Professional Documents
Culture Documents
Mahakavi Barathiyin Manuda Membattu Sinthanaigal
Mahakavi Barathiyin Manuda Membattu Sinthanaigal
Mahakavi Barathiyin Manuda Membattu Sinthanaigal
lhl nrnah
kfhf ghuah
khDl nkghL jidf
UFw bena
jH be!
E-mail : mtsacademy@yahoo.co.in
BIBLIOGRAPHICAL DATA
Title of the Book
: Mahakavi Bharathiyarin
Editor
: 29.12.1952
Birth
Tirunelveli
Language
: Tamil
First Edition
: Editor
Paper used
: 232
No. of Copies
: 1000
Binding
Laser
: M.R.N. GRAPHICS
Mylapore, Chennai - 600 004.
Printer
: KAYVEEKAY PRINTERS
3/3, P.V. Koil Street, 3rd Lane,
Mylapore, Chennai - 600 004.
Publisher
Price : Rs.100- 00
lhl nrnah
giu
cStJ vyh ca cs vD caa yFl
maiy, bkhaiy U ffbsd nghW tif
gntW r_f ey gfis bjhlJ gbdL MLfshf
brJ tU jdht bjhL Wtdnk, kiy UtSt
j rf!
cyf bghJkiwah, cdj jkiwah UFw gntW
fUJfis csla gfiy fsakh gkwJ.
vyh kjdU, bkhdU, ehodU U VF xgw
tha mKjkh wJ. cynyna f mfkhd bkhf
bkh bgafgLs bghJkiwah xwJ! mjifa
UFw mUik bgUikfis ghkuflK, midJ
kflK Fghf g, f khztflK bfhL brW
gutyhf ntL vD neh gntW UFw
nghofis, fUjuFfis, gyuFfis bjhlJ el
tUnwh. m UFw sffis irl Toa
FWjfLfshf, xehlhfshf btLtjF, UFwis
21F nkgl a bkhf bkhbgaJ fshf bfhL
tUtjF, Vbfdnt bttJs midJ bkhf bkh
bga fis bjhFJ Xl nrgjF, UFw
befis kw kjf, yaf, r_f, bghUshjhu, khDl
nkghL fSl xgh brJ fshf btLtjF
JnghW D gy Mfis bjhlJ nkbfhtjF,
maiy gutyhF tif ma bja (Science
Communication) fis btbfhztjF, mit rhj
nkiy Mfis nkbfhtjF ttifbr tz
bjhlfglJ jh UFw cauh kW Muh ika!
vkJ kiy UtSt jrfK brid gfiy fHf
bkha Jiw, UFw cauh kW Muh ikaK
IV
lhl nrnah
lhl nrnah
bghUslf
1. gyhu ghuf ntL!
Kidt K. bghditnfh
2. kfhf Jik bg
11
3. kfhf ehLgW
27
Kidt g. kfhf
50
br e. Md
98
Kidt cyfeha gH
8. kfhf iwgW
104
116
Kidt M. mDuhjh
133
f. ehaf_
159
Kidt K. KJntY
180
Kidt g. ehfz
kufSF,
jufSF,
vW beRU ghLwh.
ehL kf iyfL beRUa ghu, fw
209
bghditnfh
70
Kidt nrnah
nguha Kidt K.
63
nguha v. cuhg
222
lhl nrnah
bjgLJtij fhnwh.
fhnwh.
xgilj fddh, cW bfhl beddh,
fgilj bkhddh, fLikbfhl njhddh,
rfid mLnth
vW miwT, jF
bahU brnth - mij
vjehS fhngh
vW rl a bragl ntL vW flis
Lwh.
a eho Ljiyfhf, ehL kf moik
yFf mWgl, Ljiy czit Ljiy ntifia
cz Hgh kf cs ijj ghu, ah
Ljiy
bgWKng
Ljiy
xWglh cL thnt e
xWik midtF jhnt
eJ njl ntL j
Phd tjh ekbfJ ntL
ahit
vW,
bgw
LjiyF ah,
MfnshL bgfS
rf rkhd khf
thtj ehony
vW k jhlt Modh.
vnyhU bkhbwD fhy tjnj - bgh
VkhW bjhiyw fhy tjnj -
enyh bgabuD fhy tjnj - bfl
eatrf fhuUF ehr tjnj
vW Mdj Rju gS ghodh.
ehnlhL kfnshL jik KGikahf Ia
gL bfhl ghu, Rju ah ts gf
vgo mika ntL vW ghuj njr vD ghl
j fdfis btgLJwh.
xU nrJrKu lij, a ef iz
lij mnw fd fl ghu,
fs Dnfh ghykikngh
nrJik nkLW rikngh
tf nyhotU ifah
ikaJ ehLf gbrFnth
vW ghodh.
lhl nrnah
thidasngh fl idasngh
ru klya fL bjnth
vW mnw ghodh.
bjh kW ma Jiwf ghu fd
edth tUtij fhnwh. Mdh xWik g,
rkJt g, rhf g, rilf g,
ehza g, eatrf g, kjf g,
klikf g ghu fl fdf vj ms csd?
mit edth tUwdth? Rju bgW 58 MLf
Md iy khajhf bjaiyna. V? ahiu
Fiw TWtJ? J ghUf. brf sF. W
ghu cnuhL U tjh V c bgnwh vW
jbfhiy brJ bfhth.
g ghlf gy ghoa ghu xU gFjths! _l
eiffis Kl itf ghoat. fh vW T
vW flsf bgauh, kj rlFf bgauh
gyhufzfhd _l eiff _ bghHJ
thJ tU kfis fL,
Mu bjtf cblW njo
miy mfh - g
Mu ntj mbthnw bjt!
clhbk nfnuh?
Rj mnt tbkW TW
j kjfny - jLkh
bgUik mnuh!
vW fl ntbwF iy; mt e csjh
lhl nrnah
bahL Mkhnt - F
bfhlt.
eik f itwh.
bkj tsUJ nknf - mj
nkik fiyf j iy
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
bky j rhF - mj
nkF bkhf ir nahF
j tirbad bflyhnkh!
bgUikia Tw tj ghu,
lhl nrnah
eW tsj jehL
brLvL F fiy
vW flis Lwh.
jH iuflnyho tf brjh. bfL f
gu thjh. vdnt j mW tf bkhahf UjJ.
cyf bkhfSF Cl jU bkhahf UjJ. Vuhskhd
j brhf wbkhf l bgwd. tfF
gl khW Kiwia mLJ fhir gagLdh.
vdnt fhR vw brh y kW My nghw
bkhf Cash vd tHf bjhlW. jid My mfu
Kjf fhzyh. (Cash - derived from casu), fl flJ tf
bra fL kuij gagLdh. Mfnt mbrh
mgona flkuh vW My bkh l
bgWsij
fhnwh.
fl
flJ
brW
d u atduf - D
njr gy f - fiy
id gLnd.
10
lhl nrnah
11
2. kfhf Jik bg
Kidt
uh. nukh
f cy W j bgU tsia
kfhfP; Jikf !
iy of ntL. jH ma gilf
mt
fijf,
fLiufY
Jik
bg
mt f!
