Univerzitet u Zenici

Zdravstveni fakultet


OSNOVE PREHOSPITALNE
URGENTNE MEDICINE

Doc.Prim.Dr.sci.med. Meki_Abazovi Alma
KRVARENJE
Krvarenje je isticanje krvi iz oteenog krvnog suda
(trauma ili patoloki proces)
ukupna koliina krvi kod odrasle osobe je 5 litara

PODJELA KRVARENJA

prema vrsti krvnog suda
-arterijsko
-vensko
-kapilarno
prema lokaciji
-vanjsko
-unutranje
prema uzroku:
-traumatsko
-patoloko
KARAKTERISTIKE KRVARENJA

1. ARTERIJSKO KRVARENJE svijetlo crvene boje, istie u mlazu, u
ritmu sranog rada
2. VENSKO KRVARENJE tamnocrvene boje, curi (sporo)
3. VANJSKO KRVARENJE povrijeena je koa ili sluzokoa, pa krv
direktno ili indirektno dospijeva u vanjsku sredinu
4. UNUTRANJE KRVARENJE povrijeen je neki unutranji organ i krv
se izliva u neku tjelesnu upljinu
5. TRAUMATSKO KRVARENJE oteenje zida krvnog suda izazvano je
traumom mehanikim oruem, vatrenim ili hladnim orujem
6. PATOLOKO KRVARENJE oteenje zida krvnog suda je izazvano
direktnim dejstvom patolokog procesa na krvni sud (TBC, ulkus,
karcinom)
SIMPTOMI KRVARENJA

1. blijedilo koe i vanjskih sluznica
2. pad KP
3. ubrzan i tanak puls
4. lice oroeno ljepljivim i hladnim znojem
5. ubrzano disanje
6. slabost
7. zamor
8. e
9. pospanost
10. u poetku nemir, pa nezainteresovanost, te besvjesno
stanje
PROCJENA KOLIINE
IZGUBLJENE KRVI

na osnovu:
- pada KP
- brzine i kvaliteta pulsa
- izgled koe i vidljivih sluznica
Ako je:
- KP iznad 100 mm Hg (normalan);
- puls 80-100/min
- okrajine tople
- respiracije 14-20
- boja koe i vidljivih sluznica uobiajena
- diureza >30ml/h
- na mentalnom planu vrlo jaka uznemirenost
gubitak krvi nije vei od 15% (do 750ml)
PROCJENA KOLIINE
IZGUBLJENE KRVI

Ako je:
krvni pritisak oko 100mm Hg ili normalan;
puls preko 100/min
okrajine hladne
respiracije 20-30
koa i vidljive sluznice blijede;
diureza 20-30 ml/h
na mentalnom planu blaga anksioznost
gubitak krvi je izmeu 20 i 30%
PROCJENA KOLIINE
IZGUBLJENE KRVI
Ako je:
krvni pritisak ispod 90 mm Hg;
puls preko 100/min. tanak (filiforman);
koa blijeda i hladna
respiracije 30-40
vidljive sluznice izrazito blijede
diureza ispod 20ml/h:
anksioznost i konfuzija
gubitak krvi je preko 30%
PROCJENA KOLIINE
IZGUBLJENE KRVI
Odreena trauma ili patoloko stanje
takoer nam moe posluiti za
orijentaciono odreivanje koliine
izgubljene krvi. Tako, recimo, sumnja na
prelom natkoljenice upuuje nas na
gubitak krvi koji moe iznositi 1 do 1,5
litara. Gubitak krvi u peritonealnu upljinu
kod komplicirane vanmaterine trudnoe
se kree izmeu 2 do 3 litre, itd.

ZAUSTAVLJANJE KRVARENJA

organizam se bori vlastitim mehanizmima (vazospazam,
koagulacija, centralizacija krvotoka) PRIRODNO
arteficijalno (privremeno i trajno)
tamponada rane
hvatanje krvnog suda Peanom
epistaxis (digitalna kompresija; prednja nosna tamponada - SHP)
otorrhagia (gaza, zavoj)
haemoptisis, haemoptoa (adekvatan poloaj, transport)
haemathemesis (poloaj, IV put, infuzija, transport)
melaene
haemathuria (micro, macro)
krvarenje iz genitalnih organa ene
ADEKVATAN POLOAJ KOD KRVARENJA
TRENDELENBURGOV POLOAJ!!!
OK

je akutno, dinamino stanje organizma gdje su vitalne funkcije svedene
na minimum.
ok je kriza periferne cirkulacije.
Normalna perfuzija tkiva u tijelu iziskuje besprijekoran rad etiri
stvari:-netaknut vaskularni sistem koji osigurava dostavu
oksigenisane krvi tijelu - KRVNE ILE
odgovarajuu izmjenu plinova u pluima - OKSIGENACIJU
Odgovarajui volumen tekuine u vaskularnom sistemu - KRVNE
ELIJE I PLAZMA
besprijekoran rad pumpe: SRCE
Srce mora istiskivati krv iji je volumen primjeren, krvne ile moraju
biti ouvane i funkcionalne, a plua moraju osigurati dovoljnu
oksigenaciju krvi.
Multisistematski poremeaj sa slijedeim simptomima:
pad KP
Tahikardije
Hladna, ljepljiva koa
Smanjena ili preslaba diureza
Psihiki poremeaj
ETIOLOKE KATEGORIJE OKA
ANAFILAKTIKI OK je rezultat preosjetljivosti na odreeni antigen
koji se u organizmu sukobljava sa antitijelima, pri emu se
oslobaaju vazoaktivne supstance.
Dolazi do vazodilatacije i pada RR.
Supstance koje se oslobaaju pri reakciji antigen-antitijelo djeluju
na cjelokupnu glatku muskulaturu(respiratorni, digestivni,
genitourinarni sistem)

SIMPTOMI ANAFILAKTIKOG OKA
Edem laringsa
Bronhospazam
Povraanje
Defekacija
Uriniranje
Genitalno krvarenje
PRVA POMO

Obezbjeenje dinog puta
O2
Adrenalin IV
Kortikosteroidi
Antihistaminici
Transport
HIPOVOLEMIJSKI OK
nastaje kad cirkulatorno korito ostane bez uobiajene
cirkulirajue tekuine.
VRSTE HIPOVOLEMIJSKOG OKA
Hemoragini ok-zbog gubitka pune krvi
Kod opekotina-zbog gubitka plazme
Kod povraanja, proljeva i znojenja, zbog gubitka vode i
elektrolita
Hemoragini ok je najei:Rezultat je
krvarenja(rane,prelomi velikih kostiju, krvarenja iz
GIT,ginekoloki)
Hipoglikemijski ok nastaje kod velikih gubitaka
plazme(opekotine) i minerala.
PRVA POMO

Zaustaviti krvarenje
Adekvatan poloaj
IV linije infuzije 3:1(kristaloidi i koloidi)
O2
Transport
Antiok odjea (donji ekstremiteti i
abdomen napuhati do pritiska od 105
mmHg)
KARDIOGENI OK
nastaje oteenjem sranog miia.Nije u najveem broju sluajeva
uzrokovan primarnim oteenjem srca(IM-20%), ve djelovanjem
drugih uzroka(tenzioni pneumotoraks, tamponada srca,zrana
embolija)
SIMPTOMI:
tahikardija
tihi srani tonovi
dilatirane vene na vratu-BELOVA TRIJADA KOD TAMPONADE SRCA
hipotermija
bradikardija
PRVA POMO
Adekvatan poloaj(polusjedei)
IV-kristaloidi
O2
Perikardiocenteza
Transport
TRAUMATSKI OK
uzrokuju traume.

bol
mirnoa
bljedoa
Hladnoa
tahikardija

PRVA POMO
Adekvatan poloaj
O2
Analgetik
IV
Imobilizacija
Transport
SEPTINI OK
je najopasnija komplikacija infekcije.Moe biti uzrokovan svim
vrstama bakterija.Nije rijetka sepsa.

