UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET POLITIKIH NAUKA

SARAJEVO



VESELIN MASLEA
Seminarski rad iz predmeta: Moderna politika misao u BiH



Studenti: Mentor:
Amel Kamberovi Prof. dr. Esad Zgodi
Amela Halilovi Vii ass. Elvis Fejzi
Elvedina Mlivo
Emin Kijamet
Haris Harba

Sarajevo, maj, 2014.
1


SADRAJ

1. UVOD 2
2. NACIONALNO PITANJE.....4
3. MASLEINO SHVATANJE MARKSIZMA.6
4. DOPRINOS IZGRADNJI NARODNE VLASTI...8
5. SHVATANJE DRUTVA I ULOGA POJEDINCA........10
6. ULOGA I ZNAAJ EKONOMIJE PREMA VESELINU MASLEI11
7. ZAKLJUAK...13
LITERATURA14












2


1. UVOD
Veselin Maslea, revolucionar, publicist, i nauni radnik rodio se 20. aprila 1906. godine u Banja
Luci u prilino imunoj porodici. Roditelji su mu se bavili trgovinom.
Sa petnaest godina je uestvovao u demonstracijama banjalukih radnika protiv Obznane, kojima
su se pridruili srednjokolci i studenti. To predstavlja prvi njegov korak u javnom ivotu. U
viim razredima gimnazije Maslea se isticao svojim radom u literarnom drutvu Mladost.
Tada je u banjalukoj gimnaziji djelovala grupa naprednih nastavnika, meu kojima je bilo i
izgraenih marksista. Njihov utjecaj na Masleu je bio znatan. On se osjeao i u literarnom
drutvu Mladost u kojem je Maslea bio i najaktvniji lan.
1925. godine upisuje se na Pravni fakultet u Zagrebu, a uskoro se seli u Frankfurt gdje upisuje
Fakultet politikih i ekonomskih nauka. Tu se povezao sa radnikim pokretom i postao lan
komunistike frakcijeMaslea se tada trudio da organizuje srednjokolsku i studentsku omladinu
te da im stvori uslove za bolji rad. Na njegovu inicijativu bio je obrazovan akcioni odbor tzv.
grupa Socijalna i kulturna akcija. S obzirom da vlada nije htjela da odobri rad grupe ona se
sastajala po kafanama i privatnim stanovima. Maslea je odrao niz predavanja, meu ostalim i o
Sarajevskom atentatu , to pokazuje da ga je Mlada Bosna interesovala. Na poslijetku osniva
Klub akademiara Banja Luke, koji je imao velikog utjecaja na razvitak omladine.
1927. godine postaje lan Kluba marksista u Zagrebu, a 1928. godine odlazi u Beograd gdje se
zapoljava kao novinar u Beogradskim novostima. Tu se upoznaje sa Kerovanijem Otokarom
i zajedno s njim pokree asopis Nova literatura u kojem su objavljeni prvi Masleini radovi.
Prvi put je bio uhapen 1929. godine, a od tada je bio sedam puta hapen i odleao je preko dvije
i po godine u zatvoru.
1940. godine morao je da pree u ilegalnost te se krio sedam mjeseci. Njegova revolucionarna
djelatnost bila je raznovrsna, od najsitnijeg partijskog rada pa do propagandistikih lanaka, rada
pod rukovodstvom Jedinstvene radnike partije 1938. godine, u ijem je rukovodstvu bio sve do
hapenja 1939. godine. Bavio se raznim poslovima koji nisu uspjeli da ometu njegov politiki,
3

publicistiki i nauni rad, a u svemu tome pronalazi vremena i da diplomira na Pravnom
fakultetu u Zagrebu 1937.
Bio je izabran za lana AVNOJ-a, te je bio lan i politodjela Pete crnogorske brigade. Poginuo je
14. juna 1943. godine za vrijeme Pete ofanzive, prelazei Sutjesku.
20. decembra 1951. Narodna skuptina Federativne narodne republike Jugoslavije proglaava ga
narodnim herojem. Dva njegova najvea nauna rada: lanak Vaso ubrilovi: Bosanski
ustanak 1875-78. i Uvod u pravilno shvatanje istorije. Maslea je takoer napisao i dvije
kritike: Srpski ustanak u Vojvodini i Durman Milan, Hrvatska seljaka buna 1573..
Takoer je prouavao i dalje razvijao nauku marksizma, ne samo kroz asopise i lanke nego i
kroz tamparsku korekturu i tehniku redakciju prijevoda Marksovog Kapitala i Hegelove
Dijalektike. On marksizam nije doivljavao samo kroz teoriju, ve je bio i dio radnike klase
koji je ivio od svog rada, te se borio na svim frontovima.
Maslea je imao i veliki doprinos u izgradnji narodne vlasti I uicaju ojedinca za drutvo. I pored
svih sfera u kojima je djelovao i kao novinar, i kao revolucionar i kao publicist, u naslijee nam
je ostavio i mnogobrojne ekonomske naune radove.