Jik
bgiz
cUthFt,
ghuF
12
bkhj
13
vgtf
lhl nrnah
fyitna
ghu
gilfgLsh. vk sl vD krf,
My fij fl Kj Jikbg dh jh vW
fwh.
bfhLikgLjgL,
KndWwh.
btF
fhykhf
(Chap. 4, Po-21)
fP b, uh khY, bgQ MQ
eifnahL, fhjnyhL, rkJtkhf, Rjukhf,
jkhf
jUk
kiyghijf
eilnghLthf vW,
Woman and man, inconfidence and love,
Equal and free and pure together trod
The mountain - paths of virtue...
(Rani Mop, Chap. 9 : 89-90)
gilJ fhosh.
izJ
14
lhl nrnah
15
ghuna,
bghik bfhl fF j
rJKiwgo khj Uj eh
mr
vW
bgQnf
tWjgl
ku
bg milahsfshF.
ciuJsh.
16
lhl nrnah
17
bfhoUgt.
fhlgLwh.
fhjbyhUtid ifonj at
fha ahD ifbfhLJ
khju wf gHikia fhoY
kh bgw brJ thtko...
bghik
gHf
tHffis
(bg..F. - gh. 8)
vw ghlyof _yK,
xiw FLg jny - bghU
Xf tsgt jij;
kiw fUkf brnj - kid
thl brgt sid!
(KuR - gh. 5)
vw ghlyof _yK L L tWsh.
jik ge a nrjd
jh bgaU [baw ehkK...
(bgik - gh. 1)
(bgik - gh. 3)
vw mof _y Ro fhosh. bgik vgJ
18
lhl nrnah
19
(bg..F. : gh. 5)
ngRwh. yw nkikia,
........ khjj f
fny caehL...
(nj..gh : gh. 5)
vw mof tWsh. mJl, fh y
ntL vw ghlny,
ghL fylnt - mnfbahU
gbg ntL...
(bg..F. : gh. 5)
vW guhrl ntLwh. thW, ghu, g,
guij vW ngRtj _y bglJ fig
tWsJ bgwgLwJ.
bgzoikF bg fik Ka
fhuzkhF. ij, ghu, jehL rnfhjfns!
cfl vjidnah ma wikfS, jufS
caJ
Uj
nghY,
guj
20
lhl nrnah
21
ngjik mL fh!
JiwfY
tytuhf
sfntL.
_j bghikf ah mghuh;
_l fLf ah jfghuh.
(.bg., : gh. 5)
vw mof Ro fhLwh.
vdnt,
(.bg, gh. 9)
vW ghLwh. bgfSF Mfis nghynt, caju
22
lhl nrnah
23
bg f f ntlghyJ vd ghuah tW
TWwh. njr r %gfsha khjfis mik
vD ngU ML njrhU, njrhU
vW TFuLnth ngjikia vbdW ciungh
vW Ro fhosh.
v fhj vw fij,
gh bkh badF
ghF ehDdF...
vW brh,
uko badF
btao ehDdF...
y thgtbuyh...
vW,
XbfW bfhLKunr...
vW gho, y wj kf midtU rk vW
vLJiuwh. cilat rna M bg Utiu
rkkhfjh gilJsh vgij,
cilat r Mbg uL
(bg.., gh. 1)
24
lhl nrnah
25
miHf tj njghfl,
atjh fyj J lh
rig,
nrhuiungh yhkf J
26
lhl nrnah
27
bjhFiu :
1.
ghu
Jik
bg,
ya
ghu,
Jik
bg
fUjhfij
3. kfhf ehLgW
My
fPfshd b, th k tflUJ
Kidt
4.
5.
8.
KDiu
a UehL, moikW lj mty iy - mj
ya bgnz Mth.
xU obt...!
7.
Fzeyfis cilat.
6.
g. kfhf
Ruka ghu!
LJ f gho tj yh
busg.
28
ehoid
fF gifia fF fKuR;
LJ f gho tjyh;
fhL fkG fu brhnfh!
..........................
lhl nrnah
29
wghl tj kwt; a
mwghl tj mP
..........................
tot bfhoUwd.
njr g _y J
mLJ,
$k ntjhF iy rknw - .
Ruka
ghu
vd
FlgLsikia
30
lhl nrnah
31
njhaJ.
clnd
sjkhd.
bkhj
Uj
ghlf
200;
itf
nja
enyhf
ijbayh
enyhUila
Fzfny
l bgWtd :
njr g - a kj
njr g ghlfis,
1. jehL f TW ghlf
2. njr jiytfis nghW ghlf
32
lhl nrnah
33
ngh MWgLJwh.
moik F J J j Kftna mwtfsh gFj w thG miwa ghuj kf
iyfhf u,
ghuj gHbgU
uj jt; idtfwh
kjiu idJlh...
f vd ? vd aha nfL iy L
neuhUf,
(g. 1-2)
vd vrJ mWJwh.
ghUFns ey ehL - vf
ghuj ehL!
btgL tfhLwh.
bjhlahf, ghujjh,
br bkh gbdLilah - v
jid xWilah!
(g. 112)
it
khfthrf,
bjhluo
bghoahth
34
lhl nrnah
35
mikJsbjd kLwh. cw lj a
fhLwh.
vwh.
vd
fhaofis
MjJ
bjhiynehF FljfJ.
nghL
ghu
36
m FR - Ljiy nt
ghu ghlf Fj gy ghlfis x neh
M nkbfhl . fdfrghg, cik m FR
vwh, Ljiy - Ljiy W vgJjh wj
bghUshf UwJ. Ljiy W ia fnl - mij
My Mahs Ma gift NGlkha fho xU
a l Ma kubgh itnj. fhnl mjJ;
go bghU wf brhtjh j fijYs
uhz gh bgh wwJ. ghrh rgj Ljiy
fUit bfhl xU ed FWfha vwh, m
FR mnj Ljiy fUit bfhl xU ed dW
fij vW FLtJ Vilajhf fhzgLwJ
vW MJiuJsh (. fdfrghg, ghu - ghujhr fij
kL - K.g. 1979, g. 219)
lhl nrnah
37
38
lhl nrnah
39
Rnjr jf btpL g
1921 ghuah kiwF d mtUila
ghu
nkikia
ber
beJ
FoUjh.
brykh ghu KanahL Utnf
ghu Mruk vw bga btpL Wtd
kiwUgh.
40
lhl nrnah
41
ahbj,
bkh
css
vts
42
lhl nrnah
43
44
vbwyh
lfis
mL
bfhnl
lhl nrnah
45
jiyik Vw wD ty ah 2020fhd
jidF mrhukhf Kndho jidfshf ghu
bjhiynehF jidf kyJ kz guwd
vdyh.
ghuia nghy a eho tsF l
bedh ah F
nghWjYFaJ.
46
ghu fd a FoauR
ghlf xwhf ghuj rKjha (1920) kyJsJ.
ghliy faur ghu mua rhrdbkd
FlntL. j ghl mt bjhiynehFl
Muhwh.
