Professional Documents
Culture Documents
Kantu Jira
Kantu Jira
KANTU JIRA
2009
1. Aberriaren mugak
2. Agur Xiberua
3. Agure zaharra
4. Ai zer plazer(r)a (Ama) (1)
5. Ai zer plazer(r)a (Ama) (2)
6. Aita-semeak
7. Aitormena
8. Ala kinkirrin
9. Altzateko jaun
10. Ama zer duzu nigarrez?
11. Amak ezkondu ninduen
12. Amerikara noa
13. Amodioa zoin den zoroa
14. Anttoni eta Antton
15. Arbola gainean (Laborari)
16. Ari naizela
17. Arrosako zolan
18. Atharratzeko gazteluko kanta
19. Azken agurraren negarra
20. Azken dantza
21. Bagare
22. Baionatik Bilbora
23. Baldorba
24. Baratze bat
25. Bautista Bazterretxe
26. Begiak parrez-parrez
27. Behin batian Loiolan
28. Bermioko portuan
29. Bertso berriak
30. Bizkaiza maite
31. Boga-boga
32. Donostiako hiru damatxo
33. Donostiyako ziudadia
34. Egun da Santi Mamiña
35. Eki eder
36. Eperra
37. Erribera
38. Errota zaharra
39. Euskal Herri nerea
40. Euskal Herrian euskaraz
41. Ez, ez dut nahi
42. Forjarien kanta
43. Gazte naiz eta lorios
44. Goizian argi hastian
45. Goizian goiz jeikirik (1)
46. Goizian goiz jeikirik (2)
47. Goizuetan
48. Greziako itsasontzia
49. Guk euskaraz
50. Gure bide galduak
51. Guretzat
52. Habanera
53. Herio latza (De Trevilleren azken hitzak)
54. Iduzki denean
55. Ikusi nuenian (1)
56. Ikusi nuenian (2)
57. Ikusten duzu goizian
58. Ilun ikarak
59. Iparragirre
60. Iriyarena
61. Isil-isilik dago
62. Itsasoan urak haundi dire
63. Itsasoari begira
64. Ituringo arotza
65. Itzala
66. Izarren hautsa (1)
67. Izarren hautsa (2)
68. Izotz-ondoko eguzki
69. Jaun baruak
70. Jeiki-jeiki
71. Juana Bixenta Olabe
72. Kantatuaz, kantatuaz
73. Kantatutzera noa xelebrekeriak
74. Kantu jira kantuen bidez
75. Kantuz
76. Kaskazurik bere buruari
77. Kattalin
78. Kontrapas
79. Kontxesiri
80. Langile baten semea
81. Lau haizetara
82. Lau teilatu
83. Limosnatxo bat (Mutil koxkor bat)
84. Loretxoa
85. Loriak udan
86. Lürralde zilarra
87. Maitasun aroak
88. Maitasunez hil
89. Maitiak galde egin zautan
90. Maria Solt eta Kastero
91. Maritxu nora zoaz?
92. Markesaren alaba
93. Martxa baten lehen notak
94. Matalaz
95. Mendian gora
96. Muñagorriren bertsoak
97. Nafarroa (jota)
98. Nafarroako ereserkia
99. Nere maitia jeiki ta jeiki
100. Nere sentimentua
101. Nirekin (Emoixtaxux muxutxuek)
102. Oi ama Eskual Herri
103. Orhiko xoria
104. Otxagabian
105. Pasaiako herritik
106. Pello Joxepe
107. Prima eijerra
108. Salamankara
109. San Simon eta San Juda
110. Topa dagigun
111. Trapu zaharrak
112. Triste bizi naiz eta
113. Ttiki-ttikitik
114. Txatxamatxalinatxu
115. Txori ttikia
116. Txoria txori (Hegoak ebaki banizkio)
117. Ume eder bat
118. Xalbadorren heriotzean
119. Xarmangarria zira
120. Xorieri mintzo zen
121. Zaku berean
122. Zazpiak oihal batetik
123. Zenbat gera?
124. Zibilak esan naute
125. Zugana Manuela
126. Zure begiek
ABERRIAREN MUGAK
Hitzak: Joxerra Garzia - Musika: Txomin Artola
1
AGUR XIBERUA
Hitzak eta musika:
Pierre Bordazarre «Etxahun Iruri»
1 3
Sor leküa ützirik Palazio ederretan
gazte nintzalarik gira alojatzen
Parisen sartü nintzan eta segür goratik
kurajez beterik. aide freska hartzen,
Plazerez gose eta gain behera so'ginik
bürüan hartürik beitzait üdüritzen
behar nüala alagera bizi Orhi gainen nizala agitzen
bostetan geroztik bena ez dira heben
nigar egiten dit bazterrak berdatzen
Xiberua zuri. txoriak kantatzen.
Agur Xiberua...
2 4
Agur Xiberua Ametsa, lagün nezak
bazter güzietako xokorik ejerrena ni Atharratzera
agur sor lekia ene azken egünen
zuri ditit ene ametsik goxuenak. han igaraitera.
bihotzan erditik Orhiko txoriaren
bostetan elki deitadazüt hasperena, kantüz behatzera
zü ütziz geroztik parka ditzan
bizi niz trixterik, abandonatürik, nik egin nigarrak.
ez beita herririk Hots, Xiberotarrak
Paris ez besterik zü bezalakorik. aitzinian gora
üxkaldün bandera.
Agur Xiberua...
2
AGURE ZAHARRA
Hitzak eta musika: Lluis Llach
Egokitzapena: Xabier Lete
Interpretazioa: Gorka Knör
3
AI ZER PLAZER(R)A (Ama) (1)
Pierre Bordazarre «Etxahun Iruri»
Kanta bertsioa: Erramun Martikorenarena
Kaloia: Kaiola
4
AI ZER PLAZER(R)A (Ama) (2)
Pierre Bordazarre «Etxahun Iruri»
Bertsioa: Patxi Saiz eta Itziar Zamora
Kaloia: Kaiola
5
AITA-SEMEAK
Hitzak: Mikel Zarate
Musika: Natxo de Felipe / Oskorri
Aita-semeak…
Eta lapurrek ohostu dute
guk gendukana etxean,
eta gu gaude erdi biluzik
beti inoren menpean.
Aita-semeak…
Geurea dugu erru guztia,
geurea dugu osoan,
ez inori, ba, errua bota
Euskal Herria hiltzean.
Aita-semeak…
Baina gaztea naiz eta daukat
etorkizuna eskuan,
ez zaigu hilko Euskal Herria
ni bizi naizen artean.
Aita-semeak…
6
AITORMENA
Hitzak eta musika: Josu Zabala / Hertzainak
7
ALA KINKIRRIN
Hitzak eta musika: ezezaguna
8
ALTZATEKO JAUN
Hitzak eta musika: X. Lete
9
AMA ZER DUZU NIGARREZ
Hitzak eta musika: Eñaut Etxamendi
Interpretazioa: Etxamendi eta Larralde
Argia hastian
lilien artian, bis
zintzabilenian
baratze aldian.
Ikusi nahian
aitatto bidian, bis
izan niz goizian
baratze aldian.
Bidia da luze-luze
han bakarrik dabil haize
amak bihotza du leize.
ama dagonian
baratze aldian.
10
AMAK EZKONDU NINDUEN
Hitzak eta musika: ezezaguna
1 3
Amak ezkondu ninduen Neska hago ixilikan,
hamabost urtekin, aberatsa den hori,
hamabost urtekin. aberatsa den hori.
Senarrak bazituen Pazientziz pasa itzan
larogei berakin urte bat edo bi;
ai, oi, ai, neskatila gaztea hori hil ezkeroztikan
agure zaharrakin biziko haiz ongi
agure zaharrakin. biziko haiz ongi.
2 4
Ama zertarako det nik Deabruak daramala
agure zahar hori, interesatua,
agure zahar hori? interesatua.
Hartu ta leihotikan Ha baino nahiago’et nik
jaurti behar det nik nere aukerakua, bis
ai, oi, ai, neure leihotikan ai, oi, ai, hogei bat urteko
jaurti behar det nik, gazte lorekua
jaurti behar det nik. gazte lorekua.
11
AMERIKARA NOA
12
AMODIOA ZOIN DEN ZOROA
13
ANTTONI ETA ANTTON
Hitzak: Nemesio Etxaniz
Musika: ezezaguna
♂ Anttoni, Anttoni!
zure atean nago ni. bis
14
ARBOLA GAINEAN (LABORARI)
Hitzak: Beñat Sarasola - Musika: Pier Paul Bertzaitz
15
ARI NAIZELA
Hitzak: Pello Errota eta Txirrita
Pello Errota:
Txirrita:
16
ARROSAKO ZOLAN
Hitzak: Aitor Renteria «Txato». Musika: Pello Agorrody
Interpretazioa: Aire Ahizpak
17
ATHARRATZEKO GAZTELUKO KANTA
Hitzak eta musika: ezezaguna
Bertsioa: Benito Lertxundi
Lara……
18
AZKEN AGURRAREN NEGARRA
Hitzak eta musika: Gorka Knörr
19
AZKEN DANTZA
Hitzak eta musika: Manex Pagola
Interpretazioa: Peio eta Pantxoa
U...
