vIf mf cau noI ngn va don
gIan frong cuc sng hng ngay. If chu va mu chu,
ca haI du kho xac dInh va do Iuong. Inh nghIa o
day dua vao khaI nIm bIf chu mf cach fhIf fhuc.
do vIc bIf chu bng cach dung mf dInh nghIa
nhu fh doI hoI phaI co mf su kIm fra hay nhung
do Iuong v khao saf mau voI nhung dIu kIn duoc
kIm soaf. Trong fhuc f, nhIu nuoc uoc fnh con s
nhung nguoI Ion mu chu fu du IIu fu bao cao hay fu
nhung uoc fnh v hoan faf nm dI hoc. V co nhung
van d nay, nn nhung so sanh gIua cac nuoc- va
fham ch qua fhoI gIan dI voI mf nuoc - phaI duoc
fhuc hIn fhan frong. u IIu v fy I mu chu duoc
!NSCO cung cap va duoc cng b frong NIn gIam
fhng k.
Bang 2. Cac ch s kinh t v m
Tbicu but1 tbng Ju bicn banb cua cbnb quycn
trung uong Juoc xac Jinb nbu s6 fhu hIn hanh cua
chnh quyn frung uong fru dI s chI hIn hanh. Cac
khoan faI fro cho khng khng duoc fnh vao s fhu.
ay Ia fhuoc do co ch v nng Iuc faI chnh rIng
cua chnh quyn. Toan b s fhIu huf hay s du, k
ca nhung s faI fro cho khng va fnh foan v ngun
vn, duoc frnh bay frong ang 14. u IIu Iay fu
NIn gIam fhng k faI chnh cua chnh quyn cua
IMI.
Ticn ca nguy ticn g6m pbn /on nbung kboan
no cua nbung t6 cbuc ticn tc cua mf nuoc dI voI
nhung nguoI cu fru dIa phuong chu khng phaI dI
voI chnh quyn frung uong. Inh nghIa v cung ung
fIn f nay nhIu khI duoc d cap nhu Ia M2. TIn
gm co fIn duoc Iuu gIu o bn ngoaI cac ngan hang
va nhung ky fhac v cau ngoaI nhung ky fhac v
cau cua chnh quyn frung uong. Nguy fIn gm co
nhung ky fhac co fhoI gIan, fIf kIm va nhung faI
khoan ngan hang fuong fu ma nguoI phaf hanh co
fh dI Iay fIn voI mf su cham fr hay khoan phaf
nho - nu co - va nhung ky fhac ngoaI f cua nhung
nguoI cu fru dIa phuong ngoaI nhung ky fhac cua
chnh quyn frung uong NoI nao ma nhung fhIf
ch f chuc faI chnh phI fIn f Ia nhung nha phaf
hanh quan frong cac khoan no nhung fhu gan nhu
fIn f fh nhung khoan no cua ho co fh duoc gp
vao nguy fIn f.
Ngu n du II u v cung u ng fI n f Ia cu n
Nhung fhng k faI chnh quc f |IIS) cua IMI.
TIn f va nguy fIn f nm o dong 34 va 35 cua
cun Nhung fhng k faI chnh quc f.
Ty /c tng Janb ngba trung bnb bng nm cc
cung ticn tc Juoc tnb tu nbung con s cuI nm bng
cach dung phuong phap bnh phuong nho nhaf. S
frung bnh cua nhung con s cuI nm dI voI nm
duoc nu va dI voI nm fruoc do duoc dung d fnh
phan frm cua s dong frung bnh frong CP.
Ty /c /ai sut Janb ngba cua cac ngn bang
bicu tbi ty sut ky tbac Jo cac ngn hang fhuong
maI hay cac ngan hang fuong fu fra cho cac khoan
ky fhac fheo yu cau, fhoI gIan hay co fnh chaf fIf
kIm va fy suaf cho vay do nhung ngan hang nay
chIu frach nhIm fra dI voI nhung khoan cho nhung
khach dau fIn vay. u IIu bI han ch v kha nng
so sanh quc f, mf phan v vIc cung cap fIn fuc va
nhung dInh nghIa Ia raf khac nhau. Ty suaf IaI duoc
bIu fhI frn nhung gIa frI danh nghIa; do do nhIu
su bIn fhIn gIua cac nuoc bf ngun fu nhung khac
bIf v Iam phaf. u IIu Iay fu Nhung fhng k faI
chnh quc f o cac dong 601 va 60p.
Ty I Iam phaf bnh quan hng nm duoc do
bng fy I fhay dI frong ch s gIam phaf ngam.
CIam phaf ngam duoc fnh bng cach chIa CP hng
nm fheo gIa ca hIn hanh cho gIa frI fuong ung cua
CP fheo gIa c dInh, ca haI du duoc fnh fheo dng
fIn quc gIa. Phuong phap bnh phuong nho nhaf
duoc dung d fnh foan fy I fng gIam phaf CP
cho fhoI ky nay.
Nhung gIam phaf ngam cua CP Ia fhuoc do
co cn cu rng raI nhaf v Iam phaf, frnh bay nhung
van dng cua gIa ca dI voI cac hang hoa va dIch vu
duoc san xuaf ra frong nn kInh f, nhung gIng
nhu moI ch s gIa ca, no phu fhuc vao nhung han
ch v khaI nIm va fhuc hanh. Nhung gIam phaf
dI voI nhung nn kInh f dang phaf frIn duoc uoc
fnh fu nhung du IIu k foan quc gIa do Ngan hang
fh gIoI fhu fhap. u IIu dI voI nhung nn kInh f
co fhu nhap cao duoc ruf ra fu du IIu do f chuc
OC cung cap.
Can cn tai kboan cang /ai /a t6ng cua kim
ngacb xut kbu bang boa, Jicb cu fnh, fhu nhap
va nhung chuyn nhuong fInh hIn hanh. Nhung
chuyn nhuong v vn khng duoc fnh dn. |Cung
xem ang 16). u IIu Iay fu Nhung fhng k faI
chnh quc f cua IMI va fu nhung uoc fnh do cac
dI v fung nuoc cua Ngan hang fh gIoI cung cap.
T6ng Ju tru qu6c tc g6m nbung tai san cc ticn
tc bng cang, nbung quycn rut c6n dc bIf |SRS),
vI fr v du fru cua cac fhanh vIn voI IMI va nhung
faI san ngoaI f duoI su kIm soaf cua cac co quan
quyn Iuc fIn f. u fru quc f rong bng d Ia My
duoc frnh bay frong ang 16. TaI san du fru voI
fnh cach Ia nhung fhang fhuc dIn nhap khau duoc
fnh nhu Ia fy suaf cua cac du fru quc f rong dI
voI gIa frI d Ia My hIn hanh v nhap khau cac
hang hoa va dIch vu rI nhan voI 12 fhang.
Nhung do Iuong fng kf frong bang nay duoc
fnh ra nhu fy suaf cac fng s cua nhom dI voI
nhung fng du fru quc f va fng nhap khau v
hang hoa va dIch vu fheo gIa d Ia hIn hanh.
Hicn gia tbun no nuoc ngoai /a gia tri cua no
ngn ban c6ng coi t6ng Juoc cbict khau cua faf ca
cac khoan fhanh foan v dIch vu no phaI fra cho suf
fhoI gIan con mc no fheo gIa ca hIn hanh. Nhung
con s v no duoc chuyn dI fhanh d Ia My fu nhung
dng fIn duoc fra IaI fheo fy gIa hI doaI chnh fhuc
vao cuI nm. fnh foan fy suaf no dI voI CNP,
CNP duoc chuyn dI fheo fy gIa hI doaI chnh fhuc
hay, frong nhung fruong hop ngoaI I, mf yu f
chuyn dI fhay fh ch co frong mf nm duy nhaf
duoc cac nhan vIn Ngan hang fh gIoI quyf dInh
|Xem chu fhch cho cac ang 12 va 17).
Bang 3. Cac ch s kinh t i ngoai
Nbung Jicu kicn tbun tuy (tnb cc bu6n ban bang
J6i bang Jo su bicn J6ng fuong dI cua gIa ca xuaf
khau so voI su bIn dng fuong dI cua gIa ca nhap
khau. uoc fnh nhu fy suaf cua ch s gIa ca xuaf
khau frung bnh cua mf nuoc voI ch s gIa ca nhap
khau frung bnh, ch s nay frnh bay nhung fhay
dI co quan h dn nm co so |1987). u IIu Iay fu
co so du IIu cua !NCTA, Nhung fhng k faI chnh
quc f cua IMI va nhung uoc fnh cua cac nhan
vIn Ngan hang fh gIoI |xem ang 15).
Mu Jicb Juoc Jo nbu /a ty sut cua t6ng s6
xut kbu ca nbp kbu nbung bang hoa va dIch
vu fheo gIa frI hIn hanh cua CP. Ty suaf fhuong
maI - CP Ia fhuoc do ph bIn duoc dung d ch ra
su mo cua cua nn kInh f hay su hI nhap cua no
vao nn kInh f foan cau. u IIu Iay fu nhung h so
du IIu fnh foan quc gIa cua Ngan hang fh gIoI.
T6ng Jong ngu6n /uc tbun /a t6ng s6 nbung
/u6ng tbun tuy cc no Jai ban |khng k vIc dung
nhung fn dung cua IMI), nhung khoan vIn fro
khng hoan IaI chnh fhuc |IoaI fru fro gIup ky fhuaf),
nhung Iung dau fu fruc fIp fhuan fuy va dau fu c
phIu gIan fIp. Tng Iung fhuan fuy v no nuoc
ngoaI daI han Ia nhung khoan gIaI ngan fru dI s fra
IaI phan gc vay v no daI han cng cng va duoc bao
dam cng khaI va v no fu nhan daI han khng duoc
bao dam. Nhung khoan vIn fro chnh fhuc khng
hoan IaI Ia nhung chuyn nhuong do mf co quan
chnh fhuc fhuc hIn bng fIn mf hay bng hIn
vaf, va dc bIf, nuoc nhan vIn fro khng phaI ganh
chIu no hop phap. u IIu Iay fu H fhng bao cao
v cac nuoc mc no cua Ngan hang fh gIoI va fu
Nhung fhng k faI chnh quc f cua IMI.
Cac Jong c6n tu nbn tbun g6m cac /u6ng cay
no tu nbn ca cac /u6ng pbi no, cung nhu vIc vay
ngan hang va vIc vay co quan h voI bun ban.
Nhung Iung vay no fu nhan gm co vay ngan hang
fhuong maI, cac fraI phIu va nhung fn dung fu
nhan khac. Nhung Iung fu nhan khng phaI Ia no
bao gm dau fu fruc fIp cua nuoc ngoaI va dau fu
gIan fIp. au fu fruc fIp nuoc ngoaI Ia dau fu duoc
fhuc hIn d fhu duoc IoI ch quan Iy Iau daI o mf
doanh nghIp hoaf dng frong mf nn kInh f khac
voI nn kInh f cua nguoI dau fu. o Ia fng s nhung
Iung fhuan fuy v vn c phan, nhung IoI nhuan
duoc dau fu fro IaI, nhung vn dau fu daI han khac
va vn ngn han nhu da duoc frnh bay frong can
can fhanh foan. Nhung Iung dau fu gIan fIp gm
co nhung Iung fhuan fuy v faI san c phan khng
fao ra no |fng nhung quy uy fhac frong daf nuoc,
nhung khoan fhu v ky fhac va nhung khoan ma
nhung nha dau fu nuoc ngoaI fruc fIp mua cac c
phan) va nhung Iung fInh vay no gIan fIp |nhung
fraI phIu phaf hanh do cac nha dau fu nuoc ngoaI
mua).
Ngun du IIu chnh v Iung vn fu nhan Ia
H fhng bao cao nhung nuoc mc no cua Ngan hang
fh gIoI u IIu phu fhm Iay fu Nhung fhng k faI
chnh quc f va nhung h so du IIu Ngan hang fh
gIoI
Vicn tro bao g6m cicn tro tai cbnb Juoc pbn
/oai nbu cicn tro pbat tricn cbnb fhuc |OA) hay
vIn fro chnh fhuc |OA) cua !y ban fro gIup phaf
frIn |AC) cua f chuc OC. VIn fro OA gm
co cac khoan cho vay va vIn fro khng hoan IaI duoc
fhuc hIn voI nhung dIu kIn faI chnh uu daI boI
haI bn co quan chnh fhu c va nhu ng ngu n da
phuong d xuc fIn phaf frIn knh f va phuc IoI.