4

2. NACIONALNO PITANJE
Mnoge Masleine ideje, te njegova metoda analize meunacionalih odnosa i danas je aktuelna
samim tim jer moe posluiti za razumjevanje kako uslova u kojim je vodila borbu Komunistika
partija Jugoslavije pred rat i u ratu, tako i uslova u kojima je djelovao Veselin kao marksist i
revolucionar. Neke Masleine misli sada su u naoj praksi produbljene , a neke nadmaene. Iznio
je kritiku stavova ivka Topalovia, koji je falscifirao historiju. Pored ove kritike, odluno je
kritikovao tzv. teorije o mononacionalnoj strukturi Bosne i Hercegovine. Maslein odnos prema
nacionalnom pitanju i prema unitarizmu je antidogmatski i nije pravio kompromise.
Muslimansko pitanje
Maslea ne prihvata etniku posebnost muslimana, a izlaz za muslimane vidi u aktiviranju
muslimanskih masa u narodnooslobodilakoj borbi, te povezuje s njihovom emancipacijom.
Pitanje muslimana u Bosni i Hercegovini postalo je 'muslimansko pitanje' uporedno sa
procesom propadanja feudalizma, sa razvojem nacije i sa oslobodjenjem naroda.
(Dela,knj.II,Sarajevo,str.151.)
Maslein tekst o muslimanima odjekuje u njegovom cjelokupnom djelu kao posudjeno mjesto.
Bio je dosljedan borac protiv mononacionalizma kad su u pitanju Hrvati-metodom kojom se
sluio nuno je morao doi do konkretnog zakljuka i kad su u pitanju Muslimani. Maslein stav
prema Muslimanima, gotovo da dobija utisak da je on ve u prilazu usvojio tradicionalistiko
gledite, koje se kod mnogih bilo zadralo, ali je manje istraivao sutinu drutvenog procesa.
Muslimane je vidio kao subjekt borbe, te je u lanku Muslimansko pitanje napisao i ovo:
Potrebno je, danas vie nego ikad, uiniti sve da muslimanske mase postanu, u odnosu prema
politikom vodjstvu, politiki subjekt. Danas, u periodu naroodnooslobodilake borbe, to je lake
postii nego ikad, danas, u procesu oslobodjenja narodnih snaga, to se moe izvriti bre nego
ikad:(Dela,knj.II,str.149i150.)
Maslea jasno kae da se jednom narodu ne moe ematskim konstrukcijama oduzeti njegova
nacionalna individualnost, odnosno da su narodi ivi organizmi koji se ne daju nikakvim
emama izbrisati. (Dela, knj, II, str.113.)
Maslea je imao privida i kad je u pitanju Balkan, te su njegove misli o Balkanu u tom vremenu
imale znaajne mobilizacione parole za otvaranje perspektivne borbe.
5

