LABORATORIJSKA VJEBA 1.

a)
ODREIVANJE FREKVENCIJE ZVUNOG IZVORA POMOU REZONANCIJE VAZDUNOG STUBA
Teorijsi !"o#$ Ako se na otvorenom kraju vazduno! stu"a koj# je na dru!om kraju zatvoren$ %omo&u zvu'no! #zvora %ro#zvod#
zvu'n# ta(as odre)ene *rekven+#je$ on &e se %rost#rat# do zatvoreno! kraja$ od"#t# od %ovr#ne koja zatvara dru!# kraj # vrat#t# %rema
zvu'nom #zvoru. Ako d#rektn# # re*(ektovan# ta(as #maju %r#"(#,no jednake am%(#tude nastaje rezu(tuju&e os+#(ovanje koje se naz#va stoje&#
ta(as.
Ako -.osu koord#natno! s#stema or#jent#emo od otvoreno! %rema zatvorenom kraju$ jedna'#ne d#rektno! # re*(ektovano! ta(asa su/
!dje je kru,na *rekven+#ja ta(asa$ a k012 nje!ov ta(asn# "roj. 3da(jenost neke 'est#+e u
sred#n# u kojoj se #stovremeno ras%rost#ru takva dva ta(as "#&e data re(a+#jom/
Kako smo koord#natn# %o'etak %ostav#(# na otvoren# kraj$ to &e 'est#+e koje se
na(aze na -04$ 125$ 525$ 625$ ... 1n25 os+#(ovat# sa maks#ma(nom am%(#tudom 1a$ a one koje se na(aze u %o(o,aj#ma 25$ 725$ 825$ ...
91n:1)25 uo%te ne&e os+#(ovat#. Ta'ke u koj#ma je am%(#tuda os+#(ovanja maks#ma(na %redstav(jaju tr"u;e ta(asa$ a one u koj#ma je
am%(#tuda os+#(ovanja jednaka nu(# . 'vorove ta(asa. Stoje&# ta(as &e mo&# nastat# samo %r# on#m du,#nama vazduno! stu"a koje su
jednake ne%arnom "roju 'etvrt#na ta(asn#; du,#na$ jer se na zatvorenom kraju mora *orm#rat# 'vor.
3 tom s(u'aju *rekven+#ja os+#(ovanja 'est#+a vazduno! stu"a je jednaka *rekven+#j# zvu'no! #zvora # do(az# do %ojave rezonan+#je. Tada
se 'uje jak ton$ jer os#m 'est#+a zvu'no! #zvora$ os+#(uju # 'est#+e vazduno! stu"a. <jere&# du,#nu vazduno! stu"a %r# kojoj nastaje
rezonan+#ja mo,emo odred#t# ta(asnu du,#nu zvu'no! ta(asa. Kada se odred# "rz#na zvuka u vazdu;u mo,e se na&# # *rekven+#ja to! zvuka/

c
=
A%&r&'!r&$ ( !enerator zvu'n#; *rekven+#ja sa zvu'n#kom
. vazdun# stu" s%ojen sa "o+om na%unjenom sa vodom
S(#ka 1.
Pos'!%& )jere*j&$ 3k(ju'#t# !enerator zvu'n#; *rekven+#ja # namjest#t# *rekven+#ju na jedan od %od#oka na ska(#. =od#&# "o+u sa
vodom tako da n#vo vode u +#jev# "ude to v##$ a zat#m (a!ano s%utat# "o+u # n#vo vode u +#jev# # na taj na'#n %ove&avat# du,#nu
vazduno! stu"a sve dok se ne za'uje jak ton. O'#tat# rastojanje L1 od otvora +#jev# do mjestu !dje je ton najja'# 9tj. !dje se %ojav(juje
%rva rezonan+#ja). >at#m %onove s%utat# n#vo vode do s(jede&#; najja'#; tonova # #zmjer#t# rastojanja od vr;a +#jev# 9L1$ L7$ ...). Kako se
tr"u; na(az# neto #znad otvora +#jev# # kako je L1025 # L10725$ #z ov#; mjerenja mo,emo odred#t# ta(asnu du,#nu zvu'no! ta(asa/
L
L L L
1
1 5 5
7
1 1
=
= = =