Nhung khoan chI fra fInh bng fng nhung khoan
chI fra fru dI s fhanh foan fra cho nhung nuoc vIn
fro d khau hao nhung khoan fhu da qua v vIn
fro. co du dIu kIn Ia OA, mf gIao dIch phaI
dap ung nhung saf hach sau: no phaI nm frong
pham vI quan Iy cua vIc day manh phaf frIn kInh
f va phuc IoI cua cac nuoc dang phaf frIn, coI do
nhu Ia muc fIu vIn fro chnh, va no phaI co fnh
chaf uu daI va phaI noI In duoc mf yu f khng
hoan IaI f nhaf Ia 25%. OA gm co vIn fro duoc
cung cap voI nhung dIu kIn gIng nhu cua OA
cho nhung nuoc ng u, IIn bang XvIf cu va
nhung nn kInh fu khac frn danh sach Phan II
cua f chuc AC. u IIu ve vIn fro duoc cung cap
boI AC va duoc cng b frong bao cao hng nm
cua no, bao cao Hop fac phaf frIn. u IIu cho CNP
Ia nhung uoc fnh cua Ngan hang fh gIoI.
Nhung fhuoc do fng kf dI voI vIn fro nhu
s phan frm cua CNP duoc fnh foan ra fu fy suaf
cua fng vIn fro cua nhom voI fng CNP cua nhom
fheo gIa d Ia My hIn hanh.
Bang 4. Dn s va lc lng lao ng
Tnh foan v dan s vao gIua 1995 Iay fu nhung
ngun khac nhau, bao gm an dan s cua IIn hop
quc, nhung co quan fhng k quc gIa va cac vu v
cac nuoc cua Ngan hang fh gIoI. Ngan hang fh
gIoI su dung dInh nghIa fhuc f v dan s cua mf
nuoc, co fnh dn ca nhung nguoI cu fru o dIa phuong
khng k ho co quy ch hop phap hay fu cach Ia
nhung cng dan hay khng. Tuy nhIn, nhung nguoI
fy nan khng fhuong xuyn dInh cu o nuoc ma ho
fam an nau fhuong duoc coI Ia b phan dan s cua
nuoc ma fu do ho ra dI.
Nhung chu fhch cho ang 1 cung cap fhng
fIn b sung v nhung uoc fnh v dan s. ang Suu
fap cac du IIu chu yu va ban dau IIf k fhoI dIm
cua cuc kIm fra dan s gan day nhaf hay cua cuc
khao saf dan s. Ty I fng bnh quan hng nm v
dan s duoc fnh bng cach dung phuong phap dIm
cuI co s mu. Xem doan noI v nhung phuong phap
fhng k d co fhm fhng fIn.
Dn s6 trong J6 tu6i 16 - 64 /a nbom tu6i tbuong
Juoc xcm /a boat J6ng kinb tc fch cuc nhaf. Tuy
nhIn, frong nhIu nuoc dang phaf frIn, nhIu fre
em duoI 15 fuI van Iam vIc foan b hay mf phan
fhoI gIan. Va frong mf s nn kInh f co fhu nhap
cao, nhIu cng nhan fr hoan fuI v huu qua fuI
65.
T6ng s6 /uc /uong /ao J6ng g6m nbung nguoi
Jap ung Jinb ngba cua T6 cbuc Iao dng quc f v
dan s hoaf dng fch cuc v mf kInh f: faf ca nhung
nguoI cung ung Iao dng cho san xuaf hang hoa va
dIch vu frong mf fhoI ky cu fh. No bao gm ca nhung
nguoI co vIc Iam va nhung nguoI fhaf nghIp.
Mc du fhuc f cua cac quc gIa khac nhau v
mf xu Iy dI voI nhung nhom nhu Iuc Iuong vu frang
va nhung cng nhan mua vu hay ch Iam vIc mf
phan fhoI gIan, nhung noI chung, Iuc Iuong Iao dng
gm co Iuc Iuong vu frang, nhung nguoI fhaf nghIp
va nhung nguoI kIm vIc Ian dau, song, IoaI fru
nhung nguoI Iam vIc o gIa dnh, nhung nguoI gIup
vIc khng fra cng va nhung cng nhan o khu vuc
khng chnh fhuc.
Ty /c tng bnb qun bng nm cua /uc /uong
/ao J6ng Juoc tnb bng cacb Jung phuong phap dIm
cuI co s mu. Xem phan noI v nhung phuong phap
fhng k d co fhm fhng fIn.
86 pbn trm pbu nu trong /uc /uong /ao J6ng
bicu tbi muc J6 pbu nu boat J6ng fch cuc frong Iuc
Iuong Iao dng. Nhung uoc fnh v Iuc Iuong Iao dng
duoc ruf ra bng cach ap dung fy I fham gIa Iay fu
T chuc Iao dng quc f dI voI nhung uoc fnh v
dan s cua Ngan hang fh gIoI.
Luc /uong /ao J6ng trong nganb n6ng ngbicp
bao g6m nbung nguoi tbam gia frng frof, Iam Iam
nghIp, sn bn va danh ca.
Luc /uong /ao J6ng trong nganb c6ng ngbicp
bao g6m nbung nguoi /am cicc frong nganh khaI
mo, ch fao xay dung va cac nganh cng nghIp dIn,
nuoc va dau kh.
Nhung fy I hoaf dng hay nhung fy I fham
gIa Iuc Iuong Iao dng duoc IIO fap hop fu nhung
kIm fra hay khao saf quc gIa moI nhaf va duoc
cng b frong NIn gIam fhng k Iao dng cua f
chuc nay. Con s Iuc Iuong Iao dng o mf s nuoc
dang phaf frIn phan anh nhung fy I fham gIa cua
phu nu raf khng day du. Nhung uoc fnh v Iuc
Iuong Iao dng nng fhn cung khng bao quaf duoc
quy m Iao dng gIa dnh va fhoI vu.
Taf ca nhung fhuoc do fng kf Ia nhung du
IIu cua cac nuoc nm frong dan s hay nhom dan
s.
Bang 5. Phn phi thu nhp hoc tiu dung
Nm kbao sat /a nm trong Jo nbung Ju /icu co ban
Juoc tp bop.
Cbt s6 Gini Jo muc J6 ma su pbn pb6i tbu
nbp (bay trong m6t s6 truong bop, nhung chI ph v
fIu fhu) cua cac ca nhan hay h gIa dnh o bn frong
mf nn kInh f dI chch khoI mf su phan phI hoan
foan bnh dng. uong cong Iorenz ve d fhI nhung
phan frm fch fu cua fng fhu nhap nhan duoc dI
voI fap hop nhung nguoI nhan duoc, bf dau fu nhung
ca nhan hoc h gIa dnh ngheo nhaf. Ch s CInI do
khoang nm gIua duong cong Iorenz va duong gIa
dInh bnh dng fuyf dI va duoc bIu fhI nhu s
phan frm cua khoang fI da nm o pha duoI duong
nay. Nhu vay ch s CInI bng khng fh hIn mf
su bnh dng hoan foan va ch s 100% fh hIn mf
su baf bnh dng hoan foan.
Ty pbn pbn trm cc tbu nbp bay ticu Jung
/a ty pbn tng /cn cbo cac ticu nhom dan s duoc
ch ra bng 0,1% hay 0,5%. Nhung fy phan phan
frm bng 0 5% khng fh cng IaI fhanh 100 voI Iy
do d Iam cho fron s.
Su baf bnh dng frong phan phI fhu nhap duoc
phan anh frong fy phan phan frm cua fhu nhap
hay fIu dung fng In dI voI nhung b phan dan
chung duoc xp fheo nhung muc fhu nhap hay fIu
dung. Nhung b phan duoc xp vao IoaI fhu nhap ca
nhan hay h gIa dnh fhap nhaf dIn hnh nhan duoc
fy phan nho nhaf cua fng fhu nhap. Ch s CInI
cung cap fhuoc do fng kf fIn IoI v muc d baf
bnh dng.
u IIu v fhu nhap hay fIu dung ca nhan hay
h gIa dnh Iay fu nhung khao saf quc gIa v h gIa
dnh fIu bIu. Nhung fap hop du IIu d cap nhung
nm khac nhau frong khoang gIua cac nm 1985 va
1994. Nhung chu fhch cuI frang cho nm khao saf
ch ra hoc Ia nhung sp xp duoc dua vao fhu nhap
hay fIu dung fheo dau nguoI, hoc, frong fruong
hop nhung nn kInh f co fhu nhap cao, dua vao fhu
nhap h gIa dnh. Ch nao ma du IIu gc Iay fu
khao saf h gIa dnh sn co fh chung duoc dung d
fruc fIp fnh ra nhung fy phan fhu nhap fheo cac
cum. Hoc nu khng fhuc hIn fheo cach nay, nhung
fy phan da duoc uoc fnh fu nhung du IIu sn co
duoc fap hop fhanh nhom.
Nhung ch s v phan phI dI voI nhung nn
kInh f co fhu nhap fhap va frung bnh da duoc dIu
chnh fheo quy m h, cung cap mf fhuoc do chc
chn hon v fhu nhap hay fIu dung fheo dau nguoI.
Khng co su dIu chnh nao duoc fhuc hIn dI voI
nhung khac bIf frn bnh dIn dIa Iy v nhung chI
ph doI sng o bn frong cac nuoc, boI v du IIu can
cho nhung fnh foan nhu vay fhuong Ia khng sn
co. bIf chI fIf hon v phuong phap uoc fnh dI
voI nhung nn kInh f co fhu nhap fhap va frung
bnh, xem RavaIhon va Chen 1996.
oI v nhung khao saf h gIa dnh co so khac
nhau v phuong phap va v kIu IoaI du IIu duoc
fhu fhap, nn nhung ch s phan phI khng duoc so
sanh mf cach chf che gIua cac nuoc. Nhung van
d nay ngay cang gIam bof mf khI nhung phuong
phap khao saf duoc caI fIn ngay cang duoc fIu
chuan hoa hon, nhung su so sanh fhaf nghIm ngf
Ia khng fh co duoc
Can phaI Iuu y nhung ngun khng fh dem ra
so sanh duoc sau day. Thu nhaf, cac khao saf khac
nhau do chung dung fhu nhap hay dung chI ph fIu
dung Iam ch s v muc sng. I voI 37 frong 66
nn kInh f co fhu nhap fhap va frung bnh co sn
du IIu, du IIu d cap chI ph fIu dung. Thu nhap
dIn hnh duoc phan phI baf bnh dng hon so voI
fIu dung. Hon nua, nhung dInh nghIa v fhu nhap
duoc dung frong cac khao saf fhuong raf khac nhau
v dInh nghIa kInh f cho fhu nhap |muc fI da cua
fIu dung phu hop voI vIc gIu cho nng Iuc san xuaf
khng fhay d I). V nhu ng Iy do na y, fIu du ng
fhuong Ia fhuoc do ff hon nhIu. Thu haI, cac cuc
khao saf khac nhau do chung dung h gIa dnh hay
ca nhan Iam don v quan saf. Hon nua, nhung don vI
h gIa dnh khac nhau v quy m va v muc d ma
fhu nhap duoc chIa cho cac fhanh vIn cua h. Cac
ca nhan cung khac nhau v fuI fac va nhu cau fIu
dung. NoI nao ma nhung h gIa dnh duoc dung Iam
don vI quan saf, fh cac cum d cap fy I phan frm
cac h hon Ia fy I phan frm cua s dan. Thu ba,
cac cuc khao saf khac nhau fuy fheo ch chung sp
xp cac don vI d quan saf fheo h gIa dnh hay fheo
fhu nhap dau nguoI |hay fIu dung fheo dau nguoI).
Cac nhan vIn Ngan hang fh gIoI da n Iuc d
dam bao cho du IIu v nhung nn kInh f co fhu
nhap fhap va frung bnh co fh dem ra so sanh voI
nhau duoc. NoI nao co fh, fIu dung duoc su dung
fhay cho fhu nhap. Cac h gIa dnh duoc sp xp
fheo fIu dung hay fhu nhap fheo dau nguoI frong
vIc hnh fhanh nhung phan frm, va s phan frm
duoc dua vao dan s chu khng phaI dua vao nhung
h gIa dnh. Su so sanh v du IIu dI voI nhung nn
kInh f co fhu nhap cao con bI han ch hon, v don vI
quan saf fhuong Ia mf h gIa dnh khng duoc dIu
chnh v quy m va nhung h gIa dnh duoc sp xp
fheo fng fhu nhap cua h hon Ia fheo fhu nhap cua
mI fhanh vIn cua h. Nhung du IIu nay duoc frnh
bay fruoc khI cng b nhung du IIu da duoc hoan
fhIn fu NghIn cuu fhu nhap Iuychxmbua. NghIn
cuu nay sp xp cac h gIa dnh fhu fu fheo fhu nhap
frung bnh fnh frn mf nguoI Ion fuI. o vay,
nhung uoc fnh frong bang nay phaI duoc xu Iy raf
fhan frong.
u IIu v phan phI dI voI nhung nn kInh f
co fhu nhap fhap va frung bnh duoc Vu v ngun
nhan Iuc va su ngheo kh cua Cuc nghIn cuu chnh
sach cua Ngan hang fh gIoI fap hop IaI bng cach
dung du IIu ban dau v khao saf h gIa dnh cua cac
co quan fhng k chnh quyn va cac cuc v cac nuoc
cua Ngan hang fh gIoI. u IIu dI voI nhung nn
kInh f co fhu nhap cao Iay fu cac ngun quc gIa,
duoc b sung fhm bng co so du IIu fu NghIn cuu
fhu nhap Iuychxmbua 1990, NIn gIam fhng k
cua urosfaf va Nh ung fhng k fnh foan quc
gIa: frch yu nhung fhng k phan phI fhu nhap
cua IIn hop quc |1985).
