Gndem Trkiye...

PROF. DR. M T ZDA

DR. ME HME T SAVA ZDA
Ortak tasavvur biimlerimizin elitiini, hatta giderek attn politik
dilimize yanstan somut gstergelerden birisi demokrasi ve mill g-
venlik gibi iki kavram zerinden konumamzdr. btnln ve yeter-
liliini salam bir lkede tercih konusu olmayacak bu iki kavram, ne yazk
ki gnmz Trkiye'sinde demokrasi adna milli gvenliimiz ihmal edil-
mekte, hatta lkemiz g politikalarnn alan haline getirilmektedir. Milli
gvenlii tehdit altnda olan bir lkede srekli olarak demokrasiye vurgu ya-
plmas sadece bir arzann eseri deil, ayn zamanda g politikalarna ak
hale getirilen lkede baz eylerin zerine rtme abasnn bir sonucudur.
Oysa gvenlik, btn zgrlklerin ve temel haklarn korunmasn, uy-
gulanmasn ve gelitirilmesini salayan temel unsurdur. yeterliliini ve
btnln kaybetmi bir toplumda ucu ak, tanmlanmam bir demok-
rasi vurgusu egemen glerin alan geniletmesine katk salamaktan baka
bir ey deildir. Tercihimiz sonuna kadar demokrasiden yanadr, fakat milli
gvenliin tehdit edildii ortada olan bir zeminde ikisini birlikte dnme-
nin zorunlu olduu da bir gerektir.
XXI. yzyln eiinde Cumhuriyetimiz en uzun on ylndan ge-
mektedir. ve d tehditlerle younlam ve katlam bask aygtlarnn
demokrasi zerinden srdrdkleri cumhuriyet kart deneme ve sna-
malarn gvenliimizi koruyan i ve d emberleri atlatt bir gerektir.
inde bulunduumuz manzara- umumye bir krlma dnemine girdiimi-
zin somut kantdr. Trkiye'nin geleceini, iine dtmz bu politik at-
lan iinden kma biimimiz belirleyecektir.
Krlma dnemini iaretleyen darbe ve parti kapatma kavramlar
krlmann sert olduunu gsterdii gibi, kullanlan kavramlar ve
(*)
Prof. Dr. mit zda
(*)
21. Yz Yl Trkiye Enstits Bakan
[3]
Demokrasi ve Mill Gvenlik
aklamalarn hukuk meruiyeti amas, demokratik kltrel kodlar para-
layc nitelikte olmas ve milli gvenliimizi tehdide ve d basklara ak hale
getirmesi siyas bunalm derinletirmektedir. Gelinen noktay yaral siya-
s bilin ya da ahs kar uruna her eyi feda eden siyas izofrenik
tutum olarak adlandrmak mmkndr. Yaanan yksek gerilimin yann-
da tartmalarn seviyesinin bu denli dkl krlmay daha da tehlikeli ve
Trkiye iin zararl hale getirmektedir.
yleyse u sorunun cevabn aramamz gerekir: lkemizi kska altna
alan bu srecin i ve d nedenleri nelerdir? Bu sorunun sahih bir cevab
Trkiye'deki siyasal yapy ve Trkiye'nin gvenliini kresel ve blgesel ge-
limeler erevesinde ele almakla verilebilir. nk kresel ve blgesel poli-
tikalarn en youn biimde yaand bir corafyada, bunlar parantez iine
alarak Trkiye'yi deerlendirmek karanla ta atmak gibidir. Burada yap-
mak istediimiz kresel, blgesel ve milli eilimler ekseninde Trkiye'nin
geleceinin analiz etmektir. Bu analizin giriini kresel sistemin ok ynl
bunalm oluturmaktadr. Meseleye bu noktadan balamamz daha sonraki
deerlendirmelerimiz iin temel oluturacaktr.
ok Boyutlu Kresel Bunalm
Dnya, Souk Sava'n ardndan 1990'lardan bu yana sren ve Kissing-
er'n Amerikan kapitalizmi diye adlandrd kreselleme, tek ku-
tuplu dnya dzeninin belirleyici aktr olan gcn etrafnda top-
1
lanma srecini ifade eden politik bir kavramdr. Kreselleme kendi
i ekonomik, politik ve etnik sanclarnn younlat bir sreten gemek-
tedir. Ebedi sanlan kreselleme ve tek kutuplu dnya dzeni hzla blge-
selleme ve ok kutuplulua doru kaymaktadr.
Kresellemenin ekonomik sanclar kendisini Amerikan ekonomisinin
iine girdii krizde ok gl bir ekilde ortaya koymaktadr. Vietnam Sava-
'nn ABD ekonomisine getirdii ar ykn sonucunda 1944'de ina edilen
2
Bretton Woods sistemi kmtr. 2008'de ise Irak/ Afganistan Savalar-
nn Amerikan ekonomisine getirdii yk dier faktrlerle birleince Ameri-
kan ekonomisi km ve ABD eski Merkez Bankas bakan Greenspan'n
3
ifadesi ile 2. Dnya Sava sonrasnn en byk ekonomik krizi balamtr.
Prof. Dr. mit zda
1
Nadim Macit, Kresel G Politikalar, Trkiye ve slam, Fark Yaynlar, Ankara 2006, s. 4
2
Robert Gilpin, The Political Economy of International Relations, Princeton University
Press, New Jersey 1987, s. 131-142
3
Ergin Yldzolu, Bir Fantezinin lm, Cumhuriyet, 31 Mart 2008
[4] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
IMF'de Dnya Ekonomik Grnm Raporunda dnya ekonomisinin
1929 Buhran'nda bu yana en byk ekonomik kriz iinde olduunu akla-
4
mtr.
1990 sonrasnda devletsiz bir ortam ve her ey piyasa eli ile pro-
pagandasn yapan siyas ve fikri merkezler, karlalan ekonomik krizin de-
rinlii karsnda tekrar devletin ekonomideki roln hatrlam grnmek-
5
tedirler. Serbest piyasa ampiyonlarnn tekrar sanayilerini korumak amac
ile gmrk duvarlar sylemine kaymaya balad grlmektedir. Bat kapi-
talizmi Keynesci politikalar uygulanmaya balamtr bile. Kresellemenin
en nemli enstrman olan IMF piyasalara devlet mdahalesi iin ar da
6
bulunmutur.
te yandan kresellemenin politik sanclarnn odanda ABD'nin Or-
tadou'da iine girdii krizin merkezinde Irak'ta iine girilen kmaz vardr.
BOP'un entellektel arka pln diyebileceimiz,
tarihi Bernard Lewis ABD'nin Ortadou'da
7
rolnn azaldn itiraf etmektedir. ABD iin
Irak'taki en byk sorun Snn direni deildir.
Hatta Sunn direni Irak'n para-lanmas iin
meruiyet salayan bir ara olarak bile ABD
tarafndan kullanlabilir. ABD iin Irak'taki te-
mel kmaz ran'n Irak'ta kazand byk et-
8
kinliktir. te yandan ABD'nin nfuz etmeye
Demokrasi ve Mill Gvenlik
4
Cumhuriyet, 10 Nisan 2008, 80 yln en byk oku; IMF Bakan Strauss-Kahn, dnya eko-
nomisinin donma ile yanma arasnda sktn, ABD ekonomisindeki durgunluun AB ekonomi-
sine de yansyacan ileri srmektedir. Milliyet, 13 Nisan 2008, Osman Ulugay, Avrupa Ekono-
misi Nereye
5
Kresellemenin ok boyutlu bunalmna ekonomik adan Trk basnnda dikkat eken yazlar
iin bkz. Yiit Bulut, Liberalizm sizlere mr, Referans, 19 Mart 2008; Ergin Yldzolu, Bir
lgin Haftadan brne-II Cumhuriyet, 19 Mart 2008; Ayrca bkz. Osman Ulagay, AKP
Gerei ve Laik Darbe Fiyaskosu, Doan Kitap,1. Bask, stanbul 2008, s. 79
6
Financial Times, 8 April 2008'den nakleden Milliyet, 10 Nisan 2008, Hurit Gne, IMF devlet
mdahalesi mi istiyor?
7
Bu konuda Bernard Lewis'in 21 Ocak 2008'de Tel Aviv niversitesinde yapm olduu konuma
byk nem tamaktadr. Bernard Lewis, America in the Middle East, March 31 2008 by
MESH; ABD strateji evrelerinde de Amerikan Ordusu'nun Irak'taki ykmllklerini azaltma
konusundaki tartmalarn artt grlmektedir. Bkz. rnein Daniel Serwer ve Sam Parker,
Iraq After the Surge:Options and Questions United States Institute of Peace April 2008
8
ran'n Irak'ta kazand etkiye gsteren en arpc rneklerden birisi Mart 2008 sonunda Basra'da
ii gruplar arasnda kan atmalarda atekesi salayan tarafnda ABD ve ngiltere deil ran
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [5]
Kresellemenin politik
sanclarnn odanda
ABD'nin Ortadou'da
iine girdii krizin mer-
kezinde Irak'ta iine giri-
len kmaz vardr.
alt ve Avrasya eksenindeki Trk Cumhuriyetlerinden ya kartlm ol-
mas ya da hi girememesi BOP'un kar karya olduu bir dier krizdir. Or-
ta Asya'ya nfuz edemeyen ve Pakistan'da istedii istikrar salayamayan
ABD'nin Afganistan seferi de kmaza girmitir.
Kresellemenin tetikledii ve Yugoslavya'dan Irak'a, Trkiye'den Hint
alt ktasna uzanan etnik sorun ABD ve AB lkelerinde de bir i sorun olma
nitelii kazanmtr. Etnik sorunlar tetikleyen ve politikletiren ABD ve AB
imdi etnik sorunu denetim altna alabilmek iin kltrel oulculuktan fe-
deralizm ve ayrlmaya giden sreleri tekrar gz-
den geirip, milli devleti glendirme araylar
9
iine girmeye balamlardr. Amerikan gven-
lik cemaatinin en nde gelen isimlerinden
Samuel Huntington'un Biz Kimiz adl kitap
yazarken, kresellemenin fikri nclerinden
Francis Fukuyama'nn State Building,
Governance And World Order in the
Twenty-First Century, adl kitabnda etkin
milli devlet nasl kurulur aray iine girmi ol-
10
mas tesadf deildir.
Kresellemenin karlam olduu ekonomik, politik ve etnik sancla-
ra ramen ABD'nin tek kutuplu dnya dzenini ve Amerikan hegemonya-
sndaki kresellemeyi 21. yzyla tamak iin tasarlad Avrasya ve Orta-
dou'nun enerji kaynaklar zerinde hkimiyet kurma savann dier ad o-
lan Byk Ortadou Projesi(BOP) Bush sonrasndaki ynetim tarafn-
11
dan da devam ettirilmek iin bir sre aba sarf edilebilir.
ABD bakanlk seimlerini kim kazanr ise kazansn, BOP'u, dier bir i-
fade ile ABD'nin tek kutupluluu muhafaza etme giriimini, gerekleme-
Kresellemenin tetikle-
dii ve Yugoslavya'dan
Irak'a, Trkiye'den Hint
alt ktasna uzanan etnik
sorun ABD ve AB lke-
lerinde de bir i sorun
olma nitelii kazanmtr.
olduu gereidir. Bkz. Robert Dreyfuss, The Lessons of Basra, The Nation, I/ 2008; ABD'nin
Irak'ta sava kazandna dair hala srarc olan evrelerin umutsuz bir entelektel abas iin bkz.
Frederic W. Kagan, Why Iraq Matters, National Review Online, 7 April 2008
9
ABD ve AB'nin etnik sorunu tetiklemelerinin teorik erevesi iin bkz. Robert Cooper, Ulus
Devletin k-21. Yzylda Dzen ve Kaos, Gncel Yaynclk, 2005 stanbul
10
Samuel Huntington, Biz Kimiz? Amerika'nn Ulusal Kimlik Aray, Global Yayn Ajans, s-
tanbul 2004 ve Francis Fukuyama, State Building, Governance And World Order in the
Twenty-First Century, Cornell University Press, 2004. Her iki kitabnda 2004 yl iinde yazlm
olmas bir tesadf deildir.
11
BOP ile ilgili Trkedeki en baarl almalardan birisi iin bkz. Bahadr Selim Dilek, Kresel
Tuzak Ilml slam, Ulus Da Yaynlar, Ankara 2008
[6] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
yeceini anlayana kadar devam edecektir. Ayrca Bush Ynetimi grevden
ayrlmadan nce veya Bush sonrasnda gelecek yeni ynetim saldrganlaa-
rak kresellemenin politik bunalmna neden olan Irak'taki temel amaz -
12
ran'a dzenlenecek kapsaml bir saldr ile amak giriiminde bulunabilir.
stelik kresel politik eilimler bir anda sona erip dier bir eilime yerini
brakmazlar. Kresellemenin ve tek kutupluluun yerini blgesellemeye
ve ok kutuplulua brakmas nmzdeki 5-10 senelik srece yaylacaktr.
