RISK ANALYSIS FOR BUILDING PROJECTS IN CONSTRUCTION PHASE
Nguyn Quc Tun a , Lu Trng Vn a va PGS. L Kiu b
a: Khoa K Thut Xy Dng, Trng i Hc Bch Khoa, i hc Quc Gia Tp. H Ch Minh b: Trng i hc Kin Trc H Ni, H Ni ------------------------------------------------------------------------------------------------ 1- t vn : Qu trnh thc hin mt d n xy dng tim n rt nhiu ri ro, nht l trong giai on thi cng. Giai on thi cng l giai on di nht v rt nhy cm i vi cc tc ng ca rt nhiu yu t so vi tt c cc giai on khc ca mt d n u t xy dng. Vai tr ca nh thu trong giai on ny l v cng quan trng. Hng nm trn t nc ta, c hng trm nh thu t kinh nghim nht cho n mi ra i b tht bi trong vic kinh doanh ca mnh, v ng sau nhng tht bi lun km theo vic tht thot hoc pht sinh kinh ph hng ngn t ng. Tnh hnh bin ng v chnh tr, kinh t ca th gii tc ng khng nh n gi c mt s loi vt t. Gi cc loi vt t xy dng cng khng ngoi l, chng khng ngng bin ng theo mt quy lut kh on trc c. iu ny nh hng khng nh n kinh ph xy dng cc cng trnh, nht l trong giai on nn kinh t ca t nc ta ang pht trin mnh. Quan tm n vic phn tch ri ro cho d n c bit i vi cc d n u t xy dng, c cnh bo v ch trng trong nhng nm gn y. Do xut mt b khung cng vic phn tch v qun l ri ro cho cc d n xy dng l mt vn ht sc cn thit trong giai an hin nay. Bi bo cung cp mt quy trnh phn tch ri ro nh l mt cng c ca qun l ri ro cho cc d n xy dng. Mt phng php kh n gin cng c gii thiu phn tch ri ro v mt chi ph ca nh thu trong giai on thi cng vi cng c h tr l phn mm phn tch ri ro chuyn dng Crystal Ball
2- Mc tiu, phm vi v i tng nghin cu: Mc tiu chnh ca vic nghin cu chnh l: - Nhn dng cc nhn t ri ro tc ng n chi ph ca nh thu trong giai on thi cng bng bng cu hi (questionnaire survey). i tng kho st l cc chuyn gia v k s lm vic trn cng trng - Thit lp m hnh m phng phn tch ri ro tc ng n chi ph ca nh thu vi: Bin ri ro (risk variables) l gi thp trn xy dng, gi xi mng, thi gian hon thnh tng cng tc thi cng (ch xem xt cc cng tc chnh) Bin kt qu (result variables) l chi ph (gi vn) ca nh thu Phm vi nghin cu: cc d n nh cng nghip va v nh (s lng: 20 d n) Thi gian nghin cu: cc d n xy ra t nm 2000 n nm 2004. a im: TP.H Ch Minh, ng Nai, B Ra Vng Tu.