47
tUfhyij
lhl nrnah
Mnya
fhy
Koiu
...........................
...........................
vyhU
eho
kduhf
thG
njhjh, g. 33)
jidf ts iy w ghu, a
ghuah cyff - mf m
guJaj m x thnjh!
48
lhl nrnah
49
XcUbfhU ehLFajhd
Xil rh idila my - kW
Ljiy,
rKjha
Ljiy
cl
midij
u mt kfny nk vW
vgij
czu
KowJ.
ehLgW
vgJ,
fhy
g vgJ cWahwJ.
jeho
cs
ehLw
gFfY
50
lhl nrnah
51
br e. Md
fLiuf
btgL
ma
jidfis
HhnghJ
ghuah
wF branghdh m Mug UF Ug
xbthU
bgakjfS
jD
thd
ggfjhuh
bjhFjJsJ.
ghu
khDl
ghu
nkghL
jidfis
khDl nkghL
rFd
nghw
gy
_lgfis
52
lhl nrnah
fUJnth
fowh.
eifna fhknjD
kbwhU
53
wjh
vW
Urhuhiu
MfhF
UD,
bgUghY
Ljiyf
54
lhl nrnah
55
Lwh.
nja f
Lthf vwh.
ghlfS
bkhnyna
56
lhl nrnah
57
vwh.
gzfhudhFj,
ViHahFj,
midtUF
bghJthd
xwhf
nguhirfhuid
tjf
brnthiu
khztfis
bjhyhsfis kj
ekJ
cjf
ehil
Inuhgh
maehLfSF
brYkhW
ilF.
mjid
tWJwh.
bgW
Fwthfis kj
bjhyhsf,
Kjyhf
il
bjh
bgUikia
aikahj
Fw brj kjid U mt Fw
58
lhl nrnah
59
yh cz jj
fis eh mnth.
eJjh
cgij
vgjfhd
nfhg
tUnkbaha
ahafis
yh
vLJT
fhUaij
tsu tfhLwh.
vgjhF.
w fiyfis j nrj
tUwJ.
ehL
jid
RofhL
ghu,
tUkhW :
y cikahsf rkjgo mtf uahf
xUt W uhkjtfl uhlz brJ bfhLf
60
ciueilia tsj
lhl nrnah
61
vLJTWwh.
Lehia
ghJ,
Xeh
mijnghynt
thH
vwh.
bjhFiu
bjhF w
62
lhl nrnah
63
nguha v. cuhg
KDiu
Ugjh whL gytif rhjid gilj ML.
gagLa f :
1.
j ya gy a jidfis j ya
gilfsh tHa gy fPf njha whL.
mj fPf jiyKiw Kjtdhf,
_jtdhf thiHao thiHahf tj kwt Tl
xUtdhf njhat ghu. bfhoUj j
r_fij j fij rhilah moJ vGat,
ghu. a eho ko lj r_f rHFfis,
rlFfis fukhf rhoat.
bg Ljiy ghu
kj r_f fbgU mfkh sF bg
dij xJ itJL r_f Kndw KoahJ. vj
eho bg d bgwiynah mj ehL
Kndw ayhJ. bjhlf fhy bg d gntW
wikfis bgW wl thUjJ. il tj
64
lhl nrnah
65
vgij,
rh gilf brLnth...
vW TWwh.
vW
TWtUJ
yw
flikfis
MW
tWik ghu
66
lhl nrnah
67
j xUtDF cz iy v
b#fid mLnth...
cHbjh ga jidf
UwJ.
cHt
ciHjh
vyh
f Fogjyh - mj
fhuzf it vD myh...
vW j fij tfsh rhodh.
khL fo ngh mojh khshJ vW v ahid
rh x ghu gF
xWgL thj kj dij bjhf
mogil J itjJ xU Tl. J gogoah
tsJ rKjahij fiuahfngh mJ mJ
bfhL
UwJ.
r_f
xL
bkhj
fhodh.
68
lhl nrnah
69
Fy jh ca brhy ght...
vW mJ xU ghtbra vW Tdh. jh kfis
vwh.
rnfhjufns! vW TWwh.
kd
tik,
neikahd
bfhif
X jh t wnjh jK
vW FLwh.
xgilj fdh th th th
vyhU a kf
cWbfhl bedh th th th
vW TWwh.
r_f mrf
eilbgWw
bfhLikfis
fLTl
kf mtiw vf J thwd. j
iyikfis fL ghu kd ntjidglJ.
m m rhth t
mrhj bghUiy mtny...
vW, j ehL kf vf ntoatiwTl vf
kd J thwhfns vW kd btJdh.
mr j vW uL brhf isa rKjhadiu
ntLkhdh kd cW m bj bgw
isPfshjh Ko.
ghu r_f ghit ghu fhynjhL kL
W Ltiy. mJ fhy flJ thJ bfhLjh
UwJ. r_f UFtiu ghu r_f jidf
njitgL bfhnljh UF. r_f khwf fH
ghu jidfis kd nj bragL r_f
khwfis fJnth.
70
lhl nrnah
71
Kidt nrnah
1. KDiu
fhif FU vf #h!
ehoF ciHj
ik bghGJ nruhUj!
nehf!
2. MSik ts
kd ga itgjF, a itgjF id
72
lhl nrnah
73
MF.
(UFw 850)
(UFw 656)
MS tsuQ; m tsuQ
mJjhlh ts!
gLJtnj m.
bghUik f
mit e! cs bjthF!
(UFw 422)
bfhLgJjh MSik ts g !
74
Ibgh M bfh!
(a MNo - 9)
bjt vW cz!
(a MNo - 48)
lhl nrnah
75
nfl Ma IJ bjhfis br Mw cD
f mfsafshf xJ jdF kL j
UwJ.
aF
iwt
vgij
_nw
cid mjh -
cs cshdO! - mij
czu ntLko!
5. yF zj (Goal Setting)
cs fhgh v
6. cqf (Motivation)
goJ
gwjfJ.
fjfJ;
ehS
goJ
76
lhl nrnah
77
ah xW brahnj!
dJ jiyt ahnd fh!
jhah r jhY
ciunj ml cah!
jidna bjtyt UtSt,
Vbd
egh cgJ m.
kd
xU
FuF
vW
tUJsd
vgh.
kdiyia tsF tz kfhf ghos a
MNo gfU bkhf tUkhW :
1.
2. Mik jtnw!
3. vQtJ ca!
mr j!
4. fwJ xGF!
5. nHhF mnr!
mtwtfshf, cztrgltfshf ik br
7. Wnth W!
(UFw 422)
9. bjt vW cz!
tz ghosh.
10. eW fUJ!
78
lhl nrnah
79
4. gho m br!
5. btow ngR!
6. eW fUJ!
7. g!
8. ru nj bfh!
9. ad U!
