1

Leksion 1 Inxhinieri Software

TEMA: PRODUKTI SOFTWARE
N kt leksion...
! far sht Inxhinieria Software, pse sht e domosdoshme dhe fushat e aplikimit.
! Kndvshtrim historik mbi Inxhinierin Software. Evoluimi i saj n vite.
! far sht nj produkt software realisht, tiparet e tij dhe kategorizimi.
! Disa mite mbi software.

1) HYRJE N INXHINIERINE SOFTWARE

1.1 far sht?
Qllimi i industris s prodhimit t software-ve sht prodhimi i aplikacioneve me cilsi t lart, q
plotsojn krkesat e klientve dhe prdoruesve, q jetojn gjat, q jan lehtsisht t prdorshm dhe
q kan sa m pak gabime. Ndrtimi i nj software-i t till ideal sht nj proces relativisht i vshtir.
Pr t qen t suksesshm n kt industri nevojitet nj disiplin specifike gjat dizenjimit dhe zhvillimit
t software-it. Duhet pra nj kndvshtrim inxhinierik mbi t gjith procesin.
Shum kompani dhe individ ende zhvillojn software n mnyr kaotike, bazuar n nj analiz t
varfr, ka on n marrjen e rezultateve jo t knaqshm si jan software q dshtojn shpesh dhe q
nuk arrijn t prmbushin krkesat e pritura. Pr t optimizuar kto dukuri aplikohet Inxhinieria
Software.
Disa prkufizime:
Inxhinieria Software sht ndrtimi dhe prdorimi i parimeve t shndosh inxhinierik pr t prftuar
software ekonomik, t besueshm dhe q punojn n mnyr efiente n makina reale.- Fritz Bauer,
1969.
Inxhinieria Software sht studimi i nj mnyre sistematike, t disiplinuar pr t zhvilluar, operuar dhe
mirmbajtur software IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) 1993
1.2 Pse sht e domosdoshme?
Shum prej studiuesve t industris s zhvillimit t software i kan karakterizuar problemet q lindin
gjat zhvillimit t nj software si nj kriz. Vet lindja e Inxhinieris Software i dedikohet t
ashtuquajturs Krizs s Software(Software Crisis) q shqetsoi programuesit dhe organizatat n vitet
60. Kriza konsistonte n:
! Software me performanc dhe besueshmri t ult.
! Software t paprfunduar n koh.
! Software me kosto t lart mbi kufijt e parashikuar.
! Software q nuk jetonin gjat dhe q nuk knaqnin krkesat e prdoruesve.

2

Leksion 1 Inxhinieri Software
Nj sr konferencash u mbajtn pr zgjidhjen e saj. N konferencn e mbajtur nga NATO n 1968 u
arrit n prfundimin se zhvillimi i software duhet t jet nj aktivitet inxhinierik.
Q prej asaj kohe sht diskutuar gjat mbi Inxhinierin Software. Diskutimi sht shtrir midis
organizatave, kompanive dhe individve. Sot nuk vihet m n dyshim domosdoshmria e ksaj disipline.
Debati vazhdon t zhvillohet mbi mnyrn e aplikimit t saj, mjetet dhe metodat q duhet t prdoren
pr maksimizimin e cilsis dhe minimizimin e faktorit kosto+koh.
Kriza e Software ndodhi n kushtet e krkesave gjithnj e n rritje pr software dhe pamundsis pr ti
plotsimin e tyre n kushtet e burimeve t pamjaftueshme njerzore, kohore dhe financiare.
Krkesa pr software sht rritur m shum se aftsia jon prodhuese. Pr m tepr kombi ka nevoj
pr software shum her m t prdorshm, t besueshm dhe t fuqishm se ata ekzistues. N mnyr
t rrezikshme ne po bhemi t varur nga sisteme gjigant software-ik sjellja e t cilve jo gjithmon
sht e kuptueshme dhe q shpesh dshtojn n mnyr t paparashikuar. Presidenti i Komitetit
Kshillues mbi Teknologjin e Informacionit 1999
1.3 Aspekte historik
Shum libra i dedikohen dshtimeve spektakolare t software-ve dhe dmeve q kan shkaktuar.
The most likely way for the world to be destroyed, most experts agree, is by accident - Nathaniel
Borenstein
Shumica e ekspertve bien dakord se mnyra m e mundshme pr shkatrrimin e bots sht
aksidenti. - Nathaniel Borenstein