SIMPTOMI:
Poviena TT
Tahikardija
Groznica, treskavica
Hiperventilacija
Poremeaj svijesti
Hipoksije

PRVA POMO
Adekvatan poloaj
O2
Antibiotici
Transport
OPTE KARAKTERISTIKE OKA

Protie kroz dvije faze:
1. Odbrambena faza(vazokonstrikcija i centralizacija krvotoka)
2. Kompletno zatajivanje organizma

SIMPTOMI:
u poetku nemir
bljedoa
RR pada
tahikardija
hladnoa
oroen ljepljivim znojem
disanje plitko i ubrzano

OVO JE REVERZIBILNA FAZA OKA!!
IREVERZIBILNA FAZA OKA

nezainteresovanost
bljedilo
cijanotine okrajine
RR nizak
diureza prestala
PRVA POMO

Zaustavljanje krvarenja
Adekvatan poloaj
Provjera vit.parametara
IV put(davati infuzije)
O2
Bikarbonat
Monitoring
Transport
Ringer. Fizioloka otopina je drugi izbor. Uobiajena doza
je 2 lit, a 20 ml/kg za djecu.
3:1/ 300 ml tekuine na 100 ml izgubljene krvi
BESVJESNO STANJE

Svijest podrazumijeva cjelokupnost psihikih funkcija
(svijest o samom sebi, orijentacija u vremenu i prostoru)
Besvjesno stanje NIJE bolest, ve SIMPTOM koji
upozorava da se deava neto ozbiljno. Ono je rezultat
to se:
U mozgu javljaju smetnje u regulaciji protoka krvi
Modano tkivo je pod dejstvom patolokog procesa-
oteeno
Otrovne supstance koje se unose u organizam ili se
stvaraju u izmjeninim metabolikim uslovima u samom
organizmu, te svoje toksino dejstvo ispoljavaju na
modano tkivo
DUBINA POREMEAJA
SVIJESTI
DUBINA POREMEAJA SVIJESTI
SOMNOLENCIJA - bolesnik spava. Kontakt se moe
uspostaviti, ak i verbalno. im prestane govor on spava.
SOPOR - bolesnik je BEZ SVIJESTI, ali reaguje na jae
drai. Moe izvravati jednostavne komande: stisni
ruku, otvori oi
KOMA - najdublji poremeaj svijesti, bolesnik se ne moe
probuditi vanjskim podraajima. Prisutna anefleksija. Oi
su zatvorene.
SYNCOPA (nesvjestica) je iznenadni i kratkotrajni
poremeaj svijesti. Prisutno je bljedilo i slabljenje
tjelesnog tonusa. Traje od nekoliko sekundi do 1 minuta.
Oporavak je spontan. Nastaje zbog HIPOKSIJEMIJE
(modanih elija)
USLOVI KOJI UZROKUJU
SINKOPU

Naglo ustajanje(promjena poloaja)
Dugo stajanje u neprijatnim uslovima
Bol, emotivni stres
Tople i zaguljive prostorije
Udarac u osjetljive dijelove tijela
PRESTAJE U HORIZONTALNOM POLOAJU
UZROCI
Srana oboljenja:
Angina pectoris
IM
Pluna embolija
Aritmija
Disekantna aneurizma aorte
PAD SISTOCNOG KRVNOG PRITISKA(nagli pad ispod 60 mm Hg
onemoguava adekvatnu modanu perfuziju)
METABOLIKI POREMEAJ(hipoglikemija)
POVREDE
TROVANJA(droge,duhan,alkohol,CO,barbiurati)
NEDOSTATAK O2 ili njegove iskoritenosti(anemije)
SIMPTOMI KOD SINKOPE

Munine
Bljedilo
Nelagode
Slabost

PRVA POMO KOD SINKOPE
Adekvatan poloaj (HORIZONTALNI, moe blago
podignut za 10-15 stepeni)
Osloboditi vrat i gornji diop tijela od odjee koja stee
Provjeriti vitalne znake
Obezbijediti i provjeriti dini put
Pokuati odrediti uzrok
Utvrditi postoji li krvarenje ili povreda glave
DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA

EPILEPSIJA (koa lica je crvena ili
cijanotina, kod SINKOPE blijeda;
oporavak kod EPILEPSIJE je spor, ishod
SINKOPE brz. Kod EPILEPSIJE se
unesreeni ukoe, ima ugriz jezika, a kod
SINKOPE rijetko)
VRSTE KOMA

CEREBRALNA KOMA
Meu 10 vodeih oboljenja kao uzroka smrti
80% povreda glave zavrava smru
Konstanta na osnovu koje se dijagnosticira, prati i prognozira ishod
je dubina poremeaja svijesti
GCS
Praenje disanja, KP, kapilarnog punjenja-TRAUMA SCORE

PEDIJATRIJSKI TRAUMA SCORE
METABOLIKE KOME
Hipoglikemina koma(koncentracija glukoze u krvi normalna je od
3,33-5,55 mmol/l. Kad padne na 2,75 mmol/l nastaje hipoglikemina
koma. Pad ispod 1,65 mmol/l dovodi do gubitka svijesti. Rezultat je
gladovanje ili poslije uzimanja obroka. Uglavnom se pojavljuje kod
dijabetiara nakon aplikacije inzulina (fiziki napor, febrilna stanja)
Simptomi: bljedilo, slabost, tahikardija, znojenje, glad,
razdraljivost, grevi-KOMA. Koa je vlana, muskulativno je
hipotonina. KP normalan, puls dobro punjen, zjenice uredne. Ne
osjeti se prisustvo acetona.
PRVA POMO

Adekvatan poloaj
Dini put
IV put
50% glukoza
DIJABETIKA KOMA
Tip 1 nastaje destrukcijom pankreatinih beta elija i sklon je
ketoacidozi.
Tip 2 uzrokovan insulinskom rezistencijom ili nedostatkom sekvecije
sa insulinskom rezistencijom
KOMPLIKACIJE EERNE BOLESTI
AKUTNE:
Hipoglikemija
Hiperglikemija ketoacidoza-hiper
HRONINE:
Mikrovaskularne:
retinopatija
nefropatija
neuropatija
dijabetiko stopalo
Makrovaskularne:
koronarna srana bolest
cerebrovaskularna bolest
periferno vaskularna bolest
SIMPTOMI DIJABETIKE KOME

Poliurija
Polidipsija
Zamor
Povraanje
Kusmaulovo disanje
Jezik suh
Miris ACETONA u okolini
Hipotenzija
tahikardija
PRVA POMO KOD DIJABETIKE KOME
Adekvatan poloaj
Dini put
Transport
Endotrahealna intubacija
O2
IV hipo ili izonini NaCl
Insulin 0,3 i.j.ikgTT
NG sonda
Urinarni kateter
Kod ACIDOZE(pH manji 7,1)- NaHCO3-1-2 amp
HEPATINA I UREMINA
KOMA
BESVJESNO STANJE

TROVANJE (INTOXYCATIO)

Ekoloke katastrofe
Svaka supstanca, bilo da je metabolini produkt(endogena) ili da se
unese spolja (egsogena), ako premai tolerantnu
koliinu(koncentraciju) postaje otrov.
1. NAMJERNA (samoubilaka ili ubilaka)
2. NENAMJERNA (sluajna)

Identifikacija otrova
ime je trovanje uzrokovano
koja je koliina otrova
kada je nastupilo trovanje
Oblici otrova
gasovi(CO, CO2, bojni otrovi)
tenosti( kiseline, baze, benzol)
vrste tvari (praci, insekticidi, hrana)
ZNACI TROVANJA

govore nam o vrsti otrova:

miris
boja
promjene na koi
karakter disanja
irina zjenice
luenje pljuvake
promjene svijesti
Najei toksini sindromi