U...
U...
20
BAGARE
Hitzak: Bittor Kapanaga
Interpretazioa: Gontzal Mendibil eta Xeberri
Araban bagare,
Gipuzkun bagera bis
Ziberun bagire
ta Bizkaian bagara,
baita ere Lapurdi ta Nafarran.
Araban bagare…
Bagare, bagera,
bagire, bagara,
euskera azkartzeko
oraintxe dugu aukera.
Bagare, bagera,
bagire, bagara
Euskadi askatzeko
oraintxe dugu aukera.
Araban bagare…
21
BAIONATIK BILBORA
Hitzak: K. Izagirre / Musika: Imanol
2 7
Baionatik Bilbora Baionatik Bilbora
itsaso petrala itsaso nafarra
aspaldi esan zidaten datorkigula behera
besterik ez zala. amets honen afarra
3 8
Baionatik Bilbora Baionatik Bilbora
itsaso pobrea hartzen du ekaitzak,
non du aurkitu behar arrokak ongi dakizki
Euskadik hobea. txaluparen gaitzak
4 9
Baionatik Bilbora Baionatik Bilbora
itsaso aingura itsaso gorria
nadila zure albora Baionatik Bilbora
oraindik ingura. gure memoria.
5 10
Baionatik Bilbora Bilbotik Baionara
itsaso zakarra aluba itsasoa
baldin baneki nora igeri ez dakiena
kamino bakarra. hondoraino doa.
afarra: aparra, bitsa
22
BALDORBA
Hitzak: J.A. Urbeltz
Musika: Benito Lertxundi
1 5
Ezkil gabeko elizen Zure irriño romanikoa
eremu emankorra, erdi izoztu eta leloturik
giza-murzuriko utzi zuen madarikatuaren
zure ardientzat. izena nahi dut. bis
2 6
Oi Baldorba, oi Baldorba, Oi Baldorba, oi Baldorba,
eguzki eta haize idor, esazu nor zen bidetik
mahats-ardo ibai, baztertu zintuen
galburuarena. madarikatua.
3 7
Lur gorri, harri landu, Oi Baldorba,
mailu eta zizelaren kantu, zutaz oroit eta
kitarrazko alakiketan, zuri nagozu. bis
Armeniako kanun,
ahots urratuan. 8
Kantu bat laburra da eta
4 pentsa zuk,
Oi Baldorba, oi Baldorba, esaten ez dizudan hartaz.
esazu nor zen bidetik
baztertu zintuen 9
madarikatua. Oi Baldorba, oi Baldorba,
esazu nor zen bidetik
baztertu zintuen
madarikatua.
23
BARATZE BAT
Hitzak eta musika: Pier Paul Berzaiz
Harizpe Pastorala
Baratze bat...
Karrosa bat hor dügü
kanpuan gure haidürü
ez gal haboro denbora
hiskor beitago amodiua.
Baratze bat...
Maitarzün berriari
ilargiak dü argi
emanen deikü aski
gük alkar maita dezagün beti.
Baratze bat...
24
BAUTISTA BAZTERRETXE
Lehen bertsoaren hitzak eta musika: ezezaguna
Beste bertsoak: Pepe Artola
1 4
Bautista Bazterretxe Zerorrek nahiko gauza
mutiko pijua, dezula diozu
neri gurdi ardatza bis baina gurdi-ardatza bis
2 5
Gurdi ardatza ezik Buru gogorrak badu
itai ta harria berekin kaltea
besteren behar gabe bis ez dedan gauza nola bis
3 6
Nere idi pareak Gezur ta abar zabiltza,
dauzka zintzarriak Bautista, tranpian;
lepotikan zintzilik bis zu bezain gezurtirik bis
25
BEGIAK PARREZ PARREZ
Hitzak eta musika: ezezaguna
bihotza negarrez,
halaxe joaten nintzan, maitia, bis
parian pasata,
ez dit agurrik egin, maitia, bis
ez agur egiteko
zer palazio dauka, maitia, bis
haitzaren gañian;
ez da euririk sartzen, maitia,
ari ez dunian, ai, ai, ai...
ez da haizerik sartzen, maitia,
ez dabilenian.
26
BEHIN BATIAN LOIOLAN
Hitzak: Bilintx
Musika: ezezaguna
1 3
Behin batian Loiolan Arkitu ginanian
erromeria zan, inor gabe jiran,
hantxen ikusi nuen koloriak gorritu
neskatxa bat plazan; arazi zizkidan;
txoria baino ere kontatuko dizuet
arinago dantzan; guztia segidan,
huraxe bai polita zer esan nion eta
bis bis
han politik bazan! nola erantzun zidan.
2 4
Esan nion desio — Dama polita zera
senti nuen gisan, polita guztiz ai!
harekin hizketa bat Bainan, hala ere, zaude
nahi nuela izan; oraindik ezkongai,
erantzun zidan ezik, ezkon gaitezen biok!
atsegin har nezan, esan zaidazu bai!
adituko zidala — Ni zurekin ezkondu?
bis bis
zer nahi nion esan. Ni zurekin? Ja-jai.
27
BERMIOKO PORTUAN
Hitzak eta musika: ezezaguna
1 3
Bermioko portuan bis
Agoztuen hamabidxen bis
2 4
Lau airoplano pasata, bis El aviador de Kakapur bis
28
BERTSO BERRIAK
Hitzak: Bernardo Atxaga Musika: Ruper Ordorika
1 3
Bertso berriak jartzera noa Gau ixil hontan ikusten zaitut
euskara garbi batian iparraldeko izarra
hitz politen bila ez etorri hamabost urteko neska baten
hortaz gelditu atian. ametsa bezain ederra.
Barruak lasaituko ditut Urruti zaude mundu hontatik
eztarriaren kaltian librea eta bakarra
nire kantuak idurituko du inoren menpe kantatzen ez duzu ta
zakurren zaunka katian. zure boza da zilarra.
2 4
Uztaila hontan beteko ditut Eguzkiaren hautsak horitzen
nik nahi baino urte gehio duenean egun berria
ilea galtzearren nik ez dut pozten zara gaztain iluna
ematen gizon serio. zabaltzen duzu orria.
Ene hitz garbienak ere ez du Ez zara makina beltz baten
inon ezer ere balio pioi zerbitzaria bis
29
BIZKAIA MAITE
Hitzak: J.A. Irigarai Musika: B. Lertxundi
1 4
Bizkaia maite, Bizkaia maite,
atzo goizean ikusi zintudan atzo goizean ikusi zintudan
soineko xuriz jantzia soineko xuriz jantzia
buruan orlegi, bihotzean sua, buruan orlegi, bihotzean sua;
nere gogoaren ertzetik pasatzen olerkari
zure usain goxoa, lana, penatuaren gozo eta mina
amodioa, itsasoa amodio eta kanta,
nere baitan sartzen. zure berba leun
zure gatzaren bizia
2
zure burdinaren
Atzo goizean entzun nuen goria dira gaur
zure berbaren oihartzuna neretzat aterbe.
zure kantaren fereka,
bihotzean kilika 5
eta oihartzunaren haunditasunean Bizkaia maite,
atzo goizean ikusi zintudan
murgilduz joan nintzen
soineko xuriz jantzia
jauzika, hegaka.
buruan orlegi, bihotzean sua,
3 lirain, sendo, eder.
Bart arratsean
arbasoen baratzaren ondoan
bertsotan eta dantzan
lotu zinen alai,
piper eta gatza,
sabel emankor.
30
BOGA-BOGA
Hitzak eta musika: ezezaguna
Marinela,
b o g a!
Marinela.
31
DONOSTIAKO HIRU DAMATXO
Hitzak eta musika: ezezaguna
1 4
Donostiako hiru damatxo Donostiako neskatxatxuak
bis
Errenterian dendari; kalera nahi dutenean: bis
2 5
Donostiako Gaztelupeko Donostiako neskatxatxoak
bis bis
sagardoaren goxua, mandatuen aitzekiyan,
hantxen edaten ari nintzala mutilarekin egoten dira
hautsi zitzaidan basua. kalean jolaskeriyan.
Eta kriskitin, kraskitin, Eta kriskitin, kraskitin,
arrosa krabelin, arrosa krabelin,
basua kristalezkua. pozez algara haundiyan.
3 6
Donostiako hiru damatxo Arrosatxuak bost hosto ditu,
bis bis
Errenteriko kalian. krabelintxuak hamabi,
egunez oso triste ibili, Mari Joxepa nahi duen horrek
baina dantzatu gabian. eska bezaio amari.
Eta kriskitin, kraskitin, Eta kriskitin, kraskitin,
arrosa krabelin, arrosa krabelin,
baina dantzatu gabian. eska bezaio amari.
32
DONOSTIYAKO ZIUDADIA
1
Donostiyako ziudadia
Irutxuloko uriya,
etxian zuen perlik onena
Jainkuari ixuriya.
Zahartzen diranen alaitzallia
gazte guziyen nobiya. bis
Zerua zer den ez dakit bainan
zu zera nere gloriya.
2
Urruti zaude eta zaila da
ni zugana iristia.
Horrenbeste nahi dizun batentzat
zer bizimodu tristia!
