VLADA REPUBLIKE CRNE GORE

MINISTARSTVO ZA
EKONOMSKI RAZVOJ

MINISTARSTVO TURIZMA I
ZATITE IVOTNE SREDINE









NACIONALNA STRATEGIJA
INTEGRALNOG UPRAVLJANJA OBALNIM PODRUJEM (NS IUOP)
REPUBLIKE CRNE GORE





















KONANI NACRT
Jul 2007. godine

1



SADRAJ



I UVOD............................................................................................................................... 2
1.1 STANJE (DRUTVENO-RAZVOJNI KONTEKST) ..................................................................... 2
1.2 SVRHA NACIONALNE STRATEGIJE ZA INTEGRALNO UPRAVLJANJE OBALNIM PODRUJEM
(NS IUOP) ............................................................................................................................. 3
1.3 NAIN PRIPREME I DONOENJA NS IUOP .......................................................................... 3
II OSNOVE STRATEGIJE.................................................................................................. 5
2.1 REGIONALNI KONTEKST ................................................................................................... 5
2.1.1 REGULATORNI OKVIR MEDITERANSKOG AKCIONOG PLANA...................................................... 5
2.1.2 REGULATORNI OKVIR EVROPSKE UNIJE................................................................................ 8
2.1.3 SUBREGIONALNE INICIJATIVE............................................................................................. 8
2.2 NACIONALNI KONTEKST .................................................................................................. 9
2.2.1 POSTOJEE STANJE OBALNOG PODRUJA............................................................................. 9
2.2.2 ZAKONSKI I INSTITUCIONALNI OKVIR................................................................................ 11
2.2.3 OPREDJELJENJA I PREPORUKE STRATEKIH I SEKTORSKIH PLANOVA I PROGRAMA ................... 15
2.2.4 IUOP I NSOR ................................................................................................................. 20
III STRATEGIJA IUOP ZA CRNU GORU ...................................................................... 20
3.1 VIZIJA IUOP................................................................................................................... 20
3.2 PRINCIPI ....................................................................................................................... 21
3.3 KLJUNA PITANJA, IZAZOVI I STRATEKI CILJEVI INTEGRALNOG UPRAVLJANJA OBALNIM
PODRUJEM........................................................................................................................ 22
3.3.1 REGULATIVA I ORGANIZACIONI MODEL UPRAVLJANJA OBALNIM PODRUJEM......................... 22
3.3.2 UPRAVLJANJE PRIRODNIM RESURSIMA.............................................................................. 23
3.3.3 PLANIRANJE I UREENJE PROSTORA................................................................................. 24
3.3.4 RAZVOJ ODRIVOG TURIZMA........................................................................................... 25
3.3.5 ORGANIZACIJA SAOBRAAJA I POMORSKIH AKTIVNOSTI ....................................................... 26
3.3.6 PRIRODNO I KULTURNO NASLEE .................................................................................... 28
3.3.7 ZAGAENJE OBALNOG PODRUJA...................................................................................... 29
3.3.8 PRIRODNI RIZICI.......................................................................................................... 31
3.3.9 INFORMISANOST I ZNANJE, KOMUNIKACIJE, SVIJEST I UEE JAVNOSTI............................... 31
3.3.10 NEPOSTOJANJE MEHANIZAMA I NEUSKLAENOST INVESTICIJA SA STRATEKIM
OPREDJELJENJIMA ................................................................................................................. 32
IV PLAN PRIORITETNIH AKCIJA................................................................................ 33
4.1 SUBJEKTI I PROCES IMPLEMENTACIJE NS IUOP ............................................................... 33
4.2 AKCIONI PLAN - TABELARNI PRIKAZ PRIORITETNIH MJERA I AKTIVNOSTI ....................... 33













2
I UVOD

1.1 STANJE (DRUTVENO- RAZVOJNI KONTEKST)

Obale mora su oduvijek bile privlana podruja za naseljavanje i razvoj ljudskih aktivnosti.

Iako neveliko po zahvatu i duini obalne linije, crnogorsko primorje je bogato prirodnim raznolikostima i
nasleem iz dinamine prolosti prostora na razmeu civilizacija.

Istorijski tok je uslovio da je ovaj prostor rijetko i kratkotrajno pripadao jednoj dravi i istom drutvenom
i kulturnom sistemu. Otuda uoljiva raznolikost tradicije, kulture, naina korienja prostora pa i
organizacije djelatnosi i ukupnog razvoja.

Ubrzana urbanizacija poslije II svjetskog rata i naroito dinamian razvoj turizma od 60-tih godina uslovili
su migracije stanovnitva ka obali iz kontinentalnog dijela Crne Gore, uz redistribuciju unutar same regije
sa naputanjem sela u zaleu i prekomjernom koncentracijom u pojedinim naseljima i zonama uz more.

Opta drutvena kriza s kraja prolog vijeka sa gubljenjem snage upravne kontroje u oblasti planiranja i
ureenja prostora i pritisak iz blieg i ireg okruenja na primorske lokacije rezultirale su nekontrolisanom
gradnjom i prenamjenom prostora poljoprivrednih i turistikih zona i lokacija u graevinsko zemljite sa
objektima "neproduktivne" namjene kue za odmor. Istorvremeno su zamrle neke tradicionalne
djelatnosti Primorja kao poljoprivreda, pomorstvo isl.

U prostoru su izgarene itave zone sa podstandardnom opremljenou infrastrukturom i komunalnom
opremom, nerijetko je naruen ambijent. Izraeni su problemi: nedostatka vode, sistema za
odvodnjavanje i preiavanje otpadnih voda; saobraajna zaguenost i nedostatak parkinga pa i
nedostatak energije. Sezonski karakter djelatnosti sa vistrukim poveanjem broja korisnika prostora
generie itav niz problema u organizaciji i funkcionisanju javnih servisa, zatrpanost plaa kao osnovnog
turistikog resursa i ekoloki problemi koji limitiraju eljeni razvoj.

S druge strane, podjela nadlenosti izmeu razliitih nivoa vlasti (lokalne i dravne) i veeg broja resornih
organa i drugih subjekata, esto umanjuje efikasnost u uspostavljanju reda i normalnom funkcionisanju
na ukupnom prostoru.

Ogranieni unutranji investicioni izvori neomoguavaju valorizaciju atraktivnog prostora kao
visokokvalitetne turistike regije. Nedostatak vizije pretoene u jasna i dosledna planska i razvojna
opredjeljenja ohrabruje individualne, neusmjerene akcije koje mogu ovu regiju pretvoriti u "zaviajno-
izletniki" kraj i trajno hendikepirati razvojne mogunosti.

Izuzetan porast interesovanja stranih investitora i privatnih lica za lokacije u obalnom podruju izazvao je
"bum" na tritu nekretnina, to je kljuni razvojni izazov koji nudi ansu da se kroz njihovu kontrolu i
usmjerenje realizuju kapitani turistiki sadraji, a u suprotnom prijeti da se prostor nekontrolisano do
kraja izraubuje.

Sve ovo uslovljava potrebu osmiljavanja i utvrivanja jedinstvene strategije integralnog upravljanja
obalnim podrujem koja e posluiti nadlenim organima da usklade sopstvene aktivnosti u domenu
upravljanja ovim prostorom.








3
1.2 SVRHA NACIONALNE STRATEGIJE ZA INTEGRALNO UPRAVLJANJE
OBALNIM PODRUJEM (NS IUOP)

Integralno upravljanje obalnim podrujima (IUOP) je proces kojim se utvuje, kompatibilnost i
usklaenost planova i zvaninih odluka od znaaja za upravljanje kao i praksa primjene donijetih
dokumenata i utvrenih politika na ovom prostoru. Usmjeren je na poboljanje saradnje i koordinaciju
mehanizama upravljanja na lokalnom i republikom nivou, kao i izmeu njih.

Nacionalnom strategijom se prua podrka nacionalnim i lokalnim vlastima da postignu odrivo
upravljanje obalnim podrujem Crne Gore. Zasnovana je kako na meunarodnim preporukama i
principima Mediteranske strategije odrivog razvoja (Mediterranean Sustainable Development Strategy) i
relevantnim dokumentima Evropske komisije, tako i na smjernicama i prioritetnim zadacima iz Nacionalne
strategije odrivog razvoja (NSOR). Takoe, Strategija se zasniva na opredjeljenjima zvanicnih planova,
sektorskih strategija i deklarisanih politika sa ciljem obezbjedjivanja uskladjenosti u realizaciji ovih
dokumenata.

Obzirom da integralno upravljanje obalnim podrujem predstavlja jednu od 24 prioritetne oblasti iz NSOR-
a, Nacionalnom strategijom za Integralno upravljanje obalnim podruje Crne Gore (NS IUOP) detaljno se
razrauje akcioni plan za implementaciju zadataka i mjera u oblasti odrivog razvoja obalnog podruja
Crne Gore. Stoga e NS IUOP omoguiti efikasniju implementaciju prioritetnih zadataka i mjera u oblasti
integralnog upravljanja obalnim podrujem sadranih u akcionom planu NSOR CG.[0]
NS IUOP posebno obrauje sledee elemente koji su relevantni za upravljanje i razvoj:
prostorno definisanje obalnog podruja Crne Gore u kome e se implementirati NS IUOP;
definisanje prioritetnih mjera i aktivnosti;
podrka uvoenju principa IUOP-a u sve relevantne sektorske politike, programe i projekte koji
imaju uticaja na obalno podruje;
smanjenje preklapanja institucionalnih nadlenosti i odgovornosti te harmonizacija sektorskih
zakona;
doprinos koordinisanoj primjeni postojeih programa, planova i strategija koje su od znaaja za
obalno podruje;
pomo Crnoj Gori da se integrie u ire mediteranske (Barselonska konvencija) i evropske
politike i razvojne okvire;
praenje uticaja inicijativa IUOP-a u pogledu balansiranja socio-ekonomskog razvoja i zatite
ivotne sredine;
raspoloivost ljudskih i finansijskih resursa koji e se angaovati na implementaciji srednjoronih i
dugoronih inicijativa NS IUOP-a;
uvodjenje, razvoj i implementacija novih metodologija i instrumenata za IUOP;
pruanje podrke primorskim optinama u primjeni ovih metodologija i instrumenata i pripremi
njihovih lokalnih planova IUOP;
prenoenje dobre prakse na nacionalnom i lokalnom nivou, posebno kroz uee u regionalnom
programu MAP-a o razmjeni informacija o IUOP-u (MAP ICZM clearing house);
obezbjeivanje uslova za finansiranje iz domaih i inostranih izvora

1.3 NAIN PRIPREME I DONOENJA NS IUOP

Prva faza rada se sastojala od izrade meu-sektorske dijagnoze bazirane na: sakupljanju i pregledu
postojee dokumentacije, sakupljanju i auriranju informacija kroz intervjue kljunih institucionalnih
aktera i predstavnika optina sa meunarodnim ekspertom tokom serije sastanaka u okviru 4 tematske
grupe. Cjelokupni dokument dijagnoze je proao kroz 3 uzastopne revizije prije nego to je usvojen kao
radni dokument od strane meuministarskog Koordinacionog tijela. U procesu izrade Dijagnoze kao
posmatrai uestvovale su odreene nevladine organizacije.

Pri izradi Nacionalne strategije IUOP-a kao polazni dokument koriena je Dijagnoza, prioritetni zadaci i
mjere za integralno upravljanje obalnim podrujem sadrani u NSOR CG, kao i set specifinih preporuka
radnog tima koji se sastojao iz 4 tematske radne grupe (RG 1: Strategija nautikog turizma, RG 2:
Kontrola zagaenja morske sredine i obalnog podruja, RG 3: Propis o granici du obale iza koje je
zabranjena gradnja , RG 4: Zatiene oblasti u morskoj sredini i obalnom podruju). Radni tim bio je
4
sastavljen od nacionalnih eksperata i meunarodnog eksperta koji je koordinirao proces izrade dijagnoze i
izradio prvi nacrt Nacionalne strategije IUOP. Kako je utvreno da postoji znaajan broj pitanja koja bi
trebala biti razmotrena kroz konsultacije na nacionalnlom nivou, na izradu konanog nacrta NSIUOP CG
primijenjena je metodologija koju su definisali predstavnici kljunih nacionalnih aktera i meunarodni
konsultant, a koja se odnosila na:

formiranje nacionalnog radnog tima sastavljenog od eksperata i predstavnika institucija i organa
dravne uprave nadlenih za pitanja u oblasti IUOP
reviziju I nacrta NSIUOP dostavljanjem pojedinanih inputa za pitanja koja su prethodno
identifikovana da trebaju biti predmet rada nacionalnog tima i inputa za svaku pojedinanu oblast
sadranu u Akcionom planu NSIUOP u cilju modifikacije Plana rada datog u I nacrtu Nacioanlne
strategije IUOP;
objedinjavanje inputa i ocjenu interne konzistentnosti (ciljeva, mjera i aktivnosti u Akcionom
planu NSIUOP) i eksternu konzistentnost (ocjena uskladjenosti NSIOUP sa nacionalnim i
medjunarodnim dokumentima relevantnim za IUOP).

Obzirom da proces izrade strategija za IUOP treba biti voen tako da sam dokument kao finalni proizvod
bude podjednako znaajan kao i upravljanje procesom izrade uz uee irokog kruga aktera, moe se
konstatovati da je proces izrade NSIUOP imao nedostatak u smislu voenja irokog participativnog
procesa kojim bi se omoguilo uee svih zainteresovanih drutvenih aktera. Ovaj nedostatak djelimino
je kompenzovan kroz definisanje prioritetnih zadataka i mjera za IUOP u participativnom i kosultativnom
procesu izrade NSOR CG.

Zavrni nacrt NSIUOP bie dostavljen Koordinacionom tijelu na odobravanje, nakon ega e biti
dostavljen Vladi na razmatranje i usvajanje.



































5

II OSNOVE STRATEGIJE


2.1 REGIONALNI KONTEKST

Integralno upravljanje obalnim podrujem (IUOP) predstavlja pristup kojim se jo prije dvije decenije na
prostoru Mediterana reagovalo na rastue razvojne pritiske u obalnim podrujima. Jedan od Regionalnih
centara aktivnosti u okviru Mediteranskog akcionog plana, Plavi Plan, bavi se sakupljanjem podataka i
prognoziranjem razvojnih trendova i njihovih uticaja na ivotnu sredinu u oblasti Mediterana. Najnoviji
izvjetaj iz 2005. godine prepoznaje rastui uticaj na ivotnu sredinu aktivnosti kao to su turizam, urbani
razvoj, koncentracija puteva, luke i industrijska podruja, ije su posledice zagaenje sa kopna, gubitak
biodiverziteta i prekomjerna ekspoloatacija prirodnih resursa. Ovaj izvjetaj istie 3 oblasti gdje su, bez
obzira na znaajan napredak koji je do danas postignut, neophodna poboljanja: 1) bolje poznavanje
razvoja socio-ekonomskih i uslova ivotne sredine (2) jaanje zakonske regulative u oblastima razvoja
turizma, zatite prirodnog nasela i prostornog planiranja i (3) izrada planova upravljanja (menadment
planova) i projekata prilagoenih zahtjevima i potrebama na lokalnom nivou, kao i dalji razvoj inicijativa
IUOP na regionalnom, nacionalnom i lokalnom nivou.

Ovaj Izvjetaj naglaava vanost da svaka zemlja na podruju Mediterana mora da nae pravu ravnoteu
izmeu razvoja i zatite, posebno u obalnim podrujima. Suoene sa slinim problemima, svaka
metideranska zemlja, ukljuujui i Crnu Goru, aktivno uestvuje i sprovodi niz regionalnih, nacionalnih i
lokalnih inicijativa iji je cilj odrivi razvoj obalnog podruja.

Danas postoji irok spektar inicijativa u vezi IUOP-a koje se sprovode u Mediteranskom regionu. Meutim,
Mediteranski akcioni plan (MAP), koji je Program regionalnih mora UNEP-a, (UNEP Regional Seas
Programme), nastao jo 1975. godine, kao odgovor zemalja Mediterana na rastue pritiske i zagaenje
Sredozemnog mora, predstavlja glavni okvir u regulatornom, organizacionom i funkcionalnom smislu.
Takoe, i u okviru Evropske unije (EU) postoje okviri za sprovoenje IUOP-a, meutim, kako je i EU
jedna od strana ugovornica Barselonske konvencije, ove dvije meunarodne organizacije, u stvari,
svojim zajednikim politikama, legislativom, strategijama, programima i projektima, stvaraju okvir za
razvoj i implementaciju inicijativa IUOP-a na nacionalnom nivou.

Na subregionalnom nivou, niz, bilateralnih i multilateralnih programa takoe daju podrku konceptu i
metodama IUOP-a kroz sprovoenje niza demonstracionih i pilot projekata, stvarajui tako bazu iskustva i
mreu za saradnju u oblasti IUOP-a.

Ova Nacionalna strategija IUOP temelji se na ovom okviru i predstavlja put kojim Crna Gora namjerava
da krene prema odrivom razvoju svoje obale.

2.1.1 REGULATORNI OKVIR MEDITERANSKOG AKCIONOG PLANA

"Konvencija o zatiti Sredozemnog mora od zagaivanja" (Barselonska konvencija), koja je usvojena
1976. godine, i stupila je na snagu 1978. godine predstavlja regulatornu osnovu za sprovdjenje aktivnosti
u okviru Mediteranskog akcionog plana (MAP) kao zajednikog regionalnog programa UNEP-a, koji
ukljuuje 21 zemlju Mediterana i Evropsku uniju (EU). Ova konvencija je izmijenjena i dopunjena 1995.
godine i usvojena pod nazivom Konvencija o zatiti morske sredine i priobalnog podruja
Sredozemlja, a stupila je na snagu 9. jula 2004. godine. Konvencija se odnosi na zatitu ivotne
sredine i odrivi razvoj mora i priobalnog podruja Sredozemlja. Pored Barselonske konvecije, pravni okvir
nazvan "Barselona Sisitem" sainjavju i est Protokola koji se odnose na specifine aspekte zatite ivotne
sredine:

Protokol o sprijeavanju i otklanjanju zagaivanja Sredozemnog mora usljed potapanja otpadnih i
drugih materija sa brodova i vazduhoplova ili spaljivanjem na moru. (1976. god, dopunjen 1995.
6
godine) (Dumping Protocol: Protocol for the Prevention of Pollution in the Mediterranean Sea by
Dumping from Ships and Aircraft)
Protokol o saradnji u sprjeavanju zagaivanja Sredozemnog mora sa brodova i borbi protiv zagaivanja
u sluaju udesa (1976.god, dopunjen 2002.godine) (Emergency Protocol: Protocol concerning
cooperation in Preventing Pollution from Ships, in Case of Emergency, Combating Pollution of the
Mediterranean Sea)
Protokol o zatiti Sredozemnog mora od zagaivanja iz kopnenih izvora i kopnenih aktivnosti (1980.
god, dopunjen 1987.godine) (LBS Protocol: Protocol for the Protection of the Mediterranean Sea against
Pollution from Land-based Sources)
Protokol o podrujima pod posebnom zatitom i biodiverzitetu Sredozemlja (1982.god., zamjenjen
1995. godine) (SPA and Biodiversity Protocol: Protocol Concerning Specially Protected Areas and
Biological Diversity in the Mediterranean)
Protokol o zatiti Sredozemnog mora od zagaenja kao posledice istraivanja i iskoriavanja
Epikontinentalnog pojasa (1994. god. ,jo nije stupio na snagu) (Offshore Protocol: Protocol for the
Protection of the Mediterranean Sea against Pollution Resulting from Exploration and Exploitation of the
Continental Shelf and the Seabed and its Subsoil )
Protokol o prevenciji zagaivanja Sredozemnog mora putem prekograninih kretanja opasnog otpada i
njihovog odlaganja (1996. god., jo nije stupio na snagu) (Hazardous Wastes Protocol: Protocol on the
Prevention of Pollution of the Mediterranean Sea by Transboundary Movements of Hazardous Wastes
and Their Disposal)

Trenutno, u proceduri je izrada i usvajanje sedmog Protokola. Uraen je Nacrt Protokola o Integralnom
upravljanju obalnim podrujima (IUOP) Mediterana (draft Protocol on Integrated coastal Zone
Management (ICZM) in the Menditerranean), za koji se oekuje da ga zemlje lanice MAP-a usvoje 2007.
godine, nakon ega bi zapoela procedura ratifikacije.

status Crne Gore u Mediteranskom akcionom planu

Nakon jednodecenijskog odsustva iz rada MAP-a, Crna Gora je u okviru Dravne zajednice Srbija i Crna
Gora obnovila lanstvo 2003. godine na osnovu ratifikovane konvencije iz 1976. godine i 4 pratea
protokola. Nakon sticanja nezavisnosti, inicirane su aktivnosti na ratifikaciji Konvencije o zatiti morske
sredine i priobalnog podruja Sredozemlja iz 1995. godine, to e omoguiti da Crna Gora postane
ugovorna strana ove Konvencije. Zakonski okvir MAP-a je u procesu ratifikacije u Crnoj Gori. U
meuvremenu, Crnoj Gori je omogueno da nastavi uee u svim zapoetim i dogovorenim
aktivnostima u okviru MAP-a, od kojih se dio odnosi i na integralno upravljanje obalnim podrujima.

inicijative za IUOP u okviru Mediteranskog Akcionog Plana

U okviru MAP-a postoji niz referentnih dokumenata relevantnih za integralno upravljanje obanim
podrujima, koji predstavljaju osnov za izradu Strategije IUOP-a na nacionalnom nivou.

Preporuke za IUOP Mediteranske komisije za odrivi razvoj: adaptirani institucionalni,
zakonski i programski okvir (ICZM Recommendation by the Mediterranean Commission on
Sustainable Development: adapted institutional, legislative and programmes framework) naglaavaju
potrebu unapreenja mehanizama institucionalne sradnje, uvoenja ili unapreenja zakonskih i
regulatornih instrumenata na nacionlanim i regionalnim nivoima, unapreenje pristupa inforamcijama i
uea javnosti (posebno u vezi donoenja odluka), uspostavljanja olakica za razvoj i usvajanje pristupa
IUOP, ukljuujui pilot projekte (npr. CAMP), i razvoj javnog-privatnog partnerstva.

UNEP-ov dosije (Bijela knjiga) o IUOP: strateka vizija IUOP-a i projekata CAMP (UNEP White
Paper on ICZM: a strategic vision for ICZM and CAMP projects) daje regionalnu strateku viziju za
Mediteran kroz preporuke implementaciju na regionalnim, nacionalnim i lokalnim nivoima, naglaavajui
vanost saradnje unutar regiona kako bi se unapredila praksa IUOP-a. Dokument istie da IUOP mora
postati standardni pristup rjeavanju problema u obalnim podrujima kroz integraciju razvoja i zatite
ivotne sredine.

Mediteranska strategija odrivog razvoja (Mediterranean Strategy for Sustainable Development)
tretira obalna podruja kao jednu od prioritetnih oblasti sa specifinim problemima kao to su
degradacija zatienih obalnih poruja, zagaenje sa mora i sa kopna, intenzivno ribarstvo. Takoe, u
obalnim podurjima su naglaeni i problemi koji nisu specifini samo za obale kao to su: kontrola
7
urbanog irenja, odravanje kvaliteta u poljoprivredi, bolje upravljanje vodnim resursima i sl.
Unapreenje odrivog upravljanja morem i priobalnim podrujima i preduzimanje hitnih mjera za
zaustavljanje degradacija priobalnih podruja je jedna od sedam prioritetnih oblasti Mediteranske
strategije odrivog razvoja. Prioritetni ciljevi definisani u ovoj oblasti su :
Jaanje regionalne saradnje;
Integralno upravljanje i razvoj priobalnih zona;
Spreavanje i smanjenje zagaenja sa brodova ;
Spreavanje i smanjenje zagaenja sa kopna ;
Zatita morskog i priobalnog biodiverziteta i resursa mora .

Protokol za integralno upravljanje obalnim podrujima Mediterana, nakon usvajanja i stupanja
na snagu, predstavljae jedinstveni regionalni regulatorni instrument za IUOP. Ovaj Protokol ukljuuje
principe IUOP-a, institucionalne mjere, predloge za nove instrumente i mjere za meunarodnu saradnju i
sada je u fazi nacrta.

Protokol daje smjernice za: definisanje obalnog podruja, principe i elemente IUOPa, institucionalnu
koordinaciju, zatitu i odrivo korienje obalnog podruja, smjernice za ekonomske aktivnosti i korienje
prirodnih resursa obalnog podruja, ouvanje posebnih obalnih ekosistema, eroziju obale, kulturno
naslee , uee javnosti, obuku, saradnju i nauna istraivanja.

Protokol takoe predvia instrumente za IUOP kao to su: inventari i mree saradnje, MSSD i
Mediteranska strategija za IUOP, izrada Nacionalnih strategija, planova i programa za IUOP, EIA i SEA,
mehanizme vezane za vlasnitvo, ekonomske i finansijske instrumente. Na kraju, Protokol daje smjernice
vezane za prekograninu saradnju, prirodne nepogode, naunu i tehniku pomo, razmjenu iskustva i
informacija i sl.

U okviru ovog Protokola data je i definicija integralnog upravljanja obalnim podrujima: integralno
upravljanje oblanim podrujem predstavlja dinamian proces odrivog upravljanja i korienja obalnih
podruja, u isto vrijeme uzimajui u obzir osjetljivost priobalnih ekosistema i pejzaa, raznovrsnost
aktivnosti i korienja prostora, njihovu povezanost, pomorsku orijentaciju odreenih aktivnosti i
namjena, kao i njihov uticaj na more i kopneni prostor."

Smjernice za IUOP u Mediteranu, koje je MAP-ov centar za programe prioritetnih aktivnosti
(PAP/RAC) izdao 1995. godine, predstavljaju set formalnih smjernica za IUOP u Mediteranu, sa ciljem da
unapredi razvoj i upravljanje projektima i programima na nacionalnom i lokalnom nivou. Najnovija verzija
ovih Smjernica je izdata 2005. godine, i njima se obrauju teme kao to su procesi prostornog planiranja,
metodologije i instrumenti za implementaciju programa i projekata, uprava i participativni pristupi,
monitoring i vrednovanje, sinergije i saradnja, finansiranje i kofinansiranje, javno-privatno-nevladino
partnerstvo, razmjena znanja i informacija, elaboracija programa i projekata.

U okviru MAP-a, PAP/RAC je 1989. godine otpoeo koordinaciju izrade Programa upravljanja obalnim
podrujima (Coastal Area Management Programme CAMP) na nacionalnim nivoima. CAMP ima
za cilj:
implementaciju postojeih zakonskih instrumenata MAP-a (Barselonska konvencija i Protokoli) i
pripremu za budue instrumente kao to je Protokol o IUOPu;
razvoj relevantnih implementacionih instrumenata i procedure za odrivi razvoj podruja koja su
obuhvaena programom;
identifikaciju i primjenu metodologija i mehanizama vezanih za IUOP;
doprinos u izgradnji kapaciteta na lokalnom, nacionalnom i regionalnom nivou;
obezbjeivanje irenja informacija o rezultatima projekta.

Do sada uraeno je 11 CAMP programa (Albanija, Alir, Hrvatska, Egipat, Grka, Izrael, Liban, Malta,
Sirija, Tunis i Turska); 2 CAMP je u toku (Slovenija i Kipar); a 2 su u pripremnoj fazi za Maroko i paniju.
Planirano je da CAMP za Crnu Goru otpone u 2007. godini.