Holinergini sindrom esto je uzrokovan organofostafnim ili
karbamatnim insekticidima,fiziostigminom ili nekim gljivama.
Najei uzroci su:
konfuzija;
depresija CNS-a;
slabost;
salivacija;
lakrimacija;
inkontinencija stolice i mokrae;
eluano-crijevni grevi;
povraanje;
miine fascikulacije;
pluni edem;
mioza;
tahikardija ili bradikardija;
grevi.
Antiholinergini sindrom najee
uzrokuju:antihistaminici,antiparkinsonici,atropin,skopola
min,amantadin,antipsihotici,antidepresivi,antispazmolitici
,midrijatici,relaksanci,gljive (amanita muscaria).
Najei znaci su:
delirij sa nerazumljivim govorom;
tahikardija;
suhoa;
crvena koa;
iroke zjenice;
mioklonus;
poviena temperatura;
retencija mokrae;
slabija peristaltika;
grevi;
disritmije u teim sluajevima.
Simpatomimetiki sindrom
najee uzrokuju: kokain, amfetamin,
metaamfetamin i njegovi derivati, efedrin i
pseudoefedrin.
Najei znaci su:
paranoja;
smetnje srane provodljivosti;
hipertenzija;
hiperpireksija;
piloerekcija;
midrijaza;
hiperrefleksija.
ZBRINJAVANJE OTROVANIH

1. ELIMINACIJA OTROVA

2. NEUTRALIZACIJA OTROVA

3. LIJEENJE SIMPTOMA

ELIMINACIJA OTROVA

Istim putem kojim je unesen - digestivni,
respiratorni sistem, koa: povraanje (mlaka,
slana voda, draenje resice do 2 sata,
ipekakuane, apomorfin)

KONTRAINDIKACIJE ZA IZAZIVANJE
POVRAANJA

Pacijent bez svijesti, ako nije uraena intubacija
Kod trovanja kaustinim tvarima
Ispiranje eluca (NG sonda) - ukoliko je otrov
unesen manje od 2 sata prije.

KONTRAINDIKACIJE ZA
ISPIRANJE ELUCA
Sklonost krvarenju ili prisutno krvarenje iz GIT-a

Konvulzivne krize
Srana dekompenzacija
Trovanje jakim kiselinama, bazama, benzinima
Ako je otrov dospio dinim putem, iznijeti iz zatrovane
prostorije i obezbijediti mu dobru ventilaciju.
(intubacija obavezna kod besvjesnih pacijenata)
Otrov koji se uklanja sapiranjem ili upijanjem
(mlaz tekue vode)
NEUTRALIZACIJA OTROVA

Cilj je postii smanjenje toksinosti, a potom i crijevne
resorpcije otrova. U tu svrhu se daje:

Aluminijev hidroksid (kod trovanja kiselim tvarima)
Razrijeeno sire (kod trovanja bazama)
Voda
Mlijeko (kod trovanja tekim metalima)
SODA BIKARBONA NE ZBOG STVARANJA CO2 I
OPASNOSTI OD PERFORACIJE ELUCA!
Carbo medicinalis - aktivni spoj - absorbens
(UNIVERZALNI ANDOL 30-50 grama) na sebe vee
zatitne tvari
Natrijev sulfat - laksativ (ubrzava pasau crijeva)
Ricinusovo ulje - laksativ
Specifini antidoti
REZIME

U uslovima prve i hitne medicinske pomoi potrebno je:

onemoguiti dalji kontakt sa otrovom:
uneeni otrov razrijediti
neutralisati ga
neutralisati ga prirodnim putem
dati aktivni ugalj i laksativ
eventualno, ako smo identificirali otrov i raspolaemo sa
protivotrovom - dati poetnu dozu
obezbijediti dini put
dati kiseonik
uspostaviti i.v. put
ukljuiti kristaloidnu otopinu (glukosalin)
plasirati urinarni kateter
uz nadzor hitno transportirati u stacionarnu zdravstvenu ustanovu
POVREDE HLADNOOM I
TOPLOTOM

HIPOTERMIJA je sniavanje unutarnje temperature
ispod 35 C.Metabolini procesi su reducirani. Smrt je
posljedica kardiovaskularnih i respiratornih poremeaja,
a ne djelovanja niskih temperatura na organizam.
Dijagnosticiramo je rektalnim mjerenjem temperature
Rektalni termometar mjeri temperature 23 C pa i nie.

PRVA POMO KOD HIPOTERMIJE

Skinuti vlanu i hladnu odjeu
Polei osobu
Izbjegavati nagle i grube pokrete
HIPERTERMIJA
je stanje u kojem unutranja temperatura dostie 41 c-43 c i
vie.Zavrava smrtno u oko 80% sluajeva.Neadekvatno zbrinuta
smrtno zavrava u oko 100 % sluajeva.
SUNANICA(INSOLATIO) je stanje ope pregrijanosti organizma
direktnim djelovanjem toplotne energije, prvenstveno na
nezatienu glavu(ljeti, dug boravak na suncu, sunanje)
Otkazivanje hipotalamike regulacije TT ili iscrpljenou znojnih
lijezda.Unesreeni se ne znoji, koa je topla i vrela.Strada CNS,
bubrezi, jetra.

Simptomi sunanice:

Glavobolja
Vrtoglavica
Nemir
Psihotino stanje
Koma

PRVA POMO KOD SUNANICE
Prenijeti unesreenog u hladnu prostoriju
Uzdii uzglavlje
Hladni oblozi
Ako je svjestan dati mu da pije hladne
napitke
Hladne IV infuzije
Rektalno rashlaivanje klizmama

TOPLOTNI UDAR
je stanje ope pregrijanosti organizma uzrokovan
povienom temperaturom okoline i prezasienou
vazduha vodenom parom. Prisutno prekomjerno
znojenje koje dovodi do gubitka minerala (e). Javlja se
u perionicama, peglaonicama, industriji hrane...)
Nastaje iznenada.
ZNACI TOPLOTNOG UDARA
Koa crvena, suha i topla
Ubrzano disanje
TT poviena
KP normalan
Stanje svijesti
PRVA POMO KOD
TOPLOTNOG UDARA
Premjetaj u hladnu prostoriju
Skinuti odjeu i hladiti
AKTIVNO VANJSKO RASHLAIVANJE
AKTIVNO UNUTARNJE RASHLAIVANJE
(HLADNE IV OTOPINE, KLIMA, GASTRINA
LAVAA)
Voda koja se koristi je bitna NE SMIJE biti
hladna od 4 C-18 C
Hlaenje se prekida na 38 C TT
UTAPANJE (SUBMERSIO)
je jedan od eih uzroka nasilne smrti. Moe biti namjerna ili
zadesna.
NAMJERNO:
Ubilaka
Samoubilaka
Vanjski otvori dinih puteva su ispod nivoa ravni tekuine
Dominantan je momenat AKUTNA HIPOKSIJA
Metabolika acidoza
Hiperkapnija
Srani zastoj
PRVA POMO KOD UTAPANJA
Izvlaenje povrijeenog
Vjetako disanje(intubacija)
Srana masaa
Imobilizacija vratne kime
O2
ELEKTRINI UDAR
(ELECTROCUTIO)

je stanje koje nastaje u trenutku ukljuivanja organizma
u strujni krug.

Grevi ili oduzetost
Konverzija elektrine energije u toplotnu - OPEKOTINE.
Efekat djelovanja el.udara je ovisan o:
Vrsti
Naponu
Jaini struje
El. otporu koe
Puta prolaska kroz tijelo
Trajanja izloenosti djelovanju struje
Napon struje je od 220-380 V. Uzrok smrti je srani
zastoj(srce i mozak)
PRVA POMO KOD EL. UDARA

Voditi rauna o vlastitoj bezbijednosti
Iskljuiti izvor struje (stajati na jakom izolatoru)
Procjena vitalnih parametara
Osigurati dini put
Vjetako disanje i masaa srca
Zatita vratne kime
Skinuti odjeu koja gori
U sluaju aritmija - algoritam
IV put
Odrati diurezu
MJERE REANIMACIJE SPROVODITI AK I KOD
INICIJALNE PROCJENE IZGLEDAJU MRTVI!!
UDAR GROMA (FULGURATIO)

Grom nastaje kratkotrajnim pranjenjem atmosferskog elektriciteta
izmeu dva oblaka,oblaka i zemlje, ili oblaka i vode. Napon je
nekoliko stotina miliona volti. Dolazi do naglog zagrijavanja zraka
to je razlog bljeska i grmljavine.
Grom je istosmjerna struja
Promjena na koi, krvnim sudovima i ograncima nerava (izgled
granice paprati)
Smrtnost je 30%
70% povrijeenih ima trajne posljedice
Uzrok smrti je srani zastoj (VF ili ASISTOLA)
Prekid disanja

