Professional Documents
Culture Documents
qm2 Ver2-3
qm2 Ver2-3
qm2 Ver2-3
" , ".
1.1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
1.2.1
1.3
2
12
2.1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12
2.2
. . . . . . . . . . . . .
12
2.3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
2.4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
2.4.1
14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CG
2.4.2
15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CG
2.4.3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CG
17
2.5
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
2.6
, . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
2.7
1
2
2.6.1
20 . . . . . . . . . . . . . . . .
2.6.2
)( )( 24 . . . . . . .
2.6.3
27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.6.4
28 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.6.5
? 29 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
32
3.1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
3.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
3.3
3.2.1
35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.2
35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.3
: 38 . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.3.1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
39
3.2.3.2
. . . . . . . . . . . . . . . .
40
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
3.3.1
3.4
4
: 43 . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
44
46
4.1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
4.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
4.2.1
47 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.2
49 . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bloch
49
4.4
. . . . . . . . . . . . . .
50
4.4.1
4.5
5
33
51 . . . P auli
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1
5.2
54
56
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
56
5.1.1
56 . . . . . . . . . . . . . . .
5.1.2
59 . . . . . . . . . . . . .
5.1.2.1
. . . . . . . . . . . . . .
59
5.1.2.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
62
5.2.1
64 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
5.3
5.2.1.1
' . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
64
5.2.1.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
64
5.2.2
65 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hartree
5.2.3
66 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hartree F ock
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.1
67 . . . . . . . . . . . .
5.3.2
68 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.2.1
68
5.4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hund
71
5.5
. . . . . . . . . . .
74
5.6
Zeeman . . . . . . . . . . . . . . . .
77
5.6.1
5.7
6
67
78 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Land
e
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
79
80
6.1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
80
6.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Born Oppenheimer
81
6.3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H2+
82
6.4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H2
85
6.4.1
85 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.4.2
85 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Heitler London
6.5
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
87
6.6
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . V an der W aals
88
6.7
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
92
7.1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
92
7.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
7.3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F ermi
94
7.4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
97
7.5
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
97
8.1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.1.1
8.2
99
) ( 99 . . . . .
8.1.1.1
100 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.1.1.2
100 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.1.2
101 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.1.3
101 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.1.4
102 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
103 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.2.1
) A(r, t 104 . . . . . . . . . . . . . . .
8.2.1.1
8.3
99
105 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
106 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.3.1
106 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.3.2
108 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.3.3
109 . . . . . . . .
8.3.4
109 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.3.4.1
: Zeeman
111 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.4
9
8.3.5
113 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.3.6
116 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
118 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
120
9.1
120 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.2
121 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.3
123 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.4
125 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Born
9.5
126 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.6
128 . . . . . . . . . . . . . . . F ermi
9.7
129 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
10
131
10.1 131 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.2 133 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.3 134 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.4 136 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1
:
. .
1.2
,1 B:
H = B
, ":
~e
S
2me c
= ge
ge g S ,2 ,
B = e~/2me c .Bohr )
:(ge = 2
H = B B
,z
.B = B0 z :
H = B z B0
, :
B B0 | i
= H| i
B B0 | i
= H| i
|(t = 0)i = a| i + b| i ,t = 0
!
a
b
" :
i
= h(t)|z |(t)i
a e2 L b e 2 L
i
0 1
be 2 L t
!
ae 2 L t
i
be 2 L t
2i L t
= |a|2 |b|2
i
= h(t)|x |(t)i
a e 2 L t
b e
ae 2 L t
be 2 L t
)2|ab|cos (L t +
i
i
= h(t)|y |(t)i
a e 2 L t b e 2 L t
)2|ab|sin (L t +
hz i , hx i hy i
.L hi z ) L
.(1.1 .
1.2.1
) ,B1 = B1 cos(t
, , x ,x
.B1 B0 :
= B B
))= B (z B0 + x B1 cos(t
!
B0
)B1 cos(t
B1 cos(t) B0
= B
|(t)i:
!
a
b
a
b
B0
)B1 cos(t
B1 cos(t) B0
8
!
= H
= B
a
b
d
dt
~i
:1.1
~ 1 B B1 / :
1
L a + 1 cos(t)b
2
1
1 cos(t)a L b
2
= ia
= ib
L
:
i
= a(t)e 2 L t
)A(t
= b(t)e 2 L t
)B(t
)(1.1
)(1.2
1 cos(t) BeiL t
1 i(L )t
B e
+ ei(L +)t
2
1 cos(t) AeiL t
1 i(L )t
A e
+ ei(L +)t
2
= iA
=
=
iB
,:
)(1.3
|L | L
, B1 ,hx i hx i
) ( , B1 . , ,
9
. ,
. ,1.3
|L | L +
1.1 ,1.2 .
"" ,
, . 1:
1 i(L )t
Be
2
1 i(L )t
Ae
2
iA
iB
|(t = 0)i = | i
:
0
)A(0
)B(0
, = L:
1 t
isin
2
1 t
cos
2
)A(t
)B(t
, ,t1 = /1 )
(
!
= | i
= )i
1
(|
! ,t2 = /21
i
1
, .xy
B1 t1 " ," ,t2
" ." 2 , ,B1
L
1 ? , , ...
10
. ,
) M RI
) L(proton) 240M Hz
L(electron) 180GHz 6( ,
(.
1.3
.1 , ,
.
.2 , , .
, ,
: , ,'.
.3 ) (
) .( 2
.4 , , ,
.
.5 , .
.M RI
11
2.1
1 L2 Lz ,
L2 .Lz ,|lmi:
~2 l(l + 1)|lmi
= L2 |lmi
~m|lmi
= Lz |lmi
, |lmi L2 ) ~2 l(l + 1 Lz
.~m , .
, ,
) (L ) .(S "
) .(J ,
, .J
2.2
) ( .
, .
|l1 m1 i .|l2 m2 i
, . ,
" . ,
.
) ( ,
.
12
.
|l1 m1 i |l2 m2 i .|l1 l2 m1 m2 i ,
. ,
l2 m2 l1 m1 . ,
l1 , m1 l2 , m2.
? Lz L1z
L .L1 L2z .L2
.
:L1z
L1z |l1 l2 m1 m2 i = ~m1 |l1 l2 m1 m2 i
:
l1 (l1 + 1) m1 (m1 + 1)|l1 , l2 , m1 + 1, m2 i
= L1+ |l1 l2 m1 m2 i
, ,
. :
0
] [L1z , L2z
] [L21 , L22
2.3
. ,L2z ,L1z
.L22 ,L21 , ,
L2 = (L1 + L2 )2 .Lz = L1z + L2z
.
) L22 ,L21 ,L2 ,Lz
( . .|l1 l2 lmi
2.4
13
)(2.1
= |l1 l2 lmi
)(
hl1 l2 m1 m2 |l1 l2 lmi .hl1 l2 m1 m2 |lmi ?
2.4.1
CG
m .l , = m
l, l + 1, ..., l m m1 ,m2 l l1 ?l2
:
(L1z + L2z )|l1 l2 m1 m2 i
= Lz |l1 l2 m1 m2 i
~(m1 + m2 )|l1 l2 m1 m2 i
, Lz = ~m
) .~(m1 + m2 , .m = m1 + m2
:CG m 6= m1 + m2 .hl1 l2 m1 m2 |lmi = 0
.l L1 L2
, |L1 | = l1 .|L2 | = l2
L1 + L2 = L . ,l ,
l1 ?l2 L1 L2 .
, L .l = l1 + l2 , , L1 L2
, L | .l = |l1 l2 ,
)(2.2
|l1 l2 | l l1 + l2
, , ,
, . , l1
2l1 + 1 ,m1 l2 2l2 + 1
.m2 " l1 , l2 , ) (2l1 + 1)(2l2 + 1 .
, l1 , l2 l , .2.2
,l 2l + 1 .m , l1 , l2 ,
14
) (:
lX
1 +l2
l+
| l=|l1 l2
lX
1 +l2
)(2l + 1
| l=|l1 l2
lX
1 +l2
| l=|l1 l2
)(2l1 + 1)(2l2 + 1
2.4.2
CG
3
2
= l1 .l2 = 1
,l = l1 + l2 ,2.2:
1 3 5
, ,
2 2 2
=l
,|l1 , l2 , m1 , m2 i .|l, mi
m = m1 + m2 :
3
3
5 5
| , i = | , 1, , 1i
2 2
2
2
5
2
= m
3
2
= m1 .m2 = 1
L , :
r
5 5
5 5
5 3
5 5
= L | , i
( + 1) ( 1) | , i
2 2
2 2
2 2
2 2
5 3
=
5| , i
2 2
1 ?
ei . .
15
:
5 5
3
3
L | , i = L | , 1, , 1i
2 2
2
2
3
3
(L1 + L2 ) | , 1, , 1i
2
2
r
3 3
3 3
3
1
=
( + 1) ( 1) | , 1, , 1i
2 2
2 2
2
2
p
3
3
+ 1(1 + 1) 1(1 1) | , 1, , 0i
2
2
1
3
3
3
=
3 | , 1, , 1i + 2 | , 1, , 0i
2
2
2
2
=
:
2 3
3
| , 1, , 0i
5 2
2
)(2.4
3 3
1
| , 1, , 1i +
5 2
2
5 3
=| , i
2 2
:m = 32
r
r
1
3
3 3
2 3
3 3
| , 1, , 1i +
| , 1, , 0i
)(2.5
| , i=
2 2
5 2
2
5 2
2
3 3
3
| , 1, , 0i
5 2
2
2 3
1
| , 1, , 1i
5 2
2
1
3
3 3
2 3
| , 1, , 1i +
| , 1, , 0i
5 2
2
5 2
2
!
r
r
1
3
3 3
2 3
| , 1, , 1i +
| , 1, , 0i
) = (L1 + L2
5 2
2
5 2
2
r
r
1
1
3 3
2 3
= 2
| , 1, , 1i + 3
| , 1, , 0i
5 2
2
5 2
2
r
r
3 3
1
2 3
3
+ 2
| , 1, , 0i + 2
| , 1, , 1i
5 2
2
5 2
2
L
5 3
= L | , i
2 2
:
1 3
3
| , 1, , 1i
10 2
2
3 3
1
| , 1, , 0i +
5 2
2
3 3
1
| , 1, , 1i +
10 2
2
L :2.5
r
r
8 3
1
1 3
1
2 3
3
| , 1, , 1i +
| , 1, , 0i +
| , 1, , 1i
15 2
2
15 2
2
5 2
2
5 1
=| , i
2 2
3 1
| , i=
2 2
m = 12:
r
r
r
1 1
1 3
1
1 3
1
1 3
3
=| , i
| , 1, , 1i
| , 1, , 0i +
| , 1, , 1i
2 2
6 2
2
3 2
2
2 2
2
16
CG ) :(hl1 , l2 , m1 , m2 |l, mi
3
3 5 5
h , 1, , 1| , i = 1
2
2 2 2
r
3
3
1 5 3
= h , 1, , 1| , i
2
2 2 2
5
r
3
3 5 3
2
= h , 1, , 0| , i
2
2 2 2
5
r
2
3
1 3 3
h , 1, , 1| , i =
2
2 2 2
5
r
3
3
3 3 3
= h , 1, , 0| , i
2
2 2 2
5
r
3
3
1 5 1
= h , 1, , 1| , i
2
2 2 2
10
r
1 5 1
3
3
= h , 1, , 0| , i
2
2 2 2
5
r
3
3
5 1
1
= h , 1, , 1| , i
2
2
2 2
10
. , ,
.
.
m1 ,m2 :
3 1 1 3
, , ,
2 2 2 2
1, 0, 1
m1
m2
m1 .m2 "
) .(2.1 ) (| 52 , 52 i = | 32 , 1, 32 , 1i
. L
. .m = m1 + m2
L
'.
2.4.3
CG
.CG
hl1 l2 m1 m2 |L+ |l1 l2 lmi :
.1 L+:
l(l + 1) m(m + 1)hl1 l2 m1 m2 |l1 , l2 , l, m + 1i
17
:2.1
3
2
= l1 .l2 = 1
.2 ) (L+ . , :
(L+ ) = L = L1 + L2
:
l1 (l1 + 1) m1 (m1 1)hl1 , l2 , m1 1, m2 |l1 l2 lmi
:
p
)l1 (l1 + 1) m1 (m1 1
p
hl1 l2 , m1 1, m2 |l1 l2 lmi
)l(l + 1) m(m + 1
p
)l2 (l2 + 1) m2 (m2 1
p
hl1 , l2 , m1 , m2 1|l1 l2 lmi
)l(l + 1) m(m + 1
= hl1 l2 m1 m2 |l, m + 1i
+
) (
.hl1 l2 m1 m2 |L |l1 l2 lmi
, CG
.
2.5
1
2
S2 Sz
:
| i
| i
1
1
,m = + i
2
2
1
1
|s = , m = i
2
2
= |s
18
:
}{| i, | i, | i, | i
,S22 ,S21 ,S2z ,S1z
) S22 ,S21 ,S2 ,Sz , S2 = ,
(S1 + S2 )2 .(Sz = S1z + S2z 2.2
s ) s = 0 (m = 0 ) s = 1 .(m = 1, 0, 1 ,
.~ = 1
| i
1
2
= ,m1
1
2
= ,m2:
Sz | i = S1z | i + S2z | i
1
1
| i + | i
=
2
2
= | i
, | i Sz .m = 1:
S1+ | i + S2+ | i
= S+ | i
0+0
S2 = S S+ + Sz2 + Sz:
0 + | i + | i
= S 2 | i
2| i
1(1 + 1)| i
, | i S2 .s = 1 ,
| i Sz ,m = 1 S2
.s = 1 ,s = 1 ,m = 0
.s = 0 ,m = 0 S .| i
:
S |s = 1, m = 1i
p
s(s + 1) m(m 1)|s = 1, m = 0i
2|s = 1, m = 0i
= S | i
=
=
:
S1 | i + S2 | i
r
r
1 1
1 1
1 1
1 1
( + 1) ( 1)| i +
( + 1) ( 1)| i
2 2
2 2
2 2
2 2
| i + | i
19
= S | i
=
=
:
| i + | i
= |s = 1, m = 0i
,|s = 0, m = 0i
." :
|s1 = 12 , s2 = 12 , s = 1, m = 1i = | i
)i + | i
)i | i
|( 1
2
|s1 = 12 , s2 = 12 , s = 1, m = 0i
= | i
= 1, m = 1i
= 0, m = 0i
|( 1
2
1
2, s
1
2, s
=
=
1
2 , s2
1
2 , s2
= |s1
= |s1
) (s = 1 "" ,
"" . , ,
, .