Gabimet, si n do fush tjetr t shkencs jan t padshirueshme por edhe jo plotsisht t
paevitueshme n t njjtn kohe. Inxhinieria Softuer sht ndoshta e vetmja disiplin inxhinierike ku
gabimet parashikohen t ndodhin me siguri.
Disa shembuj t dshtimeve t bujshm t software-ve dhe statistika.
Sipas nj studimi t IBM 1994 u arrit n prfundimin se:
! 55% e projekteve kan tejkaluar koston e parashikuar.
! 68% e projekteve kan tejkaluar afatet kohor dhe jan dorzuar me vones.
! 88% e projekteve jan ridizenjuar n mnyr thelbsore.
Sipas Departamentit t Statistikave mbi Punn,1997:
! N do 6 sisteme t vn n pun 2 jan anulluar.
! Probabiliteti i anullimit sht 50% pr sistemet e mdha.
! Mesatarja e projekteve q tejkalojn afatet kohor sht 50%.
N vitet 1985-1987 u ndrtua nj makin e cila do t shrbente pr radioterapi dhe q do t
kontrollohej nga nj software. Nga hardware u hoq mekanizmi q suportonte dy funksione n t njjtn

3

Leksion 1 Inxhinieri Software
koh, ndrkoh q edhe software nuk ofronte nj tipar t till. Makina nuk arriti t menaxhonte dy
mnyra pune njkohsisht: veprimtaria me rreze elektron dhe ajo me rreze X. Kjo shkaktoi disa vdekje si
rezultat i djegieve te pacientt. Shkaku i aksidentit ishte mungesa e njohurve t mjaftueshme t
programuesit mbi programimin paralel.
Raketa Ariane 5 e lshuar n hapsir n 1996 nga Agjensia Europiane Hapsinore arriti t qndroj
vetm pr pak momente n hapsir dhe m pas u shkatrrua. Shkaku: Prjashtim i pamenaxhuar n
kodin Ada si rezultat i ndryshimeve fizike
Software i Anijes Hapsinore (Space Shuttle) i njohur ndryshe si gabimi Y2K
Kostoja: $10 Billion, miliona dollar m shum se ishte planifikuar.
Koha: 3 vjet me vones
Cilsia: Lshimi i par i Columbia u anullua pr shkak te nj problemi n sinkronizim me 5
kompjuterat ne bord.
Gabimi u kontrollua dhe u gjet t ishte tek ndryshimi q nj programues kishte br 2
vjet m par, duke ndryshuar nj faktor ngadalsie t nj interrupt handler nga 50 ne 80
miliseconda.
Shanset q gabimi t ndodhte ishin shum t vogla, aq sa gabimi nuk shkaktoi asnj
problem gjate mijra orve t testimit.

Historia e Netscape Navigator
Browser-i i par i prdorur gjersisht n bot u krijua n Universitetin e Illinois n 1994. Pjesmarrsit
n projekt bn nj pun t shpejt por jo t pastr gjat zhvillimit t tij. Gjithsesi brenda 8 muajve ekipi
nxori Netscape Navigator i cili punonte n tre platforma. N t njjtn koh Microsoft punonte pr
Internet Explorer, por e nxori produktin n treg vetm pas nj viti. Netscape vazhdoi t ishte dominues
pr aq koh sa nuk nevojiteshin tipare t reja.
Koha dhe konkurrenca me I Explorer krkoi shtimin e tipareve t reja t tij gj q shtoi kaosin n kodin
burim deri sa erdhi nj ast kur ky i fundit u b krejtsisht i pamenaxhueshm. Dizenjimi i Netscape
Navigator nuk ishte aq largpams sa t lejonte jetgjatsi t tij nn trysnin e krkesave gjithnj e n
rritje t prdoruesve. Ekipit iu desh t paguante koston e t shkruarit kod pa kaluar m par n
modelim. Ndrkoh q Microsoft vazhdonte t fitonte betejn deri sa Netscape u zvendsua trsisht
nga Internet Explorer.
1.4 Inxhinieria Software vs. Programim
T inxhinierosh nj software nuk do t thot thjesht ta programosh at. Inxhinieria Software nnkupton
n t vrtet shum pun analizuese dhe dokumentuese dhe m pak kodim. Zakonisht si inxhinier
software caktohen individ kreativ, me ide t reja, q din t menaxhojn mir nj projekt dhe q
sigurisht kan prvoj t mjaftueshme n programim.



