Energetska bezbjednost

Pojam energetska bezb. se moze sagledati kroz dvije onsovne rijeci energija i
bezbjednost.

Energetska bezbjednost zahtjeva primjenu vise naucnih metoda to su : metoda
modelovanja,istorijska metoda,metoda analize sadrzaja.

Da bi se moglo potpuno razumjeti ener. Bezb.potrebno je proucavati
karakteristike i klasifikacije kao i vrste ugrozavanja ener.bezb.

Prema ekonomskoj komisiji UN za Evropu ener.bezb.podrazumjeva dostupnost
upotrebljivih energenata na mjestu njihove finalne potrosnje u dovoljnoj kolicini
imajuci u vidu vrijeme za podsticanje energetske efikasnosti i ekonomski i
drustveni razvoj zemlje.

Ruska federacija je definisala ener.bezb. koja glasi da je ener.bezb. stanje
zasticenosti zemlje ,gradjana i drzave sigurnim snadbijevanjem potrebnim
kolicinama goriva i energije .

Osnovni elementi ener.bezb. Rusije su :sposobnost da se zadovolji unutrasnje i
spoljne potrebe energentima,
Sposobnost potrosaca da koriste energiju reesursa efikasno ,gdje trebaju
srecavati nepotrebne rashode drustva,
Stabilnost energetskog faktora da umanji stetu destabilirajucih faktora

EU definise eng.bezb.kao neprekidnu fizicku dostupnost energenata na trzistu po
cjenama koja je pristupacna za sve potrosace.

Pod ener.bezb.na globalnom i nacionalnom nivou podrazumijeva se dostupnost
energenata u dovoljnoj kolicini i po prihvatljivim cjenama ,stabilnost isporuka
kao i fizicka bezbjednost gasovoda i plinovoda.

DEFINICIJA Energ. Bezbjednost predstavlja stanje u kome jedan medjunarodni
subjekt ,medjunarodna zajednica odnosno svi njeni gradjani imaju pristup
dovoljnim kolicinama energije po razumnoj cjeni i bez izazova i prijetnji koje bi
uslovile da dodje do prekida snadbjevanja energentima.

KARAKTERISTIKE ENERG.BEZB.

Tehnicko tehnoloska karkateristika
Integrativna
Geopoliticka i geostrategijska karakteristika
Uticaj na stabilno bezbjednosno okruzenje
Uticaj na zivotnu sredinu

Prjetnje energetskoj bezbjednosti mogu biti politicke nestabilnosti u drzavama
koji su glavni snadbjevaci energije,nadmetanje velikih sila oko neobnovljivih
izvora energije ,napadi na energetsku infrastrukturu,prirodne i industrijske
katastrofe.

TEHNICKO TEHNOLOSKA KARAKTERISTIKA

Tehnicko tehnoloskim razvojem povecava se potreba za energijom i
energentima.Povecavanjem potreba za energijom naucna dostignuca se baziraju
na pronalazcima koje daju vecu iskoristivost energenata.

Nacin dobijanja energije podjeljen je na nekoliko elemenata koji zavise od :vrste
energenata ,elementi koji su vezani za hidropotencijal ili izvorista
uglja,geografskih tacaka gdje su jaki vjetrovi uslov da bi se iskoristili za
proizvodnju el.energije.

Predvidja se da ce istrazivanja energetskih potencijala i pronalazci novih
tehnologija ici u tri pravca : poboljsavanje efikasnosti pristupa energentima
,efikasnost proizvodnje ,distribucije energije
-razvijanje novih energetskih sistema ,
-smanjivanje uticaja koristenja energije na zivotnu sredinu

INTEGRATIVNA KARAKTERISTIKA
Problemi koji su usmjereni na energetsku bezb.integrativno djeluju na drustveni
ekonomski zivot sa nekoliko aspekata.

Na nizem nivou pojedinac bi trebalo da bude obezbjedjen sigurnim
snadbjevanjem energije.

Na visem nivou drzava kao medjunarodni subjekt je duzna da obezbjedi energiju
svojim gradjanima za zivot i njihov rad.

Na najvisem nivou na medjunarodnom planu energy bezb.prelazi u najveci stadij
gdje je neophodno da omoguci drzavama da na osnovu sopstvenih izvora crpe
energiju ,stvaraju je i slobodno razmjenjuju.

Sa druge strane energy.bezb.podstice aktivnosti koje spajaju lokalnu zajednicu i
korporaciju koji se djelom ili u potpunosti bave energetskom bezbjednoscu,kao i
ministarstva energetike sa ministarstvom bezbjednosti.

Sa aspekta socijalne politike otvaraju se nova radna mjesta za radnike kao sto su
menadzeri bezbjednosti ,zastitar u nuklearnim pogonima itd.