ABD'de bu sreci durdurmak iin aba harcayacaktr. Bu srete ABD, tek
kutupluluk ile ok kutupluluk politikalarn izleyen ve birbirleri ile elikili
13
birok politika izleyecektir.
te yandan Kerkk referandumunun ertelenmesi/ gndemden kaldrl-
mas, ABD'nin yaklaan ok kutuplu dnya modeli erevesinde Irak'n
toprak btnln muhafaza etme seeneine
yaklatnn bir gstergesi olarak yorumlanabi-
lir. Bunun anlam, ABD'nin Irak'n toprak b-
tnln muhafaza ederek, Trkiye'nin istik-
rarna yardmc olarak Trkiye'yi BOP'un cep-
he lkesi konumundan Rusya-ran-in kua-
na kar cephe-lke olarak deerlendirmek
14
istemesi olabilir. Muhtemelen ABD bu aa-
mada Ortadou'da ii ran Hilline kar radikal
slam da dhil edecei Snn blounu destekle-
me yoluna gidecektir. Fanatik ii dman olan
El Kaide'nin be yl sonra bir baka balamda
ABD'nin mttefikine dnmesi artc olma-
15
maldr.
12
CIA Bakan M. V. Hayden'in 5 Nisan 2008'de Amerikan istihbarat tekilatlar tarafndan bir sre
nce yaynlanan ran'n 2003 ylnda nkleer silah programna son verdiine dair raporun kamuo-
yunda yanl anlald, Tahran'n nkleer silah yapmnda kullanlan uranyum zenginletirme
programna devam ettiini aklamas ve Bush'un ran politikasn eletiren Oramiral William
Follon'un grevden istifa etmek zorunda braklmas dikkatle izlenmesi gereken hususlardr. (Ye-
nia, 6 Nisan 2008, CIA, ran raporundan geri adm atmaya alyor
13
ABD ile Irak arasnda yaplan ve Amerikan glerine Irak'ta snrl denilmekle birlikte snrsz
kalma imkn salayan anlama ABD politikalarndaki elikinin bir rndr. Bkz. Guardian, 8
April 2008, Secret US plan for military future in Iraq
14
Trkiye'nin BOP erevesinde cephe-lke olarak alglanmas iin bkz. mit zda, Kerkk, I-
rak, Ortadou, Bilgeouz Yaynlar, stanbul 2006, s.367 vd.; RAND iin Nisan 2008'de F. Steph-
en Larrabee tarafndan hazrlanan Turkey As a U.S. Security Partner adl alma hala BOP
erevesinde analiz gelitiren ve Trk-Amerikan ilikilerinin Krt meselesi bata olmak zere
Trkiye'nin Suriye ile ran ilikilerinin daha da bozulacan aklayan bir incelemedir.
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [7]
Bush Ynetimi grevden
ayrlmadan nce veya
Bush sonrasnda gelecek
yeni ynetim saldrganla-
arak kresellemenin
politik bunalmna neden
olan Irak'taki temel a-
maz ran'a dzenlene-
cek kapsaml bir saldr
ile amak giriiminde
bulunabilir.
Demokrasi ve Mill Gvenlik
Avrupa ktasnda Avrupa Birlii'nin bir federasyona dnerek Avrupa
Birleik Devletleri adl bir sper g m olaca yoksa kresel planda siyasal
bir gc temsil etmeyen ekonomik bir refah alan olarak m kalaca henz
belirsizdir. AB iinde bu iki projenin atmas i ve d dinamiklerin etkisi
ile devam etmektedir. u anda federasyon projesi daha gl grnse de so-
nucun uu aktr. Esasen Trkiye'nin AB yelik srecinin ucunun ak ol-
mas da bununla yakndan ilgilidir. Ancak kresellemenin yerini blgesel-
lemeye ve tek kutupluluunu ok kutuplulua brakmas srecinde AB'nin
federal bir devlete dnmesi ihtimali ok daha artmaktadr.
Kreselleme ve bununla bantl olarak A-
merikan tek kutupluluu sren iddiasna ra-
men sanc ekerken, AB, in/ Japonya Uzakdo-
u Alan, Rusya ve ksmen Hindistan ok kutup-
lulua gidi dorultusunda nemli bir atlm
16
temsil etmektedirler. zetle, 1989-2008 sene-
leri arasnda geen 19 seneden sonra, dnya tek-
rar belirgin ekilde, ulus devletlerin ba aktr ol-
duu, ekonomide devlet denetiminin artt,
politikann aidsi diye adlandrlan etnikilie
verilen tavizlerin geri alnd, tek kutupluluun
17
ok kutuplulua dnmeye hazrland bir dneme girmektedir.
imdi ksaca 1989 sonrasnda balayan kreselleme sreci erevesin-
de ksaca tek kutupluluk-BOP, Avrupa Birlii ve AKP'nin Trkiye'de iktida-
ra gelmesi srecini ileyebiliriz.
Tek Kutupluluk, BOP, Avrupa Birlii ve AKP
SSCB'nin dalma srecine girmesi ile birlikte 1980'de 2. Dnya Sava
sonrasnda kurulan iki kutuplu dnya dzeni sona ermitir. ABD tek kutup
olarak dnya politikasnda belirleyici g olarak varln AB lkesi mtte-
15
ABD D leri Bakan C. Rice'n Nisan 2008 balarnda ABD'nin ebedi dmanlar yoktur a-
klamasn yapm olmas not edilmelidir. Sunn radikal slamc hareketlerin srail'in varln ka-
bul etmesi durumunda ABD ile en temel ihtilaflar ortadan kalkacaktr.
16
Kresellemenin kendi iinde ok gl bir ekilde zdd olan ekonomik blgeleri glendirdii
ve gelitirdii aslnda gerek bir kresel pazarn hi gereklemedii konusunda ok dikkat ekici
bir iddia iin bkz. Alan Rugman, Globallemenin Sonu-Radikal Bir Globalleme Analizi,
MediaCat Yaynlar, Ankara 2000
17
Blgeselleme konusunda Trkede ok faydal bir alma iin Nejat Eslen, ok Kutuplu D-
zene Doru, Truva Yaynlar, stanbul 2008
[8] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Kresellemenin yerini
blgesellemeye ve tek
kutupluluunu ok ku-
tuplulua brakmas sre-
cinde AB'nin federal bir
devlete dnmesi ihti-
mali ok daha artmakta-
dr.
Prof. Dr. mit zda
fikleri ve Japonya ile ilikilerini gelitirerek, hatta in'i mttefikletirerek
1990'lar boyunca srdrmtr. 2000'lerin banda ABD tek kutuplu dnya
dzenini 21. Yz Ylda da srdrme projesi olan BOP'u uygulamaya koy-
mutur.
ABD 11 Eyll saldrlarn terrle mcadele ad altnda Amerikan stn-
lne dayal tek kutuplu dnya dzenini devam ettirmek amacyla stratejik
bir atlm iin kullanmtr. ABD'nin tek kutuplu imparatorluu oluturmak
amac ile kulland en etkin silah nc nesil tek ordu olan Amerikan Or-
dusu olmutur. Amerikan Ordusu kendisinden sonra gelen ilk 20 ordunun
yapt toplam askeri harcamadan daha fazla askeri harcama yapan bir ordu-
dur. Bu ordu, 1980'lerden bu yana gerekletirdii ve biliim teknolojileri ile
silahlarn birletirilmesinin sonucu olarak ortaya kan akll silah teknolo-
jileri ile uzay merkezli uydu teknolojilerini birletirerek btn ordularn -
nne gemitir.
ABD askeri gcne dayanarak gerekletirmeyi hedefledii jeopolitik
deiikliklerle, 21. yzylda Amerikan imparatorluk dzeninin alt yapsn o-
luturmay hedeflemitir. ABD'nin askeri gcne dayanarak gerekletir-
meyi hedefledii jeopolitik dzenlemelerin hedefleri ise;
a) Asya'nn ortasna Afganistan-Bat Trkistan-Pakistan eksenine yer-
leerek, Avrupa-Asya kta blou zerindeki hkimiyetini salamak,
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [9]
TRKYE
BAIMSIZ
KRDSTAN BYK
LBNAN
SRAL
(1987Snrlar)
Ankara
Tebriz
Diyarbakr
A

r
D
a

Bak
stanbul
GRCSTAN
B
A
A
Z
E
R
A
Y
C
N
E
R
M
E
N
S
T
A
N
SURYE
am
Kerkk
SNN
IRAK
ARAP DEVLET
Badat ehir Devleti
Tahran
Herat
MISIR
SUDAN
BAIMSIZ
BELCSTAM
RAN
HNDSTAN
NEPAL
ETYOPYA
YEMEN
KATAR
KVEYT
SAUD ANAVATANLARI
BAIMSIZYNETM
B.A.E.
UMMAN
ERTRE
WEST BANK
(StatsBelirlenmemi)
Amman
GENLETLM
RDN
Mekke
Riyad
Basra
Medine
KUTSAL
SLMDEVLET
TRKMENSTAN
KIRGIZSTAN
N
TACKSTAN
ZBEKSTAN
Kbil slmabad
AFGANSTAN
Karai
Gvadar
P
A

T
A
K
S
N
Bender Abbas
YEN ORTADOU HARTASI
Demokrasi ve Mill Gvenlik
b) Ortadou ve Hazar havzasndaki enerji kaynaklar zerinde ve gei
yollar zerinde denetim kurmak,
c) nleyici darbeye dayanan Amerikan askeri stratejisini daha rahat uy-
gulayacak bir kresel askeri konulanma yaps oluturmak,
d)slam corafyasnn kresellemeye eklemlenmesini Avrupa Birlii'-
nin ve NATO'nun desteini alarak ve bylece AB'yi de kontrol altnda tuta-
rak salamak olarak zetlenebilir.
Afganistan'a ve evre corafyasna yerleen Amerikan askeri gleri ku-
zeye Rusya'ya, douya in'e, gneye Pakistan ve Hindistan'a ve batya ran'a
g projeksiyonu yapma giriiminde bulunmutur. Bu lkelerin tamam
ABD'ye kresel veya blgesel lekte meydan okuma potansiyeline sahip-
tirler. Grcistan'da gerekleen darbe sonrasnda oluturulan ABD deneti-
mindeki hkmet, ABD'nin Hazar'n batsna yerlemesini yardmc olmu-
tur.
Amerikal stratejistler ortaya stikrarsz-
lk Ekseni adn verdikleri bir jeopolitik ku-
ram atmlardr. Bu kurama gre, Kolombiya'-
dan balayarak, Orta Dou'nun, Kafkasya'nn
ve Orta Asya'nn tamamn kapsayan bu eksen
Pakistan ve Endonezya-Filipinlere kadar uzan-
maktadr. Bu eksenin ilk gze arpan zellii,
dnya petrol rezervlerinin ok byk bir ksmnn bulunduu (% 80 civarn-
da) bir corafyay kapsad gibi petroln Uzakdou'ya nakil hatlarn da
18
iermesidir.
Amerikan glerinin nleyici darbe stratejisini uygulayabilmeleri yani
bir tehdit gerekten bir acil tehdit haline gelmeden saldrabilmeleri iin
mevcut askeri konulanma sistemini yeniden yaplandrmas gerekmektedir.
Bunun iin, mevcut Amerikan askeri sleri kltlecek ve stikrarszlk
Ekseni alannda yeni sler yaplanmas oluturulacaktr. Almanya'daki sler
Polonya, Romanya ve Bulgaristan'a kaydrlacaktr. Trkiye'ye nerilen
BOP erevesinde cephe lke haline gelmesidir.
ABD, Trkiye'ye BOP erevesinde hem askeri hem politik ve ideolojik
bir cephe olarak tasarlamtr. Askeri cephe olarak Trkiye'ye birok Ameri-
18
Bu konuda bkz. Thomas P.M.Barnett, Pentagon'un Yeni Haritas, 21. Yzylda Sava ve Ba-
r, 1001 Kitap, stanbul 2005, ve Thomas P.M.Barnett, Pentagon'un yeni Haritas-2 Harekt
Pln, 1001 Kitap, stanbul 2006
[10] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Amerikal stratejistler or-
taya stikrarszlk Ekse-
ni adn verdikleri bir je-
opolitik kuram atmlar-
dr.