4

Leksion 1 Inxhinieri Software
Inxhinieria Software:
! Prkufizon problemin e parashtruar pr tu zgjidhur.
! Organizon ekipet prgjegjse pr zgjidhjen e tij.
! Analizon dhe teston gjat gjith ciklit jetsor(Software life-cycle).
! Ndrton nj arkitektur t mir pr software n analogji me drejtimet e tjer inxhinierik.

1.2 Sfidat e Inxhinieris Software
Inxhinieria Softuer e shekullit t 21 prballet me tri sfida kryesore:
1) Sfida e heterogjenitetit. Gjithnj e m tepr sistemet krkohen t operojn si sisteme t
shprndar q punojn n rrjeta q prfshijn tipe t ndryshm makinash dhe sistemesh.
Shpesh paraqitet e nevojshme q t integrohen softuer t rinj me sisteme t vjetr ndonjher
t shkruar n gjuh t ndryshme programimi. Sfida e heterogjenitetit sht sfida e zhvillimit t
teknikave t reja pr zhvillimin e softuerve fleksibl.
2) Sfida e dorzimit. Shum prej metodave tradicionale t IS jan metoda q shpenzojn shum
koh e cila sht e nevojshme pr t arritur cilsin e krkuar t softuerit. Por bizneset sot
ndryshojn shum shpejt dhe softuert q i suportojn ata duhet t ndryshojn me t njjtn
shpejtsi. Sfida e dorzimit sht sfida e shkurtimit t kohs s dorzimit pr sisteme t
mdhenj dhe kompleks pa rrezikuar cilsin e softuerit.
3) Sfida e besimit. Meqense softuert ndrhyjn n jetn ton n shum mnyra sht e
rndsishme q njerzit ti besojn atyre. Kjo sht veanrisht e rndsishme n sistemet q
mund t aksesohen n distanc me an t faqeve web ose shrbimeve web. Sfida e besimit
shtron krkesn e zhvillimit t teknikave q e bjn softuerin t besueshm pr prdoruesit e tij.



! Projekt i madh
! Ekip
! Ndrton far t tjert duan
! Familje produktesh
! Shume ndryshime paralele
! Jet-gjat
! I kushtueshm
! Pasoja t mdha
! Projekt i vogl
! Ju
! Ndrton far do
! Nj produkt
! Pak ndryshime te njpasnjshme
! Jet-shkurtr
! I lir
! Pasoja t vogla