PRVA POMO KOD UDARA GROMA
Trijaa
Oksigenacija srca i mozga
Ventilacija i oksigenacija
KPR
Zbrinjavati povrede
POVREDE

su oteenje tkiva djelovanjem fizikih ili
hemijskih agenasa. Oteena je struktura, ali i
funkcije organa.
20% od ukupne medicinske kazuistike
saobraajne nezgode su glavni uzrok povreda
stradaju mladi ljudi izmeu 20-30 godina
u zadnje dvije decenije proteklog stoljea u
saobraaju je ozlijeeno oko 350.000 000 ljudi,
uz 6.000 000 poginulih
djeca 15-20% u ukupnom povreivanju
PODJELA POVREDA PREMA
UZROKU NASTANKA
1. MEHANIKE POVREDE nastaju pod dejstvom mehanike
sile; pritiskom ili udarom. Najee dolazi i do oteenja
krvnih sudova, nerava, miia i kostiju. Dijele se na
direktne i indirektne.
2. TERMIKE POVREDE nastaju usljed dejstva poviene ili
sniene temperature.
3. ELEKTRINE POVREDE nastaju usljed dejstva struje
visokog ili niskog napona ili dejstvom prirodnog
elektriciteta.
4.HEMIJSKE POVREDE nataju uslijed djelovanja hemijskih
supstanci-KISELINA I BAZA.
5.RADIJACIJSKE POVREDE nastaju radijacionim
djelovanjem razlicitih izvora zracenja.
6. KOMPRESIONE I DEKOMPRESIONE POVREDE nastaju
usljed naglih promjena pritiska okoline (vazduni udar,
visinska bolest, neto)
VRSTE POVREDE
Mehanike povrede mogu biti ZATVORENE i OTVORENE.

Kod zatvorenih povreda koa je lako oteena (oguljotina
ili ogrebotina). Mogu biti oteena i dublja tkiva.
1. POTRES TKIVA ILI ORGANA poremeaji su
funkcionalne prirode i reverzibilni su (COMMOTIO
CEREBRI)
2. NAGNJEENJA (CONTUSIO) nastaju dejstvom tupe sile
(krvni podlivi, bol. otok)
Otvorene povrede nastaju kada je oteen kontinuitet
koe ili neto koe, te dovode do RANA. Postoji kontakt
sa vanjskom sredinom (mogunost infekcije).

RANE

se meusobno razlikuju u odnosu na:

lokaciju (unutranje i spoljanje)
dubinu (povrne i duboke)
povrinu (male i velike)
oblik (pravilan i nepravilan)
INFEKCIJA!!!
VRSTE RANA

1. OGULJOTINA (EXCORIATIO) nastaje skidanjem epiderma. Zahvataju malu
povrinu. Zarastaju bez komplikacija.
2. POSJEKOTINA (VULNUS SCISSUM) nastaju dejstvom otrih predmeta.
Pravilne su i ravne ivice. Duboke su (miii, tetive)
3. RAZDEROTINE (Vulnus lacerum) nastaju dejstvom tupih predmeta.
Nepravilnog su oblika i neravnih ivica. Podlone su infekciji. Ostavljaju
oiljke. Obino su kombinovane sa nagnjeenjima.
4. UBODNA RANA (Vulnus punctum) nastaje dejstvom otrih, iljastih i tankih
predmeta. Zahvataju krvne sudove. Karakteristian je nesrazmjer izmeu
veliine vanjske rane (mali ubod) sa moguom unutranjom povredom
(srce, plua, jetra, slezena, bubreg...)
5. UJEDNE RANE (Vulnus morsum) nastaju ujedom, najee ivotinje, ali i
ljudi. Defekti tkiva, nepravilni, skloni infekciji. Kod ujeda ivotinje raunati
na BJESNILO!!!
6. STRIJELNE RANE nastaju dejstvom vatrenog oruja, projektila. Mogu biti
USTRELNE, PROSTRELNE I TANGENCIJALNE. Penetriraju u neku od
tjelesnih upljina. (penetrantne). Sklone iskrvarenju, oku i infekciji.
7. AMPUTACIJSKE RANE kod kojih dolazi do odvajanja dijela tijela. Odrezani
dio je ponekad moguce ponovo spojiti (replantacija).
zaustaviti krvarenje na batrljku
ne koristiti ESMARHOVU POVESKU
ranu prekriti sterilnom gazom
imobilizacija
terapija oka
amputirani dio staviti u kockice leda (NE U
ZAMRZIVA !!) 0C - + 4 C u plasticnu
vrecicu.
KOMPLIKACIJE RANA

1. KRVARENJE - per primam
- per secundam
2.INFEKCIJA

Svaku ranu smatramo PRIMARNO
INFICIRANOM!!
Prisustvo mikroorganizama na koi.
Zbrinjavanje rane (unutar 6h) hirurki.
OPA PRAVILA
ZBRINJAVANJA RANA


1. Ranu prije svega treba uiniti dostupnom, odnosno mjesto
gdje se ona nalazi treba osloboditi od odjee
2. Ispiranje rane vodom nije doputeno, jer se tim nainom
unosi infekcija.
3. Na ranu nije potrebno stavljati, niti u nju sipati
dezinfekciona sredstva. Takoer, nema nikakvog
medicinskog opravdanja u i na ranu stavljati ili toiti
alkohol
4. Na ranu se stavlja samo sterilan zavoj
5. Na ranu se nikada direktno ne stavlja vata, jer se lijepi, a
time se poveava i mogunost infekcije.
6. Najvanija mjera je zaustavljanje krvarenja. Metoda izbora
za veinu krvarenja, a naroito na ekstremitetima, je
kompresivni zavoj.
7. Iz rane se nikada ne vadi strano tijelo, bez obzira na to to
iz rane viri i ini se lako dostupnim. To je dio hirurke
obrade.
PRELOMI KOSTIJU
(FRACTURAE)

Prekid integriteta kosti naziva se prelomom.
Nastaje pod dejstvom mehanicke sile ili patoloskog
procesa
Dijele se na: TRAUMATSKE I PATOLOKE.
Pravilan tretman je IMPERATIV
(mogucnost autoreparacije)
1.IMOBILIZACIJA EXTREMITETA !!!!!
otklanjanje bola
smanjenje mogunosti pomjeranja ulomaka
spreava dalje povredjivanje
spreava vee krvarenje
uva rezervne snage organizma.
PODJELA PRELOMA


1. OTVORENI
(koa je oteena, viri dio prelomljene kosti)
OPASNOST OD INFEKCIJE !!

2. ZATVORENI (koa je intaktna)
ZNACI PRELOMA KOSTI

otok
bol
deformitet
krvarenje
gubitak funkcije
krepitacije
PRAVILA ZBRINJAVANJA
PRELOMA

imobilizacija na mjestu povreivanja
u poloaju u kojem je zateen (nema ispravljanja)
kod otvorenog preloma, zbrinuti ranu, a onda
imobilizirati.

IMOBILIZACIJA je postupak kojim se ozljeeni dio
tijela stavlja u stanje mirovanja. U okviru prve i hitne
medicinske pomoci provodi se privremena imobilizacija.

INDIKACIJE: -prelom kosti
-iaenje
-opsena rana
-opekotina
-smrzotina
-zmijski ugriz
PRINCIPI IMOBILIZACIJE

1. Imobilie se na mjestu nesree.
2. Imobiliu se dva susjedna zgloba.
3. Imobilie se prirunim ili standardnim
sredstvima.

SREDSTVA ZA IMOBILIZACIJU

1. STANDARDNA SREDSTVA ZA
IMOBILIZACIJU
2. PRIRUNA SREDSTVA ZA IMOBILIZACIJU
OPEKOTINE
su povrede nastale djelovanjem visoke temperature,
hemijskih supstanci ili zraenja.