8

2.1.2 REGULATORNI OKVIR EVROPSKE UNIJE

Strategija IUOP-a, Strategija o moru, i Pomorska politika koja je u pripremi, predstavljaju tri regulatorna
okvira Evropske unije relevantna za IUOP na podruju Mediterana.

EU je tokom 90-tih lansirala 35 demonstracionih projekata irom Evrope za testiranje metodologije IUOP.
Na osnvu tih projekat, EU je 2002. godine objavila Preporuke za IUOP (The 2002 ICZM
Recommendation) koje nisu imale zakonsku snagu, i trebale su da poslue kao osnov za razvoj
nacionalnih Stretegija IUOP-a zemalja lanica.

Strategija IUOP-a (ICZM Strategy) se bazira izazovima i prioritetnim pitanjima identifikovanim u
seriji demonstracionih projekata. Strategija ima za cilj koordinaciju i implementaciju irokog spektra
zakona i politika EU vezanih za obalna podruja i predstavlja preporuku (EU statement of principles)
zemljama lanicama za implementaciju IUOP-a na svim nivoima. Ova strategija definie osam stratekih
principa i preporuuje planiranje i upravljanje obalnim podrujima kroz saradnju i partnerstvo sa civilnim
sektorom.

Strategija o moru Evropske unije (EU Marine Strategy), koja je usvojena 2005. godine ima za cilj
zatitu morskih ekosistema, postepeno smanjenje zagaenja mora, obezbjeivanje odrivog korienja
pomorskih usluga i proizvoda, kroz primjenu principa odgovornog upravljanja. Ova strategija uvodi
regionalne prostorne planove upravljanja koji se moraju donijeti u roku od 5 godina od dana usvajanja
Strategije. Ovi planovi se sastoje od procjene trenutne situacije i ljudskog uticaja, serije saetih ciljeva
zatite ivotne sredine, programa za postizanje tih ciljeva i programa praenja i evaluacije.

Evropska unija je u procesu izrade Pregleda stanja o pomorskoj politici (Green paper on a marine
policy) kao dio Lisabonske agende i ima za cilj stimulaciju rasta i otvaranje radnih mjesta u pomorskim
regionima. Ova politika treba da pokae nove naine za poveanje ekonomske i socijalne koristi
djelatnosti na moru. Uzimajui u obzir demografske promjene u obalnim regionima gdje ivi znaajan dio
populacije, i kljunu ulogu obalnog i pomorskog turizma, ova politika istie potrebu za strategijom IUOP,
kroz paljiv izbor projekata u pomorstvu koji bi se finansirali iz fondova EU. Ova inicijativa se bazira na
meusektorskom pristupu donoenju odluka u vezi mora kroz implementaciju na odgovrajuim nivoima
uprave.

Kao dio Evro-mediteranskog partnerstva EU je lansirala SMAP regionalni program (Small and
Medium Actions Programme-Program kratkoronih i srednjoronih mjera) koji se fokusira na
zatitu ivotne sredine obalnog podruja. Obzirom da Crna Gora zajedno sa ostale 4 zemlje Balkana nije
lan EURO-MED partnerstva, nije uestvovala u aktivnostima u okviru SMAP programa. Trenutno, trea
generacija SMAP projekata je u toku do 2008. godine (SMAP III) iji se program sastoji od tehnike
pomoi za promociju, pripremu i praenje planova integralnog upravljanja oblanim podrujem. Jedan od
ciljeva tree generacije je da promoviu nove oblike javno-privatnog partnerstva u razvojnim pitanjima,
kao i praktine metode za ukljuivanje predstavnika civilnog drutva u procese donoenja odluka.

2.1.3 SUBREGIONALNE INICIJATIVE

U okviru Jadransko Jonske inicijative Vlada Republike Crne Gore uestvuje u projektima vezanim za
zatitu ivotne sredine, smanjenje zagaenja Jadranskog i Jonskog mora, tehniku saradnju i izgradnju
kapaciteta, kao i bilateralni transfer znanja i razmjenu informacija. Aktivnosti ukljuuju radionice,
seminare, razvojne studije, harmonizaciju zakonodavstva iz oblasti zatite ivotne sredine sa EU okvirom,
razvojne programe ekoloke rehabilitacije i sanacije zagaenih lokacija, zatite ivotne sredine mora,
saradnju i regionalnu razmjenu podataka, itd.

Crna Gora je od 2003. godine ukljuena u FAO AdriaMed projekat (Scinetific Cooperation to Suport
Responsible Fisheries in the Adriatic Sea) naune saradnje i potpore razvoju odgovornog ribarstva na
Jadranskom moru. Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva je zadueno za saradnju u ovom
projektu, a odgovorna nauna institucija je Institut za biologiju mora-Kotor. Takoe je u proceduri prijem
Crne Gore u GFCM (Generalna Komisiju za ribarstvo Mediterana).
9

Crna Gora je lanica ADRICOSM partnerstva koji ima za cilj okupljanje svih zemalja Jadranskog regiona
u svrhu uspostavljanja jedinstvene mree praenja razliitih pokazatelja stanja morskog ekosistema i
priobalnog podruja, sistema za prognoze na Jadranskom moru i prouavanje primjenjivosti sistema za
upravljanje rijenim basenima i obalnim podrujem. Ove zone su podruja od posebnog interesa sa
aspekta ekonomskog vrijednovanja.

Crna Gora je ukljuena u program finansiranja EU INTERREG IIIB CADSES preko uea Javnog
preduzea za upravljanje morskim dobrom u projektu PlanCoast (2006-2008) koji ima za cilj razvoj,
uvoenje i implementaciju planiranja namjene i korienja mora (sea-use-planning) i osnaivanje
implementacije IUOP-a kroz jaanje uloge prostornog planiranja u okviru IUOP-a i demonstriranje koristi
prostornog planiranja za IUOP.


2.2 NACIONALNI KONTEKST

2.2.1 POSTOJEE STANJE OBALNOG PODRUJA

Pojam i obuhvat Obalnog podruja

Za potrebe izrade NSIUOP i njene dalje primjene kao i rekognosticiranja aktera u tom postupku
neophodno je definisati prostor na koje se ona odnosi, kao i sam pojam Obalnog podruja kako bi se
napravila jasna razlika izmeu zone morskog dobra, primorske regije - kao planerske kategorije i
eventualno formalno (administrativno) definisane prostorne cjeline.

U Crnoj Gori tradicionalno se primorjem smatra morfoloka cjelina - prostor od mora do vrhova
primorskog planinskog lanca (moru okenute padine planinskog lanca Orjen - Loven - Rumija) i zaravan u
njenom podnoju.

U prostornim planovima koji obuhvataju ovaj prostor definisana je regija primorja kao posebna planska
(ambijentalna) i funkcionalna - razvojna cjelina koja obuhvata prostor u administrativnimi granicama 6
primorskih optina. Iako ovakva podjela ima i praktinu primjenu u nainu organizacije pojedinih dravnih
organa i slubi (npr. infrastrukturni sistemi) nije izdvojena kao posebna administrativna cjelina.

Za definisanje Obalnog podruja mogua je primjena kriterijuma prirodnih karakteristika ili
administrativne podjele pa i kombinacija ovih pristupa.

S obzirom na markantnu orografsku diferencijaciju prostora priobaja i kontinentalnog dijela Crne Gore
bilo bi prihvatljivo i lako uoljivo razgranienje Obalnog podruja po vovodjelnici primorskog - planinskog
lanca. U takvom pristupu javio bi se problem to bi Obalno podruje obuhvatilo i djelove teritorija
kontinentalnih optina i nacionalnog parka Loven, ime bi se u proces ukljuili subjekti koji nemaju
bitnog uticaja niti interesovanja za upravljanje obalnim podrujem.

U doslovnoj primjeni principa razgranienja obalnog podruja po administrativnim granicama primorskih
optina, visoije, moru okrenute, padine planinskog lanca ostaju izvan njegovih granica to je manji
problem jer na ovom prostoru gotovo da nema stalnih naselja i aktivnosti. Takoe, prostor optine Bar
obuhvata i padine Rumije, okrenute Skadarskom jezeru kao i dio jezera, ije ukljuenje, u potpunosti, u
obalno podruje nije prihvatljivo jer bi u principu zahtijevalo ukljuivanje drugih optina koje izlaze na
Skadarsko jezero.

U takvoj situaciji kao najracionalniji nain definisanja kopnene granice obalnog podruja namee se
kombinacija ova dva pristupa. Dakle, za potrebe primjene NS IUOP-a, definiu se granice obalnog
podruja Crne Gore i to:
a) granica na moru je vanjska granica teritorijalnog mora.
b) granicu na kopnu ine administrativne granice primorskih optina prema kontinentu, izuzev prostora
koji je obuhvaen granicom Nacionalnog parka "Skadarsko jezero" u optini Bar.

10

Potencijali i ogranienja Obalnog podruja

Dijagnoza stanja raena kao predhodna faza ovog dokumenta i sektorske analize koje se odnose na
Obalno podruje mogu se sublimirati u potencijale i ogranienja kroz koje su prepoznate oblasti
relevantne za kompletiranje ove Strategije i njenu realizaciju.

Potencijali

Centralni poloaj Obalnog podruja Crne Gore u sjevernom Mediteranu ini ovaj prostor predisponiranim
za veze sredinjeg Balkana pa i dijela Istine i Centralne Evrope sa Sredozemnim morem i dalje. Plovni
putevi uz istonu Jadransku obalu pruaju ansu za razvoj nautikog turizma na Crnogorskom primorju.
Kontakt Obalnog podruja sa prostorom gotovo netaknute prirode planinskog lanca u neposrednom
zaleu i prostorom "divlje ljepote" kontinentalnog dijela Crne Gore, omoguavaju znatno irenje i
obogaivanje aktuelne turistike ponude.
Potencijal visokokvalitetnih prirodnih plaa sa kapacitetom za oko 300 000 istovremenih kupaa i
mogunost poveanja atraktivnih kupalita je osnov za irenje i izdizanje kvaliteta ponude. Atraktivan
pejza, bogastvo biodiverziteta i nezagaena prirodna sredina kopna i akvatorija svrstavaju Obalno
podruje Crne Gore meu najouvanije djelove Mediterana.

Kulturni diverzitet razvijan kroz tri civilizacijska (kulturoloka) kruga sa dugom tradicijom ivljenja,
ouvani kulturno istorijski spomenici i spomenike cjeline (sa 6 istorijskih jezgara) obogauju ukupnu sliku
ovog prostora.

Bogat graevinski fond po ukupnoj povrini novih i rekonsruisanih starih objekata ine evidentan razvojni
potencijal.

Postojee i mogue nove poljoprivredne povrine ansa su za znatno poveanje proizvodnje kvalitetnih
proizvoda koji se dalje mogu valorizovati kroz afirmaciju tradicionalnih specijaliteta.

Bogato iskustvo iz ranijeg perioda u planiranju prostora i upravljanju razvojem i postojanje institucija iz
strune i upravne sfere, nakon okantnog kriznog perioda, uz deklarisanu dravnu politiku odrivog
razvoja, osnov su za unapreivanje prakse upravljanja.

Naraslo interesovanje stranih investitora za ovaj prostor otvara mone finansijske izvore kao osnovu za
odriv razvoj.

Sve zajedno nagovjetava mogunost da Obalno podruje Crne Gore dobije sliku "prestine"
mediteranske regije.

Nasuprot prepoznatim znaajnim potencijalima Obalnog podruja Crne Gore stoje ne mala ogranienja
koja su ponekad njihova direktna negativna strana ili su proces koji oteava razvoj ovoga prostora pa i
integralno upravljanje njime.

Ogranienja

Fizika barijera planinskog lanca oteava komunikacije sa zaleem i zahtijeva krupne investicije u
izgradnju novih veza sa okruenjem. Reljef i lo kvalitet saobraajnica unutar podruja oteava integraciju
prostora.

Osnovni problem ini ogranienje slobodnog prostora povoljnog za novu izgradnju. Izraena je i
superkoncentracija uz samu obalu sa prezasienjem pojedinih zona gradnjom i ljudskim aktivnostima.

Nedostatak infrastrukture, naroito hidrotehnikog sistema, ne samo da je prag daljeg razvoja nego i
krupan nedostatak dostignutiog nivoa razvoja. Evidentan je nedostatak prirodnih resursa i ogranieni
obim prirodnih sirovina na kojima bi se zasnivao privredni razvoj. U daljem slijedu stoji kao nepovoljnost
oslanjanje na samo jednu privrednu granu (turizam) to nosi poseban rizik. Ostalih privrednih grana
gotovo da nije ni bilo ili su zamrle kao pomorstvo.

11
Depopulacija sela uz zanemarivanje poljoprivrede je ostavila ovo podruje bez stalnih stanovnika koji bi
nosili budui razvoj.

Negativnom praksom upravljanja i ureenja prostora, u poslednjih 20-tak godina, znaajno je naruen
njegov kvalitet uz opasnost da se nastavkom ovakvog trenda kritino izraubuje prostor.

Zagaenje pojedinih djelova prostora koji se nalaze uz industrijske sadraje na obali zone bez
kanalizacionih sistema, ograniava mogunost njegove kvalitetne valorizacije.

Neorganizovanost i nebriga o prirodnom i kulturnom nasleu, i nered u njegovoj zatiti i ouvanju, su
razvili praksu ilelegalnih aktivnosti i intervencija pa je tako razvijena svijest ogranienje za uspostavljanje
reda.

U uslovima "vlasnike" i preduzetnike slobode razvijena je ambicija nametanja privatnog nad javnim
interesom to tvori nepovoljan ambijent za integralno upravljanje.
Neadekvatan sistem sakupljanja podataka o procesima relevantnim za upravljanje prostorom i praksa
loe komunikacije izmeu aktera u upravljanju, pogoduju parcijalnom rjeavanju problema i ograniavaju
integrajan pristup.
Nedovrenost procesa tranzicije rezultira nekompletnim regulatornim sistemom to oteava aktivnosti na
integralnom upravljanju obalom.
Karakter i snaga negativnih trendova prijete trajno blokiraju potencijale i ostave sliku prostora u neredu.

2.2.2 ZAKONSKI I INSTITUCIONALNI OKVIR
Zakonski okvir

Za Integralno upravljanje obalnim podrujem u Crnoj Gori poseban znaaj ima set zakona koji se odnosi
na pitanja ureenja pojedinih segmenata ovog prostora, podjele nadlenosti u donoenju odluka i
regulisanje obavljanja djelatnost koje dominantno utiu na odrivi razvoj i zatitu ovog prostora. S toga
su ovdje prezentovana najvaniji akti i dokumenta iz ukupnog pravnog i sistema upravljanja u Crnoj Gori.

1. Zakon o morskom dobru ("Slubeni list RCG", br. 14/92)
Ovim Zakonom je utvreno da morsko dobro ine: morska obala, luke, lukobrani, navozi, nasipi,
sprudovi, kupalita, hridi, limani, grebeni, vrujle, izvori i vrela na obali, ua rijeka koje se ulivaju u more,
kanali spojeni sa morem, morske vode i teritorijalno more, iva i neiva bogastva u njima i u
epikontinentalnom pojasu kao i dio kopna koji po svojoj prirodi ili namjeni slui korienju mora za
pomorski saobraaj i morski ribolov i za druge svrhe koje su u vezi sa korienjem mora. Takoe,
Zakonom je utvreno da ovaj prostor ima karakter dobra u optoj upotrebi, te da je dostupan svima pod
jednakim uslovima. Za upravljanje morskim dobrom formirano je posebno Javno preduzee "Morsko
dobro" koje u ime drave gazduje ovim prostorom dok dravni i lokalni organi vlasti imaju upravne
nadlenosti u smislu donoenja planova, programa, vrenju upravnog i inspekcijskog nadzora, itd. JP
"Morsko dobro" je ovlaeno da ugovorom ustupa na korienje djelove morskog dobra i tako formira
fond iz kojeg obezbjeuje zatitu, ureenje i unapreenje ovog prostora. Takoe, kroz privatno - javno
partnerstvo sa korisnicima koji uglavnom predstavljaju mala i srednja preduzea ulau se znaajna
sredstva u ureenju obale i unapreuje razvoj.

2. Zakon o planiranju i ureenju prostora (Slubeni list RCG, br.28/05)
Ovim Zakonom su, izmedju ostalog, utvrene nadlenosti za donoenje prostornih i urbanistikih planova
(planskih dokumenata), sa podjelom na dravni i lokalni nivo za razliite vrste planova kao i nadlenosti u
njihovoj primjeni kroz upravni postupak za izdavanje rjeenja o lokaciji. Tako Skuptina Republike Crne
Gore donosi: Prostorni plan Republike; prostorni plan podruja posebne namjene (za Morsko dobro);
detaljni prostorni plan (na pr. za infrastrukturne sisteme); studije lokacija (za pojedine zone morskoga
dobra), a njihova realizacija, izdavanje rjeenja o lokaciji, je u nadlenosti republikog organa u ijem
resoru je ureenje prostora. Donoenje prostornog plana Republike i prostornog plana podruja posebne
namjene je obavezno.
Skuptine optina donose lokalna planska dokumenta a to su: prostorni plan jedinice lokalne
samouprave; generalni urbanistiki plan; detaljni urbanistiki plan; urbanistiki projekat i lokalna studija
lokacije.Donoenje prostornog plana jedinice lokalne samouprave i generalnog urbanistikog plana za
centar jedinice lokalne samouprave je obavezno. Takoe, obavezno je meusobno usklaivanje planova i
to tako to planovi nieg reda moraju biti u uskladu sa planovima vieg reda.
12

3.Zakon o izgradnji objekata (Slubeni list RCG, br. 55 /00)
Ovim Zakonom je, naroito, ureeno pitanje nadlenosti za izdavanje graevinske dozvole i to tako da
jedinice lokalne samouprave izdaju graevinsku dozvolu za izgradnju objekata, osim za objekte od
znaaja za Republiku i objekte za koje se rjeenje o lokaciji izdaje na osnovu dravnih planskih
dokumenata, za koje dozvolu izdaje ministarstvo nadleno za graevinarstvo.

4. Zakon o zatiti prirode (Sl. list SRCG, br. 36/77, 2/89) definie mjere za zatitu prirode kao
cjeline, a naroito zatitu prostora posebne prirodne vrijednosti, prirodnih znamenitosti i prirodnih
rijetkosti koje su zbog zdrastvene, kulturne, obrazovno-vaspitne, naune, istorijske, estetske i turistiko-
rekreativne vrijednosti od posebnog znaaja za ivot i rad radnih ljudi, gradjana i drutvene zajednice.
Ovaj zakon utvrdjuje ovlaenja, proceduru za stavljanje pod zatitu zatienih objekata prirode,
registrovanje zatienih objekata prirode (voenje evidencije), a propisao je i mjere za zatitu kako
prilikom izvoenja radova tako i u postupku izrade prostornih i drugih planova. Ovim zakonom su
ustanovljene i nacionalne kategorije zatienih objekata prirode i to: prirodni parkovi i predjeli, rezervati
prirode, spomenici prirode, memorijalni i prirodni spomenici i pojedine biljne i ivotinjske vrste. Po osnovu
ovog zakona, Republiki zavod za zatitu prirode je donio odgovarajua rjeenja o stavljanju pod zatitu
zatienih objekata prirode, izuzev nacionalnih parkova, koji se stavljaju pod zatitu posebnim zakonom
(Zakon o nacionalnim parkovima).

5. Zakonom o zatiti spomenika kulture (Sl. list RCG, br. 47/91)
1
ureen je sistem zatite i
korienja spomenika kulture, ostvarivanje posebnog drutvenog interesa, prava i obaveze pravnih i
fizikih lica u vezi zatite spomenika kulture, nain organizovanja zavoda koji obavljaju djelatnost zatite
spomenika kulture, nain sticanja sredstava za finansiranje rada zavoda i mjere zatite. Spomenici kulture
su: nepokretni i pokretni objekti, kao i grupe objekata i predmeta i istorijske, arheoloke, umjetnike,
estetske, etnoloke, arhitektonske, urbanistike, socioloke, tehnike cjeline ili druge naune ili kulturne
vrijednosti od znaaja za istoriju i kulturu Crne Gore. Zakonom se tite svi spomenici kulture, bez obzira u
ijem su vlasnitu ili posjedu, kao i zatiena okolina nepokretnog spomenika kulture. Objekti za koje se
osnovano pretpostavlja da imaju svojstva spomenika kulture nalaze se pod tzv. prethodnom zakonskom
zatitom. Svrha zatite spomenika kulture je njihovo ouvanje u neokrnjenom i izvornom stanju,
obezbjeivanje njihovog redovnog odravanja i spreavanje svake radnje kojom bi se moglo neposredno
promijeniti njihovo svojstvo, oblik, znaaj ili izgled.
Svojstvo nepokretnog spomenika kulture utvruje Skuptina Republike Crne Gore na predlog Republikog
zavoda. Organizacijom vrenja djelatnosti i voenjem politike zatite nepokretnih spomenika kulture bavi
se Republiki zavod za zatitu spomenika kulture, sa sjeditem na Cetinju i Regionalni zavod za zatitu
spomenika kulture sa sjeditem u Kotoru, koji je nadlean na podruju optina Kotor, Tivat i Herceg Novi.


6. Zakonom o ivotnoj sredini definisani su osnovni principi zatite ivotne sredine. Ovim zakonom je,
izmeu ostalog, zabranjen svaki zahvat u zatienim prirodnim dobrima kojim se ugroavaju prirodna
ravnotea, bioloka raznovrsnost, hidrografske, geomorfoloke, geoloke, kulturne i pejzane vrijednosti.
Takodje, zakon je dao i kategorije prirodnih dobra koja, kao dobra od interesa za Republiku, uivaju
posebnu zatitu i to : 1) Rezervat prirode, 2) Nacionalni park, 3) Zatiene biljne i ivotinjske vrste, 4)
Spomenik prirode, 5) Park prirode i 6) Predio posebnih prirodnih odlika. Naalost, do sada nije donijet
propis o kriterijumima za kategorizaciju, reim korienja i zatite, sadraj i nain voenja registra,
zatitne zone, institucionalna organizovanost i druga pitanja od znaaja za zatiena prirodna dobra, kako
je predvieno ovim zakonom.

7. Uredba o procjeni uticaja zahvata na ivotnu sredinu koja je donijeta na osnovu Zakona o
ivotnoj sredini, utvrdjen je postupak procjene uticaja zahvata na ivotnu sredinu koji mogu da dovedu
do zagadjivanja ivotne sredine, odnosno koji predstavljaju rizik po ivotnu sredinu, vrste zahvata za koje
je obavezna procjena, sadraj elaborata procjene, kriterijumi koje moraju ispunjavati strune organizacije
koje mogu da se bave izradom elaborata procjene, uese javnosti i verifikacije. Ovaj propis, kao i
odgovarajue odredbe Zakona o ivotnoj sredini, bie stavljeni van snage od 1. januar 2008.godine. kada

1
Zatita spomenika kulture tretirana je na odreeni nain i u drugim zakonima, kao to su: Zakon o rudarstvu , Zakon o geolokim
istraivanjima u dijelu koji se odnosi na eksploataciju rudnih bogatstava na prostoru koji se nalazi u zoni spomenika kulture i Zakon
o planiranju i ureenju prostora u pogledu obaveze da se nacrt prostornog i urbanistikog plana koji obuhvata naselja i djelove
naselja koji su upisani u registar spomenika kulture, prije razmatranja od strane Vlade RCG, odnosno izvrnog organa jedinice
lokalne samouprave, dostavlja na miljenje ministarstvu nadlenom za poslove kulture.
13
e se poeti primjenjivati Zakon o procjeni uticaja, Zakono o stratekoj procjeni uticaja i Zakon o
integrisanoj prevenciji i kontroli zagaenja.

8. Zakonom o vodama (Sl. list RCG, br. 27/07) ureuje se pravni status i nain upravljanja
vodama, vodnim i priobalnim zemljitem i vodnim objektima, uslovi i nain obavljanja vodne djelatnosti i
druga pitanja od znaaja za upravljanje vodama i vodnim dobrom. Naela upravljanja vodama zasnivaju
se na integralnom upravljanju vodama, uz uspostavljanje jedinstvenog vodnog informacionog sistema,
odrivom razvoju, dugoronoj zatiti kvaliteta, ekonomskom vrednovanju voda po principu korisnik plaa
zagaiva plaa i uvaavanju BAT tehnologija. Zakonom je izvreno razdvajanje funkcija drave i
obezbjeenjo jedinstveno upravljanje vodama koje je dato je u nadlenost posebnog organa uprave
Uprave za vode. Takoe se predvia obrazovanje Savjeta za vode, kao savjetodavnog i strunog tijela
Vlade. Zakon je usklaen sa Direktivom Evropskog parlamenta i vijea 2000/60/EC.

9. Zakon o umama (Sl. list RCG, br. 55/00)
uma je svaka povrina obrasla umskim drveem, odnosno povrina na kojoj je, zbog njenih prirodnih
osobina i ekonomskih uslova, najracionalnije da se uzgaja umsko drvee, kao i povrina koja je u
neposrednoj prostornoj i ekonomskoj vezi sa umom i ijem korienju slui, a prostornim planom je
odreena za te namjene. Zakonom je propisno da su ume kao prirodno bogatstvo dobro od opteg
interesa i mogu biti u dravnoj i privatnoj svojini. Gazdovanje umama je djelatnost od opteg interesa.
Organ dravne uprave nadlean za poslove umarstva integralno gazduje sa umama na teritoriji
Republike. ume se daju na korienje putem koncesija ili jednogodinjih ugovora i sredstva ostvarena od
djelatnosti umarstva upotrebljavaju se za uzgoj, zatitu, planiranje, poumljavanje goleti itd. ume u
primorskom dijelu Crne Gore uglavnom imaju zatitni karakter i ambijentalnu funkciju s obzirom na
razvijenu djelatnost turizma na tom podruju. U tom smislu znaajne su i ume ikare i makija kao vaan
pokriva i biomeliorator zemljita.

10. Zakona o lovstvu (Sl.list RCG, br.47/99)
Lovstvo, u smislu ovog zakona, obuhvata uzgoj, zatitu, lov i korienje divljai, kao dobro od opteg
interesa, koje uiva posebnu zatitu i koristi se pod uslovima i na nain propisan ovim zakonom. Vlada
ustanovljava lovita na predlog ministarstva nadlenog za poslove lovstva i ista, na osnovu javnog
konkursa, ustupa na korienje lovakim oragnizacijama. Propise o lovostaju, trajanju i skraivanju lovne
sezone odnosno lovnih dana donosi ministarstvo nadleno za poslove lovstva. Korisnik lovita je duan da
lovitem gazduje u skladu sa ovim zakonom, da sprovodi mjere propisane lovnom osnovom i da dio
sredstava ostvarena gazdovanjem lovitem korsiti za zatitu, uzgoj divljai i unapreivanje lovstva.
Inspekcijski nadzor u oblasti lovstva vri ministarstvo nadleno za poslove lovstva odnosno lovni
inspektori.

11. Zakon o turizmu (Sl.list RCG, br 31/05) Zakonom o turizmu ureuje se nain i uslovi za
obavljanje turistike i ugostiteljske djelatnosti, ureuje promocija i mjere usmjeravanja razvoja i kreiranja
crnogorskog turistikog proizvoda. Na osnovu ovog zakona Minstarstvo turizma i zatite ivotne sredine je
dnijelo niz Pravnilka kojim se propisuju minimalni - tehniki uslovi za obavljanje pojedinih oblika
turistike i ugostiteljske djelatnosti. Pored ostalog definisani su i uslovi pruanja usluga u obalasti
nautikog turizma.