Alaipide bat bakarra daukat
ametsetan sinistia: bis
Zu ikusteko noiz nahi asko det
nere begiyak ixtia..
33
EGUN DA SANTI MAMIÑA
Hitzak: G. Aresti
Musika: Mikel Laboa
1 4
Egun da Santi Mamiña Kantatu zuen oilarrak,
benetan egun samina. argitzen dira belarrak.
Goiko zeruan gorde dezala Ageda gure martiriari
luzaro neure arima. moztu zizkaten bularrak.
2 5
Esanen dizut egia, Bularrak moztu zizkaten eta
hau ez da usategia, Euskal Herriak diotsa:
erroi artean izan nintzaden solomo luze dultzerik gabe
benetan ausartegia. eman zaidazu bihotza.
3 6
Itsas aldean izarra, Eman zaidazu bihotza eta
hari begira lizarra. ken, berriz, nahigabeak,
Euskara salbo ikusi arte esan noiz garen izanen gure
ez dut kenduko bizarra. etorkizunen jabeak.
34
EKI EDER
Hitzak: B. Sarasola
Musika: Pier Paul Berzaitz
1 3
Udazkenean mendiak Bururatu da guretzat
urtxoen eho tokiak ilusionen denbora
sare'ta ihizlariak jaun haundi bat Parisetik
alde guzitan gordeak jinen zela salbatzera
berdin ditugu etsaiak nunbaiteko zeruetan
gordagian jarriak balin bada jainkorik
gure seme ta alaben... guk ez dugu sinetsiko...
oi ebasleak nagusi denik
2 4
Su pindarraren indarrak Gizon enganatzailea,
duelarik sortzen su garra itxuraz baita zintzoa,
preso ezarri gatua aberatsekin dabila,
nola den amorratua ederra dauka mintzoa;
berdin dira euskaldunak harek du deliberatzen
gizonik hoberenak gure ongia zer den;
baina agertzen zimizta... guk azala, harek mami
ziztatu eta. daukula jaten
35
EPERRA
36
ERRIBERA
Hitzak eta musika: Benito Lertxundi
Erribera, erribera!
Zure landen zabalera
ortzi-muga den hartan mugatzen da.
Ooo...
Ooo…
37
ERROTA ZAHARRA
Hitzak: Juan Mari Lekuona
Bertsioa: Lurdes Iriondo
38
EUSKAL HERRI NEREA
Hitzak: Xabier Lete // Musika: Xabier Lete / Karlos Gimenez
1
Euskal Herri nerea neurri zuzen baten beharrak
ezin zaitut maite, lotutzen dizkit nere indarrak.
bainan nun biziko naiz Erreka zabal garbia
zugandik aparte. zugan egon bedi
Anaien aurpegian gure argia.
begirada hotza,
bihotz berotasuna 4
izaten da motza. Euskal Herri nerea
behar zaitut maite
2 nun biziko nintzake
Arratsaldeak beti zugandik aparte.
dakarren tristura Anaien aurpegian
neretzat izaten da begirada hotza,
bakardade hura, bihotz berotasuna
argitu nahirik begiak, izaten da motza.
balio al du gure egiak?
Bide bat aukeratzean 5
gelditu nahi nuke Urruti joan ezkero
nere lurrean. berriz etortzean,
nolako zulo beltza nere bihotzean.
Euskal Herri nerea Egin dezagun aurrera,
ezin zaitut maite, gerra hontan saiatuko gera.
bainan nun biziko naiz Tristea etxerik eza
zugandik aparte. lurrak emango dit
bere babesa.
3
Ezin erabakirik Euskal Herri nerea
esandako hitzak, behar.
pauso baldarrak ditu
gizonen bizitzak,
39
EUSKAL HERRIAN EUSKARAZ
Hitzak: X. Amuriza Musika: Oskorri
40
EZ, EZ DUT NAHI
Hitzak eta musika: Julen Lekuona
41
FORJARIEN KANTA
Hitzak eta musika: ezezaguna
42
GAZTE NAIZ ETA LORIOS
Hitzak eta musika: ezezaguna
Ene maitia
handik sartzen da bis
segeretuan, prudenki
segeretuan, prudenki eta
amak oraino ez daki.
43
GOIZIAN ARGI HASTIAN
44
GOIZIAN GOIZ JEIKIRIK (1)
Hitzak: ezezaguna
Interpretazioa: Benito Lertxundi
45
GOIZIAN GOIZ JEIKIRIK (2)
Hitzak eta musika: ezezaguna
Interpretazioa: Unama
1 8
Goizian, goiz jeikirik, Laralai larai... —Arreba, nahi duzu,
argia gaberik, bis pegarra joan zerautan, nik erakuts zuri, bis
46
GOIZUETAN
Hitzak: ezezaguna
Musika: Mikel Laboa
47
GREZIAKO ITSASONTZIA
Hitzak eta musika:Lluis Llach
Euskaratzea: Xabier Lete
Bertsioa: Peio eta Pantxoa
1 2
Itsasoz gaindi ikusten baduzu Itsasoz gaindi ikusten baduzu
gure gogoa daraman ontzia, gure gogoa daraman ontzia,
etzazu pentsa galduta doanik, etzazu pentsa galduta doanik,
argitzen baitu goizeko eguzkiak. argitzen baitu goizeko eguzkiak.
48
GUK EUSKARAZ
Hitzak: G. Aresti - Musika: Urko
Guk euskaraz,
zuk zergatik ez?.
Guk euskaraz,
zuk zergatik ez?
Guk euskaraz,
zuk zergatik ez? bis
Guk euskaraz,
zuk zergatik ez...
....
zergatik ez...!
49
GURE BIDE GALDUAK
Hitzak eta musika: Benito Lertxundi
50
GURETZAT
Hitzak: Gabriel Aresti
Musika: Oskorri
1 3
Guretzat berdin dira Gure gogoa ez bedi arren
astea eta jaia, kantu honekin akaba,
lana bihurtzen dugu gure ekintza izan dadila
kantatzeko gaia. gure hitzaren alaba.
Har ditzagun eskuan Egun batean esan dezagun
giltza eta laia, ez “hala biz” bai “hala da”,
gariz eta burdinaz nekea eta lana dirade
lantzeko Bizkaia. zorionaren aldaba.
Guretzat berdin dira
nekea eta lana dirade
astea eta jaia,
zorionaren aldaba.
lana bihurtzen dugu
kantatzeko gaia. Guretzat…
2 4
Gitarrarekin aire berri bat Bide honetan baldin bagoaz,
daramagu, kantuz egun, jakin dezagun zergatik,
abesti libre eta leiala, zin egin behar dugu zintzoki,
prestu eta noblezadun; bakoitzak duenagatik;
haren medioz zer garen, ongi sinestedunek dudarik gabe
izan gaitezen ezagun, bere jaungoikoagatik
herri langile nekazaria eta sineste gabeek berriz
hala defendi dezagun. bere ohoreagatik.
Guretzat… Guretzat…
51
HABANERA
Hitzak eta musika: Xabier Lete
1 4
Berriro itzuliko balitz Jaio ginen, bizi gera
iragan denbora arrotza, ez dugu ezer eskatzen
berdin kontsumi nezake itsasontzia astiro
bainilla gozo artean; kaiatik ari da urruntzen,
itsaso urrun batetan Antillak zintzilik daude
irudimena galdurik, argazkien paretetan,
udaberriko euritan karta bat idatziko dut
larrosak pizten ikusiz... norbaitek erantzun dezan.
2 5
Osaba komertzianterik Tabako ron ta kanelaz
ez nuen izan Habanan sukartutako ametsetan,
pianorik ez zegoen algarak entzuten ziren
bizi nintzen etxe hartan, Habanako putetxetan,
neskatxen puntilla finak abanikodun mulatak
udako arratsaldetan, gauari haize egiten
errosario santua musiken aire nagiek
neguko gela hotzetan. odola erretzen zuten.
3 6
Ezpainek gordetzen dute Jaio ginen, bizi gera
ezpain bustien gustoa ez dugu ezer eskatzen
desiozko hotzikaran itsasontzia astiro bis
52
HERIO LATZA
(De Trevilleren azken hitzak)
Hitzak eta musika: Pierre Bordazarre «Etxahun Iruri»
De Tréville pastorala
Bertsioa: Mixel Arotze
O Basabürüa miragarria
bortüz eta mendiz üngüratürik
bostetan nik begixtatü zütiet
ürgullükin terraza huntarik.
53
IDUZKI DENEAN
Hitzak eta musika: ezezaguna
54
IKUSI NUENIAN (1)
Hitzak eta musika: ezezaguna
Bertsioa: Oiartzungo Kantu Zaharrak
1 4
♀ Ikusi nuenian ♂ Ikusi nuenian
nik zure kokotza, nik zure begia,
iruditu zitzaidan, monona, iruditu zitzaidan, monona,
gaztaina'n morkotsa. anpolai gorria.
55
IKUSI NUENIAN (2)
Hitzak eta musika: ezezaguna
1 6
♂ Ikusi nuenian ♀ Ikusi nuenian
zure ile latza nik zure sudurra
iruditu zitzaidan, maitia, iruditu zitzaidan, maitia,
sorginen erratza. lukainka muturra.