GEOPOLITICKA I GEOSTRATEGIJSKA KARAKTERISTIKA
Ova karakteristika se dovodi u vezu sa transportom energenata od proizvodjaca
do krajnjeg potrosaca.

Uticaj na snadbjevanje energentima sa stanovnista ener.bezb.mogu
prouzrokovati nestabilnost medjunarodnih subjekata ,a tako i dovesti do kriza u
region i svjetu.

DETERMINANTE ENERGETSKE BEZBJEDNOSTI SU :
-izlazak iz okvira medjunarodnih faktora zavise na posredan i neposredan nacin
od en.bezb.
-stalno planiranje na dugorocni period
-stalno povecavanje broja stanovnika na zemlji koji direktno uticu na
povecavanje zahtjeva za energijom

Povecavanjem zahtjeva za energijom velike sile teze da strateski imaju sto veci
pristup svim energentima.
Kao npr.Njemacka je u veoma dobrim odnosima sa Rusijom radi snadbjevanja
gasom.

Kada se sagledaju globalni geopoliticki odnosi kao i savremeni medjunarodni
odnosi moze se uvidjeti da politicki ,ekonomski i kulturni odnosi nisu cvrsta
garancija u oblasti razmjene resursa i sirovina.

UTICAJ NA STABILNO BEZBJEDNOSNO OKUZENJE

Najznacajnija karakteristika bezb.okruzenja cini asimetricne prijetnje to su :
teroristicki napadi ,prirodne katastrofe itd.

Najkarakteristicnija globalna prijetnja su : terorizam ,proizvodnja oruzija za
masovno unistenje ,ugrozavanje prirode i covjekove zivotne okoline .

U svjetu se sve vise prepoznaju napadi terorista na mjesta izvora energenata ,to
su napadi koji su usmjereni na mjesta prerade,distribucije energije i kriticne
infrastructure.
Teroristicka organizacija njihov nacin djelovanja njihovu strukturu potrebno je
multidisciplinarno posmatrati zbog metoda njihovog djelovanja kao i
ispoljavanje terora potrebno je i drugacije razmatrati nego kao sto se
tradicionalno posmatra.

Tehnicki aspekti posmatraju ovaj problem sa dvije tacke .
Prvo se razmatra sve veci spektar raznog oruzija koji se mogu upotrjebiti na
objekte kriticne infrastructure (hidrocentrale,vjetrenjace ,generatore)

Druga tacka borba protiv terorizma primjena oruzija u prevenciju protiv
terorizma za zastitu na nacionalnom i medjunarodnom nivou.

UN zele da stvore sto bezbednije okruzenje putem medjunarodnih konvencija
koje regulisu problem u cilju zastite od stetnih dejstava nuklearnih materija
,prelaza preko drugih teritorija ,medjusobna saradnja.

UTICAJ NA ZIVOTNU SREDINU
Uticaj na zivotnu sredinu moze da bude namjeran i nenamjeran.

Namjerni uticaj se moze manifestovati tokom ratnih sukoba ,politickih i
ekonomskih odnosa ,potrebe za industrijsko odlaganje radioaktivnih i drugih
opasnih materija.
Nenamjeran uticaj moze ostvariti pojedinac ili grupa koji osmisljavaju industrije
na prirodnim stanistima a pri tome nemaju vizije o ocuvanje prirode.

Da bi se uspostavilo stabilno bezb.okruzenje potrebno je posmatrati sa nivoa
medjunarodne zajednice jer se to odnosi na globalni problem.

Ugrozavanje bezb. okruzenja potrebno je preventivno i represivno sagledati ,kao
i na konferencijama i samitima regulisati poveljama i strategijama kao i
angazovanje svih sbjekata medjunarodne zajednice da bi se rjesili ekoloski
problemi.

Sa stanovista energ.bezb.zastitia zivotne okoline je evidentna,covjek tezeci da
obezbjedi energente i energiju do krajnjih potrosaca koristi razlicite moetode
koje negativno uticu na zivotnu sredinu.
Kao na primjer tehnicka i fizicka sredstva kojim se obezbjedjuje polja
vjetrenjaca,transport energenata morskim dnom itd.

Neophodno se drzati nacela koji su osnovni radi zastite zivotne sredine a to su :
Nacelo odrzivog razvoja ,ocuvanje prirodnih vrijednosti,zagadjivac placa
,informisanje javnosti.

Prirodne katastrofe mogu da budu uzrocnici posrednih i neposrednih uticaja na
kriticnu infrastrukturu ili mogu da onemoguce snadbjevanje energentima.