12. Setom reformskih zakona o prevozu u drumskom saobraaju, putevima i eljeznici stvorene
su pretpostavke za razvoj integralnog saobraajnog sistema. Posebne implikacije na integralno
upravljanje obalnim podrujem imaju zakoni i podzakonska akta iz oblasti pomorstva.

13. Predlogom Zakona o moru e se definisati suverenitet drave, koji se prostire na obalno more,
vazduni prostor iznad njega, na dno i podzemni pomorski prostor tog mora kroz sljedee kategorije:
unutranje morske vode, teritorijalno more, ekonomska zona, epikontinentalni pojas i pravo progona, kao
i pravo korienja mora.

14. Predlogom Zakona o lukama e se utvrditi pravni okvir za sveobuhvatnu reformu luka u smislu
sprovodjenja restrukturiranja i privatizacije. Uredjenje pravnog statusa (naroito u smislu zavretka
vlasnike transformacije, jasnog razgranienja privatnih od javnih funkcija i shodno tome, definisanja
modela upravljanja i organizacije), kao i brigu o gradnji i korienju infrastrukture i suprastrukture, i
stvoriti uslovi za njihovo kvalitetno pozicioniranje na tritu i strateko partnerstvo sa stranim
investitorima.

14
15. Predlogom Zakona o jahtama e se utvrditi dravna pripadnost i identifikacija jahti; upis jahti;
sigurnost i bezbjednost plovidbe i zatita ivotne sredine od zagaivanja sa jahti; uplovljenje, boravak i
isplovljenje jahti iz teritorijalnog mora, unutranjih morskih voda, rijeka i jezera Republike Crne Gore; kao
i prava, obaveze i odgovornosti za iznajmljivanje jahti.

16. Predlogom Zakona o sigurnosti i bezbjednosti pomorske plovidbe e se definisati mjere i
procedure vezane za sigurnost i bezbjednost pomorskog saobraaja, a odnose se na plovila, luke,
pomorce i ostale subjekte pomorske privrede. Izmedju ostalog zakon e definisati i slubu traganja i
spaavanja, pilotau i inspekcijski nadzor.

17. Predlogom Zakona o pomorskoj plovidbi e se definisati akteri u pomorstvu, njihova prava i
obaveze u oblastima slobodnog brodarstva, linijskog brodarstva kao i industrijskog brodarstva. Takodje,
e se zakonom regulisati obligacioni odnosi izmedju aktera u pomorskim poslovima, kao to su:
upoljavanje brodova, gradnja i popravka brodova, kupoprodaja brodova, pomorsko osiguranje,
ukrcavanje i iskrcavanje brodova, zapoljavanje pomoraca, plenidba brodova i korienje zalonog prava.

18. Predlog Zakona o zatiti mora od zagadjenja s plovnih objekata je uslovljen primjenom
Barselonske i MARPOL Konvencije, kao i drugih pravilnika i preporuka medjunarodne pomorske
ogranizacije i Mediteranskih organizacija pod pokroviteljstvom UN. Zakon treba da definie kontrolu i
nadzor, preventivne mjere, kao i korektivne mjere u sluajevima zagadjivanja sa brodova. Ovim zakonom
se predlae i proglaavanje Bokokotorskog zaliva kao posebno osjetljive zone od zagadjivanja.

19. Zakon o morskom ribarstvu (''Sl.list RCG'', br.55/03) Morsko ribarstvo, u smislu ovog zakona,
je upravljanje biolokim resursima mora, a obuhvata lov, uzgoj i zatitu riba i drugih morskih organizama.
Ribe i drugi morski organizmi, kao i biodiverzitet mora zatieni su od ugroavanja njihove ivotne sredine
i prekomjernog iskoriavanja a pod zatitom se podrazumijevaju mjere koje se trajno preduzimaju radi
ouvanja bioekolokih reprodukcionih potencijala i uslova sredine.

20. Zakon o poljoprivrednom zemljitu ( ''Sl.list RCG'', br.15/92 i 59/92) Poljoprivredno
zemljite, kao dobro od opteg interesa, uiva posebnu zatitu i koristi se pod uslovima i na nain
propisanim ovim zakonom. Poljoprivrednim zemljitem, u smislu ovog zakona, smatraju se: oranice,
bate, vonjaci, vinogradi, livade, panjaci, trstici, bare i movare, kao i drugo zemljite koje, po svojim
prirodnim i ekonomskim uslovima, moe da slui optim interesima, ako se koristi ili moe koristiti za
poljoprivrednu proizvodnju. Poljoprivredno zemljite se moe koristiti u nepoljoprivredne svrhe
privremeno ili trajno.Trajna promjena namjene poljoprivrednog zemljita moe se vriti samo ako je
urbanistikim planom, odnosno prostornim planom sa detaljnom razradom predviena promjena
namjene.

21. Zakon o maslinarstvu (''Sl.list RCG'', br.15/92 i 59/92) Ovim zakonom ureuju se nain i
uslovi uzgoja, zatite masline, berba i prerada ploda masline i stavljanje u promet jestivog maslinovog
ulja. Maslinjaci, kao dobro od opteg interesa, uivaju posebnu zatitu i koriste se pod uslovima i na nain
propisanim ovim zakonom. U uzgoju masline primjenjuju se agrotehnike mjere koje moraju biti u skladu
sa programom unapreenja maslinarstva koji donosi Ministarstvo poljoprivrede.

Institucionalni okvir

U Crnog Gori je, kroz tranziciju sistema, ve uspostavljena podjela vlasti na zakonodavnu, sudsku i
izvrnu, kao i podjela nadlenosti izmeu drave i lokalne samouprave. Tako politiku ukupnog razvoja,
zatite i ureenja prostora vodi Vlada sa svojim resornim organima (ministarstvima) to podrazumijeva i
voenje, u glavnom, drugostepenog upravnog postupka, a za prostor javnog dobra i funkcija od dravnog
znaaja i prvostepenog upravnog postupka. Sve ostalo od znaaja za razvoj lokalne zajednice i graana
vodi lokalna vlasti i organi lokalne samouprave.

Zakonodavnoj vlasti (Skuptina Republike i skuptine lokalnih samouprava), je delegirano, pored
donoenja zakona, donoenje i prostornih planova. U okviru resornih organa Vlade formirane su i druge
institucije koje imaju upravljake i upravne nadlenosti u pojedini sektorima. Shodno najnovijim
pozitivnim propisima Vlada RCG se sastoji od 13 ministarstava, od ega su Ministarstvo turizma i zatite
ivotne sredine, Ministarstvo za ekonomski razvoj, Ministarstvo saobraaja, pomorstva i telekomunikacija,
i Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede najrelevantnija za IUOP. Od ostalih organa dravne
uprave nadlenosti u oblasti IUOP-a imaju: Ministarstvo kulture, sporta i medija u smislu zatite i
15
menadmenata vezanog za spomenike kulture i prirode, sa ustanovama koje izdaju dozvole,
konzervatorske uslove i vre nadzor
2
, Uprava za nekretnine, Uprava pomorske sigurnosti, Uprava za
vode, Zavod za statistiku, Hidrometeoloki zavod, Seizmoloki zavod, i Direkcija za saobraaj.

Javno preduzee za upravljanje morskim dobrom Crne Gore formirano je posebnom Odlukom Skuptine
Republike Crne Gore, sa zadatkom da upravlja morskim dobrom, obavlja poslove zatite, ureenja i
unapreenja korienja morskog dobra, zakljuuje ugovore o korienju morskog dobra i vri izgradnju i
odravanje infrastrukturnih objekata za potrebe morskog dobra. Upravni nadzor nad ovim preduzeem
vri Ministrstvo za ekonomski razvoj.

U oblasti turizma, Ministarstvo turizma i zatite ivotne sredine, kao i Nacionalna turistika organizacija
nadlene su za sprovoenje Strategije razvoja turizma na nacionalnom nivou, dok na nivou lokalnih
samouprava nezavisno funkcioniu lokalne turistije organizacije.

U okviru mree nauno obrazovnih institucija, od posebnog znaaja za IUOP su: Institut za biologiju mora
(nauna jedinica u okviru Univerziteta Crne Gore) i Javna ustanova Centar za ekotoksikoloka ispitivanja
Crne Gore.

Nadlenosti u oblasti zatite voda-mora imaju sljedei resori i organi dravne uprave: Ministarstvo
poljoprivrede, umarsta i vodoprivrede - Uprava za vode, Ministarstvo pomorstva i saobraaja - Luke
kapetanije i Uprava pomorske sigurnosti, te Ministarstvo turizma i zatite ivotne - Hidrometeoroloki
zavod. Postojei institucionalni i zakonski okvir nije adekvatno pozicioniran usklaen sa meunarodnim
propisima i zahtjevima, neefikasan je, ne sprovodi se u svim segmentima i ne omoguava preciznu
podjelu nadlenosti. Kadrovska i tehnika opremljenost nije adekvatna za primjenu savremenih znanja i
zahtjeva u oblasti monitoringa ivotne sredine.

Kontrolu rada i aktivnosti vre inspekcijski organi na republikom i lokalnom nivou. Republiki inspekcijski
organi koji imaju nadlenosti za kontrolu aktivnosti na obalnom podruju su:
Republika urbanisitka inspekcija koja vri kontrolu sprovenja prostornih planova i
Republika graevinska inspekcija koja vri kontrolu izgradnje objekata od javnog znaaja ili
objekata koji su preko 1000m2
Republika vodoprivredna ispekcija koja je nadlena za radove na vodnom dobru i u vodi i zatite
vode od zagaenja sa kopna
Republika turistika inspekcija koja vri kontrolu nad plaama i ugostiteljskim i turistikim
objektima
Luke kapetanije koje vre kontrolu bezbjednosti plovidbe i zatite mora od zagaenja sa
brodova
Republika ekoloka inspekcija koja je nadlena za kontrolu aktivnosti u zatienim oblastima, te
kontrolu emisije zagaenja
Republika sanitarna inspekcija nadlena za kontrolu sanitarnih aspekata i zatite od buke
Republika inspekcija za ribarstvo nadlena za kontrolu ribarstva i marikulture
Plovne jedinice MUP-a koje kontroliu bezbjednost na moru.

Na nivou lokalnih samouprava funkcioniu graevinska i komunalna inspekcija. Kako je zona morskog
dobra definisana kao podruje od posebnog interesa za Dravu, u ovoj zoni posebnu nadlenosti imaju
republiki inspekcijski organi.


2.2.3 OPREDJELJENJA I PREPORUKE STRATEKIH I SEKTORSKIH PLANOVA I
PROGRAMA

1. Prostorni plan Crne Gore (PPR) je u fazi Nacrta dokumenta tako da su mogue promjene do
konane verzije. Ipak za uskalivanje Strategije IUOP sa vrhovnim dokumentom palniranja i ureenja
prostora, smatramo neophodnim ovdje prezentovati njegova opredjeljenja i preporuke.
Od znaaja za integralno upravljanje obalnim podrujem su sledea opredjeljenja i preporuke PPR-a:
Uravnoteen regionalni razvoj uz ujednaavanje na relaciji selo - grad; policentrian razvoj uz
decentralizaciju funkcija; ukljuivanje Crne Gore, kao mediteranske i zemlje jugoistone Evrope, u

2
Republiki i Regionalni zavod za zatitu spomenika kulture, Republiki zavod za zatitu prirode i Centar za arheoloka istraivanja
16
evropski prostor uz, posebno, podsticanje konkurentnosti prostora u okruenju; regionalna diferencijacija
strukture; integracija prostora; racionalan i efikasan prostorni razvoj u skladu sa potencijalima i
ogranienjima; racionalno i osmiljeno korienje prirodnih resursa - tedljiva upotreba prirodnih resursa
a naroito zemljita i ouvanje njegovog proizvodnog potencijala, kontrola i ograniavanje intenzivnog
irenja urbanih podruja, ouvanje obalnog prostora; zatim razvoj saobraajne infrastrukture (auto -put
Beograd - Juni Jadran, brza cesta Ulcinj-H Novi, Rekonstrukcija pruge Beograd - Bar, regulacija rijeke
Bojane i otvaranje plovnog puta, uspostavljanje priobalne plovidbe)
Projekcija stanovnitva predvia porast u Junom regionu sa 145 847 stanovnika iz 2003. g na 174 520
u 2021. g. to ini rast od 19,66%; u mrei naselja Bar, Herceg Novi, Kotor i Budva imaju rang centara
regionalnog znaaja a Ulcinj i Tivat su centri optinskog znaaja, Risan, Perast i Sutomore su znaajniji
lokalni centri a Vladimir i Ostros lokalni; razvojne zone su Boka Kotorska, Budvansko - Petrovako i
Barskop- Ulcinjsko primorje a pogranine razvojne zone Ulcinj - Skadar i Boka - Dubrovnik, strateka
industrijska podruja su Luko - industrijski kompleks sa slobodnom zonom u Baru i industrijska i
sloobodna zona u Grbaljskom polju; za Primorje je opredijeljena proizvodnja povra i junog voa u
Vladimirskom, Ulcinjskom, Grbaljskom, Mrevom i Tivatskom polju; tereni za golf su u Sutorini, Tivtu,
Buljarici i na Velikoj plai, vojni kompleksi se pretvaraju u turistike zone a hotelski smjetajni kapaciteti
do 100 000 leaja u 2020. g distribuirani su du obale, planirane su 2 velike, 4 standardne i 3 specijalne
marine.

2. Prostorni plan podruja posebne namjene morskog dobra (PPPPNMD),
Prostornim planom podruja posebne namjene za Morsko dobro daju se smjernice za razvoj, korienje i
zatitu podruja Morskog dobra Crne Gore, uzimajui u obzir specifinosti i ogranienja na ovom prostoru,
i imajui u vidu strateke odrednice za razvoj Republike Crne Gore. Vodei se navedenim principima i
karakteristikama Morskog dobra Crne Gore, a imajui u vidu i meunarodne standarde u oblasti
upravljanja obalnim podrujima, ovim Planom se obezbjeuje racionalno korienje prirodnih i stvorenih
resursa u zoni Morskog dobra, i obezbjeuje dugorona zaita i odrivi razvoj. Primjenom smjernica
predloenih ovim Planom obezbjedie se zatita i unapreenje Morskog dobra, kao podruja od posebnog
znaaja za Republiku Crnu Goru.

3. Prostorni plan Republike iz 1986.g (aktuelni PPR)
S obzirom da je Prostorni plan Republike iz 1986.g.,koji je kasnije mijenjan i dopunjavan 1991 i 1997.,
formalno je jo uvijek na snazi do donoenja novog i kao takav bio osnov za usklaivanje planova nieg
reda PPO-i, GUP-ovi itd. pa i osnov za izradu PPPP Morskog dobra, smatramo da je korisno ovdje iznijeti
njegove preporuke kao i ciljeve i smjernice koje se odnose na Obalno podruje. Tim prije to je za
oekivati da nee doi do znaajnijih promjena njegovih opredjeljenja s obzirom na kvalitet reenja.
Preporuke Prostornog plana Republike za Primorski region usmjerene su na: ouvanje kvaliteta prirodne
okoline i kulturne batine; obezbjeenje mogunosti daljeg razvoja luko - industrijskog kompleksa i
razvijanje slobodne zone u Baru; unapreenje turistike ponude uz afirmisanje nautikog turizma;
potovanje ekolokih kapaciteta i izbjegavanje prezasienja prostora turistikim sadrajima posebno u
zalivu Boke Kotorske i Centralnom Primorju; aktiviranje neposrednog planinskog zalea u svrhu
turistikog razvoja; aktiviranje poljoprivrede kao djelatnosti komplementarne turizmu; potenciranje
najraznovrsnijih programa marikultura; zavretak radova na regionalnim sistemima za vodosnadbijevanje
i odvoenje otpadnih voda odnosno tretman i odlaganje otpada; regulacija rijeke Bojane, stvaranje
uslova za odgovarajui smjetaj kapaciteta Vojske, koja po obimu mora biti srazmjerna potrebama
odbrane u novim okolnostima. Proglaenjem Crne Gore za ekoloku dravu, svi relevantni faktori iz
oblasti planiranja, upravljanja i korienja prirodnih potencijala drave, obavezuju se na potovanje
ekolokih kriterijuma. U uslovima izraenog rasta interesovanja za relativno malo podruje Crnogorskog
primorja dravna administracija treba da vodi odgovornu planersku politiku i podesnu poresku politiku.
Ciljevi i smjernice regionalnog razvoja: u podrujima Ulcinja, Bara i Boke Kotorske treba oformiti zone
intenzivne poljoprivrede. Poljoprivreda, koristei prednosti klimatskih uslova, treba da odgovara potranji
turizma za prehrambenim proizvodima.Maslinjake treba unapreivati i tititi od transformacije u ostale
vidove korienja zemljita. Uz neophodne mjere za poboljanje rodnosti postojeih, treba podsticati
podizanje novih maslinjaka.Na viim podrujima treba razvijati uzgoj stoke, posebno koza. Oko 600ha
zemljita treba rezervisati i sauvati za razvoj luko-industrijskog kompleksa u Baru, i oko 100ha zemljita
u Regionu za razvoj industrije, servisa i skladita. Pored zone u Grbaljskom polju, koja je jo u izgradnji,
treba oformiti i drugu, veu zonu, u podruju Bara, a manje zone u podruju Igala (iznad Sutorinskog
polja), Tivtu i u blizini Ulcinja. Nacionalni park Loven i regionalni parkovi Orjen i Rumija kao i juna obala
Skadarskog jezera, u okviru Nacionalnog parka, treba da budu ukljueni u razvoj turizma i rekreacije,
teniskih i golf igralita, pjeakih staza, biciklistikih staza i staza za jahanje, pa do lokaliteta za izlete i
kampovanje u planinskom dijelu.
17
Izgradnju vikend kua na obali treba ograniiti samo na izabrane lokalitete, usmjeravajui je ka ruralnim
podrujima, s ciljem da se doprinese revitalizacija sela na padinama susjednih brda.

4. Nacionalna strategija odrivog razvoja Crna Gora, 2006. NSOR kao okvirni dokument
postavlja vizije i smjernice, definie opte ciljeve, prioritetne zadatke i mjere za put odrivosti i
suoavanje sa kljunim izazovima pred kojim se nalazi crnogorsko drutvo. U NSOR a su, izmeu
ostalog, dati prioriteti za stavljanje pod zatitu novih zatienih podruja prirode kako bi se postigao
nacionalni i globalni cilj: Poveati nacionalno zatiena podruja prirode na 10% dravne teritorije i zatiti
najmanje 10% obalne zone do 2009.godine. NSOR-om je predloeno da se uspostavi efikasan sistem
upravljanja zatienim podrujima prirode (u skladu sa IUCN kategorijama upravljanja i uz obezbedjenje
participativnog pristupa upravljanja), te da se unaprijedi zakonski okvir, ojaaju kadrovski kapaciteti i
izgradi djelotvoran sistem za monitoring biodiverziteta. Detaljniji pregled smjernica NSOR CG od znaaja
za integralno upravljane obalnim podrujem dat je u poglavlju 2.2.4.

5. Pravci razvoja Crne Gore kao ekoloke drave. Dokument je uraen kao strategija koja definie
neophodne aktivnosti za postepeno uklanjanje uzroka i posljedica degradacije ivotne sredine stvorenih
dosadanjim razvojem, neracionalnim korienjem prirodnih resursa, a takoe daje i smjernice i
ogranienja za budui razvoj u skladu sa principima odrivog razvoja.
Pored optih, ovom strategijom su dati i sektorski ciljevi zatite ivotne sredine i to za: (i) zatitu
poljoprivrednog zemljita i ruralnih predjela, (ii) ouvanje vodnih ekosistema i zatitu vodnih resursa, (iii)
zatitu i unaprijeenje kvaliteta vazduha, (iv) zatitu uma i odrivi razvoj planina, (v) zatitu kulturnih
vrijednosti i spomenike batine, i svakako za (vi) ouvanje mora i obalnog podruja. U pogledu ouvanja
mora i priobalnog podruja strategija je prepoznala sledee preduslove koje treba obezbjediti i to: a)
kontinuirana nauna istraivanja fizikih, hemijskih i biolokih karakteristika mora i organizovanje
monitoringa organskih i neorganskih zagaivanja mora, b) donoenje propisa za integrisanu / kompletnu
zatitu mora, c) zatitu kompletnog ekosistema mora na nain koji e omoguiti racionalno korienje
njegovih resursa bez opasnosti od poremeaja prirodne ravnotee, d) zatitu biodiverziteta morskih
organizama ugroenih eksploatacijom, posebno titei njihove zone reprodukcije i ishrane i
uspostavljajui saradnju sa susjedima u cilju bolje zajednike kontrole, e) pripremiti Strategiju integralnog
upravljanja morskim dobrom na bazi opredjeljenja odrivog razvoja, ukljuujui i ekskluzivne turistike
zone i urbane sredine, razviti integralnu politiku i proceduru donoenja odluka o upotrebi djelova morskog
dobra, ukljuujui sve zainteresovane sektore koji treba da stimuliu kompatibilnost i ravnoteu naina
korienja i druge mjere vezane za adekvatno korienje obalnog podruja, f) razviti preventivne mjere
kako bi se izbjegla degradacija morskih ekosistema i smanjio rizik od dugoronih negativnih posljedica,
osiguravajui ekonomske mehanizme zasnovane na principu zagaiva plaa, g) obezbjeenje uslova
za uravnoteeno korienje i ouvanje bioresursa mora uveanjem potencijala biolokih resursa
(razvojem marikulture i dr.) i h) definisanje ekolokih kapaciteta za korienje neposrednog priobalja i
litoralne zone za kupanje i druge vidove ovjekovih aktivnosti na nain koji e onemoguiti zagaenje i
degradaciju ivotne sredine.

6. Agenda Ekonomskih reformi u Crnoj Gori od 2002 do 2007. god. Agenda ekonomskih reformi
je najvaniji Vladin dokument koji daje smjernice u cilju poveanja ivotnog standarda i kvaliteta ivota
graana. U okviru poglavlja- Zatita ivotne sredine u Agendi se predlau konkretne incijative: Ouvanje
biodiverziteta i efikasno upravljanje zatienim podruljima prirode; Izmjene Zakona o ivotnoj sredini u
skladu sa standardima i zahtjevima Evropske unije; Izrada sveobuhvatnih sistema za informisanje i
irenje informacija i pomo za uee javnosti u donoenju odluka u vezi sa zatitom ivotne sredine na
svim nivoima; Jaanje kontrole zagadjenosti i dr. Dat je pregled i najveih ostvarenja u oblasti zatite
ivotne sredine koja se odnose na pripremu znaajnih zakonskih i institucionalnih reformi, pripremu i
usvajanje vie stratekih dokumenata, poetak implementacije vie investicionih projekata, kao i jaanje
svijesti u zatiti prirode i uee javnosti u donoenju razvojnih odluka. U okviru poglavlja Politike rasta
i razvoja u sektorima dat je pregled znaajanih aktivnosti na polju turizma, poljoprivrede i umarstva. U
oblasti turizma predlau se konkretne inicijative: razvoj infrastrukture, stimulisanje investicija, poboljanje
proizvodnje i razvoj ciljnih trita, poboljanje urbanistikih uslova (davanje sertifikata plava zastavica,
kampanja Neka bude isto), marketing formiranje i razvoj turistike ponude. U dijelu poljoprivrede
glavne aktivnosti usmjerene su na sigurnost snabdijevanja hranom crnogorskih graana ukljuujui
zadovoljavanje potreba turista u Crnoj Gori, poveanje konkurentnosti domaih proizvoaa hrane i
uravnoteen regionalni razvoj Crne Gore. U okviru poglavlja Infrastruktura kao faktor rasta i razvoja
izdvojeni su sektori energetike, saobraajne i komunalne infrastrukture i telekomunikacije. U dijelu
saobraajne infrastrukture izdvajaju se znaajne aktivnosti izgradnje pomorske infrastrukture, drumskog i
eljeznikog saobraaja kao i institucionalnog i zakonskog okvira u ovoj oblasti.
18

7. Smjernice razvoja turizma definisane su Master planom - Strategijom razvoja turizma do
2020. god. Opredjeljenje Crne Gore jeste visokokvalitetni turizam. U tom pravcu crnogorski turistiki
proizvod mora biti paljivo kreiran. Crna Gora se treba pozicionirati kao destinacija sa razliitim izgledima
koji jedan drugog obogauju, regija se mora pozicionirati s obzirom na njene kulturno istorijske
posebnosti. Svakom turistikom kompleksu potreban je vlastiti koncept koji se uklapa u mjesto/regiju,
tako da nastane sveobuhvatan turistiki proizvod sa vie lica koja se meusobno nadopunjuju, a manje
konkuriu. Najjednostavniji, najjeftiniji, a pri tom najefikasniji nain da se turistiki kompleksi uine
atraktivnim sastoji se u matovitom oblikovanju predjela. Uniformnost veine postojeih hotela ne moe
se odstraniti, ali bi se mogla znaajno umanjiti dobro osmiljenim enterijerom. Sve turistike razvojne
mjere trebale bi se bazirati na karakteristikama tipinim za zemlju (regionalni stilovi gradnje, graevinski
materijali, boje, vizuelno uklapanje sllika predjela, gastronomija, muzika, tradicija itd.). Ekoloka
orijentacija neke destinacije nije prednost nad konkurencijom ve je trite podrazumijeva. Destinacije
koje to ne uzimaju u obzir rizikuju da gube klijente.

8. Master plan vodosnabdijevanja Crnogorskog primorja i Cetinja uraen je u cilju odreivanja
budueg koncepta vodosnabijevanja Crnogorskog primorja, i u tom smislu, obezbjeivanja dugorone
institucionalne, ekonomske i ekoloke odrivosti projekta. U okviru Master plana obraeno je postojee
stanje vodosnabdijevanja, prognoza buduih potreba za vodom i razraena mogua rjeenja
vodosnabdijevanja (1 - lokalno, uz ubrzano smnjenje gubitaka, 2 - polu-regionalno sa operativnim
periodom od 3 mjeseca i 3 regionalno sa operativnim periodom preko cijele godine), sa procijenom
rizika i uporednom analizom predloenih rjeenja. Master planom je obuhvaen projektni period od 2005.
do 2028. godine koji je podijeljen u 3 faze.

9. Master plan odvodjenja i preiavanja otpadnih voda Crnogorskog primorja i Optine
Cetinje uraen je sa zadatkom da pripremi strategiju razvoja sektora otpadnih voda i programe za njeno
sprovoenje. Master plan sadri prikaz postojeeg stanja kanalizacionih sistema, ciljeve dugoronog
razvoja, fazni investicioni plan i implementaciju projekta. Projektom je obraen period od 2004. do 2028.
godine, koji je podijeljen u tri faze. Cilj projekta je da, na kraju projektnog perioda, infrastuktura dostigne
izgraenost koja e obezbjediti potrebnu zatitu ivotne sredine od otpadnih voda.

10. Strateki master plan za upravljanje otpadom na republikom nivou je uraen u cilju
smanjenja uticaja otpada na ivotnu sredinu, poboljanja efikasnosti korienja resursa i
saniranja negativnih efekata upravljanja otpadom u prolosti. Master plan utvruje glavne ciljeve
koji e obezbijediti progres odrivog upravljanja otpadom stvorenim na teritoriji Republike, a ti
ciljevi su: poveanje koliine otpada koji se sakuplja, smanjenje koliine otpada koji se odlae
(saglasno direktivama Evropske Unije koje se odnose na otpad), uvoenje recikliranja. Ovim
planom su obuhvaene glavne vrste otpada trenutno prisutne u Republici. Projektom je obraen
period do 2025. godine, koji je podijeljen u tri faze: prva do 2009. godine, druga 2010-2014.
godine i trea 2015-2025. godine.