80 % kod djece

Komplikacije:

- ok
- infekcija

Orijentacija o zahvaenoj povrini: Wallaceova ema ili
pravilo devetke

Wallaceova ema
glava i vrat 9%
jedna ruka 9% (obje ruke 2x9%)
prednja strana trupa 2x9%
stranja strana trupa 2x9%
jedna noga 2x9% (obje noge 4x9%)
genitalije 1%
PODJELA OPEKOTINA PREMA
DUBINI

I stepen zahvaen samo epidermis
(crvenilo, bol)
II stepen zahvaeni su dublji slojevi koe,
ali ne i neto (mjehurii ispunjeni bistrom
tenou)
III i IV stepen duboke opekotine, gdje
su zahvaeni svi slojevi koe. Neophodna
je hirurka intervencija. Ostavljaju oiljke.

PRVA POMO
1. Unesreenog iznijeti iz uzrone sredine
2. Skinuti odjeu
3. Brzo hlaenje vodom (tu) najmanje 10 minuta
4. Sa opeene ruke skinuti prstenje
5. Opekotinu prekriti sterilnom gazom (ne masti ili
praak!)
6. Imobilizacija
7. Transport
8. Nadoknada tekuine (jedna kaika kuhinjske soli
na jedan litar tenosti koja se pije)
9. NE buiti mjehurie

U uslovima HMP
zbrinuti dini put
IV put
analgetik, antibiotik, ANA-TE
transport u bolnicu
SMRZOTINE

su povrede nastale djelovanjem niskih
temperatura (na isturenim dijelovima tijela).
Bitna je veliina i dubina smrzotine.

Po dubini:

1. stepen bol, crvenilo, bljedilo, otok
2. stepen bol, otok, mjehurii bistrog sadraja
3. stepen zahvaen stratum germinativum koe i
dublje strukture (miii, nervi, kosti), NEMA bola
(zahvaenost ivaca) gangrena
PRVA POMO

1. unijeti povrijeenog u toplu prostoriju
2. skinuti odjeu
3. prekriti sterilnom gazom
4. imobilizacija, elevacija
5. NE trljati smrzotine
6. NE buiti plikove
7. NE praak ili mast
8. NE navlaiti rukavice ili arape na smrznuti ekstremitet
9. NE hodati
10.NE grijati promrzline termoforima i direktnim izvorima
toplote u uslovima HIMP
nadoknada tenosti I.V. + per.os. (zagrijane ne tjelesnu
temperaturu)
analgetik
antibiotik
KRANIOCEREBRALNE
POVREDE
su dominirajue u odnosu na povrede drugih dijelova
tijela (saobraajne nezgode)

Simptomi:

krv na nos, ui
krvni podlivi oko oiju i iza uiju (prelom baze lubanje)
isticanje likvora
poremeaj svijesti je DOMINIRAJUI simptom
(zapadanje jezika, povraanje, aspiracija)
pratiti puls i zjenice!!! (nejednakost zjenica, jednostrana
oduzetost, epi napadi ODMAH transport u bolnicu)
ZA HOSPITALNI TRETMAN su:



otvorene povrede sa prolapsom modanih
struktura i jasnim klinikim znacima
preloma kostiju glave
sva stanja poremeene svijesti
sva stanja povreivanja kod kojih nije
mogue ostvariti korektnu saradnju
(djeca, alkoholiari, narkomani)
POVREDE KIME

kod preloma kraljeaka kotani ulomci mogu ozlijediti
kimenu modinu PARAPLEGIJA ili QUADRIPLEGJA

UZROCI POVREDE KIMENE MODINE

1. saobraajne nezgode (najee vratne kime)
2. skok u vodu (prijelom vratnih prljenova
QUADRIPLEGIJA)
3. pad sa visine
4. tue
5. strijelne povrede i ubod noem
SIMPTOMI POVREDE
KIMENE MODINE

1. bol u vratu i leima
2. gubitak svijesti
3. povrede glave i politrauma
4. slabost ili oduzetost udova!!!

PRVA POMO
1. pridravanje glave ne pomjerati povrijeenoga
2. osiguranje dinog puta
3. osigurati mjesto davanja prve pomoi
SPINALNI OK NE REAGUJE NA
INTRAVENSKU NADOKNADU
RETENCIJA URINA
IZOSTAJE OSJEAJ ZA MOKRENJE
PLASIRANJE FOLLY KATETERA
POVREDE GRUDNOG KOA

su stanja vitalne ugroenosti zbog oteenja
funkcije disanja. Posljedice su hipoventilacija i
hipoksija.
poremeena srana funkcija
bol
krvarenje u pleuranu duplju OK!!!
Utvrditi da li se radi o:
1. tenzionom pneumothoraxu
2. masivnom haematothoraxu
3.otvorenom pneumothoraxu
4. sranoj temponadi
5. prelomu rebara
PNEUMOTHORAX

VANJSKI
UNUTRANJI

Vanjski PTX zrak u plenalnu duplju ulazi
kroz ranu u grudnom kou
Unutranji PTX zrak dolazi iz
povreenog bronha ili plua.

VODEI SIMPTOM JE DISPNEJA!
Tenzioni PTX se karakterie prisustvom prisustvom zraka
pod pritiskom u plenalnoj duplji koji vri kompresiju
plua u gura medijastinum u suprotnu stranu. Formira se
ventil na listu povrijeene pleure koji funkcionie kao
valvula. Ona omoguava ulazak zraka pri inspirijumu, ali
pri ekspirijumu se zatvara.

DISPNEA
CIJANOZA
ZATAJIVANJE SRCA
LETALAN ISHOD

PRVA POMO

PLEURALNA PUNKCIJA IROKOM IGLOM (izmeu
dva rebra gornja ivica donjeg rebra)
POVREDE REBARA

asimetrija
zarastanje povreene strane prsnog koa
palpatorno prekid kontinuiteta kosti
krepitacije
subkutani emfizem
bol
paradoksalno disanje

PRVA POMO

1. adekvatan poloaj
2. kod otvorenog pneumotoraksa ranu zatvoriti gazom, pa onda staviti
najlon. Rubove zalijepiti.
3. O2
4. I.V.
5. analgetik
NESTABILNA AP

je oblik ishemijske bolesti srca u ijoj kl. slici dominiraju
progresivni anginozni bolovi

KARAKTERISTIKE ANGINOZNE BOLI

Specifina lokalizacija
Trajanje
Kvalitet
Intenzitet
Lokalizacija skoro identina kao kod IM (retrosternalno,
epigastrino, pa i desno od sternuma). Zrai u ramena,
lijevu ruku, donju vilicu, izmeu lopatica.)
Trajanje od 5-10 minuta.
Kad dosegne maksimum, poinje se smanjivati
KLINIKI OBLICI AP

1. NOVONASTALA AP de nuovo - bol u zadnjih
mjesec dana.
2. PROGRESIVNA crescendo- pogoranje i
progresija bola kod bolesnika koji su do tada
imali stabilnu AP. Bolovi su ei i due traju.
3. ANGINOZNI BOLOVI nastaju spontano, u miru,
traju do 15 min. Ne reaguju na NTLG.
4. ANGINA VARIJANT- Princmetalova - spazam
koronarnih kr.sudova - ISHEMIJA
DIJAGNOSTIKA

1. anamneza
2. EKG (inverzije T talasa, depresija ST)
3. lab. nalazi (bez znakova nekroze)

PRVA I HITNA POMO KOD AP

1. svesti fiziki napor na minimum
2. O2
3. IV
4. Analgetik (Morphin)
5. NTGL
6. transport u bolnicu adekvatan poloaj
AKUTNI EDEM PLUA

je dramatino stanje koje zahtijeva neodlonu i adekvatnu
intervenciju.Prisutno je extravaskularno nakupljanje
tekuine u plunim alveolama zbog povienog pl.
kapilarnog pritiska.