, ,
, !
,
. , ,
.EP R
2.6
,
. .
2.6.1
"
.R , , |i
?R |i ,|0 i
,R ) D(R .|0 i = D(R)|i , R
) D(R . , ) ,D(R
?R
R Ri
, Ri
" n
) n ( .
( .D ,
.
n=z
)n,
i
(.D
: ,zz, ) = e ~ Lz :
20
d
d
.Lz = i~(x dy
y dx
: Lz )
d
.Lz = i~ d ) (r, , ) (.
i
( D :
" z, ) = e ~ Lz
i
i
1 i
)1 + Lz + ( Lz )2 + ... (r, ,
= )e ~ Lz (r, ,
~
~ 2
d
1
d2
=
1+
)+ 2 2 + ... (r, ,
d 2 d
d
1 d2
= (r, , ) +
(r, , ) 2 + ...
(r, , ) +
d
2 d2
)= (r, , +
i
.
, e ~ Lz z
, Lz "" .z
Lx "" x Ly ""
.y :
,:
: n
i
(D
n, ) = e ~ Ln
)(2.6
.
, J
.L
() D .(D
)n,
J2 ?Jz
, ... j , :
)(2.7
)(2.8
hj, m0 |D(R)|j, mi
|j, mi
i
n
~ J
)(j
Dm0 m
= hj, m |e
j?
D j.
hj 0 , m0 |D|j, mi = 0 : .j 6= j 0
: .[D, J2 ] = 0 , J2
1
( , ) .(e ~ Jn
) n
.[D, J2 ] = 0 , :
J2 D|j, mi = DJ2 |j, mi
= j(j + 1)~2 D|j, mi
21
:2.2 D .|jmi
: ,Uj Vj .D : Uj Uj .|i Uj
,Uj |i .
|i = |j, ji . ,
?
= ,|i ,P
6 |j, ji
,|i = P |j, ji = P Ji P
.Ji0
Ji0
( ,Ji .Ji
,|j, mi0 = P |j, mi .|j, ji0 = |i
0 , .|i = |j, ji
.|i :
iJ n
~
D =1
,2.6 , J .L:
| 0 i = D|i
= D|j, ji
iJ n
=
1
|j, ji
~
i (J n
+ + J+ n
+ 2Jz n
) z
|j, ji
=
1
~2
:
n
= n
x i
ny
J+ |j, ji = 0
Jz |j, ji = ~j|j, ji
p
J |jji = ~ 2j|j, j 1i
:
1 p
i 2j
n+ |j, j 1i
2
| 0 i = (1 ij
nz ) |j, ji
,(1 ij
,D : Uj Uj .| 0 i Uj nz ) |j, ji Uj
.|j, j 1i Uj 2j + 1
|j, ji , ... , |j, j 1i ,|j, ji .Uj ,
,dimUj = 2j + 1 = dimVj Uj Vj .Uj = Vj
23
|i .D
|j, mi |i .D
, |i ,j
j . , j
.D , , j
.
.
2.6.2
)( )(
,
.
: R . ) V = (V1 , V2 , V3 )
, ( , ,
,V0 = RV:
)(2.9
Rij Vj
3
X
= V 0i
j=1
,i = 1, 2, 3 .R
. , ,
" " ,
.
: R , |i . ) = (V1 , V2 , V3
V
0 = RV
, ,
,V:
)(2.10
Rij h|Vj |i
3
X
= h|Vi0 |i
j=1
i = 1, 2, 3 .R
.
, .
. ,
:
L=rp
, .
,
, .
24
: J1 , J2 , J3 :
[Ji , Jj ] = iijk ~Jk
.i, j, k = 1, 2, 3 ) .J = (J1 , J2 , J3 ,
,.J = J1 iJ2 ,
:
: ) J = (J1 , J2 , J3 . ) V = (V1 , V2 , V3
)(2.11
.i, j, k = 1, 2, 3 Vi ) V
(.
.
: J ) (.
. :
: ) J = (J1 , J2 , J3 . S
[S, Ji ] = 0
.i = 1, 2, 3
: H , ,
.
: .
: "
) ."SU (2 ,
, ,
.
: , ,
. ,
. , ,
,
.
.
: .
25
: . R
) D(R . 2.10 :
h0 |Vi |0 i
h|D (R)Vi D(R)|i
)(2.12
= h|Vi0 |i
=
Rij Vj
3
X
= )D (R)Vi D(R
j=1
, .
) (:
iJ n
~
D(R) = 1
2.13:
3
X
iJ n
Rij Vi
Vi 1
=
~
j=1
)(2.14
Rij Vi
3
X
]
[Vi , J n
~i
j=1
iJ n
~
1+
Vi +
.2 ,
n ,z
:
0
1
R=
2.14 :
V1 V2
] i~ [V1 , Jz
~V 2 + i
] [V2 , Jz
] V3 + i~ [V3 , Jz
i = 1 : V1 +
= V1 + V2
= V3
i=2:
i=3:
:
[Vi , Jj ] = iijk ~Vk
, , ,
2.6 ) (.
26
.
: L1 L2 . J = L1 + L2 , .
:
] [L1x + L2x , L1y + L2y
] [Jx , Jy
= iL1z + 0 + 0 + iL2z
= iJz
.
2.6.3
) (
. ,
. , 2.9
:
)(2.15
XXX
k0
j0
Tijk...
i0
Tijk... ,T
.
,U V :
)(2.16
Tij Ui Vj
.2 9 " "
.2.15 , 2.15 , .
.2.16 :
UV
Ui V j Uj V i
Ui Vj + Uj Vi
UV
= Ui Vj
ij +
+
ij
)(2.17
3
2
2
3
,
. , .
, ) ,
,(1 ) 3 , ,(3
) traceless tensor .(5
2.16 , .
:
.
27
2.6.4
, ) (?
,2.17 ?
, 3 ,1 5 , ,
. 2.6.1
|j, mi !j
} {|j, mi : m = j, j + 1, .., j 2j + 1 .
)""
,|j, mi .(Ylm
,k 2k + 1
: n
o
)(k
)(k
,T = Tq : q = k, k + 1, ..., k
|j, mi j = k :m = q
)(k
)Dq0 q Tq(k
= DTq(k) D
q0
)(k
Dq0 q |k, qi
= D|k, qi
q0
)(k
Dq0 q .2.7
)(k
Tq "
o
n
)(k
= Tq : q = k, k + 1, ..., k
)(k
T:
)(k
)(k
] [Jz , Tq
~qTq
p
)(k
= ~ k(k + 1) q(q 1)Tq1
)(k
] [J , Tq
: V , V1 , V2 , V3
) 12 (V1 + iV2
)(1
V3
)(1
1 (V1
2
)(2.18
) iV2
V1
V0
)(1
V1
) V(1 .1 , J
.1
28
: |l, mi
:
4
)Ykq (,
2k + 1
2.6.5
r
= )Cq(k) (,
.
:
)(k
Tq . |j, mi
.|k, qi |j, mi
)(k
: Tq |j, mi :
DTq(k) |j, mi = DTq(k) D D|j, mi
!
X
)(j
)(k
0
=
DTq D
Dm0 m |j, m i
m0
)(k) (j
Dq0 q Dm0 m Tq(k) |j, m0 i
XX
m0
q0
.|k, qi |j, mi
)(k
Tq
. :
)(k
)(k
Tq CG :
)(k
= h 0 j 0 m0 |Tq(k) | jmi
h 0 j 0 ||T(k) || ji ) T(k 0 , , j 0 , j
,q m .m0
)(k
Tq
CG ) q k .(k
)(k
: , Tq | jmi
.|k, qi |j, mi ,
J2 ,Jz ,CG :2.1
hkjqm|jtot mtot i Tq(k) | jmi
= |jtot mtot i
q,m
) (:
hkjqm|jtot mtot i |jtot mtot i
= Tq(k) | jmi
jtot ,mtot
| h 0 j 0 m0:
hkjqm|jtot mtot i h 0 j 0 m0 |jtot mtot i
)h 0 j 0 m0 |T (k
= q | jmi
jtot ,mtot
= h 0 , j 0 , m0 1|, j 0 , m0 1i
,h 0 , j 0 , m0 1|, j 0 , m0 1i = h 0 j 0 m0 |j 0 m0 i , ,m0
,.
) ( : V J . ) V(1 )J(1
) (1 V J .2.18:
hj, m|J V|j, mi
hj, m0 |Jq(1) |j, mi
)~2 j(j + 1
30
::
1
(J+ V + J V+ ) |j, mi
2
= m~hj, m|Vz |j, mi
~p
+
j(j + 1) m(m 1)hj, m 1|V |j, mi
2
~p
+
j(j + 1) m(m + 1)hj, m + 1|V+ |j, mi
2
W igner Eckart
hj, m|Vz |j, mi
hj, m 1|V |j, mi
hj, m + 1|V+ |j, mi
) m (j ,hj||V(1) ||ji:
hj, m|J V|j, mi = Cjm hj||V(1) ||ji
)(2.19
Cjm m J V , .Cj
V = J 2.19:
hj, m|J2 |j, mi = Cj hj||J(1) ||ji
)(2.20
W igner Eckart:
hj||V(1) ||ji
hj||J(1) ||ji
)(1
2.19 2.20 :
)(1
)(1
2.7
.1 ,
,'.
.2 " ,
,L21 , L22 , L1z , L2z
.L21 , L22 , L2 , Lz
.3 ) .Clebsch Gordan (CG
, .
.4 .
.
.5 ,
. ,
j .
.
.6 , )
) ( ,
(.
.7 .
.8
) (.
.9 ,
.CG .W igner Eckart
32
3.1
. ,
. ,
. ) (
. )
( .
3.2
,H
:
)(3.1
H|ni = En |ni
, , .
)(3.2
H = H0 + V
H0 ,
H0 . 1 " " V , "" H
"".
H0 ,
|n(0) i
)(0
.En
,H |ni .En
33
n:
|ni = |n(0) i + |n(1) i + 2 |n(2) i + ...
)(3.3
En
3.2 3.1:
(H0 + V ) |n(0) i + |n(1) i + ... = En(0) + En(1) + ... |n(0) i + |n(1) i + ...
, k :k
: H0 |n(0) i = En(0) |n(0) i
)(3.4
)(3.5
En(2) |n(0) i
)(3.6
En(1) |n(1) i
En(0) |n(2) i
=i
)(1
i + V |n
)(2
: H0 |n
.
.
.
.
.
.
hn(0) |ni = 1 .,
= 0 ) (3.3 ,hn(0) |n(0) i = 1
hn(0) |n(i) i = 0 .i 6= 0
3.4 ) ( .
3.5 | ) hn(0:
hn(0) |En(0) |n(1) i + hn(0) |En(1) |n(0) i
En(0) hn(0) |n(1) i + En(1) hn(0) |n(0) i
)(3.7
hn(0) |V |n(0) i
) En(1
. ,
,|n(1) i |m(0) i H0 :
X
= |n(1) i
hm(0) |n(1) i |m(0) i
)(3.8
m6=n
m 6= n hn(0) |n(1) i = 0 .
3.5 | )) hm(0 (m 6= n:
hm(0) |H 0 |n(1) i + hm(0) |V |n(0) i = hm(0) |En(0) |n(1) i + hm(0) |En(1) |n(0) i
)(0
Em
hm(0) |n(1) i + hm(0) |V |n(0) i = En(0) hm(0) |n(1) i + En(1) hm(0) |n(0) i
)(0
En(0) Em
hm(0) |n(1) i = hm(0) |V |n(0) i
)(3.9
)(3.10
hm(0) |V |n(0) i
)(0
)(0
En Em
= hm(0) |n(1) i
)(0
6= Em
)(0
,En ,
|n(0) i |m(0) i . ,
.
34
3.2.1
, 3.10 ,3.8 :
|m(0) i
)(3.11
X hm(0) |V |n(0) i
)(0
)(0
En Em
= |n(1) i
m6=n
)(0
.hm(0) |V |n(0) i En Em
V .
:3.12
.1 ) ,(n = 0
)(0
) < Em
)(0
.
.2 ) V (hm(0) |V |n(0) i
, ) n (
.
.3 "" ) , (
) n ( , .
"" , .
.
3.2.2
)(0
)(0
.3.9 ? ?En = Em
, hm(0) |V |n(0) i = 0 :
)(0
0 = En(0) Em
= hm(0) |n(1) i = hm(0) |V |n(0) i
6 0
)(3.13
, V ) (m 6= n .
, ,V
, . , ,
, .
35
.
:H0
|0(0) i, |1(0) i, |2(0) i, |3(0) i, |4(0) i, |5(0) i, |6(0) i, ..., |n(0) i, ...
. |2(0) i, |3(0) i, |4(0) i
)(0
)(0
)(0
.E2 = E3 = E4 D = span |2(0) i, |3(0) i, |4(0) i
" " . ,|2(0) i, |3(0) i, |4(0) i
,D
)(0
)(0
)(0
,|2 i, |2 i, |2 i ,D ) ( V
. :
)(0
)(0
)(0
)|0(0) i, |1(0) i, |2(0
i, |6(0) i, ..., |n(0) i, ...
i, |2 i, |2 i, |5
, H0 , ,
?H0 , "" .