11. Crnogorska poljoprivreda i EU Strategija razvoja proizvodnje hrane i ruralnih podruja.
Kao logika i konceptualna razrada ve prihaenih odluka o razvoju crnogorske drave i privrede, u Crnoj
Gori je prihvaen koncept odrivog razvoja poljoprivrede. Takav koncept u najveoj mjeri omoguava
bre prilagoavanje i integrisanje u evropske procese i njime bi se do odreene mjere izbjegle greke
prekomjerne industrijalizacije, a pogotovu intenzifikacije poljoprivrede. Takoe, odrivi razvoj u sve
otrijoj formi namee potrebu gazdovanja resursima koje je maksimalno usklaeno sa ouvanjem ivotne
sredine. Gazdovanje na optimalan i odriv nain poljoprivrednim zemljitem, kao neobnovljivim prirodnim
resursom, predstavlja garanciju za ouvanje potencijala razvoja ovjekove okoline u najirem smislu.

12. Strategija razvoja ribarstva Crne Gore i jaanje kapaciteta za implementaciju Zajednike
politike ribarstva EU. Crna Gora e tititi morsko ribarstvo do odrivog nivoa usklaivanjem i
unapreivanjem svoje legislative, poboljanjem sistema monitoringa resursa, sakupljanjem podataka na
nain koji e ispuniti zahtjevne EU i meunarodne standarde u kontroli ribarstva. Ovo zahtijeva
implementaciju novih pravilnika zajedno sa jaanjem administrativnih kapaciteta koji bi usvojili
standardnu proceduru rada u inspekciji kao i u primjeni i interpretaciji sistema baze podataka.

13. Vodoprivredna osnova kao dugoroni plan za odravanje i unapreivanje reima voda na teritoriji
Republike propisuje opte uslove, kriterijume i ogranienja za planiranje vodoprivrednih objekata i
19
sistema.Posebno znaajno mjesto kod vodoprivrednog planiranja zauzima zatita kvaliteta voda. S
obzirom na prihvaeni pristup integralnom upravljanu vodnim resursima, vodoprivredno planiranje
podrazumjeva i utvrivanje ciljeva vezanih za zatitu ivotne sredine. Kod korienja voda, kriterijumi
obezbijeenosti odnose se na isporuku vode, zavisno od karaktera objekta, hidrolokog reima i zadatih
ogranienja. Vodoprivredni objekti treba da poboljaju socijalne i ekoloke uslove na odreenim
prostorima, odnosno, da stvore uslove za opti privredni razvoj. Naravno, pri tome se mora voditi rauna
o polaznoj pretpostavci o obezbjeivanju odrivog razvoja. Osnovni principi pri koncipiranju kompleksnih
sistema vodosnabdijevanja:
Okosnicu buduih sistema vodosnabdijevanja predstavljaju regionalni sistemi u sprezi sa
racionalno iskorienim lokalnim izvoritima povrinskih i podzemnih voda
Da se izvorita podzemnih voda eksploatiu do nivoa koji omoguava dugorono snabdijevanje
vodom sa datog izvorita, bez bitnije promjene specifine izdanosti i izmjene kvaliteta voda.

14. Nacrt Strategije razvoja saobraaja Crne Gore. Strategija razvoja saobraaja Crne Gore daje
realnu sliku postojee situacije i definie seriju akcionih programa za postizanje stratekih ciljeva. Ona
odreuje kako e se iskoristiti potencijali geostratekog poloaja Crne Gore za tranzitni saobraaj i
uskladiti strane direktne investicije sa javnim interesom, cijenei ekonomsku opravdanost i ekoloku
zatitu.
Strateka opredjeljenja razvoja saobraaja definisana su kroz: poveanje sigurnosti i bezbjednosti u
saobraaju, poveanje kvaliteta saobraajnih usluga, integraciju saobraanog sistema Crne Gore u Trans-
Evropsku Transportnu mreu (TEN-T), razvoj saobraajne infrastrukture u skladu s potrebama
ekonomskog razvoja, zatitu ivotne sredine u dizajniranju i funkcionisanju saobraaja i pravino
odreivanje cijena u saobraaju.
Sredite aktivnosti na operativnom nivou, jeste obezbijeenje razvoja intermodalnosti i postizanje
kvaliteta usluga i sigurnosti. U skladu s tim, korisnicima transporta se mora obezbijediti aktivno uee u
dizajniranju i upravljanju transporno logistikim lancem.

15. Nacionalni akcioni plan za Crnogorsko primorje-NAP (UNEPMAP 2005) je uraen prema
metodologiji SAPMED i LBS. Sadri analizu i spisak prioritetnih mjera za redukciju emisije zagaujuih
materija datih prema sektorima i vrstama zagaujuih materija. Sadri analizu ekonomskih mjera i
instrumenata za finansiranje akcija, kao i elemente podrke (uee privatnog sektora, javnosti i sl.)

16. SAP BIO Izvjetaj o statusu, problemima i ouvanju obalnog i marinskog biodiverziteta u
Crnoj Gori (UNEP/MAP), 2004. SAP BIO Izvjetajem su identifikovani problemi u oblasti marinskog i
obalnog biodiverziteta u Crnoj Gori, procjenjeni prioriteta u ouvanju biodiverziteta i formulisane 22
prioritetne akcije. Izdvojena su 3 prioritetna akciona plana: (i) Izrada inventara i mapiranje ekoloki
osjetljivih zona (Posedoina ocenaica i halofitna vegetacija), (ii) Revizija statusa postojeih zatienih
podruja i nominovanje novih zatienih podruja i (iii) Ouvanje skadarskog pelikana. U nastavku
Vladinih aktivnosti na ovom polju, veoma znaajne mjere su definisane u okviru NSOR-a, posebno one
koje se odnose na ustanovljavanje novih zatienih podruja prirode.

17. Nacionalni plan intervencija kod iznenadnog zagadjenja mora i obala e biti sainjen nakon
donoenja Zakona o zatiti zagadjivanja mora sa plovila. Ovim planom e se utvrditi mjere za spreavanje
zagadjivanja mora kao i mjere smanjenja teta u okolini kod iznenadnih zagadjenja mora; subjekti koji su
duni sprovoditi mjere i njihova ovlaenja, te nain sprovodjenja mjera. Plan je postavljen na
nacionalnom nivou koji mora biti integrisan na medjunarodnom i regionalnom nivou. Istovremeno nacrt
plana definisae smjernice za donoenje lokalnih planova i planova privrednih drutava. Plan treba da
poslui kao osnova za donoenje SUB REGIONALNOG Plana za zatitu od iznenadnog zagadjenja mora
za juni Jadran i Jonsko more (BiH, SCG, AL, GR), a koji e se raditi uz pomo i koordinaciju REMPEC
centra na Malti u okviru Plana zatite Mediterana (MAP).

18. Programom Nautiki turizam u Crnoj Gori date su smjernice razvoja ovog vida turizma, polazei
od tri kriterija: obezbjedjenje odrivog razvoja i ouvanja ekoloke ravnotee, izbjegavanje korienja
plaa i drugih vanih turistikih resursa i procjena ekonomske opravdanosti. U tom smislu ovim
Programom se planira razvoj razliitih vrsta marina, zavisno od karakteristika predloene lokacije. Razvoj
nautikog turizma bazira se na dvije velike servisne marine u Baru i Tivtu i jo 7 marina razliitog ranga i
karaktera.


20
2.2.4 IUOP I NSOR

Kao dio svoje ire Agende ekonomskih reformi usvojene 2003. godine, Vlada Republike Crne Gore
trenutno sprovodi irok spektar institucionalnih, zakonodavnih i upravnih prilagoavanja. U paralelnim
stratekim orjentacijama su takoe formulisani kljuni razvojni sektori, od kojih su turizam, zatita ivotne
sredine, prostorno planiranje, pomorska privreda i poljoprivreda najrelevantniji za obalno podruje.

Vlada je usvojila Nacionalnu strategiju odrivog razvoja (NSOR), sa preporukama za usvajanje NSIUOP-a.
Mnoge od mjera definisane NSOR su takoe primjenjljive i za obalno podruje. NS IUOP je po strukturi i
sadraju usko vezana za nacionalne okvire odrivog razvoja: IUOP se moe smatrati odgovorom na
zahtjeve Agende 21 za obalna podruja. Zato se neki od sljedeih prioritetnih zadataka NSOR-a
implicitno odnose i na Strategiju IUOP-a:
Podsticati razvoj raznovrsnih uslunih privrednih grana;
Poboljati infrastrukture (saobraaj, vodosnabdijevanje i kanalizacija, snabdijeavnje elektrinom
energijom) kao preduslov razvoja;
Poboljanje saobraajne povezanosti, razvoj kombinovanog transporta;
Ponovo oivjeti poljoprivredu na osnovu njene viestruke uloge;
Donoenje novih i auriranje postojeih planova na svim nivoima;
Obezbijediti dovoljne koliine vode za pie;
Zatiti prirodni i kulturni pejza;
Unaprijediti upravljanje zemljinim resursima i prevenciju uzroka degaradacije i oteenja
zemljita;
Uspostaviti efikasan sistem upravljanja zatienim podrujima prirode;
Unaprijediti zakonski okvir za zatitu biodiverziteta;
Sprovesti decentralizaciju;
Jaati kadrovske kapacitete i razviti bazu znanja;
Unaprijediti kontrolu kvaliteta i monitoringa voda; uspostaviti sveobuhvatni monitoringa stanja
ivotne sredine na nacionalnom nivou;
Uspostavljanje efikasnog zakonskog i institucionalnog okvira zatite ivotne sredine;
Osigurati adekvatno uee javnosti u procesu pripreme zakonskih i stratekih dokumentata, itd.
Razvijati selektivne vidove turizma oslanjajui se na potencijale zaledja u cilju njegovog razvoja i
smanjenja pritisaka na uski obalni pojas
Primjenom principa dozvoljene maksimalne opereenosti za turizam znaajnih razvojnih lokacija,
uticati na smanjenje degradacije prostora, njegovo maksimalno mogue korienje u dozvoljenim
granicama


III STRATEGIJA IUOP ZA CRNU GORU

3.1 VIZIJA IUOP

Ljepota i raznovrsnost pejzaa obalnog podruja u neposrednom kontaktu sa "netaknutom" prirodom
planinskog lanca u zaleu, ouvano naslee 3 civilizacijska/kulturoloka kruga na obali, kao osnovna
komparativna prednost za razvoj turizma - prioritetne razvojne grane, ine prepoznatljivu sliku drave
Crne Gore.

Razvojem obalnog podruja oslonjenim na prirodne potencijale i znaajnim unapreenjem saobraajnih
veza sa kontinentalnim dijelom, Crna Gora postaje dominantno primorska zemlja. U cilju obezbjeenja
odrivog razvoja ograniena je koncentracija stanovnitva na obali kroz selektovanu realizaciju samo onih
sadraja koji su neophodni za razvoj. Integracija regije u iri prostor obezbijeena je novim
saobraajnicama prema zaleu. Zaustavlja se "neproduktivna" - optereujua gradnja vikend stanova u
prvom redu kroz mjere poreske politike, porez na drugi stan luksuz i dosledno sprovoenje prostornih i
razvojnih planova.

Razvoj turizma se oslanja na:
21
- novim infrastrukturnim sistemima (regionalni vodovod, sistemi za odvoenje i preiavanje otpadnih
voda, rijeenom pitanju odlaganja smea, brzoj saobraajnici uz obalu, izgraenoj i ureenoj obalnoj
infrastrukturi pristani, privezita, ureene plae i izgraena nova kupalita, iare za vezu obale sa
planinskim vrhovima)

rekonstrukciji postojeih i izgradnji novih hotela i turistikih kompleksa visoke kategorije;
aktiviranju sela obnovom postojeih kua i izgradnjom novih naselja ekskluzivnih vila;
obnovljenoj proizvodnji tradicionalnih specijaliteta i razvijenijem ribarstvu i marikulturi;
izgraenih 10-tak marina sa razvijenim nautikim turizmom;
sistemu golf igralita (3 -5 u regiji);
rekonstruisanim starim utvrenjima u zaleu i ureenim stazama putevima i njihovom
ukljuivanju u ponudu kao dnevih izletita.

Turistiki proizvod je obogaen irokom lepezom sadraja i aktivnosti - razliitim segmentima ponude.

Adekvatnom zemljinom politikom, kroz komunalno ureenje i opremanje izdignut je nivo i kvalitet
ureenja prostora uz ouvani specifini ambijent to je obogatilo standard ivljenja.

3.2 PRINCIPI

Set principa stvara okvir i smjernice za razvoj i implementaciju Strategije IUOP. Na meunarodnom nivou,
pored univerzalnog prinicpa odrivog razvoja, prihvaeno je da su dva vodea prinicpa koja treba
usvojiti: princip predostronosti (precautionary principle) i princip djelovanja na niim nivoima
(subsidatory principle). Oni su jasni u ovoj strategiji, a njihovo usvajanje je uslov za uspjeh u postizanju
identifikovanih izazova.

Strategije i programi Evropske Unije i MAP-a relevantni za obalna podruja vode se sledeim principima:
Odrivo upravljanje
Ouvanje prirodnih i kulturnih vrijednosti obalnog podrucja kao javnog dobra
Afirmacija vrijednosti obalnog podrucja
Uvaavanje lokalnih specifinosti obalnog podruja i aktuelnih uslova ekonomske, drutvene i
politike tranzicije
Uee javnosti u planiranju i upravljanju (participatorno upravljanje)

Pored ovih, Nacrtom protokola o IUOP definisani su i neki pincipi specifini za integralno upravljanje
oblanim podrujima u Mediteranu, kao to su:
Integralni pristup obalnim podrucjima (kopno i more)
Princip horizontalne i vertikalne koordinacije
Princip javnosti
Princip odrzivog razvoja obalnih podruja
Princip dostupnosti javnog dobra
Princip pravicne dostupnosti
Princip uvazavanja tradicije i prioriteta za lokalnog stnovnistva (bottom up)

Dalje, sledei principi bi trebalo da vode svaku inicijativu IUOP u Crnoj Gori:
Proaktivno upravljanje
Postepeno i prilagodljivo upravljanje na osnovu iskustvenog znanja i prakse
Razvoj u okviru granica noseeg kapaciteta sredine
Zajedniko korienje raznih instrumenata (SEA, EIA) i mehanizama (GIS, baze podataka)
Kratkorone aktivnosti koje ne dovode u opasnost dobra prirodnog i kulturnog naslea

Na kraju, prilikom izrade NS IUOP, i tokom njene implementacije, treba se voditi sledeim prinicpima:
Princip jasnoe -preciznosti (jasnog zadatka, cilja i mjera)
Prinicip doslednosti
Princip vremenske (dinamike) usklaenosti djelovanja
Prinicp potivanja specifinih karakteristika sektora i prostornih cjelina
Prinicip kooperativnosti i meusobne informisanosti

22

3.3 KLJUNA PITANJA, IZAZOVI I STRATEKI CILJEVI INTEGRALNOG
UPRAVLJANJA OBALNIM PODRUJEM


Na osnovu Dijagnoze stanja i utvenih principa i zadataka ove Strategije (karaktera dokumenta),
prepoznaju se neka kljuna pitanja koja su od znaaja za uspostavljanje strategije IUOP-a. Ta pitanja e
posluie da se prepoznaju izazovi kao dominantni pravci djelovanja u okvuru kojih se definiu strateki
ciljevi koji slue da se uradi precizan Akcioni plan.

Polazei od definisanih kljunih pitanja, prepoznato je 10 izazova i 19 stratekih ciljeva kojima je
posveena Nacionalna strategija IUOP-a. Izazovi su u skladu sa izazovima NSOR CG i za iste predstavljaju
dodatnu vrijednost, obzirom da pruaju detaljniju razradu odrivog razvoja obalnog podruja.

3.3.1 REGULATIVA I ORGANIZACIONI MODEL UPRAVLJANJA OBALNIM
PODRUJEM

Necjelovitost zakonske regulative u smislu pokrivenosti svih vanih pitanja adekvatnim zakonima koji bi
bili usklaeni sa medjunarodnim standardima i novim drutvenim poretkom, predstavljaju jedan od
vanih ograniavajuih inioca za integralno upravljanje obalnim podurjima. Ovo se naroito odnosi na
oblast sigurnosti (bezbjednosti) plovidbe i zatite mora od zagaenja. Posebno je uoljiva neefikasnost
sistema planiranja i ureenja prostora-zatite prostornih vrijednosti jer, u tom smislu, nijesu u zakone
ugraene uobiajene mjere preventive kao to je zabrana gradnje na odreenoj udaljenosti od mora
(granica podruja na kojem nema gradnje) i/ili ograniavanje namjena povrina u obalnom podruju. U
Crnoj Gori je jo uvijek u toku usklaivanje zakonske regulative sa EU Acquis, pa jedan broj propisa iz
ove oblasti treba da proe tu proceduru, a danas je u znatnom djelu i meusobno neiskoordiniran.

Znaajniji problem predstavlja nedovoljna ili neadekvatna razvijenost institucija i praksa njihovog
funkcionisanja u domenu primjene pozitivnih propisa na zatiti vrijednosti i ouvanju javnog karaktera
dobra u optoj upotrebi. Nadlenosti su podijeljene izmeu lokalnih i centralne vlasti kao i razliitih resora
na ovim nivoima, to ponekad umanjuje efikasnosti njihovog djelovanja.

Takoe kadrovska osposobljenost i motivacija i materijalna opremljenost organa vlasti i institucija jo
uvijek nije na zadovljavajuem stepenu za obavljanje neophodne kontrole i uspostavljanje upravnog reda
na ovom podurju.

IZAZOV (I): Obezbijediti zakonski, institucionalni i kadrovski okvir za potrebe IUOP-a

Da bi se moglo stvoriti preduslovi za integralno upravljanje u Crnoj Gori, potrebno je obezbijediti
kompletnost koordiniranost i usklaenost sa meunarodnim standardima postojeih zakona,
podzakonskih akata i planskih dokumenata, kao i donijeti nedostajue propise koji su od znaaja za ovu
oblast.

Postojee institucije koje imaju uee u donoenju odluka i realizaciji planova vanih za IUOP treba
organizaciono, materijalno i kadrovski unaprijediti kako bi mogle odgovoriti ovom izazovu i formirati
meuresorsko tijelo koje e pratiti i usmjeravati ovaj porces.

STRATEKI CILJEVI:
A. Donijeti nedostajue i, sa meunarodnom regulativom uskladiti postojee zakone,
podzakonska akta i dokumenta
B. Uspostaviti institucionalne mehanizme za IUOP i poboljati kadrovsku osposobljenost i
tehniku opremljenost organa i institucija




23
3.3.2 UPRAVLJANJE PRIRODNIM RESURSIMA

Poslednjih godina u obalnom podruju jako je izraena devastacija i unitavanje poljoprivrednog
zemljita pretjeranom neplanskom urbanizacijom kao i stihijsko pretvaranje poljoprivrednog u
graevinsko zemljite. Radi urbanizacije i izgradnje raznih infrastrukturnih objekata rauna se da je u
zadnjih 40 godina "izgubljeno" oko 25.000 ha poljoprivrednog zemljita.

U obalnom podruju izraeno je i propadanje starih zasada maslinjaka. Od nekadanjh 620.000
stabala, danas na ovom prostoru ima oko 412.000 rodnih stabala od kojih preovladavaju stabla stara 100
i vie godina. Uee mladih stabala je manje od 10%. Usled toga to masline nijesu redovno odravane i
koriene, postepeno su zarastale u korov, podzide su propadale i maslinjaci su polako pretvarani u
ume. Proizvodnja je vrlo ekstenzivna zbog ega se ni postojei nivo prinosa ne koristi u potpunosti. Broj
novozasaenih stabala dijelom se anulira poarima neplanskom urbanizacijom tj. intezivnom gradnjom
turistikih objekata.

ume u obalnom podruju Crne Gore uglavnom imaju zatitnu funkciju i upotpunjuju mediteranski
karakter predjela. Degradacioni stadijumi ume - makija i ikare imaju ne samo funkciju biljnog pokrivaa
i biomelioratora zemljita, ve su i utoite mnogim znaajnim vrstama biodiverziteta. S druge strane,
znaajno doprinose poveanju atraktivnosti i ukupne vrijednosti predjela obalnog podruja.

Prisutna je stihijska i nekontrolisana eksploatacija jestivih, ljekovitih, aromatinih i drugih
znaajnijih biljnih vrsta. Sakupljaju se i vrste koje se koriste i za farmaceutsku i kozmetiku industriju,
pa i pojedino dekorativno bilje i rijetke vrste kao i one koje se koriste u cvjearstvu. Ne postoji evidencija
o broju vrsta i koliini koja se eksploatie, to dodatno oteava odreivanje kvote za sakupljanje
(eksploataciju) i podruja sa kojih se moe vriti eksploatacija. U istom smislu nije uspostavljen sistem
izdavanja dozvola za sakupljanje i iskoriavanje ovog bilja.

U domenu morskog ribarstva, marikulture i eksploatacije drugih biolokih resursa mora,
poetkom primjene novog Zakona koji je u velikoj mjeri usklaen sa direktivama EU i preporukama
Generalne komisije za ribarstvo Mediterana (GFCM), znaajno poboljana kontrola ulova i spreavanje
nelegalnog ribolova. Meutim, sistem evidentiranja izlovljene koliine ribe jo uvijek nije dobar. Od ribara
se trai da vode dnevnik ulova, ali ne postoji kompjuterski program za obradu unesenih podataka.
Postojee procjene biomase plave ribe, uraene 2002, 2004 i 2005. godine, pokazuju da srdele i inuna
ima u dovoljnim koliinama za eksploataciju u vodama Crnogorskog primorja. Meutim, ovdanja flota
ima veoma ogranien kapacitet za izlov ovih stokova i broj brodova za njihovu eksploataciju je za sada
nedovoljan. Uzgojem koljki i, u novije vrijeme ribe, zapoeta je marikultura u Crnoj Gori. Ova djelatnost
je uglavnom vezana za akvatorijum Boke gdje su i najpovoljniji uslovi za njen dalji razvoj. Interesovanje
preduzetnika i naroito potenicija u ovom trenutku prevazilazi stvorene administrativno- organizacione
uslove kojim bi se obezbijedio kvalitetan i odriv dalji razvoj marikulture.

Obalno podruje karakterie bogatstvo vodnim resursima, ali i sloenost hidrogeoloke grae terena i
uslova oticanja, koji, uz neracionalno korienje, dovode do oskudica u pitkoj vodi. Povrinske vode su,
izuzimajui rijeku Bojanu i asko jezero, uglavnom bujinog karaktera zbog nepovoljnog rasporeda
padavina po prostoru i vremenu. Padavine na ovim prostorima su najvee u Evropi, ali je i podzemno i
povrinsko oticanje brzo. Osnovni prirodni negativni faktor kvaliteta podzemnih voda je uticaj slane
morske vode, koja u pojedinim oblastima prodire duboko u kopno (Bokokotorski zaliv, Ulcinjsko polje),
ime su mogunosti korienja tih voda vrlo ograniene. Podzemne vode Budvansko-barske zone
uglavnom su dobrog kvaliteta i skoro svi izvori se koriste za vodosnabdijevanje, pri emu se neka vrela
ak precrpljuju.

Nalazita mineralnih sirovina (kamen, pijesak, so) su evidentirana u obalanom podruju, a problem
predstavlja njihova nekontrolisana eksploatacija. Majdani kamena koji se od ranije eksploatiu su esto
locirani tako da ugroavaju pejza. Eksploatacija pijeska sa plaa je zabranjena, ali se ipak vri od strane
mjesnog stanovnitva. Dvije koncesije izdate od strane Ministarstva ekonomije za eksploataciju pijeska iz
priobalnih polja na leitima Sveti Nikola i Bare patula istekle su 2003. godine, tako da je
eksploatacija koja se danas vri na tim leitima nelegalna. So se tradicionalno eksploatie na prostru koji
je definisan u granicama preduzea "Bajo Sekuli".


24
IZAZOV (II): Zatita i odrivo upravljanje prirodnim resursima

Povoljni klimatski uslovi, kvalitet obradivog zemljita i tradicija proizvodnje specijaliteta omoguavaju
razvoj poljoprivrede sa daleko veim efektima od aktuelnog. U tom smislu prioritet je zaustaviti trajno
predtvaranje poljoprivrednog zemljita u neplodno, revitalizovati te povrine, kao i obnoviti i poveati
povrine pod tradicionalnim zasadima (masline, vinova loza, agrumi). Ovo ima poseban znaaj s obzirom
na mogunost valorizacije poljoprivrednih proizvoda kroz turistiko-ugostiteljsku ponudu Primorja i
ukupno Crne Gore. Dodatnu vrijednost predstavlja i bogatstvo podruja aromatinim, ljekovitim i
dekorativnim biljem, pa je izazov organizovati na odriv nain ovu djelatnosti i valorizovati porozivod.

Organizovanim pristupom ulovu i razvoju markulture mogue je postii viestruko korisne efekte u
odnosu na sadanje. Konstatovan je znatno vei potencijal ribljeg fonda i mogunosti za razvoj
marikulture u odnosu na do sada valorizovani, koji je dodatno optereen nekontrolisanim izlovom.

Za racionalno gazdovanje vodnim resursima neophodno je podii nivo zatite voda, poveati obim
osmatranja i mjerenja, podii nivo istraenosti podzemnih voda i uspostaviti Vodni informacioni sistem.

S obzirom na kvalitet prostora i potrebu njegove turistike valorizacije, to podrazumijeva ouvanje i
unapreenje pejzanih vrijednosti, izazov ini ograniavanje i kontrola eksploatacije kamena i pijeska.

STRATEKI CILJEVI:
A. Zaustavljanje daljeg propadanja i revitalizacija poljoprivrednih povrina i proizvodnja
B. Odriva eksploatacija morskih organizama
C. Plansko ograniavanje eksploatacije kamena i pijeska

3.3.3 PLANIRANJE I UREENJE PROSTORA

neracionalna organizacija i korienje prostora

U vie analiza i dokumenata je konstatovano da nije postignut eljeni stepen planske organizacije i
ureenja prostora ili preciznije, da je vie uticaja na urbanizaciju u priobalnoj zoni imala izgradnja
Jadranske magistrale nego svi planovi i uprava. Tako se dogodilo da izgradnja izae izvan zona
predvienih za formiranje turistikih i stambenih naselja i poprimi kontinuiranu linearnu formu to u
prvom redu oteava infrastrukturno opremanje ovog podruja i pravi ekoloke probleme, te naruava
ambijent. U tom smislu dolo je do prenamjene vrijednih poljoprivrednih povrina i zona atraktivnih za
turistiku gradnju u "neproduktivnu" svrhu, tj. u graevinsko zemljite koje zapremaju vikend kue i
stanovi. Ovakvom gradnjom su obuhvaeni ak i prostori koji su, ili bi trebali biti, zatieni kao lokaliteti
od prirodnog ili kulturnog znaaja.

Poremeeni razvojni tokovi su uslovili da migracijom stanovnitva unutar Crne Gore i izuzetnim
interesovanjem sa irih prostora koji gravitiraju naoj obali dodje do superkoncentracije i prezasienja u
pojedinim zonama obalnog podruja. Istovremeno sela u neposrednom zaleu su naputena i potpuno
pasivizirana.