Vidio je Balkan u ratu, te je imao viziju jednog novog, socijalistikog Balkana.On napada
teoriju o jednom narodu, koja je stvorena radi ouvanja jednog odredjenog interesa, pa kae
da teorija o harmoniji nije tana.(Dela, knj. II, str.27.)
Maslea govori o razlikama u ekonomskim uslovima, ali i u kulturama i njihovim raznim
disproporcijama koje su ubrzavale diferenciranje medju narodima. Naime, moe se rei da je
kultura s jedne strane doprinosila formiranju pojedinih nacija, dok je s druge strane uticala na
razdvajanje i otvarala puteve uticaja drugih na odredjenom podruju. Vjerski momenat je jedan
od znaajnih elemenata koji je teio i doprinosio razdvajanju naroda.
Kada je rije o muslimanskoj naciji, bitno je spomemnuti da su na primjer, jezik, teritorija i
brojnost, te mnogi drugi poznati elementi vani faktori etnikog razvitka. Muslimani kao nacija
se nisu dali ni turcizirati, ni hrvatizirati, niti srbizirati bez obzira na takve tenje drugih.
Muslimanska kultura pored tog to postoji, ona je i vrlo vidljiva bez
obzira na spoljne uticaje koje je trpjela ili kojima je bila izloena.
Maslea ukazuje da na to da su sve tri nacije u Bosni i Hercegovini medjusobno razlikovale u
materijalnom i ekonomskom pogledu, naroito ako je rije o pojedinim klasama.
Poloaj Srba u Bosni i Hercegovini
Analiziramo, nacionalno pitanje je svakako i u njegovim klasinim kategorijama, ali
dijalektiki,sutinski, te se drugaije ne moe razumjeti. Izrazit je interes nacija za njihovim
daljnim medjusobnim povezivanjem, npr. Srba iz Bosne i Hercegovine sa Srbima iz drugih
republika. Medjutim, veliko naglaavanje rodjatva medju nacijama (mimo njegove realne
dimenzije i opteg konteksta o emu je bilo rijei), u naim uslovima moe teiti unitarizmu i
antagonizirati nas s narodnostima.
Maslea u svojim djelima, naroito u Mladoj Bosni se bavio pitanjem poloaja Srba u Bosni i
Hercegovini, te pie: Sve u svemu: da nije jasne zlonamernosti sa oznakom Hrvata kao
katolika- jer musliman moe biti Srbin, ali ne moe biti katolik! moglo bi se ovako napisano
delo smatrati kao potrebna arhivska i tehnika predradnja za istorijsku studiju o bosanskom
ustanku.(Mlada Bosna, Beograd,str.187)
Za Masleu je Mlada Bosna na liniji tradicije istinskog rodoljublja kod Srba, bez obzira na sve
zablude mladobosanaca.
6

3. MASLEINO SHVATANJE MARKSIZMA

Veselin Maslea je poznat kao marksist velikog ranga, a takoer i samostalni mislilac i
revolucionar. Bio je veoma kreativna linost koja je svaki svoj natpis inila samostalnim
prilogom primenjivanja marksizma na nau stvarnost. Veoma bitno za Veselina je to da je sam
znao da svojim sopstvenim razvojem potvruje konstataciju klasika marksizma, da jedino nauka
moe intelektualnog radnika dovesti radnikoj klasi i komunizmu i da je to uvidio u mnogim
linim primjerima historije marksizma kako u svijetu tako i kod nas. Nauka marksizma je za
njega bila ta koja e intelektualne radnike trajno dovesti radnikom pokretu i marksizmu.
Zahvaljujui svojoj majci i Akifu eremetu , Veselin Maslea je poeo da izrasta u marksistu na
djelu, i konano e izrasti u samostalnog mislioca i revolucionara, cjelovitu stvaralaku
linost monog marksiste koji je danononu, neumorno na svom revolucionarnom djelu
socijalistikog preobraa ljudi, drutva i naroda naeg prelaznog razdoblja i naeg
revolucionarnog tla prouavao i dalje razvijao nauku marksizma. Nije se libio nikakvog sitnog
ravolucionarnog posla poput tamparske korekture i tehnikih redakcija prevoda Marksovog
Kapitala ili prevoda i komentara Hegelove Dijalektike, jer unato svim progonima , uvijek je
ivio dostojanstveno. Malea je, kao iskusni i obrazovani marksista propagirao : Marksizam je
rukovodstvo za akciju, orijenit u sloenim uslovima borbe; bez toga e lutati, troiti uzaludno
energiju i skupo plaati promaaj. Maslea je razvijao nauku marksizma ne samo kroz asopise
i lanke, nego kao to sam ve naveo i kroz tamparsku korekturu i tehniku redakciju
prijevoda Marksovog Kapitala i Hegelove Dijalektike. On marksizam nije doivaljavao samo
kroz teoriju, ve je bio i dio radnike klase koji je ivio od svog rada.
Masleino shvatanje i tumaenje Marksovog Kapitala i savremena interpretacija
Razmatranje Masleinog shvatanja kao i tumaenja Marksovog Kapitala je veoma kompleksan
zadatak. Njegova realizacija prua uvida ne samo u Masleina shvatanja i teoriju koja mu je bila
rukovodstvo u akciji i revolucionarnoj borbi nego nam prua mnogo vie od toga. To nije samo
dio u genezi nae revolucionarne teorije i tumaenje batine marksizma u vrijeme kad je Maslea
pisao o Marksovom Kapitalu, nego je i to znaajan izbor pomou kojeg se savremene
generacije mogu napajati adekvatnim marksistikim shvatanjem, kao i relevantnim tumaenjem
Marksovog Kapitala i u dananjem vremenu. Za borbu, koja je veoma nuna u svakoj akciji u
7

