Brzina

Brzina je sposobnost ovjeka da izvede

odreene pokrete za najkrae vrijeme u
zadanim uvjetima
Tri su osnovna oblika ispoljavanja brzine:
Vrijeme motorike reakcije
Brzina pojedinanog pokreta
Maksimalna frekvencija pokreta

Dodatna dva oblika ispoljavanja brzine koja se
danas u literaturi spominje jesu:
Startna brzina
Maksimalna brzina
Brzinska izdrljivost
Elementarni oblici ispoljavanja brzine relativno
su nezavisni jedan od drugog
Brzinske sposobnosti ovjeka u velikoj su mjeri
specifine
Kod veine maksimalno brzih aktivnosti
razlikujemo dvije faze:
Faza poveanja brzine (faza zaleta)
Faza relativne stabilizacije brzine
Brzina motorike reakcije
Brzina motorike reakcije podrazumijeva
latentno vrijeme reagiranja na jednostavne i
sloene reakcije
Za razvijanje brzine jednostavne reakcije
koristi se nekoliko metoda:
Ponavljajua metoda. Sastoji se u ponavljanju to
je mogue breg reagiranja na iznenadni znak ili
promjenu okolinske situacije.
Metoda ralanjivanja. Svodi se na analitiki
trening za brzinu reakcije u olakanim uvjetima i za
brzinu pokreta koji slijede osnovnu reakciju
Za razvijanje brzine jednostavne reakcije
koristi se nekoliko metoda:
Senzorna metoda. Sastoji se od
razvijanja sposobnosti
registriranja vrlo malih
vremenskih intervala

Velika je vrijednost upotrebe
elementarnih i sportskih igara u
poveanju brzine reakcije

Sloene reakcije:
Reakcije na pokretni predmet
Reakcije izbora
Metodika razvoja maksimalne
brzine pokreta
Ispoljavanje maksimalne brzine ovisi u velikoj
mjeri o razvijenosti drugih sposobnosti, znanja
i osobina ovjeka (snaga, fleksibilnost,
konativne osobine, tehnika kretanja..)
U metodici razvoja brzine izdvajaju se dva
pravca:
Usavravanje brzine odreenih pokreta u cjelini
Analitiko usavravanje faktora od kojih zavisi
brzina kretanja
Sredstva za razvoj brzine
moraju zadovoljiti tri
zahtjeva:
Tehnika kretanja mora
dopustiti maksimalnu brzinu
Voljni napor mora biti
usmjeren na brzinu kretanja
Trajanje aktivnosti treba biti
onoliko dugako da se brzina
rada na kraju ne smanjuje
zbog napora
Za usavravanje brzine
vodee su metode
ponavljanja i intenzivno
intervalna metoda