Prof. Dr. mit zda
kan askeri ss konulandrlmas plnlanmtr. Bu erevede Karadeniz
kysnda Amerikan askeri ssnn, Konya'da ise bir Amerikan ssnn
kurulmas, ncirlik'in askeri ssnn geniletilmesi gibi talepler Washington
tarafndan gndeme getirilmitir. Grcistan ve Azerbaycan'da kk sler
tesis edilmesi tasarlanmtr. Irak'ta yeni bir s yaplandrlmas gerekleti-
rilmitir. zbekistan, Kazakistan ve Krgzistan'da kalc sler kurulmas he-
deflenmitir. in'i gneyden kuatmak amac ile Japonya'daki Amerikan s-
lerinin Bat Avustralya'ya Gney Kore'deki Amerikan slerinin Filipinler-
Endonezya hattna indirilmesi plnlanmtr. zetle, ABD, 21. yz yl iin
yeni bir askeri konulanma sistemini kurmaya almtr.
slam corafyasnn kresellemeye tam o-
larak eklemlenmesi iin, BOP kapsamnda d-
ntrlmesi ve bu corafyadaki mevcut anti-
amerikanizmin ortadan kaldrlma gerektii d-
nlmtr. Washington, anti-amerikanizmin
nedeni olduunu dnmektedirler. Bunlar
sras ile
A) ABD'nin Filistin-srail atmasnda s-
rail'i desteklemesi,
b) Blgedeki Amerikan askeri varlnn
ABD'ye kar nefret uyandrmas,
c) Orta Dou'da anti demokratik rejimlere verilen Amerikan destein-
den dolay halklarn, ABD'den nefret etmesi eklinde zetlenmektedir.
ABD, yukarda anlan sorunlar zmesi halinde anti-amerikanizmin
Orta Dou'da byk lde zayflayacan dnmtr. Bunun iin ABD
ncelikle,
a) Filistin'de bamsz bir devlet oluturma politikasn yrrle koy-
mutur. Ancak, bu devlet uyumlu Filistinlilerle ABD ve srail'in koydu-
u artlar erevesinde kurulacaktr. Bunun iin ncelikle Filistin Kurtulu
rgt ve Hamas'n direniinin krlmas hedeflenmektedir. Bundan dola-
y Yaser Arafat devre d braklm, Hamas liderleri Ahmet Yasin ve
Rantisi ldrlmtr. Ancak Hamas her eye ramen iktidara gelince bu
19
politika sekteye uramtr.
19
Bush Ynetimin sonuna yaklat bir dnemde Mart 2008'de srail'i ziyaret eden ABD Bakan
yardmcs Dick Cheney hala bamsz Filistin devleti fikri konusunda srarc olduklarn
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [11]
slam corafyasnn k-
resellemeye tam olarak
eklemlenmesi iin, BOP
kapsamnda dntrl-
mesi ve bu corafyadaki
mevcut anti-amerikaniz-
min ortadan kaldrlma
gerektii dnlmtr.
Demokrasi ve Mill Gvenlik
B) Orta Dou'daki Amerikan askeri sleri yeniden yaplandrlmaktadr.
S. Arabistan'daki askeri sler Basra Krfezi'ndeki kk emirliklere tan-
mtr. Irak'ta devam eden sava kkl bir yeniden yaplanmay engelle-
mitir.
c) ABD artk Orta Dou blgesindeki otoriter rejimlerin yerine demok-
ratik rejimlerin, laik rejimlerin yerine de lml slamc rejimlerin tesis e-
dilmesi gerektiini dnmektedir. nk, Washington radikal slamcln
en etkili ekilde lml slami akmlar aracl ile kontrol altna alnacan
dnmektedir.
Orta Dou'da lml slamc gelime ve demokratikleme srelerinin a-
mac, radikal slami akmlarn yerine Orta Dou'daki slamc potansiyeli
kontrol altna alacak, anti-amerikanc ieriinden uzaklatracak siyasal ya-
plarn gelitirilmesidir. Adalet ve Kalknma Partisi bu konuda atlm
ok nemli bir admdr.
AKP, 2002'de sadece Trkiye'deki i dina-
miklerin deil, ayn zamanda kresel ve blgesel
gelimelerin sonunda iktidara tanmtr.
AKP'nin iktidara gelmesi ile ABD'nin Afganis-
tan ve Irak zerinden BOP'u balatmas arasn-
da yakn bir iliki vardr. 1990'larn bandan iti-
baren ncln Amerikan istihbaratnn n-
de gelen Trkiye ve slam analizcilerinden
Graham Fuller'in ektii bir tez/ proje dikkat
ekmitir. Fuller'e gre ABD'nin Orta Dou'daki anti-Amerikan radikal
slamc gelimelerin nlenebilmesinin yolu laik sistemleri desteklemek de-
il, aksine radikal slamc partileri dnya kapitalist sistemi iine ekecek ve
20
anti Amerikanc zlerini dntrecek bir yaklam benimsemesidir.
Batllarn Orta Dou'da laiklik konusunda srarnn hibir anlam yok-
tu. stelik mslmanlarn gnlk yaamlarnda dini nasl yorumlayp uygu-
ladklar ABD'nin stratejik karlarn ilgilendiren bir husus da deildi. -
nemli olan bu lkelerin/ partilerin/ rgtlerin anti-Amerikanc bir nitelie
sahip olmamasdr denmektedir.
AKP, 2002'de sadece
Trkiye'deki i dinamik-
lerin deil, ayn zamanda
kresel ve blgesel geli-
melerin sonunda iktidara
tanmtr.
aklamtr. Jerusalem Post, 31 March 2008, MJ Rosenberg, View from Washington:Avoiding
the next war
20
Bu konuda bkz. Graham E. Fuller ve Ian O Lesser, Kuatlanlar-slam ve Bat'nn
Jeopolitii, Sabah Kitaplar, stanbul 1995
[12] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
ABD'nin radikal slam'da eurokomnizm benzeri bir ideolojik
dnm konusunda merkez s olarak setii lkenin, Trkiye olduu
anlalmaktadr. 1995'de yazd kitapta Amerikal uzman Dinesh D'Souza
yle demekte idi: Biz slam kktenciliini dntrmeliyiz. Onlar
liberalletirmeliyiz.
Fuller'in ve D'Souza'nn tespitleri sadece Trkiye ile snrl deildir.
AKP'nin iktidar, ABD'nin Orta Dou iin hazrlad demokratiklemenin
ok nemli bir parasn oluturmaktadr. Washington srekli olarak Orta
Dou'da demokratiklemeden bahsetmektedir. Ancak bugn Suudi Ara-
bistan'da yaplacak bir seimi El Kaide kazanacaktr. Msr'da Mslman
Kardeler iktidar zorlayacaklardr. Cezayir'de ise Selmet Cephesi sonu
alacaktr. nk henz bu lkelerde bir AKP yoktur. Byk Orta Dou'da
lml slami demokratikleme AKP'leme zerinden gerekletirilmeye a-
21
llmtr.
BOP'un gereklemesinin en nemli aa-
malarndan birisinin, Orta Dou'nun demokra-
tiklemesi olduunu Amerikal stratejistler ifade
ediyorlar. Ancak, Orta Dou'da yarn yaplacak
bir seimi mevcut rejimlerden daha anti-Ameri-
kanc bir siyasal syleme sahip radikal slamc
diye anlan deiik siyasal hareketlerin kazan-
mas hemen hemen kesin gibidir. Bunu engelle-
menin tek yolu mevcut laik rejimlerin yerine
radikal slamc hareketler demokratik yollardan gelmeden nce bu
radikal slami hareketlerin liberalletirilmesi bir dier ifade ile
22
AKP'letirilmesi gerekiyor. Bu dnmn mmkn olduunu bir
zamanlar Milli Grn radikal liderlerinden olan Erdoan'n anti-
Amerikanclktan ABD'nin Byk Orta Dou'daki en iyi adamlna
dnmesi ortaya koymutur.
rnein Fas'ta amblemi gaz lmbas olan Adalet ve Kalknma Partisi a-
dn tayan radikal slamc partinin 84 yandaki yal lideri Abdlkerim
Hatip genel bakanlk grevinden ekilirken partinin yeni genel bakanl-
na seilen Saadine Osman, Trk modeli AKP'yi rnek alacan ifade e-
21
lk dnem AKP almalar konusunda tahrik edici ismine ramen ilgin bir alma iin bkz. Er-
gun Poyraz, Hilafet Ordusundan Arap Krt Partisine, Toplumsal Dnm Yaynlar, stanbul
2003
22
Bu konuda bkz. Graham E. Fuller, Siyasal slamn Gelecei, Tima Yaynlar stanbul 2004
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [13]
ABD'nin radikal slam'-
da eurokomnizm ben-
zeri bir ideolojik dn-
m konusunda merkez
s olarak setii lkenin,
Trkiye olduu anlal-
maktadr.
Demokrasi ve Mill Gvenlik
23
diyordu geen hafta. Fas AKP'sinin iktidara yrd ileri srlyor. Ayn
gnlerde Time dergisi tarafndan dnyann en etkili 100 kiisi arasna seilen
Erdoan'dan bahsedilirken, Mslman liderler iinde bulunabilecek
en iyisi eklinde bahsedilmitir anlan dergide. Burada sorulmas gereken
soru Erdoan'n kimin iin en iyi olduudur.
Orta Dou'da radikal slamc hareketlere rnek olmaya balayan AKP
liderinin, ABD'den gelen bu vglerin hakkn verdiini gryoruz. Erdo-
an, ABD'de bir dnce kuruluunda yapt konumada Ben ocukla-
rm Amerika'da okutuyorum. Bunun bir sebebi var. O da bu medeni-
yete duyduum inantr diyor. Siyasal kariyerinin ok byk bir bl-
mn anti-Amerikanizm zerine kuran bir siyasetinin gelitirmi olduu
kvraklk artcdr.
Almanlarn nl sosyal demokrat eilimli
dergisi Der Spiegelin 17 Mart 2004 tarihli sa-
ysnda, Trkiye'nin gl adam Erdoan,
ABD ile yaplm gizli bir anlamann arka-
sndaki adam diye nitelendiriliyor. 27 Ocak
2004'de ABD'de Amerikan Yahudi Kongre'-
sinden cesaret dl alan Erdoan, 16 ubat
2004'de Teke Tek programnda Diyarbakr' is-
tiyorum ki; u anda Amerika'nn Byk Orta
Dou projesi var ya Geniletilmi Orta Dou, yani bu proje iinde Diyarba-
kr bir yldz bir merkez olabilir. Bunu baarmamz lzm diyerek, buluna-
bilecek en iyi mslman lider sfatn hak ettiini gstermitir.
AKP'nin liberal-Amerikanc slamc anlaynn Trkiye'nin de-
erlendirilmesinde nemli deiikliklere neden olduu Amerikal stratejist
ve politikaclarn baz aklamalarndan anlalyor. ABD eski D leri
Bakan Colin Powell bir konumasnda Trkiye'den slami Cumhuriyet diye
bahsetmitir. Powell'n ifadesinin bir tesadf olmadn gsteren bir baka
aklamada ABD'nin nde gelen siyasal stratejistlerinden Samuel Hunting-
ton'dan gelmitir. S. Huntington, Le Point dergisine verdii demete, Trki-
ye'nin Avrupa Birlii yerine etkili ordusuyla, hayli iyi ileyen demokrasisi ile
slam dnyasnn liderliine oynamas gerektiinin altn izmi ve eklemi-
tir: Atatrk'n ortadan kaldrmak istedii ama baaramad Mslman mi-
rasyla btnyle yeniden barmay kabul eden Trkiye, kendisine yeni bir
misyon aramaldr. Francis Fukuyama, Trkiye'nin AB yeliini mmkn
23
Hrriyet, 21 Nisan 2004, Fas'n AKP'sine Trk AKP modeli
Orta Dou'da radikal s-
lamc hareketlere rnek
olmaya balayan AKP
liderinin, ABD'den gelen
bu vglerin hakkn ver-
diini gryoruz.
[14] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
grmediini, bunun ABD ile Meksika arasndaki snrn kaldrlmas kadar
ihtimal d olduunu vurgulamtr.
Son dnemde Washington'da resmi politika olan Trkiye'nin AB tam -
yeliine olan destek devam etmekle birlikte gittike daha fazla AB yelii
dnda zmler de aranmaldr yaklamnn da gzlerden kamas
mmkn deildir. Graham Fuller'in 2007 sonunda yaynlad son kitab ise
be senelik AKP iktidarn da kapsayan dnemi de deerlendirdii alma-
sdr. Kitabn ad ngilizce olarak The New Turkish Republic-Turkey as a
Pivotal State in the Muslim World seilmitir. Bunun Trkesi Yeni Tr-
kiye Cumhuriyeti-slam Dnyasnda eksen lke olarak Trkiyedir. Kitabn
Tima Yaynlarndan kan Trke tercmesine verilen ad ise Yeni Trkiye
Cumhuriyeti-Ykselen Blgesel Aktr olmutur. Bu Trke isim Fuller'in
ykledii anlamn gizlenme abasndan baka bir ey deildir. zetle, AKP,
ABD'nin Byk Orta Dou stratejisinin en nemli ayaklarndan biri-
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [15]
Demokrasi ve Mill Gvenlik
si olan radikal hareketlerin liberalletirilmesi srecinde ok nemli
bir rol stlenmitir.
te yandan kurulu amac Avrupa'nn bir sper g olarak 2. Dnya Sa-
va'ndan sonra silindii kresel siyasette belirleyici g olmas olan AB de
Souk Sava'n sona ermesi ile birlikte hzla Avrupa Ekonomik Toplulu-
u'ndan Avrupa Topluluu ve Avrupa Birlii adlar ile ekonomik bir birlik-
ten siyasal bir birlie doru ilerlemeye balamtr. AB'nin itici gleri, Birli-
in gl bir merkeze sahip olan bir federal sper devlete dnmesini te-
tiklemilerdir. Ancak AB'nin kendisine rakip olmasn istemeyen ABD ve
AB'nin federal bir devlet deil de konfederal bir ekonomik refah alan
olmasn isteyen ngiltere AB'nin federallemesi projesini engellemek iin
almlardr. Kreselleme ve tek kutupluluun hakim olduu 1990-2008
yllar arasnda AB'nin birinci ve ikinci dalga genilemelerin basks altnda
siyasal birlii bugn olduundan daha ileri bir noktaya tamas mmkn
olmamtr.