savremenosti prilikom dodira sa heterogenim kretanjima unutar marksizma, koja esto znae ne
samo njegovo dalje razvijanje nego i njegovu potpunu ili djeliminu negaciju. Masleina misao
prua jasnu svjetlost. Njegova misao slui kao istinska anticipacija odgovora na kritiku i
opovorgavanju marksizma danas, iako je nastala kao teorijsko- kritika analiza u funkciji borbe
za marksizam i revolucionarnu teoriju i praksu u Masleino doba, i uslovima drugaijim od onih
u kojima se ta borba odvija danas. Veoma nuno je naglasiti da iz Masleinih lanka, priloga o
Kapitalu i Marksovom i Engelsovom uenju, izbija zakljuak kako treba razmatrati Kapital .
Bitno je naglasiti da Masleino shvatanje i tumaenje Kapitala, se u potpunosti, uvia iz
njegovih navedenih radova, kao i iz cjeline njegovih ekonomskih shvatanja. U vrijeme kada
Maslea pie o Marksovom Kapitalu, podvlaei u lanku Povodom prevoda Kapitala, on
nedvosmisleno shvata da je marksizam, prije svega, metod, a ne doktrina. Kad on govori da
marksizam nije dokrtina nego metod, on naglaava da je to metod koji primljen na sve oblasti
ivota drutva i privrede, stvara jedan pogled na svijet koji krije gomilu doktrina.
Govorei o Kapitalu, Maslea podvlai njegovu sadrinu i znaaj koje djelo ima ne samo u
historiji nauke nego i u drutvu i u svijetu. Takoer, ono to se mora naglasiti, da u Masleinom
shvatanju i tumaenju Kapitala jeste njegova neprestalna tenja da teorija i metod Marksovog
Kapitala ne prikae samo u njegovom konanom obliku, nego i da upozna itaoca sa njegovom
genezom. Za tumaenje Kapitala potrebno je : poznavanje cjelokupnog Marksovog i Engelsovog
opisa kao i njegov nastanak. Ono to je bitno naglasiti, jeste to da je Masleino shvatanje i
tumaenje Kapitala, cjelovito. Masleina opredjeljenja jasnija od svih objanjena o pitanju koje
je i danas kljuno u raspravama meu marksistima, prikazuju ga kao marksistu za koga
marksizam nije zavren sistem uenja, nego takav sistem ije je imanentno svojstvo da se
neprestalno razvija. Za Masleu je osnovno da Marksovo djelo u svom vidu objanjava
kapitalistiku stvarnost, poloaj radnike klase i puteve klasne borbe, kao i itav historijski
razvoj drutva.