UZROCI

1.kardijalnog
2.nekardijalnog porijekla
1.AEP kardijalnog porijekla poinje nastankom
intersticijskog plunog edema koji uzrokuje smanjenje
elastinosti plunog tkiva, suenje sitnih bronha sve do
kardijalne astme.
SIMPTOMI

Prisilni sjedei poloaj
Dispnea, ortopnea
Pjenuav sputum (ili krv)
Saturacija O2 ispod 90%
Tahikardija
RR jako visok (nizak kod kardiogenog oka)
Nabrekle vene na vratu
Obilno znojenje (permanentno)

PRVA MEDICINSKA POMO

1. Saturacija mjerena pulsoksimetrom
2. acidobazni status-parc.prit.O2 je snien
3. Rtg - periferna staza u obliku leptira
4. Centralni venski kateter (CVP povien)
5. EHO srca(povean dijastolni volumen)

TERAPIJA
1.RR normalan ili povien
-O2 (4-8 l/min)
ETI (intubacija)
Aminophyllin IV 1-2
amp.,diuretik,NTGL,antiaritmici ako je
neophodno
AKUTNI EDEM PLUA
NEKARDIJALNOG PORIJEKLA

Oteena je normalna permeabilnost
kapilarno-alveolarne membrane dejstvom
novonastalih endogenih toksina (protease)
i egzogenih toksina koji su dospjeli do
plunog tkiva (otrovni gasovi)
TERAPIJA
Uglavnom kao kod prethodno opisanog.
Kod inhalacione traume daju se
kortikosteroidi.
AKUTNI INFARKT SRCA

je stanje naglog smanjenja ili potpunog prekida dotoka
arterijske krvi u srani mii. Prethodi mu
aterosklerotino oboljenje koronarnih arterija.

RIZIKO FAKTORI:
dijabetes mellitus
HTA
hiper holesterinemija
puenje
stres
gojaznost-MBI vei 30% od normale
nedovoljna fizika aktivnost
muki spol
pozitivna porodina anamneza

RAZVOJNE FAZE AIM

1.ISHEMIJA
2.LEZIJA
3.NEKROZA
Ishemija je nedovoljna snabdjevenost krvlju i kisikom
sranih elija radi suenja koronarnih arterija. Proces je
reverzibilan.
Lezija je vei stepen smanjenja, pa i privremenog
potpunog prekida u snabdijevanju krvlju i kisikom
sranih elija jednog dijela srca. Ovaj proces lezije je jo
uvijek reverzibilan.
Nekroza je trajni i potpuni prekid snabdijevanja krvlju
kisikom jednog dijela sranog miia ije elije potpuno
umiru. Promjene su ireverzibilne. Taj dio srca je mrtav i
njegove elije se raspadaju-AIM
Mogu se javiti maligne aritmije.
SIMPTOMI AIM

bol (dramatino) u prsima (mirovanje). Ispod
grudne kosti iri se u oba ramena, u lijevu ruku,
donju vilicu, vrat,izmeu pleki. Due traje u
odnosu na anginu pectoris (1-2 sata)
nedostatak zraka
preznojavanje
povraanje
proljev
strah od skore smrti
Bljedilo i obilan hladan znoj
DIJAGNOSTIKA AIM

1.EKG (ponavljati ga na 15 min)-elevacija ili depresija ST,proirenje Q
komplexa.
EKG BEZ IKAKVIH PROMJENA NE ISKLJUUJE INFARKT!!!!!!
2.Laboratorija: CPK (kreatinin-fosfo-kinaze) 3-6 sati nakon poetka IM
poviene
AST (aspartat transaminata) i SGOT (glutamin-oksalnosiretna-
transaminate) 8-12 sati nakon poetka IM.
LDH (laktatdehidrogenaze se javlja 24-48 sati nakon poetka IM
mioglobin se pojavljuje PRIJE CK_MB-a i tropina
Koncentracija mu je poveana i kod traume sranog miia.
CK-MB (kreatin kinaze-izoenzim MB) kod tipinog napora.
Srani troponini su najosjetljiviji i najspeciofiniji biohemijski
pokazatelji ishemijskog oteenja srca. Koristi se u dif.dp. od AP
Vrijednosti rastu 4-6 sati od pojave simptoma
Ponoviti ga nakon 6-9 sati.
DIFERENCIJALNA
DIJAGNOSTIKA

1. pluna embolija
2. perikarditis
3. pluni infarkt
4. pneumonija
5. perforacija peptikog ulkusa

PRVA I HITNA MEDICINSKA POMO
1. adekvatan poloaj
2. analgetik
3. Aspirin
4. O 2 4 GL
5. NTGL
6. anksiolitik po potrebi
7. diazepam
8. transport u bolnicu
PLUNA EMBOLIJA

je zaepljenje plune sudovne mree i
predstavlja urgentno stanje u pulmologiji.
Smrtnost je visoka.

95% plunih embolija vode porijeklo iz
dubokog venskog sistema donjih
ekstremiteta
FAKTORI RIZIKA

1. MAIOR
2. MINOR

U MAIOR faktore spadaju:
dugo leanje u postelji
hirurka intervencija i neposredni period poslije intervencije
frakture venskih kostiju
dugotrajna imobilizacija
varikoziteti i duboke venske tromboze
trudnoa i poslijeporoajni period
prethodno dokazane embolije plua
U grupu MINOR faktora spadaju:
kardiovaskularni poremeaji (AE. IM, )
upotreba oralnih kontraceptiva
gojaznost
dugotrajno putovanje
HOBP
hiperkoagulabilna stanja
KLINIKI OBLICI PE

1. AKUTNA MASIVNA PE
2. HRONINA PE
3. PLUNI INFARKT
AKUTNA PE nastaje ako je zahvaeno vie od 60%
vaskularnog sistema u pluima. Desna srana komora
nije u stanju da izbaci svu krv koja u nju pristie. Zbog
zaepljenja plunih arterija u plua ne pristie dovoljno
krvi, pluno tkivo brzo odumire.
HRONINA PE nastaje ako embolus nije potpuno
odstranjen. Cirkulacija krvi ostaje ometena. Dolazi do
velike optereenosti desne strane srca.
PLUNI INFARKT nastaje kao i embolija, s tim da infarkt
zahvati manji dio plua.
SIMPTOMI PE

1. pleuralna ili anginalna bol
2. dispnoja
3. tahipnoja
4. kaalj (suhi)
5. hemoptizija
6. sinkope
7. znaci akutne slabosti desnog srca

DIJAGNOSTIKA
1. kliniki pregled
2. EKG
3. skeniranje radioaktivnom perfuzijom
4. pulmonalna arteriografija
PRVA POMO

1. adekvatan poloaj
2. IV
3. analgetik
4. sedativi
5. O2
6. transport u bolnicu
POREMEAJI SRANOG
RITMA
su veoma vaan kliniki problem. Ponekad mogu
da izazovu i srani zastoj.

Uzorci mogu biti:
- poremeaji tenosti i elektrolita
- poremeaji acidobaznog statusa
- hipoksija i srana insuficijencija
- miokarditis
- pluna embolija
- trovanja
KLINIKA SLIKA:
palpitacije (lupanje srca)
simptomi uzrokovani hemodinamskim
poremeajima
vrtoglavice, gubitak svijesti
VRSTE ARITMIJA:
1. pretkomorni poremeaj sranog ritma


2. komorni poremeaj sranog ritma



PRETKOMORNI POREMEAJI:
sinusna tahikardija (frekvenca preko 100)


sinusna bradikardija (frekvenca ispod 60/50)


atrijalne ekstrasistole (abnormalan P val)
undulacija atrija (frekvenca atrija -300, a
ventrikula 120/min)



fibrilacija atrija (frekvenca od 120-
150/min.) Impulsi se ire po atrijima u
svim smjerovima. Nedostaje P val ispred
QRS

2. KOMORNI POREMEAJI
ventrikularna tahikardija (EKG irok QRS) U 50% sluajeva
nedostaje P val. Frekvenca 150-200 (min.)




ventrikularne ekstrasistole (preuranjena kontrakcija sa bizarnim
izgledom QRS. Pauza nakon ekstrasistole se zove kompenzatorna
pauza.




fibrilacija ventrikula srce ne izbacuje krv (AIM)





AV blok 1, 2, 3 stepena - usporen ili potpuni prekid
provoenja impulsa iz atrija u ventrikule
1. stepen produeni PQ iznad 0,20 sec.
2. stepen:
Wenckebachov Mobitz I postepeno produenje PQ
sve do izostanka impulsa
Mobitz II povremeno ispadanje QRS
3. stepen kompletan prekid provoenja impulsa iz
pretkomore u komore
blok grane djelimian ili potpuni prekid elektrike
provodljivosti kroz srana vlakna

DIJAGNOSTIKA OBRADA
1. anamneza

2. pregled pulsa

3. EKG
LIJEENJE


1. KOREKCIJA UZROKA KOJI SU DOVELI DO
ARITMIJA

2. ANTIARITMICI
DISEKANTNA ANEURIZMA
AORTE
predstavlja prskanje intime zida aorte, pri
emu krv iz lumena aorte prodire u
strukture medije.