5

Leksion 1 Inxhinieri Software
1.3 Prgjegjsit etike dhe profesionale n IS
Sikurse t gjitha disiplinat e tjera inxhinierike, edhe IS kryhet brenda disa kornizave sociale dhe ligjore t
cilat kufizojn lirin e inxhinierve. Inxhiniert softuer duhet t pranojn q puna e tyre prfshin
prgjegjsi m t gjera se sa vetm aplikimi i aftsive t tyre teknike. Ata gjithashtu duhet t sillen n
mnyre etike dhe t prgjegjshme nse duan q t respektohen si profesionist. Aftsit dhe njohurit
nuk duhet t prdoren n mnyr t pandershme duke cnuar kshtu reputacionin e profesionit t
inxhinieris softuer. Megjithat ekzistojn disa fusha ku standardet e sjelljeve t pranueshme nuk
kufizohen nga ligjet por nga nocioni i prgjegjshmris profesionale. Disa prej ktyre jan:
1) Konfidencialiteti. Inxhiniert softuer duhet t respektojn konfidencialitetin e punonjsve ose t
klientve t tyre edhe nse nuk sht nnshkruar ndonj kontrat pr kt qllim.
2) Kompetenca. Inxhiniert softuer nuk duhet t keqinterpretojn nivelin e tyre t kompetencs. Ata
nuk duhet t pranojn q t kryejn pun pr t cilat jan t ndrgjegjshm q nuk jan
kompetent.
3) T drejtat e prons intelektuale. Inxhiniert dhe kompanit softuer duhet t jen n dijeni t ligjeve
pr pronn intelektuale si p.sh patentat dhe t drejtat e autorit. Duhet t sigurohen q t mbrojn
pronn intelektuale t punonjsve dhe t klientve.
4) Keqprdorimi i kompjuterit. Inxhiniert softuer nuk duhet ti prdorin aftsit e tyre teknike pr t
keqprdorur kompjuterat e njerzve t tjer. Keqprdorimet e kompjuterave variojn nga rastet m
t thjesht (si p.sh t luash lojra n kompjuterin e pundhnsit) deri n rastet m ekstreme
(infektimi i kompjuterave me viruse).
N vendosjen e standarteve etike luajn nj rol t rndsishm edhe shoqrit dheinstitutet
profesioniste si p.sh ACM, IEEE, British Computer Society etj. Kto shoqri publikojn kode etik dhe
profesional q duhet t respektohen nga antart e tyre. ACM dhe IEEE kan kooperuar pr t
prodhuar nj kod praktike profesionale dhe etike t prbashkt. Ky kod ekziston n dy forma: formn e
shkurtuar dhe n formn e gjat
5) PRODUKTI
2.1 Rndsia e software n shoqrin e sotme t informacionit
Software sht i paevitueshm n shoqrin moderne t informacionit. do veprimtari shoqrore apo
prodhuese varet prej sistemeve software. Biznesi dhe krkimet shkencore drejtohen prej tyre. Software
prfshihen n sisteme t t gjitha llojeve: transport, mjeksi, telekomunikacion, ushtri, procese
industrial, argtim etj. Impakti sht i pakundrshtueshm pr sa koh q shoqria i ka besuar
software-ve punn, mirqenien, sigurin madje edhe jetesn. Software duhet par paralelisht edhe si
produkt edhe si mjet pr t prftuar produktin. Roli i tij sht kaq i rndsishm pasi na sjell produktin
m t rndsishm t kohs: informacionin.
Megjithat roli i software dhe raporti i tij me hardware ka ndryshuar gjat 50 viteve t jets s tij.
Avancimet e teknologjis hardware, rritja e aftsive llogaritse kan sjell sisteme software
kompjuterik m kompleks dhe m t sofistikuar.

6

Leksion 1 Inxhinieri Software

Shpenzimet hardware kundrejt shpenzimeve software

2.2 Tiparet e software
Formalisht software prkufizohet si:
1. Nj trsi instruksionesh q japin performancn dhe funksionin e dshiruar gjat ekzekutimit.
2. Struktura t dhnash q i mundsojn programeve nj manipulim t prshtatshm t
informacionit.
3. Dokumente q prshkruajn operimin dhe prdorimin e programeve.
Produkti Software sht i ndryshm nga produktet e tjera q njerzit prodhojn dhe ndrtojn.
Software n ndryshim nga hardware sht m tepr nj element logjik se fizik, prandaj edhe ka
karakteristika q e dallojn n mnyr thelbsore nga hardware.
1. Software zhvillohet ose inxhinierohet. Ai nuk prodhohet n kuptimin klasik t fjals. Ka
ngjashmri midis ktyre aktiviteteve dhe burimet q prdoren jan t ngjashm por
marrdhniet midis tyre si edhe kndvshtrimi nga i cili ato shihen ndryshon. Kjo do t thot se
197