5
♂ Ikusi nuenian
zure belarria
iruditu zitzaidan, maitia,
azaren orria.
56
IKUSTEN DUZU GOIZEAN
(Nere etxea edo laboraria)
Hitzak: J. B. Elisanburu
Musika: Mme. Villéhélioren
“Souvenir des Pyrénées” Zortzikoa
57
ILUN-IKARAK
Hitzak: Mikel Arregi
Musika: Imanol Larzabal
1 4
Ilun-ikarak azken argia Parke isileko banku txuria
uxatu dizu urrutira, ezpain beroen lankide,
zeru-sapaian izar bakanak antsi zaharrak zantzu berritan
itzal etzanei begira, bihotz gordinen senide,
ilun-txintako sorgin-usaiak tristura hegan paseatzen da
bis bis
espazioan dirdira. arratsaren solaskide.
2 5
Mendi-hegitan argi-oroitza Gau-ezkilaren oihartzun-hotsa
eguzkiaren keinua, irristatzen da kolkoan,
baso beltzean hosto-firfira zirrara mutu baten gisara
gauezkoen erreinua, maitearen soinekoan,
itsasondoko tamarindotan bakardadea sekretuekin
bis bis
olatuen errainua. korapiltzen den zokoan.
3 6
Itsas-txoriak txio-txioka, Itsas-aideak gesalez dakar
harat-honata haizetan, murmuriozko solasa,
berde argien edertasuna suspiriotan ezin jarioz
more motelduz uretan, pena lurrinduen hatsa,
txalupa geldi kulunkarien haize-boladak txikordatzen du
bis bis
isladarekin hizketan. maiteminduen jolasa.
58
IPARRAGIRRE
Hitzak: Xenpelar
Ni ez nauzu ibiltzen
kantuz dirua biltzen, bis
komeriante moduan,
debalde festa preparatzen det
gogua dedan orduan.
59
IRIYARENA
Hitzak eta musika: ezezaguna
1 5 9
Sekulan ezta sartu izandu Iriyarena danboliñakiñ Orain azitzen ari dalako
donostiarrik zeruban, jotzen ziranian asi, Donostiyako erriya
nunbait etzuten meriturikan donostiarra danen artian demoniyuak omen daukate
irabazitzen munduan, saltoka zuten ikusi; berebiziko larria
gaixuarentzat Jaungoikoaren San Pedro berriz arren ondoren bildurturikan lengoko zarra
justiziya dan moduan egin baño len igesi eztala naiko aundiya
kondenaturik arkitzen ziran arrapatuta zeruetatik ta egitea pentsatu dute
ayek danak infernuan. infernura zuten jetxi beste infernu berriya.
2 6 10
Bein bat San Pedro bultzaturikan Berialaxe an sartu zuten Baldin geyegi itzegiñ badet,
zeruetara sartu zan, bere lagunen ondoan, jaunak ez zaitezte arritu,
ta beriala presa guziyan Donostiako kontu guztiyak uts egiñikan baldin badago,
jende tartian gorde zan; gogoratutzen orduan, biar nazute barkatu,
San Pedro berriz billa zebillen demoniyuak ikusirikan donostiarrai gaizki nai-eta
nunbait azaltzen ote zan, pozturik galdetu zuan ez ditut bertsuak sortu,
alegiñ franko egiñagatik Aber benetan ote ziraden baizik oyekin karnabaletan
iñundik ageri etzan. karnabalak infernuan. broma nai gendun pasatu.
3 7
Orduan Pedro Jaunarengana Geroztik beti an arkitzen da
larri juantzan beriala, infernuban penatutzen,
eta esan zion donostiarra bere zeruko pasadizua
zeruetan sartu zala erritarrai kontatutzen,
jende tartian ezkutatuta alaxen diyo: -Berriro banitz
ezin billatu zubela, ni berriz orla gertatzen
infernurako destinatuba Iriyarena juagatikan
anima ura zegoela. enaiz asiko saltatzen.
4 8
Jaunak Pedrori modu onetan Deabru ayek beren kontura
eman ziyon errespuesta: donostiarra arturik
-donostiarra izan ezkero zulo batera an bota zuten
billatzen txit gaitza ezta, kate gogorrez loturik,
Iriyarena danboliñakiñ toki artako berotasunez
jotzen astia da basta, biziro egarriturik,
pozik saltoka ekingo diyo galdetu zuan: -Ez al da emen
zeruan dalako festa. iñun sagardotegirik?
60
ISIL-ISILIK DAGO
Hitzak eta musika: ezezaguna
61
ITSASOAN URAK HAUNDI DIRE
Itsasoan...
Itsasoan...
62
ITSASOARI BEGIRA
Hitzak: Jon Maia
Musika: Benito Lertxundi
63
ITURINGO AROTZA
Hitzak eta musika: ezezaguna
Ieup!
64
ITZALA
1 3
Epaile bat behin, konturatu zen Baina grazia handirik ere
hiru urrats eman ahala ez zion egin askori
egun eta gau, gau eta egun Justizi ezak ipini zuen
norbait segika zeukala. kaleko giroa gori.
Epaile jauna nora zihoan Haur txiki batek kontatu zion
bera hara zihoala “begira epaile ongi…
pentsatu gabe agindu zuen: mamu-mamitzen saiatu arren
“Kartzelan sartu itzala!”. zeure itzala zen hori”.
4
2
Epaile jauna konturatu zen
Bere baitako sentituko zen,
bistan zuela uzkia…
epaitegiko marrazo
haren dardara, ezinegona
batzu'n aldetik ez zuen izan
eta kopeta bustia.
ez kritika, ez arazo.
Kartzelan sartu zituen biak:
Hedabideek, handi-mandiek,
ilargia, eguzkia... bis
hartu zuten gozo-gozo
egia esan zion haurtxoa
titulatuaz: “Delako itzala
ta mugitzen zen guztia.
arriskutsua zen oso”.
65
IZARREN HAUTSA (1)
Hitzak eta musika: Xabier Lete
1 5
Izarren hautsa egun batean Gu ere zerbait bagera eta
bilakatu zen bizigai, gauden tokitik hemendik bertan
hauts hartatikan uste gabean saia gaitezen ikusten:
noizbait ginaden gu ernai. amets eroak baztertuz bertan
Eta horrela bizitzen gera sasi zikinak behingoz erreta
sortuz ta sortuz gure aukera bide on bat aukeratzen.
atsedenik hartu gabe:
lana eginaz goaz aurrera 6
kate horretan denok batera Gizonen lana jakintza dugu;
gogorki loturik gaude. ezagutuz aldatzea,
naturarekin bat izan eta
2 harremanetan sartzea.
Gizonak badu inguru latz bat
menperatzeko premia, Gu sortu ginen enbor beretik
burruka hortan bizi da eta sortuko dira besteak,
hori du bere egia. burruka hortan iraungo duten
Ekin ta ekin bilatzen ditu zuhaitz ardaska gazteak.
saiatze hortan ezin gelditu,
jakintza eta argia: 7
bide ilunak nekez aurkitu Beren aukeren jabe eraikiz
lege berriak noizbait erditu ta erortzean berriro jaikiz
hortan jokatuz bizia. ibiltzen joanen direnak:
gertakizunen indar ta argiz
3 gure ametsa arrazoi garbiz
Gizonen lana jakintza dugu; egiztatuko dutenak.
ezagutuz aldatzea,
naturarekin bat izan eta 8
harremanetan sartzea. Gu sortu ginen enbor beretik
Eta indarrak ongi errotuz sortuko dira besteak
gure sustraiak lurrari lotuz burruka hortan iraungo duten
bertatikan irautea: zuhaitz ardaska gazteak.
ezaren gudaz baietza sortuz
ukazioa legetzat hartuz Gu sortu ginen enbor beretik
beti aurrera joatea. sortuko dira besteak bis
burruka hortan iraungo duten
4 zuhaitz ardaska gazteak.
Ez dadukanak ongi ohi daki
eukitzea zein den ona,
bere premiak bete nahian
beti bizi da gizona.
66
IZARREN HAUTSA (2)
Hitzak: Xabier Lete / Musika: Mikel Laboa
1 5
Izarren hautsa egun batean Gu ere zerbait bagera eta
bilakatu zen bizigai, gauden tokitik hemendik bertan
hauts hartatikan uste gabean saia gaitezen ikusten:
noizbait ginaden gu ernai. amets eroak baztertuz bertan
Eta horrela bizitzen gera sasi zikinak behingoz erreta
sortuz ta sortuz gure aukera bide on bat aukeratzen.
atsedenik hartu gabe:
lana eginaz goaz aurrera 6
kate horretan denok batera Gizonen lana jakintza dugu;
gogorki loturik gaude. ezagutuz aldatzea,
naturarekin bat izan eta
2
harremanetan sartzea.