AB'nin federal bir devlet olabilmesinin n
koullarndan birisi de gl bir Avrupa milli
kimlii yaratlmasdr. Bu ok zor olan sreci ba-
armak konusunda AB yesi lkelerin a)Hristi-
yanlk mensubu olmalar, b) Antik Yunan Kl-
tr ve c) Roma mirasn paylamalar iyi bir -
k noktas oluturmaktadr. Oysa Trkler geti-
imiz 1000 senede Avrupallar iin kendilerini
tanmlamada kullandklar tekiler olmulardr. Dier bir ifade ile Tr-
kiye'nin AB yesi olmas durumunda AB'nin ortak bir Avrupal milleti
oluturmas imknsz hale gelecektir. Federasyon projesi ar bir darbe ala-
caktr. ABD'nin ve ngiltere'nin Trkiye'nin AB tam yeliini desteklemele-
ri tesadf deildir.
Kresellemenin k ile AB iinde federasyoncu sre glenirken,
Trkiye'nin uu ak AB yelii srecinin n tamamen kapanacaktr.
Ancak AB, 1999 sonrasnda zellikle de AKP'nin iktidara geldii 2002 Ka-
sm'ndan itibaren Trkiye'ye kar ifte standarda, ahde vefaszla ve em-
peryalist karcla dayanan bir politika ile Trkiye'den elde edebilecei l-
de taviz kopararak, zayflatlm bir Trkiye projesini srdrmtr.
AKP'nin siyasal projesini AB'nin hedefleri ile zdeletirmesi/ arkasna giz-
lemesi Brksel'in iini kolaylatrmtr. Bu noktada BOP-AB ekseninde
AKP projesini inceleyebiliriz.
AB'nin itici gleri, Birli-
in gl bir merkeze sa-
hip olan bir federal sper
devlete dnmesini te-
tiklemilerdir.
[16] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
AKP'nin Politik Projesi
BOP'un bir paras olan AKP'nin d dinamiklerinin yannda i
dinamiklerinin de olduu phe gtrmez. Bu i dinamikleri, Trkiye
Cumhuriyeti'nin kurulu felsefesi ile kavgal bir siyasi gelenein temsilcileri
diyerek zetleyebiliriz. AKP'nin siyasal felsefesi, Trkiye Cumhuriyeti'nin
milli-niter devletten ok etnikli-federal devlete dntrlmesi zerine
kuruludur. Bu anlamda AKP, Trkiye'nin federallemesini talep eden
ABD/ BOP ve AB'nin siyasal taleplerinin yerli temsilcisidir. Kreselleme,
AKP'de Trkiye'yi federalist bir dnme sokmak iin ok nemli ve etkili
bir mttefik bulmutur.
AKP iktidar, 2003'den bu yana AB tam -
yelii kisvesi arkasna gizlenerek, Trkiye'nin
milli-niter devlet modelinden ok etnikli-fede-
ral devlet modeline adm adm srklenmesini
gerekletirmitir. Kamu Ynetiminin Te-
mel lkeleri ve Yeniden Yaplandrlmas
Yasa tasarsnn Cumhurbakan A. N. Sezer
tarafndan reddedilmesi zerine AKP, yasa tasa-
rsn, 1)Ky Hizmetleri Genel Mdrlnn kapatlmas, 2) l daresi Ya-
sas 3)Hizmet Birlikleri Kurulma Yasas, 4)Belediye Yasas, 5) Gelir daresi
24
Yasas'na blerek gerekletirmitir.
Bu yasalarn ruhundaki adem-i merkeziyeti zihniyet federalizmin ru-
hunu tayan, 1)kiz Yasalar, 2) Blge Kalknma Ajanslar Yasas, 3)Vakflar
Yasas, 4)Yabanclara Toprak Sat, 5)Milli Gvenlik Kurulu'nun etkisizle-
25
tirilmesi Yasas, 6)Maden Yasas ve 7)Petrol Yasas ile glendirilmitir.
AKP'nin uygulad ekonomik politikalar lkemizi iflas noktasna ge-
tirmitir. AKP dnemi ekonomisini dnyadaki likidite younluundan isti-
fade eden bir dk kur- yksek faiz-scak para-artan d ve i bor-
artan cari ak-isizlik-montaj sanayi ve milli birikimin zelletirme
26
ad altnda tasfiyesi dnemi olarak zetlenmek mmkndr. AKP d-
AKP'nin siyasal felsefesi,
Trkiye Cumhuriyeti'nin
milli-niter devletten ok
etnikli-federal devlete
dntrlmesi zerine
kuruludur.
24
Temel Kanun kavram dahi niter devletlerde deil federal devlet yaplarnda sz konusudur.
25
AKP'nin Trkiye'yi srklemeye alt federatif srecin hukuki ve politik bir yetkin analizi iin
bkz. Dr. Grsel zkan, Trkiye Cumhuriyeti'nin Ulus Devlet Olarak Tasfiye Sreci 21.
Yz Yl, Yl 1 Say 1, Ocak-ubat-Mart 2007, s.75-103
26
AKP dnemi ekonomisi iin bkz. Selahattin Alter, Ekonomide k Rzgarlar 21. Yz-
yl, Say 1, Ocak ubat Mart 2007, s. 103-117; Selahattin Alter, Globalleme Rzgarna Kap-
lan lkemiz 21. Yzyl, Say 2, Nisan Mays Haziran 2007, s.109-123; Selahattin Alter, 2001
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [17]
Demokrasi ve Mill Gvenlik
neminin makro ekonomik byklkleri Trk ekonomisinin iinde bu-
lunduu durumu zetlemek iin yeterlidir.2002'de 1,5 milyar Dolar olan cari
ak 2007 senesinde 38 milyar Dolara ulamtr. AKP iktidar (2003-2007)
dneminin toplam cari a 118 milyar Dolardr. Oysa 1923-2002 dne-
minde, 79 ylda toplam cari ak ise 57 milyar Dolardr.
2002 ylnda 149,9 milyar YTL olan i bor % 70 artarak 2007'de 255,3
milyar YTL olmutur. 2002 ylnda 129.7 milyar Dolar olan d bor % 83 ar-
tarak 237,3 milyar Dolar'a ykselmitir. Dier bir ifade ile 2002 ylnda 221
milyar Dolar olan toplam bor 271 milyar Dolar artarak 492 milyar Dolar'a
ykselmitir.2002-2007 yllar arasnda ihracat % 129 artarken ithalat % 139
artmtr. 2002 ylnda 15,5 milyar Dolar olan d ticaret a, 2003'de 22,1,
2003 ylnda 34,4, 2005 ylnda 43,3, 2006 ylnda 52.8, 2007 ylnda 63 mil-
yar Dolar'a ulamtr.
2002 ylnda 401 milyon Dolar kar transfer
eden yabanc sermaye ise 2003'de 643 milyon
Dolar, 2004 senesinde 1milyar 69 milyon Dolar,
2005 senesinde 1milyar 53 milyon Dolar, 2006
senesinde milyar 187 milyon Dolar ve 2007 se-
nesinde 2 milyar 5 milyon Dolara ykselmitir.
Trk ekonomisi iinde scak para miktar da AKP iktidar dneminde byk
bir hzla artmtr. 2002'de 6,6 milyar Dolar olan scak para, 2003'de 15,7,
2004'de 31,6, 2005'de 58,1, 2006'da 65,4, 2007'de 107 milyar Dolar'a yk-
selmitir. Anlan dnemde Trkiye % 15.25 ile gecelik faiz ile dnya birincisi
olmutur.
2002-2007 srecinde Trk halk da byk lde borlu bir halk haline
gelmitir. Kredi kard borlar 2002 senesinde 4 milyar YTL iken % 542
artarak 2007 sonunda 25,7 milyar YTL'ye ulamtr. 2002-2007 dneminde
687 bin kii kredi borcunu dememitir.2002-2007 dnemin protesto edi-
len senet oran % 602 artarak 816 milyon Dolar'dan 5 milyar 732 milyon
Dolar'a ykselmitir. Protesto edilen senet says 2002 senesinde 498.748
iken 2007 senesinde 1.470758'e ykselmitir.
Bunun sonunda gelinen nokta Trkiye'nin speklatif bymenin sonu-
na gelerek daha nce yaanan ekonomik krizlerden ok daha ar bir ekono-
mik kriz srecinden gemesidir. Trkiye'de ekonomik istikrar anlamnda
tek makro ekonomik veri dnyann en yksek faizi denerek ekilen scak
Krizi lkemizi Ekonomik Ambargoya Almak in Sunni Olarak m Yaratld; Tuzak
myd: lkemiz Yeni Bir Krize Doru mu gidiyor?Say 3, Ekim Kasm Aralk 2003, s. 107-119
2002-2007 srecinde
Trk halk da byk l-
de borlu bir halk ha-
line gelmitir.
[18] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
para sayesinde borcun bor ile denmesinden baka bir ey deildir. AKP
27
hkmeti Trkiye'yi IMF ile yaplacak yeni bir anlamaya gtrmektedir.
AKP iktidar krizin patlamasn telemek amac ile satabilecei elindeki son
milli varlklar da satarak yaanan krizin patlamasn en ok bir sene gecikti-
28
rebilir.
AKP'nin 2003'den buyana d politikada izlenen izgi milli menfaatleri
savunmaktan ve gerekletirmekten ok uzaktr. AB tam yelik politikas ve
ABD ile ilikiler 2003-2008 srecinde Trkiye'nin menfaatlerinin ihll edil-
mesi eylemlerinden baka bir nitelik tamamaktadr.
AKP, devletin kurulu felsefesi ve milletin orta ve uzun vadeli menfaat-
leri ile ar bir atma iinde olmasna ramen 22 Temmuz seimlerini b-
yk bir stnlk ile kazanmtr. AKP'nin 22 Temmuz seimlerini kazanma-
snn temelinde be yllk ekonomik istikrar ve
AKP'nin halkn gnlk dilini yakalad tespitini
yapanlar gerein sadece kk bir blmn
29
dile getirmektedirler. AKP'nin 22 Temmuz se-
imlerini kazanmasnda aada saylan faktr-
ler ok daha etkili olmutur.
AKP'nin Seim Zaferinin Nedenleri
AKP'nin seim zaferini tek nedene indirgemek ve seim ncesindeki
ksa srede yaanan gelimelerle izah etmeye almak bu baary doru
anlamamz mmkn olmaktan karr. AKP'nin seim baars ancak be
senelik srete birok eylemi yan yana getirildiinde doru
deerlendirilebilir. Aada bunlar sras ile incelenecektir.
Siyaset Srekli Propagandadr
AKP siyasetin en temel ilkesi olan siyaset srekli propagandadr
ilkesini en iyi kavram partidir. AKP'nin 22 Temmuz 2007 seimleri iin se-
im kampanyas nerede ise 4 Kasm 2002'de balamtr. zellikle Erdoan
babakan olduktan sonra nerede ise haftann be gnn, yurtdnda oldu-
u zaman hari, AKP propagandas iin Ankara dnda geirmitir. D
27
Milliyet, 10 Nisan 2008, Gngr Uras, IMF ile krizden ka program
28
AKP dnemi ekonomisinin IMF tarafndan tasarlanan ve uygulanan 57. Hkmet dneminde
balam bir ekonomik politika olduu konusundaki analiz iin bkz. IMF Gzetiminde On
Uzun Yl-1998-2008 Farkl Hkmetler Tek Siyaset, Bamsz Sosyal Bilimciler tarafndan
hazrlanan rapor, Yordam yaynlar, stanbul 2008
29
Bkz. O. Ulagay, age, s.
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [19]
AKP siyasetin en temel
ilkesi olan siyaset srek-
li propagandadr ilkesini
en iyi kavram partidir.
Demokrasi ve Mill Gvenlik
geziler bile bir propaganda arac haline getirilmitir. AKP iktidarda bu ekil-
de halktan kopmamtr.