PREDISPONIRAJUI FAKTORI:

uznapredovala arterioskleroza
neregulisana HTA
uroene anomalije srca i krvnih sudova
Prema LOKALIZACIJI razvrstava se
u tri grupe:
ascedentni dio aorte

na samom luku

na ostalom dijelu aorte
SIMPTOMATOLOGIJA
1. BOL; jak, razdirui
2. PROMJENE U KP
3. OK
4. AKUTNA ISHEMIJA EKSTREMITETA
(samo jedan ekstremitet)
5. AKUTNA BUBRENA ISUFICIJENCIJA
6. POLIPNEJA
ANEURIZMA I RUPTURA
ABDOMINALNE AORTE
se javlja kao posljedica arterioskleroze,
infekcije, traume. Palpabilna tumefakcija
koja pulsira. Bol u epigastiju ili lumbalnoj
regiji. Povraanje, dijareja.
EMBOLIJA KRVNIH SUDOVA
EKSTREMITETA
je stanje koje dovodi do zaepljenja
arterijskog krvnog suda AKUTNA
ISHEMIJA

1. KARDIOGENE

2. VASKULOGENE
SIMPTOMATOLOGIJA
1. jak, intenzivan bol ispod mjesta
zaepljenja
2. ekstremitet je blijed, hladan i bez
palpabilnog pulsa

POMO
1. poloiti ekstremitet NIE u odnosu na
nivo srca

2. obloiti ekstremitet vatom i ne dirati ga

3. IV put

4. transport
FLEBOTROMBOZA je stvaranje krvnog
ugruka u dubokim venama.
TROMBOFLEBITIS je zaepljenje
povrinske, proirene vene.

RIZIKOFAKTORI:
1. trudnoa
2. kontracepcija
3. povraanje
4. visoke potpetice
5. dugo sjedenje i stajanje
ASTMA BRONCHIALE
je stanje opstrukcije disajnih puteva sa
manifestnim napadom dispneje. Produen
ekspirijum, zvidanje, koritenje pomone
muskulature pri inspirijumu, te suh, podraajan
kaalj.
Reverzibilna opstrukcija disajnih puteva
konstrikcije glatke muskulature bronha, edema
sluzokoe i nakupljanja mukusa. Najei
pokretai su alergeni, virusne infekcije, duhanski
dim, hemikalije. Od fizikalnih faktora tjelesni
napor, hladan zrak, promjena temperature.
Astma ima etiri stepena teine:
1. GINA I (povremena)

2. GINA II (trajna blaga)

3. GINA III (trajna umjerena)

4. GINA IV (teka)
TERAPIJA
1. vazodilatatori - SULBUTAMOL - udisanjem


2. protuupalni lijekovi (inhalacijski
kostikosteroidi)
PNEUMOTHORAX
je nakupina zraka u pleuralnoj upljini zbog
prekida kontinuiteta visceralne ili pamijetalne
pleure.

VRSTE PNEUMOTHORAXA

1. SPONTANI
primarni
sekundarni

2. TRAUMATSKI (tupe ili penetrantne povrede)

1. PRIMARNI SPONTANI
mukarci, visoki, astenine
konstitucije, puai
bol, dispneja, kaalj. Simptomi prestaju
SPONTANO.

Rtg plua
2. SEKUNDARNI SPONTANI
predstavlja komplikaciju prethodno
dokazane plune bolesti.

dispnea

bol
TENZIONI PNEUMOTHORAX
ulazak zraka u pleuralnu upljinu
kroz ventilni mehanizam.
TERAPIJA:

1. visoki polusjedei poloaj
2. analgetik
3. IV, O2
4. transport
GINEKOLOKA URGENTNA
STANJA
POROAJ je fizioloki in zavretka trudnoe.

Znaci predstojeeg poroaja:

isticanje vode amnionska tekuina 12-14h
do poroda
trudovi u razmacima <2'
nagon na veliku nudu
nagon za napinjanjem i tiskanjem
Potrebno je pripremiti:

iste arafe
sterilne gumene rukavice
iste makaze
posuda za posteljicu
iste trake za pupanik
topla voda
djeiji prekrivai
djeija kapica
HIGIJENSKI REIM
pranje ruku, rukavice, odabir mjesta za
poroaj. Tiskanje, pravilno disanje. Pratiti
glavu djeteta. Provjeriti pupanik. Posuiti
novoroene, ne prati. Umotati.
Presjecanje pupkovine. Prije presjecanja
treba PODVEZATI pupanik (kad prestanu
pulzacije). Dva vora. Prvi na 25 cm od
djeijeg pupka, a drugi na udaljenosti do
15 cm. Sijee se izmeu vorova. Raanje
posteljice. ZATITA OD HLADNOE MAJKE
I DJETETA!!
VANMATERINA TRUDNOA
(ektopina)
oznaava razvoj trudnoe izvan materine
upljine. U 95-98% sluajeva zametak se nalazi
u jajovodu.

Razlozi nastanka VMT:

postojanje nepravilnosti i prepreka na putu
kojim prolazi oploena jajna elija (salpingitit,
adnexitis)
infekcije, endometrioza, op. zahvati na
jajovodima
KLINIKA SLIKA (zavisi od mjesta
implantacije jajaca): tubarna lokalizacija
TUBARNI ABORTUS;
istmina lokalizacija TUBARNA
RUPTURA
1. BOLOVI u donjem trbuhu praeni
krvarenjem, nakon izostanka menstruacije
2. PERITONEALNI OK
DIJAGNOZA
1. anamneza

2. EHO i vaginalni pregled

3. test na trudnou

4. hCG u serumu
Siguran znak VMT je ultrazvuni nalaz vitalnog
embrija izvan materice.
Vjerovatni znaci VMT: nedostatak ultrazvunih
znakova trudnoe, adnexalni tumor i slobodna
tenost u trbuhu.

LIJEENJE hirurki
GESTOZE bolesti vezane za trudnou

1. RANE (prekomjerna salivacija i povraanje)
2. KASNE (EPH gestoza i eklampsije 3-10%
trudnoa)
e edem
p proteinurije
H- HTA
SPONTANI POBAAJ
je neeljeni gubitak trudnoe prije 24. sedmice
trudnoe, a teina ploda manja od 500gr.
Najei razlog je na strani oploenog jajaca
(hromosomske aberacije).
Poseban oblik spontanog pobaaja kad dolazi do
grozdaste degeneracije trofoblasta je MOLA
HYDATIDOSA. Uzroci pobaaja na strani majke:
anomalije materice, hormonalni poremeaji,
infekcije....
1. BIOHEMIJSKI POBAAJ
trudnoa se prati i UZ i biohemijski:

RANI prekid trudnoe prije 16. sedmice
trudnoe
KASNI zavretak trudnoe nakon 16. sedmice
trudnoe

SIMPTOMI:
krvarenje
bolovi
otjecanje vode plodove
DIJAGNOSTIKA

1. ginekoloki pregled
2. TVUZ
3. histeroskopija
4. laparoskopija
5. bris vrata materice
6. hormonski status
PLACENTA PRAEVIA
- anomalija usadnje posteljice kad vei ili
manji dio posteljice pokriva unutranju
stijenku donjeg segmenta materice.