Bang 6. Y t
Kba nng ticp cn cbm soc y tc Juoc Jo bng ty
pbn nguoi Jn trong cong mf gIo dI b hay dI bng
cac phuong fIn khac Ia co fh duoc dIu frI nhung
bnh faf hay vf fhuong fhng fhuong bng nhung
fhu fhuc chu yu co frong danh sach cua quc gIa.
Nhu ng phuong fI n dI u frI fhuo ng fa p frung o
nhung vung d fhI.
Kba nng ticp cn nuoc sacb bicu tbi s6 pbn
trm Jn cbung Juoc buong tbu hop Iy va day du v
Iuong nuoc sach |k ca nuoc duoc xu Iy frn mf daf
hoc nuoc chua duoc xu Iy, nhung Ia nuoc khng gay
bnh fruyn nhIm Iay fu nhung ngun nhu suI
nuoc, gIng duoc khu frung va nhung gIng khoan
co su bao v). O vung d fhI ngun nuoc nhu vay co
fh Ia may nuoc hay mf fram nuoc o cach khng xa
qua 200 mef. O nhung vung nng fhn, kha nng
fIp can co nghIa Ia cac fhanh vIn cua h gIa dnh
khng phaI maf qua nhIu fhoI gIan frong ngay d
dI kIm nuoc. Inh nghIa v nuoc sach da fhay dI
qua fhoI gIan.
Kba nng ticp cn cc sinb Jc cp s6 pbn trm
nguoi Jn co nbung pbuong ticn fhch dang xu Iy
chaf ph fhaI d co fh ngn chn co hIu qua con
nguoI, suc vaf va cn frung fIp xuc voI chaf fhaI.
Ty /c tu cong trc so sinb /a s6 tu cong trc cm
Juoi 1 tu6i trong m6t ngbn trc so sInh frong mf
nm nhaf dInh. u IIu Ia su kf hop gIua cac gIa frI
quan saf duoc va nhung uoc fnh duoc fhm vao va
duoc du kIn fruoc.
8u pb6 bicn tnb trang tbicu Jinb Juong /a s6
pbn trm trc cm Juoi 6 tu6i ma frong Iuong fheo
fuI Ia fhap hon 2 dIm chuan so voI muc frung bnh
cua s fre duoc khao saf. Trong Iuong fheo fuI Ia
mf ch bao phuc hop cua frong Iuong dI voI chIu
cao |gay yu) va chIu cao dI voI fuI |coI coc). Mc
du ch bao nay khng phan bIf gay yu voI coI coc,
frong no co ch cho vIc so sanh voI nhung khao saf
fruoc do v frong Iuong dI voI fuI Ia fhuoc do dau
fIn frong su do dac fy I cac b phan fhan fh con
nguoI duoc su dung ph bIn. S dan duoc d cap do
T chuc Y f fh gIoI |WHO) fhng qua nm 1983,
gm co nhung fre em o My duoc gIa dInh Ia duoc
nuI duong ff. I voI mf s nuoc, nu frong Iuong
fheo fuI khng fh fnh foan duoc fh su danh gIa
fhanh hanh dI voI nhung nuoc nay duoc uoc fnh
fheo du IIu do WHO khao saf. Cach fIp can nay co
fac dng khng Ion dn nhung fy I uoc fnh, nhung
fy I ma WHO fhuong coI Ia co fh dem ra so sanh
gIua cac nuoc.
Ty /c Juoc cung cp cac bicn pbap ngua tbai /a
ty /c nbung pbu nu Jang tbuc hIn, hay nhung nguoI
chng cua ho dang fhuc hIn, baf ky hnh fhuc franh
fhaI nao. VIc dung cac bIn phap franh fhaI fhuong
duoc do dI voI nhung phu nu da Iay chng o d fuI
fu 15 dn 49. Mf vaI nuoc dung nhung fhuoc do co
IIn quan dn nhung nhom co d fuI khac, nhaf Ia
fu 15 dn 44. u IIu chu yu duoc ruf ra fu nhung
khao saf ph bIn v dan s, y f va sInh de.
T6ng ty /c sinb Jua ra con s6 trc cm Juoc m6t
pbu nu sinb ra ncu nbu nguoi nay sng cho dn hf
fuI co fh mang fhaI va sInh con o mI mf d fuI
phu hop voI fy I sInh da ph bIn o mI d fuI. u
IIu Ia su kf hop gIua nhung uoc fnh duoc quan
saf, b sung va du kIn.
Ty /c tu cong cua san pbu /a s6 nbung pbu nu
cbct trong tboi ky mang tbai ca sInh no frong 100.000
cuc sInh con ma sng duoc. V nhung fu vong khI
sInh con duoc xac dInh rng raI hon o mf s nuoc,
bao gm ca nhung phuc fap cua fhoI ky mang fhaI
hay fhoI ky sau khI de hay pha fhaI, va boI v co
nhIu phu nu mang fhaI chf do khng co su chm
soc suc khoe fhch hop, nn fu vong cua cac ba me
raf kho xac dInh mf cach chc chn va dang fIn cay
gIua cac nuoc. Ro rang, nhIu fu vong cua cac ba me
da bI bo qua ma khng duoc ghI chep, dc bIf o
nhung nuoc co dan o nng fhn heo Ianh xa xI. Iu
nay co fh gIaI fhch cho mf s uoc fnh fhap duoc
frnh bay frong bang, dc bIf dI voI mf vaI nuoc
chau PhI.
u IIu duoc ruf ra fu nhung ngun quc gIa
raf khac nhau. NoI nao ma h fhng hanh chnh quc
gIa yu kem, nhung uoc fnh duoc ruf ra fu nhung
khao saf dan s va y f dung ky fhuaf uoc Iuong gIan
fIp hay duoc ruf ra fu nhung khao saf mau khac
cua quc gIa. I voI mf s nuoc dang phaf frIn,
nhung uoc fnh v fu vong cua cac ba me duoc f
chuc WHO va !NICI ruf ra bng cach dung nhung
ky fhuaf Iap mau fhng k.
Taf ca nhung fhuoc do fng kf, ngoaI fru fy I
fu vong fre em, duoc do so voI s dan hay fIu nhom
dan s Ty I fu vong fre em duoc do so voI s fre moI
duoc sInh ra.
Bang 7. Giao duc
Du /icu ty /c pbn trm boc. sinb ticu boc /a nbung
uoc tnb cc ty /c trc cm moi Iua fuI hoc fIu hoc so
voI s fre em dn fuI hoc fIu hoc cua mf nuoc.
Trong khI nhIu nuoc coI d fuI hoc fIu hoc Ia fu 6
dn 11 fuI, fh nhung nuoc khac su dung nhung
nhom fuI khac. Nhung fy suaf fhuc f v s Iuong
dI hoc co fh vuof qua 100% v mf s fre em co f
hoc nhIu fuI hon so voI fuI dI hoc fruong fIu
hoc.
Du /icu cc ty /c pbn trm boc sinb trung boc
Juoc tnb toan tbco cung m6t cacb nhu frn, va o
day, dInh nghIa v d fuI dI hoc fruong frung hoc
cung khac nhau gIua cac nuoc. fuI nay nhn
chung duoc xem Ia fu 12 dn 17 fuI. Nhung hoc
sInh dI hoc mun cung nhu s hoc IaI va hIn fuong
fum fum IaI o cuI cap co fh anh huong dn nhung
fy suaf nay.
Du /icu cc ty /c pbn trm boc sinb sau trung
boc Juoc tnb bng cacb cbia s6 hoc sInh hoc sau
frung hoc va s sInh vIn daI hoc cho s dan o d
fuI 20-24,
mc du nhung nguoI o frn va duoI nhom fuI
nay co fh dng ky dI hoc cac fruong cap sau frung
hoc.
Ty /c pbn trm cua boc sinb boc bct /op b6n /a
ty /c trc cm bt Ju cp ticu boc nm 1980 va 1988
va fIp fuc hoc hf Iop bn fuong ung vao nm 1983
va 1991. Nhung con s In nghIng fh hIn dI ngu
hoc som hon hoc cham hon.
u IIu v cac dong dI hoc duoc !NSCO fap
hop IaI fu nhung bao cao cua cac co quan quc gIa.
Nan mu chu nguoI fruong fhanh duoc xac dInh
nhu fy I cua s dan o fuI 15 va Ion hon, ma voI su
hIu bIf nhaf dInh, khng fh doc va vIf mf IoI
noI ngn, don gIan frong doI fhuong cua ho. ay ch
Ia mf frong ba dInh nghIa duoc chap nhan rng raI
va su ap dung no phu fhuc vao nhung fIu chuan
duoc dInh ra o mf s nuoc. u IIu Iay fu nhung uoc
fnh v mu chu va nhung du kIn duoc !NSCO
chuan bI.
Nhung fhuoc do fng kf v s Iuong dI hoc frong
bang nay duoc do so voI s dan.
Bang 8. S dung nng lng vi muc ch thng mai
8u Jung t6ng nng /uong Jc cp cicc su Jung nng
/uong ban Ju o trong nuoc fruoc khI co su ch bIn
fhanh chaf daf dung cho nhung muc dch khac |nhu
dIn va nhung san pham dau Ioc), duoc fnh
fheo san xuaf frong nuoc cng voI nhap khau va
nhung fhay dI fn kho fru dI s xuaf khau va nhung
kho chua frn fau chuyn cho quc f. Su fIu fhu
nng Iuong cung gm ca nhung san pham cho muc
dch phI nng Iuong, chu yu duoc ruf ra fu dau hoa.
VIc dung cuI df phan fhaI suc vaf phoI kh va
nhung chaf daf fruyn fhng khac, mc du van duoc
dung o mf s nuoc dang phaf frIn, khng duoc fnh
foI v khng co du IIu dang fIn cay va day du.
8u Jung nng /uong tbco Ju nguoi Jua cao
nbung uoc tnb cc t6ng Jn s6 trong nhung nm duoc
frnh bay.
GDP tbco ki/6gram cc Jung nng /uong tbuong
mai /a cacb tnb bng J6 /a My v CP duoc san
sInh ra |fheo gIa ca c dInh nm 1987) bo I m f
kIIgram fuong duong dau |quy ra dau).
c tnb ra pbn trm cua nbp kbu tbun nng
/uong trong ticu Jung nng /uong, ca s6 nbp kbu
ca s6 ticu tbu Juoc Jo bng s6 tuong Juong cc Ju.
au am ch ra rng nuoc nay Ia nuoc xuaf khau fInh.
u IIu v vIc dung nng Iuong fhuong maI
chu yu Iay fu Co quan nng Iuong quc f va NIn
gIam fhng k v nng Iuong cua IIn hop quc.
Chung d cap nhung hnh fhuc nng Iuong nguyn
khaI dau Iua |dau fh, kh fhIn nhIn hoa Iong va
nhung ngun dau khng fhng fhuong), kh fhIn
nhIn, nhung chaf df dc |fhan, khan nau va nhung
chaf df phaf sInh khac) va dIn nguyn khaI |haf
nhan, fhuy dIn, dIa nhIf, v.v..) - faf ca duoc chuyn
dI fuong duong voI dau. chuyn dI dIn haf
nhan fhanh dIn chay bng dau, mf hIu nng nhIf
khoang chung 33% duoc gIa dInh; fhuy dIn duoc gIa
dInh daf hIu nng 100%.
Luong Ji6xt cac bon tbai ra Jo nbung Jong
gop c6ng ngbicp cao /u6ng Ji6xt cac bon fhaI ra fu
nhung chaf df rn, chaf daf Iong, chaf df kh, kh
chay va cng nghIp ch fao xI mng. u IIu cn cu
vao mf vaI ngun duoc VIn faI nguyn fh gIoI
bao cao IaI. Ngun chnh Ia Trung fam phan fch
fhng fIn v dIxf cac bon |CIAC), !y ban khoa
hoc v mI fruong va Phong fh nghIm quc gIa
Oak RIdge.
T chuc CIAC hng nm fnh foan Iuong fhaI
kh dIxf cac bon fu vIc df cac chaf df hoa fhach
va fu cng nghIp ch fao xImng dI voI phan Ion
cac nuoc frn fh gIoI. Nhung fnh foan nay dua frn
du IIu v su fIu fhu fhuan fuy co fh fhay ro duoc
v nhung nhIn IIu hoa fhach fu Tap hop du IIu
nng Iuong fh gIoI do !y ban fhng k IIn hop
quc nm gIu va fu du IIu v cng nghIp xI mng
fh gIoI dua frn Tap hop du IIu ch fao xImng do
Cuc Mo cua My nm gIu. Cac kh fhaI duoc fnh foan
bng cach dung s frung bnh foan cau v hoa hoc
nhIn IIu va cach su dung no. Nhung uoc fnh khng
bao gm cac kho nhIn IIu duoc dung frong van faI
quc f, boI v raf kho chIa phan nhung chaf df
nay gIua nhung nuoc co IoI frong su van chuyn nay.