10. bky bjJ brh!
xUfUijKiwahfKGikahf,bghUij
VglhkY, gntW judU U nfF tifY
jFj cfis ifahL, njitahd fUfis
Ka
wKilat
nrhg
ftdhf,
mrh
bghUshs,
njitnah
mgo
Mahs,
brhtik
fahs,
bjhl,
irif bghUSz!
mwtdhf,
beddhf,
RWRW
bkha
(UFw 647)
ngRtjF
(UFw 646)
JiztJ
th.
mY
80
lhl nrnah
81
Jizwd.
njitnfg
fhynfg
clh
ad U vD bkh _y xbthU
dho Jikia J bragl ntL vwh,
kfhf. xbthU dho iy fJ. gy a
isfis f bragLj ttFgJ. mJnt
KndwF tsF gofyhf sF vgij
czJ tz Jik nj vwh, u fP
ghujhr. mY njbjLJ bragl ntL vgJ
FljfJ. fhy fU lbjhL bghU brjh
idgJ Ko vwh, kfhf ghuah!
1.
fhy mna!
2. nrhljid f!
3. PhW nghW!
4. jtid j?
5. ehbsyh id br!
6. Hnl!
82
lhl nrnah
83
8. nk nghW!
9. khd nghW!
kfhf
ghuah
TUgJ ghuhoFaJ.
1.
2. bjhikF mnr!
j vwh, kfhf.
3. idgJ Ko!
4. gzid bgUF!
rhjidahsDF
aikahjJ
bjhiynehFw. wj milatf d fH
ijaiy ca brh!
5. ad U!
6. ntjJik br!
7. jtny nj bfh!
8. g!
brehnghjh UtSt.
9. vQtJ ca!
10. eW fUJ!
ghlf
xbthU
gntW
wdh
fhQ
fdfis
khDl
nghW
khbgU
rhjid
fJtjF
84
(UFw 467)
85
v Jf fUk Jj
vQt vgJ GF..
lhl nrnah
(UFw 666)
tUkhW :
1.
ifbjh nghW!
2. ru nj bfh!
3. g!
4. cnyhf fWbfh!
5. thd g bfh!
6. ijaiy ca!
9. ahtiu kJ th!
10. eW fUJ!
MFy u w.
(UFw 34)
vd UtSt FF kd mfkdkhF.
cs vgjnf Cf vW bga NLth
tSt.
86
(UFw 592)
lhl nrnah
Xj x!
2. faij nl!
3. brsa jtnw!
4. Uid btW th!
5. id gFJz!
6. nfoY JJ !
7. idgJ Ko!
8. bjhikF mnr!
9. Fbwd J !
mojskhf mik.
(UFw 595)
87
fiH nrF.
88
lhl nrnah
89
aikah yfhF.
1.
cz.
2. bfhLikia vJ !
bfLgJ nrh!
3. rhtjF mnr!
4. ijah beR bfh!
5. RikDF isnl!
6. nahF mnr!
7. Jg kwL!
8. njh fynf!
1.
9. busu gHF!
10. btsj F!
2. _o kiwjiy jf ntL.
6. Kiwahf ll ntL.
8. rkiy thHntL.
9. kdcW ntL.
gJ
beKiwfis
eh
xbthUtU
90
lhl nrnah
91
3. Fbwd J !
4. nfoY JJ !
(UFw 26)
6. brtJ JJ br!
7. vQtJ ca!
5. Nuiu nghW!
f wJ sf.
8. jhJ elnt!
9. khd nghW!
10. bjt vWz!
J kL D gy kfhf ghuah a
MNo
bkhf
bgUjfhd
fhufis
cJiu br.
cWfis
ngQt
eh
Fj
mfiw
1.
<if w!
2. VWngh el!
92
lhl nrnah
93
midJ
mtF
Jiz
brwd.
cl
1.
clid cW br!
2.
isj f!
3.
Cf U!
4.
xslj Fiw!
5.
be RUnl!
6.
iHF l bfhnl!
7.
wf (Skills) Uj ntL.
8.
%g brik br!
9.
yhft g br!
10.
jtid j !
3.10.1. jkj w
gnfW
Cf_o,
FGdUF
mtnghJ
94
lhl nrnah
95
9. bghUshjhuij nkgLj
Jiz
jiyik
1.
Ibgh M bfh!
2.
xWik tikah!
3.
isgy jhnf!
4.
To bjh br!
5.
nrif mna!
6.
7.
8.
9.
Fbwd J !
10.
ijid njbjL!
glh wj jiytdhfyh.
kfhf
4. iwiu
gfis
w njit mJ cjj
3. wik mj
4. lK fhyK mJ brj
5. xU
braiy
brtjF
Vwtfis
njbjLj
6. MuhJ nkyhik brj
MuhJ
mJ
khztfS,
ifaW.
f
caiy
khztfS,
ntiyyh
96
lhl nrnah
97
fU fW eilKiw th g Ujh,
MSik ts gfhf Mufz bry
brtij jfyh myth?
fhiy vGj cl go -
f bfhLF ey ghL!
khiy KGJ isahL - ij
tHfgL bfhS ghgh!
j ghl MSik ts mltiz (Personality
Development Chart) jahf bgUJiz vdyh!
UF lij L
yhj l njo! vbfnfh
miywh Phd jfnk!
vd ghLt. mJnghW el cs mitah
MNo, ghuah a MNo, ghujhr MNo,
UtSt MNo Kjyhdit czJ MSik
tsfhd mKj bkhfis fU ffhjjh w
ehL mPf fUJfis ehonjo XLnwh.
w ehL mPf fUJfis Vg jtwy.
ejHh brj mPf Ta fUJfis w
jshk, Jzl fU fW, eilKiw
gLdh bjG, J ky bgW fnth
98
lhl nrnah
99
gH
Uj.
vW Tat ghu.
ik bghGJ nrhuhUj vgJjh ghl
ceho. nrhjtf ahUF vd bra Ko?
mJ j bkhF, j dF ey neukhlJ.
jidahfnt mikjJ.
100
lhl nrnah
101
102
lhl nrnah
103
kndhiy Uj fd f bgaJ! j kj
kj th yank j kd tikahf
idjt! kj ththa iz vjifa caj
gfis l f ntLwh. nfjh ghu
kd cW ntL;
thny ik ntL;
d eyJ ntL;
beUd bghU ifglntL;
fd bkgl ntL;
iftrkhtJ iu ntL;
jdKgK ntL;
juny bgUik ntL;
f wl ntL;
fhaYW ntL;
bg Ljiy ntL;
bga fl fhf ntL;
k gaDw ntL;
thifF bjgl ntL;;
cik l ntL!
X! X!! X!!!
vW vnghJ jkJ ftiyia, eho Jaiu,
kf eyid v vU guhrl
tu nfL bfhnlUF ghu kd xU
bjhiy nehFil kd! j kdij guhrl itJ,
r kyuonyna thjt. ghuj mid ghj
104
lhl nrnah
105
8. kfhf iwgW
Kidt K.m.
ma KowJ.
khfntY
KDiu
mt
mt
iwgid
kLkyhk
Mf
Jiw
mD
btgLJtnj th nehf.
vwh bg. R. k.
ghuia
JgfS
bghWjko
kWntis
sik
nrhWF
vd
bgw
bra
106
lhl nrnah
107
Twyh.
ghu a
ghuah vbghUis g ghodhY mjid
bjt rh TWtij j bfhifahf bfhoUjh.
jid,
ehaf
kfhf
ghlf
Kjyhtjhf
ijna _W br.