Erdoan'n camilerde kld namazlar, pazar ziyaretleri, halkla iletiimi,
baarl bir propaganda sreci oluturmutur. Erdoan'n bir numaral so-
rumlusu olduu hzl tren kazasndan sonra basal iin gittii evlerden
birisinde kapnn nnde ayakkablarn karmas, ierde Kuran- Kerim o-
kumasndan sonra len ahsn ailesinden birisinin basna geen seimde
AKP'ye oy vermemitik ancak gelecek seimde AKP'ye oy vereceiz de-
mesi, baarl bir propaganda rneidir.
AKP bu srete sahip olduu mevcut basn-yayn organlarn glendi-
rirken hzla yeni televizyonlar ve gazeteler oluturma yoluna gitmitir.
AKP'nin 22 Temmuz seimlerine girerken 13 televizyon ve seim srecinde
yz binlerce bedava datlan drt ulusal gazete sahip olduu parti basn sa-
ylabilecek basn-yayn gcne demokrasi tarihimizde hibir partinin sahip
olmad grlmektedir. AKP'li belediyeler de byk reklm bteleri ile
yaptklarnn reklmn hemen her gn ortaya koyarak bir baka boyutta rek-
lma sreklilik getirmilerdir.
zetle, muhalefet partileri propaganday seimden nceki bir ay iine
sktrrken Erdoan ve AKP 22 Temmuz seimlerine be senelik bir pro-
paganda sreci ile girmilerdir. stelik son bir ayda da Erdoan'n gerek-
letirmi olduu miting says Baykal ve Baheli'nin gerekletirmi olduu
miting saysnn toplamndan daha fazladr. Keza ayn srete Erdoan,
[20] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
televizyonlar ve gazeteleri Baykal ve Baheli'nin toplam ortak yayn
saatinden daha fazla kullanmtr.
Ayrca zerinde durulmas gereken husus, AKP'nin propaganda
mekanizmasnn AKP iktidar boyunca uluslar aras sistem ve yerli
unsurlarnn Trk halkna ynlendirdikleri psikolojik operasyon nitelii
kazanan kapsaml propaganda ile desteklenmesidir. Halkn yanl
bilgilendirilmesine dayanan ve halkn doru bilgiye ulamasn engelleyen
bu srece Avrupa Birlii faizmi sreci diyebiliriz. AB faizmi srecinde
Trk basn nerede ise tek parti dnemi basn karakteri kazanmtr.
AB faizminin yrtt psikolojik hare-ktta insan ve kitlelerin dn-
ce ve duygularn ekillendirmek iin drt aamal bir pln uygulanmtr. Bi-
rinci aamada hedef seilen Trkiye'nin milli menfaatleri ile ilgili konular
nemsizletirilmeye allmtr. kinci aamada milli menfaatlerimiz
ile ilgili konulara kar Trk halknn duyarszlamashedeflenmitir. -
nc aamada ise psikolojik operasyonu ynetenlerin hedefi, kitleleri milli
menfaatlerimizin ortadan kaldrlmasna ynelik eylemlere kar tepkisiz-
letirmek olmutur. Drdnc ve son aamada ise kendi politikalarnn
Trk halkna kabullendirilmesi gereklemitir. 22 Temmuz 2007'de
sandk bana giden semen AKP propagandasn destekleyen kusursuz bir
psikolojik operasyondan gemitir.
Yatrmlarn yi zah
AKP, duble yollar, hastanelerde yeni sistem, TOK inaatlar gibi
gnlk yaamn kolaylkla paras olan alanlarda yapt dzenlemeleri s-
rekli tekrar yolu ile de destekleyerek, AKP'nin baars olarak sunmakta ba-
arl olmutur. Keza kylerin altyaplarnn gerekletirilmesine ynelik
Kydes ve Beldes projeleri, seimden hemen nce 7 Haziran'da hububat
alm fiyatlar, mera ve yayla aff AKP'nin propagandasn ok etkili ekilde
gerekletirdii projeler olmutur. Bedava okul kitaplar, eitim burslar ve
seim ncesinde 218 bin kiiye daimi kadro verilmesi AKP'nin seim baar-
sna yardmc olmutur.
ok zerinde durulmayan bir baka alan ise doalgaz kullanmnn
2002'de 9 il iken 2007'de 44 ile km olmasdr. Doalgaz da tek yanl ba-
mllk yaratrken, kullanan vatanda iin temiz ve ucuz bir enerji kayna o-
luturmutur. stelik AB lkelerine kyasla en ucuz doalgaz Trkiye'dedir.
AKP, son drt senede elektrik fiyatlarna zam yapmamtr. Btn bunlarn
AKP'nin seim baarsndaki etkisini kmsememek gerekmektedir. Yap-
lan aratrmalarda AKP'ye oy veren semenin % 70'inin ekonomik neden-
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [21]
Demokrasi ve Mill Gvenlik
lerle AKP'yi destekledii grlmektedir. Yukarda da dikkat ektiimiz gibi
semen gelecek krizlere gre deil, bugne gre oy vermitir.
Belediyelerin ve Yardm Kurulularnn Ayn Yardmlar
AKP'li belediyeler zellikle de stanbul ve Ankara gibi Bykehir bele-
diyeleri yllardan buyana sistemli olarak kentlerin varolarna, muhtalara
yardm ad altnda yiyecek, yakacak ve giysi yardm yapmaktadrlar. AKP'-
nin gerekletirdii yardmlarn ekonomik tutarnn 5 milyar Dolara ulat
ifade edilmektedir. Bu ayn yardm sreci sayca ok nemli bir ksm se-
mende yardm bamll yaratmtr. Keza AKP eilimli yardm kurulular
da son be senede byk bir basn kampanyas destei ile bir ksm halka
ayn yardm yapm ve AKP'nin seim baarsna katkda bulunmutur.
Muhalefet partileri ne belediyeleri ellerinde tuttuklar yerlerde ne de
dier kentlerde AKP'nin belediyeler aracl ile yapt bu ayn yardm den-
geleyecek bir strateji gelitirmemilerdir. Bu durumda anlan blgeler AKP
iin oy deposuna dnmtr.
Uluslar aras Sistemin AKP'ye Destei
AKP'nin 22 Temmuz seimlerinde kazand baar sadece etkili propa-
ganda ve yatrmlar ile yeterince izah edilemez. Cari an milli gelire oran-
nn % 9'a ykseldii bir lkede, uluslar aras sistemin etkin destei olmadan
bir iktidarn ekonomik krizi engellemesi mmkn deildir. AKP gibi ekono-
miyi her an kebilecek hassas dengeler zerine iten bir partinin de uluslar
aras sistemin ekonomik destei olmadan ayakta kalmas aklanamaz. 22
[22] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
Temmuz seimleri ncesindeki be ylda olduu gibi seim dneminde de
ABD, AB ve ABD denetimindeki Arap sermayesi, Trkiye'de piyasalarn
dengede olmas iin zerine deni yaparken, IMF de normal artlarda
AKP hkmetinin IMF ile yapt anlamay ihlal etmesine frsat vermeden
sert kmas gerekirken susmay tercih etmitir.
zetle, AKP'nin 22 Temmuz'daki zaferinin arkasndaki en nemli ne-
den uluslararas sermayenin 2008 ve 2009 yllarnda Trkiye'de talana hazr-
land 100 milyar Dolar civarndaki zelletirilecek olan zenginliktir.
Kresel Bunalm, ok Kutupluluk ve Trkiye in Frsat
Trkiye, AB, ABD-BOP ve toparlanan
Rusya'nn coraf, siyas ve ekonomik olarak ke-
sitii noktadadr. Kerkk petrol, Hazar petro-
l, ran ve Trkmen doalgaz, Kazak petrol ve
doalgaz asndan Trkiye ok nemli bir ge-
i noktasn oluturmaktadr. Bu petrol/ doal-
gaz alanlarnn Trkiye snrlarnda bulunanlar,
kreselleme ann younlatrd etnik so-
run ve atma alanlardr. Kresellemenin ok
boyutlu sanc dneminde bu alanlarda siyasal
istikrarszlk zirveye ykselmitir ve her an pat-
lamaya hazr bir grnmdedir.
Kresellemenin en etkin olduu dnemden balayarak, AB ve ABD de
bu etnik huzursuz corafyann hemen yan bandaki Trkiye'ye milli ve -
niter devlet modelinden ok etnikli federal devlet modeline gemeyi ner-
mekte hatta Trkiye'yi bunun iin zorlamaktadrlar. Oysa Anadolu coraf-
yasnn siyasal kltr bir etnik yaplanmaya uygun deildir. Federasyon
veya zerklik gibi uygulamalar Anadolu'da bir etnik cehennemin baka
bir ifade ile dar kapsaml bir i atmann nn aabilir. Bu Trki-
ye'nin evresindeki/ kenar kuandaki mevcut etnik istikrarszlk alanlar-
nn zerine el bombas atmak gibi bir etki yapabilir.
Keza evre corafyada gerekleecek jeopolitik deiimler veya yaygn
bir sava da Trkiye iin byk bir tehdit oluturabilir. rnein ABD'nin
Irak'tan gerekletirecei ani bir ekilme sonrasnda kacak bir i sava veya
Irak' kontroll bir ekilde blmesinin Trkiye zerinde byk tehditler or-
taya karmas sz konusu olacaktr.
Oysa Trkiye'nin nmzdeki 5-10 yl gerileyen kresellemenin lke-
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [23]
AKP'nin 22 Temmuz'da-
ki zaferinin arkasndaki
en nemli neden uluslar-
aras sermayenin 2008 ve
2009 yllarnda Trkiye'-
de talana hazrland
100 milyar Dolar civa-
rndaki zelletirilecek
olan zenginliktir.
Demokrasi ve Mill Gvenlik
mizi etnikletirmekle ilgili son giriimlerine direnmesi durumunda
Cumhuri-yet en uzun 10 yln kurulu temellerini muhafaza ederek aacak-
tr. Dier bir ifade ile kreselleme gel-gitinin gitme dneminde etnikle-
mede etkisini yitirecektir. Esasen, PKK'nn btn abalarna ramen, Trk
halk 1984-2008 arasnda Anadolu'da bir etnik kavgaya izin vermeyecek l-
de byk bir saduyu ile davranmtr.
Ancak Trkiye'nin kresellemenin kn ve tek kutupluluktan ok
kutuplulua geii doru deerlendirebilmesi iin kresellemenin ve
BOP'un yerli ajan ilevini stlenmi olan AKP'den kurtulmas lzmdr. E-
sasen AKP, kresellemenin son dnemde oluan kresel likitide bolluuna
dayanarak, olaanst bir borlanma yaranarak oluturduu sahte byme-
nin sonuna gelmitir. Keza onu iktidara tayan uluslar aras dengelerde ye-
niden olumaktadr. Ancak AKP, Trkiye'yi hz-
la bir hegemonik tek parti rejimine doru srk-
leyecek nlemler alarak yoluna devam etmek is-
temektedir. Hegemonik tek-parti modelinde si-
yasal sistem iinde bir ok parti olmasna ra-
men bir parti dier partilerin sahip olmad im-
knlara sahip olduu iin dier partilerin pratik-
30
te seilme imkn yoktur. Ad hegemonik parti
modellerinin hakim olduu lkelerde demokra-
si bir fanteziden ibarettir.
AKP'nin Kresellemenin flasnn Eiinde Son Giriimi
AKP'nin izledii hegemonik tek parti projesinin bir ok aya bulun-
maktadr. Aada bu projenin tek tek btn ayaklarna ksaca deinilecektir.
AKP 2003'den bu yana gerekletirdii hegemonik tek parti projesi hege-
monik tek-parti brokrasisi, hegemonik tek-parti basn, hegemonik
tek-parti sermayesi, hegemonik tek-parti rgtlenmesi ve tek parti
sivil/ parti toplumu, hegemonik tek-parti sosyal yardm rgtlen-
mesi ayaklarna dayanmaktadr.
Buna son dnemde ar anti-demokratik bask, meclis d muhalefetin
ezilmesi iin polis taktiklerinin uygulanmas eklenmitir. Trkiye her geen
gn biraz daha fazla Hegemonik tek parti modelinin geerli olduu
Msra benzetmektedir. AKP'nin hegemonik tek parti rejimine kaydn
gren bir siyaset sosyolou Prof.Dr. Nur Vergin durumu net olarak ortaya
30
Mmtazer Trkne (ed.) Siyaset, Lotus Yaynlar, stanbul 2003, s.266
PKK'nn btn abalar-
na ramen, Trk halk
1984-2008 arasnda Ana-
dolu'da bir etnik kavgaya
izin vermeyecek lde
byk bir saduyu ile
davranmtr.
[24] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
koymasa da AKP 10-15 sene daha iktidarda kalr diyerek bir baka adan
31
ifade etmektedir.
Hegemonik Tek Parti Brokrasisi
AKP, brokraside ok boyutlu ve amansz bir hegemonik tek-parti
32
brokrasisi oluturmaktadr. Kendisine biat etmeyen brokratlar, devlet
memuru olmaktan kp parti memuru olarak ilev stlenen st dzey AKP
brokratlar tarafndan ezilmekte, srlmekte ve dlanmaktadrlar. AKP,
Trk devletleri tarihinde Safev-Trk Devleti hari devlet ynetimini
tarikatlara teslim ederek, tarikatlar arasnda bltren ilk parti ol-
mutur. Bylece brokrasi iinde AKP'li olanlar ve olmayanlar ayrm d-
nda tarikat/ cemaatler aras iktidar kavgasnn da zemini oluturulmutur.