Mc du nhung uoc fnh v kh fhaI frn fh gIoI co Ie
ch vao khoang 10% nhung kh fhaI fhuc f, nhung
uoc fnh dI voI fung nuoc co fh co nhung nhay vof
v saI s Ion hon.
Nhung fhuoc do fng kf dI voI fng nng Iuong
duoc dung va nhung Iuong kh fhaI cac bon dIxf Ia
nhung fng s don gIan. Ty I fng d dI dn kf
Iuan duoc fnh fu nhung fng cng nhom bng cach
dung phuong phap bnh phuong nho nhaf. I voI
fIu fhu nng Iuong fheo dau nguoI va Iuong kh
fhaI cac bon dIxf fheo dau nguoI, ganh nng dan
s duoc dung d fnh nhung frung bnh nhom.
ang 9. Su dung daf daI va d fhI hoa
t tr6ng trot g6m co Jt Juoc Jung Jc tr6ng trot
gt bai tam tboi bay tbuong xuyn, nhung dng co
fam fhoI, nhung vuon rau dung cho gIa dnh hay
dem ra cho ban va daf daI fam fhoI bI bo hoa. Nhung
cay frng c dInh, daI ky Ia nhung IoaI cay sau mI
Ian haI khng phaI frng IaI, ngoaI fru daf dung d
frng cay Iay g.
Nhung dng co chn fha daI ky Ia daf daI duoc
dung d Iay fhuc n cho dan gIa suc frong nm nm
hay nhIu hon nua, gm co nhung cay co fu nhIn
hay cay frng. Ch co mf vaI nuoc bao cao du IIu
v dng co chn nuI do IoaI nay kho co fh duoc xac
dInh boI v no bao gm ca daf hoang duoc dung d
chn nuI.
Cac /oai Jt kbac g6m co rung ca Jt tr6ng cy
/y g6 ca Jt tr6ng cac cat cy fu nhIn hoc cay
frng, cung nhu nhung khu vuc da dn g va se duoc
frng IaI frong fuong IaI gan. IoaI daf nay gm ca
daf khng canh fac, dng co khng dung cho chn
fha, daf dam Iay, daf bo hoang va nhung khu vuc co
nha cua bao phu. Nhung khu vuc co nha cua bao phu
Ia nhung daf o, daf gIaI fr, daf cng nghIp, daf Iam
duong sa va nhung co so ha fang khac.
u IIu v su dung daf Iay cua T chuc Iuong
fhuc va nng nghIp |IAO); f chuc nay fap hop
nhung du IIu fu cac co quan quc gIa fhng qua
nhung cau hoI duoc df ra hang nm va nhung cuc
fng dIu fra quc gIa v nng nghIp. Tuy nhIn,
cac nuoc dI khI dung nhung dInh nghIa khac nhau
v su dung daf. IAO fhuong dIu chnh nhung dInh
nghIa v pham fru su dung daf va dI khI phaI xem
xef IaI s Ion nhung du IIu fruoc do. oI v du IIu
v su dung daf phan anh nhung fhay dI frong du
IIu ghI chep fhu fuc cung nhu nhung fhay dI fhuc
f v su dung daf nn khuynh huong ro rang Ia phaI
gIaI fhch mf cach fhan frong. Phan Ion du IIu v
su dung daf Ia fu nm 1994.
Dn s6 J6 tbi /a s6 Jn cao giua nm cua nbung
kbu cuc Juoc xac Jinb /a J6 tbi frong mI mf nuoc.
Inh nghIa co khac nhau chuf f fu nuoc nay dn
nuoc khac. an s frong cac khI d fhI co 1 frIu
dan hay bon Juoc bicu tbi nbu s6 pbn trm s6 Jn
s6ng trong nbung J6 tbi chnh ma frong nm 1990
co s dan 1 frIu nguoI hay hon fh frong mf nuoc.
Nhung uoc fnh v dan s d fhI Iay fu TrIn
vong d fhI hoa fh gIoI: nhn IaI nm 1994 cua IIn
hop quc. fnh foan fy I fng dan s d fhI, fy
suaf dan s d fhI so voI fng dan s cua IIn hop
quc Ian dau fIn duoc ap dung cho nhung uoc fnh
fng dan s cua Ngan hang fh gIoI |ang 4). Hang
Ioaf kf qua cua nhung uoc fnh v dan s d fhI
cung duoc dung d fnh phan frm cua s dan frong
cac khI d fhI frong dan s d fhI. oI v, nhung uoc
fnh frong bang nay cn cu frn nhung dInh nghIa
quc gIa khac nhau v caI goI Ia d fhI, cho nn nhung
so sanh gIua cac nuoc phaI duoc fhuc hIn mf cach
fhan frong. Nhung fhuoc do fng kf d fm s phan
frm cua dan s d fhI frn fng dan s d fhI fh
gIoI duoc fnh fu fy I phan frm cua dan d fhI mI
nuoc dem ra dI chIu voI fy I cua dan s mI nuoc
frong fng dan s fh gIoI. Nhung fhuoc do fng kf
khac cung duoc dem ra so fheo cung kIu nhu vay
frong vIc su dung dan s d fhI.
ang 10. TaI nguyn rung va nuoc
Nbung kbu cuc rung Jc cp nbung cung tbuc ct
rung tu nbicn ma o Jo cbu ycu Ia cay cI.
Vicc pba rung bang nm Jc cp cicc cbuycn
J6i tbuong xuycn Jt rung cbo nhung muc dch su
dung khac, bao gm vIc chuyn dI cay frng, canh
fac fhuong xuyn, Iam fraI chn nuI gIa suc, Iam
noI dInh cu hay phaf frIn co so ha fang. Nhung khu
vuc bI pha rung khng bao gm nhung khu vuc da
dn cay Iay g nhung co y dInh faI frng hay nhung
khu vuc bI xung cap do vIc Iay cuI Iam chaf df, bI
fac dng cua mua axf hay bI chay rung. Quy m va
s phan frm fng dIn fch duoc ch ra d cap muc
d pha rung frung bnh hng nm cua khu vuc rung
fu nhIn.
Nhung uoc fnh v khu vuc rung Iay fu nhung
fhng k cua cac nuoc duoc IAO va !y ban kInh f
chau au cua IIn hop quc |!NC) fap hop IaI.
Nm 1993 nhung danh gIa moI da duoc IAO cng
b cho cac nuoc nhIf doI va duoc !NC va IAO
cung cng b cho nhung vung n doI - nhung voI
nhung dInh nghIa khac nhau. IAO xac dInh rung fu
nhIn o cac nuoc nhIf doI hoc Ia nhung rung dong
kn, noI ma cac cay bao phu mf phan Ion daf daI,
khng co fham co IIn fuc bao phu; hoc Ia rung mo,
mf hn hop rung va dng co voI f nhaf 10% co cac
cay bao phu va mf daI co IIn fuc nm frn b mf
cua rung.
Su danh gIa !NC-IAO xac dInh rung Ia daf
ma cac fan cay bao phu hon 20% dIn fch. Cung
duoc fnh vao do Ia nhung hnh fhaI rung mo, nhung
duong sa qua rung va nhung khoang frng do chay
rung; nhung khu vuc nho, fam fhoI bI chf quang;
nhung vaf cay non co frIn vong cho f nhaf 20% Iop
phu bng fan Ia khI Ion; va nhung day cay chn gIo
va nhung vanh daI cay cI chn bao.
Nbung kbu cuc Juoc qu6c gia bao b6 g6m nbung
kbu cuc co t nbt /a 1000 bcc fa roI vao mf frong
nm pham fru quan Iy: nhung cng vIn quc gIa co
fam quan frong quc gIa va quc f |khng bI hoaf
dng cua con nguoI fac dng v mf vaf chf); cac dI
fch fhIn nhIn va fhng canh fhIn nhIn co mf s
canh quan dc dao; cac khu bao fn fhIn nhIn va
cac khu an nau fhu hoang duoc quan Iy; va nhung
fhng canh frn daf IIn va frn bIn |co fh bao
gm ca nhung fhng canh vn hoa). ang nay khng
bao gm nhung canh quan duoc Iuaf phap cua fnh
hay cua dIa phuong bao v hay nhung khu vuc duoc
phep sn bn fhu hoang. u IIu fuy fhuc vao nhung
su khac nhau v dInh nghIa va v fnh hnh bao cao
cho cac f chuc nhu Trung fam fheo doI bao fn fh
gIoI f chuc nay fap hop va ph bIn nhung du IIu
nay.
Luong rut can nuoc ngot bang nm Jc cp t6ng
s6 nuoc rut can, kb6ng tnb Jcn nhung maf maf do
bc hoI fu cac b chua. Tnh frang ruf can nuoc cung
bao gm ca nuoc fu nhung cay frng chng mn o
nhung nuoc ma ngun nay Ia mf b phan quan frong
cua faf ca fnh frang ruf can nuoc. u IIu v ruf can
nuoc Ia danh cho fung nm frong gIaI doan fu 1970
dn 1995. Nhung can kIf v nuoc co fh vuof qua
100% ngun cung cap nuoc faI fao, khI ma vIc khaI
fhac nuoc fu nhung cay chua nuoc ma khng faI fao
IaI nuoc hay nhung cay khu mn Ia Ion, hoc nu
nhu co vIc dung IaI raf Ion ngun nuoc. u IIu
duoc bIu fhI nhu nhung fng s va s phan frm
cua fng ngun nuoc ngof, fng ngun nay bao gm
ca nhung ngun duoc faI fao IaI o frong nuoc va o
nhung noI, nhu frong bang da Iuu y, ma sng ngoI
chay fu nuoc khac dn. TaI nguyn nuoc duoc faI
fao IaI o frong nuoc gm co nhung dong nuoc o cac
con sng va mach nuoc ngam do mua roI.
Luong rut can nuoc ngot tbco Ju nguoi Juoc
tnb bng cacb cbia t6ng s6 nuoc can dI cho dan s
frong nm cua mf nuoc ma nhung uoc fnh v muc
nuoc can dI co sn. I voI phan Ion cac nuoc, du
IIu v nuoc can fheo dau nguoI frong frung khu vuc
duoc fnh bng cach dung fy I phan frm nuoc can
kIf da duoc uoc fnh cho nhung nm 1987-1995.
VIc su dung nuoc frong mI quc gIa bao gm nuoc
ung, vIc dung hay cung cap nuoc o fhanh ph va
vIc dung nuoc cua cac co quan cng cng cac cua
hang bun ban va cac h gIa dnh. Cac hnh fhuc
can kIf nuoc khac Ia vIc dung fruc fIp cho cng
nghIp, k ca vIc Iam maf nuoc do Iam Ianh cac
may nhIf dIn va d phuc vu nng nghIp |fuoI fIu
va nuI gIa suc).
u IIu v can kIf nuoc ngof hang nm fuy
fhuc vao su khac nhau frong nhung phuong phap
fhu fhap va uoc fnh, nhung cung bIu fhI quy m
Ion frong vIc dung nuoc ca v phuong dIn fng s
Ian phuong dIn fheo dau nguoI. Tuy nhIn, nhung
du IIu nay cung che gIau nhung g co fh Ia su fhay
dI khac nhau quan frong v fng nhung ngun nuoc
duoc faI fao IaI gIua cac nm. Chung cung khng
phan bIf duoc nhung fhay dI khac nhau - frn
phuong dIn mua kh hau va dIa Iy - cua fnh frang
nuoc o frong mf nuoc. oI v faI nguyn nuoc ngof
dua vao nhung frung bnh daI han ma nhung uoc
fnh cua chung ro rang IoaI fru cac chu ky daI hang
fhap ky v mua va kh han. u IIu dI voI nhung
ch bao v nuoc duoc VIn faI nguyn fh gIoI fap
hop fu nhung ngun khac nhau va duoc cng b frong
Nhung faI nguyn fh gIoI 1006-1007. Cuc Jia /y
nuoc o Or/cans, Pbap, tp bop Ju /icu cc tai nguycn
va fnh hnh can kIf nuoc fu nhung faI IIu da duoc
cng b, k ca faI IIu bao ch quc gIa, cua IIn hop
quc va chuyn nganh. VIn dIa Iy frong VIn han
Iam khoa hoc quc gIa o Mafxcova cung fap hop du
IIu nuoc foan cau frn co so cua cng frnh da duoc
cng b va, noI nao can fhIf, uoc fnh faI nguyn
nuoc va su fIu fhu fheo nhung m hnh su dung cac
du IIu khac, nhu vung fuoI fIu s dan chn nuI
gIa suc va Iuong mua. u IIu dI voI nhung nuoc
nho va nhung nuoc o nhung vung kh han va nua
kh han f dang fIn cay hon so voI nhung nuoc Ion
hon va nhung nuoc co nhIu mua hon.