J br jF fh na vW
_y
mtl
ehaf
gW
MHkhf
guhrl gW
kj j clY csY cY czY
iwj r bgUf ntLbkgnj mt bfhoUj
ya. m t iwkhf sF fl
jJtij, vF fhzgLw c af jh czu
fhafis
ehlf
bris
vGJgo
108
lhl nrnah
109
kWwJ. jid,
vyh bjt
fh agy ld fblgh
jj gL kf u
bjt;
Na,
ru,
nkf
kW
vw ghl czJwJ.
bghJik be
vkjK rkj vgJ tsyh bfhif.
fhyjh tsyhUF Kgltfshd irt, itzt
fUjjfJ.
bfhLnfhy my jh!
vw
ghlyof
czJwd.
vyh
110
lhl nrnah
vw
ghlf
111
_y
fl
rilia
kj
fUij ugwJ.
ruzhf
iwtl ruzhf mila ntL vgij gy
ghuah,
bjt gygy brh gif
ia tsgt _l
ct jidYbkhwh - vF
X bghUshdJ bjt
vw ghl _y xnu bjt czit kfSF
Cosh. bjt gy vW brh gif tsgij
rhLwh. nkY,
id FL ghgh - j
if tzF JUf
nfh Yit Knd - W
FL VR kjjh
ahU gL bjt - bghU
ahD L bjt
ghUFns bjt xW -
ggy rilf ntlh.
nratid ngh - mj
ngaD Jid cifny
cnrh fyjh - mid
cyfij kwjh xUikwh
A A A vwh - fzh
mga mga cdF mga vwh.
vw mof czJwd. mga mga vW T
ruzilj iy, busg mt csny xU
iwt vw nrhnahL fyJ xUikW lh;
cnrh fyj mt cyfJF vyh midah
Lwh. j _y, csny xU iwtndhL xw
ntL; ruzhf mila ntL vgij czJwh
ghuah.
nkY, njr KJkhia ghL bghGJ ruziljiy
FLwh fP. jid,
112
ghoid ruzilnj
ghrbkyh fisth
nfhoey brLth
Fiwfbsyh gh...
vw mof RLwd.
K
ruzilj iy ekF ilgJ K. mj K
vw Ljiy eh wj vJtiy. j thny
ilgJ vW TWwh fP. jid,
brjwF tnyhf itFj
nrlyhbknw vUgh
j kj mtbrhY rhu
ngiu ahbk Tnjlhrf
jiu nyj eh
lhl nrnah
113
u
ghuah fz ghony u brwh; iwtid
v#khddhf ghLtJ ku; Mdh, fzid nrtfdhf
ghLwh; iwtid fhjydhf jiytdhf ghLtJ ku.
Mdh, fzid fhjahf ghLwh. flis FUthf
idj ku; ghunah ldhf idJ ghLwh.
t _y, fP, fzl bfhl gia czu
KowJ.
Koiu
kfhfF iwgW Vgl fhuzbkd? vgij
Kj mnjh. mt ehaf, KUf, r, fz, naR
J, myh vd gy rka flsfis g gho,
rka bghJikia vLJiuJsh; kj rilf
ntlh vW mWsh.
bghGnj K nrleho
Rj m iy fgt
vw ghlf czJwd.
ghu j thif bjhlf viyaw bjtg
bfhltuhf, Phd ijf ga bgwtuhf,
[hf af bfhltuhf sdh. Mdh, j
thif W gF kj - mku vD U
iyfSilnas f Ea viyia flJ,
mkuiy milj t Kjuhf mt tswh vw
vw jikia tWJwJ.
ghuah guhrlK, fzlK Fj g
bfhoUgij ghlf t ma KowJ. fz
ghony kuid u brJsikia fhnwh.
U_y, jhkhdt, uhkf mof ghl fUJf
mfnf vbuhgij czu KowJ.
milnthkhf.
114
lhl nrnah
115
Ff :
1.
2.
nkgo, g. 101.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
nkgo, gh-8.
116
lhl nrnah
117
9. kfhf fijf
khDl nkghL jidf!
Kidt
M. mDuhjh
2.
Phduj (1910)
2.
3.
M xU gF
2.
tz Fkh
3.
fhjhk (1919)
4.
ru
5.
ntgku (1919)
6.
Js gh
ciueil
fLiufUJ
3.
mjuorh rh fij
2.
mga
3.
4.
md rnjf (1917)
5.
Midfh cij
csh.
vdnt, ghuah fP, gifahs, ciueil
118
lhl nrnah
6.
7.
c{#
8.
X ahF X a fhuz
9.
fl
10. flfiuaho
11.
f ril (1918)
4.
119
18. bfhila rh
20. rhah kf
21. Wfij
22. Rkh
23. brif
24. ook rh fij
25. njt fl
26. fs tU
27. iHnjh
28. a nfhz
29. ng Tl
30. kiyahs
nkbfhsgLwJ.
120
4.
iwj
gkakhd
njtnyhf
TWwh.
vD
_tif
ghu
nkY
kdfLghL
yhjtf
7.
Mw
Kitwh.
6.
mil
bkik
5.
121
mikJsd.
2.
lhl nrnah
_y thrfiu f, f itJsh.
nkY
fUnfw
eilia
ifahLsh.
bfhoUj
xU FLFLigfhu.
eifia
jdF
rhjfkhf
122
lhl nrnah
123
go tsUJ;
bjjhY
mtfis
kF
gid
ghu
vGsh.
vyh
#dfS
tUf.
twoJ
eh
nrJ
bjhil
bga
bga
jiu
csl
rkfhy
rKjhaij
124
lhl nrnah
125
vW Ro fhLwh.
bgWs
vgij ygLJwh.
beilkhlid
oF
miHJ
126
lhl nrnah
127
btgLJwh.
rhuij
nghLL,
gowjfJ.
faLny
mikUwJ.
tWJtjhf csJ.
128
lhl nrnah
129
irt,
itzt,
rhj
vw
Jkj
KowJ.
iw br Mw giljtdhf fwh. mt
130
cikfis
lhl nrnah
2.
3.
4.
5.
3.
2.
bjhFiu :
1.
btgLJtdthf
mikJsd.
thif F
kf kd Rju ntifia CL j
1882
fUJf l bgWsd.
4.
131
1893
1897
Fj fUJf fhzgLwd.
5.
eilbgwJ.
fUid KitJsh.
6.
vnyhUF
vyh
vD
bfhifia
bgwh.
fhzKowJ.
7.
1902
1904
g jHhauhf g jh.
gagl f :
1.
1906
1908
vG
tj
fhuzdh
fht
132
lhl nrnah
133
1918
f. ehaf_
Kidt gl Mths, brid gfiyfHf, brid - 5.