Izraene prirodne barijere unutar obalnog podruja i naroito prema zaleu prevaziene su samo
magistralnim putem du obale koji je druga veza tog ranga prema kontinentu, eljeznikom prugom i sa
par puteva regionalnog ranga. Ovakvo stanje rezultira slabom dostupnou izmeu razliitih zona obalnog
podruja, vrlo oteanom komunikacijom sa neposrednim zaleem i naroito problematinom
komunikacijom sa irim okruenjem. Problem je dodatno izraen pritiskom viestruko poveanog broja
korisnika u toku ljetnje sezone i vremenskim nepogodama u zimskom periodu, a samo polovino rijeen
tunelima Vrmac i Sozina.


opremljenost prostora i naselja infrastrukturom i komunalnim servisima

Ve due vremena je problem nedostatka hidrotehnike infrastrukture (vodovod i kanalizacija)
konstatovan ne samo kao prag razvoja obalnog podruja ve i kao preduslov normalnog funkcionisanja. U
dijelu vodosnadbjevanja neophodno je obezbijediti nove vodozahvate i prioritetno raditi na sanaciji
25
postojeih vodovodnih sistema koji po pojedinim optinama imaju gubitke reda veliine 50-70%. Ovakvo
stanje prati nenamjensko troenje pitke vode, nelegalni priljuci na mreu, nedostatak kapaciteta da
zadovolji viestruko poveanje potreba u sunom (ljetnjem) periodu.

Moe se rei da je stanje kanalizacionih sistema loije nego kod vodosnadbjevanja. Zapravo vei dio
izgraenih zona nije pokriven kanalizacionom mreom ve funkcionie sa septikim talonicima, a znatan
broj individualnih ispusta nije uveden u sistem ve se direktno usmjerava u more. Kanalizacioni kolektori
nijesu pratili irenje zona izgradnje, postojei sistemi nisu adekvatno odravani poslednjih 15 godina i
veinom su havarisani, a problem direktnih individualnih ispusta u more je posebno izraen u
Bokokotorskom zalivu. Nigdje na Primorju nije izgraen sistem za preiavanje otpadnih voda.

Postojea elektroenergetska mrea je izgraena prema ranije dostignutom stepenu razvijenosti i
izgraenosti prostora, pa novoplanirani sadraji e zahtjevati osmiljeno poveanje kapaciteta i obnovu i
dogradnju mree

IZAZOV (III): Postii racionalnu organizaciju i opremljenost prostora i unaprijediti njegovo
korienje

Kvalitet prostora obalnog podruja Crne Gore predstavlja jedan od osnovnih razvojnih potencijala, ne
samo za ovu regiju, ve i za itavu dravu. Osmiljen i kontrolisan razvoj i ureenje prostora ine jedan
od kljunih izazova za obezbjeenje kvaliteta ivljenja i mogueg visokog standarda na ovom podruju.

Da bi se uoeni negativni trendovi preokrenukli u pozitivan pravac, treba obezbijediti bolju komunikaciju
zalea sa obalom to bi smanjilo pritisak migracija. Takoe, unutar same regije redistribucijom sadraja
treba zaustaviti trend koncentraicije na samoj obali. Posebno izbjei kontinuiranu linearnu izgradnju du
obale.


Za kompletiranje ukupne, kvalitetne slike podruja, neophodno je na adekvatnan nivo izdii
infrastrukturnu opremljenost i komunalne servise naselja kako bi se ouvao kvalitet ambijenta i urbani
konfor za aktuelene potrebe i naroito, za planirani razvoj.

STRATEKI CILJEVI:
A. Postii uravnoteenu namjenu prostora u skladu sa ciljevima odrivog razvoja
B. Obezbijediti saobraajnu povezanost obalnog podruja sa okruenjem, kao i unutar regije
C. Obezbijediti visok kvalitet opremljenosti naselja infrastrukturom i komunalnim servisima



3.3.4 RAZVOJ ODRIVOG TURIZMA

Smjetajni kapaciteti u Crnoj Gori, po strukturi i nivou kvaliteta usluge, za sada ne omoguavaju
realizaciju ekonomskih potencijala turizma u dovoljnoj mjeri. Ukupni registrovani smjetajni kapaciteti,
shodno izvjetaju MONSTATA iz avgusta 2005. godine, iznose oko 120.000 kreveta, od ega hotelski
kapaciteti ine oko 25.54 %. Meutim, postoji znaajan dio neregistrovanog privatnog smjetaja i vikend
stanova, to trenutnu strukturu smjetajnih kapaciteta ini jo nepodobnijom. U ukupnim smjetajnim
kapacitetima, posebno ukoliko se uzmu u obzir i procijenjeni neregistrovani kapaciteti u privatnom
smjetaju, dominiraju komplementarni vidovi smjetaja (odmaralita, lijeilita, kampovi, privatni
smjetaj), ija je godinja popunjenost znaajno manja od osnovnih vidova smjetaja i iji gosti su,
obzirom na preteno nizak nivo kvaliteta usluge, niske platene moi. Nije zadovoljavajua ni struktura
hotela kada je u pitanju nivo kvaliteta usluge, dominiraju hoteli nie kategorije male ekonomske dobiti.
Malo je hotela koji nude dodatne sadraje kao to je briga o djeci, aqua parkovi, wellness sadraji itd.

Nautiki turizam skoro da i nije razvijen. Marina u Baru jedina ispunjava propisane uslove za takav
sadraj. Dodatni problem je nepostojanje pratee infrastrukture i srevisa, a nije obezbijeena ni
odgovarajua informaciona podrka kao to su precizne i aurne nautike karte, peljari i slino. Takoe,
Crna Gora nema u potpunosti zaokruenu pravnu regulativu u oblasti nautikog turizma. U proceduri
donoenja je Zakon o lukama, Zakona o koncesiji, kao i niz podzakonskih akata kojim se regulie ova
26
oblast. Kada je u pitanju standardizacija nivoa kvaliteta pruene usluge u nautikom turizmu, Pravilnik o
vrstama objekata nautikog turizma, minimalno tehnikim uslovima i njihovoj kategorizaciji nije usaglaen
sa meunarodnim standardima iz ove oblasti.

Crnogorski turistiki proizvod nije u dovoljnoj mjeri diverzifikovan. Nedostaje jasnija diverzifikacija
regija, u smislu definisane i prepoznatljive turistike ponude, u odnosu na prirodne, klimatske i kulturno
istorijske posebnosti. Tradicionalni stilovi gradnje, briljivo uklapanje u prirodu, ukljuivanje regionalne
umjetnosti, kulture i tradicije skoro da se ne mogu primijetiti u obalnom podruju. Takodje, pejzane
vrijednosti su slabo valorizovane kroz crnogorski turistiki proizvod. Njihova valorizacija moe biti snaan
doprinos izdvajanju Crne Gore od konkurentskih destinacija, kreiranjem imida koji se bazira na ovim
karakteristikama. Turistika ponuda je jo uvijek dominantno orjentisana na sunce i more. Nedovoljno su
razvijeni drugi vidovi turizma, kao to su kulturni turizam, vjerski, agro turizam, sportski, kongresni,
zdravstveni, izletniki, golf regije i dr. Mnogi turistiki kompleksi nemaju potreban vlastiti koncept koji, s
obzirom na mjesto, odnosno na regiju, veliinu, hotelsku infrastrukturu, utvruje teita koja ine jezgro
ponude.

U turistikoj privredi Crne Gore izraen je problem nedostatka potrebnog broja kvalifikovanog
kadra i na sadanjem stepenu razvoja, a posebno sa namee potreba definisanja stratekih mjera kako
bi planirani turistiki razvoj bio adekvatno ispraen i kadrovskim potencijalom. Najvei deficit postoji za
strunom radnom snagom III i IV stepena kvalifikacije, ali takoe postoji potreba za kvalifikovanijim
upravljakim kadrom. Uraena je Strategija ljudskih resursa u turizmu.

IZAZOV(IV): Odrivi turizam kao pokreta ukupnog razvoja obalnog podruja

Zahvaljujui prirodnim potencijalima, turizam i za Crnu Goru predstavlja najveu razvojnu ansu. Turizam
jeste jedina oblast u kojoj Crna Gora, ne samo da moe, i to u relativno kratkom roku, da dostigne ostale
sredozemne destinacije, ve i da zauzme posebnu poziciju. Razvojem turizma, u Crnoj Gori se moe
otvoriti veliki broj novih radnih mjesta u svim sa turizmom povezanim djelatnostima, uz istovremeno
poveanje prihoda veeg dijela stanovnitva i stvaranje kulturolokih vrijednosti.

U okviru razvoja turizma koriste se prvenstveno prirodno najatraktivnije, rekreativno najvrednije i
pejzano-estetski najljepi predjeli. S obzirom da turizam kao privredna grana ima svoju ekonomsku
logiku, to je neminovno sukobljavanje koncepata razvoja turizma i zatite ivotne sredine. U tom smislu
neophodno je sprovesti ekoloku zatitu u turizmu koja podrazumjeva ouvanje osnovnih prirodnih
vrijednosti odreene prirodne sredine kao minimalnog uslova odrivog razvoja turizma. To znai
selektivno planiranje razvoja turizma do nivoa ekolokog kapaciteta date sredine, a ekoloki kapacitet
podrazumjeva trajno odravanje osnovnih prirodnih vrijednosti te sredine. Takodje, neophodno je voditi
rauna o infrastrukturnim kapacitetima (postojeim i planiranim), jer zbog neusaglaenosti izmedju
razvoja turizma kao grane i infrastrukture koja je pratei preduslov, moe doi i do dovodjenja u pitanje
odrivosti takvog razvoja.

STRATEKI CILJEVI:
A. Razvoj smjetajnih kapaciteta, marina i kampova i kvaliteta koji prate zahtjeve trita na
prinicpima odrivog razvoja
B. Diverzifikacija turistike ponude, poveanje atraktivnosti i produenje turistike sezone
C. Kreiranje brand-a Montenegro

3.3.5 ORGANIZACIJA SAOBRAAJA I POMORSKIH AKTIVNOSTI

Fizike karakteristike primorskog regiona, budetska ogranienja, izraeno sezonsko korienje
infrastrukture, hronina guva u saobraaju kao i neadekvatna organizacija uesnika u transportno-
logistikom lancu, su faktori koji u velikoj mjeri utiu na mobilnost i odravanje prohodnosti putne
mree u dijelu obalnog podruja, to dodatno oteava i injenica da veliki broj puteva nije nikada
doveden do projektovanog stanja.

Analizirajui aspekt postojeih kapaciteta putne mree i prognoze budueg razvoja drumskog
saobraaja, ukazuje se na mogunosti poveanja optereenja i breg rasta saobraaja. Shodno tome,
nameu se jasni zahtjevi za rekonstrukcijom i modernizacijom postojee putne mree, kao i izgradnjom
27
novih puteva viih tehnikih standarda, posebno u zoni obalnog podruja. Studije koje su se bavile
prognozama frekvencije saobraaja u regiji, predviaju da e u narednih 5 godina frekvencija saobraaja
godinje rasti po stopi od 4% do 8%.

Izgradnja saobraajne infrastrukture u zoni obalnog podruja e imati znaajan uticaj na metropolizaciju
Primorskog regiona i stoga zasluuje paljivo, anticipativno planiranje. Medjutim, kada se sami obalni
pojas i glavna saobraajna osa zasite izgradnjom i infrastrukturom, vjerovatno e doi do zahtjeva za
investicijama u sekundarne puteve, ime e se urbani pritisak iriti prema zaleu preko preostalog
poljoprivrednog zemljita.

U svim fazama i aktivnostima vezanim za saobraaj neophodno je obezbijediti striktnu primjenu
zakonske regulative u oblasti ouvanja ivotne sredine tokom izvodjenja infrastrukturnih objekata kao i
smanjenje njihovog direktnog i indirektnog uticaja na ivotnu sredinu.

eljeznika mrea u Crnoj Gori nije na zadovoljavajuem nivou, ni u pogledu gustine, ni u pogledu
kvaliteta mree. Karakterie je nedovrena infrastruktura, akumulirani problemi u odravanju i
neophodnost veih remonta, postojanje crnih taaka na pruzi, kao i ograniena mogunost
meodernizacije s obzirom na specifinu konfiguraciju terena.

Luka Bar je glavna teretna luka otvorena za meunarodni saobraaj. Za visok nivo iskoriavanja
kapaciteta i potencijala Luke neophodno je, obezbijediti vrstu povezanost sa eljeznikim sistemom kroz
intermodalnost i kombinovani transport, odnosno praktinu primjenu koncepta plavih autoputeva
(Motorway of the Sea) s ciljem izgradnje multimodalnih rampi i ranirnih stanica, kao posebnih terminala
za ukrcaj i iskrcaj sredstava drumskog saobraaja na i sa vagona.

Nakon godina izolacije i izumiranja tradicionalnih pomorskih kompanija sa ovog podruja, danas su
aktivnosti usmjerene na obnovi brodarstva kroz uspostavljanje linijskog kontejnerskog i RO-RO servisa
i kupovinu brodova kroz nalaenje stratekih partnera.

Zacrtane rezultate u pomorskoj privredi prati funkcionisanje pomorske uprave koja ima problem
nemogunosti obezbjeenja sredstava s ciljem opremanja slubi traganja i spaavanja i zatite mora od
zagaenja ime bi se nivo bezbjednosti plovidbe i prevencija zagaenja mora s brodova uskladili s
meunarodnim standardima i preporukama.

U narednom periodu bie potrebno posebnu panju posvetiti razvoju lokalnog pomorskog putnikog
saobraaja s ureenim zakonskim okvirom, kao i nautikom turizmu kroz izgradnju mree marina na
principima odrivog razvoja i integralnog upravljanja obalnim podrujem.

NAPOMENA: Skreemo panju na injenicu da je Crne Gora arheoloki lokalitet u cjelini, naroito kada je
u pitanju primorski region, ali i podmorje. Kod planiranja organizacije saobraaja i pomorskih aktivnosti,
mora se skrenuti panja na neminivno prethodno arheoloko istraivanje kod izgradnje saobraajne
infrastrukture i zatitu podvodnih arheolokih lokaliteta. Odnosno, izgradnju saobraajne infrastrukture u
zoni obalnog podruja, skoro u cjelini treba da prate arheoloka istraivanja veih razmjera, u cilju
strerilizacije terena i formiranje dokumenta o zateenom arheolokom sloju, kao svjedoanstvu
kulturne istorije podruja. Navedeno utie na finansijsko planiranje i ulaganje.

IZAZOV(V): Efikasan i integrisan transportno-logistiki sistem

Sa pokretanjem dinaminijeg razvoja, neophodno je obezbijediti pouzdane izvore finansiranja i
organizacioni model funkcionisanja saobraajne djelatnosti kako bi se obezbijedio iefikasan i integrisan
transporno logistiki sistem. Ovo podrazumijeva, pored kvalitetne saobraajne infrastrukture, i
organizovanu stalnu tehniko-tehnoloku kontrolu saobraajnica i prevoznih sredstava, jasne i precizne
procedure vezane za pitanja sigurnosti i bezbjednosti, organizovane, opremljene i efikasne slube
intervencija kod saobraajnih incidenata i akcidenata.

STRATEKI CILJ:
A. Postizanje odrivog i ekonomski stimulativnog saobraaja


28
3.3.6 PRIRODNO I KULTURNO NASLEE

Postoje brojne indikacije o ugroenosti prirodnog naslea, ukljuujui i podruja koja su stavljena
pod nacionalnu i medjunarodnu zatitu. Stoga je neophodno je da se kroz stavljanje pod zatitu
preostalih malobrojnih podruja prirode obezbijedi zatita ekoloki vrijednih vrsta i stanita, te atraktivnih
predjela mediteranskog karaktera. Prioritet za stavljanje pod zatitu imaju reprezentativni mediteranski
ekosistemi kao to su: movarna, vlana podruja, plavne livade i ume, morska podruja, plae i
podruja koja obezbjedjuju opstanak nacionalno ili regionalno znaajnih vrsta.

Razvoj turizma i urbanizacija doveli su do degradacije i gubitka prirodnih stanita, uglavnom onih
na samoj morskoj obali: plae i njihovo neposredno okruenje, pjeane dine, obalna vlana stanita,
uvale i dr. Osim trajne prenamjene prostora, stanita su ugroena i erozijom zemljita, brojnim divljim
smetlitima, eksploatacijom pijeska, kao i poarima koji stvaraju promjene u strukturi i sastavu
biocenoza.

Biodiverzitet mora i kopna je ugroen zagaenjem otpadnim vodama, korienjem nelegalnih
sredstava eksploatacije ribe koljki i rakova, lovom, posebno u podrujima Ulcinja, Buljarice, Tivatskih
solila i Lutica. Istraivanja crnogorskog podmorja pokazujuju da su odreene biljne i ivotinjske vrste u
povlaenju, neke su ak iezle, vjerovatno kao posledica zagaenja. Takoe, u podmorju Budve i Lutice
registrovana je i pojava invazivnih vrsta (Caulerpa racemosa u 2004. godini). Ima informacija da se neke
zatiene vrste na kopnenom dijelu obalnog podruja vode kao iezle iz crnogorske flore kao to je
Ephedra major iezla sa jedinog lokaliteta Topolica u Baru. Nekontrolisana eksploatacija i sakupljanje
ljekovitog, jestivog, dekorativnog i aromatinog bilja takoe ugroava odreene rijetke vrste sa
ogranienim arealom.
Izuzev za kategoriju nacionalni park, ostala zatiena podruja prirode nemaju ustanovljene direktne
upravljae (staraoce). Zato je neophodno da se za postojea i planirana zatiena prirodna dobra
(zatiena podruja prirode) identifikuju i ustanove upravljai za direktno upravljanje tim
podrujima. To mogu biti neki od postojeih subjekata koji se bave odredjenim aspektima znaajnim za
upravljanje zatienom prirodnom batinom (prostorno planiranje i urbanizam, turizam, lov, inspekcijske
slube, strune institucije u oblasti zatite prirode, administracija optine, morskog dobra i td). Za
postojea i planirana zatiena podruja prirode je neophodno da se pripreme planovi upravljanja koji
treba da budu usklaeni sa meunarodnim standardima u ovoj oblasti (IUCN-ove smjernice, direktive
EU). Takodje je neophodno da se obezbijedi ukljuenost svih relevantnih aktera, kako u pripremi tih
planova, tako i u njihovom sprovoenju (participativni pristup).

Sa druge strane, uspostavljen je reim zatite kulturnog naslea, koji podrazumjeva definisan status
kulturno istorijskih spomenika i njihov registar, organizovanost institucija sa preciznim nadlenostima. U
Crnoj Gori se trenutno radi na Nacionalnoj strategiji za zatitu kulturnog naslea i novom Zakonu o
kulturnoj batini. Dosadanja zatita vie je imala deklarativni karakter nego to je u praksi rezultirala
adekvatnim tretmanom naslea. U periodu nakon zemljotresa iz 1979. godine postignuti su znaajni
rezultati na obnovi i revitalizaciji spomenika kulture, a naroito u dijelu planske obnove zatienih
istorijskih jezgara (stari gradovi: Ulcinj, Stari Bar, Budva, Kotor i Herceg Novi). Takav tretman u praksi
nisu imali arheoloki lokaliteti pogotovo u akvatorijumu.

U ovoj oblasti posebno su izraeni problemi: nedovoljna svijest o vrijednosti kulturne raznovrsnosti,nizak
stepen zastite spomenika kulture,sto je i dovelo i dovodi do ostecenja i degradacije znacajnog broja
spomenika,nepostojanje adekvatne baze podataka o svim segmentima kulturne bastine,nepostojanje
arheoloske karte i baze podataka o arheoloskim iskopavanjima,neevidentirani podvodni arheoloski
lokaliteti, i nedovoljna prezentacija kulturnog naslijedja i stvaralastva.

IZAZOV (VI): Zatita, ouvanje i valorizacija prirodnog i kulturnog naslea

Bogato prirodno i kulturno naslee su kljune prednosti Primorja koje treba da budu sauvane od
negativnih posledica nekontrolisanog razvoja. Poseban izazov u zatiti i ouvanju prirode predstavlja
adekvatna primjena mehanizma kojima se procjenjuju uticaji na biodiverzitet, prvenstveno prilikom
lociranja velikih infrastrukturnih projekata i aktivnosti koje znaajno ugroavaju zatiena podruja i
biodiverzitet. U uslovima ograniene dostupnosti sredstava iz republikog i optinskih budeta, znaajan
29
izazov predstavlja obezbjeivanje pouzdanih i odrivih izvora za finansiranja zatite i ouvanja obalnog i
morskog biodiverziteta.

Uspostaviti odnos kojim e se obezbijediti revitalizaicija, ouvanje i adekvatna valorizacija kulturnog
naslea u integralnom pristupu sa zatitom prirode je kljuni zazov u ovoj oblasti.


STRATEKI CILJEVI:
A. Zatita i ouvanje prirodnog naslea
B. Zatita, ouvanje i valorizacija kulturnog naslea

3.3.7 ZAGAENJE OBALNOG PODRUJA

Postojee dostupne informacije (Program praenja stanja ivotne sredine, sezonsko praenje kvaliteta
morske vode na kupalitima, analiza uzoraka na pojedinim hot-spot takama, podaci prikupljeni za
potrebe izrade pojedinih akcionih planova i stratekih dokumenata) ne omoguavaju procjenu
sveobuhvatnog zagaenja morske vode obzirom na: postojanje neujednaenosti podataka zavisno od
izvora zagaenja (urbano, industrijsko, poljoprivredno, saobraajno itd.), nepotpunu mogunost
uporeivanja podataka dobijenih mjerenjima na individualnim izvorima zagaenja, kao i na ograniene
kapacitete inspekcija da kontroliu nelegalno i/ili akcidentno zagaivanje kopna i mora. Jedan od razloga
za nepostojanje zadovoljavajue procjene sveobuhvatnog zagaenja morske vode je preklapanje
nadlenosti i nepostojanje efikasnog zakonodavnog i institucionalnog okvira.
uticaj zagadjenja iz kopnenih izvora na obalno podrucje

Komunalne i industrijske otpadne vode imaju neposredni uticaj na morsku vodu uzrokujui
naruavanje kvaliteta vode za kupanje i marikulturu. Koliina i sastav otpadnih voda se sistematski ne
mjere i nijesu poznati. Na osnovu podataka dobijenih mjerenjima u sluaju incidentnih zagaenja i za
potrebe sprovoenja Pograma praenja stanja ivotne sredine u Republike Crnoj Gori moe se ocijeniti
da postoji rizik od zagaenja uzrokovanog izlivanjem nafte i isputanjem zauljnih voda, od zagaenja
uzrokovanog antifauling bojama i drugim toksinim supstancama i taloenjem tekih metala u sedimentu,
od zagaenja usljed emisije estica u vazduh, itd. Usljed nepravilnog korienja postojee opreme u
industrijskim postrojenjima ili nepostojanja adekvatne opreme za tretman komunalnih i industrijskih
otpadnih voda i opreme za monitoring multipliciraju se negativni efekti navedenih vrsta zagaenja, a
negativni efekti na ivotnu sredinu u potojeim uslovima se ne mogu kvantifikovati.

Poseban problem predstavlja zagaenje izvorita pitke vode. Uzroci zagaenja podzemnih voda su:
infiltracija u vodonosne sredine komunalnih i industrijskih otpadnih voda, infiltracija iz deponija vrstog
otpada, odlagalita nusprodukata iz industrije, infiltracija otpadnih voda i mineralnih ulja sa remontnih
stanica i parkiralita motornih vozila, stambeni objekti i poljoprivredne aktivnosti u zonama sanitarne
zatite izvorita. Sva postojea i budua izvorita moraju se adekvatnim mjerama zatiti i unaprijediti, a
zatim odravati propisani reim u njima (uspostavljanje zona zatite, poumljavanje slivova, saniranje
izvora zagaivanja, kontola rasutih zagaivaa - posebno pesticida, i dr.).

Odlaganje vrstog otpada je neselektivno, bez kontrole i tretmana. Koliina i sastav otpada nijesu
poznati. Najvei uticaj odlagalita imaju na podzemne vode, zemljite, przemni sloj vazduha, higijensko-
sanitarne uslove, pejzane vrijednosti, kao i indirektni uticaj na ivotnu sredinu obalnog mora. U ovom
sektoru nijesu usaglaeni zakonske propisi, to prouzrokuje preklapanja nadlenosti, izostanak uea
privatnog sektora u obavljanju djelatnosti. Saobraaj osjetno utie na kvalitet vazduha pri emu obim i
sastav emisije nisu poznati jer nije organizovan adekvatan monitoring. Poljoprivreda u manjoj mjeri utie
na zagaenje zemljita, ali podaci o potronji ubriva i zatitnih sredstava nijesu poznati.

uticaj zagadjenja sa plovnih objekata na obalno podruje

Pomorski saobraaj je jedan od glavnih izvora zagaenja naeg obalnog mora za koje se generalno
moe rei da je jo uvijek relativno isto i dobro ouvano. Potencijalnu opasnost predstavljaju mogue
incidentne situacije (pogotovo kod prevoza nafte i njenih derivata), kao i nepropisno odlaganje balastnih i
30
kaljunih voda i vrstog otpada sa brodova (operativna pranjenja-izlivi).Ova pranjenja su uglavnom
ilegalna, i u manjem obimu, mimo propisanih uslova, i dosta su esta, te ih je veoma teko otkriti.

Zbog sve veeg uplovljavanja u Jadran brodova koji prevoze razliite vrste zagaivakog tereta, pogotovo
zbog poveanog obima prevoza sirove nafte na naftne terminale u Omisalj-Hrvatska i Trst-Italija,
moemo u budunosti oekivati i stalno poveavanje obima prijetnji od zagadjenja cjelokupnog
Jadranskog, pa samim tim i naeg dijela mora.

U Crnoj Gori je u procesu izrada Plana za prevenciju, spremnost i hitno reagovanje na incidentna
zagadjenja odnosno izgradnja sistema za regovanje na incidentna zagaenja. Njime se planiraju
aktivnosti na nivou dravnih, regionalnih i lokalnih upravnih tijela.

Poslednji podaci govore da brodovi koji obavljaju meunarodna putovanja u Jadranskom moru esto kre
odredbe konvencija i protokola o zatiti od zagaenja. Crnogorske luke nisu instalirale ureaje za prihvat
zauljanih materija i vrstog otpada sa otpada to se zahtjeva MARPOL Konvencijom.

neadekvatan monitoring

Nacionalni program monitoringa ivotne sredine obuhvata praenje kvaliteta voda, vazduha,
zemljita, i biodiverziteta. Usled materijalnih, finansijskih i organizacionih ogranienja nije uspostavljen
permanentan i cjelovit monitoring stanja ivotne sredine, pa su i do sada dobijeni rezultati neujednaeni
po sadraju, tipu i kvalitetu informacija, te su ponekad neuporedivi.

Monitoring kvaliteta morske vode sprovodi se vie decenija na 16 mjernih mjesta i 3 zatvorena
akvatorijuma luka i brodogradilita, a obuhvata fizikohemijske i mikrobioloke parametre. Poloaj
mjernih mjesta nije reprezentativan, u pogledu distance od obalne linije, a program mjernih parametara i
dinamika uzorkovanja nijesu adekvatni. Sanitarni kvalitet morske vode za kupanje i rekreaciju
sprovodi se tokom ljetne turistike sezone, od 1995. godine prema metodologiji koja je slina zahtjevima
WHO i propisima EU. Program obuhvata petnaestodnevne analize mikrobiolokih i fizikohemijskih
parametrara na 55 do 70 lokacija. Tokom 90tih godina povremeno je realizovan MEDPOL program na
19 mjernih mjesta, u okviru zvaninog programa Faza II, dio D. Poslije viegodinjeg prekida, predstoji
koncipiranje novog MEDPOL programa, usklaenog sa savremenim zahtjevima SAPMED i prioritetima iz
NAP-a.