3-Tng quan: Mt s yu t ri ro trong ngnh xy dng c cc tc gi trong v ngoi nc quan tm, c th l: Wang(1987) (cited in Chang, 1990) ch ra rng mt s hot ng trong cng tc qun l xy dng bao gm: Hoch nh, T chc, ng vin, Hng dn, Thng tin, Kim sot, Phi hp v d bo. Trong bin u vo ca n chnh l: vt liu, trang thit b, nhn cng, ti chnh. y l nhng yu t v cng quan trng quyt nh gi thng thu v thnh cng ca d n (Asley et al., 1987; Pinto and Slevin, 1988, cited in Liu, 1999). Theo ngun ca Surety Association of Canada, 2003 nhn nh 05 nhn t nh hng rt ln n s tht bi ca nh thu chnh l: phm vi hot ng ca nh thu, trnh v k thut thi cng, h thng qun l, s sch thanh ton, vn ni b. T Vng(2002), a ra mt nhn t ht sc tng qut, tc ng n tin thi cng cng trnh chnh l thi gian hon thnh tng cng tc. V bng phn tch m phng tc gi nh lng xc xut hon thnh d n trong mt khong thi gian nht nh. Phm L Minh Thng (2002), bng phng php phn tch nh tnh xut 5 nhn t ri ro tc ng vo tin thi cng cng trnh l: mi trng chnh tr, thin nhin, c s h tng; mi trng kinh t, tin t, thi trng; nhn t k thut bn trong d n; nhn t phi k thut bn trong d n; nhn t thc hin thi cng. Tham kho cc nghin cu trn v mt s nghin cu khc, nhn thy rng cc yu t tc ng gy ra ri ro cho nh thu l rt nhiu. Ni chung tt c cc yu t gy tc hi cho nh thu u nh hng n chi ph ca h. Do rt cn thit da vo cc nghin cu trn v vic phng vn trc tip kt hp vi vic s dng bng cu hi m i tng chnh l cc chuyn gia v cc nh thu xy dng hin nay tm ra cc nhn t ch yu gy ra ri ro chi ph cho nh thu. 3.Cc nhn t nh hng n ri ro chi ph ca nh thu:
Thng qua vic phng vn trc tip v s dng bng cu hi cc nhn t ri ro c nhn dng v tm tt nh sau:
Da vo kt qu phng vn v cc bng cu hi trn, cc nhn t nh hng n ri ro chi ph nh thu c nhn dng: thi gian hon thnh tng cng tc thi cng v s bin ng gi ca hai loi vt t ch yu l Thp v Xi mng.
4- Cc gi thit nghin cu: 4.1- Gi thit v nhn t th nht: Cc cng tc xy lp c xt chnh l cc cng tc xy lp chnh ca cng trnh trong mt tin thi cng tng th. Thi gian hon thnh mt cng tc chnh l khong thi gian thi cng cng tc tnh t thi im bt u n thi im kt thc, hon thnh khi lng ca cng tc cn c theo h s thit k. 4.2- Gi thit v nhn t th hai: Nhn t bin ng gi vt t c xem xt trong nghin cu ny tp trung vo s bin ng gi ca hai loi vt t l thp v xi mng.Gi vt liu c tham kho trong phm vi khu vc tp.H Ch Minh 4.3- Gi thit chung: Cc yu t mi trng chnh sch, thin nhin khng c s thay i ln, t ngt nh hng n tin v chi ph ca nh thu. Trong qu trnh xy dng khng c nhng s thay i qu ln v ph ch u t. Vic cn i ti chnh trong ni b ca nh thu n nh v p ng c nhu cu ca cng trng. Nhu cu s dng nhn cng v my mc trn cng trng c p ng kp thi. 5. Mi quan h tng quan gi c ca cc loi vt t: Nh cp trn, da vo kt qu thu thp bng cu hi v vic phng vn trc tip, nghin cu thng k v a ra gi ca hai loi vt liu chnh c kh nng nh hng n chi ph ca nh thu l thp v xi mng: Vt liu thp c chia lm 3 loi: Thp hnh, thp c <=10, thp c >10. Vt liu xi mng: xi mng H Tin PC30.