Siyasal analizci kr Karaca, bu durumu AKP'nin devleti ancak partileti-
rerek ynetebileceini sand eklinde ifade et-
33
mektedir. YK bakannn deiiminden son-
ra yeni bakann maann artrlmas, arabasnn
deitirilmesi ve lojman tahsis edilmesi btn
toplumun gznn nnde cereyan etmi basit
bir rnektir ve bu rnek kolaylkla artrlabilir.
Hegemonik Tek Parti Basn
AKP, tek-parti brokrasisinin yannda hegemonik tek-parti ba-
sn oluturacak ekilde yazl ve grsel basn alannda ok youn bir al-
ma iindedir. 2002'de AKP'nin iktidara gelmesinden sonra AKP'nin sala-
d imknlarla AKP dev ve demokratik lkelerde grlmeyen bir parti-
medyas oluturmutur. Ulusal apta yayn yapan 35 gazetenin 8 tanesi do-
rudan AKP izgisini temsil etmektedir ve bunlar Trkiye'deki gnlk gazete
34
tirajnn %35'ini oluturmaktadr. Trkiye'deki 10 byk ulusal televizyo-
nun drt tanesi AKP denetimindedir ve bunlar tm gn izlenme orannn
%33'ni oluturmaktadrlar.
Bu medyann oluturulmasnda devlet imknlar ftursuzca kullanl-
mtr ve kullanlmaya devam edilmektedir. AKP dorudan denetim altna
31
Vatan, 2 Ocak 2008, AKP, en az 10 yl daha iktidarda kalr
32
AKP tek parti brokrasisi abalarna iktidarnn ilk yllarnda balamtr. Bkz. Hrriyet, 15 Nisan
2004, AKP, atamalarda merkez parti gibi grnmyor; Akam, 23 Austos 2004, okun
Krca, Yksek memurluk yamas-1
33
Devrim Sevimay, Soru-Cevap, Milliyet, 31 Mart 2008 ve O. Ulagay, age, s.41
34
Haziran 2004 itibar ile bu oran % 27'dir. Be senede art oran % 8'dir.
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [25]
AKP, brokraside ok
boyutlu ve amansz bir
hegemonik tek-parti
brokrasisi oluturmak-
tadr.
Demokrasi ve Mill Gvenlik
alamad yaygn medyay da ekonomik bask aralarn kullanarak terrize
etmektedir. lhan Seluk'un gzaltna alnmas AKP-d medya
mensuplarna ynelik kapsaml bir yldrma eylemi olmutur. Erdoan'n
kendisi gibi dnmeyen medyay bir siyasal zihniyet yanls olan medya
35
diyerek sulamas, medyaya bak asn ortaya koymaktadr. AKP uygun
siyasal koullar oluturulduunda mevcut bamsz medyay da ortadan
kaldrmakta tereddt etmeyecektir.
Hegemonik Tek Parti Sermayesi
AKP hzla ilerlettii tek-parti brokrasisi
ve tek-parti basn srelerine hegemonik
tek-parti sermayesini de eklemitir. AKP'-
nin iktidara gelmesinden sonra sistematik bir e-
kilde sermaye iinde ayrmclk yaplm ve dev-
let imknlar ile AKP sermayesi gelitirilmitir.
Srecin bu ekilde devam etmesi halinde halen
varlklarna tahamml edilen AKP-d sermaye
zerinde de byk basklar uygulanacak hatta
AKP-d sermayenin AKP'lilemesi salanmaya allacaktr.
Hegemonik Tek-Parti rgtlenmesi
AKP'nin yurt dzeyinde parti rgtlenmesi de hegemonik tek-parti
rgtlenmesine uygundur. Ayrca AKP'nin parti rgtlenmesi, demokra-
tik partilerin deil, komnist ve faist partilerin rgtlenme modellerini ha-
trlatmaktadr. AKP'nin parti rgtlenmesinde Partiler Yasasnda ngrl-
meyen totaliter mobilizasyon ilkesine uygun rgtlenme biimlerinin var ol-
mas demokrasi asndan bir baka tehdittir. rnein AKP semt, sokak, bi-
na sorumlular modelleri demokratik deil, totaliter partilerin rgtlenme
modelidir.
Hegemonik Tek Parti/ Sivil Toplumu
AKP'nin sivil toplum rgtleri alannda da iktidarn zorlayc imknla-
rn kullanarak oluturduu AKP paralelinde szde sivil toplum rgtlen-
meleri toplumun totaliterlemesi anlamnda korkutucu bir gelimedir. AKP
nerede ise kendi Kzlay'n oluturacak lde sivil toplum alann partile-
tirmitir. Dier siyasal partilerin bu rnei takip etmesi durumunda Trki-
35
Mehmet Y. Ylmaz, zgr medya demokrasinin gerekli artdr, Hrriyet, 31 Mart 2008
AKP'nin parti rgtlen-
mesi, demokratik partile-
rin deil, komnist ve fa-
ist partilerin rgtlenme
modellerini hatrlatmak-
tadr.
[26] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
ye'nin siyasal corafyas 1920-1933 arasndaki Weimer Almanyas siyaseti ile
byk benzerlikler tamaya balayacaktr.
Hegemonik Tek Parti Sosyal Yardm
AKP'nin oluturmu olduu yardm ekonomisi modeli de demokrasi
asndan tartmaldr. Demokratik sistemlerde siyasal partilerin grevi hal-
kn refahn yeni istihdam alanlar oluturarak artrmaktr. stihdam ierisin-
de yer alamayanlar iin ise geici olarak sosyal nlemler alnr. Oysa anti-de-
mokratik sistemler halk iin istihdam alanlarndan ok halk srekli kendi-
sine baml klacak sadaka mekanizmalar
oluturmay tercih ederler. siz/ gizli isiz kitle-
leri srekli hale getirilmi ve bylece sosyal n-
lem niteliini yitirmi sadaka mekanizmalar ile
kendilerine baml hale getirilir. AKP byle bir
sadaka mekanizmas kurmutur. Devletin ve
toplumun kaynaklar haksz bir ekilde AKP
lehine kullanlan ve oya dnen kaynaklara d-
nmtr. Bunun demokratik olduunu syle-
mek mmkn deildir.
Hegemonik Tek Parti Rejimi ve Bakanlk Sistemi
Hegemonik tek parti rejiminin kurulabilmesi kolaylatracak en nemli
aralardan birisi de Trkiye'nin bakanlk veya yar bakanlk sistemine ge-
mesidir. Babakan Erdoan, Trkiye'nin parlamenter sistemden bakan-
lk/ yar-bakanlk sistemine gemesi gerektiini bir ok kez kamuoyu nn-
de tekrarlamtr. Ancak bu sisteme gidi kolay deildir. AKP'nin hazrlanan
anayasa tasla ile bu dorultuda bir adm atmas byk bir ihtimaldir. AKP
ile ilgili alan kapatlma davas, Erdoan' bu aamada geri adm atmak veya
daha sert radikal hareket etmek gibi iki seenek nne koymutur. Bat siste-
minin arkasnda destek oluturmas iin baz siyas manevralar yaptktan
sonra AKP, radikal hareket etme seeneini gndeme alacak, muhtemelen
bu aamada yar bakanlk veya bakanlk seeneini anayasa taslana koya-
caktr.
Trkiye'de Quantanamo Operasyonu
AKP, btn bu anti-demokratik sreleri son sekiz ayda siyasal muhale-
feti yldrma amac tad iddia edilebilecek bir polis bask sreci ile destek-
lenmeye balamtr. AKP, bu atlm ABD'nin Irak ve Afganistan'da iine
girdii bataktan kmak iin yapaca ran'a kar son atlm ile e zamanl
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [27]
Anti-demokratik sistem-
ler halk iin istihdam
alanlarndan ok halk
srekli kendisine baml
klacak sadaka mekaniz-
malar oluturmay
tercih ederler.
Demokrasi ve Mill Gvenlik
olarak gerekletirmeyi hedeflemektedir. Esasen iktidara yakn evrelerin
Ergenekon Operasyonunun Bakan Bush ile Erdoan arasnda 5 Kasm
2007 grmesinde grldn aklamalar bu ihtimali daha da artr-
36
maktadr.
Bu erevede taslaklar hazrlanan ancak ak bir ekilde ortaya konul-
mayan AKP Anayasa tasars ortaya konulmadan nce AKP, her trl mu-
halefeti ezmek ve terrize etmek amac ile byk bir ataa gemitir. Abdul-
lah calan'n serbest braklmas, Kuzey Irak'ta Telafer ve Kerkk' ilhak e-
den bamsz bir Krt devletinin Trkiye tarafndan tannmasn da kapsa-
yan bu siyasal saldrnn bir boyutunu da Trk Silahl Kuvvetlerinin yalnz-
latrlmas oluturmaktadr.
ABD 11 Eyll'den sonra rettii Quantanamo hapishanesi kurallar ile
yeni ve evrensel/ uluslararas hukuk kurallarn ineyen bir hukuk retmi-
tir. Trkiye'de AKP iktidarnn glgesinde/ destei ile gerekletii iktidar
tarafndan birok kez aklanan Ergenekon Operasyonu ise yeni hukuk ku-
rallarnn retildii deil ama mevcut hukuk kurallarnn kkten ihll edildii
bir psikolojik operasyon srecine dntrlmtr.
Trk Ceza Kanunu'nun n grmedii ekil-
de sabaha kar yaplan basknlar ve gzaltna al-
ma operasyonlar, sanklarn avukatlarna veril-
mesi zorunlu olduu halde verilmeyen sorgu tu-
tanaklarnn baz blmlerinin muhtemelen
yanl anlamalara msait bir ekilde daha sonra
iktidar yanls gazete ve gazetecilere servis edile-
rek yaynlanmas hukukun ak ihllidir. Tutuk-
lananlarn daha savc iddianamesini hazrlama-
dan Anadolu Ajans tarafndan Ergenekon
terr rgt yesi olmak ile sulanmas yeni
dnemin hukukunun eseridir.
Ergenekon soruturmalar devam ederken Ekonomiden Sorumlu Dev-
let Bakannn Mehmet imek'in ABD'de yapt bir konumada Trkiye'de
kresellemecilerle milliyetiler arasnda bir sava olduu akla-
mas, Milli Eitim Bakan Hseyin elik'in Trkiye'de ulusalclk ad
altnda gzken tehlikeden sz etmesi, bu aklamalar Emniyet Genel
Mdrl'nde ulusalcl bir tehdit olarak nitelendiren bir raporun hazr-
36
Yeni afak, 2 ubat 2008
Ergenekon Operasyonu
ise yeni hukuk kurallar-
nn retildii deil ama
mevcut hukuk kurallar-
nn kkten ihll edildii
bir psikolojik operasyon
srecine dntrl-
mtr.
[28] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
lanmas izlemitir. Btn bunlar Ergenekon soruturmasnn siyasal bir
kampanya nitelii tadna dair kukular artrmtr.
Muhalefet-Kfir: Otoriter, Tahammlsz Zihniyet
Btn bunlar ve AKP liderinin mensup olduu siyasi gelenekteki bir
partinin anti-demokratik ve anti-laik zelliklerinden dolay kapatlm ol-
mas ve kendisinin de demokrasi ve hukuk devletini aalayan aklamalar,
Trkiye'nin hegemonik tek-partinin hakim olduu illiberal bir demokrasiye
37
doru kayd phelerini glendirmektedir.
Erdoan'n, ilh bir vahiye direnenlere kar inen, Araf Sresi ile, 2008
yl Trkiye siyasetinde muhalefeti, Gz var ama grmyor, kula var
ama duymuyor diyerek eletirmesi, iine girmi olduu son derece salk-
sz ve totalitarizme kayan ruh halinin ak bir gstergesidir. Erdoan, bir
baka adan bakldnda kendisi gibi dnmeyenleri isel kategorisinde
kfir konumuna oturtmaktadr.
Byle bir ereve iinde hegemonik tek-
parti srecinde hzla ilerleyen AKP iktidar 22
Temmuz seimlerinden sonra federalleme sr-
ecini hazrlad yeni anayasa tasars ile bir adm
daha ileri tama hazrl iindedir. TRT'nin bir
kanalnn Krte yayna tahsis edilmesi hazr-
lklarnn tamamlanmas da bu srecin bir baka
38
parasdr. Devletin kurulu esaslarnn deiti-
rilmesi devletin ortadan kaldrlarak bir baka
devletin kurulmas anlamna gelir. AKP veya bir
baka iktidar deil, % 47, % 67 oy alsa dahi dev-
letin kurulu felsefesini ortadan kaldrarak bir
baka devlet yaplanmasn gerekletirmeyi de-
neyemez.
nk AKP'nin arkasndaki demokratik g, bir genel seimde ortaya
km olan semen iradesidir. Semen iradesi belirli bir zaman dilimi ile
snrl, bir partiye devletin kurulu felsefesine ve anayasal dzenine uygun
ekilde zamanla snrl olarak egemenliin Anayasa ile snrlar izilmi bir
blmn kullanma yetkisi verir. Oysa Cumhuriyetin kuruluu srasnda or-
37
Fareed Zakaria, zgrln Gelecei-Yurtta ve Dnyada lliberal Demokrasi, krmz
yaynlar, stanbul 2007, s. 17 vd. Iliberal demokrasi kavramn tartmaktadr.