197

198

198

199

199

Software 5% /

Minis/Mainframes 20% / vit
PCs/Workstations 50% /

Rritje n raportin
performanc/mim
pr vit
50%
20%
5%

7

Inxhinieri Software
projektet software nuk mund t
tjer prodhues.
2. Nj softuer nuk ndikohet nga
procesi i prodhimit. N nj far mnyr kjo e lehtson procesin e inxhinierimit t softuer duke
qen se procesi nuk duhet t prballet me kufizime fizike. Megjithat kjo munges kufizimesh
shpesh e bn softuerin shum kompleks dhe rrjedhimisht t vshtir pr tu kuptuar.
3. Software nuk vjetrsohet
posht tregon shkalln e d
Nj tjetr aspekt q tregon ndryshimin midis hardware dhe software nga pik
vjetrsimit sht aftsia e z
mund t zvendsohen nga pjes
mirmbajtja e software sht
4. Pjesa m e madhe e software jan
prodhim n seri ndonse raste t
pr software jan m t larta se k
po drejtohet n inxhinierimin e komponent
5. Nj produkt software mund t
pasur rrezik skarco.
2.3 Cili sht ndryshimi midis Inxhinieris Sofuer dhe Shkencave Kompjuterike
Shkencat Kompjuterike merren me teorit dhe metodat mbi t cilat ndrtohen kompjuterat dhe
sistemet softuer, ndrsa Inxhinieria Softuer merret me problemet praktik t prodhimit t softuer.
Megjithat pr t inxhinieruar nj softuer jan t nevojshme disa njohuri t mira n Shkencat
Kompjuterike. Megjithat jo t gjitha teorit elegante t Shkencave Kompjuterike
mir pr tu aplikuar n nj program real.
projektet software nuk mund t menaxhohen n t njjtn mnyr sikurse edhe projektet e
Nj softuer nuk ndikohet nga materialet fizik. Nuk kufizohet nga ligjet e fiziks dhe as nga
N nj far mnyr kjo e lehtson procesin e inxhinierimit t softuer duke
qen se procesi nuk duhet t prballet me kufizime fizike. Megjithat kjo munges kufizimesh
pesh e bn softuerin shum kompleks dhe rrjedhimisht t vshtir pr tu kuptuar.
rsohet dhe nuk dmtohet si mund t ndodh me hardware. Figura m
shtimit t nj software n varsi t kohs.
tregon ndryshimin midis hardware dhe software nga pik
sia e zvendsimit nga pjes t tjera. Nqs pjes t ndryshme t
sohen nga pjes t reja kjo gj nuk ndodh me software prandaj edhe
sht m e vshtir.
e madhe e software jan t ndrtuar n varsi t klientit (custom
seri ndonse raste t till nuk prjashtohen. Kjo sht edhe arsyeja pse k
larta se krkesat pr hardware dhe pse industria sot gjithnj
inxhinierimin e komponentve t riprdorshm.
produkt software mund t shumfishohet n kopje identike n seri t s
ndryshimi midis Inxhinieris Sofuer dhe Shkencave Kompjuterike
Shkencat Kompjuterike merren me teorit dhe metodat mbi t cilat ndrtohen kompjuterat dhe
sistemet softuer, ndrsa Inxhinieria Softuer merret me problemet praktik t prodhimit t softuer.
jithat pr t inxhinieruar nj softuer jan t nevojshme disa njohuri t mira n Shkencat
Kompjuterike. Megjithat jo t gjitha teorit elegante t Shkencave Kompjuterike jan zgjidhja m e
mir pr tu aplikuar n nj program real.
Leksion 1
sikurse edhe projektet e
materialet fizik. Nuk kufizohet nga ligjet e fiziks dhe as nga
N nj far mnyr kjo e lehtson procesin e inxhinierimit t softuer duke
qen se procesi nuk duhet t prballet me kufizime fizike. Megjithat kjo munges kufizimesh
pesh e bn softuerin shum kompleks dhe rrjedhimisht t vshtir pr tu kuptuar.
me hardware. Figura m

tregon ndryshimin midis hardware dhe software nga pikpamja e
ndryshme t hardware
nuk ndodh me software prandaj edhe
klientit (custom-built) dhe jo
edhe arsyeja pse krkesat
r hardware dhe pse industria sot gjithnj e m tepr
s njjts cilsi pa
Shkencat Kompjuterike merren me teorit dhe metodat mbi t cilat ndrtohen kompjuterat dhe
sistemet softuer, ndrsa Inxhinieria Softuer merret me problemet praktik t prodhimit t softuer.
jithat pr t inxhinieruar nj softuer jan t nevojshme disa njohuri t mira n Shkencat
jan zgjidhja m e