1921
fhafSl
kUJtkid
Cl MS tf mfis vLJiuf,
mjfhf kfis btFblH brakha iyf
jf bgW gfhsd. mny kfhf ghuah
ela jf r_f zF khDl nkghoF,
bkh tsFkhf bgJ JizJsd. Fghf
nja ey fhgY khDl ts bgUFtY mtUila
jg
nkY
KaJt
bgWwd.
ghuj
134
Kj br bjhl
lhl nrnah
135
ah Kj brjh
bgfh
bfb#
myJ
ffjh
brdu
bjhl
btlh.
rhjdfis
gagL
brfis
mDtij ghfKowJ.
bf# njhw
gil fhy nuhkha mukidUJ gy
irf Uj uhQt mfhfSF ehnjhW
brf mDggld. jF Mnlh ldh (Acta Diurna)
vW bga. jha eho jhf brfis vG
bjUf Ka lf xo itghf. jid
mU brW gogjF bf#lh vD W jha
ehza juntL. UJjh bfb# (Gazette) vw
bga VglJ. gHfhy jf vyh bfb# vw
milbkhia bgUjd.
Jnt
brid
njha
Kj
brjh MF.
a tlhu bkhf jf njhwK VwjhH
nj fhyfljh fJsJ. bkhthahf Kj
Kj njha jf vW fhQnghJ jbkh
jh Kj Kj j bttJsJ. 1802 nyh
bf#
vD
bga
bttj
jnH
136
fdl bkh
1812
fdl rkhrh
tfhs bkh
1818
rkhrh jg
F#uh bkh
1822
Kghdh rkhrh
kiyahs bkh
Phd nl
lhl nrnah
137
Mauhf
bghWngUj
ghuF
bkh
1826
Cj khlL
kuh bkh
1832
ggh jg
jf tU brfis brhbghfis j
bjYF bkh
1835
ra j
m[h bkh
1846
mUnzhjah
grh bkh
1867
mg jgh rh
xah bkh
1925
gif tj tuyhW
KjikahdJ. ah j Kj j 12.05.1906 M eh
vGjglit.
ghu ja g
138
lhl nrnah
139
gfhsd.
mtW
ghu
ah
bjhlf
Rnjru
UJ
ghu bghWngw w jf
1904 etg Kj
1906 W tiu
Jiz Ma bghW
1905 Kj
rfut Ma bghW
1906 nk Kj
ah jHha bghW
(brid)
Rnjru
1906 etg Kj
ghyghujh j Ma bghW
1908 mnlhg Kj
ah (Jnr)
jHha bghW
140
1909 brlg Kj
1910 rdt Kj
jHha bghW
ghyghujh (Jnr)
Ma bghW
1920 etg Kj
141
#ah (Jnr)
jfSF Ma bghW
1910 Kj
lhl nrnah
Rnjru (brid)
Jiz Ma bghW
ghu jf ehLgW
uj nH dh xa cik tukhlhJ.
#hauhD bgfhs uf vd
vyh
vW j j Rju jhf,
vW ko vf moik nkhf!
vw KHffnshL W lhk mtUila bra ehL
kfis o z bgw brjJ. mjfhf mt
gifia Clfkhf gagLJwh.
xW
To
jh
bgfhs
bfhthf.
btisfhuf
1906 M ML brlg 8 M eh mW ah
142
lhl nrnah
143
ntL.
UfkhlhJ.
mifahfnth
myJ
sgukhfnth
Mnya M
Mnya Mj gyij bfhL mahik cHY
a kfis Ruo iHwhf vgij,
ah Mj gyjhY njh tikahY
khunk ohuh MsgL tUwJ.
ikahdJ j ehL 30 nfho kfSF
(. 25.8.1906)
vW ghu Ro fhosh.
Ra M
Rju vdJ wik vW u KHf brj
yf uthj J fia nrj ghu, ah
Rju bgWtJ zgfsh mW; btW
ngRfsh mW; a Rnja Ra M Kaah
vgij czUjh.
mal ir nfL iHF.
iH eknf btfkh nftykh UwJ
vW czJ ekF ehnk Jiz; ekJ
Rahia ehnk rghf ntLbkW
khdK eif cilatfsh Rnja
Kj Kafis Munjh. (. 22.12.1906)
vW Maiu Tsh.
maehL vGf
ah Ljiy bgw ntL vd ghLgl ghu,
j kfSF vG CfK jUgoahd w ehL
kfsJ Ljiy nghuhlfis g vGdh. uZa
eho vGj uia ftJ bjhlJ vG tjh.
...mnjrkhdJ
bga
uh#hf
144
lhl nrnah
145
kfka efhf,
vg ahbjhU MnBgiy.
(. 7.7.1906)
Jf - kfkaf xWik
tiu lJ.
(. 23.6.1906)
vbghGJ
rnjhnkayth?
bjhyhs ntiy Wj
146
lhl nrnah
147
jf bkhgW
jbkh ga tir bkhah Jo JoJ nghd
bjhu
buR
kf
vGF
wj ghi vw jiyaf,
UD myJ mR au jiytdh
bghWbggnjaw y _l thgf jh
UD,
nghlh
ftbk
uahd
ntW
ehblF
bgofis
ntLbkW
Kjyh
xUtiy.
jiytdhUD
bfhS
xbthU
bfhisfhunubaha
ntW
(. 18.8.1906)
gna
TWtij
UJl
eF
ngUnwh.
foJ
(. 4.8.1906)
vW vGsh.
j
RitahdJ
mDgF
xbthU
fLiufshfL
midY
j kh af kw fbg ntiy
Mf mg MirgL nghtJ mjid
ajkhf khlhJ. nj kh gJ ntbwhU
fbg ntiyahfSF Vglyh.
(. 28.7.1906)
vW vGsh.
My
ghu.
vj msF jiH ghu j berJ krny
iyahf
itUjh
vgjF
mtUila
foj
148
lhl nrnah
uL jiyf vbwGJ.
bjUgij ghnghnk!
vdjUik
jaha
beiyag
149
a nahrid, a a cik, a a
gTlfny
ed
150
lhl nrnah
151
jf fUJgl (fh^)
ML
rjhit
zj
Kiwnah
152
ghu jf bkheil
xU gilghia dfL bfhtjF
eil cf bgJ gagL!
vW b#. kthz TWth. ghu ciueil mtuJ
fij eilUJ f ntWglJ MF. fij
ey, a, va, a j brhfis kLnk
gagLdh. UjhY mtuJ ciueil bfhir
a ngR tHF, w bkh brhfS fyj eiliana
gdh.
ngR tH UF jnH cUs j.
mij bfhir vGjntL.
vW ja bkh eilF .gh. Mjdh yfz
TWth. vikahd ngR tHif if bfhoUj
ghu,
Toatiu ngRtJ nghynt vGJtJjh
cjbkgJ vDila f, vj a
vGdhY r, xU fij myJ xU jf, xU
rhu, xU gif a, vij vGdhY
thij brhYw khahfnt mikJ
lh eyJ.
(gh.f. 232)
vW Tsh.
vGjgLw aij Z bjahj xU
jHl thdh brhfhL. mtDF
ewhf mj sFwjh vW ghJ
bfhL wF vGJ. mnghJjh vGJw
vGJ jehoF gagL.
vW ja vGjhsfSF ghu Tsh.
lhl nrnah
153
154
lhl nrnah
155
brhbgh :
kdf uh#jahf sa fh
goz
fhah
fnz sFwJ.