38
TBMM hibir parti TRT'nin Krte kanal kurmasna kar kan bir aklama yapmamtr.
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [29]
Semen iradesi belirli bir
zaman dilimi ile snrl,
bir partiye devletin kuru-
lu felsefesine ve anaya-
sal dzenine uygun ekil-
de zamanla snrl olarak
egemenliin Anayasa ile
snrlar izilmi bir bl-
mn kullanma yetkisi
verir.
Demokrasi ve Mill Gvenlik
taya kan ise oy ile belirlenen semen iradesi deil, sng ve kan ile ortaya
39
kan mill iradedir.
Milli irade, semen iradesinden farkl olarak, belirli bir zaman dilimini
deil, milletin ve devletin varlk dnemini kapsama iddiasn tar. AKP da-
hil hibir iktidar, zaman snrl semen iradesi
yzdesine dayanarak milli iradeyi deitirme gi-
riimi iinde olamaz. Byle bir giriim iinde ol-
duu takdirde semenden yzde ka aldndan
bamsz olarak gayri meru duruma der. Esa-
sen semende AKP'ye Trkiye Cumhuriyeti'nin
kurulu esaslarn deitirme yetkisi vermemi-
tir.
Bu erevede olaylara baktmz zaman
AKP'nin btn anti-demokratik uygulamalar-
na menfaatlerini temsil ettii iin AB ve ABD
ses karmamakta aksine byk bir destek ver-
mektedirler. Kresellemenin geriledii/ sona
yaklat bir dnemde AKP, son bir atlm ile
Cumhuriyetin kurulu esaslarn, federal, etnik
merkezli ve lml slam modeli erevesinde de-
itirmeyi hedeflemeyebilir.
AKP Kapatlmal m?
AKP, Trkiye'yi ok boyutlu bir felketin eiine getirmitir. Bu sonu
AKP'nin kapatlmas iin gereke olabilir mi? AKP'nin izledii eko-
nomik politikalar ve d politikada urad baarszlklar/ Trkiye'nin men-
faatlerini temsil etmeyen bir izgi izlemesi tabii ki AKP'ye kar kapatma
davas almasn gerektirmez. nk demokratik rejimlerde bu konularda
nihai karar verecek olan semendir. Ancak, AKP'nin devletin kurulu felse-
fesini tasfiyesi ve tedricen anti-demokratik baskc bir dzene kaymas sz
konusu olduunda, yarg, devletin kurulu esaslarn, demokratik hukuk
devletini, oulcu demokrasiyi korumak amac ile harekete gemek ve milli-
niter/ demokratik hukuk devletini korumak zorundadr. ncelikle de-
mokrasi teorisi asndan baz temel ilkeleri tespit etmekte fayda vardr.
39
Siyaset biliminde milli irade diye bir iradenin olmad, sadece semen iradesi olduunu ileri
sren akademisyenler vardr. Ancak bu akademisyenler kurucu irade olarak milli iradenin gcn
grmemezlikten gelirler.
AKP'nin devletin kuru-
lu felsefesini tasfiyesi ve
tedricen anti-demokratik
baskc bir dzene kay-
mas sz konusu oldu-
unda, yarg, devletin ku-
rulu esaslarn, demok-
ratik hukuk devletini, o-
ulcu demokrasiyi koru-
mak amac ile harekete
gemek ve milli-niter/
demokratik hukuk devle-
tini korumak zorundadr.
[30] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
1) Demokrasilerin elinde parti kapatma imknnn olmas ilke olarak
dorudur ve bu imkn demokrasinin kendisini savunma aralarndan bir
tanesidir. Parti kapatma gibi bir anayasal kurum olsa ve % 33 oy alan NAZ
Partisi kapatlsa idi Avrupa'da 50 milyondan fazla insan 1939-1945 arasnda
hayatn yitirmeyecekti. Bir partinin % 33 veya % 47 almas kapatlmamas
iin gereke deildir. Anayasal dzeni ihll eden her parti kapatlmal-
dr. Hatta iktidardaki bir parti anayasal dzeni ihll ediyor ise bu, iktidarda
ihtilldir ve muhakkak byle bir iktidara kar hukuk nlem alnmas ge-
40
rekir.
2)Modern demokrasi ancak hukuk devleti zemininde mmkndr. Hu-
kuk devleti erevesine oturmayan bir demokrasi fanteziden ibarettir. Libe-
ral demokrasi, sadece zgr ve dil seimler deil, hukukun stnl, erk-
ler ayrl, konuma, din, ve mlkiyet gibi temel zgrlklerin de korunma-
41
sna dayanr.
3) Modern demokrasi ounluku de-
il, oulcu bir nitelie sahiptir.
4) Modern demokrasilerde halk tarafndan
iktidara getirilen siyasal parti, milli egemenlii a-
nayasa ile belirlenmi ve en az onun kadar me-
ru olan dier anayasal organlarla paylamak zo-
rundadr. Bu demokrasi ile ters den deil, de-
mokrasinin gerei olan bir husustur.
Yargtay Cumhuriyet Basavcs, yukarda saylan demokratik hukuk
devleti ilkeleri erevesinde AKP'nin kapatlmas iin bir iddianame hazr-
42
lamtr. AKP'nin yapmas gereken Anayasa Mahkemesine gvenerek, da-
vann kabul edilmesi durumunda etkili bir hukuk savunma iin almalara
balamak olmalyd. Ancak AKP'lilerin ve iktidar yanllarnn Yargtay Ba-
savcsnn dava amasna kar bugne kadar gsterdikleri tepkinin de de-
mokratik olduunu ve hukuk devletine inanc yansttn sylemek mm-
kn deildir.
AKP, Yargtay Basavcsnn at davaya demokratik hukuk devletinin
paras olan bir parti gibi deil, aksine hegemonik tek-parti rejimini olutur-
40
Avrupa lkelerinde parti kapatma konusunda zet iin bkz. Vural Sava, AKP oktan kapatl-
malyd, bilgi yaynevi, Ankara 2008
41
Age, s. 17-18
42
ddianame iin bkz. AK Parti ddianamesi, Elips Yaynlar, Ankara 2008
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [31]
Demokrasilerin elinde
parti kapatma imknnn
olmas ilke olarak doru-
dur ve bu imkn demok-
rasinin kendisini savun-
ma aralarndan bir tane-
sidir.
Demokrasi ve Mill Gvenlik
maya alan bir partinin markl, saldrganl ve hukuk dl ile tepki
gstermitir. Oysa, AKP'nin ulamay hedefledii Batl toplum mode-
lini en iyi simgeleyen olgu halkoylamas deil, yarg bamszl-
43
dr. oulcu demokrasinin erevesini izdii ekilde deil, anti-demokra-
tik ounluku anlay ile 22 Temmuz seimlerinde semenin % 47'sinden
ald oyu devletin kurulu felsefesinin yerine koymaya cret eden AKP bu
yaklam ile hem devletin hem demokratik-hukuk sisteminin altn oymak-
tadr.
AKP szclerinin yargy Anayasal kurumlar hedef alarak demokrasi
savunuculuu ad altnda eletirinin ok tesinde anayasal grevini yapan ve
yetkisini kullanan kii ve kurumlara ynelik hakarete varan beyanlarda bu-
lunmalar, Trk milleti ve Trk Devletine verilebilecek en ar zarar ver-
mektedir. Millet ile devleti kar karya getiril-
mekte, halkn AKP'ye oy verenler ve verme-
yenler olarak ikiye ayrlmasna ve AKP'ye oy
vermemi olanlarn devlete dman hale getiril-
mesine yol almaktadr. Anadolu corafyasnda
kesintisiz 1000 yldan fazla bir sre devlet halin-
de varln srdren bu milletin devleti ile ara-
sndaki sadakatin azaltlmasnn ve gven duy-
gusunun andrlmasnn hi kimseye yarar ol-
mayaca iyi bilinmelidir.
Asl olan iktidardaki bir partinin hakknda hazrlanan iddianamede ileri
srlen iddialarn doru olmadn, kendisinin anayasal dzene aykr,
Cumhuriyetin temel ilkelerini ihll eden bir davran olmadn, Anayasada
ve Siyasi Partiler Yasasnda parti kapatma nedeni olarak ngrlen yasaklar
kapsamnda faaliyeti bulunmadn anlatmak ve bu dorultuda kant, belge
ve bilgi sunmak olmaldr. Eer kapatlma bavurusunda ileri srlen sula-
malar gerek ise, tabii ki byle bir partinin kapatlmas demokrasi ve hukuk
devletinin yaamas iin zorunludur.
Babakan ve baz hkmet yeleri ile AKP yanls yazarlarn, AKP'ye
kar hazrlanan iddianameyi iddianamesi bile hazrlanmam Ergene-
kon soruturmasnn intikam olarak gstermeleri byk bir talihsizlik ol-
mutur. stelik bamsz bir Cumhuriyet savcs tarafndan srdrlen so-
ruturmay biz yaptk eklinde sahiplenmeleri ve ifade etmeleri de ak
43
F. Zakaria, age, s. 21
Eer kapatlma bavuru-
sunda ileri srlen sula-
malar gerek ise, tabii ki
byle bir partinin kapa-
tlmas demokrasi ve hu-
kuk devletinin yaamas
iin zorunludur.
[32] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
bir ekilde Ergenekon soruturmasn yrten savcnn hukukuna saldr
olmutur. AKP Hkmeti, Yargtay Basavcsnn AKP'nin kapatlmas iin
at davay,Ergenekon Davasna cevap olarak alm dava diye ni-
telendirerek, Ergenekon davasnn AKP tarafndan siyasal olarak kurgula-
nan ve yrtlen bir dava olduu eklinde toplumun geni katmanlarnda o-
luan pheyi glendirecek bir tavr almtr.
Ancak saldr sadece Ergenekon soruturmas savcsna deil, Yargtay
Cumhuriyet Basavcsna da ynelmitir. Sanki Ergenekon soruturmas
tamamlanm, ete suu kantlanm ve cezalar Yargtay tarafndan onayla-
narak kesinlemi gibi, AKP hkmeti tarafndan etenin Yargtay Ba-
savcsn etkiledii sulamas dahi yaplabilmitir. Oysa bu davran Trk
Ceza Kanunu'nun Soruturma ve kovuturma aamasnda kiilerin sulu
olarak damgalanmalarn salayacak ekilde grntlerinin, haberlerinin ya-
ynlanmasn halinde bunlar yapanlar 6 aydan 2
yla kadar hapis cezas ile arptrlr diyen 284.
maddesinin ak bir ekilde ihllidir. Bu ihll,
AKP yanls basn yannda, mahkeme aksi karar
alm ve suluyu mahkm etmi olmasna ra-
men Dantay saldrsn gerekletiren katilin
srarla Ergenekon rgt ile ilikili olduunu
iddia edebilen Adalet Bakan da dhil olmak -
zere Babakan ve hkmet yeleri tarafndan
yaplmaktadr.
Oysa AKP hkmetinin yapmas gereken toplumu yanltarak, en az ya-
sama ve yrtme kadar Trk Milletinin egemenliinin bir paras olan yarg
erkine saldr dzenleme yerine soukkanllk telkin etmek olmaldr. Bu
arada, parti kapatma davas almasnn zorlatrlmas veya Anayasa Mahke-
mesinin bu konuda verecei karar gletirecek Anayasa deiiklii abala-
rnn AKP hakknda kapatma davas aldktan sonra- davann grlecei
bu srete kesinlikle doru deildir. nk, bir hukuk devletinde kurumlar
ve organlar da Anayasa ile dzenlenen kurallara herkes gibi uymak zorunda-
dr. Demokrasi snrsz bir zgrlk deildir.
Hukuk kurallaryla belirlenen snrlar iinde devlet organlar ve bireyler
belli hak ve yetkileri kullanrlar. Buna karlk belirli grev ve sorumluluklar
stlenirler. Anayasann 138. maddesinde yer alan Grlmekte olan bir da-
va hakknda Yasama Meclisinde yarg yetkisinin kullanlmas ile ilgili soru
sorulamaz, grme yaplamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz.
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [33]
Bir hukuk devletinde
kurumlar ve organlar da
Anayasa ile dzenlenen
kurallara herkes gibi uy-
mak zorundadr. Demo-
krasi snrsz bir zgrlk
deildir.