8

Leksion 1 Inxhinieri Software
2.4 Aplikacionet Software dhe kategorizimi i tyre.
Sa her q ekziston nj algoritm pr zgjidhjen e nj problemi ky i fundit mund t nnshtrohet nj
aplikacioni software pr zgjidhjen e tij (bjn prjashtim ktu disa raste t problemeve t Inteligjencs
Artificiale). Prmbajtja e informacionit dhe prcaktueshmria jan dy faktor shum t rndsishm q
ndikojn n natyrn e nj aplikacioni software.
! Prmbajtja e informacionit ka t bj me kuptimin dhe formn e informacionit input dhe
output q qarkullon n aplikacion. Shembuj t formave t mundshme t informacionit jan
skedar, baza dhe struktura t dhnash, imazhe, inpute nga pajisjet periferike etj.
! Prcaktueshmria e informacionit i referohet parashikueshmris s rendit dhe kohs s
shkmbimit dhe manipulimit t informacionit. Aplikacionet q pranojn nj format t caktuar t
dhnash, q aplikojn mbi to nj algoritm dhe instruksione t caktuar t renditur n koh pa
ndrprerje quhen aplikacione determinant. Nj aplikacion quhet jo determinant nqs ka
prmbajtje variante t informacionit, ekzekutim arbitrar t instruksioneve dhe algoritmeve q
mund t ndrpritet nga faktor t jashtm output-i i t cilve ndryshon n varsi t mjedisit dhe
kohs. Nj sistem operativ multiuser psh sht jo determinant. Aplikacione t till zakonisht
jan m kompleks dhe m t vshtir pr tu menaxhuar.
Ndonse n gamn e gjer t aplikacioneve q prdoren sot sht e vshtir t bsh nj kategorizim t
qart, sht e nevojshme q pr arsye studimi t caktohen hapsira prfshirse pr ta. T tilla jan:
! Software sistemi. Software-t e sistemit jan nj grup programesh q u shrbejn programeve t
tjer. T till jan kompilatort, parser-at, sistemet e menaxhimit t skedarve, driver-at,
sistemet e shfrytzimit etj. Kta aplikacione karakterizohen nga:
o Ndrveprim i ngusht me hardware.
o Shum prdorues (multi-user)
o Veprime t njkohshm.
o Struktura t dhnash komplekse.
o Shum ndrfaqe t jashtme.
! Sisteme n koh reale(real-time). Kta lloj software monitorojn, analizojn dhe kontrollojn
ngjarjet e bots real ndrkoh q ato ndodhin. Kta aplikacione karakterizohen nga:
o Komponent q mbledhin t dhna nga nj mjedis i jashtm dhe i formatojn ato pr
manipulim.
o Komponent q analizojn informacionin dhe transformojn sipas krkesave t
aplikacionit.
o Komponent q kontrollojn output-in .
o Komponent drejtues q koordinojn punn e komponentve t tjera n mnyr q
sistemi t prgjigjet n koh reale.
! Software biznesi. Kjo sht edhe kategoria m e madhe e software-ve. Kta aplikacione
kryesisht merren me ruajtjen dhe aksesimin e t dhnave q kan t bjn me informacionin e
biznesit. Zakonisht karakterizohen nga baza t dhnash t normalizuara dhe t prmasave t
mdha si edhe nga interaktivitet i lart me prdoruesin.