KfJthu
(ah, 10.11.1906)
ja eil
fhzyh.
vLJfhLf :
a eil
fUJnwh;
e bfhoUnwh;
vnw vQnwh;
br :
enwh;
mnwh.
gRt
vW
brhUwhf.
bgnahf
(. 29.9.1906)
ya eil
njhWwJ.
ghu
fij
cs
brfis
156
bjhFiu
lhl nrnah
ghu
ghitia
fhafis
brYjiy.
mj
ghitia
mth.
mjj
mtut
kd
elF
gL
bghJ
JJ
j wf xwhF.
157
KowJ.
Jiz f :
1.
2.
3.
4.
158
5.
lhl nrnah
159
6.
8.
nguha Kidt
K. KJntY
1. vikna Jik
ghu fij ghl bjhla fhy jHf
ytf gyU fij ghod. mtf midtU xU
160
lhl nrnah
161
fGeil
tjd.
vGJtnj
ghl
vW
fU
midtUF
Ujhf
mik
tz
jfhyny
brJ
jUnth
ekJ
bjh
2. ghu Jik
ghuia Jitjh jt vwh mJ
ifahfhJ. ghu Jit thj fhy gjhLf.
Mdh, j theh KGtJ Jik ehlny jh
thit mikjh vdyh. jdJ fij, fgid,
brh, bghU, eil midY Jik UwJ
fij
ehoF
ciHj,
btl fhnwh.
162
3. gHik KF Jik!
lhl nrnah
163
vg
gila
ytf
Matiw Flyh.
iwtl mUis bgWtjF moahf ToW
w ehoUngh bgagy T
164
lhl nrnah
165
J mt cs C jJa Jik be
4. brh Jik
VWtY
ghat vW Flyh.
gHtU
brhfSF
JbghUis
166
fhaHnya j - jid
fhj ghbuf sid!
nfLW WJ nghnddlh... W
mid, mid
fhLtJ e fK vGwJ.
btogL kl ogy jhsnghl - btW
ghLbfhU yt ghualh! - mt
mUz
167
5. rj Jik
rjf
lhl nrnah
rjbkyh
6. ehLw rjf
168
5. nty ghL
6. a nfhz
7. kwt ghL
vd tUtdtiw Flyh.
ghu Rju gS ghl mt ehL kf
ghoY irY j csij gbfhLjh
vgjF rhwhf csJ vgij F Fl
ntL.
7. MNo Jik
ghu giHa ya totij VbfhL m
lhl nrnah
169
mr j
Mik jtnw...
vW mrnk fsJ Mrhu vw tSt thif
tWdh.
fLiuahsdh,
Wfijahsdh,
9. g Jik
iwtid V ghLtjF Vwbkh irj
vgJ cyfjh czUF cikahF. vdnt
jh, ehakhfS MthfS ewHh iwtid
thd. ehakhfS MthfS jf g be
170
lhl nrnah
bgbzh thLth - mj
bgUkf brt bgUFj ngh...
171
fz v l
fz v nrtf...
vgdthF. Mthf vz jaa Jikia ghu
JJ iwntUgJ mtdJ Jik jidF
bgh nrwJ.
(F ghL)
(F ghL)
172
lhl nrnah
173
btis wbyhU id - vf
o tsUJ fO
is bgwJ mid - mit
ngUbfhU w MF...
fJ ghosh.
cyF
uF
thJ,
bgaF
thJ
13. fU Jik
mt
jafiy.
vdnt
fijf btgLJwd.
174
lhl nrnah
175
14. bg Ljiy
kaKid
UJ
fJ
Ukz
vg Iaiy.
cik,
kWkz
cik
vdtU
cikf
rhLwh.
176
kQFns y _l - ey
khj mit bfLjh.
lhl nrnah
jhf
177
MQF
rkkhdtf
vw
vz
vw ghu,
itath j vj
tifY ekFns
jhj vw iyik kh
MfnshL bgfS
rf rkhdkhf
tht j ehony...
vW mobaLJ bfhLwh. bgf MfSF
rgh, fuhdtf, rkkhdtf vW tWjnt
`rf rkhd vw brhyhia gagLUgJ
FljfjhF.
bgik thf vW TL ghu, bgik
thHntL vwh, bgfSF f ntL;
bgfSF gj ntL. it midijl,
bgfSF yw th MQF izahd cik
ntL vW tWdh. bgf J f beia
fJ, mtj cikF jilnghLtij, mt cil
bja wglh. vdnt,
f iybaW brhy tjh U
bgQikia ngdh.
vL m MQF bg
isiy fh...
vW Faof brjh.
bgfSF j edil, nebfhl ghit,
y vtUF mrhj ber it jtwhk
ntLtd. ntljfhj gfis FL ehzK
mrK ehfSnf ntL; bgfSF my vW
ciuwh.
cy gh bg; t cl gh bg. th
gh bg. vdnt thif tbayh MQ
bgQ fuhd izahf elJ bryntL vgnj
ghu jidahF.
tW bgiz fo bfhLF
tHfij j Lnth...
fP ghu Mth.
178
mtFF
bfsutfis
Mnyafis
lhl nrnah
179
fU
fhodh.
fwJ.
elwd. Mj FWfha vD ya
vdyh.
ygld.
180
lhl nrnah
181
g. ehfz
vwh.
PhdhfhrJ eLnt W eh
kly m bghiw
sFf, JgK oik neh
182
rh rhj gYbuyh
lhl nrnah
183
W thf vng
ghl.
nyhfjh fKnd
bkF Uj fidna
FF fij F! ehoid
fF gifia fF fKuR!
LJ f ghotj yh!
fhL fkG fu brhnfh!
fgid Cwh fij ija!
wghl tj kwt! a
ghu vwh,
mwghl tj mP!
cik
xah
th
fYfJ fahFnkalh - gR
fW ghYolhJ nfFnkalh!
184
lhl nrnah
185
Lwh.
mikJs
ka
ifyhZ
Mya
ghuah
thwh.
wtiw
brj
ghlfis
gJ
ijaS
ij
bjhlJ
#df
bkL
tidila
ghuj njrjid
thf tj fh
Koyh bgwh
vnyh
beir
mS
gilgh
ghu
186
lhl nrnah
187
cik TW.
neuiy.
ghuah gilny...
cU FuhgkhL
1. Jik bg :
cD j bgik jlh
vyhnk
UghyhfbgW
(Jik bg)
Mf
(bgik)
ng tsL <r;
kQFns y _l - ey
ffu obyhiw - F
fh bfLlyhnkh?
ngzhik aL fh!
188
lhl nrnah
2. ehL gW :
189
gh gtbjwh,
gojah f ViH HtndD
y jik gFs jhFkh
rbjhL klik bfhljh
jy kha kfis bgl
rhynt mjhtbjh brah!
bg Ljiy F,
fiy baW brhytjh U
fF k~J bghJ itngh!
ghntj,
U ghyF aikahjjhF.