. .|2(0) i, |3(0) i, |4(0) i
D ,H0
)(0
)(0
)(0
) |2 i, |2 i, |2 i
.(V
,
)(1
)(1
)(1
,E2 , E3 , E4
3.7 .
? ,
)(0
)(1
6= E4
= E4
)(1
E3
)(0
=6
)(0
= E3
E2 ,
)(1
E2
:
)(1
)(0
)(1
)(0
)(1
)(0
E2 + E2
E2
E3 + E3
E3
E4 + E4
E4
" " . ,
, .
, .
)(0
En k
, " .
n
ok
)(0
. |ni i ,
i=1
n
ok
)(0
)(0
hni |V |nj i , .3.13
i,j=1
. , k .
)(0
)|n(0
i, |n i, ...
|
{z
}
k eigenstates
36
n
ok
)(0
. |ni i
)(1
i=1
En
) (3.7 ,
.
) ( ,
? , ,
.|1(0) i, |2(0) i..., |k (0) i , ) (
)(0
= ... = Ek
)(0
= E2
)(0
)(0
,E1 .E1..k
)(0
hm(0) |En |n(1) i
)(1
)(0
)(0
)(0
)(0
, ,1 m, n k ) Em = En ,(E1..k
:
)(3.14
3.6 | ) ,hm(0:
)(3.15
3.15 :
k
X
X
hm(0) |V |i(0) ihi(0) |n(1) i +
hm(0) |V |i(0) ihi(0) |n(1) i
i=1
i>k
= hm(0) |V |n(1) i
i+
)(1
|n
)(0
ihm
)(0
|V |m
)(0
hm
)(1
Em
hm(0) |n(1) i
i>k
)(0
hm
i>k
3.15:
X
=
)hm(0) |V |i(0) ihi(0) |n(1) i (3.16
)(1
En(1) Em
hm(0) |n(1) i + En(2) mn
i>k
.2 ) m > k n( :
)(3.17
)(m > k
hm(0) |V |n(0) i
)(0
)(0
En Em
37
= hm(0) |n(1) i
)(0
X hm
)(0
)(0
Em Ei
)(1
En(1) Em
= hm(0) |n(1) i + En(2) mn
i>k
)(0
|V |n
)(0
ihi
)(0
Ei
)(0
|V |i
)(0
X hm
)(0
Em
)(1
Em i>k
)(1
En
= hm(0) |n(1) i
m = n :
X hn(0) |V |i(0) i2
)(2
= En
)(0
)(0
i>k En Ei
V ,D .
. , ) D ,(D1
:
.1
. ,3.18
)(1
= Em
)(1
En .m 6= n
, , .D1
.2 V1 ,D1 V1 .
.
V1 .V
, .
, . ,
.
3.2.3
" " Z .
:
Ze2
p2
2me
r
)(3.19
= H0
:
2
Z
n
1
En(0) = me c2
2
38
3.2.3.1
":
q
p2
p4
2
2
(pc) + (me c2 ) me c2
2me
8m3e c2
p4
8m3e c2
H0 .3.19 .:
D 4 E
p
2
8m3e c2
p
1
D 2 E
p
2me 2me c2
2me
:
1
hEk i = hEp i
2
:
= hEtot i
)En(0
= hEk i + hEp i
= hEk i
:
2
1
2me c2
)En(0
8m3e c2
(Z)2
0.53 104 Z 2
.Z
39
) (p2
p2
2me
:
= hn(0) |V |n(0) i
p4
= hn(0) | 3 2 |n(0) i
8me c
p4
= hnlm| 3 2 |nlmi
8me c
2
Ze2
1
|hnlm
H
+
|nlmi
=
0
2me c2
r
1
2Ze2
Z 2 e4
=
hnlm|H02 +
H0 + 2 |nlmi
2
2me c
r
r
2
1
1
1
)(0
)(0
2
2 4
=
E
|nlmi
+
2E
Ze
|hnlm
|nlmi
+
Z
e
|hnlm
n
n
2me c2
r
r2
1
(Z)4
1
3
=
1
2
3
2me c
n
4n
l+ 2
)En(1
.l , , l ,
, l . , m
.
3.2.3.2
E = , ""
)) B = 1c (v E ( . ,
e~g
S
. = 2m :
ec
e~g
)S (v E
2me c2
e~g
))S (p (r
2m2e c2
e~g
)1 d(r
)S (p r
2
2
2me c
r dr
e~g
)1 d(r
SL
2m2e c2
r dr
=
=
=
, " .T homas:
)(3.20
e~g
)1 d(r
SL
4m2e c2
r dr
A(r)SL
B =
) (S ) .(L
, ) J2 ,Jz ,L2 ,S2 .(J L + S
) |n, j, mj , l, si
40
( . :
hn, j, mj , l, s|A(r)SL|n, j, mj , l, si
1
hn, j, mj , l, s|A(r) J2 L2 S2 |n, j, mj , l, si
2
Z
1
2
[j(j + 1) l(l + 1) s(s + 1)] r2 Rnl
(r)A(r)dr
2
)(3.21
1
2
1
2
)En(1
=
=
l + ) l 21 ,(2.2 :
= ,s j
(
Z
l
j = l + 21
1
2 2
=
r Rnl (r)A(r)dr
2
l 1
j = l 12
)En(1
, j .
" " .F ine Structure ,
mj .
,j > 0 .l 6= 0 ,
,3.20 ) A(r 1 ,3.21:
(
l
j = l + 12
g
1
2
4
= me c (Z) 3
)(3.22
4
)n l(l + 1)(2l + 1
l 1
j = l 21
)En(1
.l = 0 , l = 0 3.22
1
2
,j = l + l l , .l = 0
, . l = 0
.Darwin
) (
.(Z)4
3.3
H0""
. .
.
:
)(3.23
h|H|i
h|i
= ]E[
)
(.
1 A(r) > 0
41
: ] E[ .H
] E[ .
. .
: ] E[ .
:
0
]) E[(x
]) E[(x ) + (x x)] E[(x
lim
0
)(x
, ) (x0 x
, E .
E:
d
= hE[], f i
] E[ + f
d
=0
.f
, ] E[ ,
:
0
]) E[(x
=0
)(x
) ( . .
" ,
, .
: 3.23:
E[]h|i = h|H|i
,:
) (E[]) h|i + E[] (h|i) = (h|H|i
, (E[]) = 0 H ) (H = 0
:
E[] (h|i + h|i) = h|H|i + h|H|i
:
)(3.24
, ,i :
)(3.25
i 3.25 3.24 :
H|i E[]|i = 0
, H ].E[
: 0 H ] E0 = E[0 . E[] E0 ,
. = 0
: 3.23:
h|H E0 |i
h|i
)(3.26
= E[] E0
:H
X
= |i
hn |i |n i
n
3.26:
X h|H E0 |n i hn |i
h|i
n
X
h|n i hn |i
=
) (En E0
h|i
n
=
E[] E0
||hn |i
0
h|i
) (En E0
,En = E0 . = 0
,
) " "( . ,
) , , ,'( . ,
) = (a, b, c, ... a, b, c, ...
] E[.
3.3.1
+ V
p2
2m
= ,H:
|x| < a
|x| > a
43
(
= V
2 2
~
,( 8a
) 2 m
. ,
.|x| a
, :
|x| a
a 2 x2
|x| > a
(
= )(x
:
Ra
d2
a2 x2 dx
a2 x2 dx
2
= ]E[
Ra
2
(a2 x2 ) dx
a
2 2
10
~
=
2
8a2 m
a
10
2
1.0132
~2
2m
:
|x| a
a x
|x| > a
(
= )(x
:
~2
4ma2
)( + 1)(2 + 1
)(2 1
= ]E[
. = 1+2 6 1.72 :
! 2 2
~
5+2 6
= ]E[
2
8a2 m
0.3% !
3.4
.1
) ( .
.2 ,
.
.3 ,
. .
.
44
.4
.
.5 .
.
45
4.1
" , " .
,
. " ".
4.2
: H . T H H
,:
)(4.1
T 1 HT = H
46
4.2.1
: H H .E , T
H .E
: :
)T (H
)T (E
)H(T
)= E(T
: H E ,
.T
: H:
H = E
:
)H(T ) = E(T
,E :
}T span {
:
T =
.
: Tinv .
2
.
: L2 , Lz
) " "( . ,
,l .
: L .Tinv
= r
Tinv rTinv
= p
Tinv pTinv
= Tinv (r p) Tinv
)(r p
Tinv LTinv
= L
= Tinv
) ,(Tinv .(Tinv ) = I,
2
l, m L , Lz ,
. .m :
)Tinv Yl,m1 () = tl,m1 Yl,m1 (
:
)T L Y (
p inv l,m
)l(l + 1) m(m 1
)L Tinv Yl,m (
= p
)l(l + 1) m(m 1
)L tl,m Yl,m (
= p
)l(l + 1) m(m 1
)= tl,m Yl,m1 (
)Tinv Yl,m1 (
:
tl,m1 = tl,m
Yl,m ,(1)l Yl,m l,
.
48
4.2.2
: T ,H T . T
, .
: .[T, H] = 0 :
i
T
h[T, H]i + h
i
~
t
0+0
0
d
= hT i
dt
=
=
hT i .
4.3
Bloch
).Ta (r) = (r + a
: a:
i
Ta = e ~ ap
)(4.2
: " Ta = e ~ ap :
i
i
1 i
= )e ~ ap (r
)1 + a p + ( a p)2 + ... (r
~
~ 2
1 2
=
)1 + a + a 2 + ... (r
2
1
= (r) + (r) a + 2 (r) a2 + ...
2
)= (r + a
i
, e ~ ap .a
, p "" , L
"" )' 2.6.1" .(20
[p, Ta ] = 0 : .
,p .eikr:
)= eik(r+a
= eika eikr
49
Ta eikr
eikr Ta .eika
, ei(k+Q)r Q a = 2n
.ei(k+Q)a = eika
.Ta
) :(Bloch ) u(r ,a )eikr u(r
) " " " "( Ta .eika
:
)eik(r+a) u(r + a
)eika eikr u(r
= )Ta eikr u(r
=
.
, .
) Ta a ( . ,
.
) ,
( .
, . ,
, ?
.
4.4
Tij
i .j ,
" . , :
p2 2
e2
p1 2
+
+
2me
2me
| |r1 r2
=H
pi ) ,(i = 1, 2 ri .
1 2 . ,
.
: H , Tij
i .j , .
50
: .Tij
2
) (Tij ) = I , I , ( , Tij 1
.1 ,:
Tij =
:
Tij =
.
, ,
.
.
" ) ,(,
" )
( . "
. , , ) (
) ( .Tij
,
. )
(.
4.4.1
P auli
, .
" .
,{|ni}n=0 .{|mi}m=0
.
1
) (|n, mi + |m, ni
2
51
,
)(4.4
1
) (|n, mi |m, ni
2
)
(.
|m, ni |n, mi .
1 ,m 2 .n ,
1 ,n 2 .m
, .
. , ,
. 4.3 4.4 :
1
]) [n (1)m (2) n (2)m (1
2
n m
. , ) 2 (1 " 1 ,"2
" 2 " ."1
: N , } {1 , 2 , ..., N N .
.
, ,
1
]) [1 (1)2 (2)3 (3) 1 (2)2 (1)3 (3
2
1 ,2 ) (
1 3 2 .3 ,
)[1 (1)2 (2)3 (3) 1 (2)2 (1)3 (3
)(4.5
1
6
. ,
. ,
:
: V ,n) Altk (V k
.V:
!n
!)k!(n k
!
=
= ) dim Altk (V
52
} V = span {1 , 2 , ..., N .k = n
, .
: N } {1, 2, ..., N
) .(1, 2, ..., N
N .SN ! .|SN | = N
: .N ,i < j )) ((i), (j ""
) (i) < (j "" ).(i) > (j
: .N s .
(1)s ).sign(
,
2
)(1
)(2
)(3
) 1 1 ,(2
.1
)( N
N :
)(4.6
1
= a
)) sign() 1 ((1)) 2 ((2)) N ((N
N ! SN
X
)) 1 ((1 1 ) ,(1
, ) ! N(.
4.5 , 3! = 6.
a
, a .
4.6 ,
4.6
) 1 (N
) 2 (N
.
.
.
) N (N
)1 (2
)2 (2
..
.
.
.
)N (2
) 1 (1
)1 2 (1
= a
.
.
!N
.
) (1
N
.Slater
, 4.6
,E1 + ... + En a ,
.
53
) (:
.1 .
.2 .
:
.1 , .i = j
. a = 0
.
.2 ,
p .q
. 1 .
:
, .
, .
,
, .
.
, , :
N1 !N2 ! NN ! X
= s
P
Ni ) i .( Ni = N
i .s
4.5
.1 ,
.
.2 , , .
.3 , .
.4 .
.5 .
.
54
.6 "
.Slater
.7 P auli ,
.
55
5.1
)
Z ( .
.
p1 r1 ) ,(1
p2 .r2 , :
)(5.1
5.1.1
p2 2
Ze2
Ze2
e2
p1 2
+
+
2m
2m
| |r1
| |r2
| |r1 r2
=H
, .
, . ,
.
)
(:
)n1 l1 m1 (1)n2 l2 m2 (2
L2 ) Lz ( ,
, :
)n1 lm (1)n2 lm (2
1 .
56
:
1
])a = [n1 lm (1)n2 lm (2) n1 lm (2)n2 lm (1
2
: " / "
" /".
: .l n 1
: a " . a
) n1 = 1 .(n2 = 1
: "" ,1Ry = 13.6eV ,
. n1 = 1 = ) n2
( . ) :(Z = 2
Z2
Z2
n21
n22
4
=
1
= 4Ry
=
= En1 =1,n2
n1 = 2 .n2 = 2 ) , :(Z = 2
Z2
Z2
n21
n22
4 4
4 4
2Ry
En1 =2,n2 =2
=
=
. , !
, ,
, .
. ,
.
S2 Sz , )
(t ) .(s
: )
( , ,
,.