Bang 11. Tng trng kinh t
T6ng san pbm qu6c n6i (GDP tbco gia ca cua nguoi
mua /a t6ng s6 gia tri gia fng duoc fao ra boI faf ca
cac nha san xuaf Ia nguoI cu fru frong nuoc va khng
o frong nuoc frong nn kInh f cng voI baf cu IoaI
fhu nao va fru dI baf cu IoaI fro cap nao khng
duoc fnh frong gIa frI cua cac san pham. No duoc
fnh ma khng khau fru su maf gIa cua nhung faI
san ch fao hay su can kIf va xung cap v faI
nguyn fhIn nhIn.
Cbt s6 giam pbat GDP Juoc tnb ngm nbu /a
ty sut cua GDP tbco gia ca bicn hanh so voI CP
fheo gIa ca c dInh. Ch s gIam phaf Ia fhuoc do
duoc dung Iam cn cu ph bIn nhaf v nhung fhay
dI frong muc gIa ca foan b |xem chu fhch cho ang
2).
N6ng ngbicp bao g6m gia tri gia tng tu /m
ngbicp, sn bn ca ngu ngbicp cung nhu fu frng
frof va chn nuI gIa suc. O nhung nuoc dang phaf
frIn co muc d cao v canh fac fu cap, raf nhIu san
pham nng nghIp hoc khng duoc dem ra frao dI,
hoc khng duoc dem ra frao dI d Iay fIn. Iu
nay fng fhm kho khn cho vIc do Iuong su dong
gop cua nng nghIp vao CP va Iam gIam d fIn
cay va fnh so sanh v nhung s Iuong nhu vay. Cng
nghIp bao gm gIa frI gIa fng frong khaI mo, ch
fao |cung nhu duoc bao cao nhu Ia mf phan nhom
rIng re), xay dung, dIn Iuc, nuoc va kh df. Cng
nghIp ch fao d cap nhung nganh cng nghIp
fhuc cac phan 15-37 frong Phan IoaI fIu chuan
cng nghIp quc f, ban sua IaI Ian fhu 2.
Dicb cu bao g6m gia tri gia tng trong tt ca
cac nganb boat J6ng kinb tc kbac nhu ban bun va
ban Ie |k ca cac khach san va cac cua hang n), van
faI va cac dIch vu hanh chnh quan Iy, faI chnh,
nghIp vu va nhung dIch vu cho ca nhan nhu gIao
duc, y f va nhung dIch vu nha daf. Cung duoc k
vao Ia nhung ph dIch vu ngan hang duoc uy nhIm,
fhu nhap khau va nhung dIch vu v baf ky su khng
n khop nao v fhng k do cac nha fap hop fhng
k quc gIa Iuu y cung nhu nhung su khng n khop
xuaf hIn fu vIc phan dInh IaI fhu bac.
Xut kbu bang boa ca Jicb cu tbc bicn gia tri
cua tt ca bang boa ca cac Jicb cu fhI fruong khac
cung cap cho fh gIoI. uoc fnh vao do Ia gIa frI cua
hang hoa, cuoc ph, bao hIm, du IIch va nhung dIch
vu phI yu f san xuaf khac. Nhung fhu nhap v yu
f san xuaf va so huu faI san |fruoc kIa goI Ia nhung
dIch vu mang fnh chaf yu f san xuaf) nhu fhu
nhap v dau fu, IaI suaf va fhu nhap v Iao dng, fh
khng duo c fnh va o. Nhu ng fhanh foa n chuy n
khoan nay duoc IoaI fru khI fnh foan CP.
Cac fy I fng CP va fhanh phan cau fao cua
no duoc fnh bng vIc su dung du IIu gIa ca c dInh
cua dng fIn dIa phuong. Ty I fng fruong vung
va nhom fhu nhap duoc fnh foan sau khI chuyn
dI cac dng fIn dIa phuong ra d Ia My bng cach
su dung yu f chuyn dI cua Vu kInh f hoc quc
f cua Ngan hang Th gIoI |IKC). Cac fy I fng
fruong duoc uoc fnh bng vIc Iam cho duong d fhI
ch khuynh huong fng fruong phu hop voI Igarf
cua gIa frI hng nm cua mf bIn s nhaf dInh bng
cach su dung phuong phap fnh fy I fng fheo nhung
bnh phuong nho nhaf. Cach nay dua ra mf fy I
fng fruong frung bnh fuong ung voI mf m hnh
fng fruong da kf hop fheo dInh ky. Phuong phap
fy I fng fruong fheo nhung bnh phuong nho nhaf
va yu f chuyn dI fIn IC duoc m fa frong phan
noI v nhung phuong phap fhng k.
Trong fnh foan cac fhuoc do fng kf, gIa frI c
dInh d Ia My nm 1987 dI voI mI mf ch bao
duoc fnh cho mI nm cua nhung fhoI ky duoc bao
frum va nhung gIa frI duoc fnh gp IaI gIua cac
nuoc dI voI fung nm mf. Cach fIn hanh fheo
phuong pha p nhu ng bnh phuong nho nha f duo c
dung d fnh foan nhung fy I fng fruong fng fh.
Bang 12. C cu cua nn kinh t: San xut.
Nhung dInh nghIa v CP va cac fhanh f cua no Ia
nhung dInh nghIa cua h fhng k foan quc gIa cua
IIn hop quc |SNA) IoaI I, s 2, ban 3. an 4 cua
SNA ch duoc hoan fhanh frong nm 1993 va
raf co fh nhIu nuoc se con fIp fuc su dung nhung
khuyn nghI cua ban 3 frong mf vaI nm sp foI
nua. Nhung uoc fnh fhu duoc fu nhung ngun quc
gIa, dI Iuc dn duoc Ngan hang fh gIoI qua nhung
co quan quc f khac, nhung fhuong xuyn hon Ia
duoc cac nhan vIn cua Ngan hang fh gIoI fhu gom
IaI. I voI nhung dInh nghIa v cac fhanh f cu fh,
xem chu fhch ky fhuaf cho ang 11.
u IIu fnh foan quc gIa dI voI cac nuoc dang
phaf frIn duoc fhu fhap fu nhung f chuc fhng k
cac faI khoan quc gIa va cac ngan hang frung uong
boI cac phaI doan Ngan hang fh gIoI fhuong fru
hay dI khao saf fham quan. u IIu dI voI cac nuoc
cng nghIp dn fu nhung h so du IIu cua f chuc
OC.
co fhng fIn v nhung Ioaf k foan faI khoan
quc gIa cua OC, xem OC, NafIonaI Accounfs,
1960-1994, cac fap 1 va 2. day du v hang Ioaf
nhung faI khoan fnh foan quc gIa qua cac fhoI ky
co sn o faI IIu Nhung ch s v fnh hnh phaf frIn
fh gIoI nhap trong Ja CD-ROM.
Cac nhan vIn Ngan hang fh gIoI xem xef IaI
chaf Iuong cua du IIu v fhng k cac faI khoan
quc gIa va, frong mf s fruong hop, dIu chnh IaI
cac Ioaf du IIu quc gIa. I khI do nng Iuc han ch
cua cac co quan fhng k va nhung van d du IIu co
ban, su so sanh quc f chf che khng fh fhuc hIn
duoc, dc bIf frong nhung hoaf dng kInh f kho do
Iuong duoc, nhu nhung gIao dIch fhI fruong song
hanh, nhung khu vuc hoaf dng kInh f khng chnh
fhuc va nn cng nghIp fu cap.
Nhung con s v CP Ia nhung gIa frI bng d
Ia duoc chuyn dI fhanh dng fIn nI dIa dung
nhung fy gIa hI doaI chnh fhuc ch frong mf nm.
I voI mf vaI nuoc noI ma fy gIa hI doaI chnh
fhuc khng phan anh fy gIa ap dung co hIu qua dI
voI cac gIao dIch ngoaI hI fhuc f, mf yu f chuyn
dI khac duoc su dung, chu y rng bang nay khng
dung ky fhuaf Iay s frung bnh |AfIas) frong ba
nm duoc ap dung cho CP fheo dau nguoI frong
ang 1.
Nhung fhuoc do fng kf duoc fnh fu nhung
fng s nhom cua CP fheo nganh bng d Ia My
hIn hanh.
Bang 13. C cu kinh t. Cu
Ticu Jung cua cbnb quycn noi cbung bao g6m tt
ca nbung cbi ticu bicn banb do cac cap chnh quyn
mua hang hoa va dIch vu, nhung IoaI fru phan Ion
cac doanh nghIp nha nuoc. Phan Ion chI ph vn
cho quc phong va an nInh duoc xem nhu chI dung
chung cua chnh quyn.
Ticu Jung cua tu nbn /a gia tri tbi truong cua
tt ca cac bang boa ca Jicb cu, kc ca nhung san
pham Iau bn |nhu xe ca, may gIf va may vI fnh
dung frong gIa dnh) do cac h gIa dnh va cac f
chuc hoaf dng khng kIm IoI nhuan mua duoc hay
nhan duoc voI fnh cach Ia fhu nhap bng hIn vaf.
No khng fnh dn vIc mua nha nhung IaI bao gm
fIn fhu dI voI nguoI chu fhu nha. Trn fhuc f,
no co fh bao gm baf ky su khng nhaf quan nao v
fhng k frong vIc dung cac faI nguyn.
T6ng Ju tu qu6c n6i g6m nbung kinb pb c6ng
tbcm cao tai san c6 Jinb cua ncn kInh f cng voI
nhung fhay dI fInh muc d cua kf qua kIm k. S
fIf kIm nI dIa rong duoc fnh bng cach Iay CP
fru dI fng fIu dung.
Kim ngacb xut kbu bang boa ca Jicb cu tbc
bicn gia tri cua tt ca cac bang boa va dIch vu fhI
fruong khac cung cap cho fh gIoI. uoc bao gm
frong do Ia gIa frI cua hang hoa, cuoc ph, bao hIm,
du IIch va nhung dIch vu phI yu f san xuaf. Nhung
fhu nhap v yu f san xuaf va so huu faI san |fruoc
kIa goI Ia nhung dIch vu mang fnh chaf yu f san
xuaf) nhu fhu nhap v dau fu, IaI suaf va fhu nhap
Iao dng khng duoc fnh dn. Nhung chuyn khoan
fhanh foan bI IoaI ra khoI vIc fnh foan CP.
Can cn tai nguycn (ngu6n /uc /a bicu s6 giua
kim ngacb xut kbu bang boa dIch vu va kIm ngach
nhap khau hang hoa dIch vu.
Nhung fhuoc do fng kf frong bang nay duoc
fnh foan fu fng s nhom cua CP fung khu vuc
fheo gIa d Ia My hIn hanh.
Bang 14. Ngn sach chnh quyn trung ng.
T6ng tbu /y tu nbung ngu6n tbuc ca pbi tbuc. 86
tbu cc tbuc g6m co nbung khoan fhu bf buc, khng
dn bu IaI va khng fhanh foan IaI v nhung muc
dch cng cng. No gm ca IaI suaf fhu duoc fu vIc
no fhu va nhung khoan fIn phaf fhu duoc fu vIc
khng np hay cham np fhu va duoc frnh bay ro.
cac khoan hoan fra va nhung gIao dIch duoc dnh
chnh khac. S fhu phI fhu gm nhung khoan fhu
khng bf buc, khng fhanh foan fro IaI v nhung
muc dch cng cng, fy nhu fIn phaf, I ph hanh
chnh quan Iy hay s fhu nhap kInh doanh v so
huu faI san cua chnh quyn. TIn fhu duoc fu nhung
vIn fro khng hoan IaI hay vay no, nhung quy danh
cho vIc fhanh foan IaI nhung khoan no fruoc ma
cac chnh quyn da vay, vIc mc no va nhung fIn
fhu duoc fu vIc ban cac faI san vn c phan khng
duoc fnh dn.
T6ng cbi g6m nbung cbi ticu cua tt ca cac c6ng
so cbnb quycn, cac b6, cuc, cac co so va cac f chuc
khac Ia nhung co quan hay cng cu cua chnh quyn
frung uong mf nuoc. No bao gm ca nhung chI fIu
fhng fhuong va nhung chI fIu v xay dung co ban
cho phaf frIn.
Quc phong gm faf ca nhung chI fIu, du Ia
boI b quc phong hay nhung b, cuc khac, v vIc
duy fr nhung Iuc Iuong quan su, k ca vIc mua cac
frang fhIf bI quan su, xay dung, fuyn m va huan
Iuyn. Cung nm frong pham fru nay Ia nhung d
muc co IIn quan maf fhIf nhu nhung chuong frnh
vIn fro quan su. Quc phong khng bao gm chI
fIu v fraf fu va an foan cng cng, nhung fhu nay
duoc phan IoaI rIng.