Intervali odmora trebaju biti
toliko kratki da se
razdraljivost CNS-a bitno
ne smanji, te dovoljno
dugaki da se pokazatelji
vegetativnih funkcija mogu
vratiti blizu polaznih
vrijednosti.
U sluaju stabilizacije brzine
upotrebljavaju se metoda
razbijanja brzinske barijere i
metoda gaenja
Dintiman (1997) preporuuje
sedam koraka u razvoju brzine:
1. Bazini trening. Razvijaju se sve
sposobnosti, osobine i znanja na temelju
kojih se moe unaprijediti brzina u daljnjim
etapama. To su snana svojstva, izdrljivost,
voljne karakteristike
2. Funkcionalna snaga i eksplozivni pokreti s
medijalnim i visokim optereenjima. Takve
vjebe ukljuuju optereenja u rasponu od
55-85% od 1RM.
3. Balistika. Naglaena je velika brzina
pojedinanih pokreta.
Dintiman (1997) preporuuje sedam koraka u razvoju brzine:
4. Pliometrija. Tehnologija koja se bazira na
brzoj izmjeni ekscentrine i koncentrine
kontrakcije u pojedinanim i ponavljajuim
pokretima.
5. Specifina optereenja. Naglaava se velika
brzina u rasponu od 85-100 % koja je
odgovarajua odgovarajuem sportu.
6. Sprinterska izvedba i brzinska izdrljivost.
Usavrava se tehnika sprinta i zadravanje
maksimalne brzine kroz to dulje vrijeme.
7. Trening iznad maksimalne brzine. Ukljuuje
razliite tehnike za razbijanje brzinske
barijere i stabilizacije brzine.
Metodske smjernice za trening
brzine (Weineck, 1995)
S treningom brzine treba
poeti rano (od rane
kolske dobi) jer se na CNS
i strukturu miinih vlakana
u to vrijeme jo moe
utjecati
Elementi brzine i brzinske
snage trebaju se nai u
svakoj trenanoj cjelini
Metodske smjernice za trening brzine (Weineck, 1995)
Zbog prevencije ozljeda prije
treninga brzine i brzinske
snage treba redovito izvoditi
zagrijavanje. to je ranije
ujutro i to je nia
temperatura, to se temeljitije
i intenzivnije treba izvesti
zagrijavanje. Kod starijih
igraa treba zagrijavanje
trajati due nego kod mlaih.
Efektivna profilaksa ozljeda:
zagrijavanje-istezanje-
predoptereenje-optereenje.
Metodske smjernice za trening brzine (Weineck, 1995)
Trening brzine provodi se na poetku treninga
cjeline (u odmornom stanju)
Trening brzine bit e efikasan samo ako se
izvodi maksimalnim tempom. Uspjeh treninga
brzine primarno ovisi o intenzitetu optereenja
povezanim s tonou radnje i preciznou
kretanja.
Pojava umora je znak za prekid treninga.
Treba paziti na optimalan odnos optereenja i
oporavka (npr. optereenje 3-5, aktivan
odmor 1-1.5)
Metodske smjernice za trening brzine (Weineck, 1995)
Kod ekipa koje treniraju dva puta dnevno ne
treba izvoditi intenzivne treninge brzine u oba
treninga
Trening brzine ne bi trebalo izvoditi dan
poslije utakmice
Dan prije utakmice moe se izvesti kratka
start cjelina (npr.25-10m)
Da bi se izbjegla stagnacija trening treba biti
raznovrstan i mnogostran
Treba paziti da optereenja odgovaraju
potrebama konkretnog sporta
Uz brzinu paralelno treba provoditi trening
snage, koordinacije, izdrljivosti
Izbor tipinih operatora treninga za razvoj
dimenzija brzine
(prema Jager i Oelschlagel, 1982)
Vjeba Broj
serije
Dionica Broj
ponavljanja
Pauza
Visoki skip 1 U mjestu 45 1-2
Skip s naslonom na preponu 2 U mjestu 420 2
Start iz mjesta 3 5 6 1
Tranje s leteim startom 4 15 4 2
Tranje s leteim startom 5 30 3 2-3
Tranje na blagoj uzbrdici 6 60 2 3-4
Tranje natjecateljske dionice 7 100 1 4-5
Produeni sprint 8 120-150 1 5-6
Primjeri programa za razne metode treninga
(prema Foks, E., 1977)
Metode treninga Primjeri programa
1. Sprintevi sa
ubrzanjem
Tranje 50-120 j, bre tranje 50-120 j, sprint 50-120 j, tranje 50-120 j,
ponavljanje
2. Trening sprinta (A) Ponavljati sprint punom brzinom na 60-70 j, s produenim odmorom
3. Trening sprinta (B) Sprint 60 j, lagano tranje 60 j, etanje 60 j, ponavljanje do potpunog
umora
4. Intervalni sprint Naizmjenino 50 j sprinta i 60 j trkaranje, ponavljati sve do 3 milje
5. Intervalni trening (A)
intenzivni
4220 j za 27 sek P=1.30 sek
8110 j za 13 sek P= 0.45 sek
11320 j za 3,45 sek P= 2.00 sek
21100 j za 2,58 sek P= 1.30 sek
6. Intervalni trening (B)
ekstenzivni
Tri do etiri ponavljanja tranja od milje u tempu od 2,10 2,15 min
7. Fartlek Trkaranje 5-10 min, tranje jedne milje u jednako brzom tempu,
etanje 5min, naizmjenino trkaranje i sprint (65-75 j), sprint uzbrdo
175-200 j, trkaranje jedne milje
8. Kontinuirano sporo
tranje
Tranje 12-18 milja, jednakim sporim tempom (npr, 8 milja na sat)
9. Kontinuirano brzo
tranje
Tranje 8-10 milja jednakim brzim tempom (npr. 10 milja/sat)
10. Lagano tranje Lagano tranje na 2 milje za 14 min
Metodika intervalnog treninga za razvoj brzine i
brzinske izdrljivosti (prema G. Winckler, 1991)
Opa
terminologija
Duina
staze
Komponente treniranosti Energetski
sustav
Postotak
najboljih
izvedbi
Odmori izmeu
ponavljanja i
setova
Ekstenzivni
tempo
<200m Aerobni kapacitet Aerobni <69% <45 & 2
>100m Aerobna snaga Aerobni

70-79% 30-90 & 2-3
Intenzivni
tempo
>80m Anaerobni kapacitet Aerobni/
anaerobni
80-89% 30-5 & 3-10
Brzina 20-80m Brzina Anaerobni
(nelaktatni-
fosfageni)
90-95%
95-100%
3-5 & 6-8
3-5 & 6-8
30-80m Alaktatna kratko-brzinska
izdrljivost
Anaerobni
(nelaktatni-
fosfageni)
90-95%
95-100%
1-2 & 5-7
2-3 & 7-10
Brzinska
izdrljivost
<80m Glikolitina izdrljivost Anaerobni
glikolitiki
90-95%
95-100%
1 & 5-7
1 & 4
80-150m Brzinska izdrljivost
Anaerobna snaga
Snaga laktatne izdrljivosti
Anaerobni
glikolitiki
90-95%
95-100%
5-6 & 6-10
Specijalna
izdrljivost 1
150-300m Izdrljivost pri velikim brzinama Anaerobni
glikolitiki
90-95%
95-100%
10-12 & 12-15
Specijalna
izdrljivost 2
300-600m Laktatna izdrljivost Tolerancija
laktata
90-95%
95-100%
15-20 & FULL