Gizonak badu inguru latz bat
menperatzeko premia, Gu sortu ginen enbor beretik
burruka hortan bizi da eta sortuko dira besteak,
hori du bere egia. burruka hortan iraungo duten
Ekin ta ekin bilatzen ditu zuhaitz ardaska gazteak.
saiatze hortan ezin gelditu,
jakintza eta argia: 7
bide ilunak nekez aurkitu
Beren aukeren jabe eraikiz
lege berriak noizbait erditu
ta erortzean berriro jaikiz
hortan jokatuz bizia.
ibiltzen joanen direnak:
3 gertakizunen indar ta argiz
Gizonen lana jakintza dugu; gure ametsa arrazoi garbiz
ezagutuz aldatzea, egiztatuko dutenak.
naturarekin bat izan eta
harremanetan sartzea. 8
Eta indarrak ongi errotuz Gu sortu ginen enbor beretik
gure sustraiak lurrari lotuz sortuko dira besteak
bertatikan irautea:. burruka hortan iraungo duten
ezaren gudaz baietza sortuz zuhaitz ardaska gazteak.
ukazioa legetzat hartuz
beti aurrera joatea. Gu sortu ginen enbor beretik
4 sortuko dira besteak bis
67
IZOTZ-ONDOKO EGUZKI
1 4
Izotz-ondoko eguzki, Bai-baitatza eria
neguaren parre: ogean, herio
olerkariak noizbait atzapar itsusia
hiri goratzarre. luzatzen ario:
Emeki duk itxaroz berbizkunde-berria
piztu garai-larre: maiteak jario:
udaberri-lamiek hitzik ezin ta irria
bis bis
larreon batzarre. hain ezti dagio!
2 5
Behetik nator, ibarrak Izotzak estali zuen
izoztuta utziaz, gure Euskalerria;
mendia jaiez dago mintzo ozenak zabaldu
urrezko jantziaz. berbizkun berria.
Haren parrea dadat Itzal-zokondoetan
irrika biziaz, lore, izotz-bitxia
gozatua baitu gaur baina haren gainetik
bis 3 aldiz
ezti bereziaz. jauntzen eguzkia.
3
Udalenak irria
ohi du zoro ozena:
udak, haragikoia;
udazkenak, bena;
negu-gau ozkarbien
izotz-ondorena
guztiz bakarra duzu:
bis
denetan emeena!
68
JAUN BARUAK
Hitzak: Beñat Mardo (1)
Bertsioa: Benito Lertxundi
69
JEIKI-JEIKI
Hitzak eta musika: ezezaguna
70
JUANA BIXENTA OLABE
Hitzak: Bilintx. Musika: ezezaguna
1
J. Bixenta:
J. Bixenta:
Lotsa gogorra!
Amak esan dit etxeko errenta,
Sufritzen dago gaur nere ondra,
pagatzeko dirurik ez zuen ta,
penak malkuak derizkit horra.
ia egingo dion mesere,
hilabetian gehienaz ere, 5
itxoitia, N. Jauna.
bada zierto dala ematia, Nik ditut kulpak, ez egin negar,
pasa baino lehen hilabetia. holakorik ez nizun esan behar;
bihotzian sentitzen det mina,
2
zuri ofensa hori egina,
N. Jauna.
maldiziua!
Logratutzia, errex halare,
ez dakit nun neukan juiziua,
nahiz hori ta beste zernahi gauza’re,
eskatzen dizut barkaziua.
seguru dala esan amari,
( ............ )
zu baldin bazatoz mandatari;
dudarik gabe, 6
nere borondate onaren jabe Heldu zanian hurrengo goiza,
zu zera, Juana Bixenta Olabe. nagusiak zuen kunplitu hitza;
juan zitzaion amari etxera,
3
andretzat alaba eskatzera,
J. Bixenta:
amak txit firme,
Beraz bertatik noa etxera,
hartuta gero mila informe,
amari poz haundi bat ematera;
gelditu ziran biak konforme.
orain ario, nagusi jauna,
presaka noa amarengana. 7
N. Jauna. Dama gaztiak, ez egon lotan,
Ez zaitez juan! begira zaitezte ispilu hortan;
Portatu zaite nik nahi moduan, gustatu-eta birtute ederra,
geratu zaite gaur nere onduan. andretzat hartu bere maizterra
du nagusiak;
4
horla irabazteko graziak,
N. Jauna.
saia zaitezte beste guziak.
Gainera berriz, Juana Bixenta,
utziko dizuet etxeko errenta,
kito zor dirazuten guzia,
kunplitzen baidazu kutizia.
71
KANTATUAZ
Hitzak eta musika: Jon Lopategi (1)
1 3
Goizian goiz argiari Errekatxuak alaitzen
kantuz dabil txoria, nau bere oihartzunez,
udabarriz eguzkiak itsasuaren deiari
sortutzen dau loria. kantari erantzunez;
Euskaldunen bihotzari gazteriak gizartian
zor jako umoria, jokatzian zentzunez,
kantatuaz penak kentzen kantatuaz nasaitzen da
dator bertsolaria. nahiz ta inork entzun ez.
72
KANTATUTZERA NOA XELEBREKERIAK
Hitzak eta musika: ezezaguna
ohiaren bazterrian
egiteko leku
xirri ta muxu;
traje baten neurria
nahi zidala hartu.
nere kopeta-hezurrak
pagatu du ongi; Joxepa Antoni
hartzekuak hartuta
etxera noa ni.
73
KANTU JIRA KANTUEN BIDEZ
Hitzak: Xabier Mujika (2006ko azaroa)
Musika: Altsasuko herri doinua "Erkudengo ama"
1 5
Hilean behingo elkartze horrek Kantuen bidez esan nahi dizut
nola baduen distira, niretzat zaren guztia,
egun batzuek lehenagotik gau ilunean solas isila,
larunbatari begira. egun argiz eguzkia.
“Triste bizi naiz” kantuarekin Ezpain dardarti xuxurlariez
hasten dugu gure jira, doakizu abestia:
bainan tristurak kantuen bidez “Zure begiek ene maitia
erraz uxatu ohi dira. badute … dirdir eztia”
2 6
Bilintx dendaren alboan Bilintx Xiberoako kantuen bidez
zenaren hitzak egoki, datorkigun oihartzuna,
penak kentzeko modu onena herri bat lotzen duen haria
da aitortzea ozenki. edo ta amets urruna.
“Zurekin, ja, jai!” esango dunik Oihal batetik jantziak gara
nahiz ez den faltako noski, herri egiten gaituna,
kantuen bidez bizipozari “Guraiziakin bereizi arren”
egingo diogu toki. euskara dugu jostuna.
3 7
“Hegoak” kantaz seme-alaben Ordu pare bat igaro eta
oroipenek bete naute, ase nago eta lasai,
ume izanak haunditu dira Kantuen bidez hasierako
kabitik aldegin dute. tristurak joanak dira bai.
Pena pixka bat emanagatik Ahal den neurrian bizi nahi nuke
kexu naizenik ez uste, lagunen artean alai,
kantuen bidez esaten diet: eta “bestela datozen penai
“nik txoria nuen maite”. ez diet surik bota nahi”
4 8
Zenbait kantutan gure ahotsak Xalbadorrena kantatu eta
elkarturik entzutean gaurkoa bukatua da,
herri sentipen ukaezina hurrena ere gozatu nahiaz
pizten da gure artean hemen elkartuko gara.
Kantuen bidez aitorpen hauxe Eta barruko sentimentuak,
datorkit bete-betean: ekarri lasai plazara, bis
“ez zaigu hilgo Euskal Herria lotsarik gabe, kantuen bidez
ni bizi naizen artean”. bidali “lau haizetara”
74
KANTUZ
75
KASKAZURIK BERE BURUARI
76
KATTALIN
Hitzak: Jon Mirande
Bertsioa: Oskorri
1 5
Etxe txiki txukun baten Ibaiera zinen joaten
zure aitetamekin zure ahate beltzekin
zinen bizi, zintzo bizi goiz batean, bat-batean
ene maite Kattalin. ito zinen Kattalin.
2 6
Ene maite, ene maite Ene maite, ene maite
ene maite Kattalin ene maite Kattalin
sekulako ta betiko sekulako ta betiko
galdu zaitut Kattalin. galdu zaitut Kattalin.
3 7
Baina eder zinen zinez Hilerrian bada lore
zine izar bat bezin eguzki lili, krabelin
ile gorri (baita zorri) zu zaituzte badut uste
zuk bazenun Kattalin ongarritzat Kattalin.
4 8
Ene maite, ene maite Ene maite, ene maite
ene maite Kattalin ene maite Kattalin bis
sekulako ta betiko sekulako ta betiko
galdu zaitut Kattalin. galdu zaitut Kattalin.
77
KONTRAPAS
Hitzak: Bernat Etxepare, 1545
Musika: Xabier Lete
1 4
Garaziko herria bis Oraindaino egon bahaiz bis
78
KONTXESIRI
Hitzak: Juan Inazio Iztueta
Maite bat maitatzen det, maitagarria; Lehengo gau batean egin det amets,
begi ederra du ta guztiz argia; bainan pentsamentuak beti aldrebes
daukat urruti, irtetzen dira;
bainan ezin kendu det burutik ustez nengoen zuri begira
haren itxura; maite polita,
saldu al baliteke pisura, kofrearen gainean jarrita,
urriaren truke; kontu kontari;
nork erosi faltako ez luke. bis nahi nuen bainan ez nintzan ari. bis
79
LANGILE BATEN SEMEA
Hitza eta musika: Xabier Lete
1 4
Langile baten semea naiz ni, Horretan badet bizi geraden
aita bezela langile, herriaren antza,
eguneroko ahaleginetan ezintasuna gailendu eta
soldata baten egile; bakardade latza;
esku hutsik jaio eta hezurreraino sartua
esku hutsikan nabile, bis galtzailearen arantza, bis
puntakoetan inor etzaigu eromen kolpez berpiztu nahirik
gertatu ongile. gure esperantza.