Kompanije su duzne da osiguraju da se pri radu u postrojenjima :
Preduzmu sve potrebne mjere sprecavanja oneciscenja prirodne okoline ,
Izbjegavaju stvaranje otpada ,da se otpad odlaze tako da ne utice ili smanji uticaj
na okolinu ,da ucinkovito koristi energiju, da preduzimanjem potrebnih mjera
sprijeci nesrecu i sanira njihove posledice.


MJESTO ENERGETSKE BEZBEDNOSTI U SISTEMU BEZBJEDNOSTI DRZAVE

Da bi se odredilo mjesto ener.bezb.u sistemu bezb.drzave potrebno je ssagledati
sva ogranicenja i druge poteskoce ovog djela bezb.

Kada se klasifikuju izazovi i prijetnje bezbjednosti moze se uociti da oni pojeduju
segmente koji uticu na energiju i energente ,sto podrazumijeva da
energ.bezb.treba da bude sagledana na globalnom,drzavnom i regionalnom
nivou.

Energija ce u buducnosti biti veoma vazan subjekt kojeg ce institucije drzave
stititi,to podrazumjeva da ce energy.bezb.zauzimati vazno mjesto u nacionalnoj
bezbjednosti.

ENERGIJA USLOV OPSTANKA ZIVOTA

Sve zemlje svijeta neke u vecoj a neke u manjoj mjeri su povezane sa smanjenjem
broja izvorista energije.
Rast broja stanovnika na zemlji zahtjeva stalno povecavanje energije.

Dosadasnji izvori energenata za proizvodnju el.energije nisu u stanju da
povecaju proizvodnju el energije na globalnom nivou ,radi povecavanja
ekoloskih problema koji su uzrokovani sagorijevanjem fosilnih i nuklearnih
goriva.
Jos veci problemi se stvaraju u porastu cijena ele energije koja opravdano
uzrokuje potrebu za alternativnim izvorima el. energije.

Veliki broj strucnjaka angazovani su na razvoju sistema za koristenje obnovljivih
izvora energije kao sto su vjetroelektrane ,solarne elektrane,elektrane na
biomasu i biogas.

SAGLEDAVANJE IZVORA ENERGIJE SA ASPEKTA ENER.BEZBEDNOSTI

Izvori energije koji se danas koriste nazivaju se konvencionalni.

Svi izvori energije se mogu podjeliti na primarne i sekundarne i korisne oblike
energije.

Primarni izvori se mogu podijeliti na :
Konvencionalne i nekonvencionalne {nivo koristenja}
Neobnovljive i obnovljive izvore{sa obzirom na prirodnu obnovljivost}

UGALJ
Osnovne karakteristike uglja su :
Nemoguca procjena potrosnje uglja u buducnosti
Velika novcana ulaganja za otvaranje novih ugljenokopova
Izgradnjatransportnih mreza ;zeljeznice,pristanista ,kamioni itd.
Problemi u ocuvanju zivotne sredine

Uticaj prijetnji i izazova na napad na energetska postojenja su veoma mala jel
ugalj nije eksplozivan.

Napad na energetsko postrojenje koje koristi ugalj moze da prouzrokuje zastoj u
snadbjevanju energijom sto bi dovelo do znacajnih posledica.

NAFTA
Karakteristike nafte kao energenta ogledaju se :
-sirok spektar primjene
-nafta kao gorivo moze da zadovolji najostrije regulative o ucuvanju zivotne
sredine
-jednostavan i efikasan transport na velikim rastojanjima
-nafta je neobnovljiv izvor energije

Nafta utice na svjetsko trziste kroz:
-visoke ili niske cjene nafte koje su nerealne
-nafta je globalni energent
-zemlje izvoznice nafte koriste ovaj resurs za poboljsanje njihovog statusa na
geopolitickoj sceni u svjetu
-nafta se treba sto vise koristiti za one potrebe koji se nemogu zadovoljiti drugim
vidovima energije

Izazovi ,rizici i prijetnje na pronalazenju preradi i distribuciji kao i koristenje
nafte su visestruki.
Ugrozavanje bezbjednosnog okruzenja su mnogobrojni od kradje preradjene
nafte do teroristickih napada .

Ugrozavanje bezb.okruzenja dolazi i od strane prirodnih faktora ugrozavanja kao
i one prijetnje i opasnosti koje dolaze od strane covjeka na posredan ili
neposredan nacin.

Teroristicki napadi na naftna postrojenja distribuciju i izvore energenata
manifestuju se kroz : bombaske napade ,atentate,diverzije,otmice,napade koji
imaju cilj zagadjenja zivotne sredine . A moguci su i sajber napadi koji mogu da
prouzrokuju velike zastoje u postrojenjima prerade nafte.

GAS