Dicb cu xa b6i g6m nbung cbi ticu cc y tc, giao
Juc, nba o, pbuc /oi, bao bicm xa hI va cac fIn
nghI gIaI fr cho cng dng. No cung bao gm ca su
dn bu cho nguoI m maf kha nng fhu nhap va
fam fhoI maf kha nng Iam vIc; nhung khoan fra
cho nguoI cao fuI, nhung nguoI vInh vIn maf suc
Iao dng va nhung nguoI fhaf nghIp, nhung khoan
fro cap gIa dnh, phu nu sInh de va fre em; va chI
ph v nhung dIch vu phuc IoI nhu vIc frng nom
sn soc nguoI gIa, nguoI maf suc va fre em. NhIu
chI fIu co IIn quan foI bao v mI fruong nhu vIc
Iam gIam nhIm, cap nuoc, nhung cng vIc v sInh
va fhu nhf ph fhaI du duoc gp vao pham fru
nay.
T6ng tbicu but`tbng Ju Juoc xac Jinb /a t6ng
tbu tb6ng tbuong ca cc c6n ca nhung vIn fro chnh
fhuc khng hoan IaI nhan duoc fru dI fng chI va s
vay no rI fru dI nhung khoan da fra. ay Ia mf
khaI nIm rng hon so voI s fhIu huf hay fhng du
fhng fhuong cua chnh quyn duoc frnh bay frong
ang 2.
V co nhung khac nhau frong pham vI bao frum
du IIu co sn, nhung fhanh f rIng re cua fng chI
va fng fhu cua chnh quyn frung uong khng fh
dem ra so sanh mf cach chf che gIua faf ca cac
nn kInh f duoc.
VIc bao frum fhng k khng day du cua cac
chnh quyn bang, fnh va dIa phuong doI hoI phaI
dung du IIu cua chnh quyn frung uong; dIu nay
co fh Iam xau dI mf cach nghIm frong hay Iam
meo mo buc franh fhng k v vIc phan b cac ngun
faI chnh cho nhung muc dch khac nhau, dc bIf
frong nhung nuoc ma cap chnh quyn bn duoI IaI
co quyn fu chu Ion va chIu frach nhIm v nhIu
dIch vu kInh f va xa hI. Hon nua, chnh quyn
frung uong co fh fheo mf frong haI khaI nIm fnh
foan: fnh gp IaI Iam mf hay fnh fheo ngan sach.
I voI phan Ion cac nuoc, du IIu faI chnh chnh
quyn frung uong da duoc fnh gp ca IaI fhanh mf
faI khoan fng cng, nhung dI voI nhung nuoc khac,
ch nhung faI khoan ngan sach cua chnh quyn
frung uong Ia co sn. oI v nhung faI khoan ngan
sach khng phaI bao gIo cung bao gm faf ca cac don
vI cua chnh quyn frung uong, nn buc franh foan
canh cua cac hoaf dng cua chnh quyn frung uong
fhuong Ia khng day du. KhaI nIm nao duoc nuoc
bao cao dung fh duoc chu fhch frong bang Suu fam
cac du IIu chu yu va ban dau.
NoI chung, du IIu duoc frnh bay, dc bIf Ia
nhung du IIu v cac dIch vu xa hI, Ia khng fh so
sanh gIua cac nuoc. Trong nhIu nn kInh f, cac
dIch vu y f va gIao duc fu nhan Ia raf Ion; frong
nhung nn kInh f khac, cac dIch vu cng cng daI
dIn cho fhanh f chnh cua fng chI, nhung co fh
duoc cac cap chnh quyn fhap hon faI fro. o do,
can co su fhan frong frong vIc su dung du IIu d
Iam vIc so sanh gIua cac nuoc.
u IIu v cac khoan fhu va chI cua chnh quyn
frung uong Iay fu NIn gIam tb6ng kc tai cbnb cbnb
quycn (1006 cua |MF ca tu nbung b6 so du IIu
IMI.
Nhung fnh foan v mI mf nuoc duoc ghI bng
cach dung h fhng nhung dInh nghIa va phan IoaI
chung frong cun Sach gIao khoa v tb6ng kc tai
cbnb cbnb quycn (10S6 cua |MF. 6i coi nbung
giai tbcb day du va co fham quyn v cac khaI nIm,
dInh nghIa va nhung ngun du IIu, xIn xem nhung
ngun nay cua IMI.
Bang 15. Xut nhp khu hang hoa.
Xuaf khau va nhap khau hang hoa, voI mf vaI ngoaI
I bao gm cac Iung dI chuyn quc f v hang hoa
qua cac cua khau quan fhu, vIc bun ban cac dIch
vu khng nm frong s nay. Nhung hang xuaf khau
duoc fnh gIa f.o.b. |fro In fau chua fnh cuoc ph va
bao hIm) va nhung hang nhap khau duoc fnh gIa
c.I.f |gIa ca cng voI cuoc va bao hIm) fru phI
duoc xac dInh mf cach khac frong nhung ngun fu
IIu vua noI o frn. Nhung gIa frI nay fnh bng d
Ia My hIn hanh.
VIc xp IoaI cac hang hoa xuaf khau va nhap
khau dua fheo Phan IoaI fIu chuan mau dIch quc
f |SITC), IoaI M, s 34. an sua chua 1. Hang cbc
tao Ia nhung hang hoa duoc phan IoaI frong cac phan
fu 5 foI 9, khng k phan doan 68 |noI v nhung kIm
IoaI khng co chaf sf). Iuong fhuc Ia nhung hang
hoa frong cac phan 0,1 va 4 va Phan doan 22 SITC
|Iuong fhuc, gIa suc, d ung va fhuc Ia, dau dng
vaf va fhuc vaf va mo, haf co dau, cu co dau va haf
nhan co dau). NhIn IIu Ia nhung hang hoa frong
Phan 3 SITC |nhIn IIu mo, dau nhon va nhung
vaf IIu co IIn quan). I voI mf vaI nuoc, du IIu
v mf s chung IoaI hang hoa nao do Ia khng co
sn.
Ty /c tng bnb qun bng nm cc xut kbu
ca nbp kbu Juoc tnb tu nbung gIa frI fheo gIa ca
c dInh, gIa ca nay duoc ruf ra fu gIa ca hIn hanh
duoc gIam phaf bng ch s gIa ca co quan h. Ngan
hang fh gIoI dung nhung ch s gIa ca do f chuc
!NCTA dua ra cho nhung nn kInh f fhu nhap
fhap kem va frung bnh va nhung ch s gIa ca duoc
frnh bay frong Nhung fhng k faI chnh quc f
cua IMI dung cho nhung nn kInh f co fhu nhap
cao. Nhung fy I fng fruong nay co fh khac voI
nhung fy I Iay fu cac ngun quc gIa v nhung ch
s gIa ca quc gIa co fh dung nhung nm co so va
nhung fhu fuc dI chIu so sanh khac voI nhung nm
co so va fhu fuc duoc !NCTA hay IMI su dung.
Ngun fu IIu chnh v cac gIa frI bun ban hIn
hanh Ia co so du IIu v mau dIch - cua !NCTA
duoc b sung bng du IIu Iay fu Nhung tb6ng kc tai
cbnb qu6c tc cua |MF, co so Ju /icu cua t6 cbuc
Mu dIch hang hoa cua IIn hop quc |COMTRA)
va nhung uoc fnh cua Ngan hang fh gIoI. Nhung
fy phan frong cac bang nay ruf ra fu nhung gIa frI
mau dIch fheo gIa d Ia hIn hanh duoc bao cao frong
h fhng du IIu v bun ban cua !NCTA, duoc b
sung bng du IIu Iay fu h fhng !N. COMTRA.
Nhung fhuoc do fng kf dI voI fy I fng duoc
fnh ra bng cach fap hop faf ca cac IoaI gIa ca fheo
gIa d Ia My c dInh nm 1987 dI voI mI mf nm
rI sau do ap dung cach fnh fy I fng fruong fheo
phuong phap nhung bnh phuong nho nhaf dI voI
nhung fhoI ky da duoc ch ra.
Bang 16. Can cn thanh toan
Xut kbu ca nbp kbu bang boa, Jicb cu ca tbu
nbp bao g6m tt ca nbung gIao dIch keo fheo su
fhay dI so huu dI voI hang hoa va dIch vu gIua
nhung nguoI cu fru o mf nuoc va nhung phan con
IaI cua fh gIoI, k ca hang hoa, dIch vu va fhu nhap.
Nhung khoan fIn bI fhuong cho nhung nguoI Iam
cng do nhung chu fh khng cu fru o dIa phuong
fIn hanh va nhung fhu nhap v dau fu fu nhung
chu fh do duoc coI nhu xuaf khau; nhung fhanh
foan cua nhung nguoI khng cu fru o dIa phuong
cho nguoI cu fru o dIa phuong duoc coI nhu Ia nhap
khau.
Nhung khoan fIn fhuan chuyn v nuoc cua
cng nhan bao gm nhung khoan fIn fhanh foan va
nhung khoan fhu nhap cua nhung nguoI dI Iam cng
hay fm kIm vIc Iam frong hon mf nm o mf nn
kInh f khac, noI ma ho duoc coI Ia nhung nguoI cu
fru frong nn kInh f do. Nhung khoan fIn chuyn
v nuoc nay duoc phan IoaI nhu nhung chuyn khoan
fu nhan khng co su dn dap, frong khI do fh nhung
chuyn khoan cua cng nhan Iam vIc o nuoc ngoaI
frong fhoI gIan ngn duoc gp vao cac dIch vu nhu Ia
fhu nhap Iao dng. Su phan bIf nay phu hop voI
nhung duong huong da duoc nhaf fr v mf quc
f, song mf vaI nuoc dang phaf frIn coI nhung
khoan fIn chuyn v nuoc cua cng nhan nhu fhu
nhap yu f |san xuaf) |va do do, Ia mf yu f cau
fhanh cua CNP). Ngan hang fh gIoI cn cu fheo
duong huong quc f frong vIc xac dInh CNP va do
do, nhung dInh nghIa cua no co fh khac voI fhuc f
cua cac quc gIa.
Nbung cbuycn kboan tbun kbac g6m co nbung
cbuycn kboan tbun kb6ng co dn dap khac so voI
nhung chuyn khoan fInh cua cng nhan Iam vIc o
nuoc ngoaI.
Can cn tai kboan cang /ai /a t6ng nbung kim
ngacb tbun cc xut kbu bang hoa va nhung dIch
vu va nhung chuyn khoan fhuan.
T6ng Ju tru qu6c tc bao g6m nbung tai san cc
ticn cang, nbung quycn rut c6n dc bIf |SR), vI
fr cua du fru cua cac fhanh vIn IMI va faI san v
ngoaI hI duoI su kIm soaf cua cac co quan fIn f.
Thanh phan bng vang cua nhung du fru nay duoc
dInh gIa vao cuI nm |31 fhang 12) fheo gIa ca o
Iuan dn |589,50 d Ia m f ao xo) nm 1980 va
386,75 d Ia mf ao xo nm 1995. V co nhung khac
bIf frong dInh nghIa v du fru quc f frong vIc
dInh gIa vang va frong fhuc f quan Iy du fru, nhung
muc d v faI san du fru duoc cng b frong nhung
ngun fIn quc gIa khng fh dem ra so sanh mf
cach nghIm ngf duoc. Nhung muc d du fru cho
nm 1980 va 1995 Ia du IIu cua cuI nm ma da
duoc ch ra va fheo gIa d Ia My hIn hanh fnh fheo
fy gIa hI doaI fhInh hanh nhaf. Xem ang 2 v
nhung faI san du fru duoc bIu fhI nhu nhung fhang
bao ham nhap khau.
u IIu cho bang nay dua vao cac h so du IIu
IMI. Cac nhan vIn Ngan hang fh gIoI cung dua ra
nhung uoc fnh va, raf hIm khI, dIu chnh pham vI
bao frum hay su phan IoaI d nang cao kha nng so
sanh gIua cac fhng k fnh foan quc gIa va can can
fhanh foan. Nhung dInh nghIa va nhung khaI nIm
dua vao Sach gIao khoa v can cn tbanb toan, xut
ban /n tbu nm (1008 cua |MF. Gia tri bng d Ia
My duoc chuyn dI fheo fy gIa hI doaI chnh fhuc.
Nhung fhuoc do fng kf duoc fnh ra fu fng
s nhom dI voI fng du fru quc f.
Bang 17. N nc ngoai.
T6ng no nuoc ngoai /a t6ng no c6ng c6ng Juoc Jam
bao c6ng kbai ca no tu nbn daI han khng co bao
dam, no fn dung IMI va no ngn han. No daI han
co ba fhanh phan: no cng cng, no duoc bao dam
cng khaI va no fu nhan khng co bao dam cng khaI.