57
:
1
])s = [n1 lm (1)n2 lm (2) + n1 lm (2)n2 lm (1
2
)
(:
a t
)(5.2
) (:
s s
)(5.3
s ) (
) , , (.
5.2 orthohelium 5.3 .parahelium
, ,n = 1
)
:(n1 , l1 , m1 = n2 , l2 , m2 = 1, 0, 0
)(5.4
groundstate
n = 1 ,li = mi = 0
? :
1
)s = (| i | i
2
, ,
) ( , .
:
Z2
Z2
2
2
n1
n2
4 4
1 1
8Ry
108.8eV
En1 =1,n2 =1
,78.975eV
.
, ,
n1 = 1 ) n2 = 2 (
l = 0 .l = 1:
)(5.5
1
[100 (1)200 (2) 100 (2)200 (1)] t
2
58
)(5.6
1
[100 (1)21m (2) 100 (2)21m (1)] t
2
:
Z2
Z2
n21
n22
4 4
1 4
5Ry
68eV
En1 =1,n2 =2
,
, )
) ( .(S
5.5 ,5.4 5.6 S2 ,Lz ,L2
.Sz ,
H . , 5.55.6
) (:
)100 (1) (1) 100 (2) (2
)2lm (1) (1) 2lm (2) (2
1
2
)1 100 (1) (1) 100 (2) (2
)2 2lm (1) (1) 2lm (2) (2
5.1.2
e2
| |r1 r2
, .
5.1.2.1
,
.
) , ,1
59
, (:
e2
|groundstate i
| hgroundstate
| |r1 r2
Z
1
e2
...
Z
|) |100 (r1
)(1
E0
=
=
. Gasiorowicz
) 18" 297 ( , :
5
)(1
E0 = Ry = 34eV
2
108.8 + 34 = 74.8eV
.78.975eV
, .
," ,
, .
.
) ,l l = 0 :(l = 1
)(5.7
1
[100 (1)2lm (2) 100 (2)2lm (1)] t
2
)(5.8
1
[100 (1)2lm (2) + 100 (2)2lm (1)] s
2
, . , , ,
e2
| |r1 r2
. | |r1 r2
.D , Lz L2
.
,
) ,5.7
:(5.8
Z
1
e2
2
|) |100 (r1 )nlm (r2 ) 100 (r2 )nlm (r1
d3 r1 d3 r2
= )En(1
2
| |r1 r2
Z
e2
2
2
=
|) |100 (r1 )| |nlm (r2
d3 r1 d3 r2
| |r1 r2
Z
e2
100
(r1 )nlm
) (r2 )100 (r2 )nlm (r1
d3 r1 d3 r2
| |r1 r2
Jnl Knl
60
:
e2
d3 r1 d3 r2
| |r1 r2
= Jnl
Direct Integral
e2
d3 r 1 d3 r 2
| |r1 r2
100
(r1 )nlm
) (r2 )100 (r2 )nlm (r1
Z
= Knl
e2
|hl1 , l2 , l, m 1
= |l1 , l2 , l, m 1i
| |r1 r2
=
=
=
) , (
.
5.1.2.2
.
. , ,Z = 2
Z ] .E[ :
s
s
3
3
Zef f
Zef f
Zef
Zef
f a
f a
r1
r2
0
0
= ) (Zef f
e
3
3
a0
a0
3
Zef f
Zef
f a
) (r1 +r2
0
e
a30
61
d
= h(Zef f )|H|(Zef f )i
dZef f
.
.
.
5
16
1.6875
= Z
Zef f
:
2
2
Zef
Zef
f
f
n21
n22
En1 =1,n2 =1
2
2Zef
f
= 77.5eV
.78.975eV
?Zef f = 1.6875
. , 1.6875e
2e ) (e .
. ) 50( '
.
" ) W EIZAC .(5.1
5.2
, :
X
X pi 2
Ze2
e2
=H
+
)(5.9
2m
| |ri
| |ri rj
i
i<j
. ,
.
, . ,
?
:
) (1, 2, ...N ) = 1 (1)2 (2) N (N
62
:5.1 ,W EIZAC .
:
) i (i) = i (ri )i (msi
? ,
, ] E[ .
. ] E[.
" ."Hartree
. ,
. , .
, " ."Hartree F ock
.
63
5.2.1
5.2.1.1
'
) f (r Rn .R f k
.gk (r) = 0 :
)k gk (r
(r, ) f (r) +
k " '" . :
r f (r) = 0
)(1
gk (r) = 0
)(2
:
0
:
)k r gk (r
r f (r) =
r = 0
gk = 0
= 0
f , .
] E[ f
".
5.2.1.2
] E[ .
" ] E[ ," ) ) = F (1 , 2 , ..., N
.(
: ] E[i i .i = 1, ..., N
j:
]) E[i (x0 ) + ij (x0 x)] E[i (x0
]) E[i (x0
lim
0
)j (x
, . ) (x0 x
, E .
E:
d
= hE[i ], f i
] E[i + f
d
=0
64
.f
,
. .
5.2.2
Hartree
, :
) (1, 2, ...N ) = 1 (1)2 (2) N (N
:
) i (i) = i (ri )i (msi
] E[ :
Z
2
|i (ri )| d3 ri = 1
2
2
i ( 1 ) + i (+ 1 ) = 1
2
2
, ] E[ ) 5.9
:(
= h|H|i
!
2 2
2
XZ
~
Ze
=
i (r)
i (r)d3 r
2m
r
i
XZ
e2
+
) i (r1 )j (r2
j (r2 )i (r1 )d3 r1 d3 r2
|r
r
|
1
2
i<j
]E[
,i ' .i
:
)(5.10
#
2 3
|i (ri )| d ri 1
=0
"
Z
i
E[]
) '(.
,
. , )
( Gasiorowicz ) 19" 309 ( .
5.10 :Hartree
#
)(5.11
"
Ze2
~2
)+ Vi (r) i (r) = i i (r
2m
r
65
:
2
e
2
|j (r0 )| d3 r0
| |r r0
XZ
= )Vi (r
j6=i
, ,
.
) i (r ,
) Vi (r ,i ) Vi (r )...i (r
" , ) i (r
, ) Vi (r 5.11 ) i (r.
) Vi (r ,' ' ,
.
, .
, i ,
. , i
, ,? ,
i 5.11 ,
) Vi .(i
Hartree F ock .
5.2.3
Hartree F ock
) 1 (N
) 2 (N
.
..
.
.
.
) (N
N
,:
) 1 (1) 1 (2
)1 2 (1) 2 (2
= ) (1, 2, ..., N
.
.
.
.
!N
.
.
) (1) (2
N
, :
) i (i) = i (ri )i (msi
:
= h|H|i
!
2
XZ
Ze2
~2
i (r)d3 r
=
i (r)
2m
r
i
XZ
e2
2
2
+
|i (r1 )| |j (r2 )| d3 r1 d3 r2
|r
r
|
1
2
i<j
XZ
e2
r
|
1
2
i<j
66
]E[
l
8
k
7
i
6
h
5
f
3
g
4
p
1
d
2
s
0
x
l
:5.1 l .
Stupid P hysicists , .
5.11 :
i
)+ Vi (r) i (r
Ze2
r
~2m
XR
2
e
0
3 0
j (r0 ) |rr
)= i i (r
0 | i (r )j (r)ms ms d r
i
j
j
:
e2
2
|j (r0 )| d3 r0
| |r r0
XZ
= )Vi (r
i
N
) {i }i=1 (.
5.3
5.3.1
" ,n ,l m
. .
: .n
: n .l
nxe x ) l (5.1
e .
"".
: l ,n .m
, ,
.
) 2(2l + 1 , " 2n2
, .
: ,Hartree F ock
, .
67
.
: i ,Hartree F ock
, L2 ,Lz
.Ylm
"
. .
) (nxe .
. , ,
.
5.3.2
L . , S ,
J . , S ,LJ
.
, :
)(5.12
LJ
2S+1
5.3.2.1
.2p2,
n1 = n2 = 2 .l1 = l2 = 1
?
L = l1 + l2 ) L = 0, 1, 2 ,(2.2
.L = S, P, D , , s1 = s2 = 21
.S = 0, 1 L S
68
. , ,l
.
, ) ,S = 1(
, , ) ,S = 0(
. , L .
: ,l1 = l2 l
. |l, m = li , ) l m(
. |l, m = li , ) l m(
.
: |l, li L .|l, l 1i
L = L1 + L2 ) (Tij |l, l 1i
.|l, li L l
.
l = l1 + l2 ,
l = l1 + l2 1 , )
(... .l = l1 l2 = 0
, l = l1 + l2
|l1 , m1 = l1 i ,|l2 , m2 = l2 i l1 = l2
|l, m = li = |l1 , l2 , m1 = l1 , m2 = l2 i
.
L = D , L = P
L = S . :
SJ ,1 PJ ,0 DJ
J ,2.2 :
S0 ,3 P0 ,3 P1 ,3 P2 , 1 D2
, ,
l . .
: 2p 2(2l +1) = 23 = 6 ) 2
.(m 2 ,
69
2 6
:
!
= 15
.
: , l1 = l2 = 1 = L
) 0, 1, 2 ,(2.2 .L = S, P, D ,
1
2
= s1 = s2
.S = 0, 1 , ) ,(ml , ms :
) (c) = (1, 12
) (b) = (0, 12
) (a) = (1, 21
) (c0 ) = (1, 21
) (b0 ) = (0, 12
) (a0 ) = (1, 12
: , )
( ,
Ml Ms:
State
) (Ml , Ms
)(1, 0
)(2, 0
)(1, 1
) (Ml , Ms
) (c) + (b
) (c) + (c
) (a ) + (b
State
0
) (b) + (a
)(1, 0
) (b) + (b
)(0, 0
) (Ml , Ms
)(2, 0
)(1, 0
)(1, 0
)(0, 0
) (b) + (c
State
0
) (a) + (a
0
) (a) + (b
0
) (a) + (c
)(0, 1
) (a ) + (c
)(1, 1
)(b) + (c
)(1, 1
)(a) + (b
)(1, 1
) (b0 ) + (c0
)(0, 0
) (c) + (a0
)(0, 1
)(a) + (c
: :
Ml = +2
1
Ml = +1
Ml = 0
Ml = 1
Ml = 2
Ms = 1
1
Ms = 0
Ms = +1
: 1:
Ml = +2
Ml = +1
Ml = 0
Ml = 1
Ml = 2
Ml = +1
Ml = 0
Ml = 1
Ms = 1
Ms = 0
Ms = +1
70
Ms = 0
Ml = 0
Ms = 0
: :
.1 .S = 0, L = 2 J
,2 .1 D2
.2 .S = 1, L = 1 J
,0, 1, 2 .3 P0 ,3 P1 ,3 P2
.3 .S = 0, L = 0 J
,0 .1 S0
J , , .2.2"
:
D2 ,3 P0 ,3 P1 ,3 P2 ,1 S0
" "
M , .2J + 1 :
1 + 5 + 1 + 3 + 5 = 15
.
) (.
, .Hund
5.4
Hund
Hund .
:
: S , L .
: S .
: S , L .
: , J
. ,
J .
) , ,
, (:
71
: S
) ( .
, , .
: L .
.
.
, .
, ,
.
: nle . ) ,D = e (2l + 1
,2S+1 LJ ,:
1
)|(e D |D
2
L = |D| S
(
1
= (D
)6 0
L 1+ D
= J
S
)(D = 0
S
: :
:D < 0 .1
) ,2(2l + 1
.2l + 1 , ,D < 0
. , +1/2
) ( . :
1
e
2
1
)(e D + D
2
1
])[e D (D
2
1
)|(e D |D
2
=
=
=
L ml ,
ml ) (:
ml
= L
occupied states
)(l n
e1
X
n=0
72
:
e
2
])[l + l (e 1
= L
1
(2l + 1 e) e
2
DS
|D| S
, J ,J = L S:
LS
L
L+
D
1
L 1+
D
=
=
=
:D > 0 .2
D ,
.
,1/2 :
1
eD
2
1
)(e 2D
2
1
)(e D D
2
1
)|(e D |D
2
=
=
=
n = 0
:
)(l n
D1
X
= L
n=0
D
2
])[l + l (D 1
D
2
)(2l + 1 D
D
)(e 2D
2
1
=
eD D
2
= DS
|D| S
73
Pl
, , J ,J = L + S
:
L+S
L
L+
D
1
L 1+
D
=
=
=
:D = 0 .3
,:
1
e
2
1
)|(e D |D
2
:
0
|D| S
= L
=
:
SLJ S+L
L = 0:
J =S
5.5
) 3.2.3.2" ,(40
. N
, ,Mi ,Bi
:
)(5.13
N
e~g X
) Si (vi Ei
4me c2 i=1
Mi Bi =
74
N
X
i=1
Ei .i ,
, .
.
, ,
L) S (.
.W igner Eckart
W igner Eckart q
) ,T(k:
h0 , J 0 , M 0 |Tq(k) |, J, M i hk, q, J, M |J 0 , M 0 i
q M .M 0
(k = 1) 1:
h0 , J 0 , M 0 |Tq(1) |, J, M i h1, q, J, M |J 0 , M 0 i
J:
q |, J, M i h1, q, J, M |J 0 , M 0 i
h0 , J 0 , M 0 |J
, J ,0 , J 0 , ,M ,q M 0
1 )
J ,0 , ,(J 0:
T(1) J
)(5.14
) 2.18" (28 1
. 5.14 :
VJ
)(5.15
? , Si 5.13
,S ) (vi Ei
.B , 5.15:
tot
S
L
tot
B
, L .S
:
tot S
tot
I = ALS L
, :
)Isingleelectron = A(r) (L S
75
I :
tot S
tot
ALS L
1
2 L
2 S
2
ALS J
tot
tot
tot
2
L 2
2 ,J
2
,S
tot
tot
tot
:
)(5.16
1
])ALS [J(J + 1) L(L + 1) S(S + 1
2
, L ,S J
) ( . " "
.
?ALS ,
) (Asingleelectron .