2 5
Aita ta amak nahiko ninduten Gitarra txar bat hartu nuen ta
fabrika batian, hemen nabil deman
bizitzarekin burrukatzeko euskaldun zaharrok aspalditikan
altzairu tartian; beti dugun teman;
bidetxiurretik noa, ardo mindua edanaz
agian nere kaltian, bis Historiaren tabernan, bis
baina ez det uste nabilenikan nahiz muturreko galanki jaso
horren apartian. bueltan ezin eman.
3 6
Izerdi asko ez det ixurtzen Hamaika orru ta bertso arrunt
larreko pendizan, nauzue botia,
paper tartean murgildutako ez da erreza trebe xehetzen
zomorroa izan, euskaldun otia;
limosnatik bizi diren norbaitek esango balu
umerzurtz batzuen gisan bis hobe nukela joatia, bis
periodikuak ez dire gutaz neri berdin zait zuek hemen ta
mintzatzen Parisan. ni hor egotia.
80
LAU HAIZETARA
Hitzak.: M. Arregi
Musika: Imanol
1 4
Itsasondoko haize gesala Muga zaharrak mahastietan,
marinelen bertsoa, gaiteroen bertsoa,
zoaz urruti aidean; zoaz urruti aidean,
lau haizetara 3 aldiz lau haizetara 3 aldiz
2 5
Uzta garaiko gari-usaia Burnizko bihotz arrailatua,
segarien bertsoa, gabetuen bertsoa,
zoaz urruti aidean, zoaz urruti aidean,
lau haizetara 3 aldiz lau haizetara 3 aldiz
3
Ezpain erien portu galdua,
maitarien bertsoa
zoaz urruti aidean,
lau haizetara 3 aldiz
Baionatik Bitoriara.
81
LAU TEILATU
Hitzak eta musika: Juan Carlos Perez
1 3
Hemen gaude Goxo-goxo
ta poztutzen naiz kanta eginazu
ta ziur zure aita ere bai; Benitoren Maria Solt.
ta zer ondo… zelan dijua Ez negarrik egin,
zure bufanda txuria. txuri zaude ta malkoak
zure kolorea kentzen dute.
82
LIMOSNATXO BAT
Hitzak: Pedro Mari Otaño
1 4
Mutil koxkor bat itsu aurreko Odola bero eta burua
zuela aldamenian, harrua daguanian,
gizon burusoil bizar-zuri bat edozein eran sartutzen da bat
bi makuluren gainian, halako itsumenian,
kale ertzian ikusi nuen, atsekabe ta negar saminak
inora ezin joanian, badatoz ondorenian,
ta bera nor zan jakin nahiean, nola erabait batek bizia
inguratu nintzanian... utzitzen ez duenian...
limosnatxo bat eskatu zidan limosnatxo bat eskatu bihar
Jainkuaren izenian Jainkuaren izenian.
2 5
Zerbait emanaz galdetu nion, Inoiz pentsatzen nere artian,
ahal zan modu onenian, ni jartzen naizenian,
jaiotzetikan al zeukan ala gaur ere asko dirala joango
gaitzak hartua mendian. lirakenak zuzenian,
Erantzun zidan, -Ez semia, ez, ez luke inork sinistatuko
nik indarra nuenian, zer pena ematen didan.
ez nuen uste iritxitzerik Ai! horla nintzan ni ere sendo
honetara azkenian... ta gazte nenguanian...
Gaur limosna bat eskatutzen det, gaur limosna bat eskatutzen det
Jainkuaren izenian. Jainkuaren izenian.
3 6
Eta jarraitu zuen esanaz: Ai! txorakeri asko egiten
-Lehengo gerrate denian, da zentzurik ez danian,
ni aurren xamar ibiltzen nintzan sinista zazu ur hau pasia
beti edo gehienian, daukanaren esanian,
nekatu gabe aixa igoaz hobiago da, garai den arte,
aldapik luzienian, ahalegintzia lanian,
bis
etzan burura asko etortzen negar eginaz ibili gabe
gu hala gabiltzanian... gero denbora joanian...
gero limosna eskatutzerik limosnatxo bat bildu ezinik
Jainkuaren izenian. Jainkuaren izenian.
83
LORETXOA
Hitzak eta musika: Benito Lertxundi
Mendian larrartean
aurkitzen da loretxo bat
aurrean umetxo bat
loretxoari begira.
Umetxoak ikusirik
lorea ezin bizirik
arantzak kendu nahi dizkio bis
84
LORIAK UDAN (IZAZU NITZAZ KUPIDA)
Indalezio Bizkarrondo «Bilintx»
1
Loriak udan ihintza bezela zu bazinake arbola eta
maite det dama gazte bat, ni baldin banintz txoria,
hari hainbeste nahi diotanik nik zu zinaken arbola hartantxen
ez da munduan beste bat; egingo nuke kabia.
inoiz edo behin pasatzen badet
5
ikusi gabe aste bat,
Falta duenak logratutzeko
bihotz guztira banatutzen zait
hitz egitea txit on du,
halako gauza triste bat.
eta nik ere saiatu biha’t
2 ote gintezken konpondu;
Neskatxa gazte, paregabea, gaur nagon bezin atrebitua
apirileko larrosa, sekulan ez naiz egondu,
izarra bezin dizdizaria, hargatik kolpez galdetzen dizut
txoria bezin airosa; nerekin nahi’zun ezkondu
oraintxen baino gusto gehiago
6
nik ezin nezake goza;
Zerorrek ere ongi dakizu,
zorionian ikusten zaitut,
aspaldi hontan nagola,
nere bihotzak, hau poza!
zuregatikan penak sufritzen,
3 baina ordea, hau nola!
Ez al dirazu antzik ematen Halaxen ere nigana ezin
nik zaitudala nahiago, bigundu zaitut iñola;
ai! marinelak gau ilunian ni zuretzako argizaia naiz,
izarra baino gehiago, zu neretzako marmola
nere onduan zauzkatalako
7
pozez zoraturik nago,
Zu zeralako medio baldin
zu ikustiak alegratu nau
joaten banaiz lur azpira,
triste negoen lehenago.
gero damua eta malkoak
4 alperrik izango dira;
Nere betiko pentsamentua, behin joan ezkero, hoien birtutez
nere konsolagarria, berriz ez ninteke jira; bis
zu gabetanik ezin bizi naiz hori gertatu baino lehenago
esaten dizut egia; izazu nitzaz kupira!
85
LÜRRALDE ZILARRA
Hitzak: itxaso Borda
Musika:Pier Paul Berzaitz
86
MAITASUN AROAK
Hitzak: Xabier Amuriza
Musika: Anje Duhalde/F.Aranbel
1 4
Haurtxo nintzela kontatzen nuen Heldu nintzela aitortzen nion:
nola maitemindua nintzen "Zutaz besterik ez dut maite!"
guztiek irri egiten zuten Eta ixilik neraman hari
ta ikasi nuen ixiltzen. ezin erran urrundu zaite!
87
MAITASUNEZ HIL
Hitzak: Xabier Lete
Musika: Antton Valverde
88
MAITIAK GALDE EGIN ZAUTAN
Hitzak: ezezaguna
Musika: E. Martikorena
Bertsioa: Imanol
Erramun Martikorenak:
1.an: Pollit nintzanez
3.ean: Moltsa
4.ean: lanean nakienez / lanean nakiela
5.ean: guk biak gosez / gosez, gosez ez naski, bainan, elgar maitez, elgar maitez
6.ean: Gaixoak hil behar dugu
89
MARIA SOLT ETA KASTERO
90
MARITXU NORA ZOAZ?
Lehen bertsoa eta musika: ezezaguna
Beste bertsoak: Pepe Artola
- Maritxu zuregana
biltzen naizenian,
poza sentitutzen det
nere barrenian.
- Bartolo nik ere det
atsegin hartutzen,
ur bila noanian
banazu laguntzen.
91
MARKESAREN ALABA
Hitzak: Sebero Iturrino
1 4
Zeruak eta lurrak Egun sinalia zan
egin zituana, goguan hartzeko,
memoria argitzera esan ziola haren
atoz neregana. etxera joateko:
Esperantza badaukat, —Deseo dedan hitz hau
zerorrek emana, manifestatzeko,
kunplituko dedala zurekin, Antonio,
desio dedana. nago izateko.
2 5
Amoriozko penak —Zer esaten didazu,
bertso berrietan, Juanita, hitz hori?
publika ahal banitza Tentatzen ai zerala
Euskal Herrietan; trazak badirudi.
enteratu naiz ongi Etzait zure gradurik
enkargu hoietan, tokatutzen neri;
San Jose arratsaldeko ez burlarikan egin
hiru t`erdietan. marineruari.