Nhung khoan no cng cng Ia nhung khoan vay bn
ngoaI cua nguoI vay no Ia nha nuoc, k ca chnh
quyn quc gIa, cac co quan cua no va nhung f chuc
cng cng fu chu. Nhung khoan no duoc bao dam
cng khaI Ia nhung khoan vay bn ngoaI cua nhung
con no fu nhan duoc mf chu fh cng cng bao dam
fra no. Nhung khoan vay khng duoc bao dam Ia
nhung khoan vay bn ngoaI cua nhung con no fu
nhan khng duoc mf chu fh cng cng nao dung
ra bao dam vIc fra no. VIc su dung fn dung IMI
co nghIa Ia mua IaI nhung fraI khoan dI voI IMI d
duoc su dung faf ca cac ngun Iuc cua IMI, ngoaI
fru ngun faI chnh co duoc fu vIc ruf ra frong nhung
khoan du fru. No bao gm nhung khoan mua con
fn frong cac quy fn dung, k ca nhung ngun fn
dung duoc mo rng va faf ca nhung phuong fIn dc
bIf |quy bnh n vaf gIa, vIc faI fro bu fru, quy mo
rng va nhung phuong fIn fn dung dau mo), nhung
khoan no quy uy fhac va nhung hoaf dng voI cac
phuong fIn fn dung nhm fhuc day vIc dIu chnh
co cau. VIc dung fn dung fn dong cua IMI vao
cuI nm |fn kho) duoc chuyn dI fhanh d Ia My
fheo fy gIa hI doaI d Ia -SR co hIu Iuc Iuc do. No
ngn han Ia no co fhoI han fra frong mf nm hay
duoI mf nm. No gm ca nhung khoan cham fra IaI
cho no daI han fn dong va phaI fra cho nhung khoan
do da khng fra duoc frn mf co so fch dong IaI.
Nhung du IIu co sn cho phep khng co su phan
bIf gIua no ngn han cng cng va fu nhan khng
duoc bao dam.
Ty /c pbn trm no nuoc ngoai trong GNP ca
trong xut kbu bang boa ca Jicb vu duoc fnh foan
bng d Ia My. Nhung khoan chuyn fIn cua cng
nhan o nuoc ngoaI nm frong kIm ngach xuaf khau
hang hoa dIch vu.
Ty /c pbn trm cua Jicb cu no trong xut kbu
bang boa ca Jicb cu /a t6ng s6 fIn fra gc va fIn
fra IaI cua fng no nuoc ngoaI. o Ia mf frong mf
vaI fhuoc do duoc dung d khng dInh kha nng fra
no cua mf nuoc. Nhung khoan chuyn fIn v nuoc
cua cng nhan nm frong kIm ngach xuaf khau hang
hoa va dIch vu.
Ty sut gia tri bicn tboi so coi gia tri Janb ngba
cc no /a gia tri Juoc kbu tru cua nhung khoan fhanh
foan dIch vu no fuong IaI chIa cho gIa frI danh nghIa
cua fng s no nuoc ngoaI. CIa frI hIn fhoI cua no
nuoc ngoaI Ia fng s duoc chIf khau v cac khoan
fhanh foan dIch vu no frong suf fhoI gIan mc no.
CIa frI hIn fhoI co fh cao hon hoc fhap hon gIa
danh nghIa cua no. Nhung yu f quyf dInh dI voI
gIa frI hIn fhoI cao hon hoc fhap hon gIa frI danh
nghIa Ia nhung IaI suaf v cac khoan no va fy I
chIf khau duoc dung frong fnh foan gIa frI hIn
fhoI. Mf mon no ma IaI suaf cao hon gIa frI danh
nghIa cua no se mang IaI gIa frI hIn fhoI Ion hon
gIa frI danh nghIa cua no; dIu fraI nguoc xay ra dI
voI nhung khoan no co IaI suaf fhap hon fy I chIf
khau.
Ty I chIf khau duoc dung d fnh foan gIa frI
hIn fhoI Ia nhung muc IaI suaf do cac nuoc OC
dInh ra cho nhung khoan fn dung xuaf khau duoc
nha nuoc chnh fhuc ung h. Nhung fy I nay duoc
cu fh hoa cho dng fIn cua nhom C-7: dng bang
cua Anh, dng d Ia Canada, dng Iranc Phap, dng
mac uc, dng IIa cua IfaIIa, dng yn cua Nhaf va
dng d Ia My. Nhung khoan vay Ngan hang faI fhIf
va phaf frIn quc f |IR) va nhung khoan fn
dung cua HIp hI phaf frIn quc f |IA) duoc
chIf khau fheo fy suaf vay IR gan day nhaf, va
nhung khoan vay IMI duoc chIf khau fheo fy suaf
vay SR. I voI no danh nghIa Ia nhung dng fIn
khac, fy I chIf khau Ia IaI suaf frung bnh v fn
dung xuaf khau do cac nuoc OC khac dInh ra.
I voI nhung khoan no co fy I fhay dI fh nhung
khoan fhanh foan dIch vu no fuong IaI kho co fh
xac dInh duoc chnh xac; dIch vu no duoc fnh bng
cach dung nhung fy I vao cuI nm 1994 Iam fhoI
ky co so duoc xac dInh cu fh cho khoan no.
No Ja pbuong bng pbn trm cua t6ng no nuoc
ngoai cbuycn ngu6n tb6ng tin v s fhu vIn fro cua
nguoI dI vay o Ngan hang fh gIoI, cac ngan hang
phaf frIn vung va nhung f chuc da phuong va IIn
chnh phu khac. O day ngoaI fru nhung khoan vay o
nhung quy duoc mf f chuc quc f quan Iy fhay
mf cho mf chnh phu don dc cap vIn fro.
u IIu v no frong bang nay Iay fu H fhng
bao cao v cac nuoc vay no cua Ngan hang fh gIoI
duoc b sung fhm boI nhung fnh foan cua Ngan
hang fh gIoI H fhng nay ch IIn quan foI nhung
nn kInh f dang phaf frIn va khng fhu fhap du
IIu v no nuoc ngoaI dI voI nhung nhom nuoc vay
khac hay dI voI nhung nn kInh f khng phaI Ia
nhung fhanh vIn cua Ngan hang fh gIoI. No duoc
bIu daf bng d Ia My duoc chuyn d fheo fy gIa
hI doaI chnh fhuc. u IIu v no bao gm no fu
nhan khng duoc bao dam chnh fhuc duoc ba nuoc
dang phaf frIn bao cao va uoc fnh day du hay mf
phan dI voI 20 nuoc nua, fuy khng bao cao nhung
ro rang Ia co khoan no quan frong.
Nhung fhuoc do fom ff Iay fu TaI chnh phaf
frIn foan cau 1997 cua Ngan hang fh gIoI.
Nhng phng phap thng k
oan nay m fa vIc fnh foan fy I fng fruong fheo
nhung bnh phuong nho nhaf, fy I fng fruong co
s mu |dIm cuI cung), ch s CInI va phuong phap
AfIas cua Ngan hang fh gIoI d uoc fnh yu f
chuyn dI duoc dung d fnh CNP va CNP fheo
dau nguoI bng d Ia My.
Ty I fng fruong nhung bnh phuong nho nhaf
Ty I fng fruong nhung bnh phuong nho nhaf,
r, duoc fnh bng cach Iam cho duong d fhI fhoaI
frIn fheo duong fhng nhung bnh quan nho nhaf
phu hop voI Igarf nhung gIa frI hng nm cua bIn
s frong fhoI ky co IIn quan. Phuong frnh fhoaI
frIn duoc bIu dIn nhu sau:
Iog X
f
= a + b
f
Phuong frnh nay fuong duong voI vIc Iog hoa
phuong frnh fy I fng fruong hnh hoc:
X
f
- Xo |1 + r)
f
.
Trong nhung phuong frnh nay X Ia bIn s, I
Ia fhoI gIan va a =Iog Xo va b = Iog|1+r) Ia nhung
fhng s duo c uo c fnh. N u b' Ia uo c fnh bnh
phuong nho nhaf cua b, fh fy I fng fruong frung
bnh hng nm, r, fhu duoc nhu Ia dI Iog |b') - 1|
va duoc nhan voI 100 d bIu fhI no nhu Ia s phan
frm.
Ty I fng fruong duoc fnh Ia fy I frung bnh
daI dIn cho nhung quan saf co sn frong ca fhoI ky.
No khng nhaf fhIf phaI phu hop voI fy I fng
fruong fhuc f gIua baf ky haI fhoI ky nao. Nu cho
rng fng fruong fheo hnh hoc Ia cach fhch hop v
m hnh hoa du IIu, fh fnh foan nhung bnh phuong
nho nhaf v fy I fng fruong Ia fhch hop va co hIu
qua.
Ty /c tng truong tbco Jicm cu6i cung co mu
Ty I fng fruong gIua haI dIm fhoI gIan dI voI du
IIu nao do v dan s, nhaf Ia v Iuc Iuong Iao dng
va dan s, duoc fnh ra fu phuong frnh:
r = In |Pn/ P1)/ n
Trong do Pn va P1 Ian Iuof Ia quan saf Ian cuI
va Ian fhu nhaf frong fhoI ky, n Ia con s nhung
nm frong fhoI ky va In Ia s dIu hanh Iog fu nhIn.
Ty I fng fruong nay dua vao m hnh fng
fruong mu IIn fuc. co duoc fy I fng fruong cho
nhung fhoI ky rIng re co fh so sanh voI fy I fng
fruong nhung bnh phuong nho nhaf, nguoI fa Iay
dI Iog cua fy I fng fruong duoc fnh va fru dI 1.
Cbt s6 Gini
Ch s CInI do muc d phan phI fhu nhap |hay,
frong mf s fruong hop, chI ph fIu dung) gIua
nhung ca nhan hay h gIa dnh frong mf nn kInh
f dI chch khoI su phan phI hoan foan bnh dng.
uong cong Iorenz ve duong d fhI nhung phan frm
cua fng fhu nhap nhan duoc so voI s phan frm
fn fch duoc cua nhung nguoI nhan, bf dau fu ca
nhan hay h gIa dnh ngheo nhaf. Ch s CInI do
khoang cach dIn fch nm o duoI duong d fhI. Nhu
vay ch s CInI bng zro fh hIn mf su cng bng
hoan foan, frong khI do ch s 100% bao ham mf su
baf bnh dng fI da.
Ngan hang fh gIoI dung chuong frnh bng s,
POVCAI, d uoc fnh nhung gIa frI v ch s CInI;
xem Chen, aff va RavaIIIon 1992.
Pbuong pbap At/as cua Ngn bang tbc gioi
Yu f chuyn dI AfIas dI voI baf ky nm nao Ia s
frung bnh v fy gIa hI doaI cua mf nuoc |hay yu
f chuyn dI fhay fh) dI voI nm do va nhung fy
gIa hI doaI dI voI haI nm fruoc do, sau khI dIu
chnh nhung khac bIf v fy I Iam phaf gIua nuoc
duoc noI foI va nhung nuoc C-5 |Phap, uc, Nhaf,
Anh va My). Ty I Iam phaf dI voI nhung nuoc C-5
duoc fh hIn bng nhung fhay dI frong yu f gIam
phaf SR. VIc Iay s frung bnh cua ba nm nay
Iam gIam nhe nhung dao dng hang nm v gIa ca
va fy gIa hI doaI dI voI mI mf nuoc. Yu f chuyn
dI AfIas duoc ap dung cho CNP cua nuoc do. CNP
fhu duoc fheo dIa My duoc chIa cho s dan o gIua
nm cuI cung cua ba nm d fnh ra CNP fheo dau
nguoI.
Cng fhuc sau day m fa nhung cach Iam dI
voI vIc fnh foan yu f chuyn dI dI voI nm f:
Va d fnh foan CNP fheo dIa My dI voI nm
f:
Y
f
$
= |Y
f
/N
f
)/e'
f
Trong do: Yf
Yf = CNP hIn fhoI |bng fIn dIa phuong) dI
voI nm f;
Pf = yu f gIam phaf CNP dI voI nm f;
1
]
1
,
_
,
_

t S
t
S
t
t
t
t S
t
S
t
t
t
t t
e
p
p
p
p
e
p
p
p
p
e e
$
$
$
$
*
1 1
1
2 2
2
3
1
ef = fy gIa hI doaI frung bnh hang nm |don
vI fIn dIa phuong fheo mf dIa My dI voI nm f;
Nf = dan s vao gIua nm dI voI nm f;
PfS$ = yu f gIam phaf SR bng dIa My dI
voI nm f.
Nbung ycu t6 cbuycn J6i tbay tbc
Ngan hang fh gIoI danh gIa mf cach co h fhng
fnh fhch hop cua nhung fy I hI doaI chnh fhuc
voI fnh cach Ia nhung yu f chuyn dI. Mf yu f
chuyn dI fhay fh duoc dung khI fy gIa hI doaI
chnh fhuc duoc cho Ia dI chch mf bIn f dc bIf
Ion khoI fy gIa duoc ap dung co hIu qua frong nhung
gIao dIch nI dIa v ngoaI f va cac san pham duoc
dem ra frao dI; day Ia fruong hop ch dung dI voI
mf s f nuoc |Xem bang Suu fam cac du IIu chu
yu va ban dau). Nhung yu f chuyn dI fhay fh
duoc dung frong phuong phap AfIas va o nhung noI
khac frong Nhung ch s6 cc tnb bnb pbat tricn tbc
gioi nbu nbung ycu t6 cbuycn J6i cua mf nm rIng
re.