: N .
.ALS > 0 .ALs < 0
: ,
) N .(Si
, Hund ,
.:
tot = N Si
S
, , :
)(5.17
Isingleelectron
N
X
i=1
)(5.18
) (Li Si
N
X
= Asingleelectron
i=1
N
Asingleelectron X
tot
Li S
N
i=1
Asingleelectron
tot
Ltot S
N
=
=
:
Asingleelectron
>0
N
= ALS
, 5.18
"" :
X
X
= ) (Li Si
(Li Si )
) (Li Si
i=empty states
i=all states
76
X
i=electrons
.S = L = J = 0 ,
, " .
:
) tot = N (Si
S
. , :
ALS < 0
.
ALS > 0 , ,3.21 S L ,
J . ,ALS < 0 ,
J.
:
. , ,nd8
) nd2 nd8
nd (.
, , J ,
Jz .J
, ," .
.Zeeman
5.6
Zeeman
.B = B
z
, :
e
)(r v
2c
e
)(r p
2me c
e
L
2me c
77
=
=
Morbital
B
ge e
e
Li +
Si
2me c
2me c
N
X
= Miorbital + Mispin B
i=1
i=1
e
(L + ge S) B
2me c
e
(Lz + ge Sz ) B
2me c
N
X
=
=
S ,L J , ) MJ
(M . ,
:
hLSJM |Lz + ge Sz |LSJM 0 i
,W igner Eckart
L + ge S J
, S ,L .J
."Land , :
,gLSJ " e
hLSJM |Lz + ge Sz |LSJM 0 i = gLSJ hLSJM |Jz |LSJM 0 i
= gLSJ ~M M M 0
,M .
5.6.1
Land
e
) J (L + ge S :
.1 :
)(L + S) (L + ge S
)J (L + ge S
= L2 + ge S2 + (ge + 1)L S
1
= L2 + ge S2 + (ge + 1) J2 S2 L2
2
ge + 1 2 ge 1 2 ge 1 2
=
J +
S
L
2
2
2
:
ge 1
])[J(J + 1) + S(S + 1) L(L + 1
2
78
.2 :W igner Eckart
X X
hLSJM |Ji |LSJM 0 i hLSJM 0 |Li + ge Si |LSJM i
= hLSJM |J (L + ge S) |LSJM i
i=x,y,z M 0
X X
= gLSJ
i=x,y,z M 0
:
)J(J + 1) + S(S + 1) L(L + 1
)(ge 1
)2J(J + 1
)(5.19
gLSJ = 1 +
Zeeman
.ge
, S = 0 ,J = L .gLSJ = 1
. Zeeman
,gLSJ > 1 Zeeman ) ,
(.
5.7
.1 .
)( .
.2 )(
.
.3 Hartree
) Hartee F ock (.
.4 .
.5 ),
(
.6 Hund .
.7
,J Hund.
.8 Zeeman ,MJ
g
.
79
6.1
. , .
. , .
, .
.
, ,:
1
1
2
2 Mp v p
1
2
2 me ve
Mp
104
me
:
1
vp
ve
100
, 100 . ,
.
,m p
,r ,M P .R
.
80
6.2
Born Oppenheimer
,Te ,TN
,Vee ,VN N .VeN" :
)(6.1
H = Te + TN + Vee + VeN + VN N
, ,
.R )) (r|R ,
r .(R :
)(6.2
R .
:
)(6.3
)(R) VN N (R) + E el (R
) ( :
)(6.4
)(r, R) = (r|R)(R
:
)(6.5
)H(r, R) = E(r, R
~2
2MN
R
. ) (r|R : d3 r
)[TN + (R)] (R) = E(R
)(6.6
R
(R) (r|R)2R (r|R)d3 r
~2
2MN
R
2R (R) (r|R)R (r|R)d3 r
~2
2MN
X
N
81
).(R
, :
Z
=
(r|R)R (r|R)d3 r
Z
1
=
R 2 (r|R)d3 r
2
1
R 1
=
2
= 0
(r|R)R (r|R)d3 r
, ) .(r|R) = (r R :
Z
Z
~2
~2
= (R) (r|R)2R (r|R)d3 r
(R) (r|R)2r (r|R)d3 r
2M
2M
m el
=
)hE i(R
M kin
el
hEkin
)i(R
)E el (R)(R
,6.6 :
)TN + V (R) + E el (R) (R) = E(R
, ) E el (R
. .Born Oppenheimer
6.3
H2+
) ( .
) A (B , ,
RA ,RB :
e2
e2
e2
~2 2
+
2m
| |r RA | |r RB
R
=H
| R |RA RB .
) .(6.1
) ,(6.1
.r ,
.RA = RB
, ?
?
, ,r
.
82
:6.1 H2+
,
. .
:
s
| 1 |rRa A,B
0
= )A,B (r
e
a30
,r
:
]) (r) = C [A (r) B (r
C :
Z
| (r)| d3 r
])|C | [2 2S(R
1
)2 2S(R
| |C
:
A (r)B (r)d3 r
Z
= )S(R
. )
(:
R
e a0
R
R2
+ 2
a0
3a0
1+
= )S(R
A = |Ai B = |Bi :
1
][hA|H|Ai + hA|H|Ai 2hA|H|Bi
)2 2S(R
83
= h |H| i
:6.2 .
,hA|H|Ai = hB|H|Bi:
)(6.7
1
][hA|H|Ai hA|H|Bi
)1 S(R
:
Z
e2
) A (r
A (r)d3 r
| |r RB
R
R
1+
e2 a0
a0
= (R) h |H| i
e2
R
e2
E1 +
R
Z
A (r)HB (r)d3 r
R
e2
e2
R
S(R)
1+
e a0
E1 +
R
a0
a0
E1 +
= hA|H|Ai
=
= hA|H|Bi
=
E1 ) .(13.6eV
,6.7 :
R
e2
R
1
E1 +
1+
e2 a0
)1 S(R
R
a0
e2
e2
R
aR
0
E1 +
S(R)
1+
e
R
a0
a0
) (R
) .(6.2 ) (+
) ( .bonding orbital ,
) ( ) (R
.anti bonding orbital
84
,R = 1.32
.R = 1.06 :
s
| A,B
Zef f Zef f |rR
a0
= )A,B (r
e
a30
.Zef f
6.4
H2
,
. .
6.4.1
:
1
[+ (r1 )+ (r2 )] s
)2 + 2S(R
1
[+ (r1 ) (r2 ) + (r2 ) (r1 )] t
2
)s (1, 2
)t (1, 2
s )
( , t )
(.
, .
6.4.2
Heitler London
:
1
p
[A (r1 )B (r2 ) + B (r1 )A (r2 )] s
) 2(1 + S 2
1
p
[A (r1 )B (r2 ) B (r1 )A (r2 )] t
) 2(1 + S 2
)s (1, 2
)t (1, 2
:
1
)(hAB|H|ABi hAB|H|BAi
1 S2
= s,t hHis,t
,
,
85
.":
~2 2
~2 2
e2
e2
1
2
2m
2m
| |r1 RA | |r1 RB
2
2
e
e
e2
e2
+
+
| |r2 RA | |r2 RB | |r1 r2 | |RA RB
s,t
Z
= hAB|H|ABi
2E1 + Q
:
e2
e2
e2
e2
d3 r1 d3 r2 +
| |r1 r2 | |r1 RB | |r2 RA
R
Z
Z
2
2
2
e
e
e2
2
2
2
= 2 A
) (r1
d3 r1 + A
) (r1
B
(r2 )d3 r1 d3 r2 +
| |r1 RB
| |r1 r2
R
2
2
A
(r1 )B
) (r2
= Q
B A
A .B .
.
s,t
Z
= hAB|H|BAi
2E1 S 2 + A
:
e2
e2
e2
Z
=
) A (r1 )B (r2
e2
r1 d3 r2 + S 2
R
Z
e2
) = 2S A (r1
B (r1 )d3 r1
| |r1 RA
Z
2
e2
e2
) + A (r1 )B (r2
B (r1 )A (r2 )d3 r1 d3 r2 + S 2
| |r1 r2
R
3
, ,
.
" :
QA
1 S2
s,t = 2E1 +
86
.
,R Q , A
.Q ,s < 2E1
) s 2E1 .(R ,s > 2E1
. , Q ,Schwabl
) R Schwabl ,
Q , Q ( . ,
.
R
,R = 0.87 .R = 0.74 Gasiorowicz
50 . .
6.5
. , .
! ,
.
:
"" .
) (methane
) .(CH4 :
1s2 2s2 2p2
, :
1s 2s 2p 2p 2p
n = 1
l = 0 ,m = 0 n = 2 l = 0 ,m = 0
n = 2 ) l = 1
.(m = 1, 0, 1 ,
. , ?
, ? 2s 2p ,
,":
1s 2s 2p 2p 2p
87
:6.3
, , .
,2s .2p
.
2s 2p ,
.
) 2s (25% ) 2p .(75%
2s 2p ,sp3 " "sp3
:
1s 2s 2p 2p 2p
1s sp3 sp3 sp3 sp3
,
.
6.6
V an der W aals
.
) (.
.
,H2 ) :(6.3
e2
p2 2
e2
p1 2
)+ W (r1 , r2 , R
2m
| |r1
2m
| |r2
=H
:
e2
e2
e2
e2
+
R
| |R + r2 r1 | |R + r2 | |R r1
.
88
= )W (r1 , r2 , R
)(r1 R) (r2 R
2
||R
"
r1 r2 3
e2
3
)W (r1 , r2 , R
||R
W . |n1 i
,|n2 i .|n1 n2 i
:
= h00|W |00i
)(1
E0
, :
2
)(6.8
||h00|W |n1 n2 i
E 0 E n1 n2
n1 n2 6=00
)(0
)(0
)(2
E0
R ,z :
e2
A
R6
)(2
E0
:
2
||h00|w|n1 n2 i
En1 n2 E0
n1 n2 6=00
)(0
)(0
=A
w = x1 x2 + y1 y2 2z1 z2
n1 = 0 n2 = 0:
h00|w|n1 0i = h00|w|0n2 i = 0
n1 > 0 ,n2 > 0
) 6.8 (Ry:
" #
#
1
1
1
1
2 +
2
2 +
2
)(n1 + 1
)(n2 + 1
)(0 + 1
)(0 + 1
:
3
)(0
)Ry En(0
E00 2Ry
1 n2
2
89
"
=
)(0
)En(0
E00
1 n2
)(0
)(0
A
=
=
1
h0|r2 |0i
3
Z
4
e2r/a0
r4
dr
3
4a30
= h0|x2 |0i
=
a20
:
h00|w2 |00i = 6a40
V an der W aals:
6e2 a50
R6
)(2
E0
:
6.47e2 a50
R6
)(2
E0
, .
.R a0 , ,
) ( .
:
R
~
~ 2a0
= tlight telectron
= 2
c
E0
e
.R 14nm ,
R .0.5 R 140
,
.1/R7
6.7
.1 ,
.
90
.2 ,
Born Oppenheimer .
.3 H2+ H2 ,
.
.4 , "
) (
. "".
.5 V an der W alls ,
.
1/R6 .
91
7.1
, :
H = H0 + V
H0 V .H0
, V . :
)H = H0 + V (t
, t = 0 "" .V (0) = 0 ,
| (0) i .H0 ,
,t = 0 :
)(7.1
) (0
| , ti = H0 | (0) , ti
t
~i
, :
)(7.2
|, ti = [H0 + V (t)] |, ti
t
~i
:
|, 0i = | (0) , 0i
7.2 ) H0 ( ,
" ".
: |, tiS .
:
)(7.3
)(7.4
. 7.3:
~ iH0 t/
e
|, tiS + eiH0 t/~ |, tiS
t
t
i
|, tiI
t
=
=
~ i 7.2 .:
= H0 |, tiI + eiH0 t/~ [H0 + V (t)] |, tiS
|, tiI
t
~i
= H0 |, tiI + H0 eiH0 t/~ |, tiS + eiH0 t/~ V (t)eiH0 t/~ eiH0 t/~ |, tiS
|
{z
| }
{z
|}
{z
}
|,tiI
|,tiI
)VI (t
~i
.
:
t
VI ( )|, iI d
0
1
~i
|, tiI = |, 0iI +
:
t
)(7.5
VI ( )|, 0id
0
7.2
1
~i
|, tiI |, 0i +
t = 0 |miS .H0 ,
, ,7.1 ,t > 0 :
|m, ti = eiH0 t/~ |m, 0i
, ) |ni ,H0 ,(n 6= m ),
( . ,
93
. , t |ni
|mi . .
|m, 0i .H0
t:
|n, ti = eiH0 t/~ |n, 0i
) .V (t :
hn, 0|eiH0 t/~ |m, ti
hn, 0|m, tiI
= hn, t|m, ti
=
7.5
t
VI ( )|m, 0id
0
1
~i
| hn, 0:
1 t
hn, 0|V I ( )|m, 0id
i~ 0
Z t
1
hn, 0|eiH0 /~ V ( )eiH0 /~ |m, 0id
mn +
i~ 0
Z
~1 t i(En Em ) /
mn +
e
hn, 0|V ( )|m, 0id
i~ 0
Z
mn +
=
=
m
|m, 0i = |mi , En E ,|n, 0i = |ni
mn
~
7.3
F ermi
,t = 0 ,H0 t = 0 V
) .(V
|m, 0i |n.ti ?t ,7.6:
Z t
2
1
2
imn
= )Pmn (t
|hn|V
||mi
e
d
2
~
0
i t
2
mn
1
1
2 e
=
||hn|V |mi
2
~
mn
2
1
)2 sin(mn t/2
||hn|V |mi
=
~2
mn /2
94
:7.1 )t (
,
) :(7.1
)sin2 (t
2 t
) F (
Z
lim
)t ()F ()d = F (0
= )t (
:
)lim t () = (
, t :
En Em
1
2
|hn|V |mi| t
)Pmn (t
~2
~2
2
2
=
|t (En Em ) |hn|V |mi
)(7.7
~
) ,(En = Em
, V
.