Kvalitet vazduha se permanentno ispituje u svim optinskim centrima Crnogorskog primorja. Prate se
osnovni i specifini parametri i sastav padavina. Metodologiju rada treba u mnogim segmentima uskladiti
sa realnim potrebama i meunarodnim zahtjevima. MEDPOL program ispitivanja uticaja zagaenja
sa kopna putem atmosfere realizovan je na lokalitetu meteoroloke stanice u Herceg Novom. U toku
je premjetanje stanice na reprezentativnije mjesto i koncipiranje savremenog programa monitoringa.

IZAZOV(VII): Smanjenje i/ili eliminisanje zagaenja obalnog podruja

Iako je nivo zagaenja voda morskog akvatorijuma i kopnenog dijela obalnog podruja Crne Gore jo
uvijek relativno nizak, moraju se paljivo planirati mjere i aktivnosti za postizanje optimalnog kvaliteta
morske vode, kvaliteta vazduha i zemljita kao osnovnog preduslova za kreiranje odrivog turistikog
proizvoda i prepoznatljivost Crne Gore kao ekoloke drave.

Koordinirano institucionalno djelovanje zasnovano na konzistentnom zakonodavnom okviru treba da
omogui sprovoenje politika, programa i projekata redukcije i/ili eliminisanja izvora zagaenja na moru i
kopnu. Sveobuhvatna identifikacija i kvantifikacija sektora i aktivnosti koji predstavljaju izvor zagaenja
morske sredine, zagaenja koje se prenosi atmosferskim putem, zagaenja sa plovnih objekata i izrada
popisa zagaujuih materija i njihova klasifikacija, predstavljaju neophodan preduslov za primjenu mjera
redukcije i/ili eliminisanja zagaenja obalnog podruja kao jednog od kljunih izazova za integralno
upravljanje obalnim podrujem.

Na osnovu potpunog pregleda izvora zagaenja mora i obalnog podruja mogue je napraviti procjenu
stvarnog nivoa degradacije ivotne sredine obalnog podruja i uspostaviti razvojne i institucionalne
instrumente koji e omoguiti implementaciju principa: odgovornosti i naknade tete, predupreivanja
31
zagaenja i zagaiva/korisnik plaa, u cilju postizanja ekonomske, socijalne i ekoloke odrivosti i
naputanje pristupa u donoenju odluka zasnovanog iskljuivo na ostvarivanju ekonomske dobiti.

Ponovno uspostavljanje briljivog odnosa prema vodoizvoritima sa njihovom strogom zatitom se
namee kao prioritet u odnosu na druge namjene koje ugroavaju ove lokalitete.

STRATEKI CILJEVI:
A. Smanjiti ili sprijeiti zagaenje mora iz kopnenih izvora
B. Smanjiti ili sprijeiti zagaenje mora i vazduha sa plovnih objekata
C. Smanjiti i/ili sprijeeiti zagaenje kopnenog dijela obalnog podruja i vazduha

3.3.8 PRIRODNI RIZICI

Do sada dogoeni zemljotresi u obalnom podruju ukazuju na visok rizik i veliku opasnost od ove
pojave. Iako je Prostorni plan Republike, koji je raen nakon zemljotresa iz 1979.godine, kao i itav set
prostornih planova optina, GUPova i detaljnih urbanistikih planova koji su na osnovu njega uraeni,
predstavljao pilot projekat aseizmikog planiranja, naknadno dogoena gradnja i prenamjena prostora
nijesu u potpunosti ispotovali preporuke ovih dokumenata. Iz navedenih razloga cijeni se da je opasnost
od posledica koje moe izazvati eventualni zemljotres znaajno poveana u novije vrijeme.

Prestankom postojanja javnog preduzea koje se bavilo ureenjem bujica na Primorju, u poslednjih
40tak godina i ova oblast je znaajno zaputena. Gotovo da nema organizovane akcije na planiranju
intervencija i ureenju bujinih tokova, a nekontrolisanom gradnjom je presjeen znaajan broj bujinih
tokova to rezultira plavljenjima odreenih podruja, pa i prestankom prihranjivanja nekih plaa.

Prirodno revitalizovana vegetacija i umski pokriva obalnog podruja gotovo svake godine je izloen
umskim poarima koji ponekad imaju vee razmjere. Nakon ovakvih akcidenata ostaju prostori
naruenog pejzaa sa pojavom erozije tla, promjene biocenoze i td.

IZAZOV(VIII): Obezbijediti visok stepen sigurnosti ljudi i materijalnih dobara od
prirodnih nepogoda

U uslovima naroito izraenog seizmikog rizika, pa i drugih prirodnih nepogoda, kao to su poari i
bujice, uz iskustvo iz ranijeg perioda, u prvom redu humanost, pa i potreba ouvanja materijalnih dobara,
obavezuju na krajnje odogovoran pristup u rjeavanju ovih problema, to ini poseban izazov, s obzirom
na ispoljenu nebrigu u proteklih dvadesetak godina.

STRATEKI CILJ:
A. Prilagoditi planiranje i ureenje prostora i izgradnju objekata uslovima visokog prirodnog
rizika

3.3.9 INFORMISANOST I ZNANJE, KOMUNIKACIJE, SVIJEST I UEE JAVNOSTI

Podaci i informacije o stanju obalnog podruja su nedovoljni i neaurni da bi se stekla potpuna slika o
ovom podruju. Evidencija o vrlo dinaminim promjenama koje se dogaaju ni izbliza ne prati njihov
ritam, a istovremeno razliite insitucije koje vode evidenciju o pojedinim segmentima nemaju gotovo
nikakvu meusobnu razmjenu ovih podataka. Kao rezultat toga, dananje analize trendova i
komparativne procjene su samo okvirne. Nedostatak strunjaka u odreenim oblastima predstavlja
prepreku za praenje savremenih trendova u istraivanjima i primjeni metoda integralnog upravljanja.
Ovaj problem zahtjeva osmiljavanje i uspostavljanje potpuno novog sistema sakupljanja i razmjene
informacija koji bi bili osnova za donoenje odluka u oblasti integralnog upravljanja. Ovo znai da bi
najhitnije trebalo raditi na izgradnji objedinjenog GIS-a obalnog podruja sa organizacijom institucija koje
bi imale u zadatku njegov razvoj i funkiconisanje. Evidentno je da postoji nizak nivo komunikacija izmeu
razliitih nivoa nadlenosti i pojedinanih institucija.

32
I pored formalne obaveze ukljuivanja javnosti u donoenje odluka u ranijem sistemu zainteresovanost
javnosti nije na potrebnom nivou, pa je izostala informisanost i znanje (svijest) o kljunim pitanjima
razvoja i zatite obalnog prostora. Novi oblik organizacije civilnog sektora jo uvijek nije osnaen do nivoa
sa kojeg bi mogli znaajnije doprinijeti kvaltetnom odluivanju o ovim pitanjima, iako su proteklih godina
realizovali niz korisnih aktivnosti vezanih za probleme u oblanom podruju.

IZAZOV(IX): Upotpunjavanje znanja i svijesti o znaaju i mogunostima razvoja obalnog
podruja

Atraktivnost i specifinost obalnog podruja i otvoreni dinamini procesi zahtijevaju pouzdano odluivanje
i drutvenu volju da se realizuju ciljevi koji podrazumjevaju krupne promjene, to je posebna izazov, jer
treba uspostaviti informacioni sistem koji e obezbijediti aurno sakupljanje podataka i njihovu razmjenu,
unapreenje znanja o procesima u obalnom podruju, i izdizanje nivoa informisanosti i zainteresovanosti
javnosti da uestvuje u donoenju i realizaciji odluka.

STRATEKI CILJ:
A . Izdii nivo informisanosti, znanja i svijesti o obalnom podruju i ojaati uee javnosti
donoenju odluka

3.3.10 NEPOSTOJANJE MEHANIZAMA I NEUSKLAENOST INVESTICIJA SA
STRATEKIM OPREDJELJENJIMA

Obalno podruje Crne Gore je jo u ranijim studijama okarakterisano kao jedna od najatraktivnijih i za
razvoj turizma, jedna od najpotencijalnijih zona Mediterana. Ranije zapoeti razvoj i izgradnja na ovom
podruju prekinuta je zemljotresom iz 1979. godine, a kasnije optom razvojnom krizom 90tih godina.
Nakon tog perioda Crna Gora nije imala, i jo uvijek nema mogunosti da sopstvenim investicijama
obezbijedi oekivani-mogui razvoj. U takvim uslovima, prirodno je dravno opredjeljenje oslanjanje na
strane investicije. Istovremeno uoljiv je vrlo dinamian pritisak stranih investicija za realizacju, po
namjeni, razliitih sadraja na atraktivnim lokacijama obalnog podruja. Promet nekretnina prevazilazi
spremnost uprave da na kvalitetan nain odgovori takvoj tranji i usmjeri investicije ka realizaciji optih
razvojnih ciljeva to esto rezultira zadovoljenjem investicionih ambicija na tetu stratekih opredjeljenja.
Takoe, iskazane investicione namjere za realizaciju turistikih sadraja i objekata jo uvijek ne mogu u
potpunosti biti realizovane najee zbog nespremnosti formalnih preduslova za obezbijeenje potrebnih
odobrenja (nedostatak aurnih planova).

IZAZOV(X): Obezbijediti realizaciju stratekih - dugorono odrivih razvojnih
opredjeljenja

Interesovanje i zahtjevi inostranih investitora i graana da realizuju turistike sadraje, naselja vila ili
obezbijede privatni posjed na obalnom podurju ve prevazilaze dosadanjim planovima opredjeljene
povrine za izgradnju. Utvrivanje obima prihvatljivih investicija, prostora koji se dodatno moe opredjeliti
za gradnju i obezbjeenje upravnih mehanizama za usmjeravanje investicija u pravcu realizacije razvojnih
ciljeva odrivih na dugi rok je kljuno strateko pitanje i najznaajniji izazov upravljanja obalnim
podrujem. Rezultat ovih procesa odredie sudbinu Primorja pa i Crne Gore za due vrijeme.

STRATEKI CILJ:
A. Usmjeravanje investiicja u pravcu realizacije stratekih ciljeva



33
IV PLAN PRIORITETNIH AKCIJA

4.1 SUBJEKTI I PROCES IMPLEMENTACIJE NS IUOP

Implementacija ove strategije se bazira na koordinaciji i saradnji svih relevantnih i ukljuenih subjekata
(aktera) na dravnom i lokalnom nivou, kao i civilnog sektora, a to su sva relevantna ministarstva i organi
u njihovim nadlenostima, institucje i agencije na nacionalnom i regionalnom nivou, primorske optine i
njihovi organi, primorska mala i srednja preduzea, relevantne NVO i druga udruenja civilnog sektora,
meunarodne organizacije i finansijske agencije. Od predstavnika navedenih organa i institucija Vlada e
formirati Koordinaciono tijelo.

Radi efikasnog integralnog upravljanja obalnim podrujem na prijedlog KT-a Vlada donosi godinji
program IUOP-a kojeg priprema Ministarstvo nadleno za ureenje prostora u saradnji sa subjektima koji
su ukljueni u proces IUOP.

Kroz prilagoavanje svojih planskih i razvojnih dokumenata i programa svih relevantnih subjekata u
procesu implementacije NS IUOP oekuje se realizacija mjera i aktivnosti u datim rokovima. O realizaciji
mjera subjekti su duni informisati Ministarstvo nadleno za ureenje prostora koje e pripremati izvjetaj
KT-u najmanje jednom godinje.

Na osnovu godinjih izvjetaja ocijenie se potreba za sprovoenje periodine (najkasnije za 5 god.)
revizije Akcionog Plana.

Sistem indikatora datih u akcionom planu nije zaokruen, te je otvoren za dalje unapreivanje.


4.2 Akcioni plan - tabelarni prikaz prioritetnih mjera i
aktivnosti
U poglavlju 3.3 identifikovano je 10 kljunih pitanja i za svako od njih, prepoznat je izazov integralnog
upravljanja obalnim podrujima. Za svaki od 10 izazova definisani su sledei strateki ciljevi:


I. IZAZOV: Obezbijediti zakonski, institucionalni i kadrovski okvir za potrebe IUOP-a
A. Donijeti nedostajue i, sa meunarodnom regulativom uskladiti postojee zakone, podzakonska akta i
dokumenta
B. Uspostaviti institucionalne mehanizme za IUOP i poboljati kadrovsku osposobljenost i tehniku
opremljenost organa i institucija

II. IZAZOV:Zatita i odrivo upravljanje prirodnim resursima
A. Zaustavljanje daljeg propadanja i revitalizacija poljoprivrednih povrina i proizvodnja
B. Odriva eksploatacija morskih organizama
C. Plansko ograniavanje eksploatacije kamena i pijeska

III. IZAZOV: Postii racionalnu organizaciju i opremljenost prostora i unaprijediti njegovo
korienje
A. Postii uravnoteenu namjenu prostora u skladu sa ciljevima odrivog razvoja
B. Obezbijediti saobraajnu povezanost obalnog podruja sa okruenjem, kao i unutar regije
C. Obezbijediti visok kvalitet opremljenosti naselja infrastrukturom i komunalnim servisima

IV. IZAZOV: Odrivi turizam kao pokreta ukupnog razvoja obalnog podruja
A. Razvoj smjetajnih kapaciteta, marina i kampova i kvaliteta koji prate zahtjeve trita na prinicpima
odrivog razvoja
B. Diverzifikacija turistike ponude, poveanje atraktivnosti i produenje turistike sezone
C. Kreiranje brenda Montenegro

34
IZAZOV: Efikasan i integrisan transportno-logistiki sistem
A. Postizanje odrivog i ekonomski stimulativnog saobraaja


V. IZAZOV: Zatita, ouvanje i valorizacija prirodnog i kulturnog naslea
A. Zatita i ouvanje prirodnog naslea
B. Zatita, ouvanje i valorizacija kulturnog naslea

VI. IZAZOV: Smanjenje i/ili eliminisanje zagaenja obalnog podruja
A. Smanjiti ili sprijeiti zagaenje mora iz kopnenih izvora
B. Smanjiti ili sprijeiti zagaenje mora i vazduha sa plovnih objekata
C. Smanjiti i/ili sprijeeiti zagaenje kopnenog dijela obalnog podruja i vazduha

VII. IZAZOV: Obezbijediti visok stepen sigurnosti ljudi i materijalnih dobara od prirodnih
nepogoda
A. Prilagoditi planiranje i ureenje prostora i izgradnju objekata uslovima visokog prirodnog rizika

VIII. IZAZOV: Upotpunjavanje znanja i svijesti o znaaju i mogunostima razvoja obalnog
podruja
A. Izdii nivo informisanosti, znanja i svijesti o obalnom podruju i ojaati uee javnosti donoenju
odluka

IX. IZAZOV: Obezbijediti realizaciju stratekih - dugorono odrivih razvojnih opredjeljenja
A. Usmjeravanje investiicja u pravcu realizacije stratekih ciljeva

U tabelarnom prikazu Akcionog plana koji slijedi, za svaki od 19 stratekih ciljeva identifikovani su
operativni ciljevi, kao i mjere, aktivnosti i vremenske odrednice za postizanje tih ciljeva. Takoe, dati su i
indikatori za praenje realizacije ciljeva, kao i predlog subjekata koji mogu biti ukljueni u realizaciju
aktivnosti.































35

IZAZOV (I): OBEZBIJEDITI ZAKONSKI, INSTITUCIONALNI I KADROVSKI OKVIR
ZA POTREBE IUOP-A

STRATEKI
CILJ
A) DONIJETI NEDOSTAJUE, I SA MEUNARODNOM REGULATIVOM USKLADITI
POSTOJEE ZAKONE, PODZAKONSKA AKTA I DOKUMENTA
OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI
1. Donijeti nedostajuu regulativu koji se odnosi na obalno podruje i IUOP
2. Uskladiti postojee propise sa Direktivama Evropske Unije, Barselonskom Konvencijom i
protokolima, MARPOL Konvencijom i drugom meunarodnom regulativom iz oblasti IUOP-a
3. Donijeti nedostajue prostorne planove i pratee Strateke procjene uticaj naa ivotnu sredinu
MJERE
I ROKOVI
1.1 Definisati obalno podruje Crne Gore i prostor uz mora na kojem nema gradnje u skladu sa
smjernicama Barselonske konvencije, UNCLOS, prirodnim karakteristikama i administrativnim
nadlenostima.
1.2 Izraditi CAMP Montenegro (Program Integralnog upravljanja obalnim podrujem Crne Gore)

2.1 Harmonizovati Zakon o morskom dobru sa Barselonskom konvencijom, njenim protokolima i
drugim relevantnim meunarodnim konvencijama (IV kvartal 2007. godine)
2.2 Usvojiti pomorske zakone (Zakon o zatiti od zagaenja mora sa brodova, Zakon o lukama,
Zakon o moru, Zakon o hidrografskim djelatnostima, Zakon o pomorskoj navigaciji, Zakon o
bezbjednosti i sigurnosti plovidbe) (2007-2008 godine)
2.3 Donijeti nove i uskladiti postojee zakone koji se odnose na zagaenje mora iz kopnenih
izvora (2007. godina)
2.4 Unaprijediti zakonski okvir iz oblasti zatite prirode i harmonizovati ga sa standardima EU
(IV kvartal 2007. godine)

3.1 Donijeti PPR, PPO-e, GUP-ove, DUP-ove i Studije lokacija
3.2 Izraditi planove namjene mora (Sea Use planning)
3.3 Uraditi Strateke procjene uticaja na ivotnu sredinu (2008)
AKTIVNOSTI I
ROKOVI
1.1.1 Formirati Radnu grupu koja e definisati obalno podruje, podruje na kojem nema gradnje
i uraditi predlog njihovih granica ( 2007. g)

1.1.2 Pokretanje procedure za unoenje ovih granica u prostorne planove i zakone (2007. god.)
1.2.1 Uraditi Fizibiliti studiju za CAMP Montenegro (IV kvartal 2007)
1.2.2 Potpisati Sporazum izmeu Crne Gore i MAP-a za izradu CAMP Montenegro (I kvartal
2008)

2.2.1 Uskladiti nacionalno zakonodavstvo(postojece i propise koji su u pripremi) i utvrdit
medjunarodnim ugovorima/konvencijama i inicijativama treba prisutpit u cilju sto efikasnije zastit
od zagadjenja sa brodova. (IV kvartal 2007. godine)

3.1.1 Usvojen PPPPNMD (I kvartal 2007. godine)
3.1.2 Uraditi preostale faze izrade i proceduru usvajanja Prostornog plana Republike (IV kvartal
2007)
3.1.3. Izraditi i usvojiti nove ili revidovati postojee PPO, GUP-ove, DUP-ove i Studije lokacija (IV
kvartal 2008)
3.2.1 Uraditi Plan namjene mora za Boku Kotorsku kao programsku razradu PPPPNMD (I
kvartal 2008)
3.2.2 Na osnovu Pilot projekta za Boku Kotorsku, uraditi planove namjene mora za druga
podruja akvatorijuma (II kvartal 2009)

3.3.1 Paralelno sa izradom svih novih planskih dokumenata uraditi Strateke procjene uticaja na
ivotnu sredinu (IV kvartal 2008)
INDIKATORI Realizovane mjere i aktivnosti u zadatim rokovima
PARTNERSTVA Parlament Republike Crne Gore, Vlada i resorna Ministarstva, Skuptine primorskih optina i
lokalne izvrne vlasti, JP Morsko dobro, Uprava pomorske sigrunosti




IZAZOV (I): OBEZBIJEDITI ZAKONSKI, INSTITUCIONALNI I KADROVSKI OKVIR
ZA POTREBE IUOP-A

STRATEKI
CILJ
B) USPOSTAVITI INSTITUCIONALNE MEHANIZME ZA IUOP I POBOLJATI
KADROVSKU OSPOSOBLJENOST I TEHNIKU OPREMLJENOST ORGANA I
36
INSTITUCIJA
OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI
1. Poboljtati meusobnu saradnju postojeih institucija
2. Unaprijediti rad i transparentnost postojeih institucije
3. Obezbijediti finansijske mehanizme za IUOP
4. Osposobljavanje i motivacija kadrova za poslove vezano za IUOP
MJERE
I ROKOVI
1.1 Formirati stalno Koordinaciono tijelo (KT) za koordinaciju i praenje realizacije NS IUOP
1.2 Definisati nain i principe meuinstitucionalne saradnje i koordinacije aktera na osnovu
zakonskog propisa

2.1 Definisati kao nadlenost JPMD-a da vodi bazu podataka o obalnom podruju i obavlja
strune poslove za Koordinaciono tijelo
2.2 Prilagoditi programe rada svih resornih organa na nivou Vlade i lokalnih samouprava
potrebama IUOP-a (razmjena podataka, usklaivanje operativnih mjera i aktivnosti, dinamiku
rada i sl.)
2.3 Uspostaviti Forum lokalnih aktera (preduzetinici, NVO i druge organizacije civilnog sektora)

3.1 U budetu Republike i budetima Primorskih optina uvaiti potrebu finansiranja aktivnosti
IUOP-a (od poetka 2008)
4.1 Struno usavravanje i trening kadrova, razmjena iskustava sa institucijama u regionu

AKTIVNOSTI I
ROKOVI
1.1.1 Utvrditi akta za organizovanje i funkcionisanje Koordinacionog tijela (2007. godine)
1.2.1 Donjeti neophodna akta kojima se prcizira obim i domen saradnje nadlenih organa i
institucija (IV kvartal 2007. godine)

2.1.1 Obezbijediti hardware i software za bazu podataka (I kvartal 2008. godine)
2.1.2 Osposobiti kadar po institucijama za formiranje i auriranje baze podataka (2007.
godine)
2.1.3 Uspostavljanje organizacone jedinice ili referata (fokal point) u JPMD i ostalim institucijama
za meusobnu i saradnju sa KT (2007. g)
2.2.1 Ugraditi u programe rada aspekt IUOP-a ( kontinuirano)
2.3.1 Ukljuiti Forum lokalnih aktera u procese odluivanja o pitanjima IUOP-a (kontinuirano)

4.1.1 Organizacija strunih seminara i specijalistikih kurseva (2007. godine)
4.1.2 Podjela zadataka za uee osposobljenih kadrova u domaim i meunarodnim projektima
(kontinuirano)

INDIKATORI Realizovane mjere i aktivnosti prema utvrenim rokovima
PARTNERSTVA Svi nadleni republiki i lokalni organi i institucije kao i civilni sektor






IZAZOV (II): ZATITA I ODRIVO UPRAVLJANJE PRIRODNIM RESURSIMA

STRATEKI
CILJ
A) ZAUSTAVLJANJE DALJEG PROPADANJA I REVITALIZACIJA POLJOPRIVREDNIH
POVRINA I PROIZVODNJA
OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI
1.1 Zatita poljoprivrednog zemljita od prenamjene u graevinsko
1.2 Poveanje povrina maslinjaka, vinograda, suptropskih kultura povra, proizvoda organske
poljoprivrede i zatita povrina sa ljekovitim, aromatinim i dekorativnim biljem
1.3 Poveanje veline porodinih gazdinstava sa komercijalnom proizvodnjom
1.4 Revitalizacija proizvodnje mediteranskih kultura i tradicionalnih specijaliteta
1.5 Obezbijediti kontrolu iskoriavanja jestivih ljekovitih, aromatinih kao i drugih znaajnijih
biljnih vrsta
MJERE/
AKTIVNOASTI
I ROKOVI
1.1.1 Usvajanje Zakona o poljoprivrednom zemljitu ( I kvartal 2008.godine)
1.1.2 Podrka investicijama za ureivanje poljoprivrednog zemljita (melioracije, poboljanje
plodnosti) (2013. god - kontinuirano)
1.1.3 Spreavanje erozije, zagaivanja i drugih vidova degradacije poljoprivrednog zemljita
(2013. god - kontinuirano)
1.1.4 Prilikom izrade planove da se posebno naglasi obaveza obraivaa i naruioca planova da
se ne vri prenamjena maslinjaka u graevinsko zemljite.