W e mua mik rlK mjdo
bragL gy rlfS bgf ey fhf Kidj
gabfhYth Ja gifbtYth...
Uf fhzyh.
190
lhl nrnah
191
mr iy mriy mr bkgiyna
cJ thoJ Gw nghY
mriy mriy mrbkgiyna!
ViH vW moik vW
vtD iy #h
Tsh.
MLnthnk gS ghLtnk
a va kf kny tHfh cs
jrdij vbdgJ.
ghuj bgUikbayh ghuu brhdt.
bkJthf
ekFns
gHfijf
brhtnyh
xWglh cL th - e
eJ njl ntL - j
FJ mt brhtJ W ma mQFKiw
192
lhl nrnah
193
fhzyh.
thj
nto
guJ
bfLf
ghlf,
tWJwh.
iwtnd
iy
vgh
fijf,
fLiuf
mjidY
mDgt
vW mWL TWwh.
bjh
4. rKjha jidf :
ehLt
th
vW
btis
jhkiu
jidia
ikakhf
izaglbjwh ifahfhJ.
5. MSik tsF a MNo :
bfhL
194
lhl nrnah
195
mUikahd tKiwna.
njh fynf, idgJ Ko, Eas br,
UJ
yiu
neuoahf
gyiu
ND jh KJW...
tf nyhotU ifah
twJo kWw vD U L of UJ e
a UehL uju Ljiy bgW vgJ z.
jka yf cW e
j Xlh Jg...
tfho.
196
lhl nrnah
197
bkhw bthWilah - t
nghwhf. UF _l tr vwhf.
brbkh gbdLilah - v
jid xWilah!
tfhyF gy MLf d cUthd e
vgJ <rDila .
g ghlfY,
xW uk csJik a~J
czbtd bfhthna
Cid F cznt r
cs bjhU snf r!
vnyhU X iw vnyhU X iy
fijfY
bjhiynehF
ghit
bahU brnth
mij vj ehS fhngh
cfhUwhf,
elwhf,
gLwhf,
198
lhl nrnah
199
iy vw bfhLik cy
iyahf itng
ah flida v isaU
vW jh ntLwh.
fhif wY ghF kufY nfF
xfY iwtid fL nfL ktnjhL F
200
lhl nrnah
201
edh bfLtiy...
CFwh.
fZlfshf
ghjiyah?
khy
gaDw
thH
tyik
nfL
zwh ekfhf.
MNo s iw mJ ghl _y vkjK
rkj vD bfhif iyeho kj bgauh, d
bgauh elF bghUsw tKiwf kly
lW nghf t fhLwh.
idJ
ehnk
w
gy
mtgLtij
neuf
eh
mfd
8. Wfijf :
ya gilgh vG bt goghia
202
lhl nrnah
203
vWiujh vdT,
kdny gHbghf tsgjhny/dYW
khjbuyh koth nz
Uja Ljiyia irj ntL...
vwh.
ekbfyh J CL mKjghL:
brw shJ; _lnu
bfhwF ftiyvD F J
flisL
kfjhd
ghlnwh!
204
lhl nrnah
thf !
thF neuhnkh
jh w bfzjhd thbdw
<Fid ru vnd...
205
206
lhl nrnah
207
ailtij eh fL tUnwh.
f Fogjyh - mj
iy khw ntLkhdh,
xWglh cL th
e xWik midtF jh
eJ njl ntL...
vLawh.
thUf,
208
lhl nrnah
209
tehaf
y.
jid
cyFF
210
lhl nrnah
211
cUthf ntL.
ta cGJtU khL
mo iHF eik ML - it
212
vW Ij cfl Tl m brYJf Mw
cfns vW ghodh.
bjhluobghoahth,
FyjtfnsD v moahf M
bjhG!
vW ghLwh.
lhl nrnah
ekhthnuh,
vj ehS fhngh!
213
vW ghodh.
kj nea rakhf j khbgU cy iyf
if itUF ZQ M eh vW c fyJ
lh, mtf moatfSF moat ehf. thW
D bjw D ehw
fD k brhD thik
ntjJ kiw jJ KjY
btRl x fS m
midJ mid cbghUS
wth wiy wnjh iyna!
jh beU NL, jh eWkz, ff
khf, brhf cik, mwbef m, u
tik, ntjf rhu, gr jf thd, Na
x, ru F. it vyh - itf
214
lhl nrnah
215
brhY nf bghW^th
ghLwh.
MWj brLth - vw
eh brhY KDz th - mg
bfhlt ntWsnuh?
TWwh.
khDl nkglhnjh.
mny bj beny cW
KiwtG thkny - vj
X bghUa fLjh - w
bkhLj; ghnf
cL bjhiyf khna - g
ftsu cs Mdj
nkh F dh!
fdgy fhl; f
J tuc cUFj...
Fzfbsyh
iwUjh
kdny
m jUtny wUg.
g fijf bsyh - cidngh
VLf brht Jnlh?
216
lhl nrnah
217
m jUtny - cidne
nkh J L ghgh! mt
Kf cJ L ghgh!
vW ciuwh.
mHfhf ghodh.
yh lh Gth kukh
vyh w wJ isnj!
kthrf bgUkh kjuh, ngah, fzfh,
Ujgo
jjh.
ghu
rKjhaij
khakh, vf KJ kh!
fUDns FJlh - vf KJ
ghJ,
khakh, vf KJ kh!
gyfW gynfL - vf KJ
khakh, vf KJ kh!
218
lhl nrnah
219
gabdhW iyao - vf KJ
khakh, vf KJ kh!
iybaF fhziy - vf KJ
khakh, vf KJ kh!
ghj ruFnjh - vf KJ
khakh, vf KJ kh!
mahikia
bgnw U vW mt fl fd W bfhr
mika Ko.
nghdhjh
jHfbsyh
ey
mj
bgw
yhik,
ntLkhdh,
ghu kd.
ng
mjid
eilKiwF
bfhLtu
Koahk
220
lhl nrnah
221
jhbkhia ciu j
kL ghodhf rf ytf.
ehkf fP ghLwh.
222
ghu th : y fhy Ff
1882
1887
midah kiw.
1889
1893
1898
1902
1903
1904
lhl nrnah
223
1905
1906
ffjh fhu khehL, jhjhgh enuh jiyik Rnj bghUns gagLj ntL. maehL bghU
wff (gZff) gl ntL, nja f l
ntL Kja fUJfis jha khdf ffjh
fhujh iwntd. Rauh{a vw brhY mj
tgl fUJ nt gha fhy J.
ffjhUJ U nghJjh rnfhj ntjhit
rJ, Phdhauhf bfhlh. Mf nja Ma
Jiwfny Vfdnt <LghL bfhoUj ghuF j
r f ntfij Mj <Lghil VgLW.
mtUila MSik u tsF ntijah bjhl
bgUfhuz vgJ ifahfhJ.
1907
1908
224
lhl nrnah
1913
1914
1917
1918
1919
1920
1921
1910
1911
225
226
ghu kiwF . . .
1922
1929
1930
1948
1949
6 7 6 7 6 7
lhl nrnah
227