7.7 :
)Pmn (t
2
2
=
| (En Em ) |hn|V |mi
t
~
) ( "" ,
mn
:
Z
mn (En )dEn
mn
X
n
95
:7.2 .F ermi
2
2
|(Em ) |hn|V |mi
~
= mn
X
n
E
:
h
h
t
E
E
, 7.5 , ,
.1 :
h
2
||mi
4 2 (Em ) |hn|V
96
t
:7.3 ) t (.
7.4
V ,t = 0
:
0
t<0
it
+F e
t>0
it
Fe
(
= )V (t
)(7.9
Z
0
1
~
Z
0
1
~
= hn, t|m, ti
, .
) .t ( 7.9 ,
) .(7.3:
2
2
2
(En Em ~) |hn|F |mi| + (En Em + ~) hn|F |mi
=
~
mn
)(7.10
, .|En Em | = ~
7.5
.1 H0
, ) ,,
, (.
.2 ) ~( " "
.
.3 F ermi ) (t = 0
.
. .
97
.4 ,
~.
98
8.1
8.1.1
) (
:
)(8.1
B=0
E = 4
)(8.2
1 E 4
+
J
)(8.3
=B
c t
c
1 B
=E
)(8.4
c t
:
=0
)(8.5
t
:
J+
B = A
)(8.6
1 A
)(8.7
E =
c t
8.6 8.7 8.1 8.4 . 8.2 8.3
:
)(8.8
)(8.9
1
1 2 A 4
2 2 +
J
c t
c t
c
99
1
)( A
c t
= ( A) 2 A
, .
, A
= A +
1
=
c t
8.1.1.1
A0
0
) (r:
1 2
1
=A+
2
2
c t
c t
2 +
8.8 8.9:
)(8.10
)(8.11
)(8.12
4
J
c
1
c t
A+
1 2
2
c2 t2
1 2A
2 A
c2 t2
8.11 8.12 .
,
.
.8.10
8.1.1.2
A=0
:
)(8.13
)(8.14
= 4
4
1
=
J
c
c t
1 A
2 A
c2 t2
100
= )(r, t
8.1.2
"" , . = J = 0 8.14 ,
:
2
1 A
= 2 A
c2 t2
)(8.15
,
.
) ""( :
A (r)eick t
) A (r . , )
( , ) k ( ,
:A
2 A + k2 A = 0
)(8.16
{A } )
( , A :
X
= )A(r, t
)q (t)A (r
)(8.17
A A d3 r = 4c2
:
A(r, t)A (r)d3 r
1
4c2
= )q (t
:
q (t) = Q ei t
. ck
8.1.3
) A A (.
8.17 ,8.14 , A
. :
X
= )J(r, t
))ej r j (t) 3 (r rj (t
j
101
ej .rj
:q
t)d3 r
A (r) (r,
4 X
1
1
= q + k2 q
ej r j A (rj )
2
c
c j
c
t)d3 r 0 :
A (r) (r,
4c2
,L L
.
: , A = 0 :
Z
Z
= 3r
A d
A d3 r
I
dS
=
A
L3/2
.
:
) r j A (rj
X ej
c
= q + 2 q
8.1.4
m q :
q
mr = qE + v B
c
:
1
q 2
=H
p A + q
2m
c
) ( , ) (.
.
.1 : mi qi
:
X 1
qi 2 X
=H
pi A +
qi
2mi
c
i
i
102
.2
(ri ) i" :
X
qj
=
| |ri rj
j6=i
ei ,qi :
X 1
ei 2 X X ei ej
=H
pi A +
2mi
c
| |ri rj
i
i j<i
.3 8.17 A :
!2
X 1
X X ei ej
ei X
=H
pi
q (t)A (r) +
2mi
c
| |ri rj
i
i j<i
.4 :
. ,
P
, 21 p2 + 2 q2 q
8.17 "" , p . :
!2
X 1
X X ei ej
ei X
1X 2
=H
pi
+
q (t)A (ri ) +
p + 2 q2
2m
c
|r
r
|
2
i
i
j
i
i j<i
.
) (.
8.2
, " .
)
.(~ ,
:
q + ip
p
2~
q ip
p
2~
:
[a , a ] =
103
a ) ,( a
) .(
,
X
1
=H
~ a a +
2
:
)q (t)A (r
)A(r, t
s
~
)a (t) + a (t) A (r
2
)(8.18
:
a (t) = a (t = 0)ei t
8.2.1
) A(r, t
.V = Lx Ly Lz ) A (r
:
r
8c2
sin(k r)k
V
r
8c2
=
cos(k r)k
V
=
)A(s)k (r
)A(c)k (r
k = 1, 2) .(k
k , ,kz > 0:
2nx
Lx
2ny
Ly
2nz
Lz
kx
ky
kz
nx , ny , nz . 8.18 ,
~ 8c2
2 V
i
a(s)k (t) + a(s)k (t) sin(k r) + a(c)k (t) + a(c)k (t) cos(k r) k
104
X
k
h
)A(r, t
:
ak
ak
a(c)k ia(s)k
2
a(c)k + ia(s)k
2
:
8.2.1.1
: , ,z k
(
( = 1)
x
k =
( = 2)
y
:
k =
i
x
y
2
:
ak =
ak1 iak2
2
:
s
A(r, t) =
X
k=
i
2~c h
k ak eikrik t + k ak eikr+ik t
V |k|
(8.20)
:
[ak , ak0 ]
kk0
[ak , ak0 ]
[ak , ak0 ]
[ak , ak0 ]
105
8.3
8.3.1
:
X
1
~k ak ak +
2
k
) (
:
X
1
e 2
1
p A + e +
~k ak ak +
2me
c
2
, A = 0 , .[p, A] = 0
2e
e 2
e2
p A = p2 p A + 2 A2
c
c
c
)H = H0 + V (t
:
X
p2
1
+ e +
~k ak ak +
2me
2
k
e
e
=
p A(r, t) +
)A2 (r, t
me c
2me c2
H0
)V (t
H0 , .
,|ni , .|n i
" .|n, n i
) V (t , A .A 8.19
A ,
A .
""
.
|mi |ni
) k ,
106
( . , |m, n i
.|n, n + 1i
8.20 :
s
2~c ikr+i t
= )A(r, t
a e
V |k|
, , , 7.10 :
2
2
| (En + ~ Em ) |hn, n + 1|F |m, n i
~
= m n
:
2~c
p a eik r
V |k|
e
me c
F =
:
s
2~c
e
hn, n + 1| a
p eik r |m, n i
|V |k
me c
s
)2~e2 (n + 1
hn|p eik r |mi
=
V |k| m2e c2
2
2
)(2e) (n + 1
(En + ~ Em ) hn|p eik r |mi
2
V |k| me c
= m,n n,n +1
, ,n = 0 "
" .
) 0 ( . 0 ,
)( .
.d
~ = ~c |k| ) m,0n,1
,(n = 0 ) :(|k | = k
Z
V
2
=
3 ~ckm,0n,1 k dk
)(2
2 e2
hn|p eik r |mi2
=
2m2e c3
~ =(Em En )/
107
dP
d
8.3.2
eik r :
ka0
a0
=
c
a0
~c
e2 a 0
2a0 ~c
e2
2~c
2
1
1
274
k r
=
=
:
eik r 1
" " . :
hn|p eik r |mi
hn|p |mi
p
|= me hn
|mi
me
i
= me hn|[H0 , r]|mi
~
i
= me (En Em ) hn|r|mi
~
:
dmn = hn|r|mi
) " "(
:
2
4 e2
dmn
3
2c
dP
d
~. = (Em En )/
:
)(8.21
4 4 e2
2
| |dmn
3c3
108
= Pmn
8.3.3
) (,
:
dk
3 m,0n,1 k
)(2
dW
=
d
, .~ :
2
dW
1 dP
3 e2
dmn
=
=
3
d
~ d
~ 2c
:
4 3 e2
2
| |dmn
~ 3c3
= Wmn
dmn ,n .
|mi .
|mi ,m :
X
1
=
Wmn
m
n
. ,
.
2
. |dmn | a20:
1
4 3 e2 a20
8 E0
3
) (ka0
~ 3c3
~ 3
= 1000:
0.5 nsec
8.3.4
. ,
.dmn ,
W igner Eckart .
.q = 1, 0, 1 dif :
)(8.23
= M 1, M, M + 1
M0
, k = 1 , :
)(8.24
|J 1| J 0 J + 1
)(1
i riq
)(1
riq
)(1
( .
) rq i
,Li S Lj ) i 6= j
" .(25 ),
' ( . , p
":
)(1
,
.
.
: :
.1 .S
.2 ) J = 1, 0, 1
J = 0 J 0 = 0(.
.3 ) L = 1, 0, 1
L = 0 L0 = 0(.
.4 M .M = 1, 0, 1
.5 lj = 0
.li = 1, 1
.6 nj = 0 )
( ni .
110
: , ,
.
: 5 , l = 0 .
:
)(1
)(1
.5 riq Lj ,i 6= j
) lj .(1 ,Li
li 0 .1 li :0
lj , .li d
1 ,2 )
li ( .
Z
= 1 r2 d3 r
)(8.25
d12
1 2 .Ylm
Ylm ,(1)l lj ,
. 1 2 . r ,
8.25 . , lj .
.6 ,5 nj
.
8.3.4.1
: Zeeman
8.1 Zeeman )
Zeeman " (77 .
,J = 3/2 ,S = 3/2 ,L = 1 ,S 0 = 3/2 ,L0 = 2
.J 0 = 5/2 L = 1 ,S = 0 .J = 1
M ) M = 1, 0, 1
.(8.1
111
:8.1 Zeeman
:
E = B BgLSJ M
5.19 gLSJ . :
26
15
= gLSJ
:
48
35
= gL0 S 0 J 0
112
8.3.5
. ,
,
, )( .
, .
, ,
.
H0 ) H = H0 + V
( ,n |(t)i
, , V
o
)(0
: | (t)i
a (t)|(0) (t)i
= |(t)i
, .
H0 :
|(0) (t = 0)i
~t/
)(0
:
|(0) (t = 0)i
~t/
)(0
a (t)eiE
= |(t)i
~i
:
X
)(0
)(0
a
= + E(0) a eiE t/~ |(0) (0)i
a eiE t/~ E(0) + V |(0) (0)i
t
)(0
~i
X
|) h (0 ):a (t
~a (t) X i(E(0) E(0) )t/
=
e
)V a (t
t
:
V = h(0) (0)|V |(0) (0)i
.V = 0 :
(
)1 ( = 1
= )a (t = 0
)0 ( 6= 1
113
~i
V1
)(0
)(0
~t/
i E
E1
)a (t
a1 (t)e
t
~i
) a1 (t :
a1 (t) = eiE1 t/~1 t/2
1 E1 . 8.26 , 6= 1 :
)(0
)(0
i E1 +E1 E
t/~1 t/2
1e
)(0
)(0
E1 + E1 E + i~1 /2
a (t) V1
= 1 :
)(0
)(0
t/~1 t/2
i E1 +E1 E
X
)(0
)(0
~i
t/~ 1 e
2 i E1 E
iE1 t/~1 t/2
|V1 | e
E1 1 e
)(0
)(0
2
E + E E + i~ /2
6=1
) ,(:
) E(0) En(0
)(0
)~1n E1 + E1 En(0
x 1n
:
eitx+1 t/2 1
dx
x + i1 /2
)|V1 | (1n + x
XZ
1
~i
= 1
2
~
E1
2
e
dx = 2ie1 t/2
x + i1 /2
1 1n:
Z
)(1n + x
)(1n + x
dx P.V.
) dx i(1n
x + i1 /2
x
, ~ ,E (E1n ) (1n )/ x0 = x ,:
2 X
2
) |V1 | E (E1n
~ n
Z
0
X
) 2 E (E1n ~x
=
P.V.
| |V1
dx0
0
x
n
=
114
1
E1
1 , E1
.
1 t 1:
2
|V1 | /~2
( 1n ) + 1 /4
|)|a (t
. 6= 1
= 1:
)(0
)t/~ (0
|1 (0)i
)(0
i E1 +E1 t/~1 t/2
a1 (t)eiE1
)(0
|1 (0)i
)(0
|1 (t)i
,
! , ) H
( . ,|Ei ,
:
Z
)(0
hE|1 i |EidE
)(0
= |1 i
:t = 0
)(0
|1 i = |1i
:
)(0
= h1|1, ti
Z
=
:
2
eiEt/~ |h1|Ei| dE
)(8.27
Z
= h1|1, ti
| |h1|Ei E ,|1i
"" . 8.27
:
eiEt/~ h1|1, tidt
115
1
h
= ||h1|Ei
E
| E|1 |2
E1
E
2
:
a (t)|, ti
= h1|1, ti
|h1
|i
~t/
)(0
a (t)eiE
|h1
h1|i
~t/
)(0
a (t)eiE
~t/
)(0
a1 (t)eE1
)(0
E1 = E1 + E1:
)~1 /(2
2
)(E E1 ) + (~1 /2
= ||hE|1i
) 1 ,(8.2 .E = ~1
.1 1/
8.3.6
,n
) .(n n 1
1
/2
1
(xx0 )2 +(/2)2
= )L(x
116
: A(r) =
H=
q A (r)
.0
X
p2
1X 2
e
e
+ (r) +
p + 2 q2
p
q A (r)
p q A (r)
2m
2
mc
mc
|
{z
}
6=
|
{z
}
V
H00
{z
H0
:( H00 ) t | i | i
Z t
2
1
2
h|VI (t0 )|idt0
P (t) = |h|, tiI | =
~ 0
:
h|VI (t)|i =
=
,H00 | i | i
: = , =
h|VI (t)|i
=
=
Z t
2
1
[i 12 ( + )]t0 h|V |idt0
e
~
0
1
2
1 e[i 2 ( + )]t 1
h|V |i
i
2
~
+ 2 ( + )
1
2
|h|V |i| t ( , + )
~2
:
t (, )
e[i 12 ]t 1 2
=
+ 2i
=
117
(t 1)
2
t 2 t ,F ermi
t 1 :
1
2
) ( +
1
4
1
2
||h|V |i
2 +
~2
) P (t
)2 |h|V |i| ( + ) / (2
2 + 1 ( + )2
~2 +
4
{z
}
|
Lorentzian
) ( |mi ,|ni
. :
)2~e2 (n + 1
2
||hn|p e |mi
| m2 cV |k
2~e2 n
2
||hn|p e |mi
| m2 cV |k
2~e2
2
+ 2
||hn|p e |mi
| m cV |k
)(8.28
)(8.29
8.29 , 8.28
. :
2
2
hn|p e eik r |mi
2e
)( + ) / (2
= ) P (t
u
2
2
m~
+
) ( mn ) + 1 ( +
4
n
V
u = ~
) .(
) = mn (
2
) ,( + .