8

4. DOPRINOS IZGRADNJI NARODNE VLASTI
Na Majskom savjetovanju je utvena ideja na osnovu koje se formirala politika platforma
Komunistike partije, kao i pripreme za oslobodilaku borbu. Jedan od najaktivnijih pristalica
ove borbe bio je Veselin Maslea. Maslea je ve u to vrijeme bio u Crnoj Gori gdje je djelovao
kao istaknuti revolucionar u slubi narodnooslobodilakog pokreta. Znaajno je da je radio kao
novinar koji je svojom pojavom vrio snaan utjecaj na narodne mase, a njegove rijei su
ulijevale nadu u pobjedonosni rezultat. Kao novinar i urednik pisao je u Slobodi, Proleteru,
Narodnom Osloboenju, Borbi i drugim znaajnim listovima.
Maslea je isticao da je narodna vlast samo ona vlast koja je ponikla iz naroda, koja se oslanja na
narod i koju narod osjea i voli kao svoju vlast. Smatrao je da, s obzirom da je u vrijeme borbe
najvei interes naroda njegovo osloboenje, onda je i narodna vlast samo ona vlast koja
omoguava i pomae narodnooslobodilaku borbu. Objanjavao je da stara vlast ne bi mogla
opstati jer je u svijesti naroda izgubila svaki vid autoriteta. Maslea je vrlo esto isticao znaaj
narodnooslobodilakih odbora istiui njihovu veliinu i odgovornost. Naglaava da rad
narodnooslobodilakih odbora mora biti usmjeren na konkretno ostvarivanje zadanih ciljeva, jer
bi u suprotnom svako labavo rjeenje zadataka znailo pomo neprijatelju. Pridavao je veliku
vanost narodnim masam istiui da nijedan narodnooslobodilaki odbor nee moi ispuniti
svoje zadatke ukoliko zanemare narod. Smatrao je da povezivanjem s masam i odravanjem
stalnog kontakta s narodom je jedini nain za uspjeh narodnooslobodilakih odbora.
Analizirajui tekoe s kojima se do sada susretala KPJ, navodi da je najvea potekoa izdaja
borbe, ali konstatuje da su narodi Jugoslavije prevazili sve potekoe, te pobjedonosno idu
naprijed.
U vremenu nakon provog zasjedanja AVNOJ-a Maslea bavi ekonomskim, politikim i
socijalnim pitanjima koja je rjeavao Izvrnoi odbora AVNOJ-a. Uzimajui njegove izvanredne
sposobnosti propagatora i ve afirmisanog marksisite AVNOJ ga je izabrao za lana Izvrnog
odbora. Kao lan Izvrnog odbora, obavljao je niz komleksnih zadataka s ciljem rjeavanja
problema pred kojima u se nali naroodnooslobodilaki odbori. Maslea istie vanost izbora za
narodnooslobodilake odbore, smatrajui da za lanove odbora treba birati samo najbolje, bez
obzira na njihovu pripadnost nekom narodu, na vjeru ili politiku partiju. Izbori treba da budu
slobodni i treba birati one koji e uvrstiti narodnu vlast i podii njen ugled.
9

Ovi izbori su imali samo jedno ogranienje: ne mogu i ne smiju biti izabrani neprijatelji naroda
odnosno izdajice narodnooslobodilake borbe.
Izbori za narodnooslobodilake odbore su slobodni u slobodi, ali za izdajice i neprijatelje
naroda nema slobode u narodnoj slobodi. Njima nema mjesta u narodnooslobodilakim
odborima. (Nauni skup o djelu Veselina Maslee, srt.116)

















10

5. SHVATANJE DRUTVA I ULOGA POJEDINCA
Veselin Maslea se esto u svom djelovanju osvrtao na Marksa i Engelsa, na njihove misli i
rasprave, te je esto i studirao njihova djela. Kada je rije o Masleinom shvatanju drutva, bitno
je da se naglasi da je upravo ovdje uviavna ta povezanost Maslee sa Marksom. Maslea je
polazio od Marksove teorije fetiizma robe prema kojoj su ljudski odnosi ureeni kao odnosi
prema stvarima, koji prikrivaju otuenost i pokvarenost ovjeka, te na taj nain raaju kulturno
malograanstvo. Izopaena i lana ljudska svijest prikriva stvarne odnose ovjeka sa drutvom,
prikriva klasnu odreenost i ogranienost spram prirode i ljudi. Opisuje drutvo kao
poluobrazovan svijet sa poluseoskim mentalitetom malograanstva kojeg karakterie potreba za
veliinama, makar i fiktivnim, spletkarenje, neodreene ambicije, drutvo koje je socijalno
neorganizovano i politiki neodreeno. Smatra da je drutvo halapljivo, nezasitno, da se ne
ustruava initi drugima zlo radi ostvarivanja vlastite koristi, te je vrlo neaktivno.
Nastojao je napraviti razliku izmeu seoskog i gradskog stanovnitva. Za nae gradove pie da ih
ne karakterie niti jedna od bitnih osobina modernog grada, da ih uslovljava jedno bezbojno
arenilo. Smatrao je da se upravo ova epidemija malograanstva iri u kulturi i drutvu i
prikazuje poluobrazovanost graanstva.
S druge strane, za Masleu je selo jedan drugi, ali mnogo iri okvir ivota, ali i kulture. Seoski je
ivot jednostrano sveobuhvatan, te miran i monoton. Za duu seljaka pie da je ona zatvorena i
nepovjerljiva. Iako na marginama studijskih radova, Masleina slika drutva i pojedinca je
prikazana slikovito, te je najbolje ilustrirana kroz prikaz seoskog i gradskog naina ivota,
ruralnog i donekle, urbanog stanovnitva. Smatra da ljudi treba da tee intelektualnom
obogaivanju, a ne materijalnom, te da je ljudsko saznanje jedinstveno i da obogauje ovjekov
ivot. ovjeka posmatra kao otuenje koje je bez sredstava za proizvodnju, koje ne nabavlja
sredstva za proizvodnju u kojoj ne uestvuje, osobu koja ne plaa najamnine radnicima, koji ne
daje vlastita polja za ispau.