3 6
Markes baten alaba —Eduki dezakezu
interesatua, ongi sinistua
marineruarekin aspaldian neguala
enamoratua; zutzaz gustatua.
deskubritu gaberik Etzaitut nik utziko
bere sekretua, desanparatua;
amoriua zeukan hala egiten dizut
barrena sartua. gaur juramentua.
92
7 11
Konformatu ziraden Amaren malezia,
alkarren artian, korreora juan ta
ezkonduko zirala Antonio hil zala
hurrengo urtian. egin zuen karta
Eskolak ikasteko Juanitaren tristura,
bien bitartian maitia izan ta,
beraren herritikan engainatu du beste
guztiz apartian. gezur bat esanda.
8 12
Hala disponiturik Amak esaten dio:
jarri ziran biak —Juanita neria,
kartaz entenditzeko galdu da diotenez,
alkarren berriak. Antonio Maria...
Formalidadiakin nik bilatuko dizut
jartzego egiak, beste bat hobia,
baina etziran lo egon maiorazgo interes
amaren begiak. askoren jabia.
9 13
—Alperrik izango da —Ama ez neri esan
haserre gurian, horrelakorikan,
ez naute mudatuko ez det nik bestegana
eternidadian. amoriorikan.
Esposatu nahi nuke Ezin alegre leike
kariño onian, nere barrenikan
Antonio Maria komenientzia ona
etortzen danian. egonagatikan.
10 14
Ezin egon zan ama —Utzi alde batera
hitz hori sufritzen, horrelako lanak,
berehala hasi zan ez ditut nik ikusten
kartak detenitzen; zu bezela damak.
intentzio haundiagoz Nahi badituzu hartu
ezkontza galdutzen... onra eta famak,
Juanitak halakorik giatuko zaituzte
etzuen pentsatzen. aitak eta amak.
II
15 19
Denbora kunpliturik Penarekin leherturik
galaia abian, Antonio hil zan,
zer pasatu ote zan akonpainatu zuen
haren memorian? Juanitak elizan.
Kartarik hartu gabe Naitasuna bazion
juan dan aspaldian esan dedan gisan,
inozente sartu zan geroztikan etzuen
jaio zan herrian. osasunik izan.
16 20
Hau da lehendabiziko Erremedia balei
esan zenduana: sentimentu hori,
—Zer da musikarekin bitarteko bat jarri
onratzen dutena? Jesus maiteari,
—Markesaren alaba orazio eginaz
kaliak barrena. Birjina Amari,
esposario zala zeruan gerta dedin
hark bihar zuena. Antonio Mari.
17 21
Desmaiaturik egin Alkarren konpañian
zuen ordu bete, guk ere nahi degu,
gero nobia eske Birjina, egiozu
hitz bi egin arte; Jaunari erregu
inguratu zitzaion kristau guziogatik
makina bat jende, baldin ahal bazendu,
bigarren ordurako Iturrinok horrela
hil da derrepente. desiatutzen du.
18
Gaua pasatu eta
hurrengo goizian
entierrua zuen
bigarren klasian;
markesaren alaba
guzien atzian,
zer pena izango zan
haren bihotzian.
III
MARTXA BATEN LEHEN NOTAK
Hitzak: J.A. Artze
Musika: Mikel Laboa
1 4
Eguzkiak urtzen du goian Bakoitzak urraturik berea,
gailurretako elurra, denon artean geurea,
uharka da jausten ibarrera etengabe gabiltza zabaltzen
geldigaitza den oldarra. gizatasunari bidea.
2 5
Gure baitan datza eguzkia, Inon ez inor menpekorikan,
iluna eta izotza nor bere burua’n jabe,
urratu dezakeen argia, herri guztiok bat eginikan
urtuko duen bihotza. ez gabiltz gerorik gabe.
3
Bihotza bezain bero, zabalik Batek gose diraueno
besoak eta eskuak, ez gara gu asetuko
gorririk ikus dezagun egia, bat inon loturik deino
argiz beterik burua. ez gara libre izango.
93
MATALAZ
Hitzak: Bernard Goienetxe «Matalaz» (XVII. Mendea)
Musika: Benito Lertxundi
Ohildu: uxatu
Azkorrian: egunsentian
94
MENDIAN GORA
Hitzak: X. Amuriza
Musika: Imanol Larzabal
1 3
Mendian gora haritza, Euskal Herriko poeta,
ahuntzak haitzean dabiltza, kanposantuko tronpeta,
itsasoaren arimak dakar hil kanpaiari tiraka eta
ur gainean bitsa. hutsari kolpeka.
Kantatu nahi dut bizitza Argitu ezak kopeta,
usteltzen ez bazait hitza, bis penak heuretzat gordeta, bis
mundua dantzan jarriko nuke goizero sortuz, bizitza ere
jainkoa banintza. hortxe zegok eta..
2 4
Euskal Herriko tristura, Mundua ez da beti jai,
soineko beltzen joskura, inoiz tristea ere bai;
txori negartiz bete da eta baina badira mila motibo
umorez hustu da. kantatzeko alai.
Emaidazue freskura, Bestela datozen penai
ura eskutik eskura, bis ez diet surik bota nahi; bis
95
MUÑAGORRIREN BERTSOAK
Musika: B. Lertxundi
1 4
Muñagorrik diona Semiak soldatu ta
bere proklamian, preso gurasuak,
gerrak hondatzen gaitu ezin pagaturikan
bosgarren urtian; kontribuziuak.
igaz jarrikan Karlos trintxera lanetara
Madrilgo bidian gainera auzoak.
bultza zuten atzera, Dolorezkoak dira
gerra bere gaur gure
gerra bere oñian gaur gure pausoak.
2 5
Agintari onenak Kordoiz inguraturik
preso daduzkate; kostatik Ebrora,
euskalduna izatia trabaz gaude josirik
du bakoitzak kalte. bera eta gora.
Tejeiro ta Maroto Atzenikan frantsesak
guzien alkate; itxi du frontera.
zer gizon hoietatik gerrak ez dakar onik
espera inundik
espera gentzake. inundik inora.
3 6
Karlos agertu ezkero Atiak itxi ta
probintzi hauetan, ogia garesti;
beti bizi gerade artua ere ari da
neke ta penetan. igotzen poliki;
Nahiz kendu guk duguna dirua ezkutatzen da
behin ere ezer eman; egunero hemendik, bis
bost negar egiteko, nola bizi garen bada
nunbait jaio harritutzen
nunbait jaio ginan. harritutzen naiz ni.
96
NAFARROA
Arbasoen harkaitza
Nafarroa, Nafarroa, Nafarroa
arbasoen harkaitza
lur emankor hezkaitza
bedatseko ekaitza
ekiaren emaitza
Nafarroa, Nafarroa
arbasoen harkaitza.
Zazpietan lehena
Nafarroa, Nafarroa, Nafarroa
zazpietan lehena
gaztelien auhena
Santxoren hasperena
gazteen itxaropena
Nafarroa, Nafarroa
zazpietan lehena.
97
NAFARROAKO ERESERKIA
Hitzak: Manuel Iribarren
Nafarroa,
lur handi ta azkar,
beti leial,
zure ospea da
antzinako lege zaharra. (bis)
Nafarroa,
jende askatuen sorlekua
zuri nahi dizugu gaur kanta.
98
NERE MAITIA JEIKI TA JEIKI
Hitzak eta musika: ezezaguna
Bertsioa: "Oiartzungo Kantu Zaharrak"
1 4
-Nere maitia jeiki ta jeiki -Hona etorri dama gaztia,
bis bis
ez al zerade loz ase. esan zenidan bezela.
zure ondoren gabiltzan hauek -Ongi etorri, galai gaztia,
ez baigerade logale, neronek nahi nuen horla;
iriki zazu bortañe hori, hitz bi gustora egin ditzagun,
adiskidiak gerade. pasa zaitia salara.
2 5
-Ez dizut bada nik irikiko Salara joanda kutxan eseri,
bis bis
gau ilunian aterik, begiratuaz elkarri
barrenen dagonak ez baitaki -Inposible da ez zaituela
kanpokuaren berririk; Ama Birjinak ekarri. bis
zatoz eguna argitzen danian, Beti-betiko hartu nazazu
egongo gera elkarrekin. penaren kontsolagarri.
3
-Bihar goizian etorritzeko,
bis
urrun bizi naiz maitia;
txakurra sangaz hasitzen bada,
nork egingo du pakia.
-Harrekikua nik egingo det,
arren etorri zaitia.
99
NERE SENTIMENTUA
Hitzak: Antonio Urbieta
(Jose Joakin, «Kaskazuri», bertsolariaren anaia)
100
NIREKIN
(Emoixtaxuz muxutxuek)
Hitzak: Jon Maia
Musika: Asier Gozategi – Iñigo Goikoetxea
101
OI AMA ESKUAL HERRI
Hitzak: Etxaun Iruri
Bertsioa: Benito Lertxundi
Pariseko bizitzia
lan kostüz irus bagiazü,
bena berantzen zütadazü
zure berriz ikustia.
102
ORHIKO XORIA
Hitzak: Roger Idiart
Musika: A. Gorostarzu
1 3
Jende gaztia dabila Xoriak jiten zaizkula
etxetik urrun lanila... huts egin gabe sekula...