Ako #zmjer#mo tem%eraturu vazdu;a t$ mo,emo #zra'unat# "rz#nu zvuka. >vuk je (on!#tud#na(n# ta(as te je nje!ova "rz#na/ #zrazu/
1?7
1
1?7
1
4
t
c
t p
c + = + =

!dje je % %r#t#sak u vazdunom stu"u$ ad#ja"atska konstanta$ !ust#na vazdu;a %r#je na#(aska zvuka$ a +4 "rz#na zvuka na 4@A # #znos#
771$8 m2s.
Tra,ena *rekven+#ja zvu'no! #zvora je onda/
=

+
=
L
C
t
s m
1
1?7
1 2 8 $ 771

Ba&# maks#ma(no re(at#vno # a%so(utno odstu%anje mjerenja.
LABORATORIJSKA VJEBA 1. ")
) +os9 ) $ 9
) +os9 ) $ 9
1
1
kx t a t x
kx t a t x
=
=


t kx a t x +os +os 1 ) $ 9
1 1
= + =
t =
=
% =
ODREIVANJE UBRZANJA ZEM+JINE TE,E
Teorijsi !"o#
T#je(o zna'ajne mase a(# zanemar(j#vo ma(#; d#menz#ja o"jeeno o (ak # ne#ste!(j#v kona+$ koje mo,e da os+#(uje %od
dejstvom !rav#ta+#je naz#va se matemat#'ko k(atno. 3"rzanje >em(j#ne te,e$ !$ se mo,e odred#t# matemat#'k#m k(atnom
kor#tenjem a%roks#mat#vno! o"ras+a za nje!ov %er#od os+#(ovanja/
1
1
5 1
T
l
g
g
l
T = =
!dje je l du,#na k(atna$ a %er#od os+#(ovanja T na(az#mo d#rektn#m mjerenjem.
A%&r&'!r&
Ku!(#+a od o(ova o"jeena o tanak kona+ # to%er#+a.
Pos'!%& )jere*j&
Iza"ere se jedna du,#na k(atna 9#zme)u 4$8 # 1 m) # #zmjer#. Baj%r#je se #zmjer# du,#na l1 od ta'ke vjeanja do !ornje
tan!n+#ja(ne %ovr#ne ku!(#+e$ a zat#m l2 od ta'ke vjeanja do donje tan!en+#ja(ne %ovr#ne ku!(#+e. Ar#tmet#'ka sred#na ov#;
dv#ju vr#jednost# &e nam dat# du,#nu k(atna l$ rastojanje #zme)u ta'ke vjeanja # +entra ku!(#+e.
K(atno se #zvede ma(o #z ravnote,no! %o(o,aja # %ust# da os+#(uje tako da am%(#tude "udu najv#e 1 +m. Cto%er#+a se %okrene
u trenutku kada se %okrene k(atno$ a zaustav# u momentu kada se kom%(et#ra 74 os+#(a+#ja. =er#od k(atna do"#jamo #z odnasa
uku%no #zmjereno! vremena # "roja os+#(a+#ja. Ist# %ostu%ak se %onov# za neko(#ko du!#; du,#na k(atna. Do"#vene
vr#jednost# unos#t# u datu ta"e(u/
Redn# "roj (1 (1 (09(1:(1)21 t n T0t2n T
1
1.
1.
7.
5.
8.


>a na(a,enje srednje vr#jednost# odnosa l2T
1
%os(u,#&emo se !ra*#kom. Ba m#(#metarskom %a%#ru$ nan#jet# vr#jednost# T
1
na
a%s+#su$ a vr#jednost l na ord#natu koord#natno! s#stema. Do"#vene ta'ke tre"a da stoje na jednoj %ravoj. Ta'ka A se #za"ere
ne!dje %r# kraju %rave$ onda je AB2OB0 l2T
1
. 9za ta"(#'nu vr#jednost uzet# !0E$F4F m2s
1
).
=
=
= =
G
1
5

g
OB
AB
g
A
l(cm)
T
1
9s
1
)
B
O