) (,
, .
8.4
.1 .
.
.2
) (.
.3 .
118
.4 ,
.
.5 .
119
9.1
. , )
,(9.1 ) ( ,
. ) ,
,( ) d , ( ,
.
.
:
, .
)
( .
dsc
d
: ,
. ,
:
Z
dsc
= sc
d
d
:
d
sindd
d
120
Z
=
:9.1
: .
,
.
9.2
, p = ~k ,p2 /2m
. , )V (r
. k in
:sc
k (r) = eikr + sc
:
2 2
~
)+ V (r) k (r) = Ek (r
2m
E = ~2 k 2 /2m:
2m
)2 + k 2 k (r) = 2 V (r)k (r
~
) G(r r0 :
) 2 + k 2 G(r r0 ) = 3 (r r0
) sc
(.
121
:
0
| eik|rr
G(r r ) =
| 4 |r r0
0
:
Z
)(0
2m
~2
= )k (r
)(0
k (r) = eiki r :
) (0
2 + k 2 k (r) = 0
) V (r , , |,|r0 | |r
:
0
r r
= |r| n r0
||r
|r r0 | |r|
n .r
:
eikr ikf r0
e
4r
) G(r r0
.kf = kn :
eikr
r
)(9.1
) k (r) eiki r + f (r
:
0
m
2~2
f (r ) =
ikr
,f (r ) e r ,r " ) .f (r
) f (r .k
) f (r ...k , .
, ? ,
. :
~
)Im(
m
=J
, )
( . :
~ki
m
= Ji
122
:
2
|) ~kf |f (r
m
r2
Jf
:
Jf dS
dS .Jf :
Jf dS
| |Ji
) ( .
:
|Jf | r2 d
| |Ji
:
dsc
2
|)= |f (
d
:
Z
|f ()| d
9.3
= sc
, .
, .
, :
~
) Im(k k
m
~
eikr
eikr
iki r
iki r
Im
e
) + f (r
iki e
) + ikf f (r
m
r
r
)(9.2
)(9.3
~ki
|) ~kf |f (r
+
m
m
r2
~
ikriki r
+
Im ikf e
) f (r ) + iki eikr+iki r f (r
mr
9.2 9.3 .
123
: .
: k ) ( .
. J = 0
:
I
Z
( J)dV = 0
= Jd
V
:
I
Jd
I
2
|) ~kf |f (r
~ki
d +
d
m
m
r2
I
~
ikriki r
+
Im ikf e
f (r ) + iki eikr+iki r f (r ) d
mr
i
~k , . :
m
I
I
2
kf |f (r )| d = rIm ikf eikriki r f (r ) + iki eikr+iki r f (r ) d
) kf
I
rIm ikf eikriki r f (r ) + iki nf eikr+iki r f (r ) d
I
r Im ieikriki r f (r ) + ini nf eikr+iki r f (r ) d
I
r
]) [1 + (ni nf
)(9.4
2
ikriki r
e
f (r ) + eikr+iki r f (r ) d
)(9.5
.(nf :
I
2
= kf |f (r )| d
I
2
= |f (r )| d
I
2
= |f (r )| d
| .|ki | = |kf
9.4 9.5 )
( . u = cos ki .kfni nf = u ,
:
1
(1 + u) eikriki r f (, ) + eikr+iki r f (, ) du
Z
d
u r:
[ if (, )|u=1 if (, )|u=1 ] d
124
1
k
sc =
r
2
sc =
,u = 1 , = 0 , :
2
])[if ( = 0) if ( = 0
k
sc =
:
4
])Im [f ( = 0
k
= sc
.
:
) ( : sc abs
. , tot = sc + abs:
4
])Im [f ( = 0
k
= tot
: :
Jd
= abs
| |Ji
.
, .
9.4
Born
.k ) ,f (r
) f (r :k
0
m
2~2
f (r ) =
) k (r0 ,eiki r:
Z
0
m
V (r0 )ei(kf ki )r d3 r0
f (r ) =
2~2
1 k = kf ki ):V (r
Z
V (k) = V (r)eikr d3 r
1 ,k = 2ksin 2k | k = |k0 | = |k k k .k0
125
:
m
)V (k
2~2
f (r ) =
:
2
m 2
dsc
=
)V (k
2
d
~2
:
)sc (r = 0) i (r = 0
:
sc (r = 0) eiki r r=0 = 1
:
.1 : a V0 , :
~2
ma2
V0
.2 : |ki | = k ,ka 1 :
r
~2
~2
V0
ka
E
ma2
ma2
9.5
b
) a .(9.2 , ,b a
:
L = |r p| = bp ap
:
L ~ka
L2
2
) (ka
~2
2
)l(l + 1) (ka
126
:9.2 .
.
,ka 1 , .l = 0 ,
in = eiki r ,L2 l = 0
) (.
, :
l
X
X
= eikr
l=0 m=l
,k = k ,
) jl (kr . z
:m = 0
)Al jl (kr)Yl0 (,
)Al jl (kr)Pl (cos
X
l=0
eikrcos
=
=
l=0
' :
1
Pl (z)eikrz dz
"
1p
)4 (2l + 1
2
1p
)4 (2l + 1
2
#
l+1
l
)(ikrz
)(ikrz
+
+ ... dz
Pl (z) 1 + ikrz + ... +
!l
!)(l + 1
1
1
ka 1 |r| a:
l
1p
!(ikr) 2l+1 l
)4 (2l + 1
2
!)(2l + 1
)Al jl (kr
:
!2l l
l
)(kr
!)(2l + 1
= )jl (kr
:
p
)4 (2l + 1
127
Al = i l
=
=
)Al jl (kr
:
)il (2l + 1) jl (kr)Pl (cos
= eikrcos
l=0
, ":
0
| eik|rr
V (r0 )k (r0 )d3 r0
| 4 |r r0
1
V (r0 )k (r0 )d3 r0
| 4 |r r0
Z
2m
~2
Z
= eiki r
2m
~2
)k (r
,k :
)k (r) k=0 (r
:
V (r0 )k=0 (r0 )d3 r0 = const
m
2~2
f (r )
. :
f (r ) a0 ei0
:
= a20
4a20
dsc
d
sc
:
4
])Im [f ( = 0
k
4
= a0 sin0
k
=
sc
:
sin0 = ka0
9.6
F ermi
eiki r
1
V
= ,|ii eikf r
1
V
= |f i )) V (r
.(V
128
.
:
2
2
=
(Ei Ef ) hf |V |ii
~
Wif
:
2
2
V
(Ei Ef ) hf |V |ii d3 kf
3
~
)(2
Z
2
2 V
2 dkf 1
ikf r
iki r 3
kf
e
V (r)e
d r
3
)~ (2
dEf V
Z
Wki kf
k = kf ki ):V (r
Z
V (k) = V (r)eikr d3 r
:
2
kf2
dkf
V
)(k
(2)2 ~V dEf
2
kf2
m
V
)(k
(2)2 ~V ~2 kf
Wki kf
":
Wki kf
) d(ki kf
=
dkf
| |Jki
:
~ki
mV
= Jk i
:
2
dsc
m 2
V
)(k
=
d
2~2
.Born
9.7
.1 .
.2
. .
.3 , " /"
.
129
.4 ) (
) .(0
.5 Born .
.
.6 , L2
l = 0 . .
.7 .F ermi
.Born
130
10
10.1
:
~p = i
" ":
~E = i
:
p2
2m
=E
~2 2
=
t
2m
~i
:
E 2 = m2 c4 + p2 c2
, :
2 2 4
= m c c2 ~2 2
2
t
131
.Klein Gordon
. , .
:
|E = |pc
, :
|| = 2
.
:
)(10.1
E = ( p) c
. .
,
) ~ (k = p/
.p ,k :
E = ~ |k| c
, , .
.
,
. ) ( ,
. ,
.
.10.1
) " "( ,
)" "( .
,0 .
" ,
. " "
" " . ,
!
H
0
H
) , H (2 2
d
132
) a (b ,H
) c (d .H . ,
, " ".
a, b ,c, d
" " :
10.2
0
K
1
3 ,2 ,1 2 2 .:
!
1 0
= 3
0 1
,:
!
= 3
) (
0
0 1 0
0
0
0 1
1 0
0
0
0 1 0
0
. :
H = ( p) c + K
,K :
E|i
0
= H|i
= [( p) c + K E] |i
[( p) c + K + E] [( p) c + K E] |i = 0
2 2
p c + K 2 E 2 |i = 0
:
K = mc2
133
:
( p) c + mc2 |i = E|i
: A B . :
{A, B} AB + BA
H = ( p) c + mc2 .
z ,y ,x ) 4 4 .(
" " .:
1
2ij
} {i , j
}{i ,
) (i
:
)(a
4
X
(r, t) c
)(a
n,k=1
) (a ) 2 ,1 (3 J .
:
P
+J=0
t
10.3
, .
"
":
!
0
=
0
134
) ( . :
!
, .
:
)H = [ (pc eA(r))] + mc2 + e(r
, = p ec A :
!
!
!
2
+ e
+ mc
!
=c
:
!
)(10.2
!
+ e
!
E mc2
=c
E + mc2
E mc2 10.2:
)(10.3
2mc2 = c + e
e
=
+
2mc
2mc2
, :
Ek v 2
10.3 ,v 2 /c2 .
,v/c .|| v:
2mc
10.2:
1
2
= E mc
( ) ( ) + e
2m
)(
1
e 2
~e
= E mc2
p A
( B) + e
)(10.4
2m
c
2mc
:
)( ) ( ) = 2 + i (
135
. , x :
( )x = y z z y
, .
:
1
)(B r
2
=A
:
)= p (B r
2p A
)= B (r p
= BL
10.4 ,
~e
e2
p2
2
(L + 2S) B + e +
A
= E mc2
2m 2mc
2mc2
, 2 .g ,
.g = 2 v/c
,g :
p2
p4
~e
e~2
2
=
+ e
(E v) +
2m
8m3 c2
4mc2
8m2 c2
: ,
) ,(T homas
.Darwin " ".
10.4
.1 .
.2
.
. "".
.3
.
.4
. , g .
136
, "M adKat , , '
:
Schwabl F. (2002), Quantum M echanics (3rd. ed.), Springer
Sakurai J.J. (1994), M odern Quantum M echanics (rev. ed.), Addison
W esley
Shankar R. (1994), P rinciples of Quantum M echanics (2nd. ed.), P lenum
Gasiorowicz S. (1996), Quantum P hysics (2nd. ed.), W iley
W ikipedia : Angular M omentum Coupling
W ikipedia : Electron Conf iguration
W ikipedia : T erm Symbol
W ikipedia : List of Hund0 s Rules
W ikipedia : Orbital Hybridisation
W ikipedia : Distribution (mathematics)
W ikipedia : F unctional Derivative
W ikipedia : Lagrange M ultipliers
W ikipedia : W EIZAC
137
F ox A.M., Atomic and Laser P hysics (Lecture N otes), U niversity of Shef f ield
(http : //www.mark f ox.staf f.shef.ac.uk/P HY 332)
Spherical T ensor Operators
(http : //atoms.vuse.vanderbilt.edu/
Elements/CompM eth/HF/node30.html)
Hybridization T heory
138
:Bohr
B =
e~
2me c
:
L2 |lmi = ~2 l(l + 1)|lmi
Lz |lmi = ~m|lmi
[Ji , Jj ] = iijk ~Jk
:W E
h 0 j 0 m0 |Tq(k) | jmi =
1
h 0 j 0 ||T(k) || jihkjqm|j 0 m0 i
2j 0 + 1
:
hj, m0 |Vq(1) |j, mi =
:
En(1) = hn(0) |V |n(0) i
En(1) =
1
(Z)4
2
2me c
n3
139
:
1
3
4n
l + 12
:
(
l
j = l + 12
g
1
2
4
= me c (Z) 3
4
)n l(l + 1)(2l + 1
l 1
j = l 12
:Zeeman
E = B BgLSJ M
:Land
e
)J(J + 1) + S(S + 1) L(L + 1
)(ge 1
)2J(J + 1
gLSJ = 1 +
:t0
Z
1 t
VI ( )|, 0id
|, tiI |, 0i +
i~ t0
:
Z t
2
1
= )Pmn (t
eimn hn|V ( )|mid
~ 0
":
q + ip
p
2~
q ip
p
2~
) (:
4 3 e2
2
| |dmn
~ 3c3
= Wmn
) (:
4 4 e2
2
| |dmn
3c3
140
mn
)En(1
:
dsc
2
|)= |f (
d
:Born
V (r)eikr d3 r
m
2~2
f (r ) =
:
4
])Im [f ( = 0
k
141
= tot
.1 .
.2 .m
.3 .
.4 .
.5 .
.6 , .
.7 .
.8 .
.9 " +" .
.10 " .
.11"" .
.12 .
.13 : .I
.14 : .