Ez erran galdurik dela, Lehenik bat, gero mila
itzul ditaike berehala. xortak egiten ixtila...
Jin bedi gure artila bis Jin bedi gure artila bis
2 4
Xorittuaren hegalak Xoria izan dadila
arin aidia bezala... euskaldun gazten mudela!
Gaztek begira dezala Mutiko ta neskatila,
azkar euskaldun odola! ziauzte denak sorleküla!
Jin bedi gure artila bis Jin bedi gure artila 4 aldiz
103
OTXAGABIAN
Hitzak eta musika: Eñaut Etxamendi
Interpretazioa: Etxamendi eta Larralde
104
PASAIAKO HERRITIK
Hitzak: Xenpelar
Interpretazioa: M. Laboa
105
PELLO JOXEPE
Hitza: ezezaguna
1. bertsioa: tradizionala
2. bertsioa: Paco Ibañez-Imanol
106
PRIMA EIJERRA
Hitzak eta musika: ezezaguna
Lara lala...
107
SALAMANKARA
Hitzak eta musika: ezezaguna
Ezkondu nintzan,
bai ni ezkondu,
baita ere ongi damutu,
praka beltzian hari zuria
sekula ez zait faltatu.
Praka beltzian hari zuria,
txaketa mangagabea, bis
108
SAN SIMON ETA SAN JUDA
Hitzak eta musika: Xabier Lete
Ez baletor hobe
bizi gera pobre
eremu latz honetan,
ez gera hain onak benetan.
Ez baletor, hobe
bizi gera pobre
eremu latz honetan,
ez gera hain onak benetan.
109
TOPA DAGIGUN
Hitzak: Jon Sarasua
Musika: Oskorri
Errioxar, Baigorriko,
Bakio nahiz Getariko,
topa dagigun eta bakean
bis
bizi gaitezen betiko.
Errioxar, Baigorriko...
Errioxar, Baigorriko...
Hierarkia da lehorra,
harremana emankorra;
errespetuan dago gordeta
bis
emakumeen altxorra!
Errioxar, Baigorriko...
110
TRAPU ZAHARRAK
Hitzak: J. M. Iparragirre
1
Egunez trapu biltzen Trapero! Trapu zaharrak!
gabean dantzan lehertzen
beti umore onean 4
degu pasatzen, Atera, atera, trapuak saltzera
eta goizean goiz nik erosten ditut
kalera irtenda modu onean
lo goxuan daudenak arditean prakak kuartuan albarkak
esnatzen ditut. ta burni zaharrak txanponean
111
TRISTE BIZI NAIZ ETA
Hitzak eta musika:
Indalezio Bizkarrondo «Bilintx»
ez didazu ematen
atsekabe gutxi.
112
TTIKI TTIKITIK
Hitzak eta musika: ezezaguna
1 3
Ttiki ttikitik aitak eta amak Hitz erdi batez maite nuela
fraide ninduten asmatu erran nion beharrira,
bai eta ere Salamankara bainan gaixoa, herabetua,
ixtudiante bidaldu; ihesi joan zen kanpora;
Salamankara nindoalarik Ez ahal nuzu, izar ederra,
bidean nuen pentsatu kondenatzen ifernura,
ixtudiante tunante baino ez da sekulan ene gogotik
hobe nuela ezkondu. histuko zure itxura.
2 4
Ostatu xume pollit batean Jainko maitiak egin banindu
gosez gelditu bainintzen zeruetako giltzari,
neska xarmant bat ari zitzaidan azken orenean jakingo nuke
mahainean zerbitzatzen; atea nori ideki:
begia kartsu, ezpaina lore, lehenik aitari, gero amari,
enekin aise mintzatzen, gero anai-arreberi, bis
aingeru hori ordu berean azken orenean segeretuan
ene bihotzian sartu zen. ene maite pollitari.
113
TXATXAMATXALINATXU
Hitzak eta musika: ezezaguna
Interpretazioa: Mikel Urdangarin
114
TXORI TTIKIA
Hitzak: J. A. Artze
Bertsioa: Benito Lertxundi
lotu zidatela
kate motz eta astun batez
115
TXORIA TXORI
Hitzak: Joxean Artze
Interpretazioa: M. Laboa
bainan, horrela,
bis
ez zen gehiago txoria izango;
eta nik...
txoria nuen maite;
eta nik...
txoria nuen maite.
Lara-larara-laa...
bainan, horrela,
bis
ez zen gehiago txoria izango;
eta nik...
txoria nuen maite;
eta nik...
txoria nuen maite.
Lara-larara-laa...
116
UME EDER BAT
(Nere maitiarentzat)
117
XALBADORREN HERIOTZEAN
Hitzak eta musika: Xabier Lete
118
XARMANGARRIA ZIRA
Hitzak eta musika: ezezaguna
119
XORIERI MINTZO ZEN
Hitzak eta musika: Mixel Labeguerie
1 4
Xorieri mintzo zen, Hil da xorua bakarrik,
mintzo zen errekari, bakarrik da ehortzi.
oihaneko zuhaitzeri ta Ez zen han kristau bat ere
zeruko izarreri, salbu lau hilketari,
mintzo zen haizeari, salbu lau hilketari
xoro batentzat zaukaten. ta apeza kantari.
Xorieri mintzo zen,
xoro batentzat zaukaten. Xorieri mintzo…
5
2
Hil hobian ezartzean
Ez zakien irakurtzen
haizea zen gelditu,
gizonen liburutan,
xoriak ziren ixildu,
bainan ongi bazakien
zerua zen goibeldu,
zeruko seinaletan
zerua zen goibeldu
zeruko seinaletan
ta jendea oroitu.
ta jendeen bihotzetan.
Xorieri mintzo…
Xorieri mintzo zen,
3 mintzo zen errekari,
Haurrek zuten harrikatzen, oihaneko zuhaitzeri ta
zahar gaztek trufatzen, zeruko izarreri,
etxekoek berek ongi mintzo zen haizeari,
laneko baliatzen, xoro batentzat zaukaten.
laneko baliatzen Xorieri mintzo zen,
bis
eta gosez pagatzen. xoro batentzat zaukaten.
Xorieri mintzo….
120
ZAKU BEREAN
Andoni Egaña (2008.02.20)
Doinua: Xabier Leteren “Habanera"
121
ZAZPIAK OIHAL BATETIK
Hitzak: Xalbardin – Musika: Fernando Unsain
Interpretazioa: Eltzegor taldea
1 4
Mundu guztiak aditutzen du Zazpi ahizparen gai den oihala
euskaldunaren negarra ebakirikan erditik,
alde batera nahiago nuke alde batera hiru soineko,
ez banintz hemengotarra. utzirikan lau bestetik.
2 5
Antzerki hontan lau pertsonaia Oihal bera da gure jantzia
ta jokalari bakarra sortu gintuzten unetik
arbolak berak erakusten du ez du munduak kemenik sortu
hostoa eta adarra. kentzeko gure soinetik.
122
ZENBAT GERA?
Hitzak: Abel Muniategi
Musika: Benito Lertxundi
Zenbat gera?
bis
Lau, bat,
hiru, bost, zazpi?
Zenbat gera?
Lau, bat, bis
123
ZIBILAK ESAN NAUTE
Hitzak eta musika: J. M. Iparragirre
1
Zibilak esan naute,
biziro egoki, bis
2
Jesus tribunalian
zutenian sartu, bis
ez zion Pilatosek
kulparik bilatu;
3
Kartzelatik atera,
fiskalen etxera, bis
abisatu zidaten
joateko berehala,
ez etortzeko gehiago
probintzi honetara; bis
124
ZUGANA MANUELA
Hitzak eta musika: Iparragirre
1 3
Zugana, Manuela, Barkatu behar dituzu
nuanian pentsatu, nere erokeriak,
uste det ninduala zuri begira daude
deabruak tentatu; nere bi begiak;
ikusi bezinekin garbi-garbi esan ditut
naiz enamoratu, nere ustez egiak,
ojala ez bazina zoraturikan nauka
sekulan agertu! zure aurpegiak.
2 4
Amorioz beterik, Gauean ibili naiz
esperantzik gabe, guztizko ametsetan,
zergatik egin zinan Donostian nengoela
bihotz honen jabe; Andre Marietan,
zuk esan behar zenduen eta ikusi nuela
hemendikan alde, herri hartako plazan,
egiazki ez naiz ni erdian zebilela
bis
bizardunen zale. Manuelatxo dantzan.
125
ZURE BEGIEK
Hitzak: Daniel Landart
Musika: Mikel Laboa
1 7
Zeruko lore
8
miresgarriak
Zure begiek
izarren pare
ene maitia
zoragarriak.
badute biek
3
dirdir eztia.
Gazte gaztia
9
zira oraino
Zeruko lore
egun guzia
miresgarriak
nago zuri so…
izarren pare
4
zoragarriak.
Zure begiek
10
erotzen naute
Gazte gaztia
eta guziek
zira oraino
nahi luzkete.
egun guzia
5
nago zuri so...
Gaua delarik
11
mundurat jausten,
Ene nahia
Jauna zerutik
zinez handia
da urrikaltzen.
zu izaitia
6
nere andria
Zure begien
goxoño hori
egon dadien
eder ta garbi.
126