1.2.1 Revitalizacija starih i podizanje novih zasada maslina, vinove loze i suptropskih kultura sa
37
naglaskom na authtone sorte (2013. god - kontinuirano)
1.2.2 Poveanje povrina pod plastenicima i staklenicima i irenje organske proizvodnje na
otvorenom (2013. god - kontinuirano)
1.2.3 Utvrivanje registrai vrsta i postupka za izdavanje odobrenja za ekspolataiciju ljekovitog,
aromatinog i dekorativnog bilja (II kvartal 2009)
1.2.4 Definisanje kvota za dozvoljenu eksploataciju ljekovitog, aromatinog i dekorativnog bilja
(IV kvartal 2009)

1.3.1 Podrka investicijama za nabavku poljoprivrednog zemljita za profesionalno bavljenje
poljoprivrednom proizvodnjom (2013. god - kontinuirano)
1.3.2 Vea fleksibilnost trita i podrka investicija za ukrupnjavanje posjeda (2013. god -
kontinuirano)
1.4.1 Poboljanje tehnologije uzgoja i prerade mediteranskih kultura i tradicionalnih specijaliteta
(2013. god - kontinuirano)
1.4.2 Favorizovanje domae proizvodnje kroz plasman u ugostiteljstvo i turizam (2013. god -
kontinuirano)

1.6.1 Ustanovljenje mehanizama za procjenu raspoloivih koliina jestivih, ljekovitih, aromatinih
biljaka i drugih znaajnih biljnih vrsta, kao i sistema za izdavanje dozvola i kontrolu
sakupljanja/iskoriavanja (do kraja 2007. godine)
1.6.2 Uvoenje naknada za iskoriavanja jestivih, ljekovitih, aromatinih biljaka i drugih
znaajnih biljnih vrsta (do kraja 2007. godine)
INDIKATORI Odsustvo izgradnje stambenih i drugih trajnih objekata na poljoprivrednom zemljitu
,Kultivisanost svih raspoloivih obradivih povrina u obalnom podruju, Izvoz visokokvalitetnog
maslinovog ulja, Izvoz ranog povra, suptropskih kultura i organskih proizvoda, Broj
regsitrovanih domainstava koji se bave agroturizmom, Uraene procjene raspoloivih koliina
jestivih, ljekovitih, aromatinih biljaka i drugih znaajnih biljnih vrsta, Broj izdatih dozvola za
sakupljanje/iskoriavanje i promet jestivih, ljekovitih, aromatinih biljaka i drugih znaajnih
biljnih vrsta, Podraun u Ministarstvu nadlenom za ivotnu sredinu na koji se uplauju naknade
za sakupljanje/iskoriavanje i promet jestivih, ljekovitih, aromatinih biljaka i drugih znaajnih
biljnih vrsta
PARTNERSTVA Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede
Ministarstvo turizma i zatite ivotne sredine i
Direkcija za razvoj malih i srednjih preduzea





IZAZOV (II): Z ATITA I ODRIVO UPRAVLJANJE PRIORDNIM RESURSIMA

STRATEKI
CILJ
B) ODRIVA EKSPLOATACIJA MORSKIH ORGANIZAMA
OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI

1. Razvoj odogovornog ribarstva i eksploatacije drugih biolokih resursa mora
2. Razvoj marikulture
MJERE 1.1 Procjeniti koliine morskih biolokih resursa i unaprijediti kontrolu njihove eksploatacije
1.2 Jaanje kontrole ribolova i monitoringa
1.3 Poveanje kapaciteta i podizanje kvaliteta komercijalne flote
1.4 Jaanje sektora organizovanog otkupa i trita ulova

2.1 Odreivanje lokacija predvienih za marikulturu i kapaciteta za uzgoj
2.2 Jaanje kontrole uzgoja, prometa, i naroito zdravstvene ispravnosti proizvoda marikulture
2.3 Obuka kadrova
AKTIVNOSTI
I ROKOVI
1.1.1. Kadrovski i tehniki opremiti instituciju za procjenu i slubi za kontrolu iskoriavanja
biolokih resursa mora (IV kvartal 2007. god )
1.1.2 Formirati bazu podataka o raspoloivim biolokim resursima mora (IV kvartal 2008. god
)
1.1.3 Unaprijediti proceduru izdavanja dozvola (IV kvartal 2008. god )
1.2.1 Kadrovsko jaanje i opremanje inspekcijske slube (IV kvartal 2008. god )
1.2.2 Formiranje centra za monitoring sa bazom statistikih podataka o morskom ribarstvu i
socioekonomskim aspektima i analitikom (2013 god)
1.2.3 Uvoenje novih dnevnika ulova i potvrda o prodaji ribe (IV kvartal 2008. god )
1.3.1 Investiciona podrka za kupovinu novih novih i remont postojee flote (do 2013 god)
38
1.3.2 Obezbjeenje vezova i pristanita za ribarsku flotu (do 2013 god)
1.4.1 Investiciona podrka formiranju berze ribe (do 2013 god)

2.1.1. Na osnovu PPPPNMD donijeti Program marikulture (IV kvartal 2008. god)
2.1.2. Uvoenje novih tehnologija i vrsta u uzgoju (do 2013 god)
2.1.3 Investiranje u formiranje reprodukcionog centra (mrestilita) (do 2013 god)
2.2.1 Uvoenje dnevnika uzgoja i prodaje proizvoda (do 2010 god)
2.2.2 Ulanjenje u ICCAT (do 2010 god)
2.2.3 Opremanje laboratorija za analizu biotoksina, bakterija i slino (do 2013 god)
2.3.1 Posjeta i obuka kadrova na uzgajalitima u Evropi ( kontinuirano)
2.3.2 Organizacija kurseva iz marikulture ( kontinuirano)

INDIKATORI Broj ribolovnih dana, Ulov po jedinici napora (CPUE) kg/h, Kapaciteti prerade u Rijeci Crnojevia,
Trnice za prodaju ribe
Godinja proizvodnja marikulture, Broj vrsta koje se uzgajaju, Snabdjevenost marketa
proizvodima marikulture, Izvoz u zemlje EU

PARTNERSTVA Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede, Ministarstvo ekonomskog razvoja,
Ministarstvo turizma i zatite ivotne sredine
Institut za biologiju mora, JP "Morsko Dobro" Direkcija za razvoj malih i srednjih preduzea



IZAZOV (II): ZATITA I ODRIVO UPRAVLJANJE PRIORDNIM RESURSIMA


STRATEKI
CILJ
C) PLANSKO OGRANIAVANJE EKSPLOATACIJE KAMENA I PIJESKA

OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI
1. Preciziranje lokacija kamenoloma i obima eksploatacije
2. Programsko definisanje povremene mogunosti eksploatacije pijeska na pojedinim
lokalitetima, iskljuujui plae a prvenstveno u cilju njihovog prihranjivanja
MJERE
I ROKOVI
1.1 Planska ocjena lokacija i koliina za eksploataciju kamena izdatih koncesija u odnosu na
druge aktivnosti i vrijednost pejzaa

2.1 Zaustavljanje dalje bespravne eksploatacije pijeska
2.2 U zavisnosti od planiranih lokacija za buduu izgradnju, produbljivanje i ureenje korita
rijeka i vodotokova uraditi program mogueg korienja nalazita pijeska

AKTIVNOSTI I
ROKOVI
1.1.1 Obavezna provjera lokacija kamenoloma kroz prostorne i urbanistike planove koji se
odnose na ovo podruje (IV kvartal 2008. god)
1.1.2 Usklaivanje procedure izdavanja koncesije, rjeenja o lokaciji i odobrenja za eksploataciju
kamena uz obaveznu procjenu uticaja na sredinu (IV kvartal 2007. god)

2.1.1 Kadrovski ojaati inspekcijske slube i koordiniranom akcijom hitno sprijeiti dalju
bespravnu eksploataciju pijeska (2007. god)
2.2.1 Uraditi program mogueg korienja nalazita pijeska ( IV kvartal 2008. god)

INDIKATORI
Realizacija aktivnosti u definisanom roku

PARTNERSTVA Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede, Ministarstvo ekonomskog razvoja,
Ministarstvo turizma i zatite ivotne sredine, Uprava za vode










39




IZAZOV (III) : POSTII RACIONALNU ORGANIZACIJU I OPREMLJENOST PROSTORA
I UNAPRIJEDITI NJEGOVO KORIENJE


STRATEKI
CILJ

A) POSTII URAVNOTEENU NAMJENU PROSTORA U SKLADU SA CILJEVIMA
ODRIVOG RAZVOJA

OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI
1. Ograniiti gradnju prema planski preciziranim zonama namjene
2. Izbjei linearnu gradnju uz obalu

MJERE I
ROKOVI
1.1 Zaustaviti prenamjenu poljoprivrednog zemljita i atratktivnih turistikih zona i lokacija u
stambene svrhe
1.2 Zaustaviti gradnju na zatienim i vrijednim lokacijama i povrinama
1.3 Izvriti organizaciju i kategorizaciju kupalita shodno namjenama, kapacitetu nosivosti i
nainu korienja

2.1 Ograniiti zone naselja uz obezbjeenje zelenih meuprostora i zatienih prirodnih pejzaa

AKTIVNOSTI
I ROKOVI

1.1.1 U Prostornom planu Republike i drugim planovima regionalnog karaktera (PPPPNMD, PPO-
i) utvrditi namjenu prostora u skladu sa stratekim razvojnim opredjeljenjima i favorizovanom
valorizacijom (IV kvartal 2007. godine)
1.1.2 Obezbijediti dosledno potovanje namjene prostora u planovima nieg reda (
kontinuirano)
1.1.3 Mjerama poreske politike destimulisati prenamjenu poljoprivrednog i turistikog zemljita
u stambene namjene (IV kvartal 2008.god)

1.2.1 Dosledna inspekcijska kontrola izdavanja Rjeenja o lokaciji i odobrenja za graenje
(kontinuirano)
1.2.2 Dosledna prmjena planskih opredjeljenja kod odobravanja lokacija (kontinuirano)

1.3.1 Donijeti adekvatnu regulativu koja e precizirati naine organizacije i korienja kupalita
1.3.2 Na osnovu PPPPNMD donijeti Operativni plan ureenja kupalita sa predlozima za
proirenje povrina

2.1.1 Krajnje reducirati otvaranje novih zona za izgradnju naselja (kontinuirano)
2.2.2 U planovima jasno definisati slobodne prostore izmeu naselja na obali (kontinuirano)


INDIKATORI
Zaustavljena prenamjena prostora, zaustavljena izgradnja na novim lokacijam u kontinuitetu uz
obalu, zaustavljena bespravna gradnja

PARTNERSTVA
Ministarstvo ekonomskog razvoja, Ministarstvo turizma i zatite ivotne sredine, Ministarstvo
kulture, sporta i medija, Republiki i Regionalni zavod za zatitu spomenika kulture (zbog
izdavanja konzervatorskih uslova, miljenja na planska dokumenta, nadzor i sl.), Primorske
optine







IZAZOV (III): POSTII RACIONALNU ORGANIZACIJU I OPREMLJENOST PROSTORA
I UNAPRIJEDITI NJEGOVO KORIENJE
40


STRATEKI
CILJ

B) OBEZBIJEDITI SAOBRAAJNU POVEZANOST OBALNOG PODRUJA SA
OKRUENJEM, KAO I UNUTAR REGIJE

OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI

1. Sanacija i rekonstrukcija postojeih magistralnih i regionalnih saobraajnica koje povezuju
obalu sa okruenjem
2. Planiranje i realizacija novih saobraajnih veza od obale ka zaleu
3. Sanacija i dogradnja Jadranske magistrale uz obalu i puteva ka neposrednom zaleu
4. Planiranje i izgradnja novih saobraajnica unutar regije

MJERE
AKTIVNOSTI
I
ROKOVI
1.1 Zavretak zapoetih projekata sanacije i rekonstrukcije puteva, izgradnje tree trake i sl.
(do 2009. godine)

2.1 Definisanje novih koridora autoputa i brze ceste i njihovog meusobnog povezivanja u PPR
(IV kvartal 2007.god)
2.2 Planiranje realizacije iare Boka - Loven (do 2013. god)

3.1 Zavretak projekta "tree trake" na Jadranskoj magistrali uz obalu (do kraja 2007.
godine)

4.1 Planiranje i projektovanje gradskih zaobilaznica u obalnom podurju ( do 2010. godine)
4.2 Planiranje i izgradnja novih saobraajnica izmeu naselja u regiji ( do 2015. godine)

INDIKATORI Realizovane aktivnosti u utvrenim rokovima

PARTNERSTVA Vlada i resorna ministarstva, Direkcija za autoputeve, "Monteput", Primorske optine, strani
donatori











IZAZOV (III): POSTII RACIONALNU ORGANIZACIJU I OPREMLJENOST PROSTORA
I UNAPRIJEDITI NJEGOVO KORIENJE


STRATEKI
CILJ

C) OBEZBIJEDITI VISOK KVALITET OPREMLJENOSTI NASELJA
INFRASTRUKTUROM I KOMUNALNIM SERVISIMA

OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI

1. Obezbijediti stabilno vodosnadbjevanje, odvoenje i preiavanje otpadnih voda i rjeavanje
vrstog otpada u obalnom podruju
2. Urediti javne povrine i obezbijediti urbane i komunalne servise za sva naselja adekvatno
njihovom karakteru
MJERE

1.1 Realizovati Master plan vodosnabdijevanja Crnogorskog primorja i Cetinja u skladu sa
odlikama Vlade
1.2. Realizovati Master plan odvodjenja i preiavanja otpadnih voda crnogorskog primorja i
Optine Cetinje
1.3. Realizovati Master plan rjeavanja vrstog otpada za Primorje

2.1. Obezbijediti fondove za finansiranje projekata javnih servisa i povrina
2.2 Na osnovu urbanistikih planova uraditi programe ureenja gradsko-graevinskog zemljita
sa javnim povrinama i infrastrukturnim instalacijama
41

AKTIVNOSTI
I
ROKOVI

1.1.1 Sanirati postojee vodovodne sisteme (do kraja 2010. godine)
1.1.2 Razviti mehanizme za racionalizaciju potronje vode (2007. godina -kontinuirano)
1.1.3 Izgraditi regionalni vodovod (2010. godine poetak rada)
1.1.4 Vriti stalno investiciono-tehniko odravanje vodovodnih sistema (stalna aktivnost)
1.1.5 Vriti redovno ispitivanje kvaliteta vode (stalna aktivnost)

1.2.1 Sanirati postojee kanalizacione sisteme (mrea, podmorski ispusti, CS) (2007. 2008.
godina)
1.2.2 Izgraditi primarne sisteme (Tivat i Herceg Novi), produiti sekundarnu i tercijarnu mreu i
prikljuiti to vei broj korisnika (do kraja 2010. g)
1.2.3 Iskljuiti kratke podmorske ispuste, izgraditi nove prema Master Planu (do kraja 2010.
godine)
1.2.4 Izgraditi postrojenja za preiavanje otpadnih voda (2010.- 2020. godine)
1.2.5 Donijeti odluku o nainu upravljanja otpadnim vodama (2007. godina)

1.3.1 Aktivnosti kao u tabeli za strateki cilj:Smanjiti ili sprijeiti zagaenje kopnenog dijela
obalnog podruja
INDIKATORI Smanjena potronja vode,Gubici u vodovodnim sistemima svedeni na evropski prihvatljiv nivo
od 25%, Poveana efikasnost inspekcijskih slubi
Obezbijeeno ivesticiono-tehniko odravanje vodovodnih sistema,Obezbijeeni mehanizmi
finasiranja ispitivanja kvaliteta vode, Obezbijeena sredstava za projektovanje i izgradnju
regionalnog vodovoda, Poboljan kvalitet morske vode,Instalirana postrojenja za preiavanje
otpadnih voda
Povean procenat prikljuenosti na kanalizacione mree
PARTNERSTVA Koordinaciono tijelo za IUOP, Vlada RCG, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede,
Ministarstvo turizma i zatite ivotne sredine, Ministarstvo ekonomije, Meunarodne finansijske
organizacije, Lokalne samouprave, JP Regionalni vodovod, Javna preduzea za ViK





IZAZOV (IV) : ODRIVI TURIZAM KAO POKRETA UKUPNOG RAZVOJA OBALNOG
PODRUJA


STRATEKI
CILJ
A) RAZVOJ SMJETAJNIH KAPACITETA, MARINA I KAMPOVA STANDARDA I
KVALITETA KOJI PRATE ZAHTJEVE TRITA NA PRINCIPIMA ODRIVOG RAZVOJA


OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI
1. Poveanje diverzifikovanih visokokvalitetnih hotelskih smjetajnih kapaciteta nivoa kvaliteta od
3***-5*****, specijalizovanih prema individualnim konceptima (korien Master plan turizma)
(wellness, romantini, tennis-golf, porodini, aqua parkovi, klubski, art, za ljubitelje jahanja)
uklopljenim u imid mjesta/regije;
2. Efikasnija primjena Pravilnika kojom se definiu standardi za kvalitet usluge u privatnom
smjetaju i poboljanje kvaliteta kapaciteta u privatnom smjetaju na 3*** i vie;
3. Izgradnja novih visokokvalitetnih i unapreenje i proirenje kapaciteta postojeih nautikih
objekata za prihvat jahti i brodova za odmor, sport i rekreaciju i standardizacija usluga u oblasti
nauitkog turizma (u skladu sa meunarodnim standardima);
4. Smanjenje kapaciteta postojeih kampova, standardizacija i poboljanje kvaliteta kampova na
3***;
5. Stvaranje ambijenta privlanog za ulaganje privatnog kapitala;

MJERE,

AKTIVNOSTI

I

ROKOVI
1.1 Realizacija PPPNMD, razrada PPPNMD i donoenje prostornih planova na lokalnom nivou, uz
primjenu UNWTO smjernica za procjenu graninog kapaciteta nosivosti i upravljanje podrujem i
principa za odrivi razvoj; (2007.-2009. god. )
1.2 Organizovanje programa usavravanja za hotelski menadment, u cilju praenja trinih
trendova; (Kontinuirano)
1.3 Okonanje procesa privatizacije hotelsko-turistike privrede; (2008. godine)
1.4 Podrka izradi projekata za prestrukturiranje hotela za zastarjelom ponudom bez
individualnog koncepta; (2008. god. 2010. godine)
1.5 Realizacija Strategije podsticanja stranih direktnih investicija; (shodno definisanom
akcionom planu za Strategiju)
42
1.6 Promocija investicionih mogunosti u Crnoj Gori; (kontinuirano)
2.1. Isto kao 1.1.
2.2. Redovna kontrola od strane nadlene inspekcije; (kontinuirano)
2.3. Kampanja u cilju prepoznavanja znaaja; (2008. godina)
2.4. Razmotriti mogunost uvoenja podsticajnih mjera za unapreenje kvaliteta usluge u
privatnom smjetaju; (2008. god.)
3.1. Isto kao 1.1.
3.2. Izrada Pravilnika kojim se definiu minimalno tehniki uslovi za marine, u skladu sa
meunarodnim standardima; (2007. god.)
3.3. Usklaivanje druge pravne regulative koja se odnosi na nautiki turizam sa meunarodnim
standardima; (2007. god.)
3.4 Izrada vodia za investitore u izgradnju marina; (2007. god.)
4.1. Isto kao 1.1.
4.2. Izrada Programa razvoja kamping turizma ukljuujui razmatranje podobnosti postojee
pravne regulative; (2008. god.)
5.1. Realizacija Strategije podsticanja stranih direktnih investicija; (shodno definisanom
akcionom planu za Strategiju)
5.2. Promocija investicionih mogunosti u Crnoj Gori; (kontinuirano)
INDIKATORI Uee turizma u BDP, Trajanje turisticke sezone, Rast broja visokokvalitetnih smjetajnih
kapaciteta (4 i 5 *****), Broj prvatnih smjetajnih jedinica kvaliteta 3*** i vie, Broj kampova sa
3***, Rast broja nautikih turista, Primjena PPPNMD i prostornonplanskih dokumenata
primorskih opstina
Ukupne investicije u turizam, Usvojene strategije,Uraeni programi, Uraeni projekti,Godisnji i
periodini izvjestaj o radu organa, Primjena pravne regulative,Broj realizovanih pilot projekata
PARTNERSTVA Relevantne institucije na republikom nivou,JP Morsko dobro, Lokalne samouprave i lokalne
turistike organizacije, Udruenja hotelsko turistike privrede, i druga relevantna privredna
udruenja (mala i srednja preduzea), Meunarodne institucije (donatorske i kreditne), Struna
javnost


IZAZOV (IV) : ODRIVI TURIZAM KAO POKRETA UKUPNOG RAZVOJA OBALNOG
PODRUJA
STRATEKI
CILJ

B) DIVERZIFIKACIJA TURISTIKE PONUDE, POVEANJE ATRAKTIVNOSTI I
PRODUENJE TURISTIKE SEZONE;
OPERATIVNI
CILJEVI
1. Valorizacija kulturnog i prirodnog nasljedja u funkciji razvoja turizma;
2. Razvoj golf regija sa meunarodnim standardima;
3. Razvoj aqua parkova;
4. Povezivanje poljoprivrede i turizma;
5. Izdvajanje od konkurentskih destinacija kvalitetom i karakteristikama tipinim za zemlju
(regionalni stilovi gradnje, graevinski materijali tipine boje, muzika, tradicija, legende, itd);
6. Podrka programima koji prelaze granice (nautiki turizam, golf regije, kulturni turizam);
7. Poboljavanje strunog obrazovanja i stvaranje novih perspektiva zapoljavanja
8. Edukacija stanovnitva
MJERE

AKTIVNOSTI
I
ROKOVI
1.1. Izrada Programa razvoja kulturnog i vjerskog turizma, uz mogunost saradnje sa
potencijalnim investitorima, u cilju odrive valorizacije, restauracije i ouvanja dijela kulturne
batine; (2007. god. -2009. god.)
1.2. Realizacija pilot projekata iz oblasti kulturnog i vjerskog turizma (manifestacije, festivali,
tematske rute); (kontinuirano)
1.3. Izrada pravne regulative i institucionalnog okvira za razvoj kulturnog (ukljuujui vjerski)
turizma; (2007. -2009. god)
1.4. Analiza postojee ponude tipova kupalita u cilju njenog unapreenja shodno zahtjevima
trita (nedostatak nudistikih plaa); (2007. god)
1.5. Donoenje nove pravne regulative kojom se definiu uslovi koje treba da ispune kupalita
zavisno od tipa; (2007. god)
1.6. Redovna kontrola izvrenja ugovorenih obaveza od strane zakupaca plaa; (kontinuirano)
1.7. Izrada projekata alternativnih vidova turizma (planinarenje, paraglajding, ronjenje, bird
watching, speleologija, wind and kite surfing, fishing, itd.) (2008 -2010)
1.8. Izrada projekata za definisanje i izgradnju biciklistikih i pjeakih staza; (2007. -2008.
god)
1.9. Postavljanje unificirane signalizacije (2009. god)
1.10. Izrada Programa za revitalizaciju starih puteva (2008. - 2009. god)
1.11. Edukacija vodia kroz prirodu (kontinuirano)
2.1. Izrada programa razvoja golf regija; (2008. god)
3.1. Izrada Programa razvoja aqua parkova; (2008. god)
43
4.1. Izrada Programa razvoja agro turizma; (2007. god)
4.2. Definisanje pravnog i institucionalnog okvira koji se odnose na agro turizam; (2007. god)
4.3. Razmotriti mogunost uvoenja podsticajnih mjera za razvoj agro-turizma; (2008. god)
4.4. Analiza konkurentnosti proizvoda u odnosu cijena kvalitet, sa ciljem preduzimanja mjera
za poveanje konkuretnosti; (2008. god)
4.5. Organizovanje susreta crnogorskih poljoprivrednih proizvoaa i hotelske privrede u cilju
podsticanja njihovog povezivanja; (kontinuirano)
5.1. Prostornim i urbanistikim planovima dati smjernice za podrku stilovima i nainu gradnje u
skladu sa ambijentom i tradicijom (kontinuirano)
5.2. Razmotriti mogunost uvoenja podsticajnih mjera za revitalizaciju starih kua; (2008. -
2009. god)
6.1. Uee u realizaciji meunarodnih projekata i inicijativa (CEI, Jadransko jonska inicijativa,
INTEREG, itd.) (kontinuirano)
7.1. Realizacija pilot projekata i smjernica datih Strategijom ljudskih resursa u oblasti turizma
(kontinuirano)
8.1. Organizovanje seminara, TV programa, radionica ( kontinuirano)
INDIKATORI Uee turizma u BDP, Trajanje turisticke sezone, Rast broja nautikih turista, Primjena PPPNMD
i prostornonplanskih dokumenata primorskih opstina
ukupne investicije u turizam, usvojene strategije, uraeni programi, uraeni projekti, godisnji i
periodini izvjestaj o radu organa, primjena pravne regulative, smanjenje pritubi turista na
saobraajne guve i radove na putevima, broj realizovanih pilot projekata, broj registrovanih
domacinstava koje se bave agro-turizmom, donijeti programi podsticajnih mjera, poveanje broja
kvalifikovanog kadra;
PARTNERSTVA Relevantne institucije na nacionalnom nivou , JP Morsko dobro, Lokalna samouprava i lokalne
turistike organizacije, Udruenja hotelsko turistike privrede, i druga relevantna privredna
udruenja (mala i srednja preduzea), Meunarodne institucije (donatorske i kreditne), Struna
javnost


IZAZOV (IV) : ODRIVI TURIZAM KAO POKRETA UKUPNOG RAZVOJA OBALNOG
PODRUJA

STRATEKI
CILJ

C) KREIRANJE BRANDA MONTENEGRO

OPERATIVNI
CILJEVI/

1. Pozicioniranje crnogorskog turistikog proizvoda na svjetskom tritu

MJERE 1.1. Reorganizacija sistema promocije
1.2. Kreiranje Nacionalne strategije promocije crnogorskog turizma
1.3. Jaanje privatno-javnog partnerstva u sektoru turizma

AKTIVNOSTI
I
ROKOVI
1.1.1. Realizacija Programa reorganizacije TOCG (2007)
1.1.2. Zaokruivanje pravnog i institucionalnog okvira (2007)
1.2.1. Izrada Strategije (2008)
1.3.1. Ukljuivanje privatnog sektora pri kreiranju strategije i donoenju politika



INDIKATORI
Uee turizma u BDP, Trajanje turisticke sezone , ukupne investicije u turizam, usvojena
strategija, godinji i periodini izvjestaji o radu NTO i LTO-a, broj realizovanih pilot projekata

PARTNERSTVA
Nacionalna turistika organizacija i druge relevantne institucije na nacionalnom nivou , Lokalna
samouprava i lokalne turistike organizacije, Udruenja hotelsko turistike privrede, i druga
relevantna privredna udruenja (mala i srednja preduzea), Meunarodne institucije (donatorske
i kreditne), Struna javnost






44






IZAZOV (V) : EFIKASAN I INTEGRISAN TRANSPORTNO - LOGISTIKI SISTEM

STRATEKI
CILJ
POSTIZANJE ODRIVOG I EKONOMSKI STIMULATIVNOG SAOBRAAJA

OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI
1. Postizanje sigurnosti i bezbejdnosti saobraaja i poveanje kvaliteta saobraajnih usluga
2. Unaprijeenje zakonodavnog i institucionalnog okvira u skladu sa meunarodnim
standardima i preporukama
MJERE 1.1 Implementacija Strategije razvoja saobraaja Crne Gore
2.1 Donoenje i implementacija propisa za upravljanje, razvoj i funkcionisanje saobraaja
2.2 Poboljanje institucionalnog okvira i saradnje izmeu subjekata na lokalnom,
nacionalnom i regionalnom nivou

AKTIVNOSTI
I ROKOVI
1.1.1 Unaprijediti planove i programe koje se odnose na realizacuju infrastrukturnih projekata sa
ciljem eliminisanja crnih taaka i uskih grla (I kvartal 2009. godine)
1.1.2 Identifikovati posebne izvore finansiranja sigurnosne opreme na saobraajnoj mrei (III
kvartal 2008. godine)
1.1.3 Modifikovati strukturu naknada od korisnika u skladu sa nivoom degradacije infrastrukture
i podrati kombinovani transport (IV kvartal 2008. god.)
1.1.4 Involvirati osiguravajua drutva u proces poboljanja bezbjednosti i sigurnosti u
saobraaju (IV kvartal 2007. godine)
1.1.5 Redukovati / preusmjeriti teretni saobraaj u zoni obalnog podruja tokom turistike
sezone uz favorizovanje pomorskog saobracaja uvoenjem sezonskih brodskih linija (2007-
2008 godina)
1.1.6 Naparaviti katastar i bazu podataka saobraajne infrastrukture u cilju njene zatite i
donoenja odgovarajuih-kvalitetnih odluka vezanih za regulisanje saobraaja (2007-2008.
godina)

2.1.1 Izraditi i usvojiti preostale zakone i podzakonska akta (2007)
2.1.2 Zakljuiti i implementirati sve multilateralne i bilateralne sporazume sa EU i zemljama u
okruenju u oblasti saobraaja (IV kvartal 2008. godine)
2.1.3 Obezbijediti finansijske i ekonomske olakice za kombinovani transport uglavnom kroz
podrku zeljeznikom i linijskom pomorskom saobraaju (2008. godina)

2.2.1 Identifikovati odgovarajui model organizacionog ureenja i ljudske resurse koji e
imati kapacitete za primjenu zakonskih propisa i njihovu kontrolu (IV kvartal 2007. godine)
2.2.2 Osigurati mobilizaciju i obuku kadra koji e biti zaduen za sprovoenje politike sa
najvieg nivoa (2008)
2.2.3 Omoguiti uee zainteresovanih strana u procesu donoenja odluka (2007. godina)

INDIKATORI Dinamiki plan realizacije Strategije razvoja saobraaja Crne Gore, Podrka saobraaja razvoju
ostalih privrednih djelatnosti, Veliina stranih direktnih investicija u saobraaju, Obim i efikasnost
programa obuke kadrova, Stepen uea alternativnih izvora finansiranja, Broj saobraajnih
nesrea, Rast broja korisnika saobraajne infrastrukture i usluga, Transparentnost i efikasnost
evidencije katastra i baze podataka saobraajne infrastrukture, Definisan mehanizam
koordinacije i ura zainteresovanih strana u procesu donoenja odluka, Uspostavljen
unaprijeen zakonodavni i institucionalni okvir
PARTNERSTVA Skuptina Republike Crne Gore, Vlada Republike Crne Gore, Ministarstvo pomorstva i saobraaja,
Ministarstvo finansija, Ministarstvo unutranjih poslova, Ministarstvo za ekonomski razvoj,
Ministarstvo turizma i zatite ivotne sredine, Meunarodne finansijske organizacije, Privatni
sektor, Lokalne samouprave, JP Morsko dobro Crne Gore, Direkcija za saobraaj, Uprava
pomorske sigurnosti

IZAZOV (VI) : ZATITA, OUVANJE I VALORIZACIJA PRIRODNOG I KULTURNOG
NASLEA

45
STRATEKI
CILJ
A) ZATITA I OUVANJE PRIRODNOG NASLEA
OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI

1. Zatititi reprezentativne ekosisteme i biodiverzitet u obalnom podruju
2. Ouvati i zatititi pejzazne vrijednosti obalnog podruja

MJERE 1.1 Uspostavljanje novih zasticenih podrucja prirode, do postizanja zastite najmanje 10%
obalnog podrucja
1.2 Sprovesti reviziju postojecih zasticenih podruja
1.3 Obezbijediti direktne upravljace i postici participativno upravljanje zasticenim podrucjima
prirode
1.4 Staviti pod zatitu rijetke, endemine i druge ugroene vrste u obalnom podruju
1.5 Iskljuiti lov divljai u zatienim podrujima prirode i obezbijediti kontrolu lova u lovnim
podrujima

2.1 U prostornim i urbanistikim planovima definisati podruja posebnih pejzaznih vrijednosti, i
utvrditi smjernice za njihovu valorizaciju

AKTIVNOSTI
I ROKOVI
1.1.1 Izrada fizibliti studija za stavljanje pod zatitu novih zatienih podruja na Primorju
(prioriteti: a. Morska podruja: Platamuni, ostrvo Stari Ulcinj i ostrva Kati, b. Kopnena podruja:
Tivatska solila, Solana, asko jezero, Knete i Ada Bojana, Buljarica dio Velike Plae (prema Adi
Bojani), Lutica) (2008. 2009)
1.1.2 Donoenje odluka o stavljanju pod zatitu novih zatienih podruja na Primorju (za
prioritete date u 1.1.1) (2009-2010)
1.1.3 Formiranje upravljaa koji e se starati o novim zatienim podrujima (za prioritete date u
1.1.1) (2011.godina)
1.1.4 Izrada planova upravljanja za zatiena podruja prirode prema smjernicama IUCN-a (do
kraja 2010. -2011.)