11


6. ULOGA I ZNAAJ EKONOMIJE PREMA VESELINU MASLEI
Veselin Maslea je bio jedan od najistaknutijih ekonomista-marksista. Masleina ekomsko-
nauna djelatnost se razvrstava u nekoliko osnovnih pravaca: ira ekonomskoteorijska misao,
ekonomsko-kritiki osvrti, idejno-politiki pokreti iz prolosti itd. Graanska ekonomska misao
je povezana sa nosiocima same tekue privredne politike, razvijala se poglavito na ekonomskim
katedrama i dolazila do izraaja u univeritetskim udbenicima i mnogobrojnim graanskim
listovima i asopisima. Marksistika ekonomska misao u to vrijeme nije uivala blagonaklonost i
podrku zvaninih drutvenih faktora ve je bila uguena i progonjena. Maslea je ekonomskim
problemima posvetio najvei dio svojih radova i u njima je razmatrao pitanja iz ekononomske
teorije, drutveno-ekonomske historije, tekue ekonomske problematike, razvitka ekonomske
misli. Karakteristino je da se njegova djela najvie odnose na agrarna pitanja.
Ekonomskoteorijska misao
On je okarakterisao savremeni dravni kapitalizam i analizirao savremenu ekonomsku situaciju u
svijetu uoavao je najbitnije i otkrivao sutinu i odlike kapitalistike ekonomike u predratnom i
ratnom periodu. Najvanija djela iz ove obalsti su mu: rukopis Ratna privreda i prigovori
knjigama Riharda Levinstona Morusa Novac u politici (1934) i Profiti danas (1940). Drava
postaje glavni regulator privrede i kao takva ona podreuje interese onih privrednih grana koje
ne rade za ratne potrebe interesima onih grana koje proizvode za te potrebe (Dela knj. I str. 280)
On se takodje bavio agararnom ekonomikom, a tu najvei znaaj ima njegovo razmatranje
problema zemljine rente i njenog mjesta u sistemu savremene kapitalistike privrede, sa njenim
karakteristinim instrumentima. Maslea je obraivao u sklopu ove analize poloaj i stavove
raznih drutvenih klasa i slojeva na selu, ove analize su bile usmjerene na razobliavanje klasne
politike veleposjednika i bogatih seljaka. Iz ove oblasti najvanija djela su mu: rukopis
Agrarizam i seljatvo i lanak Gospodarska sloga publikovanom 1936. U asopisu Naa
stvarnost. Razvijao je Marksovu teoriju apsolute zemljine rente, i doao do zakljuka da bi ona
iezla kad vie ne bi postojao monopol privatne zemljine svojine ili kad bi se izjednaio
organski sastav kapitala u industriji i poljoprivredi. Istakao je da je zemljina renta baza
12