1. PR totalis
2. PR partialis
3. PR marginalis
4. PR nisko sjedee posteljice

Osnovni problem je mehanika zapreka
porodu. Krvarenje intenzivno.

Etioloki faktori: upale, kiretae, oiljci od
prethodnog carskog reza. Krvarenje je
uvijek PRIJE prsnua vodenjaka.
KOMPLIKACIJE:
1. OK - majka
2. INFEKCIJA - majka
3. SEPSA - majka
4. ZRANA EMBOLIJA - majka


1. HIPOKSIJA - dijete
2. KRVARENJE - dijete
3. SMRT - dijete
PEDIJATRIJSKE HITNOSTI
podrazumijeva se napad greva u toku poviene TT, koja nije
primarno uzrokovana infekcijom CNS 2-5 % djece ispod 5 god.
ivota ima febrilnekonvulzije.
Najee su izmeu 6 mjeseci i 3. god. ivota (djeaci).
UZROCI SZO - rezultat iznenadnog pojaavanja konstitucionalne i
dobne sklonosti konvulzijama. Familijarna anamneza je pozitivna u
10-30% sluajeva.

SIMPTOMATOLOGIJA:
generalizirani kloniko-tonini grevi
gubitak svijesti
kratkotrajni prekid disanja
U male dojenadi ea je slika fragmentarnih konvulzija (devijacija
pogleda ili trzaja onim jabuicama, stereotipni automatizmi
sisanja.....)
Kratko traju konvulzije
VRSTE NAPADA
1. TIPINE (70%)
2. ATIPINE KONVULZIJE (30%)




PROGNOZA

kratki generalizirani napadi, bez
neurolokog deficita, uredan EEG
DOBRA PROGNOZA
Dugotrajna neuroloka oteenja,
patoloki EEG- LOA PROGNOZA
prelazak u epilepsiju
recidiviraju

LIJEENJE
hospitalizacija
dif.dijagnoza (meningitisi, encefalitisi....)
lumbalna punkcija
EEG sedam dana nakon prestanka
poviene TT
diasepam IV; 0,2 mg/kg, klizma
KONVULZIVNI STATUS
se karakterie produenim napadom i traje
preko 20 minuta.

OBLICI
1. grand mal -konvulzije traju due od 20 min.
-nekonvulzivni - absence, petit-mal
2. UNILATERALNI
3. PARCIJALNI



TERAPIJA
1. dini put
2. antipiretici
3. diasepam
4. dexametazon 0,2- 0,3 mg/kg IV
5. manitol 1-2 g/kg IV
6. laboratorijska dijagnostika


HITNA STANJA U
PSIHIJATRIJI
Najee se javljaju nakon traumatskog
doivljaja.

(gubitak bliske osobe, tjelesnih oteenja,
zatvor, gubitak posla, nova sredina.....)

REAKTIVNA STANJA

kratko traju
povezanost krize sa neugodnim doivljajem
nagli poetak
dobar ishod
PODJELA

1. PRIMITIVNE ZATITNE REAKCIJE
(uzbuenje, ukoenje od straha)

2. SLOENE PSIHOGENE REAKCIJE
(depresivna stanja, SCH, paranoidna
reakcija, halucinatorno-delirantne reakcije)
KLASIFIKACIJA REAKTIVNIH
STANJA
1. NEUROTSKI, stresom uslovljeni
poremeaji su:
akutna stresna reakcija
postraumatski stresni poremeaj
poremeaj adaptacije

2. REAKTIVNA PSIHOZA, IZOTIPNI
POREMEAJI I SUMANUTA STANJA
LIJEENJE
1.udaljavanje iz traumatizirane sredine
psihoterapija
psihofarmakoloka terapija
MENADMENT AKUTNOG BOLA
Bol je simptom i neugodno emocionalno stanje.Subjektivan je.
To je ono to pacijent opie

Posmatramo i evidentiramo da li su prisutni:

cijanoza
kaalj
munina/povraanje
konstipacija
svrab
pospanost/konfuznost
san ili promjena raspoloenja
urinarna retancija
slabost
Da li bol utie na:
drutveni ivot
predstavu o sebi
komunikativnost i druenje
aktivnost

Diferencijalna dijagnoza
Kardiovaskularna etiologija:

oboljenje koronarnih arterija(angina/infarkt)
erikarditis
disekciona aorta

Gastrointestinalna etiologija:
gastroezofagealni refluks
gastritis
ulcer
holecistitis
Pluna etiologija:

pluna embolija
pleuritis
pneumonija
pneumotoraks/spontani)
Nepravilnosti grudnog koa
Kone promjene
Miino-kotane promjene:kostovertebralni
sindrom, kostosternalni bol, problemi sa
ramenima(tendinitis)
Psihogena etiologija

TRETMAN BOLA
WHO skala izbora analgetika
KAALJ
je specifini simptom koji ukazuje na postojanje
respiratornog oboljenja.
to je refleksna ili voljna brza i jaka ekspiracija
pomou koje se dini putevi iste od stranih tvari
duboki inspirijum
zatvaranje epiglotisa i prirubljivanje glasnica
kontrakcija trbune i grudne muskulature uz
potiskivanje dijafragme prema grudnoj upljini
naglo irenje glasnica i otvaranje epiglotisa
VRSTA KALJA
suh kaalj (virusna ili alergijska etiologija
sa vizingom (bronhijalna astma)
Kaljucanje (TBC)
Perzistentan (neo)
sa povienom TT - infekt
GLAVOBOLJA
U 90% sluajeva je simptom blagog poremeaja
dugotrajne glavobolje su povezane sa
malignomima
este glavobolje sinuitisi
praena vidnim poremeajima
Kontaktne lee
Bolesti grla, nosa, uha
Bolesti sa desnima i zubima
Neuralgija
Bolovi u vratnoj kimi
PODJELA
1. VASKULARNE (migrena)
2. TENZIONE (rad na raunaru)

S obzirom na trajanje

trajna
povremena
periodina
progresivna
TENZIONA glavobolja je najea. Bol u vidu stiskanja
na obje strane glave. Pogoravaju se sa bukom. Traju od
30 min. Do 7 dana. Reakcija na stres.

MIGRENOZNI TIP - bol samo na jednoj strani glave.
Osjetljivost na buku i svjetlost
sa aurom
bez aure
U terapiji antiemetik i dihidroergotamin
CLUSTER - mlai mukarci.Bol jak, oko oiju. Puenje i
alkohol su okidai.
REBOUND (povratna) rezultat nekritinog uzimanja
lijekova protiv glavobolje.
tremor mozga
postraumatske glavobolje
UGRIZI ZMIJA OTROVNICA
Zmije otrovnice na naem podruju su poskok i
riovka.Poskok do 90 cm, sive boje sa tamnom prugom
na leima.
Zmijski otrov je sloena mjeavina biolokih, aktivnih
tvari.
Sadri enzime (26)
SIMPTOMATOLOGIJA
preosjetljivost
anafilaktiki ok
bol
dvije ranice sa razmakom od nekoliko milimetara
otok sjajan koji se iri
takasta krvarenja
krvarenje iz desni
POMO I LIJEENJE
1. imobilizacija
2. podvezivanje proksimalno od mjesta
ujeda
3. davanje antiviperinog seruma (uraditi test
na preosjetljivost)
4. ANA-Te (ako je prolo vie od 5 god.)
UBODI OTROVNIH INSEKATA
komarci

ose

pele (ostavlja aoku)

strljeni
ALERGIJSKE MANIFESTACIJE
adem

eritem

utrikarija

anafilaktiki ok
PRVA POMO
1. ukloniti aoku
2. hladni oblozi
3. terapija anafilaktikog oka
4. IV put
5. dini put
CRNA UDOVICA (otrovni pauk)
- Hercegovina -
ima 13 jarko crvenih pjega na crnom trbuhu.Otrovna je
samo enka. Ujeda samo u samoodbrani. Ujed je
uglavnom na podlaktici.
bol u regionalnim limfnim vorovima
grevi u miiima
blijeda i oznojena koa
zajapureno lice sa stegnutim miiima za vakanje.
plitko disanje
govor otean

LIJEENJE

1. antitoksini serum