9

Leksion 1 Inxhinieri Software
! Software shkencor dhe inxhinierik. Kta software prfshijn pothuajse gjithmon algoritma
dhe llogaritje komplekse. Fusha aplikimit jan astronomia, biologjia molekulare, matematika e
aplikuar, fizika etj. Sot software-t shkencor nuk jan vetm software prllogarits por po
tentojn drejt sistemeve simulues, interaktiv dhe kan tipare t software-ve real-time.
! Sotware t ndrfutur. Jan software q vijn si pjes e industris dhe e prodhimeve t saj. Kta
software qndrojn n kujtesn afatshkurtr t pajisjes dhe shrbejn pr t kontrolluar dhe
automatizuar punn e saj. Software-t e ndrfutur mund t kryejn vetm pak funksione t
kufizuar, i kufizuar sht edhe ndrveprimi i prdoruesit me kta sisteme.
! Software pr kompjutera personal. Tregu i software-ve pr kompjutera personal ka zn
shum pesh n prodhimin e prgjithshm t industris software. Shembujt jan t shumt:
Software word-processing, grafik, personal, multimedial, lojra, pr aksesim t bazave t t
dhnave etj.
! Software t bazuar n web (web-based). Aksesohen me an t browser-ave dhe bazohen n
rrjetin mbarbotror t kompjuterve, internetin. T dhnat n t paraqiten n forma t
ndryshme dhe lehtsisht t kuptueshme pr prdoruesin si psh: hypertext dhe formate
multimedial. do dit e m tepr rritet rndsia dhe krkesa pr kto lloj aplikacionesh pr
shkak krkesave n rritje pr komunikim dhe shkmbim t informacionit midis individve apo
kompanive.
! Software t Inteligjencs Artificiale. Prdorin algoritma jonumerik pr t zgjidhur probleme
kompleks t cilt nuk mund t zgjidhen me metodat tradicionale. T till jan sistemet
ekspert, sistemet e bazuar n njohuri, rrjetat neutral, vrtetimi i teoremave, lojrat
inteligjente etj.
Prve kategorive t msiprme softuert ndahen gjithashtu n dy grupe t mdhenj: softuer t
prgjithshm dhe me porosi custom-built. Nj ndr ndryshimet m t dukshm nga pikpamja e
inxhinierimit t ktyre dy kategorive t ndryshme sht fakti q n rastin e par specifikimet
kontrollohen nga vet organizata zhvilluese, kurse n rastin e dyt specifikimet prcaktohen nga
organizata e cila porosit programin. Megjithat kufiri midis ktyre kategorive sht disi i paqart. Ndodh
shpesh q kompanit fillojn me nj produkt t prgjithshm dhe m von fillojn ta prshtatin
produktin n varsi t krkesave t klientve potencial.
2.5 Disa mite q kan t bjn me software
Gjat historis rreth 50-vjeare t zhvillimit t software kan lindur dhe jan vn re shum ide t
gabuara t cilat kan uar n keqinformim dhe q kan shkaktuar konfuzion n radht analistve dhe
zhvilluesve. Kto jan ide intuitive q shpesh kan nj pjese t s vrtets n brendsi, por q nuk jan
t duhura pr tu zbatuar. Shpesh kan t bjn me zakone t vjetr nga t cilt ka qen e vshtir q
njerzit t shkputeshin kurse t tjera jan vshtrime pragmatiste.
Ktyre ideve dhe mendimeve n Inxhinierin Software autort i referohen si Mite t Software.



10

Leksion 1 Inxhinieri Software
Disa shembuj:
Mite t menaxhimit:
! Ne kemi nj libr plot me udhzime dhe standarde pr ndrtimin e software. Kjo do ti siguroj
njerzve t mi do gj q iu duhet.
! Njerzit e mi kan mjetet m t sofistikuar pr zhvillimin e software. Pr m tepr ne blejm
kompjuterat m t fundit.
! Nqs jemi prapa me planin gjithmon mund t shtojm numrin e programuesve dhe t arrijm
afatet kohor.
Mite t klientit
! Nj prshkrim i prgjithshm i objektivave t software-it sht i mjaftueshm pr t filluar
programimin. Detajet mund ti plotsojm m von.
! Krkesat e projektit mund t ndryshojn n mnyr t vazhdueshme, por ndryshimet mund t
reflektohen lehtsisht pasi software-i sht fleksibl.
Mite t praktikuesit
! Puna jon mbaron me prfundimin e programit.
! Pa e mbaruar programin un nuk kam se si t kontrolloj cilsin e tij.
! Produkti i vetm i puns son sht programi q funksionon.
! Inxhinieria Software do t na shpenzoj shum koh me dokumentimin gj q do t na
ngadalsoj punn.
N t vrtet ndodh q klientt t ken krkesa t paqarta, programuesit t mbrojn me fanatizm
punn e tyre pa treguar pikat e dobta t aplikacionit, kurse menaxhert tejkalojn afatet kohor.
Prfundim i vlefshm mbi Inxhinierin Software:
The amateur software engineer is always in search of magic, some sensational method or tool whose
application promises to render software development trivial. It is the mark of the professional software
engineer to know that no such panacea exists. Grady Booch, Object Oriented Analyses and Design
Tashm e dim q nuk ekziston ndonj pikpamje ideale pr Inxhinierin Softuer. Diversiteti i lart i
sistemeve dhe i organizatave q prdorin sistemet do t thot q na duhet nj diversitet pikpamjesh
pr Inxhinierin Softuer. Megjithat n themel t ktyre teknikave gjenden nocione thelbsore t
procesit t inxhinierimit t cilt prbjn esencn e IS. Gjat ktij kursi pritet q t trajtohen gjersisht
kta parime thelbsor.