veleposjednika, koja je parazitska ne samo sa gledita proleterijata ve i sa gledita samih
kapitalista. Kapital radije snosi teret zemljine rente nego da povredi svetost jednog principa na
kome i on poiva ( Dela knj. I str. 95).
Agrarnopolitika problematika
Maslea je pridavao veliku panju problemu seljakih dugova. Tridesetih godina taj problem je
stalno bio na dnevnom redu. Ovoj problematici Maslea je posvetio dva lanka: Problem
zaduenja nae poljoprivrede tampan 1934.g u asopisu Danas i Novo zaduenje seljaka pisan
1936.g.
On konstatuje da je agrarna reforma kod nas nakon prvog svjetskog rata u nekim dijelovima nae
zemlje oslobodila seljake feudalnog odnosa, a u nekim drugim, seljacima bez zemlje dala zemlju
ali da nije nita uradila za dalje ozganizovanje poljoprivredne proizvodnje i njeno podizanje na
jedan vii tehniki nivo, pa da je poljoprivreda postala i ostala sitnosopstvenika i primitivno
obraivana. Kritikuje reim koji je ovaj problem rjeavao i dokazuje da osnivanje Privilegovane
agrarne banke nije nije bilo u interesu seljatva i razduenja njihovih dugova, ve je u interesu
kapitalistikih banaka.
On se takoe bavio deavanjima u svjetskoj i naoj ekonomici i pridavao je panju velikoj
privrednoj krizi (1929-1931). Naa privredna kriza je deo svetske privredne krize i u izvesnom
smislu njena posledica, sa izvesnim specifino naim karakteristikama koje potiu iz agrarnog
karaktera nacionalne proizvodnje ( Dela knj, I str 158).
Istie da je dravna intervencija u cilju ublaavanja kriznih pojava i posljedica, pomogla samo
velikim zemljinim posjednicima. Prouavao je njena dejstva na meunarodnu i spoljnu
trgovinu. Na osnovu prouavanih statistikih podataka dokazao je da je Jugoslavija zemlja
zemlja vrlo sitnog posjeda i najamnog rada u poljoprivredi, a ne zemlja srednjeg seljakog
posjeda, kako se govorilo. Uoio da je i tehnika zaostalost poljoprivrede i veoma nika
produktivnost rada u njoj nerazvojno povezana sa posjedovnom strukturom tj. pitanjem
zemljine svojine je seljaka gazdinstva nisu spremna za primjenu savremene nauke i tehnike.

13

7. ZAKLJUAK
Kao to smo mogli saznati iz prethodnih cjelina naeg rada, Maslea kao revolucionar i publicist
je imao i nekoliko velikih tematika kojima se bavio.
Prije svega, nacionalno pitanje, marksizam, te doprinos u izgradnji narodne vlasti, kao i uloga
pojedinca u drutvu, zatim bavio se i teorijama iz oblasti ekonomije.
Mnoge Masleine ideje, te njegova metoda analize medjunacionalih odnosa i danas je aktuelna
samim tim jer moe posluiti za razumjevanje kako uslova u kojim je vodila borbu Komunistika
partija Jugoslavije pred rat i u ratu, tako i uslova u kojima je djelovao Veselin kao marksist i
revolucionar. Neke Masleine misli sada su u naoj praksi produbljene , a neke nadmaene. Bio
je dosljedan borac protiv mononacionalizma kad su u pitanju Hrvati-metodom kojom se sluio
nuno je morao doi do konkretnog zakljuka i kad su u pitanju Muslimani. Maslea u svojim
djelima, naroito u Mladoj Bosni se bavio pitanjem poloaja Srba u Bosni i Hercegovini.
Osvrnimo se i na njegov doprinos izgradnji narodne vlasti; Maslea istie vanost izbora za
narodnooslobodilake odbore, smatrajui da za lanove odbora treba birati samo najbolje, bez
obzira na njihovu pripadnost nekom narodu, na vjeru ili politiku partiju. Kao to znamo borio se
za viziju oslobaanja radnike klase. Maslea je spoznao da se za svoju viziju moe boriti samo
kao pripadnik partije proleterske revolucije koja je okupljala sve revolucionare. U svojim
radovima esto je razmatrao najraznovrsnija pitanja iz oblasti ekonomske teorije, drutveno-
ekonomske historije, razvitka ekonomske misli i sl. Njegovi radovi tiu se kako svjetske, tako i
regionalne, i jugoslovenske ekonomske problematike. U svojim mnogobrojim djelima pisao je o
dravnom kapitalizmu. Najznaajniji njegovi radovi na ovu temu bili su rukopisi Ratna
privreda i Profiti danas.





14

LITERATURA

Knjige:
1) Nauni skup o djelu Veselina Maslee (1978) Sarajevo: Akademija nauka i umjetnosti BiH.
.