Demokrasi ve Mill Gvenlik
44
Hkmnn bulunduu unutulmamaldr.
ntikam almak amac ile Yargtay Yasasn deitirmek, Anayasa Mahke-
mesinin grevlerini ve kompozisyonunu deitirmek, Anayasay deitir-
mek amac ile referandum srecini balatmak, AKP'yi 1960'larn Meclis
Tahkikat Komisyonlar zeminine, Trkiye'yi de Nisan-Mays 1960 orta-
mna iter ki, bu demokrasi ve hukuk devleti adna ok byk bir tehlike o-
45
lur.
Sonu olarak demokrasiyi korumak adna hukuk devletinin ortadan kal-
drlmas durumunda ne demokrasi ne de hukuk devleti kalr. Demokrasinin
ve hukuk devletinin savunulmas ancak demokratik hukuk devleti aralar
ile olmaldr. ABD'nin ve AB'nin AKP'ye vermi olduu moral destek AKP
iin hukuk devletine kar sava amak iin kolaylatrc, destekleyici, gven
verici bir etken olarak yorumlanr ise iktidar partisi ok byk bir yanl yap-
m olur.
Meclis ii veya dndaki muhalefet ise AKP'nin yanl politikalarnn -
nnn kesilmesi ve Trkiye'ye verilen zararn durdurulmas iin hukukun
arkasna snma gibi bir zaaf iinde olmamal-
dr. Trkiye siyasetindeki garabet, genellikle ik-
tidarlar halktan koparken
Trkiye'de meclis ii ve d muhalefetin
halktan kopuk olmasndadr. Halkn iinde ol-
mayan, halkn taleplerini etkili bir ekilde dile
getirmeyen muhalefetlerin hukuk kararlarla ik-
tidara ulamalar mmkn deildir.
AKP Ne Yapacak?
Yargtay Cumhuriyet Basavcsnn kapatma davas iin hazrlad iddi-
anameyi Anayasa Mahkemesine iletmesinden sonra ok youn bir tepki ge-
litiren ve Anayasa'nn deitirilerek dava srecinin nnn kapanmasn
dahi tartan AKP daha sonra bu stratejiyi terk ederek daha farkl bir sre
izleyeceinin iaretlerini vermitir. AKP'nin Anayasa Mahkemesinde dava
devam ederken izleyecei strateji iktidara ilk kez geldii dnemde izledii
44
Milliyet, 28 Mart 2008, AHM Yargc Dr. Rza Trmen, Demokrasilerde hkmet yargnn
kararlarna uyar
45
25 Hukuk Fakltesi dekannn Yargtay Basavcsna ynelik eletirilere kar ortak tavr al ve
bildiri yaynlamas, 27 Mays 2060 ncesini hatrlatan admlardan sadece birisidir.
demokrasiyi korumak
adna hukuk devletinin
ortadan kaldrlmas du-
rumunda ne demokrasi
ne de hukuk devleti kalr.
[34] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
stratejiye benzeyecektir. AKP, 2002 senesinde iktidara gelir gelmez, se-
menden ald oyun kendisinin devletin gznde meru klmadn d-
nerek, meruluk kaynan ABD ve AB'nin oluturduu Bat sisteminde
aramtr. AKP, bu arayta ikna edici olabilmek iin bata Kbrs olmak
zere Trkiye'nin milli meselelerinde radikal taviz politikalar izlemitir.
AKP'nin izledii bu politika karln bulmutur. Erdoan daha Trki-
ye'de milletvekili olmadan Beyaz Saray'da kabul edilmi, AB tarafndan ku-
caklanmtr. Bat sisteminin AKP'yi merulatrmas ve Trkiye zerinde
uygulad bask sonucunda AKP Trkiye'de kendisini kabul ettirmitir.
AKP, 2002-2003 deneyimini muhtemelen 2008'e tayacaktr.Anayasa Mah-
kemesinde dava devam ederken, durmu olan AB reform srecini canlan-
drmak amac ile deiik admlar atlacak, ABD'nin Afganistan ve Irak'ta
46
deiik politik talepleri karlanacaktr.
Erdoan 2002/ 3 srecinde olduu gibi bu-
gn de Kbrs' ilk koz olarak masaya srmeye
hazrlanmakta, KKTC'den asker ekilebile-
47
cei aklamasn yapmaktadr. AKP'nin bu
politikay izleyeceinin ilk ipular ortaya kma-
ya balamtr. zetle AKP, Bat sisteminin Tr-
kiye'de devlet zerinde ar bir bask kurarak ka-
patma davasn kendi lehine sonulandrmas
iin alacaktr. AKP destekisi kalemler tele-
vizyonlarda Trkiye'de demokrasinin i dina-
miklerle gelimediinden bahisle ok rahat bir
ekilde AKP'nin ABD ve AB destei iin zel
48
politikalar/ tavizler gelitirmesini meru grdklerini ifade etmektedirler.
AB'nin AKP'nin bu politikasn ok scak bir ekilde kucaklad grlmek-
tedir. ABD ve AB basnnn AKP'nin kapatlma davasna kar bir hal
seferi at grlmektedir.
Bu noktada son olarak ifade edilmesi gereken husus dnyann ve Trki-
ye'nin 2002/ 2003 koullarnda olmaddr. ABD, Irak'a girmek iin deil,
kmak iin sabrszlanmaktadr. Trkiye'de tezkereyi TBMM'den geirecek
bir acil AKP iktidarna ihtiya durmamaktadr. Asker ve sivil brokrasinin
46
Milliyet, 3 Nisan 2008, AKP rotay AB'ye evirdi; Hrriyet, 4 Nisan 2008, Ferai Tun,
Avrupa gndemine dn ve Cumhuriyet, 4 Nisan 2008, AKP, yeniden AB'ye sarld
47
Milliyet, 3 Nisan 2008, KKTC'den asker ekilebilir
48
Cumhuriyet, 9 Nisan 2008, Avrupa'dan tehdit yayor
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [35]
AKP, 2002 senesinde ik-
tidara gelir gelmez, se-
menden ald oyun ken-
disinin devletin gznde
meru klmadn d-
nerek, meruluk kayna-
n ABD ve AB'nin
oluturduu Bat siste-
minde aramtr.
Demokrasi ve Mill Gvenlik
zerinde AB'nin tam yelik sreci basks ve AB srecinin arkasnda olduu
varsaylan halk desteinin brokrasinin zerinde oluturduu manev bask
da yoktur. Toplum btn katmanlar ile AKP'nin ABD/ AB destei sreci
karsnda deneyimlidir. zetle bu kez AKP istedii sonucu almakta zorla-
nacaktr.
Sonu: Demokrasi-Hukuk Devleti ve Milli Gvenlik
Trkiye'nin ve Trkiye'nin evresindeki/ kenar kuandaki istikrarn,
demokrasinin ve hukuk devletinin gelimesi Trkiye'de demokratik hukuk
devleti iinde kalknma ile mmkndr. Dier bir ifade ile demokrasi,
Trkiye'nin bir numaral gvenlik aracdr. Trkiye'de demokrasiyi teh-
likeye atabilecek her sre aksini hedeflese dahi son ve niha kertede Trk
milletine byk zarar verecektir. Trkiye kre-
sellemenin, tek kutupluluun ve siyasal etnik-
lemenin gerileme sreci ierisine girdii gele-
cek 10 yl muhakkak demokratik hukuk devleti-
nin muhafazas ve evredeki istikrarsz coraf-
yalara da demokrasi ve hukuk devleti yanstma/
tama ile geirmelidir.
Trkiye'nin btn dmanlarnn en ok is-
teyecei ey, Trkiye'de demokrasinin sona er-
mesidir. Byle bir durum lkemiz iin yaam-
sal tehditler oluturacaktr. Trkiye btn
dnyadan soyutlanacaktr. Trkiye'ye ynelik
ak-kapal ekonomik ambargolar balayacaktr.
ve d borlar 430 milyar Dolar olan bir lke-
ye uygulanacak ekonomik ambargolar ok can
actc olabilir. Trkiye bunlar her eye ramen
gsleyebilir.
Ancak daha nemlisi Trkiye, Irak'ta ABD zerindeki kstl bask gc-
n de kaybedecektir. Barzani, Trkiye'de demokrasi d bir uygulamann
balad gn, bamsz Krdistan' ilan etme, Kerkk ve Telafer'i il-
hak etme konusunda kendisini serbest grecektir. PKK ise ezilen Krt
ve Trk halknn demokratik savunucusu roln oynamak konusunda
ok istekli olacaktr. Hatta PKK'nn kendisini AKP dahil btn demok-
ratik Trk partilerinin arkasna koyduunu aklamas dahi muhte-
meldir. Bat, PKK'y bir terr rgtnden zgrlk savas konumu-
na dndrmek iin ok hevesli olacaktr. Bu ve benzer tehditlerin saysn
Barzani, Trkiye'de de-
mokrasi d bir uygula-
mann balad gn,
bamsz Krdistan'
ilan etme, Kerkk ve Te-
lafer'i ilhak etme konu-
sunda kendisini serbest
grecektir. PKK ise ezi-
len Krt ve Trk halk-
nn demokratik savunu-
cusu roln oynamak
konusunda ok istekli
olacaktr.
[36] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda
artrabiliriz. Btn bu tehditleri amann bir tek yolu vardr. O da demokrasi
ve hukuk devletinin tam anlam ile srmesini salamaktr.
Sadece anti-demokratik bir mdahale deil, AKP'nin kapatlmasnn da
Trkiye iin belirli milli tehditler oluturacaktr. AKP'nin kapatlmas
durumunda AKP'nin boaltt alan doldurmak konusunda DTP'den veya
onun ardl olarak kurulacak partiden baka gl bir alternatif yoktur.
AKP'nin kapatlmasndan sonra onun yerine kurulacak olan parti hzla r-
gtlenemedii takdirde DPT veya ardl yaplacak ilk yerel seimlerde G-
neydou Anadolu'da belediyelerin byk bir blmn ele geirerek Trki-
ye'ye kar PKK'nn srdrd sava daha etkili bir hale getirebilir. Kk
bir ihtimal olmak ile birlikte AKP'nin kapatlmas durumunda AKP'nin G-
neydou illerinden seilen milletvekillerinin DTP saflarna katlmalar da -
nemli bir gvenlik sakncas ortaya karacaktr.
te yandan demokrasinin AKP tarafndan hegemonik tek-parti
rejimi kurarak demokrasiyi ekilsel hale getirmesi iin bir ara olarak
kullanmasna da izin verilemez. Bunun iin bir yandan btn demokra-
tik glerin, muhalefet partilerinin, gerek sivil toplum rgtlerinin, bam-
21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008 [37]
Demokrasi ve Mill Gvenlik
sz basnn ve sermayenin demokratik hukuk devletini AKP'ye kar savun-
mak iin aklc, hrn olmayan, etkili bir politik, sosyal, kltrel ve fikri m-
cadele iine girmeleri kanlmazdr. Bu anlamda nmzdeki gnlerde b-
tn partilere, sivil toplum rgtlerine, aydnlara ve basna den grev de-
mokrasinin ve hukuk devletinin dayand temel kurum ve kavramlar yp-
ratmaktan uzak, soukkanl tahliller yapmak ve soukkanl tavr almak ol-
maldr.
Ayrca Anayasa Mahkemesi'nden AKP'nin kapatlmas davas devam
ederken, AKP iinde ynetici nitelie sahip, soukkanl unsurlarla yaplacak
temaslarla AKP demokratik hukuk devleti ve milli devlet izgisine ekilme-
lidir. Bir dier ifade ile AKP'nin Anayasa Mahkemesi'nde yarglanma
sreci, AKP izgisini daha da radikalletirecek, Trkiye'ye yabanc-
latracak, onu Trkiye'ye kar kullanmak isteyenlerin eline verecek
bir srece dnmeden AKP'yi demokratik izgide dzenleyecek bir
sre olarak ekillenmelidir. AKP'nin monolitik bir kitle olduu d-
nlmemelidir. Mevcut genel siyasal srecin Trkiye iin ok boyutlu olum-
suzluklar ortaya karaca konusunda birok AKP'li milletvekili de byk
bir endie tamaktadr.
Trkiye nmzdeki 12 ay akllca deerlendirilmelidir. Eer kresel-
leme ve tek kutupluluk, BOP'un baarl olmas sonucunda ilerlemeye de-
vam etse idi, Trkiye, en cil yaamsal tehdit deerlendirmesi erevesinde
ve btn gvenlik risklerini gze alarak AKP'nin kapatlmas yoluna gide-
bilirdi. Ancak mevcut artlar altnda devlet akl, iktidar ve muhalefet ara-
snda Trkiye'nin geleceini demokratik hukuk devleti temelleri zerinde
kurtaracak bir mutabakata ulalmaldr. Aksi bir sre Trkiye'ye fayda ge-
tirmeyecektir.
[38] 21. YZYI L Ocak / ubat / Mart 2008
Prof. Dr. mit zda