142
1
0
+1
1
0
0
+ 1/2 + 1/2 1
+ 1/2 1/2 1/2 1/2 1
1/2 + 1/2 1/2 1/2 1
1/2 1/2
1 1/2
3/2
+ 3/2 3/2 1/2
1 + 1/2 + 1/2
+ 1 + 1/2
1/3 2/3 3/2 1/2
2/3 1/3 1/2 1/2
0 1/2
1 + 1/2
m1
...
...
m2
3
cos
m 1 m 2 Coefficients
21/2 + 5/2
4
5/2 5/2 3/2
.
.
r
1 3/2 + 3/2
+ 2 1/2
.
.
3
1
i
Y1 =
sin e
.
.
+ 2 1/2 1/5 4/5 5/2 3/2
8
+ 1 + 1/2 4/5 1/5 + 1/2 + 1/2
r
5 3
1
+ 1 1/2 2/5 3/5 5/2 3/2
Y20 =
cos2
0 + 1/2 3/5 2/5 1/2 1/2
4 2
2
r
0 1/2 3/5 2/5 5/2 3/2
15
1 + 1/2 2/5 3/5 3/2 3/2
Y21 =
sin cos ei
2
8
1 1/2 4/5 1/5 5/2
3/21/2 + 2 2 1
r
2 + 1/2 1/5 4/5 5/2
1 15
2
2
2i
+1/2
1
+
3/2
+
1
+
1
Y2 =
sin e
2 1/2
1
4 2
1
+ 3/2 1/2 1/4 3/4 2
Y10 =
1/2 1/2 1
+ 1 1/2
0 + 1/2
Notation:
0
+ 1/2 + 1/2 3/4 1/4 0
3
1 1/2
1
1
+ 1/2 1/2 1/2 1/2
3/21 + 5/2
2
+3 3
2
5/2 5/2 3/2
1/2 + 1/2 1/2 1/2 1 1
+2 +1 1 +2 +2
+ 3/2 + 1
1 + 3/2 + 3/2
2
+ 2 0 1/3 2/3
1
3
1/2 1/2 3/4 1/4 2
3/2 1/2
+ 3/2 0 2/5 3/5 5/2
+ 1 + 1 2/3 1/3
+1
+1
+1
3/2 + 1/2 1/4 3/4 2
+ 1/2 + 1 3/5 2/5 + 1/2 + 1/2 + 1/2
+ 2 1 1/15 1/3 3/5
3/2 1/2 1
2/5 1/2
+ 3/2 1 1/10
2
2
1
1/6 3/10
3
+ 1/2 0 3/5 1/15 1/3 5/2
3/2 1/2
1 1 + 2 2 1 + 10 + 01 8/15
6/15 1/2 1/10
0
0
0
1/2 + 1 3/10 8/15 1/6 1/2 1/2 1/2
+1 +1 1 +1 +1
+ 1 1 1/5 1/2 3/10
+ 1/2 1 3/10 8/15 1/6
0
+ 1 0 1/2 1/2
2
1
2
1
0 2/5
0 0 3/5
3
1/2 0 3/5 1/15 1/3 5/2 3/2
0 + 1 1/2 1/2
0
0
0
1 + 1 1/5 1/2 3/10
1 1
1
3/2 + 1 1/10 2/5 1/2 3/2 3/2
1/2 1 3/5 2/5 5/2
0 1 6/15 1/2 1/10
+ 1 1 1/6 1/2 1/3
3/2 0 2/5 3/5 5/2
2
1 0 8/15 1/6 3/10
3
0 1/3 2
0 0 2/3
1
2 + 1 1/15 1/3 3/5 2 2
1 + 1 1/6 1/2 1/3 1 1
3/2 1
1
1 1 2/3 1/3 3
0 1 1/2 1/2 2
m
m
m
hj1 j2 m1 m2 |j1 j2 JM i
Y`
= (1) Y`
2 0 1/3 2/3 3
r
1 0 1/2 1/2 2
4
1 1 1
= (1)Jj1 j2 hj2 j1 m2 m1 |j2 j1 JM i
d `m,0 =
Y`m eim 2 1 1
21
2` + 1
j
d m0 ,m
0 j
(1)mm d m,m0
j
d m,m0
1 + cos
1/2
+3 3
d 10,0 = cos
d 1/2,1/2 = cos
d 11,1 =
2
2
2
+ 3/2 + 3/2
1 +2
+2
sin
1/2
2 3/2 + 7/2
3
2
1
+ 3/2 + 1/2 1/2 1/2
1
d 1/2,1/2 = sin
d 1,0 =
7/2 7/2 5/2
+ 1/2 + 3/2 1/2 1/2 + 1 + 1
+1
2
2
+ 2 + 3/2
1 + 5/2 + 5/2
+ 3/2 1/2 1/5 1/2 3/10
1 cos
5/2 3/2
+ 2 + 1/2 3/7 4/7 7/2
1
0
3
2
1
+ 1/2 + 1/2 3/5
0 2/5
d 1,1 =
+ 1 + 3/2 4/7 3/7 + 3/2 + 3/2 + 3/2
0
0
0
1/2 + 3/2 1/5 1/2 3/10
0
2
+ 2 1/2 1/7 16/35 2/5
+ 3/2 3/2 1/20 1/4 9/20 1/4
5/2 3/2
1/2
+ 1 1/2 4/7 1/35 2/5
7/2
+ 1/2 1/2 9/20 1/4 1/20 1/4
0 3/2 2/7 18/35 1/5 + 1/2 + 1/2 + 1/2 + 1/2
1
3
2
2 2 44 4 3
1/2 + 1/2 9/20 1/4 1/20 1/4
1
3/2 + 3/2 1/20 1/4 9/20 1/4 1 1
+ 2 3/2 1/35 6/35 2/5
2/5
+2 +2 1 +3 +3
0 3/10
+ 1 1/2 12/35 5/14
+ 1/2 3/2 1/5 1/2 3/10
3
2
+ 2 + 1 1/2 1/2
4
0 1/2 18/35 3/35 1/5
5/2 3/2 1/2
1/5
7/2
0 2/5
1/2 1/2 3/5
2
3
+ 1 + 2 1/2 1/2 + 2
+2 +2
1 3/2 4/35 27/70 2/5 1/10 1/2 1/2 1/2 1/2
3/2 + 1/2 1/5 1/2 3/10 2 2
+ 2 0 3/14 1/2 2/7
+ 1 3/2 4/35 27/70 2/5 1/10
1/2 3/2 1/2 1/2 3
4
0 3/7
3
2
1
+ 1 1 4/7
0 1/2 18/35 3/35 1/5 1/5
3/2 1/2 1/2 1/2 3
+1
+1
+1
+1
0 2 3/14 1/2 2/7
1 1/2 12/35 5/14
5/2 3/2
0 3/10 7/2
3/2 3/2 1
2 3/2 1/35 6/35 2/5 2/5 3/2 3/2 3/2
+ 2 1 1/14 3/10 3/7 1/5
+ 1 0 3/7 1/5 1/14 3/10
0 3/2 2/7 18/35 1/5
0 1 3/7 1/5 1/14 3/10
1
0
4
3
2
1 1/2 4/7 1/35 2/5 7/2
5/2
0
0
0
1 2 1/14 3/10 3/7 1/5
0
0
2 1/2 1/7 16/35 2/5 5/2 5/2
+ 2 2 1/70 1/10 2/7 2/5 1/5
1 3/2 4/7
3/7 7/2
+ 1 1 8/35 2/5 1/14 1/10 1/5
2 1/2 3/7 4/7 7/2
0 2/7
0 1/5
0 0 18/35
2 3/2
1
4
1 1 8/35 2/5 1/14 1/10 1/5
2
1
3
1 + cos
2
3/2
d 2,2 =
3
1 0 3/7 1/5 1/14 3/10
2
4
d 3/2,1/2 = 3
sin
2
2
2
2 1 1/14 3/10
3/7 1/5
2 2 2
3/23/2
1 + cos
1 cos
6
1 cos
3/2
d
2
2
1,1
1 2 1/2 1/2 4
d 2,0 =
d 3/2,3/2 =
sin
sin
2
2
2
4
2 1 1/2 1/2 4
r
3
3 cos 1
1 cos
3/2
2 2 1
d 21,0 =
sin cos
d 1/2,1/2 =
d 22,1 =
cos
sin
2
2
2
2
1 cos 2
3
3 cos + 1
1 cos
1
3/2
d 21,1 =
d 1/2,1/2 =
d 22,2 =
sin
(2 cos + 1)
d 20,0 =
cos2
2
2
2
2
2
2
Figure 32.1: The sign convention is that of Wigner (Group Theory, Academic Press, New York, 1959), also used by Condon and Shortley (The
Theory of Atomic Spectra, Cambridge Univ. Press, New York, 1953), Rose (Elementary Theory of Angular Momentum, Wiley, New York, 1957),
and Cohen (Tables of the Clebsch-Gordan Coefficients, North American Rockwell Science Center, Thousand Oaks, Calif., 1974). The coefficients
here have been calculated using computer programs written independently by Cohen and at LBNL.
3/2
d 3/2,1/2 =
Yl,m
Y0,0 =
2 !!!!
3
$%%%%%%%%%
Sin@D
2
2
3
Y1,0 = 1 $%%%%%%
Cos@D
2
3
Y1,1 = 1 $%%%%%%%%%
Sin@D
2
2
Y1,1 = 1
1 2 $%%%%%%%%%
15
Sin@D2
4
2
15
Y2,1 = 1 $%%%%%%%%%
Cos@D Sin@D
2
2
5
Y2,0 = 1 $%%%%%%
I1 + 3Cos@D2M
4
15
Y2,1 = 1 $%%%%%%%%%
Cos@D Sin@D
2
2
15
Y2,2 = 1 2 $%%%%%%%%%
Sin@D2
4
2
Y2,2 =
35%
3 $%%%%%%%
Sin@D3
8
105 %
Y3,2 = 1 2 $%%%%%%%%%
Cos@D Sin@D2
4
2
21%
Y3,1 = 1 $%%%%%%%
I1 + 5Cos@D2M Sin@D
8
7
Y3,0 = 1 $%%%%%%
I3Cos@D + 5Cos@D3M
4
21 %
Y3,1 = 1 $%%%%%%%
I1 + 5Cos@D2M Sin@D
8
105 %
Y3,2 = 1 2 $%%%%%%%%%
Cos@D Sin@D2
4
2
35 %
Y3,3 = 1 3 $%%%%%%%
Sin@D3
8
Y3,3 = 1
3 4 $%%%%%%%%%
35
Sin@D4
16
2
35%
Y4,3 = 3 3 $%%%%%%%
Cos@D Sin@D3
8
5
Y4,2 = 3 2 $%%%%%%%%%
I1 + 7Cos@D2M Sin@D2
8
2
5
Y4,1 = 3 $%%%%%%
Cos@D I3 + 7Cos@D2M Sin@D
8
3 H3 30Cos@D2 + 35Cos@D4L
Y4,0 =
16 !!!!
5
Y4,1 = 3 $%%%%%%
Cos@D I3 + 7Cos@D2M Sin@D
8
5
Y4,2 = 3 2 $%%%%%%%%%
I1 + 7Cos@D2M Sin@D2
8
2
35 %
Y4,3 = 3 3 $%%%%%%%
Cos@D Sin@D3
8
35
Y4,4 = 3 4 $%%%%%%%%%
Sin@D4
16
2
Y4,4 =
3 5 $%%%%%%%
77%
Sin@D5
32
385 %
Y5,4 = 3 4 $%%%%%%%%%
Cos@D Sin@D4
16
2
385%
Y5,3 = 1 3 $%%%%%%%%%
I1 + 9Cos@D2M Sin@D3
32
1155 %
Y5,2 = 1 2 $%%%%%%%%%%%
Cos@D I1 + 3Cos@D2M Sin@D2
8
2
165%
Y5,1 = 1 $%%%%%%%%%
I1 14Cos@D2 + 21Cos@D4M Sin@D
16
2
11%
Y5,0 = 1 $%%%%%%%
I15Cos@D 70Cos@D3 + 63Cos@D5M
16
Y5,5 =
Y5,1 =
1
16
165 %
$%%%%%%%%%
I1 14Cos@D2 + 21Cos@D4M Sin@D
2
1 2 $%%%%%%%%%%%
1155 %
Cos@D I1 + 3Cos@D2M Sin@D2
8
2
385 %
Y5,3 = 1 3 $%%%%%%%%%
I1 + 9Cos@D2M Sin@D3
32
385 %
Y5,4 = 3 4 $%%%%%%%%%
Cos@D Sin@D4
16
2
77 %
Y5,5 = 3 5 $%%%%%%%
Sin@D5
32
Y5,2 =
VECTOR IDENTITIES4
Notation: f, g, are scalars; A, B, etc., are vectors; T is a tensor; I is the unit
dyad.
(1) A B C = A B C = B C A = B C A = C A B = C A B
(2) A (B C) = (C B) A = (A C)B (A B)C
(3) A (B C) + B (C A) + C (A B) = 0
(4) (A B) (C D) = (A C)(B D) (A D)(B C)
(5) (A B) (C D) = (A B D)C (A B C)D
(6) (f g) = (gf ) = f g + gf
(7) (f A) = f A + A f
(8) (f A) = f A + f A
(9) (A B) = B A A B
(10) (A B) = A( B) B( A) + (B )A (A )B
(11) A ( B) = (B) A (A )B
(12) (A B) = A ( B) + B ( A) + (A )B + (B )A
(13) 2 f = f
(14) 2 A = ( A) A
(15) f = 0
(16) A = 0
If e1 , e2 , e3 are orthonormal unit vectors, a second-order tensor T can be
written in the dyadic form
(17) T =
i,j
Tij ei ej
(Tji /xj )
(28)
(29)
(30)
(31)
(32)
dV f =
dSf
dV A =
dS A
dV T =
dS T
dV A =
dS A
S
2
dV (f g g f ) =
dS (f g gf )
dV (A B B A)
dS (B A A B)
Z
S
dS f =
dlf
(34)
(35)
(36)
dS A =
dl A
(dS ) A =
dl A
dS (f g) =
f dg =
I
C
gdf