1.2.1 Ustanovljavanje projekta za reviziju postojeih zatienih podruja prirode, prvenstveno
gradskih plaa (do polovine 2008. godine)

1.3.1 Formiranje direktnih upravljaa za sva zatiena podruja, kroz uee i saradnjue
uestvovati svih relevantnih akteri (do kraja 2010. godine)
1.3.2 Obezbjeenje uea javnosti i odgovarajuih aktera u procesu upravljanja zatienim
podrujima prirode na Primorju (do kraja 2010. godine)

1.4.1 Zabrana i ukidanje lova divljai u zatienim podrujima prirode kroz odgovarajue akte
lovakih organizacija u obalnom podruju (do kraja 2008)
1.4.2 Obezbjeenje kontrole lova i odreivanje kvota za odstrel divljai u skladu sa aktuelnim
stanjem lovnih populacija (do kraja 2008)

2.1.1 Uraditi Studije pejzanih vrijednosti uz PPO-e i GUP-ove (2008. - 2010. godine)
2.1.2 Uraditi Programe ureenja pejzaa na osnovu ovih planova (kontinuirano nakon
usvajanja planova)

INDIKATORI Procenat zatienih podruja prirode na Primorju, Uraene fizibiliti studije, Uraeni planovi
upravljanja , Formirani upravljai zatienih podruja, Uraen projekat revizije statusa zatienih
podruja prirode na primorju, Revidovan spisak (novi akt) zatienih vrsta , Ukinut lov u
zatienim podrujima
PARTNERSTVA Ministarstvo turizma i zatite ivotne sredine,Republiki zavod za zatitu prirode, Ministarstvo
kulture, Ministarstvo poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede, Republiki zavod za zatitu
spomenika kulture, Regionalni zavod za zatitu spomenika kulture, Institut za biologiju mora
JP Morsko Dobro,Primorske optine,Lovake organizacije na Primorju



IZAZOV (VI) : ZATITA, OUVANJE I VALORIZACIJA PRIRODNOG I KULTURNOG
NASLEA

STRATEKI
CILJ
B) ZATITA, OUVANJE I VALORIZACIJA KULTURNOG NASLEA
OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI

1. Obezbijediti revitalizaciju i ouvanje kulturno istorijskih spomenika i zatienih
cjelina
46
ZADACI 2. Regulisati pitanje valorizacije kulturno istorijske batine
MJERE 1.1 Formirati kvalitetnu i na savremenim osnovama sazdanu dokumentaciju o kulturnoj batini
1.2. Uraditi program zatite kulturno istorijskih spomenika i zatienih cjelina u skladu sa
evropskim standardima


2.1 U prostorne i urbanistike planove integrisati komponentu zatite cjelina i spomenika kulture
2.2 Donijeti regulativu u oblasti zatite, valorizacije i korienja kulturno istorijskih spomenika
2.3 Valorizovati stara fortifikaciona utvrdjenja kroz javno-privatno partnerstvo

AKTIVNOSTI
I ROKOVI
1.1.1 Aururati registar zastienih spomenika kulture i izvrsiti kategorizaciju ( do kraja 2007.
godine)
1.1.2 Obezbijediti dodatna istraivanja kulturno istorijskog naslea (kontinuirano)
1.1.3 Istraiti arheoloke lokalitete, posebno u podmorju i utvrditi mjere njihove zatite (do
kraja 2009. godine)

1.2.1 Poslovi na usvajanju i implementaciji Menadment plana za podruje Kotorsko- Risanskog
zaliva (Svjetske prirodne i kulturne batine) (kraj 2007 i 2008)
3

1.2.2. Utvrditi granice zatienih podruja i lokacija objekata kulturno istorijskih spomenika i
njihove kontaktne zone zatite ( do 2010. godine)

2.1.1 Na osnovu Strategije kulturne politike u planovima precizirati namjenu (kontinuirano)
2.2.1 Zakonskim i podzakonskim aktima utvrditi mogunosti, kriterijume i principe korienja
kulturno istorijskih spomenika (IV kvartal 2008. godine)

2.3.1 Donijeti odgovarajuu regulativu, uskove i nain ustupanja starih fortifikacionih utvrenja
na korienje (do kraja 2008. godine)

INDIKATORI Auriran registar, broj izvrenih istraivanja, uraena areheoloka karta ,uraen Menadment
plan, utvrene granice i kontaktne zone zatienih podruja, broj planova u kojima je ugraen
komponenta zatite, izmjenjeni zakoni i donijeta podzakonska akta
PARTNERSTVA Vlada, Ministarstvo kulture i medija, Primorske optine, Republiki zavod za zatitu spomenika
kulture, Regionalni zavod za zatitu spomenika kulture, Centar za arheoloka istraivanja Crne
Gore, Univerzitet Crne Gore, JP Morsko Dobro, struna javnost, civilni sektor






IZAZOV (VII) : SMANJENJE I/ILI ELIMINSANJE ZAGAENJA OBALNOG PODRUJA

STRATEKI
CILJ
A) SMANJITI I/ILI SPRIJECITI ZAGAENJE MORA IZ KOPNENIH IZVORA
OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI
1. Implementirati Master plan za odvodjenje i preiavanje otpadnih voda crnogorskog primorja
i Optine Cetinje
2. Smanjiti i/ili eliminisati emisiju otpadnih voda iz industrijskih izvora
3. Unaprijediti institucionalno djelovanje uvodjenjem procjene rizika u ivotnoj sredini obalnog
podruja
4. Uspopstaviti sistematsku kontrolu ivotne sredine mora i obalnog podruja
5. Revidovati Nacionalnog akcionog plan (NAP) za crnogorsko primorje u okviru UNEP/MAP -
Medpol programa
MJERE 1.1 Fazno realizovati (tri faze) Master plana za odvodjenje i preiavanje otpadnih voda
crnogorskog primora i Optine Cetinje
1.2 Utvrditi institucionalnu strukturu i obezbijediti finansijska sredstva za realizaciju Master plana
2.1 Omoguiti postepenu modernizaciju tehnolokih postrojenja stimulisati sektor industrije da
uvodi mehnaizme za poboljanje uinka
2.2. Primjeniti obaveze iz IPPC Zakona
3.1 Procjene rizika u ivotnoj sredini obalnog podrucja
3.2 Izgradnja kapaciteta za reagovanje u sluaju zagadjenja
4.1 Izraditi sveobuhvatni program kontinuiranog praenja okeanografskih, fiziko-hemijskih,
biolokih i drugih parametara mora i obalnog podruja (monitoring) koji e integrisati i pojedine

3
Menadment Plan Prirodnog i kulturno-istorijskog podruja Kotora uraen je januara mjeseca 2007.g. i poslat UNESCO-u na dalju
proceduru
47
programe i prepoznati izvore finansiranja
5.1. Uskladit i usvojiti NAP (Medpol) za crnogorsko primorje sa: PPPPNMD, Rezultatima
Programa saradnje sa REMPEC centrom i novim zakonskim propisima u oblasti zatite ivotne
sredine, pomorstva i vodoprivrede
AKTIVNOSTI
I ROKOVI
1.1.1. Sanirati postojee kanalizacione mree i prikljuiti sve korisnike (2007. god- 2008. god)
1.1.2 Izgraditi predvidjena postrojenja za preiavanje otpadnih voda (2010. - 2020 god)
1.2.1.Donijeti odluku o nainu upravljanja otpadnim vodama: centralizovani ili decentralizovani
(2007.god)
1.2.2 Utvrditi odrive mehanizme finansiranja polazei od modela datih u Master planu (do
kraja 2007.godine)
2.1.1 Uvodjenje BAT i istijih tehnologija; EMAS, i ISO standarda, i ekolokogi znaka (
2007.god - 2009.god)
2.1.2 Primarno preianje industrijskih otpadnih voda na izvoru nastanka; (poetak
2009.godine)
2.1.3 Utvrditi najoptimalnije rjeenje za dalje preiavanje: prikljuak na kanalizacioni sistem
i/ili sekundarni tretman (druga polovina 2009.god)
2.2.1 Dobijanje integralne dozvole, monitoring i uskladjivanje emisija sa standardima (do kraja
2009. godine)
3.1.1 Izrada studije o procjeni rizika u ivotnoj sredini obalnog podruja sa planom aktivnosti
(do kraja 2007. godine)
3.2.1 Uspostavljanje jedinice za djelovanje u sluaju akcidentnog zagaenja, i nabavka opreme
(do kraja 2010.godine)
4.1.1 Ojaati kadrovske kapacitete i obezbijediti opremu za monitoring i uspostaviti GIS bazu
podataka o moru i obalnom podruju (2007. g- 2009.g)
4.1.2. Obezbijediti mehanizme trajnog finansiranja (do kraja 2008. godine)
5.1.1 Formirati medjuresornu radnu grupu za ocjenu potrebnih uskladjivanja NAP-a sa
navedenim dokumentima (2007.god)
5.1.2 Pripremiti Predlog izmijenjenog NAP-a i dostaviti nadleznim resorima na proceduru
usvajanja (2007. god)

INDIKATORI Kontinuirano izvjetavanje o stanju ivotne sredine mora i obalnog podruja, Redukovan nivo
emisije zagaenja na izvoru nastanka, Poboljanje kvalitet vazduha i morske vode, Smanjeno i/ili
eliminisano zagaenje iz izvora zagaenja na kopnu, Instalirana postrojenja za preiavanje
otpadnih voda, Povean procenat prikljuenosti na kanalizacione mree, Poveana efikasnost
inspekcijskih slubi, Instalirana oprema za reagovanje u sluajevima incidentnih zagaenja;
efikasan sistem za reagovanje u sluajevima incidentnih zagaenja;, Broj prijava/ broj izdatih
IPPC dozvola, Uspostavljen GIS o moru i obalnom podruju, Broj preduzea koja primjenjuju neki
od dobrovoljnih mehnizama za poboljanje uinka, Visina sredstava (domaih i iz eksternih
izvora) obezbijeenih po osnovu implementacije NAP-a
PARTNERSTVA Koordinaciono tijelo za IUOP, Vlada RCG, Mininistarstvo pomorstva i saobraaja, Ministarstvo
poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede, Meunarodne finansijske organizacije, Ministarstvo
ekonomije, Privredni subjekti, Lokalne samouprave, Komunalna preduzea, Uprava pomorske
sigurnosti, JP Regionalni vodovod, JP za upravljanje morskim dobrom

IZAZOV (VII) : SMANJENJE I/ILI ELIMINSANJE ZAGAENJA OBALNOG PODRUJA

STRATEKI
CILJ
B) SMANJITI I/ILI SPRIJECITI ZAGAENJE MORA I VAZDUHA SA PLOVNIH
OBJEKATA

OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI
1 Jaanje nacionalnih kapaciteta za reagovanje u sluajevima incidentnih zagadjenja mora sa brodo
2. Formiranje tehnikih kapaciteta za zatitu morskog ekosistema lukih i obalnih akvatorijuma
3. Efikasnija inspekcijska kontrola za pregled brodova
4. Definisanje najpovoljnijeg modela za upravljanje lukama u okviru sistema integralnog upr
obalnim podrucjem

MJERE 1.1 Izrada i sprovodjenje Nacionalnog plana za reagovanje u sluajevima incidentnih zagadjenja m
brodova.
2.1 Ispunjavanje propisanog minimuma zahtjeva tehnikih kapaciteta luka i obalnog podrucja
zastite zivotne sredine od zagadjenja
3.1 Jaanje kapaciteta inspekcijskih slubi
4.1 Donoenje zakonskih propisa kojim e se uspostaviti najpovoljniji modelaza upravljanje lu
okviru IUOP sistema

AKTIVNOSTI
I ROKOVI
1.1.1.- Dovrsiti izradu Nacrta Nacionalnog plana za reagovanje u slucajevima incidentnih
zagadjenja mora sa brodova i staviti ga u proceduru usvajanja, uz stvaranje potrebnih uslova za
razvoj sub-regionalnih sporazuma (do kraja 2007 god)
48
1.1.2.- Dostaviti usvojeni Nacionalni plan REMPEC centru, drzavama lanicama JJI, radinj
integrisanja u Sub-regionalni plan za suzbijanje,spremnost i reagovanje u slucajevima inci
zagadjenja Jadranskog mora (do kraja 2008 godine)

1.2.1.- Obezbjedjivanje propisanog minimuma tehnickih kapaciteta,te jacanje kadrovskih kapac
sprovodjenje Nacionalnog plana za
reagovanje u slucajevima incidentnih zagadjenja mora sa brodova (2007-2010
godina)

2.1.1.- Izrada specifikacije potrebne opreme,te nabavka i postavljanje/montaza iste
2.1.2.- Obuka kadrova i izrada plana za upravljanje odlaganjem i tretmanom otpada koji se
prihvata u lukama sa brodova

3.1.1.- Obuka inspekcijskih sluzbi(inspektora) i poboljsavanje nivoa inspekcijske kontrole (do kraja
godine)
3.1.2.- Poveanje broja izvrilaca za nadzor i nadgledanje nedozvoljenih pranjenja
zagadjivajuih materija u more (do kraja 2007 godine)
3.1.3.- Pristupanje/uclanjivanje u odgovarajuce regionalne i medjunarodne
inicijative/ugovore,radi sto efikasnijeg tretiranja sprijecavanja zadjenja mora sa brodova.( do
kraja 2007. godine)
3.1.4.- Obuka inspekcijskih slubi i postepeno uvodjenje EU/Medjunarodnih normi za
poboljanje nivoa inspekcijske kontrole zagaenja vazduha sa brodova (do kraja 2007.
godine)

4.1.1.- Analiza i prijedlog izmjena i dopuna odgovarajucih zakonskih propisa u ovoj oblasti (do
kraja 2007. godine)
INDIKATORI Izradjen i prihvacen Nacionalni plan za reagovanje u slucajevima incidentnih zagadjenja mora sa br
Specificirana,nabavljena i montirana propisana oprema u lukama;Obuceni/edukovani kadrovi za ru
opremom u lukama.
Poboljsan nivo efikasnosti inspekcijskih sluzbi;Smanjen broj incidentnih zagadjenja mora sa brodov
Uspostavljen odgovarajuci i uskladjeni zakonodavni i institucionalni okvir u pogledu spre
zagadjenja mora sa brodova.
Prihvacene sve relevantne medjunarodne konvencije i ugovori,kao i regionalne inicijative.
PARTNERSTVA Koordinaciono tijelo za IUOP;Vlada RCG
Ministarstvo Pomorstva i Saobracaja
Ministarstvo turizma i zastite zivotne sredine; Medjunarodne finansijske organizacije; Lokalne samo


IZAZOV (VII) : SMANJENJE I/ILI ELIMINSANJE ZAGAENJA OBALNOG PODRUJA


STRATEKI
CILJ
C) SMANJITI I/ILI SPRIJECITI ZAGAENJE KOPNENOG DIJELA OBALNOG
PODRUJA I VAZDUHA
OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI
1.Implementacija stratekog Master plana za upravljanje vrstim otpadom na nivou Republike
2. Integrisati kriterijume zatite ivotne sredine i odrivosti prilikom izrade i realizacije projekata
iz oblasti infrastrukture, poljoprivrede i turizma
3. Smanjenje negativnih uticaja industrije i saobraaja na ivotnu sredinu
4. Sanacija ili eliminacija izvora zagaenja u zonama sanitarne zatite izvorita pitke vode
MJERE 1.1 Izgradnja regionalnih sanitarnih deponija sa reciklanim centrima u obalnom podruju
2.1. Integrisanje EU standarda za zaitu ivotne sredne i dobre meunarodne prakse u
projektovanju infrastrukturnih i turistikih objekata i u poljoprivrednoj proizvodnji
3.1 Smanjenje emisije industrijskog opasnog i drugog otpada i emisije zagaenja iz saobraaja
4.1. Odreivanje slivnog podruja izvorita i izrada programa sanacije postojeeg stanja
AKTIVNOSTI
I ROKOVI
1.1.1. Obezbjeenje investicije i stavljaja u funkciju regionalnih sanitarnih deponija za primorske
optine (2007. god.)
1.1.2 Uspostaviti partnerstvo privatnog i javnog sektora (IV kvartal 2007. godine)
1.1.3 Izgraditi reciklane centre i uspostaviti selektivno prikupljanje i odlaganje otpada (IV
kvartal 2007. godine)

2.1.1 Primjena EU standarda prilikom projektavanja infrastrukture i turizma (2007.-2009.
godine)
2.1.2 Primjena EU standarda kod primjene zatitinih sredstava u poljoprivredi (2007.-2009.
godine)
2.1.3 Dosledna primjena Zakona o o procjeni uticaja na ivotnu sredinu i Zakona o stratekoj
procjeni uticaja na ivotnu sredinu (2007-2009. godine)
49

3.1.1 Primjena IPPC zakona i primjena BAT i istijih tehnologija (2007 godine-
kontinuirano)
3.1.2.Stimulisati korienje vozila sa manjim stepenom emisije izduvnih gasova (2007-2009.
godine)
3.1.3 Redovna kontrola tehnike ispravnosti vozila (2007- kontinuirano)

4.1.1 Sprovesti programe sanacije postojeeg stanja (2007-2008)
4.1.2. Uspostaviti zone i pojaseve sanitarne zatite za sva izvorita (IV kvartal 2008. godine)
4.1.3. Vriti redovno kontrolu izvora zagaenja (stalna aktivnost)

INDIKATORI Kontinuirano izvjetavanje o stanju ivotne sredine mora i obalnog podruja,Poboljanje
kvaliteta vazduha, zemljita i morske vode,izgraene regionalne deponije,procenat komunalnog
otpada koji se propisno odlae, EU standardi za motorna vozila su u primjeni, Smanjenje broja
vozila koja ne ispunjavaju ekoloke standarde, Koliina upotrebljenih zatitnih sredstava,
Pripremljene broure/prirunici o odrivoj poljoprivredi(edukativni i informativni), Studija o
procjeni uticaja na ivotnu sredinu, Broj prijava/ broj izdatih IPPC dozvola, Broj
projekata/investicija realizovanih uz integrisanje UNWTO principa odrivog razvoja, Broj
preduzea koja primjenjuju BAT i istije tehnologije, Uspostavljene zatitne zone i pojasevi
zatite za sva izvorita i cjevovode, Poveana efikasnost inspekcijskih slubi
PARTNERSTVA Koordinaciono tijelo za IUOP, Vlada RCG, Ministarstvo pomorstva i saobraaja, Ministarstvo
poljoprivrede, umarstva i vodoprivrede, Ministarstvo turizma
Ministarstvo ekonomije, Meunarodne finansijske organizacije, Privredni subjekti, Lokalne
samouprave, Komunalna preduzea, Uprava pomorske sigurnosti, JP Regionalni vodovod, JP za
upravljanje morskim dobrom, JP za vodosnabdijevanje



IZAZOV (VIII) : OBEZBIJEDITI VISOK STEPEN SIGURNOSTI LJUDI I
MATERIJALNIH DOBARA OD PRIRODNIH NEPOGODA


STRATEKI
CILJ
PRILAGODITI PLANIRANJE I UREENJE PROSTORA I IZGRADNJU OBJEKATA USLOVIMA VISOKOG
PRIRODNOG RIZIKA

OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI
1. Primjena prinicipa aseizmikog planiranja i projektovanja
2. Smanjenje uticaja od drugih prirodnih rizika (klizita, bujice, poplave, poari i sl)


MJERE


1.1. U prostornim i urbanistikim planovima odrediti namjenu prostora u skladu sa principima aseizmikog planira
1.2 Kod projektovanja i izgradnje objekata obavezno primjeniti aseizmike principe
1.3. Uvesti aseizmiko upravljanje fondom postojeih objekata

2.1 Obezbijediti planse i organizacione preduslove za smanjenje uticaja prirodnih rizika


AKTIVNOSTI

I

ROKOVI
1.1.1 U planovima uraditi makro i mikro zoniranje i kartiranje vulnerabiliteta (kontinuirano)
1.1.2 Obavezna kontrola uskladjenosti prostornih i urbanistickih planova sa utvrdjenom seizmickom makro i
reonizacijom (kontinuirano)

1.2.1 Normirati izdavanje saglasnosti za primjenu aseizmikih principa na projekte (IV kvartal 2007. godine)
1.2.2 Uvesti obaveznu kontrolu primjene aseizmikih principa kod izvoenja objekata ( IV kvartal 2007. godin

1.3.1 Uraditi dijagnozu seizmike sigurnosti postojeih objekata (do 2010. godine)
1.3.2 Uraditi program mjera za sanaciju nedovoljno seizmiki sigurnih objekata (do 2010. godine)
1.3.3 U postojeu regulativu ugraditi odredbe o obaveznoj primjeni prinicpa aseizmikog planiranja i graen
kvartal 2007. godine)

2.1.1 Uraditi katastar podruja koja su potencijalno izloena prirodnim nepogodama (do 2010. godine)
2.1.2 Planovima definisati mjere zastite od prirodnih nepogoda (kontinuirano)
2.1.3 Tehnicki i kadrovski osposobiti Slube zatite od elementarnih nepogoda (do 2009. godine)

INDIKATORI Prostorni i urbanistiki planovi sadre prinicpe planiranja u seizmikim uslovima, projekti uraeni po principima
aseizmikog graenja, uraena dijagnoza seizmike sigurnosti postojeih objekata, uraen Program mjera za
sanaciju nedovoljno seizmiki sigurnih objekta, Ugraene odredbe o obaveznoj primjeni prinicipa aseizmikog
50
planiranja u postojeu regulativu, Uraen katastar, definisane mjere zatite od prirodnih nepogoda u planovima,
osposbljena Slube zatite od elementarnih nepogoda
PARTNERSTVA
Ministarstvo za ekonomski razvoj, Lokalne uprave primorskih optina, Univerzitet Crne Gore, struna javnost







IZAZOV (IX) : UPOTPUNJAVANJE ZNANJA I SVIJESTI O ZNAAJU I
MOGUNOSTIMA RAZVOJA OBALNOG PODRUJA


STRATEKI
CILJ
Izdii nivo informisanosti, znanja i svijesti o obalnom podruju i ojaati uee
javnosti donoenju odluka
OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI

1. Unaprijediti sistem sticanja znanja iz oblasti relevantnih za obalno podruje
2. Informisati i ukljuiti javnost u proces donoenja odluka vezanih za obalno podruje
MJERE
1.1 Razviti i obezbijediti funkcionisanje informacionog sistema (GIS) o obalnom podruju
1.2 Edukacija akademskog kadra

2.1 Popularizacija tema vezanih za obalno podruje putem medija
2.2 Primjeniti principe Arhuske konvencije

AKTIVNOSTI
I ROKOVI

1.1.1 Obezbijediti podrku organima i institucijama za aurno sakupljanje podataka i voenje
evidenicije o obalnom podruju (do 2008. godine)
1.1.2 Uiniti dostupnim podatke iz informacionog sistema institucijama, organima i iroj javnosti
(2008- 2010. godine)

1.2.1 Formirati studijske programe (osnovne i postiplomske) na postojecim fakultetima i
institutima (2008- 2010. godine)
1.2.2 Organizovati struno usavravanje mladih kadrova u inostranstvu (kontinuirano)

2.1.1 Priprema javnih nastupa, specijalizovanih radio i TV emisija, asopisa, internet stranica i sl.
(kontinuirano)

2.2.1 Obezbijediti ukljuivanje javnosti i predstavnika civilnog drustva (NVO, MZ, Udruenja
penzionera, lovaka drutva, ribolovaka, sportska, Udruenja gradjana) u procese doenja
odluka i njihove realizacije kod nadlenih javnih institucija za obalno podrucje (kontinuirano)

INDIKATORI
Informacioni sistem funkcionie, formirani studijski programi, broj usavrenog kadra, broj
emisija o obalnom podruju, broj odluka donesenih participativnim procesom

PARTNERSTVA
Vlada, resorna ministarstva, JPMDCG, primorske lokalne samouprave, organi i institucije, NVO,
lovaka drutva, ribolovaka, sportska i udruenja gradjana







IZAZOV (X) : OBEZBIJEDITI REALIZACIJU STRATEKIH - DUGORONO
ODRIVIH RAZVOJNIH OPREDJELJENJA

51

STRATEKI
CILJ
USMJERAVANJE INVESTICIJA U PRAVCU REALIZACIJE STRATEKIH CILJEVA
OPERATIVNI
CILJEVI/
PRORITETNI
ZADACI

1. Utvrditi kriterijume prihvatljivosti / neprihvatljivosti investicija sa aspekta
ostvarenja globalnih ciljeva
2. Obezbijediti formalne preduslove za realizaciju investicija

MJERE
1.1 Definisati zone i lokacije za investiciona ulaganja
1.2 Utvrditi kapacitete, uslove, ogranienja za realizaciju objekata po pojedinim zonama

2.1 Prilagoditi propise u smislu podrke investicijama
2.2 Unaprijediti efikasnost administracije

AKTIVNOSTI
I ROKOVI

1.1.1 Donijeti PPR (do kraja 2007. godine)
1.1.2 Donijeti planove nieg reda (do kraja 2008. godine)

1.2.1 U planove kojima se razrauju PPR i PPPPNMD jasno precizirati kapacitete, uslove i
ogranienja za buduu gradnju (do kraja 2008. godine)

2.1.1 Po potrebi izmjeniti postojee zakona, donijeti podzakonska akta i odluke o prodaji
dravnih nekretnina uskladiti sa ciljem (2007. godine)

2.2.1 Uspostaviti red na tritu nekretnina uz proceduru koja garantuje sigurnost transakcije
(2007. godine)
2.2.2 Obezbijediti aurno voenje upravnog postupka u prometu nekretnina i izdavanju
odobrenja (2007. godine)

INDIKATORI
Usvojeni planovi, dopunjeni zakoni, uspostavljene insititucije

PARTNERSTVA
Vlada, resorna ministarstva, Lokalne samouprave, Direkcija za nekretnine, Agencija za strana
ulaganja, Agencija za promociju stranih investicija,