Bng 3- Ma trn h s tng quan gia gi cc loi vt liu
Thp <=10 Thp >10 Thp hnh Xi mng Thp <=10 1,00 Thp >10 0,99 1,00 Thp hnh 0,98 1,00 1,00 Xi m ng 0,66 0,66 0,62 1,00
Nhn t T l % Thi gian thi cng 83 Gi vt t 60 Chi ph nhn cng 53 Nhn t khc 20 Bng 1 -Kt qu thu c t vic phng vn 30 i tng - Hu ht cc k s trong ngnh (89,5%) u nhn nh rng c mi quan h trc tip gia thi gian hon thnh d n v chi ph thc hin. - Hu ht (74,77%) cc k s chu trch nhim v d ton cng trnh khng nh s bin ng v gi vt t(gi thp, xi mng), chi ph nhn cng v trang thit b c nh hng rt ln n chi ph d n Bng 2- Kt qu thu c t 107 bng cu hi Bng 4- Hm phn b xc xut ca gi cc loi vt t
Thp <=10 Thp >10 Thp hnh Xi mng Phn phi xc xut Gama Gama Gama Normal Ghi ch: Gi thp trn c tham kho t ngun ca S Ti chnh - Vt gi TP.HCM, 1999-2004) 5.Tin thi cng cng trnh v mi quan h tng quan gia cc nhn t ri ro: Nghin cu s phn tch da trn tin thi cng nh cng nghip c tnh ton da trn 29 cng tc chnh, khi lng(tham kho), v mi quan h tng quan ca chng nh sau:
Bng 5- Tm tt cc thng s ca cc cng tc xy lp cng trnh STT Tn cng tc VT Khi lng (Tham Kho) Thi gian thi cng (ngy) Hm phn phi xc xut dung cho m phng (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 o t mng m 902,00 4 Bta 2 B tng lt mng m 19,00 5 Logistic 3 Cp pha mng m 102,00 6 Gama 4 Cp thp mng kg 3.943,83 6 Weibull 5 B tng mng m 51,00 6 Logistic 6 Tho CP mng m 102,00 6 Bta 7 Lp t mng m 831,00 4 Gama 8 Ct thp king kg 4.977,60 8 Pareto 9 Cp pha king m 520,00 8 Uniform 10 B tng king m 38,50 8 Bta 11 Tho d CP king m 520,00 8 Uniform 12 Ct thp ct kg 7.432,00 8 Gama 13 Cp pha ct m 270,45 9 Weibull 14 B tng ct m 23,00 9 Extreme value 15 Tho d CP ct m 270,45 9 Extreme value 16 Xy tng 200 m 1.142,00 28 Weibull 17 T tng, ct m 2.775,50 28 Extreme value 18 SXLD h thng ca m 387,50 5 Gama 19 B matit m 3.134,50 15 Extreme value 20 Sn nc m 3.134,50 15 Extreme value 21 SXLD khung thp kg 48.235,00 23 Weibull 22 San i, lu ln nn m 3.672,00 4 Weibull 23 Ri , lu ln cht m 774,00 6 Logistic 24 Ct thp nn kg 8.090,00 3 Weibull 25 B tng nn m 367,20 2 Bta 26 Xoa nn m 3.672,00 2 Weibull 27 Lp t h thng in m 3.672,00 15 Lognormal 28 V sinh cng trng m 3.713,00 2 Weibull 29 Lp tole m mu m 3.713,00 2 Pareto Tng thi gian thi cng cng trnh = 190
Ghi ch: Hm phn phi xc xut ca cc nhn t c thng k v kim nh vi d liu u vo l 29 cng tc tng t ca 20 cng trnh trong qu kh ca nh thu.
6.Phn tch d liu v kt qu: 6.1- Phn tch d liu:
Vic phn tch d liu da trn cc nhn t u vo l cc bin ri ro ng vi hm phn b xc xut v h s tng quan tng ng vi m hnh tc ng nh sau:
Hnh 1-M hnh tc ng v phn tch ri ro
Vi s liu nh trn, cng vi n gi thi cng, nh mc vt liu ( thp, xi mng) cho tng cng tc tng ng, cn c theo m hnh m phng Monte-Carlo vi s h tr ca phn mm Crystal Ball nh trn s cho chng ta bit kt qu ca chi ph (gi vn) ca nh thu.