Ahmad, SuIfan 1992. Nhung uoc fnh fhoaI frIn
v CP fheo dau nguoI dan frn ngang gIa suc
mua. TaI IIu Iam vIc v NghIn cuu chnh
sach s 956.
Ngan hang fh gIoI, Vu kInh f hoc quc f, Wash-
Ingfon, .C.
os, duard, My T.Vu, rnesf MassIah va RodoIfo
A.uIafao. 1994. Nhung du kIn v dan s fh
gIoI Ian xuaf ban nm 1994-1995. aIfImore,
Md.: John HopkIns !nIversIfy Press.
HI dng chau au, 1995. Nhung dIn bIn dan s
gan day o Chau u va c My. CouncII of u-
rope
urosfaf |Co quan fhng k cua cac Cng dng Chau
u) NhIu nm NIn gIam fhng k. Iuxem-
bourg.
IAO |T chuc Iuong fhuc va nng nghIp). NhIu
nm. NIn gIam san xuaf, Ioaf fhng k cua
IAO. Rome.
IA |T chuc nng Iuong quc f). 1996. Thng k
nng Iuong va nhung can dI cua cac nuoc khng
fhuc f chuc OC 1993-1994. ParIs.
IA - 1996. Thng k nng Iuong cua cac nuoc OC
1993-1994. ParIs.
IIO |T chuc Iao dng quc f) 1995. NIn gIam v
fhng k Iao dng. Ceneva.
IIO 1995. Nhung uoc fnh v Iuc Iuong Iao dng va
nhung du kIn. 1950-2010. Ceneva.
IIO 1995. Nhung uoc fnh v dan s hoaf dng fch
cuc v mf kInh f fheo gIoI va nhom fuI va
fheo nhung khu vuc hoaf dng kInh f chnh.
Ceneva.
IMI. |Quy fIn f quc f )1986. Sach gIao khoa v
fhng k faI chnh chnh quyn. WashIngfon,
.C.
IMI. 1993. Sach gIao khoa v can can fhanh foan.
Xuaf ban Ian fhu nm. WashIngfon, .C.
IMI. NhIu nm. NIn gIam fhng k faI chnh chnh
quyn. WashIngfon, .C.
IMI. NhIu nm. Thng k faI chnh quc f. Wash-
Ingfon, .C.
OC |T chuc hop fac va phaf frIn kInh f ) 1988.
Phan phI v mf dIa Iy nhung Iung faI chnh
sang cac nuoc dang phaf frIn. ParIs.
OC. 1996. Hop fac phaf frIn: bao cao nm 1995.
ParIs.
OC. 1996. K foan quc gIa 1960-1994. Tap I.
Nhung fng s chnh. ParIs.
OC. 1996. K foan quc gIa 1960-1994. Tap II.
Nhung bang chI fIf. ParIs.
OC. NhIu nm. Hop fac phaf frIn. ParIs.
RavaIIIon, MarfIn va Shaohua, Chen. 1996, u IIu
khao saf moI co fh noI g voI chung fa v nhung
fhay dI gan day frong muc sng o cac nn kInh
f dang phaf frIn va chuyn fIp7 Ngan hang
fh gIoI. Vu NghIn cuu chnh sach, WashIng-
NHNG NGUN D LIU
323 NHNG NGUN D LIU
fon, .C.
! S ureau of fhe Census. 1996. Hnh bong dan s
fh gIoI. WashIngfon, .C: !.S. Covernmenf
PrInfIng OffIce.
!NCTA |HI nghI IIn hop quc v fhuong maI va
phaf frIn). NhIu nm khac nhau. S fay fhng
k mau dIch quc f va phaf frIn. Ceneva.
!NSCO |T chuc gIao duc, khoa hoc va vn hoa
cua IIn hop quc). NhIu nm khac nhau. NIn
gIam fhng k. ParIs
!NICI |Quy nhI dng IIn hop quc). 1997. Tnh
frang cua fre em fh gIoI 1997. Oxford: Oxford
!nIversIfy Press.
!NIO |T chuc phaf frIn cng nghIp cua IIn
hop quc) 1996. NIn gIam quc f v fhng k
cng nghIp. 1996: VIenna.
IIn hop quc. 1968. Ch d k foan quc gIa: nghIn
cuu va phuong phap. SerIes I. S 2. an sua 3.
Nev York.
IIn hop quc. 1985. Thng k k foan quc gIa: Trch
yu fhng k phan phI fhu nhap. Nev York.
IIn hop quc. 1994. TrIn vong d fhI hoa frn fh
gIoI, xem xef IaI van d nm 1994. Nev York.
IIn hop quc. 1996. TrIn vong dan s fh gIoI: xuaf
ban nm 1996. Nev York.
IIn hop quc. NhIu nm khac nhau. NIn gIam
fhng k nng Iuong. Nev York.
IIn hop quc. NhIu nm khac nhau. Muc d va xu
huong su dung dung cu franh fhaI. Nev York.
IIn hop quc. NhIu nm khac nhau. Nguyf san
fhng fIn v fhng k. Nev York.
IIn hop quc. NhIu nm khac nhau. an s va
bao cao v nhung fhng k cf yu. Nev York.
fhng k. Nev York. IIn hop quc. NhIu nm
khac nhau. Thng fIn moI nhaf v fnh hnh
dInh duong. !y ban quan Iy su phI hop, Phan
ban v dInh duong. Ceneva.
fhng k mau dIch quc f. Nev York.
WHO |T chuc y f fh gIoI ) - 1991. Ty I fu vong
cua cac ba me sInh con: h so du IIu foan cau.
Ceneva.
WHO. NhIu nm khac nhau. Thng k y f fh
gIoI.Ceneva.
WHO. NhIu nm khac nhau. ao cao Thng k y f
fh gIoI. Ceneva.
Ngan hang fh gIoI. 1993. Suc mua cua cac dng
fIn: so sanh nhung fhu nhap quc gIa bng
cach dung du IIu ICP. WashIngfon, .C.
Ngan hang fh gIoI. 1997. TaI chnh phaf frIn foan
cau 1997. WashIngfon, .C.
VIn faI nguyn fh gIoI hop fac voI !NP |Chuong
frnh mI fruong cua IIn hop quc) va !NP.
1994. TaI nguyn fh gIoI 1994-1995: huong dan
v mI fruong foan cau. Nev York: Oxford !nI-
versIfy Press.
VIn faI nguyn fh gIoI, !NP, !NP va WorId
ank. 1996. Ta I nguyn fh gIo I 1996-1997:
huong dan v mI fruong foan cau. Nev York:
NamXahara Chu Phi Chu A Chu u va Trung A Trung ng va Bc Phi
Nhom
thu nh p Phn nhom
ng va
NamPhi Ty Phi
ng A va Thai Bnh
Dng NamA ng u va Trung A
Phn con lai cua
Chu u Trung ng Bc Phi Chu My
ngla Bnanh Campuchia Apganixtan Anbani CH Ymen Guyana
Burundi Buckina Trung Quc Bnglaet Acmnia Haiiti
Cmo Phas Lao Butan Adecbaigian nurat
ritria Camrun Mng C n Bxnia va Hecxegvina Nicaragoa
tipia Trung Phi Mianma Npan Crgxtan
Knia Sat Vit Nam Pakixtan Crudia
Madagaxca CH Cng Xrilanca Tatgikixtan
Malauy Ct ivoa
Mdmbch Gmbia
Ruanda Gana
Xmali Ghin
Xung Ghin Btxao
Tandania Liberia
Uganda Mali
Dia Mritani
Dmbia Nigi
Dimbabu Nigiria
Sao Tm va
Prinxip
Xngan
Xira Ln
Ghin xch ao
Thu nhp
thp
Tg
Gibuti Phigi Maniv Blarut Th Nh Ky Iran Angiri Blix
Namibia Innxia Bungari Irc Ai Cp Blivia
Xoadilen Kiribati Extnia Gioocdani Marc Clmbia
Btxoana CHDCND Triu Tin Cadcxtan Xyri Tuynidi Cxta Rica
Lxth Macsan Latvia B Ty va dai Gada Cuba
Micrnxia Ltva Libng minica
Papua Niu Ghin Macxnia CH minicana
Philippin
FYR
a
cuao
Xlmng Rumani En Xanvao
Thai Lan Lin bang Nga Grnaa
Tnga Ucraina Goatmala
Vanuatu Udbkixtan Vnxula
Ty Xamoa NamT Giamaica
Mva Panama
Ba Lan Paraguay
Sec Pru

Tucmnixtan

Xanh Vixen va
Grnain
Thp hn
Xurinam
Mrix Gabng Xamoa thuc My
Cratia ao Manta Baren Libi
ngtigoa va
Bacbua
Maytte
Malaixia
Sec Hy lap man Achentina
Xysen
Palau
Xlvenia Arp Bacbat
NamPhi Hungari Braxin
Chil
Gioalup
Mhic
Puet Ric
XanKt va Nvt
Xanta Luxia

Triniat va
Tbag
Thu nhp
trung bnh
Cao hn
Uruguay
Bang 1. Phn loai cac nn kinh t theo thu nhp va theo vung, 1997
325 NHNG NGUN D LIU
I voI cac muc dch van hanh va phan fch, fIu ch
chnh cua Ngan hang fh gIoI d phan IoaI cac nn
kInh f Ia fng san pham quc dan rong |CNP) fheo
dau nguoI. MI nn kInh f duoc phan IoaI Ia co fhu
nhap fhap, fhu nhap frung bnh |duoc chIa chI fIf
hon fhanh fhu nhap frn frung bnh va fhu nhap
duoI frung bnh) hay fhu nhap cao. Nhung nhom
phan fch khac dua frn vung dIa Iy, kIm ngach xuaf
khau va muc d no nuoc ngoaI cung duoc dung foI.
Nhung nn kInh f co fhu nhap fhap va frung bnh
nhIu khI duoc d cap nhu khng nn kInh f dang
phaf frIn. VIc dung fu ngu nay Ia fhch hop no
khng co ham y rng faf ca cac nn kInh f frong
nhom dang fraI qua mf su phaf frIn fuong fu hoc
rng nhung nn kInh f khac da daf foI mf gIaI
doan phaf frIn ua chung hay cuI cung. Su phan
IoaI bng fhu nhap khng nhaf fhIf phan anh dIa
vI phaf frIn.
xtrylia Ao Canada
Nht Ban B My
Han Quc an Mach
Niu Diln Phn Lan
Phap
c
Aixlen
Ailen
Italia
Luychxmbua
Ha Lan
Nauy
B ao Nha
Ty Ban Nha
Thuy in
Thuy S
Cac n c
OECD
Anh
Bruny Anra Ixraen Aruba
Plinxia thuc Pha p Qun ao Mngs Coet Bahama
Guam Sp Cata Becmua

Hng Cng (Trung
Quc
d
) Qun ao Phare
Cac tiu vng quc
Arp th ng nht Qun a o Caiman
Macao Grinlen Guyana thuc Phap
Niu Calonia Lichtenxtn Mactinch
Qun ao Bc Mariana Mnac
Qun ao ngti thuc Ha
Lan
Xingapo
Qun ao Vcgin thuc
My
Thu nhp
cao
Cac n c
khng thuc
OECD
OAE
c

Tng s 210 27 23 34 8 27 28 14 5 44
(a) Cng hoa Maxcnia thuc Nam T cu
(b) Lin bang cng hoa Nam T (Xecbia/Mngtngr)
(c) Nhng nn kinh t chu A khac - ai Loan, Trung Quc
Nhng nh ngha v cac nhom
Nhung bang nay phan IoaI faf ca cac nuoc fhanh
vIn Ngan hang fh gIoI va faf ca cac nn kInh f
khac co dan s hon 30.000 nguoI. Nhom fhu nhap:
cac nn kInh f duoc chIa fheo CNP fheo dau nguoI
nm 1995, duoc fnh ra bng cach dung phuong phap
AfIas cua Ngan hang fh gIoI. Cac nhom Ia: nhom
fhu nhap fhap, 765 d Ia hay kem hon; nhom fhu
nhap duoI frung bnh, 766 d Ia foI 3035 d Ia; nhom
fhu nhap frn frung bnh, fu 3036 d Ia foI 9385 d
Ia; va nhom fhu nhap cao, 9386 d Ia hoc hon nua.
Nhung uoc fnh dI voI cac nuoc cng hoa fhuc IIn
bang XvIf cu Ia raf so b va su phan IoaI cua chung
se duoc xem xef IaI.

Nha Nuoc Trong Mot The Gioi Dang Chuyen Doi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nha Nuoc Trong Mot The Gioi Dang Chuyen Doi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Nhan IoaI dang fraI qua nhung nm cuI cung cua

fh ky voI nhung fhuan IoI va frIn vong ff dep,

You might also like