6.2- Kt qu phn tch: Vi khi lng v tin tham kho nh trn kt hp vi n gi thi cng, nh mc vt t v chi ph nhn cng v my ca tng cng tc ca nh thu C.I.D( mang tnh tham kho), v vi mc chi ph gin tip l 2.000.000 ng/ngy ta s c kt qu nh sau:
B ng 6- Bng kt qu tr thng k ca gi vn Statistics for Display Range: Value Trials 9.997 Mean 3.247.683.806 Median 3.222.396.328 Mode --- Standard Deviation 124.720.182 Variance 2E+16 Skewness 1,01 Crystal ball pht bin ngu nhin Hm phn b xc xut v h s tng quan ca cc bin Thi gian hon thnh cc cng tc (t 1-> 29) Gi thp <=10, >10, Thp hnh, Xi mng Thi gian hon thnh cc cng tc (t 1-> 29) Gi thp <=10, >10, Thp hnh, Xi mng Tng chi ph Nhn Cng+my Tng chi ph vt liu GI VN (i) Tng chi ph gin tip XC XUT TCH LY CA GI VN i < =10.000 ; i = i+1 i > 10.000 Bt u Kt thc i = 1 Kurtosis 3,83 Coeff. of Variability 0,04 Range Minimum 3.000.000.000 Range Maximum 3.700.000.000 Range Width 700.000.000 Mean Std. Error 1.256.662,40
Hnh 2 -Xc xut tch ly gi vn ca nh thu
7. Kt lun v kin ngh: Kt qu phn tch ch ra rng vi s bin ng v gi vt t ( thp, xi mng) v thi gian hon thnh cng tc, gi vn nh thu bin ng vi mt bin cc i l 700.000.000 ng. Trong tr trung bnh ca gi vn nm trong khong 3.247.683.806 124.720.182 ng, y l khong gi tr ng tin cy (95%). Kt qu ny rt hu ch i vi nh thu trong vic ra quyt nh u thu. Cn c vo kt qu trn, nh thu cn c th bit c xc xut hon thnh cng trnh vi mt gi vn nht nh. ng thi da trn kt qu trn nh thu cn c th bit c xc xut t c li nhun mong mun thng qua kh nng chi tr ca ch u t. Tm li, kt qu nghin cu ch ra rng cc nhn t tc ng mnh n ri ro chi ph ca nh thu bao gm: thi gian hon thnh tng cng tc v gi vt t ( thp, xi mng). Bn cnh thng qua m hnh tnh ton da trn phng php m phng Monte-Carlo vi s h tr ca phn mm Crystal Ball, kt qu phn tch cho ta thy c kh nng v mc nh hng ca cc bin ri ro n chi ph ca nh thu. Trn c s , quyt nh cui cng ca nh thu cn ty thuc vo tnh phiu lu, chp nhn ri ro v c bin php, m hnh kim sot ri ro mt cch hp l ca mnh. Tuy nhin pht trin tip tc cho phng php ny, cc tc gi ngh cc nghin cu tip theo nn i su vo lnh vc nh dn dng nh cc cao c vn phng, chung c v ng thi kt hp vi bi ton ti u ha v tin v chi ph gii quyt mt cch trit vn .
8.Ti liu tham kho:
1. T Vng, 1998. Nghin cu v p dng m hnh tnh ton gii quyt cc bi ton ti u ha s mng v thi gian v chi ph, c xt ri ro v mt thi gian. Lun vn Thc S, i hc Bch Khoa TP.HCM.112p 2. Gary Leonard Cave, 2002. Qualitative Analasis, Methodologies in USA. Puerto Vallatar Mexico March 2002. 3. Raftery, J.. Risk analysis in project management. E and FN Spon. 1994 4. Glenday, Graham. Monte- Carlo Simulation Techniques in the valuation of Truncated Distribution in the Context of Project Appraisal, Reading for Risk Analysis. Harvard University 1996. 5. Merrow E.W., Yarossi M.E., Assessing project cost and Schedule Risk. ACCE Internationals profestional practice guide to risk, ACCE Transactions 1990. 6. Nystrom Paul C, Ramamurthy K., Wilson A.L. Organization context, Climate and innovativeness: adoption of imaging technology, Journal of Engineering and technology Management (JET M) 2002.